Ed 010397

You might also like

Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 319

REPORT RESUMES

ED 010 397 48
CULTURAL MATERIALS IN HAUSA, FOR USE IN INTERMEDIATE'AND
ADVANCED COURSES IN HAUSA. PRELIMINARY EDITION.
BY- KRAFT, CHARLES H.
MICHIGAN STATE UNIV., AFRICAN STUDIES CTR., EAST LANSING
REPORT NUMBER BR-5.-1248-B PUB DATE 66
REPORT NUMBER MONOGRAPH -6 -A
CONTRACT OEC-4-14-016
EDRS PRICE MF-$0.45 HC- $13.32 333P.

DESCRIPTORS- *HAUSA, *LANGUAGE GUIDES, *LANGUAGE INSTRUCTION,


*READING MATERIALS, CULTURAL BACKGROUND, EAST LANSING,
MICHIGAN

CULTURAL READING MATERIALS ARE PROVIDED FOR COURSES IN


INTERMEDIATE OR ADVANCED HAUSA, A LANGUAGE OF NORTHERN
NIGERIA. REFER TO ED 010 396 FOR AN INTRODUCTORY TEXT IN
SPOKEN HAUSA, AND TO ED 010 398 AND ED 010 399 FOR COURSE'
WORKBOOKS. (LP)

4
AND WELFARE
HEALTH, EDUCATION
OF
PeN S. DEPARTMENT Office of Education from the
exactly as received
Ci) been reproducedit. Points of view or opinions
This document has
official Office of
originating Education
eft-if person or organ zat.on represent
stated do not necessarily
position or policy.

!Li

CULTURAL MATERIALS
IN HAUSA
For Use in Intermediate and
Advanced Courses in Hausa

Charles IL Kt-aft

AFRICAN LANGUAGE MONOGRAPH NO. 6A

African Studies Center


Michigan State University
1966
CULTURAL MATERIALS IN HAUSA.
For Use in Intermediate and
Advanced Courses injHausal

. (Preliminary Edition)

Charles H. Kraft

This work was produced pursuant to


a research contract between the
United States Office of Education,
Department of Health, Education
aLd Welfare and Michigan State
Uiversity.

AFRICAN LANGUAGE MONOGRAPH NO. 6A

African Studies Center


Michigan State University
1966

,
ACKNOWLEDGMENTS

I am indebted to a much larger group of teachers, students, colleagues


and secretarial personnel than can possibly be mentioned here for tangible and
intangible assistance in the pieparation of this course. Of this number, I am
especially grateful to the following:

--The United States Office of Education, Department of Health,


Education and Welfare for the financial support necessary to produce
this course.

--The African Studies Center, Michigan State University, Dr. Charles


C. Hughes, Director for providing me with the use of their facilities and
for releasing me from other duties for this purpose.

- -TheChurch of the Brethren Mission under whose auspices I lived


in Nigeria, learned and first began to teach Hausa.

--My language assistants M. Ibrahim wada, M. Salisu Abubaker, M.


Benjamin Ishaku for comments, corrections and assistance in checking the
manuscript.

- -Ernest P. Dunn, the students in his


second-year Hausa course
(1965-66) and John T. Ritter for assisting in the development of the
manuscript and for testing the course in the classroom.

- -Mrs.Jean Gorman and Mrs. Dorothy Pelton for their faithful work
in the frustrating task of typing, correcting and retyping the various
stages of the manuscript.

--The published sources listed in the Introduction plus Barclays


Bank, D.C.O., for the use of their map of Nigeria at the beginning of
this volume, An Economic Survey_ of Ni eria 1963, prepared by
Geographia Ltd.

I am aware of deficiencies of various sorts in this


preliminary edition
editions (if
and would welcome constructive criticism in order that further
required) may be improved.

Charles H. Kraft
East Lansing, Michigan
September 1966

ii
TABLE OF COIll'ENTS

Acknowledgments ii
Table of Contents iii

Introduction ,
iv

Map of Nigeria viii

I Fables 1 1

II The Hausa People 15

ITT Customs 1 (Marriage) 29

IV Fables 2 51

V Geography 65

VI Customs 2 (Children) 85

VII Fables 3 101

VIII History 1 (Before the Coming of the White Men) ill

IX Trades 1 125

X Customs 3 (Religious, Court, Burial) 143

XI Fables 4 165

XII History, 2 (After the Coming of the White Man) 181

XIII Trades 2 201

XIV Proverbs and Riddles 215

XV Fables 5 231

XVI Trades 3 243

XVII Magana Jari Ce 257

XVIII The Fulani and Kanuri 271

XIX The Tiv and Plateau Peoples 289

XX The Yoruba and Ibo 309


INT4ODUCTION

NATURI,OF THIS BOOK

This book is intended to be employed as the primary textbook


throughout the two full academic years of Hausa instruction which
follow the introductory year. These two levels have come to be
referred to as the Intermediate and the Advanced levels in African
language teaching.

The author's Introductory Course was designed to lead the


student rather carefully into a very elementary grasp of the Hausa
language and culture. This course is designed to draw, and some-
times plunge him more deeply into the same. The materials in the
Introductory Course were presented in "bite-sized chunks." In this
course they are presented in whole meals.

In the first year course the aim was to instill in the student
a measure of confidence by allowing him to paddle around pretty
close to shore. It is the aim of this course to get the student
into pretty deep water fairly rapidly. Some, in fact, will fell
that they've been pushed too deep too fast--feel that all of the
security developed during the first year course must have been an
illusion. This is a very common experience in language learning
when one has reached a comforWile "plateau" in his acquisition-le
the language (as at the end of the first year course) but.then is
forced to begin his climb again.

This volume is intended to force one to keep climbing. It is


intended to keep the pressure on him, to broaden and deepen his
understanding, his respect, his thirst and, oftentimes, his bewil-
derment as he approaches Hausa life and language.

USE OF THIS BOOK

The course here envisioned will involve both a linguistically-


trained instructor who knowx Hausa and a native speaker of Hausa to
serve as informant.

In addition, students will need to make continuous use of a


good Hausa - English dictionary. That by R.C. Abraham entitled,
Dictionary of Hausa. Language (London: University of London
Press, 1949 and 162) is the most satisfactory for this purrm~,
although Bargery, G.P., Hausevanglish Dictionary and,
Hausa Vocabular (London: oikoid University Press, 1934, reprinted
1951, 1 0 is a worthy second choice if Abraham is unobtainable.

Two good students' reference grammars should also be a part of


this course. These are: Kirk-Greene, A.I.M. and C.H. Kraft, Teach
Yourself Hausa (London: English Universities' Press, to be pub-
lished late 1966 or early 1967); and the volume now entitled The

iv
Language of the Hausa People by R.C. Abraham (London: University
of London Press, 1959TTici1 is a reorganization of A Modern Grammar
of Spoken Hausa, 1941. Though the two books cover much of the same
ground, students will find the fact that the Teach Yourself volume
also presents a good bit of conversational material helpful- -
particularly in the early stages of this course--while the fact that
the Abraham volume approaches Hausa grammar from a slightly different
point of view and in some respects goes more deeply into it and will
be appreciated later in the course.

In conducting this course it is expected that the following


types of aesignments will be made:

1. Reading assignments of moderate length from


this text. Students will be instructed to read (not
translate) the passage looking up as few, words in the
dictionary as possible and to prepare themselves to
discuss in Hausa with the native speaker certain or
all of the Topics for Discussion during the following
class hour.

2. Grammar assignments from the reference grammars.


These should usually be chosen topically and, whenever
possible, involve the investigation of one or more
grammatical points which have caused problems in the
reading. It is, however, also valuable to assign the
students to read straight through a grammar from start
to finish and then to assign them to start at the be-
ginning to do the same thing over again.

Perhaps the most important single thing in the conduct of such


a course as this is assuring that the course will hold and build the
interest and enthusiasm of the students. To this end the assignments
and class discussions must be planned in such a way that a large
measure of variety is built into the course. The discussions, for
example maybe planned so that,
1. The whole class participates freely in the discussion;
2. A single student is assigned to discuss a certain topic
with the native speaker;
Two students are assigned to discuss a topic with each other;
4. A student is assigned to present a monologue on a topic (with
or without simultaneous correction from the native speaker and/Or the
class);
5. A topic' ay be treated as a panel discussion;
6. A debate may be staged on a given topic;
Etc.

Because the class discussion in Hausa is the most important part


of the course it is important that the reading (and other) assign-
ments be kept short so that the students may devote the major portion
of their study time to preparation for these discussions. At certain
times written preparation may be advisable though caution must be
used to.keep this from becoming a reading and writing course.
The materials are arranged - -both with regard to content and
difficulty - =with' primary concern for variety. It has been observed .
in the use of these and similar materials in class that students
soon weary of a subject and, therefore, need frequent change to
maintain their interest. It has also been observed that long
periods of time spent on. material of the same level of difficulty
(whether the material is easy or difficult) dampens enthusiasm.

It will be noted, therefore, that after the first seven sections


(which are of relatively moderate difficulty), more difficult
sections (such as sections 8, 9, 12, 16, 17) are interspersed with
less difficult sections in order to provide the students with
materials that will alternately challenge and "rest" them.

As with all courses of this nature, however, it is more


important for the needs of a particular class to be met and for the
motivation of that class to be kept high than it is to follow the
exact order in which these sections are laid out. It may be found,
for example, that the needs of a given class are best met by
spending a longer time on a given subject at one stretch than the
course as here outlined encourages. Or, it maybe that a given
class will get bogged down in a given section either because of
the difficulty of the material or because of a lack of interest in
the subject. It is the feeling of the author that the individual
instructor should, in such cases, feel free to use these materials
as he sees fit. In general it will be found that there is enough
redundancy in the gremmatical notes in the Workbook so that if the
jumps are not too great the student will.not be put at a serious
.disadvantage in such a case.

THE MATERIALS INCLUDED IN THIS BOOK

The materials here presented are from a variety of sources many


of which are now virtually um Wale. Since many of these sources
are quite old the student is advised to check the date of the material
before he reads it in order to be able to keep the information he
reads in proper perspective. It is advisable, too, to discuss in class
any differences between the impression given in the reading and the
experience of the Hausa person who assists in the class instruction.

These materials have been edited and marked for tone and vowel
length by the author with the assistance of various native speakers
of Hausa.

Following is a list of the printed sources of these materials


arranged topically:
1. Fables (sections I, IV, VII, XI, XV)
Gaskiya Corporation Publications:
Aymara (published jointly with Oxford University Press), 1952.
Ka Kara Karatu, 1938.
Ka Ta Karatu, 1951.
Littafi Na Karantawa (with Church Missionary Society), 106.
Magana Jari Ce I, by Alhaji Abubakar Imemr 1937.
Zamani Riga Ne. ,

Northern Ministry of Information Publications:


Abokin Hira I, 1963.
Abokin Hira II, 1964.

Kraft, Charles H. A Study Hausa S tex. Hartford: Hartford


Seminary Foundation Bookstore, 1963.

P. Nigerian Peoples (sections II, XVIII, XIX, XX)


Batten, T.R. Koyarwar Labarin Kasa da Tarihi. Lagos: CMS
Bookshop, 1934.
Mani, Abdulmalik. Zuwan Turawa Nijeriya to Arewa. London:
Longmans, Green and Co. and Zaria: NORLA, 1957.
Spicer, E. The Peoplespf Nigeria. Ikeja: Longmans of Nigeria,
1962. (The chapter on the Kanuri was translated and adapted
for inclusion as a part of section XVIII by Ibraham Wada and
C.I. Kraft).
3. Customs (sections III, VI, X)
nether, R,S. HausaSsanlklore. London: Oxford
University Press, 1912.
Taylor, F.W. and M.G. Webb. Al'adun Hausawa. London: Oxford
University Press, 1932.

4. Geography (Section V)
Ainslie, M.D. Nijeriya. London: Longmans, Green and Co. and
Zaria: Gaskiya Corporation, 1960. (The maps in this section
of the Workbook are also from this volume),

5. History (sections VIII and XII)


Batten, T.R. Koyarwar Labarin Kass, da Tarihi. Lagos: CMS
Bookshop, 1

6. Trades (sections IX, XIII, XVI)


Rimmer, E.M. et al. Zaman MutUm da Sana'arsa. Zaria: NORLA, 1955.

7. Proverbs and Riddles (section XIV)


Harris, H.G. Hausa Stories and Riddles. Weston-super-Mare, 1908.
Kirk-Greene, A.H.M. Hausa Ba Dabo Ba Pie. London: Oxford
University Press, IN&
Kirk-Greene, A.H.M. and C.H. Kraft. Teach Yourself Hausa. Lcndon:
English Universities' Press, (in press).
Merrick, G. Hausa Proverbs. London: Kagan Paul, 1905.

8. Nagano, Jari Ce (section XVII)


Imam, Alhaji Abubakar. Magana Jari Ce. Zaria: Gaskiya
Corporation, 1937 (reprinted 1960).
vii
RiIwa .4.4.0.4
Roilowys Projected
Regional Boilidaries

Goidam

adejia B OR N
jto Dikwa 0
Azareo Maidugurfr
Potish

E R N t Diu o
Bauchi
Kurnao °be
U
Kuru
Vela
°Maga AO MA WA
Jatiego
lerin
e ogbcmoslia.... a

*,`"(,0,1ope', Kabba
e 0 oEkiti
0P 0 !Jerre -..901se
°More'
°Qndo
oijobu Cdo 'M ID
Ag.

es.
.« .........«
« «.....
00'.
fro
6.
pr.«
Z!iu
A.
:
Bebin
WESTERN
Asaba

.00 00

«
.10
'«..«...
«
..............""%~
....«.....
.......,,
«A.
p
cii?°611201:4aerri
\PO. *40 .40~.0.00

« «. o.«
«.Ar.. A. «N.'««0«
%". Re* 000 .00 ar

. ..".
....«.«10 A, a. Ay'«
.....« «%."....«,.......
%IA*
..........1«.«.
A. ft
A.A... A* ... .,... ........«...W.el."..«%~«.«
«,....WirW«,.......«.!,v..«

.........«,....«/..,.....pernanaalb
jantri;

%LAGOS-

-.
W0..,;
.«,... ...~«~A~A"..«A.......1
"."...."..."......
.0
-*

7".
%W.* LAGOON

..,«
r
«Np,....«.«."......
,.....".%0%. ~.
AArAm«A...... A"..«..~«...,".~« /..~«
. 1.9 .W....".".".....000Wa."..A...
.0.......1"."..".V2"...s.111.0".^.414.".',..."~"""~"...""
tairjr-=-

5«.....«.....«"«,«%."."......_W whir,/ 411.44

I.
r...«".. «,..,....« ............../A.
A«.«"««WWWW.............«.«..«..«.«...
« .....«......../«,
_No va"r".""va

Ao«.......«.. '«A"«
A.

A.A«%0AW....«.«...."...1~,
000 to .0 0.0 V0

.
«
Ar_
vehr
«

...« ......«. «««",........«,


Is.
-5. '....A.,«..W~Wwee.A.104."...
« vs.

«««.........WorA"«.«.WW
- ----5.--.-. ....." " as.
\Aft3C.iC.711.e
Mid NA ABM: TATSUNIYOYT I
Tttsantya ta
Yfip ituat
Aka kai want, kara wurin a1i ali. Alf; yi sh;aril t. rail/ ya
ga ba shi da gaskiya, ya ce masa, "Ka na da magana?"
-
taltumln ya kwatanta uku da hannunsa, ya ce shi ba.i. san maganar
Ilta.

ba. Da z1Rilt ya ga haka, sai ya yank; shZtritt. Sukal, tasht..


DZ ya tlfi gida, ya aik5 wa Zlkilt da kZbewa alda uktl. Dt
aka! ya nt. tamaant kwatanctnsZt awakI uka Ya kiraw5 shit ya
s
ya. ce masa, "Kai, da.i, munifla ne. Ka mice
wadanka: a *
Tan:"
Da ya fita wag, ya 4, wan' ant ba ya son jZrfa."

Titsanlyi ta 2:
Kuria; da Brishiyi
tiata rang a na zuwa. Bashiya ...Ta zo btkin Alan
fia yi gaisuwirt, ta ce, "Ina jtn sanyi? KtIkwai wurin dZ
zan fakea ?"

Karedi ya ce, "Shigo: alarm ya na dl dad."


Bashiya ta shiga, sukl zauna tare. Jim kldan kilrege ya ce,
"Bashiya, zaman nan namti dZ ke bil shi Jtkinkt ya cikZ
tad. Sai ki sike wurr."
Bashiyi ta ce, "Ashe? Ni, kawi, dad na. ke j. WandZ wurin
nZn bai gamshi sti ba, ba sai ya ntimi wani ba?"
2 , y3',

ia
Tttsfiniya ta 3:

Dili, ya

Tttsiin.?yli
ya ct,
dia, ka ftta lifiyt."

ta
Dia da ZalEtt
Wata rana dia ya na ctn kizg, sai wani kashi vat tatni ya
kakZre mass a mlbagwZra. Ya na avian mat cire masa% Ya ce duk
wands ya cire masa*, z:i bi, shi lade. Sat zalet.ya z3, ya ce shi,
ya bude bald, Zalbea ya sa kansav
A

zi yi t;fiyar""ls.
lidanka* lutt

Kari di,
4 a A

Zal6e ya
A
ya zero kashin.
lil

Bata kari ta na jin yunwt., sai ta ga zomo ya na bare! a. gindin


wani. itta. Ta yi shirin za to kama shi, sai ta ji gan-gan-gan. DZ
At
to daba sama, ta ga g a*
4N
Vidina?"
non: ki st kdiiinkZ cikin akin

a rataye a.bisa itacen. Ta ce, "Yauwis.


&

Alit Sarkin Abin di, ya yi mats! hakZ, lane ya na di, main "
a
Sai ta kyile z3mon, to yi tsalle, ta jiwri shi, Gangan ta facto
a
Rasa gan. 7134n ya farka, ya gu.du a guje. Kura ta sa hak5ri ta
sai ta ga hOr3. Ta ce, "Idles .dai, am3 bit name ba ntn

w
-3-
Atsintyi ta
mlah8 Mai Fitilt
a
Want mutum ya na yawn da dare sat ya ga want DAIL
LeaLtn d4; suka gilmu ya ga, Zshe olkih8 nes Ya c:, "Kai, IlihS1 Mt
ya kai ka yawo da fitila? Dare da rana bt, duA daya sa kit gare ka ba?"
Makaho ya ce, "Mk dayi clan Jatau. Fitilan Han, na
rid ta bt don kilina ba na, Zona sabc14 Arinka ne, marZsa hankhi, da
ba ku 4141 ido, kathl ku hau nit"
ittsantya ta 6:
Yaro da Kare

Wani mutum ya sayi Hama, ya c: yaron mahlict ya kai inasa


Lakacin da ya kai gidan, ea-i laIre ya ta' masa, da fadt. Fbittnen
gidan sukZ jt, sukt1 AY 31.1. 'art ya tsayt cif, ya na yankan
ya naa jefa wa kare.
*

Can Ate, gian ta ta ga fart bZi ji ts8r3 ba, ta yi


Ta kt, jin tstrO kare zai ctje ka ?"
rat ya ce, "A' a, A cosh! ?"
Ta c:, "Yaayt Ica sant ya ktshi?"
Yir4n ya 41, "Ai nimIto.1 ne na yanlol mass. Kin ga, ma, sat kadan
ya rag:. DI ma idan b: ki fig ba, ko na m3,ya ba za ki sisal ba."
Tatstiniyi ta 7:
Kazi. da
Kaza da giwa suka yi gaTclamtt. Kazi, ta ce, "awl, a et.si
G!wa to cg, ifaryaila ce."
A A
Itaza ta ce, "To, mu tafi kiwolu
Suka yi ta kIwo hat Ana ta tick Sat an nan glw; ta ce* , "Mu je
NO I'S 41' OD A
NIP

Suka tafi., suka sha ruwa. GIw; ta newt Inuwa,


1110

sun Abet ZktWA mu


a A
ta yi kwance. Knit: ta na ta tone-tonenta. Daga nan ta ga kaska a
idon giwa. Ta zura, ta cakk
Se A
Sat g14. ta zabura ta cea, "A' a, kazit Abin naki ba na rifiya ba
nt. Dik kiwon neon 4 multi: yl ba ki ash! ba? Da Jana za ki kart?"
Sai ta mall; cikin dajt. Kizi ta ci g:14.

Tibtstinlyit ta a:
BElarm da MrdElm.t
Want ya sauka gidan mats:, "tht
4 go
nan, amma kada ka ci karma."
161Zm ya ce, "Ai, ilbinci mat u ne, ba na rena ba.."
kyaw

Bagwari ya alga ruwa, ya ce,a "Ash; _dt


.
Lokacin da. ya gama a
i
na cowl malariai ba sit cm ktIre,11
1.22.11n ya et, "W;Ine m3lam' ka ga A ci kale ?"
.
Thwart ya ce , "Ba kai ne yanzu ka c! ba ?"
14_
Ial'aintn ya c: , "Ash; kar; ne? Ka Ri gaya mini:"
Bagwari ya ce, "Af, ai da gangan ka gaty.' makZ, KadZ.

ka ci katin'a' ."
-5- 1

Z3D1Zni 5.E.:214

11. a
A want kauye cikin kasa'f Jos, an yi want mutum, wai shi Sheakaret
mat t:us;y1 da taimakon jInal 41. ult shi, twat (L saukin hill da
rashin girman kai. To, ga inn abubuwan da zgolni ya kawo. In aka
ce, gt, want sM3on abu ya z5, ko wata sabuwaTi aka, su Shekare su ltt
ars marla da shi. Har mutane sukiln eft, Shekare ba ka gaTclama.
Kome akZ ce makZ sat kgit yZrdit'?" Shy kumii yakan At "Ai, zkoZ.nt riga
no. Yadda ya makZt, hake za ka sa shi in ka apt so kZ zauna lifiytt."

gm; Ka Same, Gode Alit


Tani Arta ya taft shItth ruwa a tafkt. Sai ya ga inuwbsZt cikin
rows, ya ce, "Ashe hakZ na ke (31 kyle. Ban yi tslaroant flak crijin nan
Zkirai mat. fcaho k;mita ba, gtt tsawo, ga kyau, ga is nI. AmYaa kash,
kaikina sun yi mini kadan. Et sun yi ky:un RZ.haIna, da bt haka ba."
Bat sans ba, mafarliti sun fitO da karnuktInsa. DZ jtn mttsi sat
A
ya daga kai, ya naar sauraro, sat sutra% bane Rahonsa, suka sakam mastl
karnuka. IvitrIrt ya, art a guje, karnuktt su na 11,,x1 cla nan
Raft& clZ ya tens sukZt yi mass Ana, ya bar karnukt biyat ya shiga
cikin kunat. RZthcln dal ya ke y73b5 ya sarkila cikin duhtlyi kurmt.

Ya yi, ya yi, ya kisZt Atilt hif karnukt 'sail zo stikZ kerns shi. etsu.
a a a
farauta suka suka buge, suka yankit.

/IL
J .6.
eatSlittaliti aG 11!

15.7554p:; Jekii:tek.41 3:1431.11114 yo


Wani hilnkikt ne kishirwa ta due sht. -ouan
Ya yi 1-- a, tw " ru:14;
aria ba, Sai ya sauka a wani gida, ya yi ta tukwIne. Mtn
gidsa'n su na kallonsZ, gan su ba, kishirwa ti. dame shi. Can

sai ya taxar da ruwa a wata kwalabil mat tsawo, iaa ya rasa yaddtl
A A y A - A
a
Oa sta, don ruwan iyakeisa rabin Ittatilahan n© knrom. baki TOM i tonal,
*. A t A ,,, i
ko siko,
shi da girraan da kansa zai iya shiga. Sai ya yi ta yawo sago
-A 3

ya na dauk5 tsakuwa d.11 kanrinan%' du.wiltsri. In ya zo wurin kwalablf bai


a a
ya saka tsakuwan nan cikinta, ya, kuma, kbema, ya dauko wata ya saka.
finkaya yi ta yt bar rinban.ya taso sand. &tidal btkin kwalaba ya la Ai.
iya sa btkina, Ya shi., ya shi, ya Rosh!, saliZn nan ya tight ya nt
a - a I0
godiya, "Ktra, kwa, kwa

litsrintya ta 12:
Same Ya Ft. 1314
Mani tract j! ya hau altst, Ya sat ya glau da kwIdee).

Kwado ya mactji, ba haka a ke hawan diikt ba, du.k a n:nrolde


akin sirdi, Sat kZ, saukO, ka ga yadda a ke zaman sir.
Nada ya ce, "Tt, zo ka hat."
Ya sauk3, Kwt.d3 ya yi ya hau, ya zanna daidat. Ya yi
sukuwa fag; biyu, bat faelt ba. Ya k3raO, ya ce wa mactji, "Ka ga yaddZ
a ke hawan di3k.tbt aka ba,"
Mactji ya c:, "Na gad. T8, bt ni dOkt.na. Ai, same ya fi iy1w7t.

Kai da ka iya d5kt, bZ ka same ba, iylwalk11 bang nt. N!, kaw3., tun
da ya dakt nttwa kOytyt na kit so hau shi sat AI
1

ta
gras da Kankura
Watt ran' zomo dZ kankuri, auk; yi gaTtamb taxi. Zama ya ct,
"Kai, dai, kankuri, ragi net ba kti da saurl." KtInkuri ya yi
ya A, "a, 131 hakil ba. Duk =shin saurin nan ntwa, na tabblti in mun
yi tags, zan tser2o maka, TAW."
ShI kta nan, suk: firZ taste. Kankari ya krunZ tiitfiyt,
ardl, iftlustAT yesifiti yin Z" ya cam, "Ni tabbZti, ta kamlnel
zan tar; wa kankurlis Lon hakZ z61 kw:nti in hitt, in yi bard taki64
Wan nan in tisht in cim inasZ, in wince shi."
..,

a,kwanti,, bard ya kwasht sht. A hanks13.1, a hankhi, har


blnkura ya tea. Can, sai zomo ya farkt dZgZ bard, ya rig: a gaje.
Ya 4 isa, sai ya tarad de ktinkuril har ya rigs shi.
'Dan hIkin da ka Ant, ya k: tiOnZi mak; idO.

Titteintyl ta 14:
alnkura
Kullum kankura ya na, ganin maRwltansil, tsuntstye, sot nt tisht
saint. nan sai haushi ya kind shi. Ya ce, "Kai, dt na 1ya tisht
Rttri
I
sama ds, na ji did/." Sai ya ji wajen unguli ya ce 11, A
masa zai bi shi
ctik diiktylV de ya mallaka a &Mit idan my
a l :
tIsht same.
DI rata ungulu ya RI dtmin ya ga hakanan 1311, zZi ytwu ba. Irma
kankuri ya lallaahe shi, far ungulu ya yZrdi. ShI k: nan, sai
ungulu ya d;tuki kankuri ya yi same cis shi, ya tafi, ya aft. DZgZ
se
can tinghrt ya saki5 Onkuri, ya "Til fat" kunkuru ya bude
btkl, yi fado klbn duatsi, yi tararratse.
a a
In ka na soa ka ji &Win sown diniya,
a A % a
to, tsayi inda ya ajty; ka.
Tatsitniya ta 15:
zikt da amo
da zikt da z5m/3 ;Akan ging nt Rwarai da gZskg Rahn nan zan3
ya tInbalyi alas ya ce, "ZIA, g:skiya ne, kawara, wai atatiki su na
jin tstron carat zalk:trii? idan aukil J1 zalkartiZt yi cars, sat
at glide"
72kt ya ceo "Wannan galskiya ne. Bt Zabl.n dZ raukZ caral
so
zakara. Arana ba mu kadai ba ne haka. tuk yawancin manya.manyan ramun
Qt, loaai wadansa ab%-awl Ra.nint &I mu ke jin tatoonstl. YZnzu,
mtent, ka ga ta na Sin ttron g;:rnilnin nan dZ glade ya ke yt."
alai; ya yi farat, ya ce, "Ai, tO, ware= shi ne qb qb

da ya sa
mu iclintre, mu Ice jin teoron karnuktan

TitteintYa ta 161

sz
nan 6firilye Bak: yi bZ.bban taro a blab= dikl.nsu na shawart
RItetn

913 na shiwarb yaddtl, za dZi. kyarkwis don ta ntt 13Zdaye


sun kawo shiwZrwarl da dabaxu da nut. Aka yi ta autaliwart, Imai aka
a A
rasa dal3ara, mat k3rau.
op_ A
sat want saurayin Gera ya mi.Res ya
A A A
"ga dabirata: sat a
kflrarrawl, a daunt Z viuyZn yaddit kOylushe, a. co.
a a
kafIn ta teed wajecomu sat mu ji moteinta 4mu%gu.dullu
ruk Iyam mZollist suk:. Ardi dZt wannan shiwart. Can, sat want
aria tsc-15, fuskaTalb, cike da, farin gisht, ya el, "TO, mun ji. Ga
4, a Ict siiraL wane nts zlhti daura wa kylora ka'rarrawb?"
141JZlist yi tat; Aka rasa mat ameturts
-9- 1
Ittgayi ta 17:
Want Balsam

Wata via want airawg ya za Rama Masan Yuan, kuwa, mat


yawiln kwhazzabt ne, ciao D: dare in ki gani sai kal

ce roil ne : kwZnee, tun bt da farin watt ba.

Tt, ElriwOn nan ya shiga wani gidio ya yt sat. Ya na cikin

kwashe layi, eat masu gidi mica lard oak:, fito. Barawo ya guda,

aka bi sht dZ kuwa hal* zuwt biyan g:ii. Dalt muttni an na aye ea

dhi a guje, haT sukZ kai want kw:Isazzabil.


A A - A
Sat want cikinsu ya riRa cewa, "Ku tare, W. tare, kada ya fada

ruwan Shit da j in haka, sat ya yi ta yZ. kai


3
44 al m, 3
kwazazzabon domin ya shiga ram, ya yi iyo ya tsere.
. Da zuwansa

wurfn ya ttkurt, ya, yi tsalli Sai ya fidt bis blurt) kush, hanct

ya fasht, nan ya euma. Aka a akil kimt ahi akil, dour:.

Titsantyi ta 18:
Jae da Kudin Kasa
Wata Ana sarkin dabb3bi da sarkin tsuntstrye suka yi m:gant
A
ken kudin Sarkin dabbiibi ya jalkid:64, kari, wurin gmigt
doAmin ta kar6i kudin Risi, ya ce wit kaia, uNT dabbt ba nta.

a cikin talakiwan sarkin dabb3bi Zkwai mat =file?"

TAO, kari, ta tZfi ta gay: wa sarkin dabbObi Zbtn da gage ya ce.

D: sarkin ya ji hakZ, sat fushi ya kimt Ohio Ina bt abin da zi


14... 46m.
bai iya amsar tambayar jemap ba.

Da gar! ya, ways,


a a-
sarkin tountsaye ya aiki,agariwansa, wurin jemigg.

D: agariw:n Bala tilmb4; shi kudin, sat gait ya cc masu, "Ni bt

tountsi ba, nts k3 cikin taunt4ye akwai mat hada eamZi shayad dl

dZ ant kliuit a?"

agariwan nan Ban yi mamikin Sin hakits Sat Bala koma wurin
-10-
sarkI, sukZ gay: mass Zbtn diZ jemigl ya flat. Immi sarkin bli iyZ
kome amsb tInbayZil Alike ba.
It, has yanzu jetnige ba ya bly:n kudin ya cikin dabbo-bi,
ba ya cikin taultsZye. 14

ittragrIty7t.ta, 19:

shalt
A
Wata ran; tn. na bisZ itice,
a
ya ga sag. Shiho ya ci
ki kea
a,. A
wa UngUlUs "MI Ilan?"
Ili
a a
Ungulu ta "I na jiran abinci a hannun Alla."
ShMit ya tisht ya na ce wa Ungalii, "NI, dal., a kard ni kg nisi,
ktRit"
Shia ya yi gam:.
Daga can sai ya hand; Seri. Ishe Bertui ya
A

A
na kusa tark8 nt. Shia, da ya ya fad cikin tarkon.
tisht ba.
anghiai bZ to ShihO ya yi ya yi, ya kasa fiti. (Ingalfi ta
age ta sZuka jirif.
Shag) ya ce, "Ungulu Ina zit ki? Bi kt bart hail in kirit'si?"
Ungar'
ta ct "Ai, cht, kai, zi kZ sire wa tfani raj. Teo, Liebe kai
n: na Ant da na k$ jira. Yli".0 in; ftarttn nijar
Tlitsaniya ta 20:
R:i Ya Fi Daktya
41/. 4,
Wani nattlm ya miss abin da zai. oi. Vaal kudie baba abinci.. Ya

taifi wa)en sark3, ya ce, "B1 ni da etn yau, ba ni da na, golbes Bt ni


da k5m; a cs'ntylat sat warkin non. Na gZji OZ. raina. I na so kZ kashe
Sarki ya ce, nt." Ya kira ya tZfi a kashe shi. .21

a shi, sat want ya zo, la c:, In an kashil shi, i na so a

ba tli -w7a.rk3xisL"

Sai mu itumn ya 101 tsayll A kOmt wajen aarki, i na


da magma."
a a It
Aka koma do, ship Sark ya ce, ya fam?"
Ya adt elan saxes ya ce, "FttnkZ ya.* dad:, a bait ni. Ya'u na ga
wane& ya ni ts1776 githe Ai dZ did."

Saxkl ya
a ,
ce, "Tafi ibinka, ka god; wa Alla da ya ba da

Atiktyli ta

Ta Std. Sat
Suitt
Wata Anis. want Elrawt ya tafi ya !xi tasa, ya kaw3 giclanstle _Ya

fad
.
wa mata tasa ya na so ran karma ta
3 . ta Boyar masa da
Atte/sal ta ct, "Tt, Alit ya kai

Da, rand', ktsuwa ta zo, sat ya sa t; wank; task', ta tZfi da ita kasuwa.
DZ ta eat, ta riRl Es'Oye task.'haris to tag,' lama. Ta jimt oikin kttsuwa, ba
to amtna tZta fid da flub; ba, has, dai, ta gZji, ta ta na taut.
Cikin yawonta ta gain want ba to semi ba Zshe 67ariwt ne. Ya yi
ta sallZma. Ya ce mats to zauna, yZ dfi wurin yan'uwansl ya yi
-12..
shilwart, yZ zo yI biyie Ya tafi, ba3. &ilk ba. Ta T1. jirt bar ta
Da ta tabbZta yea gudi ne, ta tiled ta kama gida. isk; mijinta
Ta

tare da mutane da6 yam, Sat ya ce teats, "rtayi Ya yi kAl


Ta ce, "I."
Ya ce, "Nawa kika sayif?"
Ta ce, "Yaddlt ka soya, hake na sayer:"
.16
Ya ce, satin: lifiyi, ;bit yi

ta, 22:
HZart da ad
.a a * a, 3 Ik 3
Hasara da Riba, warm% daya, bans daya. ita Hasara kyakkyawa ce
Ribs, kuwa, mammani. Sat Tinau da Sule suka name su da mire.
Tinau ya Li SulZ ya bi kyau, ya shiga naiman HZart. Sule, lalwir
ya fadt. ngman MIL Aka bi su blaki diet, aka ar., 8u a lane rang days,
aka kai kawa gidan mijitntle.
ita tateirt ta na son abinci mat dad da, kiyan ad3, da zannuwa
mt.= toads, ta na yanga. Ribt, 144, taklx taya mijinta daukb kaya
=WI dePlWall k a: ye. idan sun saint r!ba sat ea aye rabi, su k5mii da
Baur; wajen safart.
&Lan, Aft' sakarti gods sta ya zama Tinau, kuwa,
ya komo tik Shi ma, sat yZ gada ya baT Holsirtt a gida, duk dZ kyan nan
ad, '1 ILA want, eh!, kuml, hakil, Kafiri shtkart biya auren HZ.seirt
hudii R3:bt, kuwa, ta nsa, nan da mijintZ Suit% Sun yi aitztki, half da
Shin; da mttsu
a
Wanda ya bi an zuciya, ai, lane 4.1. Zurl.
-13. I
Tittsrantyl ta 23:
MagrZuct da lbOkinsZ
ant ya tZfi Qt, ya kims1 hudti. Ya na kOmOwS sat ya glau da
ilbakinsZ rasa. lesa ya c:, Nth, Sig, yauui ka yi BI za kZ ba ni
daya
Sara: ya ce, "Ala, ai kriwilcce nan da abin da An yi da ita. Ka ga
days ta biyZn bash tlet days ta ba days zan c! da. kaina, dayar
kuwai zan yar."
Ass ya cl, "Um da ya ke ni 15kinkZ n;, ba sat ka" ba ni ta bishin tia7"
a 3
Sant ya ceA , "Ba k& gine ba. Wadda na ce zan biya bisht, iyty;na zan
damin in sake musu wZhallf da sukl yi d;;, ni tun i na Art,. Waddl na
ce zan ba da bisht Omit zan bt yina no, don in na tsafa wata rana
al su rams mint. Wannan, la /a; da na ce zlabn ci don ka can so duka"
us a ,
so ne, alma' son kai ya ft.
-

Ntisl ya ce, kit ba ni waddll ka ce za ka yar


Sant ya ce, "1".Zt, ai, vilt2 ita cs waddel zan ba mittita, damin kome na
.

ba ta, wata Ana za to yi mini butuld. Ka ga; nilyar k: flan:"

Trasanryit ta 24:
Zak]. dITgra
Wata rainsai zakt ya na _bard cikin inuwb Sai ga want RZram.in
6;ri ya zo, ya hen bisl biyan zikt. Nan dEl nan zikt ya tashi, ya kama
6;r1 a hannunsZ
13;r1 ya yi kauka, ya ce, "Bb ni in t.`fi."
eikt ya at. "Bibtit I na jin yunwt kwarait Lane, zan clnyi ka."
'Berl ya kima bags ya na tank* Sai ya ce, "Kai mlian aawa ne.
Nt karamin halitta a: KS ka any; ni, ba zi ka fcoshi ba."
akin nan ya na del kirkt. Ya yi murmushi, ya ji tausayin B;rie Ya
a
sake shit ya ce, "Taff abinka,."
Blyan kwini uktl, ti ya nt. yeiwg dijt, ya nai neman
Sai ya fidt cikin wani.tarka kIlmaTs blbal ashati, Ya yt, ya yi ta yi,
Zontaa ya kwagsl" fiti

Scit,Zn nan Seri ya z5, ya ga hakZ. Ya tuna dcl Zlherin, da zikt ya yi


mast% sat ya gurgtirii igiyar" ashiltb her zikt ya tstri.
Ilh;rt danR8 ne, bi ya faduwa Ras: banag.
tsisintyi, to 25:
Want 'Dan Sark! 4
Wata rani want dan Sara ya ban kilted tare di abokinsa. Sai aka
gay: mass want cii6; cikin ytrarisit ya yi 111ifft MI an Went shi, an kai
shi glan bilban bait,
Stn hakltdan Sark! ya yi At:at ya wajen ya cit
sake shi.
lik;ff ya Ya ce, "sm da ya taki Shari' a, sat na yi masa
la` &Din hakZ Sark! ya ajiye ni nan hukanta dukiin wands ya
3 aid."
Dag: nan dan Sark!: ya tunzura, ya yi mos:. art. Nan da nark
Al a1! ya sa skit OA shit ail tali. dZ, shi aka daurt
Seld dZ ya ke daure, ya tuna Lian da ya yi wa Alkali, ya yt
nadSmt Da adadinsa ya atm, ya taft vurinsZ ya retRe shi gifart.
ya gafarta mass,,
%in alga ran nan dan Sark! ya gizmama shi. Malan da ya hau
pat ya mai da shi anal .11bansitt ya ba shi iytka, am na. Egmin ya
ga, ya tsaya wa gaskiya, ba ya Sin telron kowa, 16 da dan Sark! a.
-----,..--

-15.
SASH! NA BIYO man' HAusiwx
A) rasai Hausa
r Ind.& Ilausiwii va. k5 s5sait Rase; Kant, Rase; Sakkwat5, da rabbi .tasial:j
. . . .
Ziriyi ta ariwg. KksaSsa da, yaws ce, nun al da yawisT, nitt...watikIla lissgfini3a
.
zai kai wajen 'uttlyttn g5ma ell biya akin Nijiriyi da wajen mutt milygn biyali
I wadensu. kasishi.
Gglibin nasal. Heusi jigiwg a, imaa. wajen lolda mas5 gabas alorai &dada%
Kuria, kawa, duk itatuwit in fi yawl da, girmg. Tsa,kgnixt Katsina, da Sakkwat5
Abort went bkbban daj tn.da k5wg.stinansa Dijin Ruba.
Akwai xuwan same`, di dismal' a Rasa; Heusi, hug bat isa ya s& ta ta yi
chihuwi ba. Sabadi hal& oiyiwt, takan yi yawl di dimsunit:. Da, ran,*, lolwit akin
Rik; ta.
Tun da rumen same, bait yi yawl kiln& na Rasa' hug ba itituwk gajejjtrfi
snag di jimirin riyuwii. Akan yi Amite di mi wajen abi.nci da amyl'
diban (goat). Cikin rafts Affifiar akwai. earawge legaritiVrt lalcas macirter da
taimiyi. K5 da shr ka Itwai luwan semi dayawg: a Nrjgriyk, ta Wag
yawancin wadannan ba et slang a wajen. Ititumin hula aukan fi na artwi
teaw5 di gizmi.

B) 14azaunan

HausttwiT, /sun cis asalinsa dig& wani mit& nO wand& ya zo daga gabas,
ya sauka & Titurg. A an ya kasha wata madjiyi mai wahalad mu.ting, hat.
ya sarauniyaS gartn. I tiklyan di saki, halal wait sa ne farkon
sarauta Haug Bakwai.
Hausiwg sun kasx daban daban..kamaS sae Kanimi no. Kano, Zamfargwg misti

isama tsakinin !attain& di Sakkwat5, Kabiwg eamma di Sakkwat5 wajen Rasa%


Birnin Kebbt di Argung1, ZeissagEwil na Zax''IA, di Katainiwit di Deurawa.
---.7M11/11111-

Madam& sun badbantk kidan kidan anima duk m gAmu bisi ga harsha

di haln zamansa, hai a na 176 a ce di si irt.dayi.

C1

Tun ktifin zuwin Tartwii, tufirtfin di su. Bawl ktillSa ka szamit.


Audage. to wadata. Kadr di saki, kumi, sAntodi a. Akan aaRa zannuwa mitau
fidin Awasyl diban daban. Wasu, akin ring klunek yaddi a a yi yanzu.
Kula 9 akin k5,w5 wadansu irin tufift di,g1 Nag a, diet gabis.
HaS Ansa sukin saki tufifinsa der yawl, tun 4. cikin Rau,yuktt ba.
zikinin nan, kawi, su na dinkin tufgfinsa inn na der lama di yawl auktIn
yi di sandman Ttirkwi. Wurin aikl talakiwit Bakal% daurit k5 binte, k5 dagon
wind6 Jim na Tarkwii, butt tu.fifin di austwa eaka saber &Li sasai, na
bibbed' rigi mai kimi idan sau, da *Ana mai fidin cabala.
Akin yi aikt der yawl a kin tufifin. Ward Mier a a shida rrguni,
wani 15kicr a a ytnel der silikt mesa launi Abu. dilban. Band& wannAn

ikwai dinkr di yawl na ad5 di su kis yr a kin rrenti di sauran laded, k5


di hang k5 der keken dinkl.
SukAn el tagawi di Iyali cikr d& irIns& Ranini-Rangni A kirkaahia

Ifisz =afro di, a di wani taro', sukin yi bath. Sukan as


dila* cilia ja k5 ha Eakin. yi nadi. Sulam a taalmi irl4r1.-wasu
haf na dana.

Gilibin mats sukin deur& tufifi frin na Rasa' (band mitan maw.
arzik1) . a net Starr, der madiurr wand& akin dauri diet, Rirjr zuwa
shire131, bar wain oak& as tagawi. Akin yi mu.sa. zane launi. Da yawancin

tufifinea irin sitkai.rautinen Rita ne, imme: yinzu mate di yawi, Eakin si
irin der aki yi ds eidin Tiriwi: mita leunr irirr. A kai mats daurA

kallibr el yid war.


Band& zObbi, maziji bi et oils& sanya &bin ad5 ba. Abin adon
meta azarfb.." 05, ai ne shunk5, ibin jainne, liyarai di mund're na Rafa da na
henna. Wadansu.; kumit, *Wan 12".idi henoinea ea taro k5 dan tuka. Wadansu,
ma, eukin dauri, tigida k5 teakiya.
Meta aukin yi ld.te5 irr &hay diban. Masi eukin yi

D) &Yeti], ear."

SabOd& rashin rural wani 15kAor Rasa; Hanoi ta fi ta kudzu zafr di


yawl. A arrawa rale fi difr auni yawl. Ritz' if, laiwa, ya kieu uka.kiki di
hantliva da bazars.

D& dam' na, iska ta fi zuwa digi Ana. k5 yamma mas5 kuda. Rana, dai,
di Rapti). she takin yi tsaka Basel, k5 ta goce zuwa arewa, kidan. A
15kicin nark tnananin zufi, ba teananin arr. Rumen same, kola, yg.
sai ti teira, itituwi ea hada, wari duki ya Om& tsanwatsanwa.
In damuni ta fidr e5 sai akin yi alai. In marki
ta yr rumi yakin Ea&
ginr, ya ea& fadam5mr, k5guni, da. taffaki. A 3.5keictn tifiya Ulan
yi
vAya in bi a kiln hanyri m5`i waddi a ki iy& avant di
its Ica da damuni ba.
ADA
DA zuwan kiki, iski takin fir& zuwa dig& arewa made' Babas. Rowan
eamiyi, Air; k5 nan. Di rani ikwai zifr. DA dar5 Akwai
semi. wata
rani bi a Benin nisa mad& hem& Akin yi
nan ibinci yakin
yi idan hater ya yi kyau. Wannin shr n5
15kioin wasani di
shasulgula da bukalatwi. Akin seyad di ea-bon hater
in ya yi yawi. Kuma,
akin yanks 434514 I ajiyi d5min bazars.
3). 2, to
Wannin 15ki.oin tsananin dark ne. Mani sukin hir& watts da dare el yi
Wata rani hazo yaken yi yaws bar yi =fit rang.
1 ea duk taken bushe.
.18-
A). Bazarg
bazara zafr fi yawg. La' kicin meg ne..asitifne duk da dabbac5br
=kin rime*. ya na da Wig, king, di toga. Loalicin gasuwit nil Iowa.
Malang sukin shire enakinsa ax eaa mush tMcr.
Kula di ariyi zuwan swag yakin Li na wasu. Pasgshen Hausa' yaws. lama,
sukin Agtoyi al BEA.. Ibin di ya haki, actin (Atkin riggyi ax siiman iska
mii kiwi)* rows dasit
Wannin ahr ni widannin dining di al yankin rinr a Rasa; Zarlyi da
kiss; Katsina--
A.
A pas= Katsina
116

Di=la Arril..Oktabi Yunr..Situmba


Ki aktibii...Drsambet SitumbA...Nuwarabit
Santora Disembi-Zinaira Nuwambi,Fibraira
Bazars Pibraira--Afril Fibraira--Yuri

E) imautjaig6- u.srul.
Tun di dgmung bi to di yawg, Amanin gala sai misa nuns da saurr,
vadinda fart, kumg, ba zai kaehe at ba. Saadi haki Emig di ggici damaiwg,
A
(Zazzegiwg su es da shr aura) ne awls A argwi era' di maiwa, aut
fi yaws, a latda,
lora, kumg rag/4 ware, gyidi da audagg. Inds alma same ya isa, kawg,
akin semi dinkalr di. d5y5. A wademsu tiurirg ma, bias kb-suna di fadambemr au
kg, di dinung a na iyi &A& wadanat ainfinE meat son ruwi da yawil
vizi, rake di shinkifi. BE a Willi ehtnka fe, sai wurtn di =we, ya kg
Sab8di haki te, fi yaws cikin fadamb-min Rasta Salckwatad, Birnixt
Hebb! da Argunga.
Di ram a na ytn lisle. ran ne a kg data ilbasa, alba, biltrat
vela ds wadenat. I nbu irr ulal
1 2 1

14) Dolan Rawl- Shi warty/ wad.da a ki yr diSmin ruvri ya br alga rafr
suwi Amfiitn.
).,,1:154g (A Sekkwat5 simansa Shl ne gwafanni: waandA, akAn
kafi kSgrs a dory itices, a daurA mast, egg dEmin kamrat5 rawis
31, Shr nel abtn da exam cart), a tsAkain gwafit sa
rittAya masa di5guwel igLya rail gaga bi,iL elkarkArr ye, nes, wawa- -in egg,
OA icamfati5 rufg, sai to biyu. to yi Rasa. A a ytn variyi, 414 gage to
viv g. traa bakntri.

12). Da 112.15b

sit- ne shag, mad' da tumikr. Waduman sukAn bg, da


madaril naa., name- da fah:. Shifrii sun fi yawri
Akwai fadamanr, do-min
flan ax kit" Eagan itanyaS k5 a. 'ilia. Don hail de, rid* Salckwatal
Birnin Kebbi dA Arsine gala Li wurix5 kamaS Katsina shim'
madari da
mai. Amnia dl diming rug ya yi mual yawri, a fadamamr. Sabada hal& akin kai
ea. jigiwi. Tun di ikwai tinjim, madari di mai at a a Aria
a, Rasta Haug.
Si ne tikarkirai, (ariwi da Kan8), jam;
di alfaditrai.
.5). Taints yen Gig. Si ne kaaa, igwagwit tantabari d& tao.4615.
ikwaig kumi, jimini.
4) Amfininsa.ta wajen fermuti di tear= ea.
5) A-4a%
6), Alain war. (Nis= air sun fi yawi akin
'mEtriyan dazuzzuki kimai
Dien hate_ -si da -miss, 6aunii ziicr, hatt da grwa da irinsa da yawg, manya
di Ranini. Inds salting ea ki di yawl, kiwis Rani
Kam% ba i cikl ganin
niMun dsji ba..sai
gLI
G) Abinci
Ribbon Abinoin Hinstiwi tuwo ne na girin diwi k6 gir6. Aroma a, Sakkwat5,
Argunga da Aran Kebbi a na ytnel da shinkifi, a laxdu,, kawal di d5yii.
Tu.won nan a na dnea di mivyi. M3yar, kuwa, akin yi to da, kusiwg, k5 da
11
ganyen kaki, aa albasa, goal, diddawi, gishirr Wan yiji
Akin al ding, ko loft in di Akwai.
Kurag, sakin abi, karii k5 furl da nano in di zarter. Wadinnlin a a Awl
di grin g5r5 ko miiwi wand& aki dad ahi tiri di =wi. Rana iri.irr n5..
ikwai na zia, Akwai nayijr.
Wajen bin marmarinsa &mai tase.t8Iyi in..irr wadindi ea 0 Ana& di
. .
grin alma 0 walci 15 maeara gime di shinkifi, da zumi. Salon dad dinkalf
.
di zie kamL

Cikin itituwin daji wadAndi su ki Amara d& sa, draw ci babbafstl.


Akint3ri diddarg, cal lAranta. Sukin ATI kky.an miyi d Pi an eyadi di an shalt
Giabin kar ya na da wayi, amnia Blitruien Birnin Kebbi da Argatnila
as a di yawit half mxkin PAW shi ea aiki wani wart i swa'.

Apia 1513,

1) Sanal51T eon bimbenti wuri. lkwai


datlai uka ne, bambencinsa.
a) Sinali ba ti, yiwuwi eat tndi a ki Amin ibin eat& di sena di
Aria.
b) GwAnintiS nutinen Rasa .%
c) Si n& kieuwer
(wad di kiyan sinati, k5 wajen.imitiken Rasa; k5 wajen
wadindi su ke oinie di di. tukw5n5.in ba yum61.7 kusa muting IA
zi ea kaYi ginirt tukwini ba. In at at bakitaha,
sai sa BAAL Ina witikrla
di yume., blimaginii.kili out Li son ftweixya k5 tukanyaS Rarfi.
ICE, ikwai
yun6ii di maga, anima anal/. to rarta Coin yin= nutini
sun fi gine na Rapti
di iris% na da.
2) Irani lake= Banal o' in Rank' Heusi at
a) IN
bibbali Banal Xi 05. ibtn di au, ki agral dig& are
to ya lea yitt ciyad di retaken Raairit baS ail rage abin da za 0i saya; kAmaS
Bn gytvig di au.dagi. Su ng, aikr da kiiyan nag na Para na,
Rate; to itici. ItassaaiRE da makirii Eakin ski otnikr gi maga.
cr4-
amanin ram hasken Arrii ya dashes fleabag shigovraS Kyan
lama% ai we:5.a% ilmakiahT, Ritaaahr de. waninetl. Aroma her yinzu ta na. di
daraj; tun dit a kg aria kiiyan Wane, haf da w it c da iinamai da. itickara.
Yinau a na ant di kart& Tarawa, Ina dit di tam; ne vraddi, a kit* taSwi cikin
Asa& ZIFTRAnin nan ba a narkad di teal di yogi.
c) Sss
A a aaasika Ratio tune, taiaryi kujerar diet iticen Rases.
Win= wadansu a na k5yon aaaelAaS ikwitr di kujira
S.

A na &Mal auchlgi di yawi, cikin Raw& Hausa. Bandit waddi a kits


A

eayad di ita ga Tiriwil di yawl a na kadiwi a na artat irr biya n5.-


.
(1) Sr i irk ta maze --ita a la Ante. Wawa kvaryr.. In ta isa
aai i poke zugu, & clink& rani k3 vani ibtn di a ki mar. Mn wannAn si*15,
ta gig da ta fair.
(2) Sig irin ta raita..gilibr a na yr a farin 7105 ko bate. Akin
yr ti a i d b i y i i ' Z a n fat, i WE auadinkl. Ta bean tare ita oit*
ta fan!, 'awl, via.
atualwi di yaws, tun, in be: mutinen. garr b4, yin= aun fi eiln
aandunin Tarriwa. Sabadi haki (tarsi* seas' en nan ta riga.
e) Mal
gwaniyi ne gi rinr, har labirin rinins a. ya bku kwarai
oikin Afirka to arewa. brawart,bakben rrgung na, mazy, shaddan zannuwana mate,
roma mieu wa1Riyii wand, Bausaws su so. Birnr a:W*5 &y id karqfi,
ammi Kana ae 'abbe". Ditzslamui zannuwa babbeut &bin ctnikr a, has atkin eai
di el cikin wadaneu Rasiihi:

lausawg sun iya, gin' Katsina aimed ginin da ya shikarg darl.


ml. Gi irin a aka fi Ansa--
(1) flakti.shr ni wand a kg gine: shi da tsawo, kumg da kaurr. A
ni yi masa deurin egg ko bikan giza, akan &Bra mass aziri da zing k5 irinta,
aqui nan a rufg shi da Rasi. In aka gamg, sai a shin mesa lis5 don miganin
sows ..-shr ng kitsr wand, aka had ski da da eishin Kitar,
shr ni ta65 na td0.11776 bat wand" aka drbi, aka dunali abi. auri-currt aka
Ririe.
ne vandal Ida Rara faiirr dayil a biei.
.Watiti...ita waddi ba balm giz5.
%

(2) °Darin haivrshr ng wand", e. 147 glariva blirticar Irma ys


masa jinki. yaw, kawe,, ba eui ginf, sal. kszi eu, kg griwi al shag dICRasii.
gra ya fi yaw; wajen misu aratki oikin gartirtaux argifii. A Rasa'
Zaasiat a na ytn tafarfara maim an e5r5.....i.taa cai (fain jinki, mei kasarwi 'Rua.

HAYI
-
1USILLIN GIDAN MAI ARZM

mb L.( (ziatt..di:4
(d)

shdd

(a) di (b) zsuruki na sinks& bouiRi


barari
(d)--fillin bare, tndi a a dame demand di aj3ye hatsi. Diet nazi
akin bi to wari saur5 a shiga teak yar gida tndi tiiraic (f) da acuntui marts
(e) ea kit di wurin dad.. ibinoi, ca wadeutata rumbuni, di rijiyil da wurin
winkii, da shaddi Dacia. (Man kiwiye ys ke da katangi mii tsawas

I1ISALIN GIDAN TALOA

rumbuni
I.

r- dalo.21.
meta
Warman misglin gida ne na manacar mai tyar wadata. Mays ya k5
di 'sari k5 zing mIsai n daidai da On altfim! wanniul, ida b& & ki64
mat; ba a gidan mgax arzikr. 1)@cung ir3n na jinka a.
Kudancin Kane bg sargy5 da, yawg, sai dilcung inn na
Walla binst ne saki sa hakit na fark5, Rasa ta wajen arewa ta fi kytu
danin ginr, tun bi ta attain& ba. Na kucbl di Kane gygrari s5r5 kullum
ba da, w hale, sabeda yawgin mfg. .Ammg A Sakkwat5, k5 de, ya 1z5 ya na ar5wii,
yawanoin gin! na Jinkg, ng, drain Rasa; may riireyr 4.17

Cikin garrixtuan da datunin Jinke: auk& fi yawl elan gini nambuni. tndi
s5rgy5 at k5 akin yr sa di zing.
g) Mcanor
A a jana reitacr, a na yi musu launin bad, algeeshr, JI
K5wine girr da dulciwg aisu yrn tMcalrftg, laibannl, Jakunkung, Ikiyan dawalcr da
ziminin di akin aka di kiyan fiti a Otaran Himidi.

I) 4nikr
Inca arta; ea MI; ziune di yaws A wurf deya, sat ktst, ga etnikiya say,.
Wain manar ba shi da de a/ k5 gweninti ya yi (Ara da Re'ti, k5 ya Ji.ni
fatal takalminea k5 tukwing na dad ibincinsi kansi, sai yi
simi &kin ibtn di bi yi fyi yt don Ansi alga wani iairr di ku.din rams
dawarea.

Da c3nikr, sai hats! kir6i tufts, a. bit" di diumul.


kir51. fag. Dag& 113iralri aki tsai. to farin lcudf di shine de, bity'
wit5, wadarmnan, k5wine di taminitse. araff5 kernel had! na yinzu.
Sglid di gminintiS sinali ta cigaba, cinik!, kumg, ya Razu, akin
k5wAng Ear! oild.n. Rasa; Haug., in ya semi Banana 6. Attalla kaza, sauran
garizuwi eukin see dagi gica shi, shit kmmi,ye, skyi na a. Idea, duki
Fri
-25.
an san Sakkwat5 ta na di dawalci misu kyau di kiYansa di wasu inn zannuwi.

Mhtinen Kara, Bider, Kitsini der ariya sukin solyi die. garb sa.
Die: Katsina akin kai gEr51 maiwa, diwit waste di tibi zuwii KanO,

wai. Kana, ma, einanniyi, ce ga rintInnun zannuwi der rfgung di aikin fate.

A Zariya akin dinky mats irin rTgi..stinanta "'Yar Zazztu."

tslikain Hiusiwi di kansa di wasu muting, shi ya bffia

hanyrit /atone. Ammer ta wurin rishin kyan hanyi matafa di dabb5binsa saki

she', whaler. Gill lama, hatsirin mdse., her, in a a yi tafiya sai di babban
&arr.

31. einikirVausaw5 na Da da, Wigan= Kam


Ikwai aniki tsikinin Rasa; Rause", der wadansu-kasishi tun ba iyi hanyi;

nasa wadda ta bade clad: zawg km da ba. Kano, Iowa, ita ce cibiyaS

cinikI k5 da haSyinzu. Manyan hany5yin fatauo glide-, hula auk& h?sdu gyre-

ta. SE ni--

1) ftanyais Argwi (ta Katsina, Dinggiram, Azbin zuwa Tiribalas di %%las)


.
Kgyrin da akin biy5 di sE ta wannin hauya, gishirr dig& Himgdi, zanmxwg

di silik. irj.dri, di tararg. Akan sayad di wadinnan a Kan?), siqa nen a

skyi an Rasa; Rause, kamaar mi gaddi, rigga, gamin MOW, hauren


grwi di 66414 jimini.

2) Hamra. Gabes (ta Barn5, Bigirmr, Kord'afa

zuwi Masii)--hanyat Hajjr &e nan..

Kgyan di akin kiw5 ta mar ?-anyi ail n littitt&fan &demi der zannumt

daga Masa. Daga Bira5, ma, akin kiw5 kanwa di gishirt iri-in:, shams,

tumiki, rikumg di gishin jimini. Dolga Bigirmr di Alai akin simi davits=

miti. Akin sai as sE a Kano a eayi tufi.


-26.

3) (to, Sakkwat5, Gwinjg, Tambat.11)

Ta nan akin kaw5 g5r4s glean ening, shin', amakr, tumikf di dawakl.

idan aki sayad d& wadinnan akin siyi kayan da aka kaw5 dig& argwa di gabis.

4) Ego* Kuda (ta Baud, Zarlya, Nuf5, Adamiwg di Aasgshen kuda)..

Dig& Zar*yi akin kai Aaron; Nuf5 man ja, 'Wan yajr di rfgunin Nufi;

dig& Band dara di t5zi1 l dig& 1165111 (wit5, Adamiwg) shina..d& sia su k5

sAyen rininnun tufiff; diet kada kgyan Tarawa, g5r5, gishiri di sag: DA,

nan sai sa sAyi shag, kayan fag, hatsf, gyidi di wik5 digs Kana.

Wannin, lama, bibbait Maya ce ta *v. f.

"Ic) Ciniki_Bav_an_, da T r.awl..Suke z5

Tun sakara ta 1900..ita c5 sheukarl; di Tarawa saki gra kir6di Aasidhen

Hausi..tun ba bayan di jirgin Rasa ya kai Kano (1911) ba, ciniki hanna di

lone di AasiihenTarawaya Agra diyaws. Immi: na wajen °Lail! na ya ritgu.

Hanyayin jirgin Rail, di na m5t5dta di ea k5 kiw5 mass kayi sun Agri

yawin clniki Awarai, sun me, kumg, teadaS k5 nan..gg samAin

tif*ya, baba, hatsirfl gi &rig, (jirgf aka yakin diaki kgya diyamaya kai

wani warf, kudinsi, kawi, ba zai kai nayaddi zi a damkg a ka k5 'Asa dabb5bi

ba) ; ga hanzarin tafiya (da digi. Kant) zuwa /kid; zaag5 talatin ne, yin= ya
k5m5 kwini biya); kumi, irin kudI nayinzu ya fi na a sauAin cinikin di, aka
yr di farin luta di abitni di bar".
da a kg kiwawir, cikin jirgin Rasa sa n5..g5r5, tibi, gishiri,

ishini, sibula, sauftnin Tarawa, kikuna (k5 bieukur5rI), m5t5cf, k5ken dinkf,

kwan5nE, fitnit simintr, da keys AanAanani bg

Kayan di a k5 aikawa ta jirgin Oleg sa n5-,gyidi, audaga, kiraga, fatal

jimamma da maxima Ail, di &intl. Gyida ta fi zuwg digi Una, maga di


Ririgi digi Chau.
-27-

A k'n hany5yin mote kimaS se manyan hanykrin Sakkwat5 zuwg Gasau, atsini

zuwi Kana, Danzig zuwi nal di, dai, sauranea dA yawl* akin kai kgyi

zuwg jirgin Rasa, a dauk6 kgyan a ski kiw5 cikin jirgin Rasa. Ta halal

kumi, akin kai sa kasha a Remo.

Ind& di &twat hangyin cinikr, nan ni a ki bf yinzu di maikr, k6 di

jirgin Rag. Mis511, kgyg da yawiT, di a kg zuwa di se agi /Ara zuwi Kano,

maiicr a kg kai su jyEkail jirgr a Shigad sE jirgr zuwiKancl. Haki, kami,

a ki; yr tsikAilin Kano di Bauer, Kan; di rag, Kano da Sakkwatii.

Ciniktn da Tariwg saki kEw6 bAi kashe dnikin nutanen Rasa; dA su kg yr

tsikinin girl di girl ba. BA1, yin= ya awn, &ma ya Li na da sauRI,

a) Band& Banyan ham7in mote an air& sauran hany6Yr, an gra adinsa.

b) De, Akwai faahr di yawg, yinAma, 1614E, bgba. Saralcang d& leans& saki
^
sE agirai ea hani. Sabadi haki, yinzu fatauci ba ya bakEti; gyirr.immii

wadansa wurirg, kimai Diem Rubin, haS yin= dogrel su na we. fat0d; rak6 lata-

16t5.

BE gem fat/vier na ruwi s6sai a giltbin Rasa; Hausa.. -sai, dai, wajen

Sakkwat5 waddA ta kg a k6guni ikwai shi kidan. A na kiMan kffr cikin kftung

Birnin Kebbi di Argunga, a wig, a ma cikin tibirmr. Yarbiwg sukin biy5

ta ruwi daga RasiSsa awl k5gunin Itrmits di Maar& sa aaya.

Ta wadinnan k5gung a aril kmni, akin kiwi; key zawi Sakkwat6 digi

kuda. Kiyi wadindi a kg kaimi. Kant) ta jirgin Rasi, a Sakkwat5 ta zuwi su kg

br..kamait ai g6r6, gishirr, tufafi, kitik6 di irinsa. Tiftyi ta rows, ta fi

ta jirgin Rasa &o ta llama; mote Arabi.

Kant), ita babbel kauuwait Raw/ Noma ha; wiyau. GyidE, riraga,

shie, si ne- manyan ibtn di TarEwi nu KG 04017, BASyinza, kumE, ita ce


bibbaiv kisu.wi ta hij6jin Afirki ta Ariwg, di Maori, duk dA, kuma,
letIvan. da
.28..

a kb" kaiwi ditg& zuwi girr. Woman ya zama dialin di to fi dukin


gariir'tsiwin Nrjiriyi ta,Arittgyawim. mutini.

Audagi ci bbban cinikin Akwai dikunin garzi Gasau,

Pantuvi dm Kariduwa tna a ki gurj4 audagi kifin a sika ds, ita Tirai.

Cinikin Sakiwata MOW di Ohinkia.


3
-29-
SIMI NA UKtr: AVIV I.A13112

A) :ticwai Aura Irl Radii Ga Al lidWi latusEwi:


1) kiren Sadakii
Abtn di a k5 niff des auren sadakE ahi ni.sitlid di ta aka sat
iy5yente, ta 1a115. 14%5, kai gidan kanen 'abanti, wata ts5buwg
is yi mates wanki, to tate mate gnat, a yi mates Runshr, a xufi kairti des
!aria zan5. a A ding& yi mates wanki di kantihr ha.i zawi kwing k5 b3y6,
es' an nan ea auk; ta, eu. Ica wa wani matam sadaka di dares.
In am J5 /Aden inhuman, sat sa a, "Gi yiriryg. Nun kie.w5 mak& sadaki."
Matumin nan, sai yta, tishl cikin daren shl des iykrensi, eu yi ta mina,
A
su na cewa, "Hid& "A115, yes kaisg..11

Idan.garr. ya Aye', sai Wyensi as aiki, wa dsngl & ii jin

kaki sai ai yi ta magma. Iran woman sure' oat& ba yes biyin ka stain-kwabt,
eat yi eha grxrasail
2) Auren Zamiinti
Salad. di budurwa te, lea aura-, sat iygyentit ea dank5 ta, ea 11. want dan
dangtnal des auri.misar, kamail den Ranwiii aban yirinyi. Iran wannin aura,
wani lfikicr nit& ba yes biyin dakayra, want 15kici, lava, yakin biya kidesi.
3) Auren Auren Bad)
Wanda' sure.-tun yirinya ta na karma akin yi mata mtg. Iran wanan
.aura yakin wahalad des noxving, ikwai 65.ti hug di yawl kimin yaninya to
lea zumite (Elkin mijinti. Ita, ma, to fya ti ca ba, ti &Snail kb' des ya k5 ya
shi withali des yawi sabOda its, tun ta na divinityar di ya y1
ta zama a banes ke nan.
Biklyan haki, kumi, ir3n moan auren be. dacawi. Auren nan a. ke yi
lame; na kidan yirireri bit tit* ygran di. aka dears, masa aura,
la, kiwi, Elf yiran ne bi-, yap son yirivyale, biyan aki yi kwirtikf laden,
sat our en ya warwarg.
Auren

Idan saurie di badurwg su na eau jag sai ea yi auran sayaryg. BiYan


da, saurayi ya bi da abtn di aki yirdit a kai sai a dauri aurae'. GE misilin
yaddi a kai

B) Misalin Shirin Aurg

Kadan saurayi ya ga badurwaii da ya kg so sai ya yi magma dit ita,


ya ce, "I a s8nkl" Witst6, ya na, tashinta kg nan. Ita ma Idan ta tabbati
ciwg ta na *Ong, sai ta ce, "NT, mg, i na sanka." Bgyan wannan sad. sill,
A
sauriytn, yi gag, shgida wa iygYensa cewa ya ga wata ygriuyait da
ya kg !Ana di aura, Sai aban 5auraytn nan zai. Saida wa dAyi cikin
beams& ya rakg shi 22114 gidan iyiyen ygrinyi da kadr.mili blyaS k5
AbOki mg, &Iliad ahr., "sbigiban aura."
A gidan iyiyen yarinya sai a& al "'Dina ya ga d3,yarka, ya na &Intl
A A
di aurg." Sai sa amsii awe-, "T5 in di imfini, alga yi ea auran y1 yiwu."
Ill= Aro' a, sai yl ce, "Irvin. "
134" an halal, sai su. ki.w5 wars . laidi at ba iyiyen k5 waltyyinta,
ea k5mg gide,. Sai yir5 ya zo ya wa iyAygn, "Ygyft libirr? Da ]tau?"
A
In auk/ "Da kyttu," sai. Aran yi Bike kiran yarinyeri ya bg ta kudi
kilns; stale bleb k5 G5be, bug, ya amid kimait suai g5m1 yi kai olden
iyiyen kumi, y1 kai wani sulg semi. Di hale& ha; i
"An brt

A warmart Air ne za ea kai !warp); gaisawg. Warman kwaryi ma, ta


na cike da kgyi irl-irf meet ban shl'awg, Awarai d1 giski. Akan A
eululuka na angriyi di na azarfi cikin kwagrai gaisuwg, di g6r5 di
3

tibirmT. IyEyen yirinyal, dal., sai su oett. , "Akwai rikuwg, na alai kizirt."
Sat iygyen yttrO nag, eu, kai masa. LOkicin kum, akin sAyi
kAmel zanmtwi da fataliar da farin late da. lalla di life di
takalmi da irinsa a bi yirivya elfin da to z5 gal.suwail sally gidan wandi
aurenta.
Shit kumg, Ark yaktan tafi gaismiea, gidijen dukan iygyen
Wits, duk Ind& ya je sai ya yi maul kyiutar kudI.-namig lama; sula biya
.

di ere, mice mg., kimari Sure d.A. ear. Kam Ine gig, kiwi, k5 di akwai
&Alvin k5 fi, sai ya bi al di hake dayg-dayi.
Bayan wanner, ea3. a yi aikiwg Iciy. an daukel rag.
Sai a naii bibban kwAndon ah3nkafa di kwAndon hater di Oro di kint5 biya
di tibammi gSma eha biytT di niklyi Rwaryg biya di. Rwarya; dabEn* biya, di,
kumg, wani ku.dr, aal.5 Wannin kgyi duk iygyen yir5 ng
ea ke bey' sa rinait daurin aura.
Idan du.k vermin yi rare sai iyjen yarinyi za sa yanki 111silin
ea ea ce, "Watin gibe dA Wing g5tai eha MAT a deur& aura." Sai iygyen
A A
yEr5 al 05, "T5," al k5m.i.. g; ii.
A
Da watan goThe ya yi bail tail sai a sa yirirkyill a lallg. Kwilnit uku

a ka ytn runehr. Tygyen Ara tiai. su rig zuwg di lade da gang dA,
tsamman Runshi da latd.tn di zi al raxrAba wi mar5RE.
A
Di di dari eai ea a, "G3be da sia a a daurl aurae." Mita; duk za
ea haft a gidan lygyen yirS sa kgw5 zang g5me shg uka da
tacalmi di life di gSr5 himein da hannun rows (wit5, wani iron, g5x91 Quin.
-32-
C) Tits..;,tra Aure da RN!
Da sukt1 taru sat ct, "Yllu Vine da Wance za daurZ masu aura.
a 40 op h & & A
Sadala nom?" Sal. waliyyin yarinya ya ce, sadag kaza.misalin Lam biyii
it.fficun yilrda?" Sai shisig:ban mire a amst, "Mun

ruk 15k:cla da a k: ytn wannan cikin zaure, yrtrOn ,;.ra na can da


LiFikinsl want gida dZban. wurtn ma, sat sa masZ hkiabbt.
Yarinyb, ktiwa, ta na cikin gidi da ZbOkantZ. Su na yi mad farZnji.
(Skin zaurt erfi zaune su na :icicle:, a na OA rarrZba
dr1 Width zaure da kudin &Lai auk ran "A131 ya ba da zama
*
lifiyt, d: cikt, dZ Allt y;). ba &I ci *da, sha." Sas :man sat su tasht.
" 41
Da yammt sat a yi wa yarinya wanka. Iyayen yam sat su kai k aelakin

tuwo kluan (bilmsin dZ na masa klian Zshirin dZ turmin tura kloaT, ashirin.
In dare ya yi abokin ango ztti z5 dZ akin cta za a danki yarinyt
Ithrin wanka Ida kai (1614 hInsin 4 OA hamsin da kudtn da za Z watsZ
wa ytE 'hie Aka, lama, kai sil3uwals kwarya da stxtlit. In an air: wanka sal.
dZuld. yarinyti a kai. to Weal mijtntZ.
Bayan wannan sailm5 yi wtsaZgidan mijt dl m53.5 d: go

jauje da ktte3 da kLIngl da bloban gangs. Marilka duk74 sat su z5 da


/Akan yart da dangfinsal dakZ. Want ya na ba da k5 Zkwiyt. Har dad,
ma, a na bi,y4alwa wurin wag.
Har marilice a kt Asa. Ang8 ma, ya na zaune ya na ka.Uon masu yi
masa bl.ki. Yarinyt, dat, ta na gida tare d: tstfZfft da 'yam meta.
a safe ya yi tstflffi za su taf3. Zbins.1 su bar to da Ara.
a s .1
Yara sat su tambayi Iyayen ango a ba su abinci. Akan bi so. kaji
biyi-ftgada dl Ana, guda dZylmna.l ba sit giShiri cis, dawl. Da kawa

a 'yam Rata suktn tuw5 zub miya kln, in sula ci nasa, sat
kawaT amarya t: ce wa abokin ang$, "Gt tusk', k: 4yi," Sat ya
-33-
A A A A
"T6, yirg, ka (West, kd cr." Sai ya biya ta, ya sAllAmg ta, ya ba yira sa
ci, ya abinsa. Mk/ a sti yl arta di yam; hate kwing, uki.
Wan Wing, ukun sai a yi bide& kai.. Ang5 d& 1b5kans1 sai sa yi

kwalli,yi sa hau dawilor as kira, misa jaujg a yi hawal. =swami:, 61 ji su


gai d& dangogin amaryi. Su na ta, yawn cikin 64, a na kidg, a ng.

Ita, amaryi, kuma, za, to yi kwalliya, t& yi yivpb" tare da abonsant1 kumg.

BgyRn da aka yi bada; kaai. sai a kai erg gidan ang6 A. yi &tan

darikr. SuitAn nan sae. %mum:Ian el vitae., ga Vim& gidijensa.

Ran nAn za a yi kw nan tsrwi. Idan ya iskg ta bidarwa sai yA

yi mate kyAuti. Wani zai ba da nundumil ta azarfi, wan z6bi, wani, kawi,

zai ba da game da zang. A again da, in bAi iski ta badurwi ba, sai
ya mire; ya rataye a Rafa; dad don Owe, y1 gani ta ji kiwi.

D) AtauwAn da Nat&a Ya Ke Bikiritwg, Bid

1) Idan yarinya ta yards da wand ke tashint& sai ya fare yi mate


A
Shi, kawg, toshin nan bi ehi d& dai, gwArgwadon arzikin
Air
%
2) In to yardi da shi sai i yayen yg.113 ea za6i dhigAban aura A. Aikg

ahi wajen waliyyin yarixuya da luxe 16 kyAuti grain ya tAldbayi iygyent1.

In van Ara*, da ygirOn sai el kAx6i wann&n. "kudin gaisawg."

3) Bay= %ran kwinAkr kAdan zi a sake kai masa kadi (mi aif, sa1g
A
biyais k5 ft) caws, Mna na toe.. tit so a daura sure." A rig, 08 da

woman kudr, "kudin tuni," k5 "kudin baiwi."

4) %Fan 'yan kwinAkr, kami.4.1ma; btyla le6 tilal.sai sa yirci dA


A
ShigAbi 01 sgkA zuwi wajen War da cewa, "fun z3 niian arzikr."
Shi mg,

sai 7A. amsg, "nun ba kai." SilAn nan zg a ba aid "kudin adatio (misglin,

stag ifidit) da karitutaig dbi, da uwa dA, kuma, kudin Maar Cagan, sale
ig) wand zai kali da daurin auran. Wezmin kudin, BOMA didiari
ne da, bag, nami. Satan nan zit* yanks masa BAAL
5) Lakictn di &is shiryi ran di za a rug yirinyit a kai to .dan
sai a kai wa iyayenta kudin daukiS ring. A cikin man kadtn za
ea rabi: wi dangr &Main sa, can ran di zit a ea yirinya, a la115. Tauzin cured
akin yi eta ran Alba:ate di sin% amaryi ti ta.fi gidan mijinte, del yamraii.
6) Idan yari nya to ci kudin went natem diban eilin nan daga biya
ta a shit wandol zai Aura ta zai blya kudin wancan raitumin. Kudin nan
A
es
a na ce da din
ow
chi "kudin ribma."

A
7) Aura hiram na Man babl abrn di mijr ya kg
kai wi iyiyen rine& dauri aura.
8) uzarinawin aura" sa ne dig& cikin Al& di ang5 kai wi 175Yen
amazya ran; dauri aura diSmin mutine sa gan.t.
9) Bandi wadinnan akwai "gar' I." kawrit akin kai wa gidan
ang5 glad di za a kayo ama.ryi, gidanei. amarya da malt& ne eats k5

kai w4, anga da amaryi bayan di. ski &tura sure. Cikin ex' 5
ikwai k5yrt C. tufifr di tabirml da kwincinl da, Armai, da abinci
da abin marmarl..misu zarafT her stack zubl tab* bar a

E) Wasu arcan ,Aura

Cikin iddinin Mueulunor JAW. yawan ratan aura hug ng. Bgyan
budun nin sad. kiS newt ma t& ya ke so sai yit ajiyes.
Alia hang ba.
Bata aurg sai da sad-asltr. Idan aurae ya rata, sai mace to zaung.
watts uktl. Jinni sirdskg, sai watts biyu ta ytn idditn
a n a ta 10 ta AUTi Owe:.

idan mice ti tai %burin alkali ti yi Airan ti ce bi ti


-35- 3

afloat (witg, ti gaji bgyun 1101-11: ya iallaehe ta ya yi wa mijr


brk5-4dan ti Ai duke, sal alkilf ya raba aurensa. Si', an nan say mater
ta biya mijin nan algid da kudin rabuwi in da korai. Ammi idan mijin ng
ya ce ya gaji di, mate tasa haac ya saki ta, lane' sai ya cika mate sadikinta
in da sauran ku,din sadakinta a Ansa. idan ya Agri biyin
sad4r tun da fark6..shr kg nen, biba mioni, sai a salami gni,
kudin Adler bg mays; wa mijr,
. .
Idan miji: yii, rata yi bal. mate tasa, sai ta yi takabi.wita, za tA,
, . .
%myna' *NIA; hndri da. kw Om& band& aur ©n Viwg. Id= Rwarkwarg ce, watts
. . . .
biya" da Wine: *el. mai takabi takin riti?3,ya lgyg a, wuyi wanda aka nacre
ta citt farin zax5 kadai..ba a tug ta da fitg ba, Kowa yi gan
a ratiye a wuyanta ya aani ta na takabg kg nen.

F) Marital_ Main _Aura,


Matam uka su ke da hanyal kasha aura. In bit al be, Owl yg, kasha yea
yi guar, aa vraliyyln mitca, da sa,rkl.
Saxe. ya na da ipso ya rabad di auren mice id= ya ga mijintit ya, nit"
yi matit ablbawan dA bi sa kamiti ba.-irla wacandit shArila ta hani yi wit
mace. Ilakanan hug, witliyyin mace ya iyit raba aural in di, dalrlI anal
rashin ci kb- wata it ga mijr. Waltman, kumg, War ya ke da Ilan kasha
- . .
enure. Ikon alkali, kiwi, karff give' &I , d5min shf ya a iya hulauitad da

waliyyin =kit a man.


Idan mace to kiwci karan mijinta, sai alkali ya aiki a kira mijin.
Idan ye: zo, sai mijin.da mate ml. ii.rfinit a gaban alkali. Alkali ya ca wa
mijr, "Git" mite:ilia, to yi Agrankit." Sai alkali ya tartbikyi mater Alin di,
!nig ya lie yi rata wench bii ti so.
Wata za ta a masa, rashin ci, ko yawin Ica kumg,
-36.
gajiyi da mijin kadai da, kumi, sauransa. Dagi, nan Ai a da mijin,
"T5, ka ji Elbin da mitalka ta ce ka a, yr?"
Sai alkali ya, fadac5 aht Iced yit tare yi math ablk di bi ta so, ya
et, "To, ka tan, na, b ka brkan maaska." Yakan ba da brks na Wing,
uka, kb" hudif, zuwi kwini bakwii.
Idan 15kac1n da alRalr ya bi mijr bilson meta tasA, sun shirdil
can, to, shr kg nan -..sai ea omg gida sa yi zamansa A ken aurensa.
Ward, har yakan wirca wa meta tag), kudi domin ta Mice", kada a kasha
.
aurensul ko ya ce mata ta haktri: ta ya saya mate zang.
Want ma, wends Ana yi ji-rabei she, da stm meta tag, haS yakan yi
mata hang, d'omin ta, k5mas. Wani, kawa, ya yi ta tabam mata. Wademsu, har
sukan muta sabOda an kashe maxi aura, ka, kawa, sit kashi wands ya auri
mitan nan Aran ta game iddi. Wadansu, kawa, suxAn haukAcg sabOdA aurensa
ygribudmitextsa.
idan, lava, shirin ya faskari, eai kamit ga a,lfcali, mijr ya fad,
masa ti shiryi. A 15kacin nan , in alfcali ya ga dame, yi saki deba
wa mign wadansu 'yan kwinilcr ya kir& lallishin meta tag.
Idan, lciwa, bai ga ba, sai ya 05, '15, writ rig sadikinsa
'ulna?" Ignawa nee sadiarixt, sat ilR521 ya. ce mata, "TS, ki kgw5 at/dicing
in bi shit silan nan in raba aurenka." idan ti biyait a nan, to, sai a.
kashi--ara kax6i sadOld ya bi nor.
Silan nan aiRalr ya ritad da usharr daga aide, kumi, ya tubata
takardaY: shaida ya bi magi. shr, hung', za a bi shi rastt na usharin
nan. Ktung, sai guar ya sa mai ilabtitunsa ya lubita a babban
kisan aura. idan, kowa, ba ti di kudXn da za ta biya sadaktn a 15kacin
nan, sai LlaIr ya dna mata, walla na 'yan kwinakr (k5 Wing g5ma, ka
A
ashilrin, ko wata gads) to nemo ta, ONO. Sai ti ki,w3 Adair: nan, swan
nan zai kasha saran.
037-
A.
Yawarwin oaken tafi wurin wani matum -
wanda ya o5 ya de,

sure, fai kar65 kudr a miring danin su z5 su biya wannian, sadakinsa.


Wadansu mate, kawa, tun be, di rig sun tin sun kai Aire; ba, sukan: shirya
da want yang ya kg sanati.sai. ye, 05, "GI hie, k till 14 kasha auren
mijinkt.' Ki za, ni, .n sure id." Haka sukin yL
Wani, algal; yakim isk5 tun can de, fark5 mi.jf bai biya mat&
sAtiRkintA. duka dai, ya fire, be, ta rabr k5 wani aba daga
wato, ye, be, d& shlgt; kawai.
Abtn da, dai, ya soma ba ta duke na ohiga; sAdaki, rang kashe aure
A
shi za ta be, shi abinsa. Nan, kawg, tun di, fark5 ya biya sactak3 duka,
to, ranar kashe sure sai ta biya ahi Abinsa duka.
Shi shigar sit'dakin nan be, ye: kisa sisi"..wannan sA,diki'. olkaldci.
Shi nen' a k5 Uri k5 kawg, Amine baba dsari a
Aasan nen. rain haka aka anki fetaki a mazamninsa. ruby.' in fatakg,
ktiwg, shr no' alai% Ilan an yanke sada' stale game, k6 de, ya
biyu de, ger ne", duk de, hake, shigaS se a& si gz ye, 1 se,. idan aka dears
sari bisA sadaki wand ya kis& zebu' In dinge, auren nan egtacc5 n5 ga

. K5m5 rashin gitanoin mace sadakinta be, ye, kis& rabulin car' iirr.
Hall, kami, bg' g gra be, shigaS gad ye kasa tabu' in dingrin tan.
rrar gati ite- kak'an ar de, gale de, yaws.
Ammi kwinekin nin na yinzu, gglibin sadakin mesa darajg fain
dayi n5 k5 sul5 talgUn, k5 fam biya k51 mi, ft. Sadikin badurwg
garf be, ye, kis& sale. &ma, uwa:T.° mate, kuwa, gel qu.15 g6me, ,zawi sale biyar.
Sheri,' a ta hula miji ye, kwina di, mitad da ya kris: tun bill be, ta
gad duka k5 shigai sadaki be,.
Akwai irin auren de, sharili be, Wan. Icashi de, saurr ba, sai an yi
ILI -38..
nig wartafr. Idan mace to kayo Riranmijinta sabOda, Wird, shari'i zg,
to wiladr na shakara ya nano. megan . idan, laztiaa, shikaran nan to
cike, bai wexki sai sharili ta raba wrensii.
Haka, knee, crwOn laituitta, k5, kumg, mijin yr), yi tafiya ya baS mata
tag da awrenaa, a. lama, ba a kr) g Ind& ya ke ba.ga shr ita, kawg, ta
gaji da za,man jiransa. idan to kai Rare ga sai, kumit a drat
mat& wata &blare; nan gaba.k3 watilkrla kain shekexAn an ta cika mijinta
ya fado. Idan, fa, to yi shakaran nen3 bai zo ba, sai alkali ya kasha
wren, to ski wani ya &are' ta. Its da ti yi niia tin ahacarg gamit ta
jiran mijinta ya k5m8, aroma ba ta kai Agra ba, to, ate. ran da ta kai
Aar On a a drba mata wEladin shikara. Sitar/ nen in shelargn to cika ta
witadr4 bai. zE ba, za & rabad da auren nan.
Aura yakan nutti sabada saki. Idan rat-6m gaji da meta tab; 01
ta dame shi da wani inn hal/ wanda akwai Dyad MAT ta
yadda rabu da ita.
" a S.

1) Yrt. rata, "Vence, sake ki, aurenkl." Shr la nan,


bibil aura a tsakininsa kumas. Sal ta, tattara 'yen tArkacenti, ta k5mtl
gidan Wienta to yi zaman iddi.
S.

2) lolwa, mijr ya nii, eon mart to biya masa saala, shy., kawg,
yi gag da ita bai cee ya saki .to sai ka ga ya ne, tsananta mata, damin
hex ita da ta ta gait da tsanantiwan man ta kai aid Agri, to c4la ba
ti aureng.
yakan kira mijin. idan ya zo suka garani, Alan' zai c
masa, "Gas mita:AEA ti yi nfiranka." 15Iacin nazi ba zai na.mi air alr ya
ba aid brk5 ba. K8 was yii bii ehi brkan, sai ya, ce, tun dit, dai, ta
kawo Reran ba to aurensa, sai alket1r. ya yi mata AIN da ta ke so.
Ai, shi, kawa, a rang di ma ya na neman kai al ita. tato, tun da
-39-
ya frt., kawci ita ta bid. a kasha auren...trias sai ta. biy5.
sitakinsa. Da kE; tun ta gig nem ye: farad mata, ya saki ta, da baba
biyan sadaki, domin wand& ya yi saki karBal. saddle. In, ma, da can
bat gama biya ba, sai ya cika matt), saadnta. Haka AEA ya ce a. yi.
.

Saki, laiwil,irr biyil ni4


4.
.
3.) Idan mat& ya ca wa mite: tasa ya sake to situ uka., kb ya fadi saki
al& da ya Li uka., to, baba aura kumi, a tsakainsa da JAZ. Sai fi,
bf7yan to gana lad; na wati; uka., kuma to auri wani nig, daban: in annan
aural da ta yi ya mu.ta, to, aura ya halatta a tsakitn" ita da
mijinta na da.
2) Idan, kuwa,, mati4a ya :saki meta tasa saki dayi. ko *WA, shariiii
ta yards masa. ya, maishe ta gidansa ta mina tasa. 1,ya. ea matt,
oms. Ala maisha id." Sai to kam5 gidansa ba tare da an daura wani
sibon aura ba. 1urmna, fi, maisha to an da zai yi, sai idan ba ta ride. ti
Kira idda ba. Idan haz to rid); to Pare idda, tata ta watts uka ta nw
bai ca ya maishe ta ba, a lokacin nan in ya na so ya. maishe
ta, shi ke nan, amnia sai g aura, auras Auren nan nasu ya zama kaman wani
agebon aura ne.
Haka, long, in alRitli ya kasha aura, ba miji ba ea' an nen.
tun mgtai ba ta pima iddi ba--mika dhiryil dale ni a daura masa wani
sibon aura.
Idan iddait mace ti aka, zamen nan di taken yi kimin ta simi mai
santa ds, aura, akan ci masa zawarci.
40-
G. Nisi lin laza; Auri
Suniyensis
11Rilr

Sheta..mace
Aug tdalivyn Sheta lb

Ming nal Aiteranki?


Meta. I ni riran mijrna.
Alai. rqe ya yi mild?
Shetu. Ba na ansa.
Sabada me-?

sheta. Bi nit" sande kawai.


AlRiar. Ka ji abin da to ca?
LX. Alla ya *tr. arta milam. Na jf, ammi i na bikes.
Sheta. Nr, ba rtha, y1. Na ga ji.
AiRriar. ICI Jr.? Ta, ce to gaji.
la. I na dai, kit yi mini brk5. A11 yit, gifirta maim.
lioar. i na sal ki yi hakirr, ygrinyit.
sue. Ba nit yr. Na gaji des hiltn des ya ke yi mini.
litatil hair ya ke yi mild?
Sheta. Ba kome.

Sai ld gay& mini. Ba c n-e, ko 14, eha, k5


k3 ba ya gidei?
S_ heta. Ba k5 edit%
AlPilre To, des yezra?
atial. gifarta milk. A bar lama akin giiehinta.
Altair. Dal Sai Id fidi. .Ran vanki 6iiyon
3

Sh. Da. Sai a yi shirt.


.A1Pa1f. Lalle zan nice binclk5 a maganan nan. Giza ki gaya mini don in
yi mild miginin.Abtn. Barin ask/ I cikl bit y5, miiganin yunwi.
ka lee yi mate?
watakria sab8da na tiff rake Abiarrna dakarinjiyA, na jimi kAdan
I gidansit. 103 shi ya as ta yi ygji.
Sheta. HilinsA n5, Anil ya ggfarta maim. Kullun ya ke yin hakanan.
In ya fita dA. Mama; ring bA, yakan k3m3 ba sai talitainin dare*,
her wata ring sai zakarg ya yi care art'in nan yakan diw3. Ni mg,
A
ba nakAn rufe 1 3f5, ba.i na jiran diw5w5, tasa. Na gaji da Ruffian
A
kada wata ring, eatiari si kash5 ni a banzi. dal& so n5,
amma Fain kai ya fr.. Na yi ygjI sat Work sabOda Winn nan
Al!. Ala. rexyg, ta k5 yi. Banda ran da na raki, abildna, irehrt ba
ta tag, yi mini A waje ba.
Sheta. In rtaxya 05, a kira aban aurina. Allit ya gifIrta
AlR51I. mna ya k5? A kirivi shy.
(Ana. ya shigi)
Auda. A115, ya Warta milam.

Auda. tau. i4gfarta


half. di ya as na yi kiranka, da A1z da Sheta su na wata
'yar jkyayyg. Ita Meta, ta cad ka san Abtn da ke cikr. I na so
ka fade mini. Kada ka wani, lea s3 wad.. Don Alla zit ka fadg.
1. .
Auda. I, A11a yA, gifarta milam, ni na ba Ali aurea Sheta.--yau watt" shidg
lee nan. BA. ta USA, bakwAi birT ba, tA, yi yaJa, ba. In ta z3
nakan lallish5 to to king dikintl. Raki, 10.1.wi, mu ki mkt ham yinzu.
110E11. Ka san dllilln yawin Aga nan mitt"?
.42-
Aug. I. atilum magani dayi taken kiwa. Wai, mijinta yi cika yg,w5.
iigir. tt fir
To, A13., ke, ji abtn da aka ce?
lir* I, rut sear. Ammi ki sanI nit& ba zai fci kansa y& 65 wani ba.
anima bi k5wane Liao! ba. Ki jr, ni twig, masa ya
a, teakrinini da AUL ShT., kawi, In yi yi karyi
yi, san abtn da A11e: zai yi masa. T5. Ka ji &bin da ya
as.' . I a bike. Alli ya gifarta milam. .

- ... .
Sheta. Pa, bi n5.. so. A.1.15, ya gifarta milam.
bag. I na" sg ka fita. Ka yi bikan matarka, ka lallishi ta.
Sheta. Ba` na mwa.

AlPili. Zai of nimenki ni? Tafi. In lain dhiryi, ka k5m5. In, a, ba


ka shiryi ba, ka 'cam&
(Sun tashr, Ban tan., smn diw5.)
Air da Gifarta
lfcali. Na rigs sa mild albaki. Kun, shirr!, kb'?
Sheta. Alla ya Warta malana. Ba ma shirya
Al tali. Ki nit s5 in are mild albaikid da na a mild?
Sheta. A'a. Ba nil shirya ba.
Aigir. Don me ba ka yi kaRari ka Cl kanta ba?
Ni ba ta magana, aroma ba te, kar65, ba.
Alkali'. Sai ki hakuri.
Sheta. Ba zi r6.1. shiryi ba har abidi
Jura*. ji abtn da ta
Na jr.
Aicar. Da, ka, Jr, me ka a?
111. Alla ya gafarta malam. Sai ka yi mat& abIn di ta ki 65.
ji ya ae in yi mild abtn di Iki ke s5. Me ya ke tstaininka?
-43-
Banda kudi fam biya. ban Ban k5mi ba.
Hakanan ne.?
A a. lkikiyata to fi hake.
I nit 88 ka fada mint abtn da ka biyaS.
Abin da na 65,ta"r duka a cikin auren wan film blydi
I na 08' ka fad mini daki-dakr. K6, 10114, ram blyai ka bayaS
gaba dey51
Ba bar days ba ng. ,Ran da na fira ganinta i na` anttl.na
bn a m115 biya. DA akA sane kwing biya na aka bg to sole`

Ta ce in j5 in gai d& iyAyenta. Na gaish5 su da sure go`ma. Bryan


an sake wani kwana Myra na, kumil tafi, na gaish5 sa da su.15 ema.
Obanta ya 05 tit j5 in gai tata. Na gaish5 ta da
Buie" gaol. Ana nan kanentgt ya z$3 da tata. Na gaishi st3. des
Bali eat. Na biya rib/wit film gag. daura aurae' na sayi
goro 1 waly5 WA' a kan sal; eat.. Na stlyi zane da fatal5 da xiga
na su.15 Oat she blyaic, Na` bit OA suli gadi--aka ce" na
Suli gag aka 05 na zaur5. Na ba d& tare na maga:diet. Aka 05
zan biya sadaki sul5 biyaic. Na da sauran Bali alai ba taro
cikin gala. Abtn, des na Batar ki nan.
Kin ji abtn da ya 05?
Shy. jr. Ammi ban yardi ba. Sai ya shaida man& sin= wanda ya bil-
ku.din don ya ba ni.
Alkali. Ka ji (Urn da ta ca?
I, na jr. Masi na ba, yes kai wa than aurentat Auda. Ya nan,
kiwi, di. tense, bai !BALI ba.
Ti. A kira Audis.
44-
Al, alr. (Bkyan gaisuwii.) I a s5 jr k5 san duken Zan 01, Ali ya
Cita; a cikin amen auren Sheta.
Auda. I, Na sant. Da fark5 ya kiw5 mini 82,15 gang,. a &T. de, Abdo-king,
Mesa, suka da al. Da aka aMoli 'yan kwanak3, ya kaw5 mini sure
g5ma. Biyan wannen, kuma, salad dg, fydr'Sheta ta z5, ya kai
mate, 8.115 g5ma. Da kMci tats dg,, Rananta ya ba sa sun- g5ma. Ya
biya rimu.wa fieza gods. Cikin sadIctn di aka sa masa sulg biyai
ya da uka ba, taro. AbIn da na sanf kg nan.
;agar. Ka ji al& da ya ce ya Bann
I. j5. Aroma a a Sheta sole taya-biya; au biya. Da Vi

da Iatdin zaurg stag guda, na malami sole gods. Wadannan duke


bai fade' sa bet.
101 ji abin de, ya ce?
Msg. ICudtn da_ya bit ta sulg goma, ni ya bit? K5, wa ya ba ye, ba. ti?
;
(7Aiwi Al!.) Kudtn da ka ba ta.-su.15 biya.S-blyals eau
waduing.n t5shi: ni ka yi meta. Kudr wadanda ka kai wa iygyente,
4 so
IyanIuwanta wadtuman gaisuvra ne4.. Alan da sharila ta sari,
wanda ya ke hIlilinka, ahf ne kudin rimxwi an gads dg, sadhtn
ka biy5.
fa: kudtn dg, na bayer na dEture, sure', dg, sulen mileat de, na zaure,
dg, taron magiidiyi?
luau. la sant awni sulg don ya daura, aura ni. Ya, kiwi, &tura.
SabOda haka ya el galena,. }lakanan, bung, magidiya.
Gafarta malain. ,Abtn d, ka yi, shi ke nan. Idan ma, lca
,

a ka sisin-kwabt kada a IA ni, sh3 ke nan.


Bi na eon aarkallg.
sarkull5 ba ni ni ki yr. I a dice da takaicin kudin gaisuwa da
ka kashe mini. T5, shr k5 nan, a b5, ni da sharitg ta yard& mini.
Alga. T5, Sheta, in kola fan gadil Ba ni, satanic= in rabi km.
Sheta.. I a s5 ka yi mini again Wing IAA.
Al air" A' a. In baba gra, me ya ci gaiii71?
Sheta.. Zan n5m5 in kill&
t "
Airar. I ng so ki bishi ieka,, ki si hazing. a, aljrfunkt Id fitad di axle
Zutilvtrin, In ba sh3, in rabg km, ki bag da
Sheta. Ba su yanale sai, dai, g5be ni k5u5.
Aloar. a go Air? Sal lea, tan., gibe ka kap; Ki, kawil ki z5 da
kudin nan la115
Air da, Sheta. Alla ya gifarta malam. Minn bal. Ica lifiya.
(Kash 5garr.)
Sheta. Alfa ya gaTarta mrilgtm.
Al Ralf. Kin z5 ba? Kin z5 da adn?
Sheta. I. Gafarta milk. Na z5 da shr. Ai, ki san ba zanyi wisi

da naganatila ba. .

Ina Ali?
Ga ni.
likair. Ina ku.din da, kika kiwi&
Sheta. Ga shi sure ashirin.
Ka jr? Ga kadinka sure &Barbi.
lice r. T5.
Alkali. In ushiri?
Ia. Nawa n5 ushira?
Al. rattled.
Ga ta.
Alfiglr. T5. Zauna, gt ba ka raatt. K51 kumg, ki zaung, a ba, ki Ash da
takarda ta
II .46-
Kilid5din Aura Na ZaManin Nan
A Risan nen hanyayin aura bid a ne
1) Aural]. fly. .e Irin women aura &can yi shi bisa.
k5 ta Mutine" de, yavi su na sure a bisa
wannan hanyi. Yawancin magenam. a ta bisa batun irin wannan aura nen'.
2) Au,ren mace kadi. Warman have: ita ea midi matIn ba zai euri
mice fiye da skit ba a bisa sharili. Aura n5 tsakini'n mace da mijr kuram.
In an yr slit, muddin a na tare, ba sauran yin wani euran kumi. Aiwa
mutinen da su ke ytnn irin wannan aura a Rasan nan.
Hanyel auren mace slag a na ytnsa bisa Vika. Aura vradda a ki aiki
A
da ita lasing cikin Ram nan. Bit wand& zai yi aura big dakan nen in
k5 ita, bit sa kai shakari shi abide. ba. A na iya yin auren nan
magthilic...gaban limimi, k5 a dikin addulai Kiristi--gaban fast5, k5, kuwa,
gaban mai rajistrr aura na garr. Banda wacanntin wurgr5, ba inda Lack
yi irin wannen aur5.
Kaman yi wannan aura 8E4 wadanda za su yr, sal. su santtAri.
don kowa ya su sad laszn na yinsa. In ba su aka wadannan shazudi
ba, 3.T.man k5 mai rajisti be, zai Aulla aurensu ba.
A bisa wannan sharili dukan yang bai aka dhakari shi shidi ba, ba
za, yardam masa ya yi acre ba. mace de, mijr. duka, k5 de, sun lace
kai shikara1,ashirin - ba, ba za a
fs s
she" sha shid.a, amnia ba da deya
yard; su yi aura ba sai di yards:4 lygyensa. Idea igaren am id yardam
masa, ba, laiwa, da haw m&i nwirr ba, cr.fjajin babba; kotu ya na da ikon
yards an masa. Idan an yi sure bisa wannan hang, akan ba satifi.ket
wadda ta ka shaideS an yi auren bisa,. shari,i. In aura ya tabbatit., su
matturan am gam k e nan--"sa fie tare, a tishr tire", sai mutuwi."
kumg, &mai ward =An da ko an yr shi A Ms& mink Mimi a
647- U
na 1414 kasha shi..misalin, aaren.waanda aura bai halatta gars sa ba, kamar
auren wa da kanwg, na tsitkinin extant da lyaSluwis k5 lydry danluwg k5
matassa da ta rasa.
Irin wannan acre yakan mama 6gtacci; idan ya zamang days alga cikin
ma' aurae nan ya nsa da aurensa da ya yr bisa hanyar Wig. Vasil!, a ca
Gate', ya auri mate biya bisa sharila Mu.suluncr. Su waanntin mat a ba yu.
matans9 ng na halas. Kwgrai sai ya sift da wata--vai ita Man" zai
iturg ta. Its,, Aminit% ta dig in, dai, ya Elan aurenta sai ya bi hanyaS
enren 41.04 gida. Garbs ya yards, suka tan ga mai rajistg, ya dame. masa
Garbs, fa, ya sanr aurensa. da Aming 6itaccg ng.
Ta hake inn wannen aurg yakan Bier idan eu ma' aurae .8= san an fele.,
sharadan Rasa. Itkwai wa'ansu abebuwi, kumg, da akin ya wadanda su
inn woman aura ya aci:
a) Idan wurtn da za a yi auren din ba shi da lasin
na daura sure
bisa wannan d5kg ta aura.
b) Id= suka rada wa kiiwanAnsii sankra wadana. pia nisi ba ne na gaskiyi.
c) Idan-aka daura ma su aura bg da suka simi sgtifiket
ta mai rajisti
ba k5, kiwi, sgtifiket ta gwamng.
d) Idan suka sa, wani matain wandi bi lrmimr ba, bi ma rajisti ba ta
aura, ya daura mass sung.
Kiamar yadda aka ambata da fark5, inn wannAn, aura tsakgnin muting
biy5.
ng.kawaiba aka' wani ya saga a, yi sure da shi. Don haka laifi ne babba
ga rriatumin da ya auri mace ta biyu, k5 matar da ta Auri namijr.
na
da ragteitsa ta fark5 ta ke, k5 ruijizta na fark5 ya kg a, rai, k5 a
15ki.cin da au,rensa bai mute ba. Litifr ni babba.a na iya deur?) ma tam
I shekari bakwai.
Lain: ng, kumg, ga wands ya yi wani aura na alhili ya na da
-48-
aurensa da, ya yr a big wanner, dikie. A a iya daure shi shekara
Kaki, latma, dukan wands ya yi aura na sit nan ya yi wani auren
bisa wannen d5k5 tun aurensa na al' ads bai mite ba. Shi ma, ys. yi laifin
daurin sh5kar5.
Auren da aka yi a big sharadin wannan d5kg, hakkin mijr ne ya
wa mace dukan ababuwan da k5 trills a ge,r5 ta. D514 ya dime; mata
des abinci da tufafi, ya nima mate niioni in ti yi rashla Idan,
kawi, mijr, sabada want sanaan da ya aukani masa, IAA. iyA daukan haldditsa
ba, ita mitrr.bisl wannan d6k5--sai ta cauki hakkin same wa mijinta'
attikuwan da kg trlas girl; skt, dEmin rikan g3.da ya nit ham= mijr. da
mitasa..dukansa biya.
Cikin inin vanillin aim; ba ding, mace ta Ri mijinta yes kwrin5, da ita.
Shr, knit ba dew ya Ri siduwi da ita. Idan wani cikinsa yes R3, wands
aka kiye wa ya nit iya, kai mAge.nait k6ta", Otu ta shixy5, tsakininsa.
K6 da ya k5 aura` a bisa mink d6k5, an c: sai nnituw5 ci za ta, raba,
duk da hake, in hair yi yr a a iya rabawa. Anima babbdi k6tiX kadal ke

iya rabiwi-bk k5tan majistar5 k6 ta cyan Rasa ba. Kasha irin wannAn 0=5
da sEnkr ba ne. K5 ketu ma, 135 to kash5wa sai, dai, in to ga la115
dayi daga cikin malauran nan yes tikes hakkin aurel des gAsk5 her, ma, barin
sure* ba shi da &far. 14.1.851I, a na, iya kashe air; in cla,y5, cikin matauran
yi, yi zing alhar daytin yi. Ri y5f5wii.
A n.5, iya kashe aur5 in days cikin mataurgin yes guje wa deed, be, da
want dairir ba, ha; shelarg uka. Gujgwan nan fa, ya na yiwawa tafiy5 n5
=wig wani wurr .k6, kiwi, a na wuri edit amnia a na gudu. ate y5 tabbati
in raijr y5, k6ri mitailsa daga gidtin da at ki, k6 dikin da au k5, har sh5ka.r5
uku. A wand= mijin ne da laid.
A na, kumi, iya kash4 aura in Akwai maganti cikinsA. Misali, idan
-49- 3
t A

miji". ya na elan ragta`isa, ya na wulikanti ta, hal., ma, ya na ylwuwg, rants


kb' lifiyitIta na Oikin hatsari..sai kotu ta raba aurensa. Hauka
S.
mateurr.
/A da ya na sgwit kasha mpg, kumg. sai zama haukan da
ba zai warke ba. Sae, ma, aai idan an tabbatit haukian ya shgkarg,
biya; a na masa migani...
Banda wadannan hujjlijrn ma, babbal kgtii to iya kasha aure
huji5j-:.n nan:
a) Rastrin Ingant6 aura tun da faik5,

b) Shgkarun ma.giurg ba Ed kai cha shidg ba,


c) 141atu1e:i kusancin malaurg..k.amat vg. da., Ranwa,

Aura kan aura, k5 bisa siawa; Atilidri aka,


d)

e) Haukii a 15kacin da a kg =ran. Wata, ma' surf gadi bA.i san bin
da a kg oikr ba don gushgwal hankalf,
f) Raskin yardait malaurl gadg da daurin aurg,
g) Lalifoin mail surf edit,
h) en yardi da sidawa da Art,
In malaurr gads yt, na, da !Egan °Ewan, da a. kg daukg, ya 66-ye
1.)

wa malaurin salad da za a yi as ire


j) In mace ta sami did daga ward. miji Biotin nan ta 65ye wa
maitlurtn.
Aurg muhimmin aba ne, mai darajg. DarajAn nan tasa ita a ke Rix&

ya
inganta kyautatawa; zaman jama'i. Saf ya sit aka kafa woman dgkg. Ammit
kamiti atam ya twig, da irbn hakkinsa iden ya yi irk wannan aura
swan nan ya atire
PRECEDING PAGE BLANK- NOT FILMED

SXSH± NA HUTU: TXTSONIXOYI ix

a*,
Tatamiya to 26:
dill Ka Ga Birt Eirt Ya .21A
Bawa da Nuhu Zak= ging ne tun su na Arai. Ha sa abuwi, kale die
su. ke yi. Nati ya na da. want z3be na azAliefis w9n8, IlbansZ ya Ewa' mass.

kuwa ya, na kytohin zribZin nan, don shi ba shi dal sta. Sal ya kullt
yadda y! zslanbLi 111%19 ya rebel. shi da iaben nan, kowa ya
hats.
oi
Han nan su na zaune su na tads, sat Brtwit ya ce, fa, zan yi tatiya,
orraa zan dade."
Nuhu ya ce, l'Hoba am:, za kA taf. ka bax niT Wata nawa zsi ka4 yl?"
BsiwZt ya ca, "KZmalt wad huciii.."
Oh; ya ce, "Tts Ant ya Om; da kat
BZw:, ya ca, "Amin. Ammo ktfin in visa, i na so ka ba nil want ;tibu
fi. a, ,,,,,
don in rifts. tunawa da kai."
gait ya Ce, "Me ka kt so, Zb5kina?"
Ya.cts "Zatqln nan neicil ya ttrAnunk: zi. ka ba nt sa hanniins

don kullum in na cube shi to tuna da kai,,"


Nuhu ya ce, "Hake ne, Iola. ;ma akwai want III matt sank! da si lca

yE, don ka riRZ tunitwi n1. in ka tlfis k: hannunkiL tuna


Ake nt zoos, na hant kat.
4 -5z-
ta 27:
al
Mac. i Kunima

Wata rana Oast. ta Jr.) wajen mactit ta el, ya ba to daft wandZ an tai.
hZrbi 2;64..
Mutt ya et, lolnirott ba na ba ki, on na san gZre In
4
kika sami wannan magla za ki kir; clukli Duda.
.a
Kunama ta cea p
41
"Ala, a hankall zan
4 a,

%o w _a
Map. ya caa t TO na, j!. JS ki. Sat gObe in na yi shawart.
Da4 4.40. w4 a 111

gam ya wayet maciji ya tan shan iska. Kunlima ta z3, ba ta same 01*,

sht a glda ba. Sai. ta shtga raminsa ta la6e. ya grab', sat ya


dannZ lotamt. Da ta jt aft sat ta herbs sht. afi ya kin shit ya yi
!Ai ya yi ran, ya rasa zia`i sa OnsZ ya ji. sanyi
Sat ta elc1, "Me ya same kt"
Haag ya ctio "Mh bilkat ylisht3 akZt sauka?"
a me, 4
Ta "Tani na zot ban dam maka ba,'
Iviacta ya ce, "litibZ1 rZbu da nl. Wani abu ya hit akin diktna*" a
3, a 4 m mmkam4
Panama ta cea p "Ni ce. Da ka zo shiga taka nt, da na ji ad.
ocarina ya she ka,"
Mot! ya ce, "Halal a. Attu ki ba ni dikinat na fasa ba ki.
iiiiabntn. In na ba ki kawa Id.. RarZ rauttne?"
Kunama ta Pita, ta bat =AA ya na mirgine.
TItsallya ta 23:
a
Gasify N5man Aug;

Waclexisu samara gad; b:).ytii SU na aman auren wata yar'inyt. Ta rasa


st 3 % 4 A
manda za ta za6a. Sat ta ce, duk wands ya fi jaruntakas shi ne za ta aura.
Wata rani suka ta:fi wurinta infra. su k3m1 gl.da; ta yi ma;
rakiyt har bakin j5jt. Sai A dada sit ta tart ou. Taya ya Are to dZ,
same to ha. IlakZ, kcal, daysaIng hark duk masuns11, sukal" art.
Yarinyt, kawrte ta nt, mace a jikin ittee. Sai. daya ya 08 wa dayatT, "Nana,
'ib
guje taft edarannl, dakin uwata, madi: nan wajen kan gad5,
.
kawa's

ya tafi sat sht wands akZ bart ya rad:, wZt anis& ya kind ta dl
ktkawt, ya ka da ita, ya sa Atka ya yankt nan ya ta da ita tstlaine.
Ya kira yarinyt to zo ta, kw:nta a glibantZt eh!, Bows, ya gya.
Wlican ya kiega5 ba masu, an Loa. Ya tarad da Ada. inch ya bar ta,
yirinylf a kwZnce a. glantel. Ya ce, "Isshal Haka ya y!? ya
IA' nit don sht 5,33 gada yZ bat* Add to kashe4 tyair muttani," Sat ya
auks wa daiaisa gaba day; ya kima wuyan' Sai ta fadt. r3.ca. WZnean ya
fit3, ya na dt.riya.
To, °Urinal, with za to aura?
Frd
,
Tatsuniya ta tt9.
Klbr:mbtn.t ;?11 Hansa

* a a a, .11
Wata kyanwa ta dace ta na kama 6eraye. Luk su na jin tsoronta kwarai.
4. 480, 1aar bt rah iya fita gZbagadt. Antnan, da ta tsafa, ta
fib

ga kkuns ya Etra yi rata sat ta abart., ta kwaInti rigtingtne,


ta bide bard anal ta muta, Sai Wald ara ya dietgl akin rat., ya gan
4.
ta, ya Om; ya ce wZ. yan'uwansit "`ilbishirinka!"
es
Suka ce, " Wm."
Ya ce, "YlItt kylaszwi ta mutt riiniyt to yi dad:"
Blbansu ya eta, "Thau ya kamati mu rarraba agrO kb" tnt.-ine..,. 'yanIuwas
&
ta mut11.,"
416

su. ke, mu gays rmisu. su zo mu yi wtsan mama, kyLwi


Sat dal) ara suka* Pita, mkZ, taru, su na ta kids da rawa. Warman

ya tita, ya y5. rawri, ya fyid wu.tsiartt, ya nto. "Ya4u rang', mad!,


rand' farin cikt, Icsaa'nw3, ti, mu.ttl," ya koma. Want, hug, ya fita ya yi
rag, ya fyidt ta da wutsiybsZ, ya c8, ranif mui a, rand/. fart).
ciki, iyanwa to mutu," ya kale
Dugs non bed:4Am yet di y ut, to mukan yi nt, mu na
yti 0.4. own or IN 44a. gront.T;
A
/14.. Va heal kan kyanwa, ya nt, ctwa, "Sai ni
blban wan Aril KaOlm; na blba ya fi na Aire& 1:11,La. 14,4 vininsigicTs

in yi raw; in yi
Sat l yanwa ta yi farat, ta kamt shi, to tZfi da sh! sEkt. suka
warwa tse, shige ramakan su . je.
Kwana gom a ba wanda ya kS lerio waje.
-55-

TItsan.tyI ta 30:
na Da, KwId5

113auna to eikit,girman kai kwarai. Ba to ganin Wawa da darajt.


SabOcit hakes dukiZn nit= dajin sun kira suka yi mate gargadl ail ken
%
woman half nita, =ma b;1, to kua.a des zilneenst7. ba. Wata r5ng kik; ya
wurinta ya yi. masa ralganf des ktlehedt des yawl, Imni. ziginsZ ta ke
yt..wais amun d'iijt vital kwilrjint des. laushin fat sun yi m;gant bZ. to
kths ba bail* ma j duk kird? Sal. kwt,d3 ya fasitt, ya Cer "Ke
wane Rae! gate ki? ida.n ki nts. d71 narfi 1,yZ gad37.-4. n.T da ma

wasan tare". J. 6suna ta, yZrde., ktAd3 ya r8ki dukZn namun diji
su a kalla ran nan, sat. kuwa, aka sa tans.
Pit, rink* ta rage gobe sat lorrtd3 ya Sera' yaransa gOI'ma* sht.

kowZnolt a zangt gad', dt akwai zangt &rama shag bud ;. film tseren,
' yap, kuwa, gays muse yadda 811 yi. D: ranar ta cika, dukan niratni

tsuntsilye* suka ta u, aka Visa g:tba dayi. °Salmi ta ruf;


idt, ta sheca dZ gud;." steals hat ta kai zange na days. Za to huts, sat
ta jiittutiylf Wilda ta et, "Ke Bona sai yZnzu?" Da ta ji bola, ta
zturt des gudu, kuma-bibti eratal hatig. Halt ta riCc a tarad des kwtas
zango na biyu, na uku, hail zango na ems." she hudu. Da ta isa sai ta
ridt, ta
CiltZt btitt des fankoxna hZsirtt
1E1 .56.

Tataini?5, ta 31:
Saur5 da &Ina dl Hanna

Saur5 da Am; dZ, haraii su na, amtti tan farkon kattwal dan. iyt.
Bare! kactai kt raba su. Ant nan ran nan sai karma ya ka d.Z bald, ya
Oa a a a A
fada wa sauran abokanansa cewa ya kareata su riAa adashii sule biyaT
biydr. Hunnu ya ce shi dal, kern, ba zai iya yin irin wannan adashe ba,
don ya Si an ce amens da cika alkawax3, ibangijt ya dauke
es lb
Kunne ya yi wa sauro maganganu raasu dad!
16 11/

ya yarda cewa
.

jai
Han, ma, ya kiwri salt bryal ya ba Onn5. Handl ya ce shit dad,, bL ggyi
b;yan wannan Lisa ba, dOmin zai jawo hIneyyt tsakaninsu da, jai.
A Rarshen watt saur5 ya zo warm karma arain ya kwashi nasa Idasan
bZi, 04, ba shi ba. yi ta zuwa bin bisht bar watt uku, ba a biya
shi ba.
nan ya fasitt, ya dami Ain; da cizo. Kunne ya rasa ablin da
zai Yrs sai ya yi ta rtRon sauro cewa ya yi haRuri, jibi zai biya
kyar saur5 ya bax 1;11.
ILL nan kItting.ya kira annu ya fadZ mast*); cewa, shi a aline ya ke
dSa ka3, gab, don hake bat styli dImaT gada ba, in a halal ba da ya Raura,
sabOd;, tsananin btn bisht shiln Zzail. Don haka ya 131 hannti salt .g.6)31
don ya rika kore masa abokin bashinsa in ya zibur5. Hannit kawa, ya yarda.
Ta ranb ta cika. saur6 da matai1/41 sal' bin Visa a gun Orme. Sun

fare ttlinbaykk kuctil kg nan, bit, bit, bii. Sal liana btju. biyii sukl kai
al m 4 S 41
ZU SU mart tas, tatas..in sun yi nan hanna,ye su tare, in sun yi can haka
nan. Da suka ga za su hlaelakt sal sukZ OA,
Sm 46 h. 4
10.1.na saura ya kt in ya ga klInna zai tZtrab:yi kadin adashensa. hannaye,
Owl, sui kai, mass gudammawa don s:ti kasha mass shit.
-57-
ra
Tatsuniya ta 32:
Kankuri Da Nrallimi

2: iimZn.in cam, ktInkari ya na clZ. vats. TaZci; Matax ta dad: ba to std.


haifaVi da shi ba, Wannan ya bakZnta muse zuciya Rwarai.
Ran non lalnkurai ya na zaune, sat ya stuni. isoarin want malami eigZ, want
gZr3`. da garinsu. Ya yi shirt, ya taf3. garin, shi kadai, don ya Ona
kusa.
alb allitn, Da ya isa can ya kw"ishe'cbilt abin c1a kt tare d: shit ya fadi
abin da ke dimans:. sht, wil:min, 014, ya kL461 kudi suit btya, da
gandi da kwalabal man ja guda a warinsl tukuna kafan ya bi shi magZa.
.Da 'Altura: zai Wait garinsu malamin ya griZd; shi cewa kada ya
kaskurt ya' cikin migibintn dZ ya sht, Da ya isa hanya ya
kwaryb da aka sa raglan a ciki, ya diba kadan, ya d. Da ya
dZ dadi, ya any; sti gla Jaya, ko RZnkant bat ragZ we4, uwalegidai ba, T2,
trhuna. sat 1431bakurtIn da klainsZ ya dau cikt, lawl; watt sat cikin ya yi ta
karaburt.
Da ganin hak: sat ya yi ta kuka. Da ya rasa abin da zai yi sat ya
Ord murin malamin, ya fada masa /An da, ya aunt gare sta. Malan, Owls
ya. fadl masa cewa bt makarinsZ, k6 dig ma bli. glrgade shi clwa katiZ
ya. tad. ba? Sai cikin ya yi ta kliburig ha* ya fashit lankarri ya
baba crinaT hathtlwa.
lb St
Yawan kwadayi halaka
Tatsliniya ta 33:
44 * 4
Want Mutum Hata Isa

Wata sab34, rasIA kirktnta mijn i aka" sOnta," ba. Ita,


kumi, blab to gave ba' to na zlta ceewa mijIn ya na saikZ amen wata da

4,
n.
t
A
it5
hake sai ta rikl nuns mass hly marZsi ky12, haI :aai;

abin ya kai fagen ki3 abinci bi ta, yt, Da mijIn ya ga haka', in ya


ding dZe: aikt sai A bi ta gidan ItkansZ, kgshi, in dar;
ya yi ya dawo gidi.
DZ ta ga mijin ya ntniiman rZbuwa da ita, sai ta je vurin wani
bFkie ya yi mats migZni yadda mijin zdabsi so ta. Baker ya fada
q. * ... Q. 4,
mata cewa ta je ta nemo nonon zak3.. Q.
Idan ta samu, bukata
As
ta Wei ke 14'

nan. Da jtn hakZ ta j; wurin want mallrbi don ya kai ta" crist. inda
Zkwai amyl wadda ba ta" dad da haihZwi ba. mahl`rbi ya ya'rdi
kai ta, ta kiwi; kitOn ragD, ta yank!, ta ta yankZ. ngraL
gunduwa.gunduwas ta data rabt, rabt kabwijta soya.
a
ta gama, ta si.k; zuwa wurin roallabi don ya" kai ta wurtn.
MahZrbI ya, kai ta" cluijtn har ya dint daidai wu.rin lorZneiyal%
akanya"1,
ya k5ma abinsa. .

ta gan ta, ta riRa jefa mata


Da
.
. tsire
kwing biya.
ta na a. Rini ta yi kusa da its, ta trasi Hong, ta kai 1.7Z b6111.
P&L ya, fada mats Ai bib; want dZ jurewa d: rarrashi
da ta yi haT to stmi nonon zikanyt, ta yi mijtntallb Z 56 tl. Da
ta shiawarb bokan, ta ji actin zamt ; dikin mijintL
slo

Tatsuniya ta 34:
Wani Maharbt.

Akwai want matstyloin maharbi a zimanin baba abln da ya kt


St
kashtwa sat dam5. Ku llum garin AUwya way: sai rataya tsummansa
ya shiga dajt avian damn. Ran nan ya fita zuwa fZrautl. Tun bat yi
Wise ba sat ya ga want dami5 a ken kiikt ya na sh;n. blast. Ya ct,
841.3.hamdll. 11.11aht, :bin Ana ya stmu.4 Ya zare kibiya tai harba sat
demi; ya shiga cikin Ittgon ktikt. Shi, k8, ya sht haT ya shiga kgiosn.
Da ya shiga, ya fad:. can cik! Z. want gZiri cikin kogon indl ya
tarad da Diuttnen glIrtn su na bakin cikt saboda rsuwar. sarkinsa. Su na,
kuma, shawarami yaddl za su swami wane. VIVO wandl za su nada saf.3on Sark!,
a lb lb 41 3
domin a gariri dare gar/ ba ya cin sarauta, sat bat o.
.51
Da suka gan shim, suka yi. ta mama sun said savon Sarki. Suka nada
shi Sarkixistl, sake; bi sh?. Mime dZ mat 1911, dabb5bI, rigunt.
aka :114rAbbil, dawakt, bay! dZ kyawtwan 'yen meta, yZ aura. Lug sun fadas
mashi cewa wata Rafa na nan waddl Sang ba sht. bildtwa.
Erizia'n ya yi shekara blyaIs ya sahrautt, ran nan ya btshi
iskt, ya ca sat yZ Anyan gZr.1 mica yi ta, rarrashinsZ kadl
yas brut', anima ya kt, domin ya riga ya bitikt
1111

Sai kawati ya bike Vcofar. Nan da nan sat ya ga kansa a waje, sLye
ea tam; a jikinsa kamar yaddl ya a dt. Sat, ya rik; btki, ya yi ta
A
cizon yatsa.
Ba azzlata matalyteT. eat. Ant.
TZtsiirs ta 35:
Fark; cis

Want farke ya stmi yarst ya c: yZ rakt shi fatauci, in ran Ic5m5


a
zai shi Zbin
4..
aria, Yam ya yards. Suka !aroat ya na
km
masa wahala har shekara blame
sukl farke ya sZyi =Rai ta sisin kwabit, ya ba shit ya
41.11!m; shi.. ya fita ya na kuka, ya kai karifsl wajen
11Rari ya kira farke, ya 44, "WanrIn yarn ya ce ba ka biya, eh?. ladans
ba."
Fara ya amst, "N;biya shi,"
Faro ya ce, "Irarya ce. BZi ba ni booms ba, sai Iyar wukgaan nanli
AlCcal ya titmbZyi ya c:, "Hala nes?"
Parke ya ct, 11; diat ma, na in mun kawo zan ba
shi Lin ctn nand ne, lalwa na ba sew"
s
"it, nir go" Sat ya sa aka kawo nama,
ya ya ce a
4Ib

aza =RI a kansa, 11R alt ya ct), "UAL a amt." Ba` t;),' ci ba. Ya
it
ceh, kun gag, wuka ba to ctn nand, sai haktias A cire hakoran
farke Z. ba Arts"
Aka kamZ farke, hif an fart. 1)(1, ya ji mad, ya ce, "Tsaya
AIL; Ibtn da ka ce an ba shi sat in ba shi."
./11R3.1.1 ya ce, "18, Ica fanshi hattranka litiwZa: (Ceara f;la gada."
yi ltssaft, aktl, taraT
Aktl. thttin biyii nolo Fara ya biya dalZ,
& a
Aka sire ushirl, aka ba yam sauran.
s
.61-

Tatetiniii ta 36:
Birt Da einkurae

Wata birt ya gamu da kanlaira da, mItaTisZt, 1413w:, za su wurin


btki. Sai kaw:i birt ya ditjt, bZ to ba shi hanyt be..
D: Isankurri zai yi ialgantio sai birt ya kai mnasa art. Sin fara kakawl,
ke nan, sat nanun dijt suka raba su har suka shiryt su. Dit4gl nan idon
suka game, sat loinkurg. yakan ct "Al 11., ya sawwieki da m:ganlf da
4p
ba mu san gtndinta ba." Sai birt yakan yi lolnlairrt ya tambaye
shi clwas don me bai ceimin" ba, ya ce eh/ bZti dtmu ba.
Wata xana ktInkurii ya sa mawilbt to mass waina to sa akin zumt.
Ya dank:, ya kai wa dtmiste. Abin ya yi mat: did!. Ta t;mbZyi kunkuru
dZgZ indel ya same abu mat did! hakZ. Ya radl mats caws, ai birt ne ke
kashi m;.3. irin wanntln. Nan dibt nan ta aikel wZo. birt Awed ta na son
ganins:
D'it biz ya kai can, ta rid shi., wai, ya yi. Wish! inZ.i dads.. Sai
ta Lana drikZnsZ. idan ya yi lash! sai ta sarolii, in b'eti yi ba sai ta
saki; marinsa haT ya kusa mutuw!...4. kya'f ya lotelutt.
ya dtshi hanyb gi.da, ya glint da tolnkurat MInkurti ya t:imbee
shi shin da ya eta shi. Shi, kuwa, ya faca mass abin da ya stme shi
a kan mlIganlf dZ bieti san gindinta ba.
KlInkura ya ce, qdan na yi Zddia. Alla ya saww;krt da mZgantlf
a 's
da ba mu san gi.ndinta ba, kEdcar es* 'ba mwanka. kal
a
ko ba za ka es ba?"
a
Nan dZ nan birt ya c:, 'amin, amino am in." Hake., Iowa, ya icea
Oka hal' Au.
.6Z.

TZtsantyla to 37:
Mabildin

lkwai want a'ttijirl dfiekiyi da 'yt'pli 40, barer!. Ya

na a yaransa mass 3"ri mas:. kisuwanct. Shi, kuwa, zaman ya kt


yi. Ya yt wahalad da ytransa" k3 bararinsa*. Kul lum da
safe kran ya gamZ karate, ya 411:me sa zuwi wajen hark3kinstl, sai yt3.
lo
bra Mai gargadt ya yi rum nasTha. Yakan mina musu cewl aye aibun
;bin say:54, ko wata ir n cln panmEnaT ribt, d41. yaw;.-
rantsliwg wajen s:y5 dZ saibalwri, sukan hang dan kasawa simun
haTygat gamle zarZ.fins:bh Zama Zittijirin kirk wZhalt, sa' an
a a qk
nan ga aziba a lahira.
Yakan nuria Irma ciewit td.an sun stmi Om; kankantba, su
yi maza su kar6a. Ta hake sal su mpg- da kaya dZ yet cikin 15kElci:
a
kadan, su, kumit, say3 wadansu soya,. Waxman abzai sa Ai
su sami kasuwa
Asa. kuwa, ita co hanyb ctn ribb ita ce
hanyaT Raruwait arzikt sosai.
Yakan nun: Tama Ara idan sun matst sal sun ci rid m73. yaws
ktftn su sallama kiyansti, to, sal sup dada ba su sad* ba.
in kl yards dZ sist mitimakon sat Zt kltn wadansu kiyan Hake, aid
ka saya7 da wajen gOmil a 13kLI kadan. Shi, kawit, mZi aman ribb
nai kb' sulk bat sat da, k3 Jaya ba. Ka ga, kai. ka na da ribb wajen
6s kt nan a wann3n shi, kuwa, k3 bra bat simu ba.
Yam haka yaran nan na sa da ye_ yansa sun azu rta kwarai, hir
sun hada k;.i sun kafZ kamfLin ciniki da n3mli Z. wIrinat
-63..

T:tstienty3, ta 381

Birt D: dmist
Wata rran'abirt ya fight 4-14: Kurmin Wanda 3.nda ;ya, kg d: zama, za

shi gidan strukins: Kunan Zikt Ya says OA da gishiri da ganyen


tibt ya kunst, ya 'laud a kireansZt. Ya na cikin taf3,ya sat ya tarad da
dtmisa ta na didwi a gefen hanyt, t to hZingi bin loge Hasa ta ce,
sarkin ntunin nan ya na are."
1)1 birt ya mint: ya ct, Lgfiyie
'.
kuwa, ki ke zaune nan?"
Dtmisa ta ce, "B&R1 Wailes i nt, jiran8 wani ne".
Dag nan dtmisat ta tIlmbZyi birt inch za std.. Ya c8, nea ni gidan
a
sarukr.na ne a !Cumin Wanda% raga nan, fa, damisa ta fashe da cla arlya
haT ta na zubad da hawily73.
Birt ya ha.kalb? mila kika. gant ki ke dtriya"?
dmist. ta ce, "Ins mtmakt ne yadd: had ka yi aka ba k:
Birt ya kikZ gani half kik: fadi hakit?"
a a a a * At . a
Damisa ta ce, "Bakinka kernel gungumen itace, da idanunka zuzzurti.
kInalt rIjigyin baki suka ba ni dtriyii,
hal% kumi, mtti?"
Birt ya ce, "Wannan ne ya bi ki dtriya? Ai, yaddil kika gan ni nan
alrakaina sun fl xii mint. idan ki shakkt, mil tZfi gani ".
Delmist ta bi birt, suka tart. Da suka isa, suka tarad da stlrakan4
da lyarsa su a tonan r5gcle Da amist ta gan su sai dtriyi ta kimt ta.

Ta yi ta dtriyi har ta fidt.

iban mtami ya bin ya sa Lakin t:fiyb4. ya ke


dirty; hakZ, Birt ya kwashe duk 4. Adel ta fade ya fads muse.
Surukan suka
,a A ; a a a -
fUsata, suka taxis, suka ba demise kashi. D: kyari ta taxi.
4

Tatsuniya ta 39:
Mafarin Kt1r; Rto. 22;m5

A da can da az al kZrai &tan Jan' ne. Penma kar; ya na jin


shakklIn zam5 kwarai saboda kv,nnuw:n nan nasa fake -fake. idan za su
fZrauta sat. zomo ya kira kare don sa t;11. titre. In sake ga want avian
daft sat i6m5 ya kadl nrinZtn nan ya toert" Sai kare ya b!,
i 41w

ya j; ya kasha shio Idan suka dawn suka rata nagma, gra5 yakan dauki
a q

niiint waft yaws, kare, kuwa, ya yi antra, ya na tsoxo kada ya ce want loll
z5m5 yZ s8k5 shies dZ RILL wato kunnuwt
A 3.3kloin Bata* Saila kar; ya raki zomo caws ya na son yit'yarisa.
su ro3 su yi mass ba to elZ sells. 225m5 yra Ara. "drama sake
eakagb sa rIgunt, mtstt kyau, sake tZfi. Kare ya b,, su wile 4
hilegiwt sukZ et, suka P41, nan yt r1n sukt1 yi ta Asa.
Sht kZre, kawa ya na ta lure da kunnuwlisil her ya ta61, ya jt sea
dZ taushi.taushi* Ya tZinb:yi tyiityan Ana 014. "lo' bin nan ba RZha
ba ne ?" Suk: 4, at, kunnuwili ne, na ilbansa, ma, hakZ su ke. ThIgZ nan
se 06 A
kare ya Ballard yaaran, ya raka su zuwa hanyaff
Ranal ta ulttl, zara5 ya kira su, ya ce su je fa`rantl.. Suka tafi, suka
ga kurege, Zoe ya ce kare ya bi sht ya kamo ski. Kara ya ki, ya ce
sat, dap zambe ya* bi eht. ara5 ya ataurt, zai tiirZ kZire da kunnuwan'
kilmaT yaddi ya saiba A, sat kare ya oafs kunnuwt da btkinsa, ya kima%
kyeykk 25m3, ya ta bugt shi a Rasa het; ya mutu.
nan idan yan an; sukZ. ga abokin ubansu sat su gudu
don kad:. ya any; su kZmai. yadd'a. ya yi wa tibansa.
5

SASHI NA DIYARsLABRIN NASA

A) ELikkiya- Da. makwabtanta


Ikwai wadansu Rasidhi ar5wa da gags yamma. Ina
Ruda tail' a kavii. Dag& ariwg Nfjgyiyi ti yi iy der After Republic.
Ta cikin Rasisan ki bran Piransa b.. A 4kusaywait ariwi der gabis .

Tail& Cads ng, wands Orin! der yaw* sag eaki rneyead der

Rasta wurin ti,66 der, Wen. .itung. g 1 bin Rasisan di ta yi iyag. der si
arewa dak ne.
Wajen gabashin Nrjgriyi ikwai wata Rasa ink yaw& taddsi der a kg kirtr
'Cada& Wajen Ana korai Dahomey, ita, loiwi, riP,On Plransti, a a. Ita
Dahamity Rawl oe klitaS
Dabi tastily& Nrjgriyi ka ga eiffait Ras*. ayFOL malaunin
taswira, aqui nen ki yi R6Rarl k& getna girman NIjiyiyi. !dent in ka
c5 zi ka tishf daga kuda zing arewa, ka yi tafiyar mt1 gam& kula rena,
ea kA yi kwini aittin tun dig& belcin t ki haS zuwel ken syMcali Rasta.* ta
ariwi. T6, tiftyil. bar' nawa yi digs kin Run ta yang
zuwirt ta gable?

B) Taf3,Va cikin
Zemi war' deyg. taltutsiel Wadansa nutanzi Ana ya yi mina sin yiwa
AI\
`11.

nse, vadaneu, kuwa, sukan be gi.di don ea *Ira ibikai lc& e& ga sibibbin
wariri. Wadansu auk& bait' gida don otn rani ka don fatauci. Tafiye
akin y ta Rasa, ka cikin jirgin Yaws, k6 rta semi.
1) Titiyati Kase.'
G a t l i n imatil'li a Rasa e a I t ; g r i l l . A katine: akin Rattan r.,an ka ni
elaxwi di am.tia au tifiyil Acta a lean hagyayf mflayi di 'anal
Wadanau na fitawa digit nisi. A cikinsa he di 'yen
5 .66..
Tun wajen shgkarg, ha main a Intl& bisalal; ya zama Aka: ga =Agnew
Ba a dad5 ba, king, Visalia; ya shie Afirka. Yanzu, dai, k5wica shikari
a ng, aayad da dabban Visalczr5rr a Nrjgriya.
2) Tanya da Dabb5b3
Main g da yawi, tun, mil ba a Jig; Ariwg ba, Eakin hau dawsi, jikai
da rimunit zuwa wadam. swirl& A Jibs Ariwg, kurwa, ai, k5 da yauahe akan
/chin gyarin jikai k5 rakumg duke da, key'an andaga k5 gyidg.
larcbinan kuda na, Pasan nan ba a aka, Ga lan. wadguingn dabbo-bi
4i

ba sabada Eakin maRiyin din naafi, wit5 fudan taand5 lona kg jived mesa
ciwo mai halaki, eu nan da nan.
3) Tia_fly.a....23

Tun wajen shakers dart di auk& wucg, Ana ya ba den Adam hildma;
ytn injt na jirgin Rasa mai ail& dA ttivari. Irin wadannan jirigg sukAn
ja taragi aka di fianji da k'fiy. Ft. Hama; jirgtn na gawk, en Raritan
gwa.ngir/ gadi Wei ng da eki ahimildi a ken wadanau. gajajjgrun
mina antra ya kg tifiyg. Di fatauci ya gra, giwurti, ne aka,
gin& hawayin jirgin Rag, a Nrjgrlyg.
grdlstagf.L.ftma,
Ytn haw* jirg ya na dA Ava, di taw mai yaws. Kc di, ya kg
yanzu, hany5yin jirgtn da ke cikin Nrjgri,y1, taftwonsa ya kai wajen mtl
o
dubs blew, duk da haki olkwai garhuwa di yawl da ke t4ea ga hewn. jiver
haS yAnzu. Safi s dai, alma imintittan luturien mote wadinda, aka, yr sup
don sawika tafiya degi wadinnan %wire' mitt ga, tk xar jirgtn di lie' lona.
145t5cr ax na aerie di iitn. Indira& harky5ytn don dank* amino% dit
kiyansa. Sabadi, mishibartn aaf ziin nib atlas kawace aligkarg, a na shig5wg,
di dabban m6taci: mare, di Ranina cikin Nrjgriyi.
61

Ifixbinen bMcin k5gr, k6 ua haryayin rowan balm tgloT, gailiban.sa ni,


am.fin da kwilg-kwa3.5 wajen titflye-tifiyenaa. Ya Ma di ban shilawi ka go,
shliyoyyen ya na kgti tagawav rawg, k6 ya na gada b as tiguwAS
xuwa. Hug, cg ta tafiya marl wikalift wadda ba zilwankA di. aura. Meg ita,
ma, wannin hare. Akwai to da tit& rang; cctn rat* da rowan
sama ya same 101. Don, kawg, Eyel ramfan ta tsammit, k5 ganyg, 135. ta
bikin k5m5 in hadarT. ya trio.
Gilibin jirEigg da ka kg gani cikin k5gung a na amfiinr di si don yin
abauwa, daban diban. Vadansu don dela; mating dig& wani warr zu,wh,* Irani.
Wadansu no, mai:anti ne. Yawancf, lama, akin oika ea da kiVan saygrvg,',
kimar sa arai, d6yg, da kwandon !a j1 ks zabbr.
6) Sibabbin Ha y Na
isnig,
'af1 Cikin Biwa
Kun, dai, ji yadds 'yen Adem auk& agmi hikima yin na jirgr
mai aid: di. tararL Karin wannan bikimg, mg, ha; aka sins wadansu dibira
na sarrafad da irin wannin injin yi tea jirgin Shr injin din. ya
kg jiyi filafilan jirgin taws kimaS taroyin mota. =ran wadianiin
a na ganinsu k5 di ykshi birjik a manyan kagung. 3ukk dinki dimbin
kwal, k5 itatuwin wati, wadindi a kg limfinr di di don tAfaei. ruwr da k5
ba da tarartn di k5 tiirca jirgtn.
brya, laima, sai aka, gin' A dibiri; yin injin wand& k5 aikr dA
kininzi7 k5 fan. Wall; irk WI.n wand& m'ager ke aikr da abr. Jirgin
mg, a na yi mas& fan wannan in jaa1. Shi injin din ya na Ara ward.
RitIn matar a arRashin jirgT. hem matiidn ti abiiri rawa baya sai
jirgin ya yi
irin wadinnan jirigen xuwa yinzu a na &ear di, al A kin Omni*, di.
yawl. Manya.manyi dig& oikinsa ke rgts5 tad digi Ingila di, sauran
CD
kasiehen Retire tike da laykyakr mesa yawi wadanda mfitinen NIjeriya, kA
bakita; aag. Saar da yawi kakan ga, inin wadannan jirig5 a tadha jirgin
ruwi ta ikk5, Fat/ lad. (Port Harcourt) dis seurensli.
7) Jiriiir,en Sarni
Baba weita b.anyaS tafiyi da ta fi ta jirgin eamii aaurr. Daga

Nijeriya man :rya kai In~y la cikin yinr days idea nnik& shiga jirgin swigs
anima jirgin =wit kola seurinsa ba zai kEee, mik5 biyu ba. Shikara hlunein
ke nan da wani dan abu da Elia lac; aka fir& ganin jirgin sag, na farko
a cikin saranin sang.
Jirgin same Amu ya mai da Olini a diniyi kuikusa. A cikin 'ran

she" karun nan Alit kadai ya can yawan tilkyen jirgin swan da aka yr.
Yanzu, ma, tafiyi teakain galibin raihiamtan garfiru.wit na Nrj5riyi ta kola

ta jirgin eami.

C) Adam), Bain Taal Da Kwira a Telci


Yanzu bait ma. dauki Anna gm& brig dk azka fita daga Raeishen
Ritaren ruwit" auks nuf5 lardaman Arewa ()Aga badn tend. Wane irin bambancr
na Rag za, ma gani: a akin tafiyaltall
padamun Bain Telol
Idan auk& slam dig& jirgin, ruwi, misilr, a wurtn da bi tashal jirgin

ruwa bas abtn da za 111. fare kara da stir, shi ni wani irinyEshr mai launi

riwayi. Da nun gra tafiyi zuwi cikin Rasa, za n ga.don yawan kafau
car, da, yawn giftawa; Oradi.-trlas ma fEsi. SOU& sarawaS wurin sal

tafiyar ta yi wayi ainun. Maas ma bakloi jirgr, hat, ma', da neman

taimakon wani dan Rani ya yi masa era ml sad fife: daga hang in
Bi Art =ham ya yi 6atin kai, iota in da O. erg, zi nil 4ra RiSkartawa har

may kai ga basaaehiyai Ras; tai farc wadda ta tag= ma lariirgn da. ba
eurrakr. cikin Real.
.69-
za ma yi tafiyi ma she kalla. A Wen =ugh akwai itatuwit kusan iri
days, Ana, dabam da wadanda nuka egg gull. itatuwan sun sake sai wayinsa.
di, yawl): wadanda k5 kamar r/Re da 8u cikin rawi. Haka itatuwan bikin tau'
au wadanda a kel Uri da Turanci martgarab (mangroves) . 'Tan kadan n5
daga cikin inn itatuwan da k5 iya re'yuwg a cikin rowan tett mai gishiri-
giishirr. saiwayin cikin ruwg sukan niRa tsira sama da Rasa,. Don hake
duk eai sit sassark5.-ba yadda have: mai ta vitaa a tsakininstl.
Kurmr i.rin woman, dai, ya mra a bisa gab& tai da nrsa. Da ganin
2
kurmin nan za, ka Ate', a zilayai."ka wawa ba yadda zai yiwu. dan Adam zitiviya
Zama cikin irin wadamnan wurir5.
Arena j51145f1 akan siMi 'yen Raninan Rauyuki a wurgran
da ak& semi
den faR8n da ke Ilya dada; 'yen bukkakr haS a iya groan wurin yin 'yen
gale don nama abinci. Gal bin outliner. inn imam& 'yen Rauyukii duk
raaaantli
Da a na Rira ataa da e bakin yawn lASrika
ya na raguw. m
wadannan wuri'r5 akan, sai iron itatuwan nan mangarab..ammli lade da
crykyr da itatuwa nan da can, iron wadanda ba ai rgyuwil a wurgre
misa ruwg
iron na tiki. Akmai kung cikawa2. hakakuwi kAmal si kainuwi
ire. daban-daban.
A wadansu wuriri akAn tare; sun sarR5, hat bi; yadda,
jirgin wets ke iya
wucewa ba a, an Iiida num). hanyi ba.
A inn wadannan wargre- ne' itatuwan kwikwi za Ea Ala bayyani.
Wadansu,
mutate" stilan ea, wai ahr n5 iticen dA ya fi kawane itic5 i'unfar a
dry duke,.
Ka da ya k5 bii yi Satan kai g, tsakiinin hanyayin =wan bikin
dusk dA haka akwai had da a ke iya btnta daga yammacin NIjiriyii
4,
has zing gabas a vurgran da k5 kusa da balm, tekrio
Kwales-kwali na 134.
tam daga Arta Novo (cikin Rasa. Dahomey yizmia dANTOriyi) ya tea hal'
brit& A ikka hug akwai wata babba; Maya; mg da ta genie da teku, wadda
a k5 kiret da Ture.nor. lag& (lagoon), wandit zuwanea days ne da na tact.
it .
Duk, kawa, mai so yt cigaba zuwit gabas ya xaa iya shiga jirgin wuti wawa
Is; 311E114E14i" tsakinin ikk6" da Sapelg k6- da yansha. A wurin Kagin Kwizera. ya
rarrat sit ha/ zuwat magaroalsa to tel su.ka, bazu k51:tn.a. Wannin yankin
"
Rasa; IA ya da ward suns sal laja, Delta, wite7.1F,shigal rcigi'n Kwgra tag.
2) ntiLIAL.ta,
Mashigal K.41n Kwira a tiktt to na da, fidif kumg mahimmtyg, ce Awarai
daga akin. sauran f adman kusa da balsin tag. A nu n Orate da manya-mgnyan
bar yOyin zuwil mica titttizu. A tsakininsa latwa akwai iyan
Itgtuwan, kawil-kusan dick mangarab
*
Me ya sa Rama. to zama haka?
Nan (Oa a ni wani aba game da, babban k5gin nail na KwEgra,
tun daatt uurin da ya fir5 har zuwg mahadalsa da take. Tun sh6.1cara. dAbbai
ti 4
da sag zac5 rowan swan da a k5 yi ya na gangargwg ya na fidgwit Kwara
di sauran Ravine' da suka malala cikinta. Rowan, kawa, yakan kwisha kasa
ya kai to tare da shi to wurgren da ya biy5. BiiyI an cikSwg, in rowan

keen ya a na iya, ganin ta63 ya taro a bisa, ga.6ar k5gin.


*
Krgin Kwara na malala zuwa teku, - ya na, kumg, wanke ta6on, ya na
.
tatlya da obi. Tun wajen ark da hamsin rations& da, bikin to i, Kagin
Kara ya watsu cikin koguni tam.dabam. Sup, kuma, kogunan he; la yau suka
aka rarrabuwa cikin hanykriu. rows sassarRe da juna. rOwane,
kawg, yakan tabs da ta65 zuwa telai. lacacin da kOgars,an suka kusantO teku
ta6ert yakan kwg.nta a karkashin ma. Ta haka saruzu...sannil hal aka slid
,4

glagin suka ha6akit, Enka jirittgen zuwa iya b au.wi cikin Kara
to wannan
4-71-
I5)
'Y'' ',ran itrituwan mangarab na bacin Vika wadanda suka Rase: su.kan zu.bg
cikin !men. Sai ruwE ya kai Et/ wurin 0666innan tas.O.
an za sa yi aaiwao Ba zit a data ba sai su, yi tsir3; Cikin Iyan
kadan.-sabc)da you da goThe sai titan ya rifca daskargwg a wajen salwayinsa
yang, gamgwg..ha; wani dan taibirr ya sgmu. a tsakinin R6rami da orama.

Tgron wad/Irian tsibiran ng a kg kiri "Niger Delta" da Virwacr. Akwai


iron +a-Miran nRn tarara belt iyaki*

3) Tash3shin Jir in Ru.wa Na Kwira


A wurrarla'n *
mahimman hanngyen MOIL Kwara Enka shiga fah': duk sun
zama tashadhin jirggen roma. Wadannan di a gararuwan da jirigen =wan
cula auk& fit3 dot wt/rare mgsu. nrsa kg tsaygwg wurinsa. /clan hanngyen
mrasu fie ng di zurfl, giliban elan simi wadansu tash6shin, jirgin mg a
41.

bisa 666 Ogin nests Asa bikin t5ki. Filsar a Parcidas, jirigii a tya
btn K5gin Kwira hal a kai BarCita, db, Warrt dl Sap515.
Wadansu. hire man wurgxg na se:shin maghigal. Kara tikii ko na kusa
da ita, Brass, da, Bbraer, da PatMcwal da Op3b8. Wad4nnan duk
zamensa ya kasan.cg a cikin yankin Aciradi da damn kusa da balcin Vela*

D) Kurag Na
Lakactn da Dula cTgaba cikin tafiyana auks yiwo wajen axewa akin
ta &Minim kusa de, &Ai tMat, sai mak& ga yawan itittuwg
mgAyi ya gru. Sit an nan, krona, kasal ta gra karfi. Da za ma gra
dela cikin kagtn &let bgkin tad zi ma rika ganin kiiramrir dit, kg fgramlia
cikin k3g3,ii su na ragawg kg.w3 wurtn da ba wata hanyaS ru.wit da ta
4
ki WAS kogin sawn. bisa 4656tn ba kami sai ititawan kwikwi a

gwangwalii di Baur= itituwii mast/ ban shalawg. Bgyansa, kuwa, sat dogwit-yen
itatuwa irin sa rf,m10 Wit5 man kgw3 harshen kind: kg nen.
el

1) Karmc.

Kama yadda fadamn kusa da bikin tad su k5, 'take; shr, kumi, yankin

kurmi ya giftg tun slag& kgn iygkg ta gabas ha; tayammg.a


.
A .tairgri da y awi: karmt ya rage dunes, k5, ma, ya zama karkarg, sabOda

sire itauwan da muting 16.1 yi don su yi g5nakr. Amnia Man kurmi sa-sai n5

her yanzu saboda kusicin itatuwan da gni ba inda za su iya, siman hasken ring

sai daze, sag. Don haka sai sa yi ta yin tsaw5 don sa tare IA 'yan'uwansa

sa semi hasken

Dag& samansu duk gam y5 n5 a sassarRe. Gg, kumg, shulce-shilk5 mesa, yid5

suka nanr934.5 a j kin itituwan has suka kai ga rani suka rasa warin yild5.43714s

suka yiw5 Rasa su na ii15. B iskg, gi danshi. Khsa; wurin, kawi, mai

danshi 05 don k5 da yaushe ring bi to buganta bane ta bash; biyan an duke

=Va..
Wadansu daga cikin a.tatuwan wurtn, su ne: madaci, 15k5, rimi, kirni
da sauransu iri.irE da, a k5 siman kit/Tata mid darajg agile gime. su. K5m5 na
wurtn k5r5 shat ya danyail Wiwi, in bands. farannin gurjiyg da

saki haskaki dijin. Braun daji, kawg, k5 da yak; akwai sa 4a, yawan gask5,

duk da haka, sai abin da be, A rasa ba akin gani. 'roman Rwgri ire. dabam-dabam

saga dauke wa mai taf4g hankali, bi minim daji ba. wadansu daga cikin
,
4
Wiz' In, vita irin su milk -bide-littafi mesa kyin 1=1 ng. Amnia' da yam"

age, cikin Riggrin ksria da Era bill ye: da r tun, mg, 135: ba,
at Ruda.

Kasai warm duk bai days ta kg, k5 da ya ki; Akwai hawg gangarg
marasa zurff da 'yan taddai nan da can. Can, zuwa arewa, ma, itgcen kurmin

A warwatse sa k5, bi sue da yawg, kuma, otyiwg ba to


nark i ba. Haka, dai,
hal. a Rarshe ma iso ga mill da ya fi wannan gish5wil
a wurtn da itatuwa sa
k5 nesa da gni. Sauran filin wurtn,lsawi, dusk lallafie ya k5 da etygwg.
-73- 5
Waxman sgehin Rasa; ne mai jigEwi, wands a k5 kirg "savannah" di. Taranci,
wang yErwanea ya kai kusan kasha IAA digit cikin kashr hue. na &Ilan Nrj5riyi.

..x..1201.1. Kai-ikon Kurmr

Ithrim5 ea na da babban &far Rwarai a Nrj5r4i. Da fark5, dai, a na


sEntin dimbin kittik5 die, itatuwan kind. Da yawansa a na bear da, eh'
.

wajen gin, yin kajgril da t5burolir, ytn kibiyan aikr da, kumg, don i.anfEnT.

wajen &bin Brut g. Egmutinen Nr j eriya kawai k5 bakatalsa ba. lkwai mahimman
kit' cai da yawg, kamel su madgcr di. akin aiki da su wadansu Rasgehg.
3) Yaddi.Ehrgm5 K5 Shari Amnia Shgkara
rasa mai kur5m5 takin semi bambencin fasalin sh5karg sabada
Wurin da kurmi: ya kg a na sgain, ruwan same da yaws. Warman, kawg, ya na
da fit' 4 wurin Gwargwadon nrsamma dig& karat, gwarawadon
bish5wel Rasar da au k5 cikr, hal a Rare a ken kusgcln fil.n haoldii.--5.
kan. irin wadinnan abibuwg tsasshen ruwan sang ya dangantg.
Yadda Kurgm5 g
^
Biyan to :mak8a. da kurmi kg yr wajen jaw5 =wan sans, yakan, mg, hang
shi zurgr:w5. y& tail a bang. A. vtiri mares earRakRiyg idan aka yi rowan
.
same, nan di nan sai ya marag bias Iiisasshiya; rcasi; yi, fade k5gung. Har
yakan sa k5gr clk5w5; nan da nan. Ta haka kumit sai ya. riRA kwashe Rasa.
warm ya na tafiya da itaa Shuce-sinalci, ma, sai ru.wg kadan new zi ea iya
su. yi Amami da shr.
Anima a cikin kurami, ruwan same: yakan rika nutsewg cikin Rasa` a
hanka4 a hankali damin hasken ring bit yi IA bugling ba ire ya tabs&
shi. Ikwai gany5y5 da lifylgt saiwoyr a yaw/ RarRashin itiituwiln.
mg, 16 a ruwan samara zai malia zing lagi zai tafi sannu.sanna n5.
Mkmakon dan gagren 15kacin clk5wg na cikin wand& k5 may5wg da
d5gon fari", a kurmi k5 da yaushe ruwan R5ramii maga, ya ke sannu.sannii.
5 .74.
11. 15kAcin daunii IAi oil& yin wata eik5wa ba, da rani lama sai abin
da ba a rasa ba yakan Rafe. Wanntm yakAn taimAki Rag, ta hanya biya.
Yakan si mating sa rika gain ruwa tataVdon, kawa, kasan baba abin da
ya fi Rarancin ruwa tg.shin hankali. Na Myra., laza, albari Rasar warm,
duk sai to daskare ta bi Rasa:i wuran main:8km ruwa yk wanki ta ya tafi da
ita a yi hasararta.
mai
Hasali, ma dai, atake.shake duka sun fi kamawa da wall a wura
karmr, kuwa, yakan si jag; cikinsa ta zama mai danshr.
5) !Casa; Cikin Kurmr
IAN
BandA, rashin '.'cwashe kasal, hai hung. yakan Rart), wa t' asax
Ganyen itatuwa da bayagi sakan fg,d5 Rasa. Sultan. xu6t, sg!An nan
su zama takr. liannAn tWn shi kg arzatta Rasa.; ya mai da ita mai nilimg,
ga shake.shaki. A na a da wannAn "humus" da Parana..
Saboda haka &wag. kurame sa ng, da amfanr waken hudu ga Rasa. Don
haka ya kamiti, mating sa yi R5Rasr gwargwadon rktmal don hank kurgmg
naRasi sab8da wutar daji k5 yawan sari.
6) Zama Cikin Kane
Una karat zama ng maxis wiaya, hung mai sena.. Ga, dais wadatri =va,
A
kuma, AasSi mai nilimi cg. Akwai itaeg don ko.wace irin takita. Ga, kama,
wadatattun gar yiYg don yin baibayAS &Muni. Ciyawa, Idea, baba.. Don haka
krwan shina bg, yg, yivawa, amnia akin semi awar. di kijr
Farat days tafiyg, loge mean wurr zuwa wani wurr ta na da waya.
ikwai wadansu turbobi da, kuma, hany5yin mota dai.dai. Kasuwanci tsakanan
kauyg da Rauye, ka, mg., dA wadanst ccasishen daanfya na waje, ba shi da
Don halal, al:Linen da ke zaune akin latrmr bit* jai da dimaiu
k5 su san cigaban zamanl. Saboda haka sa masu sauRin kai ne ga halgyensa.
yue Fityen dieriyrt -7.5-
klaimakon sarRaniyal duhan 101=1, a, ariwacin Nrjgriyg kusan duk
filgyen karkexa- ne dtt In kg alba taswIri ta figyen Nigriyg, zg

ka ga want. lay 'wand& ya nina iyakel kurmr farkon frlin karkarg. Ammg

ba 3.gyr sosai ba ne% Hai^ akwai wadaniliu !Aryan geTrCirawg, kamal su itbeokuti,
da Ibidan, at Oshogbo, di ')yo, da Onitsha da Ifikpa wadanda ki kuda da

lgyin ammi duk ari.wg su ga dahan kurmr. Wadinnan gararawg sun kgsaitg

sabOda muting su. ni iya tafiya dot wan/ wart zuwi wani cikin sauRT., ba
k be
Ea. yi fatatoinsa a wuraren.
Kudancir filin karkara, kusa ya kg a kurmr, don haki yantiyin Rasa;
wart' ya na a. danshr. HaS a wannim wurin alma itatu.wa da bishiy5yr da
dgmg, ?omit ba, Ed aka. girrai ba, kumg, nan days` can days su kg.
,
GE clygwg,
tsakgninsa. ,Akwai #icen kwikwi da yaws a olina, da, kung, manyan
enakin days da sauran shaeshulcen &nag. barkastai.. SabOda zaman warin
kusa da kurml, ba, a cika Rarancin, rows ba. Akwai wida"ta...rw itatuwa don yin
gine.ging da
Ka da ya ke Rasa' ba, ta, yi kygn ta kurmr ba, duk da haka, ta dacg
da yin sbike.shiken abirbuwan abinci. Ititu.wan. k.wawa; kumg.'yisygn. da
su yi su days' &Aga cikin manyan abuThuwan. cin3.'kr tsakgnin Rasishen
waje dtt Nrjgriyi.
Akwai wani Abu mares game da sgshin kudancin yankin kaxkara.
* - . da dawal zi st.I iya rgyumg a
Kusan ba yadda shanu wadannan wurirg, sai
'yan warirg kadan kamer sti 45yo da Ibgdan inda, Rudan tsand3 bat yamaitg.
ba lama; sauran wurgrg a kudancin Nrjgriyg. Shirai wading akin gani
mink yankin Rasar giliban duk wacitinda aka. k5 r5 digit Argwg.
=wit' Rasishen ku.cbl wadanda a ke ye.nktiwg don or di Isaitsa wurin cli Bala
na g,. mmi duk da halt?), akan semi wadansa i.rin shini baPaRg wadanda
El 46-
galibinsu sukan jive azglat Auden tsand6.
1) Yonkin ArgWri.

Wajen arewa, watannin da ba a Amin rowan sena sukan Li yawg.


Itituwa ba sa aka yaws ba a yanktn karkaxa; mai ciyawg wit5 sibang
(savannah). klaimakon itatuwAn kwikwg akan sa,n.t itatuwan giginyg, exubg,
kadanyg, k6 d5rawg da, dai, stake-shamkg wadanda kg iya rgyuwg a cikin
,
karancin ru.wa. Lakicin ana, coy. yi sukAn yi tsaw5 Rwarai, sl, kumE,
1:6".ohe' rgni hal. a Agile dad. Si der yawg, wu.tai dgjin ha; takAn
yi itatuwan ter' ad.. Yawancin wurgren wannan sgshin Rasa', ya
rabi, su da ba1glin kudan tsand5. Don hake a ng kiwon da dawgki
da yawg. idan aka REDA, yi arewa, wato wurin da kg dilt, karanoin ruwan
same, sai der kya; a kg gamin tairrai. Trin au-Iowan da nu kg garde sa-
t
ne bishiyByr. misu Rayi da itatuw kimaS su. kaki, da irin su giiwci: A

15kacin rani, duk sai ma ga karkarg ti bushe, launtnta zama ja-ja,


*Eimmi da skim; xuwan swag sai ya rikide ya kola Org.-satin sun semi wurin
kr.w5 mai kyRu kg non. 44S

A k5ling cikin mar yawancin yankin Argwg., duk karkara file, ce,
ha ba wata wahali; sisabg mere. yawa in 15kacin shag Az yr. A iran
wadinnan wargai. Sne mien karancin ruwan semi gyads da audagg suka Li yin
kyau--yadda a kg Salami yawn gaskg, don aikiwg mwg wadansu. Rasishen
wije. Bahimman diule-dhimicen abinci su ni diva der ggr5, r5g5 der ayi.
Garilru.wia," der unguw5y3: jgfi-jifi at kg, hat, ma wuraren da ke da
karancin ruwan same kwarai, sai wurin da rTi jiya to kg muting ke iya zamir.
Gilibin mutate bg at der wata sanata sai nag, k5 da, ya ke akwai
kisuwi da yawit' mist tafiyg wurare misu, nisi don sari di, sayglwab.
(B6r8r5), misu dimbin stag der tumgkr, su, kullura *anal A dare
- sa kai kgw5 wurin yriwan nanan kyakkyiwagi makiAri.
5

F) .....2.LIT):gr'lziTadda

Wadansu wurir5 na lejgriyi kusan bai dgyg su kg, wadansu, kawi,

leiai n5. BU. wani wartn da ya, kg bai dgyi sak. Idan kg yi tAfiyi A

wani yankin Rasa; dA aka c5 kusan duk bai days ya kg, duk dA hag sai ka
A
ga harkya na hawg ta na gangarawa a wadansu wurgrg.

Duk dAkwacin yanktn Rash' na fAdamAS margarab kusan bli days ya kg.

Ita, kawg. Rasa a gangarg ta kg. Waddg, ta fi gg.ngari dukg, ita cg ta dab

da ga"6a "r teku. A wurin dA Rasa ta hada di tgki, wat5 iyika; taws dA

nan ng a kg soma lissifin tsawon kiiwAng tuda na Rag, wet' "sea

level." Se bikin tika an dAukg shi shi n5 matiimin lissiff.

Mukanyi lissgfin tsawon ki5wIng wuri a bis& bambancin tudansg, da

bikin uska. za ka *Ira gang k5 kafinaw& n5 bambancin gArinka k8

Rauygnka dAgg, Ada tgkE? T8, ta hake ng, fa, za kg, iya kwatAnta

tsawon wadansu. wurgrg dg, na gArink a. Ilan aka a wani tuda

tsawonsg. Pafg, dm." biya; ng with', a na nn 'In tishin tudan dAgg, bikin

fad Rag. call ng. Bg a ng, nufin, wai, bambancin tsawon tudan

da sauran Mtn dg, k5 k5WAye da de Aafts dAri bkya; n5 ba.

Da fitg daga yankin kurmi nalejgriyi in an yiwa arewa Bei A g gg.


Rasa mats. fili. lkwai 'yan tuddai a nan, amnia idan kg Ilan ken deyg diet

cikinsu ka (lag damanka da nagunka, gAbank& da bayenka sai kg, hallo.


.
bazajjen fill kawai ya tAfi ba iyiki. 'Yen taddan, wadansu Canna .n5,
bg sa da benbanci da 'yen tirin duwatsuw. Siffar samAnsa wani Mae.
kAmel train jinkg, wani Mae, kawg, a bgtje ta k5 kAma; rutin soro.

Amnia daivbit dukinsa ng Banana ba.


Abeokuta, da IbidAns da Encie au na
cikin irk garamman nan da aka kafg bisa taddai A blzajjiya;
Pasg. Wani
liikAct in tuda ya Risaiti sai ya zama teauni.
Tsaunaki sukAn gra cikin
-78-

15yI deal, k5, ea loilkusa dA, Sing sa zaraa Vela; tsaunT day;
Alit' nisi. Akwai jih5hr b3yi a cikin Nrjiriya wadanda P.asaitar tsawon
taddansa ya kai taawon tsaunuki.

A
Wani &tea cikin rowan min di a ki; yr yakan 6aci cikin Rasa. idan
Rasa to sha Rash!, martin sal. ya Aka hadawg. ya na zama kanghAn

konitnArt Par. Amen Engirt haltiCeli sa zema manya..mazyan %


Ora= sannu-sAnnam
ha; eta kai Yale.
Ka na iya ganin wannan ya n aultuwa bkran an dauke babban rowan
semi, a duk worm da krt da wata gangaril Russ da gida. Ta halal a Ac guns
th
A
lei Vista loillura 01 yi ta abut del mwa. Kullum =wan semi ya ni, gangar5vra
daga kin tuda zuwa kwarr. Tun dA ya kg baldn Vika abi n; wurr rasa zama.
gangart na kawaca kasg, gilibin k5guni duka, you da go-be, sun gangari
ne zuwi cikin tilal. Ward 15kacr Eakin yiw5 taf3ya mai nisi.
duke ya na da Vita wurtn dA ya taso. Bari n1 co wura,n
di Oen ya tis5 nan nue mafarinsa. Wttrtn da ya shiga tikii, kurai, nan
ne bainst.. rasai da ya bi ta Alta, kawg, ita hanyarisa.
Ko k5er na, tafiyi a robe KO a, lAnkwAshe, ko hanyAissa mai fidi ce
k5 matsattsi, k5 mai zurfr ne k5 mares zurfT., daga magrinsa zuwil
ya danganta ga assn Rasa; da ya biy5 ta kanta.
Karin miganAn nan ta Hausimi, da su k; cewa, "Itarkon rawg. ya
. .
kwar5T," hake a. Lakaan a ruwi ya kwargra cikin kwari ya, kumit, rasa
.
wata haw; ta fitg, yakan zama tafkr. Don hal& ya yluu a A. semi k5gung
.
wadAndl ba sa isa ban tail ba.
49-

tlani 16kaci, ma, k5 da ya kg bl a cikit agnin kiosk& da yawi ba, akiin


ga k.5g1 ya raala'15 daga warr mai ni sa, sai kwaram a ga ya nut se fl ass, ya
6acirt ba, haws, zit a elk; ganinsa ba. Wadimnali inn kagunit akwai sa
NIjiiriyi. Bakal kumi, akwai wadandit ke saga. Ea fade cikin tea%
Giliban dagit wuri mai taddai koguna kg tasowa. Daga can sakan fira
kamai Iyan rtaninan Roranyi, su na yz au na Artra fidi cikin gangarNisa.
K5gung da yawit sukan ha7hadu sa zsma babban SL1, irin wacanngn
k5gnn14 da mita DUE cikin babban k6gTn s6 ne hannakensit. Ammi, fa,
duk asalinea &wit ne da babban kogin. Ind& &masu sukA, jgru sai sa yi
zanko-zank6. rowan da, ya fads wajen faskari kuda sai ya blzu. =Jen
bug, na yit yi
Hag, dai, Rata (Plateeoa.), lardin 'baser Kazi ta kg. Rawg. wand
ke gangarg, kuda da ku.siirwai hug maso yarning, yakan yit rain.
&arda hanniyenta, hait, dai, sti hade" da tad. Alma zuwgn da yakan
gang aria wajen kafpirwel argwg, masa gabas zuwi ga Tafkin Cacti era k5
malalawa.
Ba k6 da yinsha k6gang, kg tis6wii, daga, tad ,i ba. Mai yiwuwg nee kagi:
ya ski raafirinsa daga marmar5. Shi, kawi, rowan marmar; rawg, ng da
kg 6u16ulawii diet RarRashin Rag. Rawgn yakan rats6 shirarididt ta
Rash" her ya kiLsw5 gcl shimfidaS da bit ya iya, kgt6w1 ya, wucg. In yi kity6
ga irin wannan shimfidtri as da ba ya iya sai ya 6u115 ta
swans& ya Angara ha; zuwi wurTn da zai sat Ras/ mares kwarf rah tska
waddll ya Ice iya ta cikinta ya wu.c5. Hera ken tudasi ko r.t.trin
A
dda ba tudun akin sa. mi marmar5. iC da, yilushe akwai zuwa a arkashin
in da 'We: don hake ba da ba a 'iya yin rimgyr. 1ti j6yi, kaw3, su nit dit
amfinr. kwarai tun, ma, bt ltikacin dil, k5gr ya Raf5 ba.
hanyi; k5gr gingariki IA mai zurfi ba 05 =wan zai pia guda

A hankilf a hankili. Don hal& lika; di k5gIn k5 kwas5wa sai ti sami

dams; kwantiwi. SKI k5 si ki ga rowan k5gf sarai-sarai. Anima Idan

rowan yI kaw5 gA wata (Angara mai mar, zai ri1 a gangirawa di Rarfi,

ya,, hug, zama gar6ittacc5 ya rig% wanks Rase; k5guna, ya na, tifiya da

its.

Di kika k5auna cike su k5 di trawl. Di bazars, kawi, 15kictn di

aka yi witAnnf marls xuwan semi, k5guna sukAn fida. Ruwri kgarigin ni
kawai a ki s ni a cikinsa. Idan rani ya yr galibAn akAn tarad da lt5guna

duk sun Rag.

Zama': dab da, ba-kin kagf wani lacier ba, ya di dia. Idan aka yi

oiwartaccen rowan samak5guni sukAnyi °WWI. Hal, ma, su hiuri

0356insa, sa riRA otn jirig5, dabb5bf, gidaj5, ha., ma, di mutan5.

Wani Mier, in yakAn ci Rauyi bald deg.

Immi k5guna, kiwi, ea na di &afar gi matan5. Ehtan5 sakin sazax

wcatar zuwa doge, gars sa, wani 15kicf, ma, hal. kiff. Kwil5-kw&15 da

jirgin ruwa mai muta .0 na iyi tifiya a k2n k5gunAn. Ta hake. cinikr sai

ye. Rim. Wat4an rage tsida di wihalii sifirin dakon kgya.

H.) K5Aunin NI:151.46,

Nijirlya s i n a n n i y a 05, sabadi t onda kaguni.diyawa, wadanda

yawancinsa masa Amfinf ne wajen taimaken fataucf. Rar yinzu, k5 da ya

ki Akwai banyayin jirgf di raatit jingia, Oguni ea n5 matt,ya Amfini wajen

kwasa; kaya dAgi ft da zuwi tadheedhin jirgin rum/ na bikin tgka.

1) xwira

WuriAn da Kagin Kwiri d i hawayenti saki mala15, sun fi na Italian&

k5g1 na Af irks yawl. Wadansa Ogani biyu, wit5 K5gin Nil di Kongo,, an
fi Kwgra tsau5. Ammer duk da hake, dig& b@cin tag jirggg su na iya tafiyg
mai nisi cikin IC5gin Kwelra dye da cikin kawine ko"gr na Afirka.
K5gin Kwara asalinsa ya fir5 tun alga cikin wadansu taddai na wajen
-
kusarwa; maso gabia na Rasa. Silly& Da fark5 ya sable gangarowa
ta wajen kuarwar arewa maso gabaa A cikin Rasalt Parana' ha. zwig ts5hon
bi' nin nen Tomball. Daga bgya kumg sai ya kariati wajen kusarwa; kuda
maso gabe,s, ya yi ta male a bar ya, °hie cikin Nrjgriyg. Da shiggwaii.sa
Ni jeriya suka, hadu daK5gin Sakkwat5, wit5 Rrmg. Daga nan kumg sai ya,
d5shi wajen kudu. zuwa Jaba. A nan ng hanyai jirgin Rag ta retire shi.
Daga nan kurda, wane,. mahimmin hannunsat shi ng K5g.in Kaduna. Shit
Ravi, ya tis5 daga cikin taddan Pilit5 ne. Gargruwan nan Kaduna de,

Dungurum dab da shr su kg.


K5gir' ya Nadu da K5gin Binuwai aZakwaja. Shim, k5gin Binuwk,
aealinsa fleet taddan Tamar& ng.nya gangar5, ya bi ta tyaia a Makurdi.
A nan actin K5gin Kwgra ya dada Agzuwg bar ye, kai wajen mil gadg. Si,an
nan ya gangarg wajen kudu, ya wuce Onitsha. Lakacin de ya kai zuwa
saurg mil 150 ya kai tad, sai ya fast ya zama tyan k5gung de, yawg.. Ta
hake. ng aka aiMi Delta vadat aka rigg, aka yi baygnr a klinta.
2) WadandA Suke. Bide Kwara

Tgriwg atm shirt yin cinikr da wadansu wurare da ke kusa de, eat;
tact ta Nrj5riyi tun shgkare da yawii da au.ke, wucg. Amnia a wannan lakaan
abin da aka sant game da sauran Rasait kadan zee. Wani mashabirin raataflyi,
Battirg, wai, shr Manga Park, shr ne na fark5 da ya fira, dine diet wurin
da K5gin Kwara ya fit5 da wajen da ya nufa. Ya bi Caen de, Awalailaiesewi
tun dila masciminai, ha ya kai kusa da Jaba a wartn da, aka kashg shi
cikin 1805. Sai cikin 1830 uani, wai shr Richard Lander ya cigeba de,
aikin de Hanoi Park a (thng, na ngman sanin yadda Kara ta kg. Daga Jabe.
ya.orgaba l ar zu.wb: mashigaSsa a Vika. An kala water alga, a Jab& wadda
44,

aka yr don tuniwg der wadannan


3) Cinikl A Kwara
Ya na yiwuwit a shi'gg, (kin jirgin it tun daga bacin tgka a bi ta
K5gin Kara hal' a kai Jaba, mita ti,fiyaS mil darr hadu kg nan. A kan
hanyi.S. ng Lakwaja ta kg, wato wurin der K5gin Brnuaai ya hadu da Kwgra.
Jirgin wu.tg ya n z iya tafiyi a akin Brnawai ya kai haS wadda
ya kg wajen mil dor ng Aga Likwaja, kumg wajen mil dari
A

bakw&i dig& bgkin tag. Kwalg.kwalg su. nit iya tafiyg hal gabs der nan
zuwg. warg.rg mg= nrsan disk&
Jirgeg kawadinni irr, sakin yi to shawagr, su. ng, kai da kitwciwg der

kgykryaki: na sayaiw- Ft a Oen. Da yaws daga akin kifyiyyakl.n an fitb" der

sa dig& nisan wurir5 a.


Misilr vita, der Ririgg, da, auduga diet Jig; Arewa; man YET.,
Rwilys5yin yin man, k5k5 (pocoa) der kita5 get kudzu,. Duk

wadannan abianwan akan tafi da sa ne° ta kb-gr ha sou kai bikin tgla.
Dagi, nan ng a ki kvishg su zuwa wadansu Rasishen waje no, dini.yg. Ha;
wa you kumg akin daukci tibarmr da sauran abibuwii der yaws don
yin oinikr da. wadansu mutin5 na vturiir5 dabam.dabam na Nrjgriye,.
.4,

Wurgirg a yaws akin. ga tar= dligwilyen kr,telcai d& manyan gargwani..


der yaws an daddiure, su a bin rawii. SIT gargwanin du.k aka su da
man jg. Sun nafi tadha; jirgin rows ta balcin t kiT ke- nan. phi nan,
kawg, akin aikg d& sa zuwi kasidhen We-Vixen mug. Haka akan daure
gamigamai na kitgkig a a su bi ruwa ta wannan bowie.
Li) Hanngaren Kwraxa

agunii nip' da mica hadu der Kwrtra, Vita K5gin Sakkwata, Kagin Kaduna
K5gin Bikuwai duk en rigg an itrabilta au.. K5gin Brnuwai shr ne ki5e na

-Mk
-83.0

biyii a girmg. cikin Ni j eri ya. K5gin Gong 51a ya hadu da Brnuwai dacsit,' wajen
argiga. K5gi'n Tembe da na Katsina Ala, kawa, get wajen WAIL A onitsha
K5gin Kwiar" ya hadu. da Kagin Anambra.
Wadannan sit ne ual.bimm.an k5guna da suka hadu da, 'Nara, A.rmia bit bass
4

SU. k5 ba.suka hadu da shr kswai. Sai da yaiitsanka a taswira ka bi tsawon


k5wana daga akin wadazan k5guna tun &let inda ya taso, ka biy5 shi halt
mahada7rea. da Kwara. Dag& nan, lama, sat ka bi K5gin Kwitra tun daga
maarinsa bar zawa roahadaiisa da taii. Ka, lama, liira da duk gs,97.iiruwAn da
a kg wuc5wa ta k2nsa.
K5gin Kara ya bi ta manya.anyan gartiruwa kamar oil .7aba., Bars,
Lakwaja, da Idah da Oxd.teha. Daga wurtn da Login Kara ya rarraba ya zama
k5guna da yawl, mite* Delta id; non, hait zuwa b5ithn teld alma Arci3:das,
Arri, E4g5MA, Fatakw11, Brass, Baxm da sauransa. Galibinsa, kaw5, duk
milldam= kisawayin oinikr na kayasyyaktn da a kg biyawa ta rawa da
5) Wadansu. Kounan 5

A cikin kudancin Nijiriya akwai wadansu kagu,na 'carnal 91 Odin da Cross


ti
da Imo. Shi K5gin O&n ya yr kuda.kuda ya fada cikin Veld wanda ya shig5
Rasit' (mita 011 gon.") a ikk5. Hsi\ ma, ya rats& ta babban garin nan
Abeokuta. Shl, kuma, K5 gin Cross, daica Duwit'tsun ya taso, ya gangar"O'
ya ratso ta Mamie da Ikom da Itu, ya fikfa cikin tad ta wajen CalabaZ
Op5ba, kawa, ta nit dinda Vigin Into ya kai tikfir'
A Jiharr Argwa akwai wadansu kagun.5: watig.ncitt al ba sa 3sa tglei ba, ba
sa, lama hadu da wadansu k5guni, ba, sai Tafkin Cadre Babbansa am. ne
rogin Y5ba da hannkreusa, sl n5 K5gin Radija da, na Katigam da sauransa.
Lard!). Barn a Nrj5r:Ibra ya na kasarwait ar5wa masa gabas, inda ilaidilgurl
ta k5. Alma kiSgr a wurtn. Shl woman kagi na Maidagurr bai Asa tad ba,
lama bill &la cikin Taficin air ba. raf5w1 km& ya yr a cikin Rasa.
PRECEDING PAGE BLANK- NOT FILMED '85'
SIM NA SHIDI: AL' ILO II--YAK

&) Hatsalb Haifuwa

13icilwaS watt ga mace shi ne :11 amen samun ciki a gaze tit. Ally ya azo
meta yin hails. Yarinyt bit 4 yin halt sai bhagt. 144, sai ta
tsifa taken bar yIntZ. KwInZkin dadewa tasa ga mace, kuwa, matuRie tasa
kwaina giimZ sht yawancinsti bit takZn kai masa hakilnan ba. A cikin
Rtsat mike gaunt kwana en; shit bizrei Ant ya tsai da hailer mita. dukl
Flailld del ta shige hakZnan, sai a dlike to a mazaunin bit hails ba,
Idan Bails, to (duke sai to yi wankan tsarki. Wankan nan, kawa, farina
ce a are 4, In to yi wanki, Zrman mijinta A iyi kusIsnce ta 15kletn da,
ya ke bZikata 624.. Aroma ytyin hai3.an nan A11a yi hana mijt ya tad ta. idan
if. a go

mace ta nit cikin kw in hails tats, All ya dauke mat saUa da azum3.
Bayan to Rart hailLntin sai to rams azamin nan dZt ya risk; ta cikin kwIrlkin
hailan, Zmmi sallain nan sun rid a k:nt:t bZi k:matt to rams
subs,
Yawancin meta da cewa ciki ya tsayl Dual sun bd., yin hailt ke nan,
biAn da, sake haiet Amma wadansu, ko su nit dZ ciki, sukan yi :11 it'dtt blYan
watt. uka ki; watt sh idta.
D4Z. nan, kumi, mukan ce "Vance to cikt," "Ta da biy5."
Ta nit nan hakanan, Gild ya nit karZ girma ha' yZ kai watt tare- -sit' annan sai
to hatfu. idan, aka ga mace da ciki wands ya bayyana, wani sat yaican yi
mats ya nit cewa, ifite, kin ci wake ne ?" Sai kit ga ta yi marorash.T
&Va.
Cikin wadansu. meta yakan kai half watt goma, half she &wi har she biya.
Waddl cikinta ya kai watt. Opal she b i yu, idan ta hZifi da, wadansu sukan
Iciran den nShek:raa." In, 0.4, mace ce, "Shekari." Aroma wannZn suns bit shi
.86-
ne suna na Littafinsu ba.
ktuni, sunaye barkatai da sukll rika* kiran j1175kinsil de.*
shit bt, kuwa, na Instl ba ke nan. Sunaye irin wadant mukan* ce, sunan
ktklInnI ne. Misali Banana, '43Zgadtl." lEkLain da aka haife ni a want dan
kauye kusa da birni, ran nan sai aka" kiw5 yikt a kauy'en. Sai uwita ta said
ni a cikin masaki, ta yi gudu da" ni. Aka" shig5 cikin Zarityl, aka yi sunana.
6 & %
Daga nan sat kikannina suka sa mini Alan nan. Kuma, "BZguda" kirarin sarki
S 4 S A al
wai., sarki ya na gudu. ba, amma shT. ne yakan sa a gudu.
1) SZrl
idan mace ti zub da cikinta% ya fici5 ba rai ak` c: Wanda to yi 6ar7.,
ko to yi guraln gammo. Warman yakan ftro da" yawl lokacin da cikt ya ke da
watt biyu k5 ukt1 k5 hudu. Want si'i haka ne, kumi, idan cikt ya fi hak:,
amnia in ya kai watt baktai wani zdak.i AV.
isdan mace to yi 6;ari 4 watt biyil k5 uktl, ba taken yi wankan Anabt ba,
sai, da.i, ta shi yijt yi 6Zrz da cikt ink watt hada
k5 fiye da,haka, sai to yi wankan fanabt. stsai 1yan kvrtn14.. Idan cikin ya
kai watt shidt, har taken yi kwini arba' in ta nt. wankan
2) HaiAlwi. Stsai
Ita ce ta watt bakwili zuwt tars. DZ cewa mace ta ciki sai mai
gidanta4 yZ shiga tanadin itacen k5ntwi nab ci. Yakan tare itacen bid
kasht.kasht. cikin kawi, inda ba a cika yalwas Lin wuta ba, sat a
gams kart, gimtgnnai na sawa gado. lmmi a kauye, kuwa, duk
A em
da itace ne.
*
Da cewa ta sauka, an ga abin da ta same, ko yam mace ko da
A.
m
namijt, sai
daga cikin mitcabn da su kt zaune wurin mai haifuwar wata to kwila" gld:. In
aka same di namijt sai ta yi guda sZu uku, 'yi mace, kuwa,
rZbIn

sau buds.
6

saqd da mace ta ke fimi za to yi haifun nan, akan ce matan Iran: ta na


dtirfolshet 8min a darfillshe sukan haifu. Wata taken kwana to want a darRashe
ta na nikudt. Wata, kawit Itra yakZin z5 mates da stalk'.

Da haifawal mace, sat wata ts5fuwi to z5 dauki jinjirin to wankel

shit ta, kumit yank: masa ciblyi, ta na Arse. 11 ciblyan nan hat to warkt.
TsOrawan nisan ita ce mZii yi wa jinjiri wanki sifiyi da Ammi, ta na kale 4
shI. Uwad di, kawit ta nt, can wag; dayi ta na kola dZ k'Etnta. Ts5fuwan nan
ita ta kt yin abin half Ewa, k5me da kEme, ha' rind. suns to so. Ak'n kira
ts5fuwit irta waccan nan tIng5itnit amnia sat 15kactn da ta ke cikin aikin nan
ta ke da wannan suns. Kumi ba fells sai ta5fuwi takZin yi ung5z5manct ba,
k5wZcZ d y3.
Zmna tdan jinjiri ya kwaini ukti da haienfitt Zkwai wani aiki ya na nan
da akin yi ba na tIng5z8mi ba. ShI ne na w:nzimt. idan ya yi kwira
-
ulatit sai wanzami ya z5 cire masZt ya, kumi, yi wa jinjtri
ztnen
A Zltiammisa mtsu silvan ztnen kumit ran nan akin yi masa.-14m6
Si dh:sshicil d;sx tsagen gtshi da bille dZ milanct. DZgl Arian nan,
ta uku, wZnzimt ba k5m5 garin want aikt ba, sai ranar Eilyni.
Uwal% di, WIZ., ad d3 Ung5zOmi ta ke kali 4 jinjirit sai a ribdZ
mata wuti gadat hay:. K5wZtn1 15kacT. matilm kunna kaai tst cikin da kin
mZi jegt sat yZ iske wits ta na ci gLga-g/Ingi.
Ainihin migantn dZ, mukist sant na mtsu dim! ruwan zifi. 'Cuba*

&tin misti biRi to yi Wirt takiln kaurl. Miji nTa yakla earl RafitUn sa,
da blkin st da fate! kai. A na yin wanniln tine' ta uka gZ da namijt, ranar
ta hudia's kuwa, ga iyi mace.
[b, sai haifuwa t/sa, ta kiVan yajt, ta rikisa wanks da
tafLasshen tows - -da ganyen cediya k5 na taken riRl yafa ttlfIsasshen
6 .88.
rowan Za.jihkint;.. Wankan nan safe dl yamma ta kt A. Amma wadda ba° to siba
ba..wittt wadda ta kt: haifLa tat: ta farko, WO, kawa, mastsii.raciya .a.14n sha
da.utri ita a° murin wankan Wain kO 1:trsaTe jinjtri, kytyenta° sukll tsayt su
yi mate. lama wackil ta ma, du.ke da k:nta° takZ.n yi. TaktIn d5sa garin
yin wankan nan safe dZi. y4 ma hal= kwina arbs."' in. Dili; min, kola. sai bat
*
yin daya..k5 to da safe safe ko yloma..hif wad' uka 16 hudrio
Sa'Znnan, kuma, sai to ya da wanks- -sai diyon da
Amnia ita mat tsoron wankan da na gays° make, idan ba to yin wanka stsai
(k3 wa5t:14.345 rowan ba tafasa stsai, ko, kilwa. tun ba to yi Zrba"tin
dZ haifilwa ba to rikZ fashin wankan) sai sa.nyi ya shiga mats Sat ka
ga jtkintZ, ya na fari..fari, sai ka ga rashtn lafiya ya shiga. Akan ce
-
Warm ta yi daniya.
Taoron wanka, ko fashin wanka, ko yawiln fits, waje tun bZ, t41 yi arts' in
ba sht yakan sa ta danye.

8) ATILL11,1Un"

Nan za a ba da mina fitbe (wItti rani ta bakwai daga ran da ak7i yi


A
haitaWa) sat, kuma, loan da ya aika a shaida wa mutt; kiran suna gobe

edansa°. moRwZbtil da mrt.1.1nai da, kuma. sauran danginsa duke dZ, Itskan
w
masamalansa duka zai aike musu.
. AAA
Surukan nan nasa, wato imen matad da ta
ma, saukan yarinya, ran nan za sanashe
Yint4

n nan - -na a na gtbe zai alai)" Aeon ilia ko tunkiya ko


btinsuril 1(5 ktIrduwa. lama an fi so a yi d.41 rte. Ba a so a y! 4, mai idt
dayi, ka* tsigZggan kunnuwa yawls ki; m11.1. karyayyen kafo wand:. bat
warke ba, 1c3 mat gargantakitt. An ft son wands shi da rlastt
4,
lima in an rasa, sai y!
4Alsasshen hakanan. idan a nt, so a ginnama
abin hairawal half. akli y! da sa (bayan an y1.4 Ate taitana)--wIt2 irin na

0d
.89.

lyilyan sarikunt dZ attajirai ke nan. YakZn, kumi, say5 Ort kimminin


a A
kwaryi Wei na raba wa mutanen da za su tara garin rada sunan.

Idan garb ya waye, da dan 0.dan sai mutta sa yi ta zuwa k5 ktmln

a yi haka sai ka ga an taru m2Ril a R541 gidan da aka yi haifawi. MOtanen

nan duke sai dakaci zuwan dangin n5118.414 sE ne iyayen mated da ta

Bt a da izinin a kira sans sai a nonon nan sun z5. Iyaaiye na wajen warki

( dangin Ilba) 86 ne sukan z16i suns na Littafi da za a sa a jinjiri, sa gal

wa Sukan kira wade days sa fade mass sunan

da suka zaba, za a sa wa yarn. Sunayen nan, kawi, duka na Annabawa nt

wadanda sE k2 cikin latleint Sai ;Zed sAl ba n5n8 nisa g5r;i1

suns, sai sa k5mt gidi sa_rarrli. WadZnnan, kuma, kiiwa ya z5 daga wadanda

suka gayat5 sai a ba shi goro.

yak11 tlfi yZ glaci yankan dabbZn nan na sing. A wurin kalltun

yankan zai c: a zialyi tasa da Larabci, na daura niyybyankan

abin Erman Irantk5 Uhnca.°

Da yanktwi sal, kumi, yZ k5m5 cikin zaur:, ya zauna. Sal ya c: "TO,

mu yi masZ (k5 mats) Zddait." WtRi, kawa, su na nan a wurin. SE nt sukli

fad dl Rae!, ".1 klrEd Zddaq." A cikin ZddisZn nan ta yakant yi wa

abin haiftlwi fiti masa kyau. Ulan yi sZu uka, kumi, shift sZta uk11.

K3wZcZ shaftwamartka sukZn fldI da kard k5wi ya ji, ".k111 ya 414 1rJ5n8;

Ally ya st shi cikin dangt." Wadansu martRi, hal Wan Rir.1 cewa, ya

kai mu rinas aurensa (k5 ranar aurenta)." A nan muttne sukZn tisht da game

Alan abin haifawi. Bliyan muttni sun Vase sarai, sat masu flan rtg5 su
fedt shi.

idan aka fade rtg5, sal a dluki kataran b5,yi (cinya) da karfata da

kw/Ida/ask da rabin kiyan cikt d: rabin haRZrRarl..dukZ a hada, a kai wa

dangtn n5nto Kai da fate a btaneztimi..hakkintZ ne wannZno A can za su


6 .90-
yank: Haman nan sus '114114s a tsakaninsu da, kuma, sauran muttnen da suka
ga,yyat5 zuwa rada sunan j3.kansu. Akan rabas Haman Han sale s-sat.
Amma shi kwZnkwason nan df; a kt kai wajen nono ba za su sa shi cikin
ra`b6 ba, Wannon' shi akan ba mat ke nan. Sauran arta da.

ya rogt a hannun warki ya kto Su, kuma, sat su kacanca,n' tsZkaninsa dva`.,
kuma, tam"). g;yyl't Akan c:, "G: naman sunan da aka yi a gidan Wank° gwa
4 a it
aka ba shi naman yakan karat yakan ce, "Alla ya raya Wane."
.sA .m. a-
Can, kuma, dangin nono a yammar ranar sunan nan sukan yi mata Rare
eteetke wata, kuwa, 111 hats!, dcl kayan yajt a On hats!, da kanwas
gishirin kantti, kimba, bisa ktren hats! suk.n dodditra Zlbast, gada
uku in namijt ne", DIE hudu, kuma, in mace ce. SukZin, kuma, doddora gishiri
da daddawa da barkono da, yaw: dZ, citta mat. kwaya (31 citta mat yatst..wacrann:n
bt su da iytta, sat iytkaff ;bin da akZ, kale Sukl"In zo, kuma, tukunya cike
* ist lib
da mach. Ear sukan yi zannuwa kamar uku hudi na goyon da. Zannuwan ma,
ba su da iyaka. 4
sat gwargwadon gatancin da gwargwadon zannuwan da aka yi.
Sat cluka su gra kiyan nan zuwa diktri mat hairawao Su, kuma, nan zla.,
su teal' kayan dZt wajen wZrki auks tattara musu, karat
ir" katinkan' tuw3, da na
masa da turtmen Su, kuma, sukan yt are irt hudu, sukan kayan
Yaijt da Zane daya. Irin kOren nan hudi da, suk;, yl su ne na aunaka. Sao

kuma, sukZin bi d: tukunyai, mall. DakIn kayan nan sukan bt wajen nant;
akin mat haiftlwa. Akan' yi wasa na mana'T haiftlwa a daren ran nun.
Amma Zt kauyukt sun Li dindinta soma --sai ka ce bik! nee. SukZn yi
kale -kade har gZrin Alltt ya waye. MarOlka sukll sari kudi, tun bt, sun iskZ
clan dangt ba. Imma cikin gZtri san zimanin da ba.ba a yin
kIda k3 want wtsi maftftcio Daga nan, kuma, sat a Vita. Sting ya kart ke
nan.
-91.. 6

C) WZnzlmt

Band:, Zbib.n da wZnzimt jZrirt siqn da ya kai kwing, uku


yakan yi wa 4:11

haifuwa, Z.kwai. want aikinsa cikin sha' Lin ba da sting. toiltt, td.an ttron

ging, ya watse, sat wata mace ta` fit5 da jin jiri zaure. Tak'a'n dauk5 shi
cikin tsUmma to ItiwS gaban wlizgmt, ta na Ake da shi, jinjtrin nan, a
hannunta, a yi masa askt.
Sai matan gian su bg, shi irtn cinsa. A nan dangin nano' da4 na walerki

sukan tare masa 'kudt da dameb na askin da. A cikin naman sunan nan wanzami
ya na dZ. nasa 3--a na ce da shi La115 a ba shi aka
manta, wank ma, ya kwashe
, A
cikin rabonsa--a biya masa lamansa. A cikin
kiyan nan duke, in ki debe kaftfUn sa da mad' da gar!, sai a deba masa. Akan

bi shi balmr kwaryi shtfe dZ tatbs1--idan na mat giltanct, her yakia'n


baktken ktre biyu k3 uku. Sai bib 'yan kanZkI ya sae% lama, in jilt yg
yi soma ya sake yx masa aski..

D)

At= nan, d./1 ta Kaifu akl yi suns, to s5ma iiyon di kt nan, ta n'a ba
shi rota, idan ya kai wata shidt, k3 bakwai sat, kumi, ta Lira ba shi Ora
da claw/ a cikt.-wItO yi fru; cfn hats! kit nano ThIgZ nan, sat to rifla
A a ab
durassa da kunun daurio lcumi, ya na ta shan mama.
sit ad da ya kai misalin shtakarl dZ rabt sal ka ga ya feint' Coin mama.

lZka%cin nan yirOn yakiln firZ rtirra'flio G3yonta8 yi fir; kwiri ke nano
, ,
Wadansa masa gqyo tun goyonsa bai fara kwari ba, sat su rika tara
411,

shimfida mazansu. Nan d.11 nan sat ga maziAn sun dirks muse ciki. Gt

g3y5, ga, kuma, want sbon cikto Irtn halcanan yakZul sa tun ba a Aye ba
haifi want. Mace waddil ta yi hakanan akan ceA p ta yi gwannaio 'Yit yan
A - A .
gwannai gilibinsu kumamu ne--ba su faye yin karfi ba. Mai karamin OA, in
-92.
ta na
, .A .
na yarda mijin ya ta6a tat sai ka ga goyon . yanRwanewa, kuraje
nata ya fara
.
su kewaye masa fuskt. 1.1.'imaT kumaanot ke nan. Irma mace da barden gOey5,
sai y;t* yi ta kustti ta, babu k5rae:

E) ykti
Ykren yir8 shi ne rabt shi da seen Alan uw:3. tael. ShI, kawai, a na
yInsZ dZ shtkart biya dZ wata hudi.i..k5 mace ko narnijt duk dayi. nt. 4Abkwai
barn' ballet tsZkininstl, lama k;,dan ne.
thni 15kacI maa'i g5y5 takIl bt jirtjtrai biya mtma.wt.tt, da* nets dal" na
wata. In a 15kLin flans 'yeilyZn bZ su kai shtikara biya ba, acre ya ha'bramtt
tsakaninsu da juna, amra'b in shekarunsu sun yawl biya, A13.1 bai haram ba.

F) Try ddaan Sun se 4. Mtl'Zneist1


a 444 '4
Ba kowane lokac3 sunan rautum aka ba shi saboda ma' anarsa ba.
%I

lima a na
bit. 8 sunty; da yaw:s, sabOdZ milqin4aTe. Ga wadansunsu 41a abin da a ke nufi da su
sgagajid Sunan Mace Dalilinsa

Zs:be
.
An haife ta ran Asaba.
Ant; Auta An kar'sa haiftlwi dZ shi. Ba a ba shi
sunan nan sai biAn da akel ylye shi,
aka ga uwar ti dainl hairawi, ke rm.
ar
Baako BaRuwa An hha shia/4. dZi 4. dare.
a
Ehirab; Laraba An hilife shi/t3. ran LtrZba.
at II a
Dogara Dogara Y3, rtyu biyain dibt uwaTisil ta hZifi wadansu
a
yarit amma dukansu suka mutu tun ba a
hlife shi ba.
Ian Ildi L:dt An hZife shi /ta ran LahZdt.
'Dan Tani, k5 Tlit An hZife shIAZ ran Littiran.
TZnIma

Jumarl Jumi/Jumai An hZif; shl/tZ ran Jummaq.


ramt.
.
An haife ta ran Alhamis.
6
-93-
'Arita Thittt An haif a sq./tZ ran Tha t.
Tankgiatt Eida/dia/ande sTansuwansa duk meta ne k3 lyans uwanta
duk nazi ne,

G)

Daminteral2i: Deng waien uwa:


Ube (btba) Uwa (innis Uri)
Ronan aba (bt3a) Ranen uwa (raftant,
Ranwb ti.ba (gwaggii Ranwalf uwa (inns)
410418M ISMS" Mumma =MOD OIMMIO =MUM SOMM GOMOO MMOD ISIS- =MOOD *NOM WOO= ISIS GODO064,

wa
'34 dansuwa
_
dan Ranen uba Rane yar"0uwa' dan Ranen uwa
dan Rama? uba
. Ranwa dan Ranw:a uwa

Iya.T Ranen tiba Ranen uwa


A.,
yalt Ranwar uba dan' tiba sya7 Ranwa%i uwa
c
I yalo uba
ISIS- MUM MOD= 00111111M IOW= MOM, MMUS =WOO m011 ISIS- 01111111110

Surula SarakuwVsaruki
,
(surukei) (alrakai)
Mace/mate.

(miti)
I Ail ya

yirt di yirinyt
(yara) (yttri)
sauroyi syi 'ya mace
(411121) ('yam mita)
dan to
iyait firt
auta
6001110 11111MW INIMOO MOSIM flOOPIIM ISIS- GOMM MOM= ISIS MOMS MOM= MilOW ISIS- MOM= MOMMO ---
-54-
dan cane jIkt iyaS Ram
dan kanwe. jtkanyt iyarf Rama

I
GOMM - -- MMOD 01140410 - -- MOWED =WM 410MM MOMM MOOM dOMM MOM= 011.1110 -Mom 0.11.0. 1.01

H)

I,,, at. I nit 68 14, bayyZna mint yadda a ke klciy1., dtmin na wanzanct
kwanan nan, ban, kuwas san yadd: a ktc iyti. ba.kadtl. wata Ana Z
ktrtlye nt ian yi in kid.
tAknniln 11. saw kt rit idan, dal, to wajen bltun day:. rii Yanzu

z:n fide mak: birt har da wutslyt tasa%


la. lad:011.
Biwil. Ba tt yi. wa yarn Aciy1 sai yea yi shtkart bakwZi Sa' ad da41
%
aka ga Aro ya isa kaciya, sai a kira wZmaixat ya` a asakensa,
tilnzint old/ yt 3,ya ytn ktaytt?
131wZ., AIL In zsabi tag sai ya ntmi want wtlnzimt wandZ. rikon
yart, dtmin wadansu, Ara tsOm gars su kwarai.
isa. Idan ya dis me z:i fare yi?
tiibtn da ztti fare yt, sai ya hair a rams kleant cikin gidan Alban yarn,
sal :man a ki.w5 Art wands za a yi mass kaaciya, a zaunad dZ shi akin
A
Arannan, a rirrike shi. Irma in yirt ya nt. akZn yi masa
.° askt

a kawo ehi akin rimt.


Biyan wanran me
-95- 6
-
Baja. Sai wZnzimt y: fid a saki ag,:t kabenttl, yl hau Raftilin yart ya% zauna,
. 04 al 41. A .. &
sat annan ya jawo lo6a ya yanke. A cikin yankan nan, in ya kai warm
tantir, sai yZ taiga shi dZ akaifi 'bawl taktIna ya yankt d'Al aski.
^ _
In an gama yankan me za a y! kumi?
_
Da, gams yanks sai a tauna lyalyan gZbiruwa fist kin azakarin.
Don me a ke fesa gabaruwa?
Domin ya bristle da saws'!.
Me za a 186i, waddle aka yankt?
a
Sai a Jed cikin Kumi, biyan an gamt a zuba* migla a daure.
rialto
a
yaktIn dinga zuwa ya nt, diban yarn half ya warke.
Isa. KwanS nawa yir8 ya ke yt ktrain ya warke?
Blwito In an yi katarin magani mai kyau, kamin kwana ggmt sha hudu ya warke.
a 4i
Ward, ktiwit yakan kai wata gudi tukuna ya warke Sil ad da akl
yi wa yaro kaciya ba ya kwana bisa tItarma kg brazil", kg clan sarki nt--sai
bisa tur6aya har ya warke. Kumi, ba ya sanya Agri kg wcabna, blue ya
.
daura bante, sai, dai, ya kwanta hakanan
4 14

In daub
Domin in aka bai yarn ya na kwZnciya bisa ttbartaa, kg ya sanya tufift.
tun bat warke ba, sai ya rika gager btkin kaciyan nan koyaushe, ba zai
warkae da sauri ba. Kuala, in dare yi a sa wani dattijo ya riRa lura
da Art, dam in kadll ya fima mtRalsl u* kwina.
Isis WZna irin Zbinci ne ya kainata a bet Ars a 15klein nan?
-
Blw7t. AklIn nika ba shi abinci mai did! groin hankhinsa ya kw:nta Kuml, sal. ad
da ya ward sai ya yi askt dZ wanki, yZ yi adg
I) Mak r
Tun zimLin 4 hal wZ. you idan yax ya kai shilkart 814, tibansa yakIl
& . . A A . *
sa sill a makaranta.wato ya dauke shi ya kai shi gun ward malami kasa ko nosaA
da ligawn *basl. sal Lid da, zai kai yaron ran sai ya nerni kudl kamar sult
In, kuwa, bt shi d41 zarZfin semen kudi, sat yaft anti hats! kLna, ya dora mkt

yaron nan. Si' :man, sai ya wuce gaba- -yaro nt, biye dc;, sht.su ta afiyt,
had sit isa 1i.dan milLT, wand:, ya ya kai yarn. Ilan sun isa sai uban
yirt ya yi salamt. DZiga5 nan sai ya arostt.wtat ya* ba shi Jan! ya.'" saga
ke nan.
ayan ya shigi sun gai sai ya tImbilye sM, ya
ke da. kai?" Shi, kawi, sai yZ ce mass, "Yir8 ne na kiw3. I naa so ka koya
masZ. karate, GI hats! (ko kudi), kuma, na shiga inakaranta." Milan% sal ya.
ce, "118, madalla. A.Utt, kuwa, ya% tZimZke mu. Allt ya*
Alit biya mans bilkitamm` nan, kumi, sai yir8 ya tashi ya k3m1
gidi, yZ bd. y;x8 a gun maw% T.
Ibtn da za a fats koya mass shi nt "l'itzet billrtht." In ya gaol wannZn,
sai a k.3yak masa% farkon A]Jur' an ke nan. Daga nan in ya iyt, sal
a yi ta kir:S angZiba shi ya kai ay3yi dart. da Dakar wadLntin ya
na haddace su da, kai. no, ba a xebecs ba. To ran da ya tea aye ta dZri dZ,
sai
.

btval, pl. kt4y5 shi ya ce masa,.,"Gilbe zi ka shiga alto. SabOdl


hake sai ka tafi gida ka fads wa iyayenka su data wake at aikoa, da, shi, don
yi makZ, sadakt ta ship Z115."
a
'axon sai ya tashi da mamaa ya je ya fada wa iyayensa.
41

ad da ya fada
masu su, kumi, sal su yi =Ina su na cewa, yircln nan ya nt, dZ kl`n
karatiL rabi kwinan flan" akZ, sa shi makaranti, ga shi hi? zai shiga Z.113."
. A . A . .
Nan 4. nan ;ban yaro, sax ya aika a auno wake a, kumi, yiwo cefane, a
7.25 a girkZ tultunyi a dafZ wa' cen nan. idan ya dafu, sai a zukktIci> shi cikin
-97- I6
wani masakI k3 wani katOn aktIshi, kumi, a bi dZ, masa" gishiri, si'ann*an
daukt a kai gidan maZmio
idan an kai, sal m5.1.1atn ir;." rabZ waken nan kashi uku. Eashi days yZ
ba makwIbtansa, kashi daya ma, yea" ba Ilmajirans,`, shies kumi, ya* d* ki saurg.
Si' ad da aka Rare r13, sai a taro a yi wa y5.:A nan a"ddii" a. Daga nan

kawiti sai ya kin glbans,;,.


BE, a Ram" yi masa` slclakt" sat ya kai izifi daya ke nan. Can, kuma, z5.
yi mass water adaki, amnia tuw3, bt ta wake ba. idan iytiren iiron su na der
zarZ,f3:, akin yi masa' sIdakt, kam' shida kamin ya sauke Ilkur into
Ran der ya yi sa"uka.wItt ya kai karshen milam" yaym mitibt.ta
4 % % 41 A
masa saran karshe a 8.113. 35' annan a tam mutane. Idan mutane duk sun
A A k
hallara, yaro sai ya fito ya karanta saran nan wadd:, aka Tubdta masa bisa Z116.
%, 6 A A &
Say ad der, ya, Ware karantawa, sai a yi masa adda a, kum5, a yanks sa, mai klba a
a A A a;
yi masa sadaka. Kuma, yinin rcin Irian sal adE, ya na ta bin gidajen
v
a a
danginsa daka ya ntt gaiu11"6 su, kumi, su naA sa masa ;abaci!.de
TS, tun da'ga
ran nan za rika kiransa maiam, kola bat P'ara'sa mRlanct ba.-Z.kraai ranicArantal.
4
Ulm a ga.bansa.
Akwai, kuma, wadansu hitda na makarantal ZIRZ:r1"an wastiLd: ya kamata mu
% * a *.
Ga misali, idan Saila Marama ko Babba ta gabat5, :lajlLuA sukZn Yi
fade sm.

ktkarr su s5m3 kudi su kaw3 wa milZmi. Wani yakZn kiw3 suit days, ward. sisi
want tars. Blbb iy ka ga kudin nary. Gwa'rgwadon abin der k5w5. ya Ana, shi zAai

k1w3. idan kowane hmIjir-1 y5, kaw3, sat malam ya cd, "112, shI k2 nan. 115

shlZme ka d4a* makaranti, sa4,, kum5, biyan saUas ka41 kudin !lain

a na ce a shi "kudin tashin makarant5."


Kum5, 13kaan der kaki ta yi. kOwZne* Zintjtrai sultan" tZ,fi jeji su
41)3 kara k6 kiiiruwa (kirlre) su ki,w3 maicaranti, domin in dare ya y1 su
mutli dia`, shi su yi ka""ittil.wttil maimakon fitila ke nan. Wadansu ZImajtrai,
-98-

sukli kunkunga su samo nisi sa kunna fitilt, domin su huts a, zuwa je ji.
15kacI, Ova, mliamI yakan tafi yawo cikin Rouyuka na kusa da birni
A % A.% A A
tars da almajiransa. Idan yi fita daIg; Win! yakan yi wata kamdf v.ku kamin

ya dam.
a A ' "A.
In yi sauka a Pave sai ya ce da almajiransa su je su yi bara cikin
% % . 16
shin
96

kauyen nan. Sal ad da aika yi bara, kowa sai ya kawo wa malam da ya samo

dukZ. Amnia want almajiri. in ya ga ye, stmi kudI da yawl gun bars, yakan raba
A, * as %
kadin na biyu tem bai z5 gun malam ba. Sai ya 65ye rob]. ya kawo wa malam

rob!: gZme de, hats! k5 male wadda71 ya samu. Want in ya je ba7s yakan` slmi
%. 2 A
kudI kamgf fataka da, kam7t, hatsi kaman reidu biydf k5 shida.

idan, kuma, mutanen kaay;r1 nan sun saint labarin malamin nan, sai riRa
a A a A e4 % A
zuwa wurinsa ya na yi musu dibba..wato ya na ba su magunguna daban- daban.. Ga
%
misain wani zance a tsakanin Haruna, wanda-ya ke n'eman maganin -tour!, 4.

Shama haikan.

Mall&
Marano". Allt ye, kyauta yin
sb a a
IvT Amin. Me ya ke tafe da kai?

Hirirl. NI, dad., tun de, ka v3 kauyen non ni kt jtn ltbarinkZ. Allt, kawa,

bai bg,ni zuwa gan kZ, ba, sai yau, I n2, aman tZimak5 nt

a pre ka,,,

balbri an bugs% Rasa in gar. Na bugs na ga ka na son magan'


A A
taurl ne. KO ba hakanan ba ne?

18, Itn dl ya kawo ni k: nan,

To, zan ba ka.


, .Aa A
Aroma I na so ka ba ni kudin kafin alkalam! tukuna,
a,
in fads make, ladan ailts`n da zan yi maka%

H'irrtnZ. Ilawa zan biya?


-99-
/sila. Suit days.
Hawk an To, ga AA, abin da ya ke Zigrifina ke nan yZnzuo Sauran get,
1(1;3,, sai
A . .
d.i.w3 daga kasuwa--zan kawo maka da mantic%
.
(1Zr:ice ya yl.)
Harfina. Aill ya gif;.rta madam. GI sauran sisi na kiwiL I na so, kuma, kZ
fadlb mini laden wandZ za kZ ba nt.
s && A ,

Mallmto Ga wannan add' ao I na so ka ka Tubuti. bisa takobinka, sal.annan


kZ wankel kZ yi wank5, da, shi, has kw;na bakwZio idan kumi, ka j;
A a a
gun wankan, a bisa kan kabewa za ka zauna ka
Ileiro zan ba kZ, 3.i.dan
Zt. NI ba ztn yank; makZ iyakami (14.11 za ba, sai, dai
A & A
ka.., ka fadi iyakat abin day za ka iya biyana.
Hirrintl, da duk ka ce in biyi, skit kit nan, zan biya.
HULA. To. Ka iya ba ni suit shidt Ada k5m4 far! dayi da, kuma, kaza?
tarifa, Ina aman rage klian.
/MIL Kaman na nawa?

ifiriinZo id, dais zlin ba da suit biya' da, kumi, sauran abin da ka c(1.

Mailpio To silt ke nan, an yi mt, abin da ka ke so, dtmin yawl shi ne farkon
hZduwanmal 4 jai. id= ka, ji dud!, ku ma, ai, ka nilm; nto
HaraL M54111a, na odS. GI sal bityd% ktzi, kuwa, sai na koma gidi zan

bt Arta, Mtmudtl, ya kiw3 makl gamt da lamln fartn dtmin i na nan


dZ wani guntun far! wandl na shirs4 kwikwati da ski!, ya yi saura.
Ktzi, i na (1a wata dakwalwa to nt. nano Dak zan ba ahi yl
kaw3 makZ.

rgikro To shi ke nan da kyttu. (Millmuda ya z5 da kaza


Etuda. G: shio Trlai, in kaw5 makZ in ji btbina,
PQ M. Miallio Ka c: i na gaiSh; shi kmarai da
PRECEDING PAGE BLANK - NOT FILMED

-101- 7
SASH? NA BAKWAIt TITSIINIY6Yr III
Titsiu" ta 40:
Sbrtrii Alai" Na Zeman paid
Di du& ajali ya Ica?). *rani mat&a, saf ya kire. dansi. Ya cal ya,
deba mat lava ye, ji ctiiml. In ya dawn, zai fade, masa, maglingkri biyar
na zaman ya tefi, 'adz ye, dirtw5, ya isk5, aban ya raw,.
flan
Ya yi ka mai ii.fr sabOdi rashin saran ikon jtn wisiyyttis tailkong.
Di ya fit5, za shi nimaa likkafani, sai ya gem at ICiira ta
telmbkre shl. dalilin ku%Icansa. Ya ce mata, "Ilbana ya ce, zai fade, mini
digengena biyai" na, zaman Kifin In diwii India ya aike ni sai na
tan& ya mute. shi na ke we, kW."
Kura ta ce masa ye, yi shire. K5 di ya kg be, ti san biyaS din flag
ba,
Zuni ta san days. 'Ta ce mass, "Ma ka kit ka nesni &bin lanki. Ka gc,
nr..sabadi rashin neman abin kaina, in na yi lots, di wands kg di
abincina,
a, waada ba shi di sta, dukA4 ?Jena ea kg yr."
Yarn ya orgiba. Sai ya emu di hawainlyi. Himalaya ta tembey5
shi
Ya geytt mata duke. Ta ag masa, "K5m5 ka kg yr, ka tifi
di driniyi semi. Ai, ka ga tsar i da bay. iytt taf3ya de, daltiyi. :Anna
ba.
Fit; ya ke yr a ga.je. ICIEfIn ye, fidt, ruttri, duk ya ji we, klublei, cilia'.
In
ya tafi sam', kawl, k5 an mates shi, wutsiyase. kadai to Rwici shi."
Yaro ya crgeba. Sai ya gist di raumi. Sake. yi yaddi atki,
yr da
satuin. ya ce, flag za ka yi, ki, yirdi di Warfarin Alli. Ka
ga..nr, de, na Ara. de, Ll'amarineel.,..kami Rankentai Ara
eaa. ya labt& mini
kayi in kai shi indi ya Ice so (ARE, Ix; cuitaxwa. Jai', di bei
yirdi de, hake, ba, ai, ka ga....sai a yi masa labtu mai
teanani, a yi ta
bigansa. Tnis, kawa, ye, kai kayan Ina a ki 85."
Yir5 ya or.giba. Sai ya gnu de, maoIjr. Maorjr
ya ce, game za ka
y3, la kama balcinka. In mattim bai tag ka ba, kadi ki ta6e:
shi. Don
-102-
LLI
baki, in 8311 gan nt, ka bin yi 61rn1 ba, a Buie` rd.. JCo en kashg ni,

bit &btu de, a kg fir& rabg, ni da abl, eai barna. Te, bad, kawe., shikAn
yank& wyrt."
!Ira ya ctgaba. Sal. ya emu da waYd. natant. Matumin ya ce mask
"In aka yi make maginti, ka birturg. Abtn di duk aka yi make,, ka yi
growl, bgyensi.

Titsinly1 ta 41:
12.1,1kin FftZ

Duk kaolin nan to a1, ta Nrjgriy1, balta min Ban dawalcf lama; Mi.
vadansi inn =Ain't; ng, di at kg ?lune a kik &wadi a kue cla, Lire*,
akin Rasa; Zesvint.
In Ica ga tsawon sheen di su ki acme bias, sai ka yi Aton k5 ekwiyit
bilt za tti, 10a bawl ba belle; donct. Anal, tars di dastikinal at kg. Dew to
sunBal i. It5wAnesER5adatsignsunsax & A gaje au. ki harm, a elje au,
Ice skate..
Tun yarn na kiiramr, a Wit Ic5ye, masa akf. Min yi girma,, baba &bin
di be, Ai 3ya yi di ad ba. KeSin yi balaga, eai a dear& magi natal.
Wato, ya zama bidak5 kg nan. Delia ran nan be. ya sae kwancewa.
Raimtn zai hat, a eh zaf yi nag, di 8hf eai, kwanti. In ya nuta, a
tsbi za a kai ebt kabirf. Anima, yaddi at kg deur& Fceimtn DWI diban ne
na saran ST, I gala az ki dauriwg, bi a bkyan tag, ba.
In ka ga yaddi pra kg dolf, eai '633tn ye, bi iltajebt.
ea akin duban dig. eel ya able, a aakviine, ya baudi nan, A baudg ntin,
kerns:* berawl. Ba yi jttt ts5ron Isar&
Kumis in ya na oild.n tifiya a dray ya ga ko 6gri, k5 wani nisi
Rimini% BEd ye. kwitebi Aiwa, yi cim maei, yi y1 a' (Akin alt.,
.103.. I71

ya sankaa dhl, ya k5mi bisa. Narkwab5, in ka aeye masa a Remit sai ya


dauki, ya na akin sang. Duk abin nan, kawi, d5kinsi, ba sire, belle
likkifi. K5 linzimrt me,, biba. Sai wani Rarfg, a na a mast "kasagi,"
di a kg daura wa igiyi gadi deyit shr kg dannA hanoin d5kin.
Gito weni bin mamelcr, kumi: Frtr ba ya- yi wa dasinse, turkg. Sai ya
gin& dikr, ya haka rams mar tsaw5 a oikr...zurfinsi lama; Rafi Walt wit5t
daidai Wad; do-kr. Area fidinsi bar lea yaddi d5kr zai jiyg, ba bang
ya Kunumyang nan a tsAye cikin Aid. Su na tsimminit rashin
kwAnotyg, shr kg haat, wA, d5kr gaga di
Irin krwAnsa, kumgt diban nem di na sauran muting. Kun sari yaddi aki
sag, yr. DA. diimani dawgkr ci.yawa danyg. Di rarer, laiwa, ai ci bare.
T5, prtr, be: halal ya kg yr ba. Rini di desuna, danyi og
Koine nrean riff, sai yi sim5 mass. Roman shit ng
na aura' ya kg dimiwi da to-kit yi
limit, in liikacin Amara; ya knect, tai at rika ba, dawald.nell giyit sa
irr mai Iarfr vadat bg, meta da yara, sai ts5frIffr. Da oe't
akin ya yi karael kwait bakwai ya na shan giyan an, sai ka ga ya sane.
!tibias's& to raga. Ya zama mahialolor. In ya tiff dijr ba ya ts5ron k5mg.
A
Idiwace she -kart, in kacit a yr, sukin tafi farauta. Akin sa rinaS
fiti, a yi shag anauwa..anguwit 1c5wi, ya yi shirr ya wiea makimai.
ElkiMansa "kayikayr" di "agajr." ("Kayikayr" wani inn din
dish! na Mit mar. kunnuwg. A na ea masa daft. Akin zubi su a kviri.
..t
"Agagt" Icavirt, kamar l_ji
111 ya kg. ya fi liu.ji girmi Rwarai. Kuzma,

kaifinsi a wije ne. .Akin sa,61 shi PA, kifadi.) Da Isaisat sai ai yi wa
wurIn zabg. In an riteit ear saxkr yA, kadi, gwirji. Na kusa di shit bug,
ya kadi. shr, kumit na lama di shr, ya katig. Di hakit ba; gwargin
age:* ShI kg nan, sai k5wi yi zibari dOkinsit yi fidi tsaki.
-104-
In sun to da amen dig, sa br sld a saktiltne. In sun mats5 ku.sa da
shi, yi ta gala, di lalyikayr IC5m5 girmansa, sai kai shy Rasa.
In in z5 k'an' sai k5w1 ya dir5 diet dokinsi, jaw5 agajr, ya
hau shi di sari, kakaf kat*, kakaf kat. Di hak&, ha; sa axial ahi.
In &Skin Prtt ya ante, yakin yi kaki maa. yawil karma dans& n5 ya
mate. Yaken yank?* wutsiya. Sauran jiktn, kawa, yi binnel damin Prtr
ba yi ctn amen alai. Jinni. &lig, i n ya kayd5ki ya'firi.tm.Tfa,. kb" ya
yi wari lahlint a (lair, sai ye, kai ski wurin Haueutwg, ya masgyrt, ya kax55
yiran dad wand& Ai riga, h5ronsi, bar ya sag di irtn wihalin nen da

dawacinsa k5 Tf.

Titiainiya ta k2:

Wata*rag, nib= dair auk& tau. Su na, shiwarat ta Odd da ya


kimiti ea rig fits wi.gyan aim, don el laisuti, digi tarkuninal. Kowa, na
kar5 tali, a nil lalshiwi. '.tai dine, ya tt It
"Ba abtn da ya fr, sai a yi
makaranta nan dog. 141 muki gvagyirmigyi di nutinsi, make g'arte
mikiransa k5yi wi na biya irtn dibizummaS" Sauran dabbSbr saki,
yirdi di, wannin :Agana.
ta 1.35, "To, waI
6
!Aga nan, sai za a sa6 ya zama Wald? Ai, ka
san woman aikin, sai ma."

ZIkr ya a, "To, giya mans irin dibixan da id.kin yr, Id lobuti, da, a
mutini, ea an nan ma sant in hag/ Oink!. na di &gni ga sauran, sa bil"
Kura ta a, "Ai, ba wata debate da ta rabi ka di mates', sai idan
'burl ya kure make, ka tide ha,A5rii, ki tasam mast% In k5, hwailyari
tazari, ka Bengt, kiyi ta kankii"
Z5m5 ya 05, "Ala, wadan wannan debate tail. In k5, ki na da, rcarfin
. .
-105-
.
17
tassm masa, di, nu na db. shr a?" Ya dad zacr., ya a, "Mitt. ya ba sarki".
nasaril Mafitalina dayi ci. In k5wit ya yi raid A Rawl, ya yi masa. R5fb.".
'carnar ema duk awl da jiing. KI ga, in an ritsi ka nan, sai ka 611115 nan. .

In an data nan, sai ka 6una nanl"


Sauna' ta dttbi ?Erna, ta yi nirralsh.f. Ta ci, "Kadai, yira, dai, yEr5 rig.
Ka ni. magma. A gina, rim* T.. NI, la ka ga riimin da zan 1,74, shigi?"
Dili ya a, "co-, ma, kya iya shigi, to, in lain gam. a wajan lo7w5 fi?
kiwi, don t si7r5, sai a bay amain ?tbinoi?"
Zam5 ya ci, "Ai, wannttn sauar gars chi. Da loin dtinu, ya sa karnukanstl,
vac& biy-O ka, sai ka yi gala kamaS ka vu.ci, ka5 ta-de.5 Mira,
- ka5 komo
- ba,ya,
-
ka semi. gidan gate, ka maRi gindinsa, sai ka saj a da shr."
Warman magana ta zomo ta ba kowa haushr, b,at gime, ta tashi t6.ki shi,
ba tA, sans ba. Ta hariri ea, ta ce, "Kai saarai, in kai, ka na iya
magiwi a sarr, mi fi? Kai, karnuki suka drag slay' aka yi karnaki?
Cikin ababawan ban ts5r5, har a genii da 'care"? Waxman bi daniuwaruml ba 216?
Kwadilarr ya kai aid cikin nutga, her ya yarcli, sup na walManti shi ktima7r
bi clan halik ba. Kai, ma, z5m5, ba ka, san magenta da ke, de yi ba."
rdwii ya yi ta kiw5 dabirisstl don a 61 shi demi. limmi in
saura aika bincik8,, sai al ga shi kadai ta kg wa amfinr. Can an rasa
wan.da za a zi6i. Sai dila ya yi tsalli, ya faado gaban arvan dawi. Ya
a, "Alli 34 kiy5sh5 ka (Aga sharrlm tanei Ni za a bi malanta, damin
4b

duk mikiroln mutani, ba Ana ban sanr ba."


Kira* ta c5, "BEI, a amble:). ka yawan magani ba. Ka fadi clabirfin da
Ice kg ka tsirad da kanka, nil gs"
Dili ya ya oil "Alli ya daulc45 kal Na san loika na cikin
abauvan da k5 tang mu g?), nutini. Sab8da .halca,, in na yi kaki Babas, sai
3n raga, in lo5mi Aroma. In na yi a yammi, sai in Oa kudti. Ban US&
-106

tsayiwg Ind aka jf rig yi ba, bi1l5 a biy5."


Z5kils ya kgi, ya a, "La115, ka na da alai, a warinin wart.
Amnia in ka yi barer fi.? Ks, lGiwa, kullum bit Icit Sat ka yi ta gada,
ki, j; Han, ka daz'

Dili ya a, "Ana ya ba mitrgran daw5 nasavii. Ai, nr bi a bard', sai


tsakiya; gangyen ea.. Ilan k5 firi ti fad, na ji Pyamas, sat In farkg.
In na go to tsay5, in tear!. In aticlyita ba ti, ba ni ba, in ragas."
ZMcf ya cg, "La115 ka abirg.
Kiri ta a, "N )yen dawi, ail ks wajen &lin rawi, antral; na citaliml.
In ya c5 ya nit da dibiri a fps, ta wajen shiln ruwi a?"
Dill ya c5, "Ai, nr, ba na shitn rows yaddi ku. k5 yr. In ni, ji
Rishirwi, sat in tail rift, In tsami wu,talyita akin =wit, in fit5 wije,
in tease, in k5rnit, In ace ts5miwi. Rakes wick yi ta yi hel in kish.T.
Amnia ba na sunkwiyad di kaina. Irtn warm in shark ruwii da ku ke yt, ai,
ita ce bkrit ba ma. In want. ya 1a8565 daga biya, ai arra to iuka."
Dimisi ta ji hake. Sai ta c5, ai ba nan ba nutin5 su k5 ahi
di arni ba, eat wajen ytn tark5. Babban ibtn des ba ma san 14;1)14, ba ke

Di1a ya ci, ,bin des na tsar; sht ne, dak tndi na ga itace
ya sark5, alga; gang, bit &gran. A. gindineas sat sace hanyi.
Ni san, lalle itatuwa ba sT,tsir5 sat da saiwa di ganyaye, k5 sun bushe
1 ga ?lama Ind eu k5. In, kawi, i ni, Wafiya, na ga wani Abinclna
b'i, safai ya kamata a same aid nan ba, sat in hadlye kwicairina, in

kiwkri, in wac5 shi."


aft des sauran dabbebr. aka, 05, "lia,115, dila, nun yirdi--kai n5
malamin dews. Saki tara/y5 "yawl' a makarantait dart, ya yi ta k5yi, muse
ifity5 iri-34i4
-107-
Titsiniyir to 4.3:
Bitrar5 /Dan ZDLT
..
A mekarantar dili ku,llum, in darttsi: ya fid5 a kan dabarun da ya
A
kamiti sa yr, ea dig& mutane, sai den zai ya tashY, ya eel don
matilms wannan dan karamin shi, ba ya Bata 15kLoinsa ga jin libirin
macircinsA, ba.
4 A
In dili ya ya, tse,y5,, ya Agaut sai ya ce, "Ni, dai, don
A
raltam, Alfa ya kiw6 ranar da za ma. Ana da abi. Ran nan, ya kwashe kishinsa
hanra. Zan same alai, n keta elan, in karairAye kasfisuwanea, zn cin,ye
namansa, in Shi jininsAt in morel"
lorga,, a tishi. Ran nan, den zikin nan na yaws, da shi da dan
rirman dawi. Sai Enka hangi wani arLr5 tate da kgyan tsabgri da igiy5yin
dangwalT mai yawl. Sun yi.w5 tashf. Ya baSiyan'uwanaL a biya. Ya na
saurr ya rigi S.
isa raash5karl, ya aril ziten viarr; yL yi bukki. Ya na
tafe, ya niiyan witke.waRensa da Fillanor. Ya kadai, ktimari
4
malankaci. Ko da. rikumin dawa ya hang5 shad, sai ya ga bkyihin da, wiz ke-
yi noisa na =Wm` , 1alle, wannbn ya mina ehr
Salk& hak.e ya guda, ya saga dig. 'Dan zakf, 10.1345, ya tsayi. Ya
na kallon wata inn haitti diban d& waddit, ya sib& gani. Da, Bararan nan
ya yiwS kusa, sai den zacr ya cg masa, "Kali tsayat Cikin nix= di;j1",
kai ne wiT2 Tun da na tash3, ban ta6L ganinke, ba. Kai, k5 gaisuwi, fade
ba ka zuwi?"

Barar3 ya ajiye kiyansa. Ya far gaben zalcr. Ya oi, "Ai& da ya


35, ba ka ganina fait na k5 jt. Gi Owl a. Rata bug, nil ko, aai
biyii. Gi Owl a wutsiyi, rat ko, fimfirim. gishinka layi-layi. Nr.
kawil tik da ni lama; na fits &Aga wutg."
'Dan ziki ya "TS, la za ka da wadannan itituwi?"
-108-

Barar5 ya, 049 "ZIA: tr: kits ni, in j5, in yi mat& gidi, on ta n5.
ticiron mutin5."
'Dan zad: ya c5, "Shin, don A115,, La zan bi in gam da uutum yanzu?
Shi na ke nema, rows a jail& Kw gni da kwinakt ban gan shi ba."
Barara ya durkasi, ya ce, "y&iu da go-be, dal.. Ai, ka gan shi,
Emma, ai, tsclron Icara ya k5 yi. M, kada ka tool da
it. I na sauri in ji in yi wa ktir5 aikinta. Ko Ili don tsciron matiism ba,
ms,, ga rasa ta fir?). zag. Ba abin da, ya Li gidi
flan zik3: ya c5, "Tsayal Ka yi min gidan than, in ji. Si/an nan
ka mice' wajen na kair5,1"
Barar5 ya ce, "X a, yalla6ai, ai, ba, ni da aka', tun da muka yi
alkawari da y5; maganita biyti. In, dai, na yiwo mata na diwa,
A
na yi males, don Anfarna k5 nan kawai wajenka."
A
*Dan zaIc ya ce, "Zancen bang/ Mece ce kura, haS ka ce, sai ka, yi
mata gidi? Z5, ka yi mini." Ya taso wa, Barar3. Ya.. ea diir; Ya k5ta. masa
dan warier.
Bararo ya dubi warkinsa sib5 'Jul. An yi masa karantsayi. Sai ya yi
dabgxal ya, dai, hadiyi 6a'cin ransa. Ya c5, "Tun da Ica 05 ka na so, manyan
dawi, at, sai a tsay5, a yi maka takan."
Ya ce, "Da e. Ashi, a na tsoron inns, in jilyiiiyan mAyyli.."
Bararb ya tsugan5. Ya shirya tsamangi. Ya yi tsaikan dad: 3iti.
Para tsakari wadansu itatuwa. Ya bi tsaikan nanj a dauri tam da
itituwan, nan. Satan nan ya sim5 ciyawa himl ya tars. Ya simci
kirir5 tulip Ya tsibt gif5 days, lama; mai, shirin gashin tukwing.
Da ya t525 su duk, ya yi ta iba. Ya na jitiwg bisa. tsaikOn nan.
Ya baitlyald R5fi, wb.dda zit ta isa dan zacr ya Da ya pat amint5,
shi, ya durRasi gaban den rale. Ya c5, gani: in yit yi daidai
da ',sail"
.109-
'Dan ya shiga cikin bukki. Nan di nan Bariro ya mai di itiausi5.,
ya Ya Ya kgwiye bukk5 da wati. Da he,y5ra ya murtak5,
4.
dan zikr ya kisa numfishf. Oai ya yi niman fit5w5, ya kisi. DI ya ji ya
mitsa, sal ya yi Ravi'. Ya a, "Kai, wannin dad nMci, ya faye Rune, 1=5,,
iski; cikr ba to she'Auwia".. di- n11"
Hereto ya c5, "Habil 115 ka ce? Ieaca, fiat in gel K5. mikari. Ni
n5 =ham wtuidi ka k5 kirtaR Rag, ka k5 cewa sai kun. ginu. Nifin ki, Sara

shall alwashi, da ya karaata ka timbiyi iy5yanka, ka ji Ada mu ke mu.rtukii


di S.1"
Da dan zar.i ya ji mta ta lama ba-ba-ba-ba, ya 05, "Na tuThitl Don

A115., ka fid di,


ya ce, "Habil Dk, ma, ka dinganil yg,

'Dan ya el:nye wati Ramis. Birir5 ya kgmi. hanyassi.. Ya yi


giba. Wand ya resni. zagged& na giba sire' shi, ya yi ya gam, damg,
kaki' ya gime' ski., kaitcl.
.123-
e. Irr
a 41.

dam. da sabatin, aka yanka su nan take. akl dits;


=al Raft, aitZ, bal.* nan Part;140* Nan aft3. ga ;bin.
tausZyi cl'a yawl, a fizg; Ara bar jtArai ma, dagZ uw:yensilb,
ell a. ow I (
bar abada da su da
Abin da aka same cikin harm nan, bag. 3,000 ne kadai, da shanu 10,000.
Lala a nan aka shy wZhalt. bgabbbals' Radii duk ta lalace, Z.bIn da ak;34,
same ma, klian n:.
Suka ce l'btn da ya sa sutra to da jihad, wai, don dukan* ccasaS Haus3. to
unisaluntts atddint ya watsu sake ga harin baig hanya babba ce
ta sanen, sai suka gani gra area cikin kifilciinal don a" rika
hartns1 da mu.suluntad da dai, shlerit Mashm! ya halt su SU
bautad da, wandl ya ke bin Milharamada.*
Mun rigaya mun gall! karfin iiktn Filaani ya rl ca reuwa har ya zama kullum
da suka kai ytikt. ko Argunga, ko SZoon Birnt, ko extbri, suka Waist. HRBe suka
ba su way; cikin
Area, suka i masu sabOida rashin hacta kZi da kyZn
t
ITIMMais wajen arna ma, ba kullum Fil.ani su ke cin nasara ba.
ZDITQa ko
lasat,
cikin ItanO GlzettZer an c8, /lballaht, Sarkin Kan; (A.D. 1855..1882)
a
...ya yaR3. arnan duwatsu, amnia arse kadan ce.
Sau dcl yaws aka* yi ta, bilgayyt da"

kti Ninglwa irt dabani-dZban ne, suka" hada" kai, sukl


swami debater da suka" tsars kaa`nsil. cikin duwatsu, ha-
ma, daga biya sakagiy5 kan Mani, suka'
A a
Ta haka arnan dturatsu da yawa suka tsere karma A A
sal an da Filani suka yaks
au, Bltun Ntlharataachl BellZ: (A.D. 1882-1893) alc.;
00124m
fir to as 4 lb a sa
"Tun kUfin wannan zamani sarakuns"an Mani sun-manta
saran. da abin da Alt:mins; suka Ai, elan zarnanin
Jtladt. Ba so yi yikt. su so ma. bia`. sa
ba. In sukZ tared dZ dan aryl' cikin g3nat,sl, in
ya gue sai su bugs obi, idan aka' tsayZ. =sat ba .511, da
na SatZda'. hake da arils: sukl ktyi ab3n
da Filtni
sukl kliya cikin amLin cd. abin da za mu gad aka
Tulatita a ken yraln KanO.sai itbarin gaztwa da Filan
auks suka Pita yikt da sits. da nasarb da Ningaw3.
.

4
suka ci kern Mani.
"Went 15kaci bi. su da Rarfln_dlza yu fita y'Si i! da
wata kasa, sai su ade wa kauyukt cikin kasald.t. Waco
Barra ce to fi woman?" Warman aikt na MLA!". 1:13y1. da
Man! su. ket it, tare da na sarakunan Bid da Kwantagora,
shy nto babban 4111in da Tarawa suka farl shigOwi, Rawls;
akin A.D. 1900, Su na so sup gyara abin.
.425. I91
Sad NA TAlai SANA169/
"A) Allan Gang
1) Wing

Id= natant ya na so ya yi gang, yakan zafii 'Tarr mai Rasa, ya nonname


olyayin wartn, ya sassabe ganygy5, ya tint su cona tirin nan
duka bgyan der auk?). TOkfri akan zama tiki: a &flan nan.
Dagil nan sal ya, sauritri xuwan semi ya
a/ ad dA rowan same ya soma firdtiwit, sal ya &kid gallar. da feltanya
(IA irin ykyl ciTran.nbaka tulolba-talcabirnasili, VW. days tsakaninsa,
ShIca ge"r5 a cikio Bayern g5r5 ya yi kwinh," bakwai k5 Noma da teiriswa,
sai, hang, ya tafi ila irIn dawn, ya shaa tsakfinin kunykiin ggrg.ita, kumg,,,

tukaba-tukabg. Kiser tsakinin wannan takaba. der wannan shi, king, 'sawn na

Sayan dgwa, t; yi bring lame; blyait der sai ya da ir1n


demi ya rya bi ltanya.brayi, ya ng WAIi a tukabad der ta Sri Rama.
nan, hug, sal ya saurara dawii ta dan taxa. Idan ya ga elygma"
Daga

gala; th" gra' tsaw5, sal ya der fertanyg ya klata n5man Thick
tare wa gindin erg Rag, kami, wiRa tumaike wadasu tashen Oro*
inda, ya ga sun Aye yawg ya

Yaklui bait tushen gear5 biyu Ice" ukii a kb-Axe idan aka, bait
tiishan Oro' di yalith: tulaibi dayg, giro ba yakan yi zanganniy' 5. masa 14:831. ba.
L5kacin der ya xe fire" ba yakan rage tishen awe: i wannan n5man ba.
Yakan bar su hakanan haS ya zo garin wimple A wurin maimai yakan rika
tantalite wadansa dgtra, ya na, kuma, dasEitwa a tukabad dgwi der bai ka`ma bo
tiata gang. mai yawn cly5wg altan yi !natl. maimai haS skx
Btlyan
maimai, kumg, sai ya riRa, kgwgyg, kadai. A lakaoin nan gem yakan fara jan
karit Bayern ya gama jan karg kumist, sai ya fara daura sai lama ya
zirg, sai ya yi. burl Dgwg, laity i, a. 16kacin an ta ne, jan karg kg nan.
-126-
-
g5r5 ya yi baiyg sal, kumg, alb& id5. 'gain da ya zuba 1:d5 sal.

mai gong.-k5 shi da kanstt, k5 ygransa..sa yi masa. Oral% tsan.tsa. Idan ba

halal ba, sal tsuntsy5 s.1 cinye idan da ggr8n ya zabg, sa baS masa, WAS,

sai s5shiyg kawAi a tsayes

Ammg Idan idon yi fgrg Rwgri, si tsuntsgyg bg sa iyA cirque six.

DA ava yg fling, long, sai baS shi ya bishg a sankace sgfAa

nari a yanks. kumg, ya daurii dami.damI yA, kai nimbi ya su..


L5kAcTn da a kg aikin gana Orb' mukAn kirg shi kgkan ggra.

Bgyan an garbs gero, sai dews to ji dgdi sabadA aka tafi da Oran da

ya mgtsg ta. Sai ita, kamS, ta yi banasg. Bgyan an yi misglin watts dayg

da elrhA g5r5, sai, kumg, A shikA wikg A tsAktnin dgwg da dgwg.

DagA nen, kmmg, sai kgm& hadaS gang, A sa was dgwg (Casa endinta,
d5min ta Agra jin dadi. Yg zama kanyg kg nan. Wurin dA aka d5b5.Rasan
shi ng ramintyg. Daga nen, kumg, sai ta, daurA cikl to fitad da kat, ta
zubA id5 haS to ning.

Sai a girbg a tars ta sankace.sankace cikin gang. Idan ta bEshg sai


yankg. Tta, lanai, a daurg ta dami.damf A kai cikin rumba a gang..

kAkan diwg ke nan.


Masan ggr6 da na dgwg matinen gAri sukAn riRA
none, su kAmaS abin Tiutg.
4
Immg matinen kau,y5 mesa yilwaS iticen wuta bA sa
da. Wane karan dawg
ba, belle, fit na gero. Can svkan bar wa shanu sa Cl ko ya rube, k5 sti

sa masa wuta" ya A5ng, talcavi ya zama tact a


Mitguen Alkaryg su ng ganin karan dgwg kaman iticg nZ, anima karan

diwg yg, fi na ger5 daraji.

A cikin sari akan eat dA raga; karan dgwi sulg ema, haS fam days in
dgmmni to yl...15kActn dl abin wuti, zra kg wayg.
0

Idan g5ng to gaji dA shakan ata ire' dayg a k5wAce shgkarg akAn yi

maa illYr--wit5 a shag want iri dAban.


9

Kg ji Mirk gang k5 nan.

2) 11amba

DA fark5, idan matam zai yi la u, sai ya nemi wari mai ruwg a gefen

k5gi, k5 wata fadami. Idan, kawg, bai semi irin wadannan warirg'ba, sai.

ya semi wan': mai taushi, ya haRa rfjiyg, ya kaRcgda kyam. Bgyan duk, ya

gamy wannan, sai ya shiga ban rawe",, ya na tuba t&d: kitmel kwag bakwiti.
Kama:, dada cikin laMtun nan, sai ya, egad Manyan fangullg

kamal nudu k5 biyar, ya yi ta jita sa, ya na sa tgcr. Wan nan ya watsa

inn da ya bak5,tal , ko na albast, ko y515, ko yikawg, ko kabewa, ko,

rani ata daban. Wannan, shi mu kg kirg barge& iri. Idan sun tsir6 a wurtn

sun isa dadhg, sai a cire sa a hankair, tare da IyarRaeg a gindinsa don

kada. A kaxya masa saiwor, a tafi a daddsg a cikin Ranluln fangulla.

Sai ;puma, a shiga ban =mg sil' da maraicg.

Wadansu da jig6 sa kg ban ruwg. Kun ga yadda a kg dafg shi. Itgtuwan

can gods btya malt gwafa, el a ke kira kutara. Shr wands aka gifts a kansu,

aka-dear. masa iticg mAi dunRalen Rag a gine, shi a kg kirg jig& Sh.

kg nan, sai iyaSdigiyri can dit a kg daura wit egg, dt,i jgw5 ruwii
Amnia, wajen arewa sun fi amfinr da cakarkarg. Ita a big rip yg a

kg kafg ta. Ta nE da vale: btya, da itic5 da aka gift a swag. ShI, na

saman nan, an zarg shi cikin is, ni inn kalangu.kalane na itgcg. To, a

bisakalangun nan a k5 ratayo igiyg, a daura wa kowanc bikinta egan fag.:

In a nit saukad da egg cikin ri jYya, sai steam y& yiw5 bisa tike da

In an zubar, shi, kamg, sai a jg shi Rag, wancanya taso. A na haka, sai

.ka ji kalangan an ya, na jirAygwg cakal, cattal, cakal. agar/1E1AS n5 wai,

k5kannin kgkannimma sutra semi mink dabirg. ea, A can tun da dad5wg

hal wa;yau, da vadannan ababawg at k4 ban rows a ladbanansa.


01

3) Gala, Gwamnati
nan mu. ng. Arne a kglej, sai Battiramma ya raj bAbban Batar An
gang tafi Samar." ta Zgriyg, inda gala; gwamnatr ta kg, don ma ga yadda
a ke ails.
Da rgnal tafiyg, ta zo, sat Batirenzal ya lcwish5 naa. akin mots,
sat Sameru., ya ajiye rau. a bMcin offs. &hark eing ya fitg, sutra, gaisg
da Battirenmta. Mu, kung,, maxka gaishg shi. Batiren gone ya shiga gaba,
link:, bz sht don ma kewaya wararen eznruki DA ga yadda su k5. BA, ma zara5
ba sai mid n bAbba; /gm& 'arraba. f31-alke.abina, Muk& dna lytka"4 ganimma
ammo ba 10. ga Rarshen gala; ba. Ind& duke ka sai ka ga sham k5
muting su na aikr.
^
Ba a kallg dai, sal muka ji a rig tsgwg, a na cgwg. "T5, mana. Kai
dam: Aghg, gaba &anal"
Da farka, ba ma san al& da a k5 yi wa tsgwa; ba. Sai BAtir5 ya
"Shemin da a kg hadi da su, ta haka a kg kiima; da Mu na tsAye dal,
mun Aura idg ma ga bin al'ajabi. Can, sal nuke hem& shgni t&fe. Da
sutra z6 kusa da uaa sal mak& ga kgwAdann& slang IAA an had su marl: Jaya,
.
an gift& tratal want gangamt. Git wata sara ta ng, jgye da wani. kgke.k5k6.
Ishg, wai, shr n5 mar shgna. abin mgmikr, shi ne gasman man ta a tafe,
ta na fid5, ta na ruff gaba days. Nlui na nan tAye, kifin ma fang haS
sun yi iganyi uka mikakka tAntsai. Kgmg aikin Ratan matam, kawg., kgfin
ya yi Oita; kany5yi1 non uku dA, garma ya dadg.
Batifren, ya a di. rml, "Ks da wand& kg s5 ya yi heads ?" Sal nr da
A 5
Air D5set muka ce zi ma jarrabi. Kowa ya kana gaSma gadg, a na kgrA, manA,
shinan, muka yi dagwgyen kunygyr
kumg, Battlr5 ya rata man& wata kunyi ta, audagg, ya tAxabAy5 ma
kg nun ga wani gAme da, ita. Ga fili tsakinin kgwAne tairo
129..

ya fi yaddi mulca saba ganT. a na shu-kiwi. Da 'aka tgmbgyi diMin wannin


ya ce, Akwai wadartsu. irin Rwari, misu bin audagi su. na 6iti. ta, Nagai lima,
sai a ria basin L T isasshg tsikinin loran tsar 6 di wandinyadde,, in
wani tsirg ya kimu da Rwirin, ba zi s& yi saurin lama wani tsira na kusa ba.
Don rage yiduwar cace.cecen audagi, kmmi, akin sire ts6hon iticen Rani,
don, kawa" ciltdisi, in ta- yi yawi, sai audagi ta yi jib% klisu kada zare na
kiwi, bi sT son jar auegion
Da raika sham kallon sai Batiiren ya ga in ya Vag mu ba 4, ma
rain wurin, ba. Saadi haki ya ce", "Ku talr5 ma ten akin jarrgloa
A can mailman igu.rin sake. bvyliala mane. irin Abin da su kg ya., Su, kuwa,
malgman nan masini ne na shatinin shaki. Su. yin %gamin aiki" na jarraba
ni

Owing irin tsira da aka kiwa mane, dig& wata Rag. den kun tuna,
tun di dadgwi a kg kgw6 mana Jan audagi ta wata Rag., damin an ga ta fi
Vilna I ysu.
Ita, elidagan nan, ba a shekarri da aka kiwa to a. kg raba wa
muting su shaki ta ba. Sai an z45 di ita nan. Samara, an yi shgkari da
shelcartT a na jar.cabi ta. A nan akin ga irin ababuwan da kg Bata ta, da
inn Rasi waddi ta kg bakiti, da, kumi, 16kacin da ya lanai A shwa ta.
Biyan an yi wannan, kami, bai 3sa ba. Daga nan sai a kai ta wani

gar da a kg Uri. Daudiwi a Rasa. Katsina. Gana. Daudiwi, ita mataki


na blyif ce ga, jarraba k5wace shag, di a kg s ©a kiwa nan Ras*. A nan
ne a kg shah" ta di datdame. idan ta yi kyau, sai a Para shaft" ta,
idan aka ga kyanta na`, 14iru.wi, an tabbatii. Rasa. Nrjeriyi ta Ariwit ta
dicg di irin shakin
HaZ wa you dai, ba Daudiwi za a tsayi ba. Irin audagali di ta yi,
sai an dgbi wata, an kai wa maga says a can zg, su jarrabi ta,
sa kada Ave, su yi sifts da shr.. To, id= aka ga sibawal ta fi ta nan
Rastar kyau, sai babban Biltaran Ong. na Skim. yes sa Brsi7j5 au rabg wg.
kasa-Rasi.
9 4.3o-

nwitcl irin shake: a kg s6 a kaw5 nan Ras*, sai an yi wennan jidark,

swan nen A rag via talakawa. Kun ga wannan auk, don A taimake mu n5 Kauai.

Ygnzu, karma, an fara faarr. a, ga yadda zg, a yr da sa shinkafg, as alkamii,

da dankalT., don, dal, g. gra taimakomml.

Da maiamin ya gama bayar., sai Air Vasa ya ce, k6, an sh5,


dawainiya, to, da me audada da aka kaw6 ta fi tgma?"
6

Batar5 ya ce, "Itgcen audagai nan Rasa; Nigriya, ya f4ye girmg..

gi tsawo ts51616, kumi, bi Rwans6 bghba. SaIgn nan ggyawgn laulayi,


4

cb wiyan kadr. Duke waannan, sa mita sa bg to da farm jini ga masu sayg

wannan sabawas da aka kaw6."

kumg, mica tambayi mesa& aikin nan inda su kg same' irin da su


N
kg jarrabauar har sa taimak5 ma da shi. Suka ce a na sgmgwg ate, Rasashg
4
dgbau-dgban madandayangyinsa ya kg daidai da, na Pasan nan.misali

Wiskindiya (West Indies) k6 Amirka ta k uda. Immg kgfin sa jarraba seauon

sai sun sami na nan Rasan su jarvabg. su tare, su ga wand?), ya fi Wait.

Wanda ya fi kyaln, shi za su raa wa manoman da kg bakittE.

Da muka, fita daga nan sai muka hems cikin gang. G6nan an an kasg
6

ta kashim.kashI. Kama, owana kashi da kg bakatar taki sai an aana a sa

masa daidai yadda zai gmfgni.

Mukl hangg, muka ga wajen auduga, da wake. na Hausa da na Tarawa.


. .
Waken Tarawa, akuai irl.iri. Akwai na or, da na tar, da na bg shard.
. . . 6 . .
Na or a na kiransa "ski." Targuan gone sun ce soya abinci n4 mai kyau.

Men6man D5sa su na nan su na ta shi ka shit a na, kawg, ansa kwarai.

Wakh. da a k5 shake:wit don tile kumg, shi a kg kirg "m&ang." Banda tell:

karma, a na agra maga. yadda a k5 yz da hargwan wake, a rig ba shams. in

rani lkwai ward irilammg, da a kg kirg "Erma.. ty


Waxman an fi

ba alade shi. Shit kami, akar' &aka shi eau biya k6 uka, akin claming days.
.131. 9

wani sishAn goner, gg ciyatwaS shinil an shag danyi shay. Ta, yi


A
luf..luf. Gg shi, kawg, da- rani Rau muka ji. Sai mama"' ya king ni, na ce

a raina, "MI kama, gg wani ikon Alla, clanya; clyawg a gala tsakiygl. rail"
A
Na, dai, kgsa kanawg, sai na tgmbaig, na ce, "Clyiwan nan, =mg a k5 bg ta,

ta ke darya haka yanza?"

Bati ya c5, "Bg, ma ba" ta xuwa. Irinta k5 nan, rail' dg. damuna. Mun

jarrabg, man ga ta na da Amami% Don haka zg nu raba man5mg, sa shika


, s
don sgman Abincin dabbainsa da rani. - -
Kumg, in sun shi" kg a Owayen gonakinsu

za ta, hand raui gee masa genn gonaki. Sai dal, in zg a &aka a lure, d3min

kada a shag inda bisash5 za sa ta. Kama, in za a yi tattaka da


.
sai riRa, yi, a ng yankeswit, a na targwa* tun dabb5bin ba sa cis.ny5 ba."

Batiir5 ya cigaba da bg may *gni, ya ce, "Kun san dalran da Barar5 k5

yawace.yawitc5? Rashin semen irin wannan clygwitis ne A nan Pedal.. Da sun


semi wuri sun zaung sa na shaa clyawan nan, ai dg sun hag d4 wannk

zirgA-zirgi, g wahalAS da su k5 sha, sa, kumg, fi c m rrbat kiwonsu. Rani


dg, dahung, hake *guar' nan ta kg, be: ti bilsh5wa, bg ta, kawg, kAkka6g.

Daga g6If5 guda na gonar kumg, ga wajen jarraba kayan Kawace


shaka ta na cikin fangalinta, an niabita sanant& A wani Rarf5, an kafg dab
. . . . .
da ita. Ga gweba, gi mangwar5, &a gyabg, da 15mon zaici da na tsgmr, hal.

ga ea tamatv, da must, da tattgsai da alayyaho, da yakuwa, da


kabffshr, da kAb5wa.

Kum da au kami, ga Bibabbin dashr na itituwg daban-Aban wadAnda

akg. yi wa aure, don a. ski ire mai nagarta.

Daga nan kumg mukA nafi warin da aka dasa dAnkali irt.irr, wadanda

aka kiwo5 daga gararawii daban.daban. An yi wa k5wang iri fangalinsa, an

iubata semen, garin da aka sam5 shi. Duk don a jarrabi ne, a semi wandg. ya

fr, a raba wa man5mg. Gg mism ban ruwg da cire held, su ni ta aikr. SIT.

ma, milAmai n5.


..132.

DA. Bat Tre ya dauke mu dad', nen, sai wajen dgf, a Ice' lura da jarraliwai.
mama. Marian nan an yi bayensa da bljimai zia5,66a, wadanda aka sela6
wata Raa, don A sami iri. Luka, kawa, an yi masa dikung.
Da muka kir& ka115 a nan, mu, na zato mun gamic ke nan, ash5 saura-1,

Sai Batiri ya ce imi tan wajgn da a kg krwan aladai. Tun daga nesse. nuika
hangi dOcuna na sumuntr a jejjire na tsammani: jgrin wadonsu.
alfis5shie ne's IC5wane daki biyu n5. Akalla Akvai dari
wurtn.-da rds'nya Rangna. A wani, korai XAmalb biyir k5 uka. Idan
Rangni ng goma. wuri, haws, ka tarad da days Rata. A

waje kumg, ga, wadansu can, su na ta ygw5 cikin Wadansu, kawg, su ng


ta wanks a, tailakin dA., aka yi rmisa. Wurin da inanyan ali3',dan su ke, k45fanne"
an ilubata dinar's& an kafg Rafat daki. Hal, ma, gge sunan babbansa duka,
a ni. kiransa "Minna Majestic jam." Wife- mat anal. wannan sang, "Babban
sarkin aladan Samaru, an haife shy.
A
Bgyan nun gama kall5 sai Batitran gag ya cg, "To, kun ga yadda no-man
ya kg kg nen. liming irin wannan noma da shawl' bit ya yiwawg a Rasa
Rudan tsand5, don, kiwi, baba Alfa mai halAka shall tsand511"
Na tsayg, cif, na, yi na na ga kaselma zit ta yi kyau ga
noman shams. Gg Rasa' irin wadda a ke so, sa'an nan, ga warin da nu
k5 baba, tsand5. nan sai shaft:ma; ncimg ta fira kima ni.
Da Batiren ganb.7 ya Rare jawgbinsa, Batiiremiml ya yi manA, g5diyg, ga
Batiren eng.. Mk?), yi ban kwang, sai gidg.

B) Yadda Akan Yid


. . .
Kamant yadda mutini suka, bAmbanti ga halittg tasa da crtabilg, tasa,
hakanan ya kee, kawg, ga dabirg tasa da hiking. tasa, &I wgyonsa dA hankalinsa.
. . . .
Gal wani miegli a wu,rin Tanks. Ya na da Iola da yaws, da, k5m5 da k5m5.
-133-

Ya na so ya yi sabon gidi. BE- ya iyawa shi da kansa. Sail lei, ya nemo

Auda maginL Suka gamil hankali, suka yi shawara.

Tanks ya ce ya ni gida mai kyau marabbaq, di dakana hudi, da soro,

der tafarfara, da zaargl R5fai gidan A kada k5 a yammer.

Auda ya ce ya yaxdit--"sai gabe zan ngm5 magma mass taimakana. rya yi

shawara, ma z5 ma shaa gida daidai da yadda ka siffanta

Da safg silt& z5. Tanks ya bE sa igiya da fakanya da itatuwa gAjgra.

Suka shlta gida mai kusarwa hada del RUE a kada. Bak& shata dakuna gadE

buff, der tafarfarE, da so -r5, da zaurg.

Tanks ya ce wa Auda, "nay& n5 kudtn lgdan Aada ya ce, "kowane


^. -
daki sole Boma sha biyu da sisi." Tanks ya ce, Data. stag Boma sha days

zan bRyaS, aroma sai an Aire glair sasai." Auda y r i.

2
la nemo 15barg saber' in k5 tamanin, ya ce masa, "aiki daga safe. mug.

azahlti kwab5 shida." Suka Ara.

Ya sayi hamsin, da garmuna goma, da faStanyolyi Ashirin, da

kwandana arba'in, as dandarEsai bakwai--su n5 abtn da za sa isa aiki.

Aada ya cg, "Ina man da za a sari kasdi gins ?" Tanks ya c8,

tudan can zg ka sera, Alma kada barr. wartn yA, yi rani."


A
"T5 shi kg nan. Ng. jr. Ma lara der shl da xyau.n

Sai suka kima aiki, suka sari Rasan na.n. bisa-bisa. A ni ji1 to da

rower wand suka daak5 da tiltina tun da safe liar azahar, lokacin tishlasa

daga

Suka bal. Rasa ta, ARE ta kwani. In garr wgy5, kama, da zuwansa

sai su fad matt da sera da Aarfinsa--sa ni kwi6i ta der ru.wa da gaske hex
to kwifia. In ta kwafia za su bar to ta sake kwana.

Idan gAri ya waye, da zmwansa sai su sari Aasan nan -.-su na zub& ractA

rower kAdan.kAdan, su ng tikiwg da Rafiransa. Wadansu, kawg, su na tars ta


wurf day. Wadansu su na darta tams daga cikinta. Aikin da za su dinga
yi k5 nan k5wAc4 r5n5..b5ba tafiyi har 1111951in kwini eama shi btyaise In
sun bEsh5 sai su tarts, su. war' davit, hat., dai, Auda ya z5, ya cabal ya ganif
sa taumninr cikin ransa, ya c5, "Malin nan ba zit sa kris ba, sai, dai,
kadan."
Tanka ya ca, "Wane irin silo, hug, 7.5 ka yr.?"
Audis ya 05, "Go -be, idan garin A115, yit wiTy5, in sun z5," sai sa yi ta
airan Ms it 81.111.1 sa kw161, a mba mata raw5, da gaski. Satan nan
debi wadansu dagA, cikin matinen lama; sai gamA, a b5 sa kwanduna, sa
nada kishin d5ki, da nika da na maRwibtanka, in sun yards. Duk zi sa bi
Past& da eihi, a ne, watsawa k5ting barkatai, a tattiki ahi ya gaurayi har
ya Sad; tire da y5y37 na cayawa. Sai a, ba l. ta ta kwing. G5be, kauraa, da
zuwansa, sai su dine, grant& galmi.
"A a ta sa Tawas, a a ta Duk sai a jujelyi ta, ta, sha ruma
da gask& 1mma Obe sai bar ta ta ra6a. jrbi a aka jii,-y5w5--wat5
an yi juyi uka ke" nan. Elm; gini ta inganti. Bakxi sauran wadansit gad5ji
a cikinta."

Audaa, ya c5, "gabs da sire*, da zuwanka, sai a yi ta tiles kasi, ku na


kwashiwg., ku. na tiriwi cikin shacin dauni da na mare raisElin abin da
zai isa gtni."

Da magma saki. 25, sai mesa, auks kima aikin groin dad daban.daban.
k5wilne da masu ba shi Rasa gada uka. Sauran mut5n5, kawi, at n5, can, su.
na A5karin kgra Rasa., don kada yi eashrit ghat.
. A
idan sun yi gini sun tashi, za su gidi,, akan ba sa wadansu. 'yan kite
kadan.flasilf, k5wana magini a btishi kwab5 ahida. Irim wadannan kudr.
ni akin ca da at wankin hannil. Ba a cikin 15dan aiki" su ke ba. Si, dail
al t ads c5 ta Rasan nan kawai. S5., kawi, TA, sa zama d5ie ba-.akan bash5
sa damin miganin ARasa. kwari.
-135-
Za a ARA. yin ginin drama A. kOwice rani, baba Mehl, an kada, a flora
tubali ya fi biyu k5 uka, gt. akin kowace denial/. gini. Yak An fi kark5 da
Ba zit a yi fashin gini ga, delmna ba, sai tsayinsa ya kai wurin des
za a daura Rafe". ta.kan. Sir.,An nan, zit bar sill bola days yes she iski% ya.
Riru. des Rarfi, a ji didin aiki.
Idan an sa R5f5., biba saurars, fashr har tsawon ya Asa. Kum zi
a rig large da tsayin dad, kada wani ya fi wani. Ya fi kyau a daidaita
su tsayr days -.
Aikin ginin dad:, kiwi, ("Aga ferk5 bd. =via Garewa, ba zaa. fi kwana
Om& ba. Sai a baZ sa
A 15kacin nAin, Owl, a rig. shirin Rasa; shafensu. sa mtg. clygwit
taxi" des kashin d5kie des yawg.--wanda ya fi na Rase; gini da gaske.. Sbi" ne
yakan hana tsaguwa a bangon dac.I2 A na iya shelf& dMtunan nan claka oikln
kwana Myer ka shida, tare des epan gadE.jen dikin da shamakansu.
Idan an yi hake, aikin ginin dikunit yes Rare ke nan. Sai tana*dis na
kayan jidki da dasenea. span nan, dai, silt Tanks yi biya sa lgdan aikinsa,
idan in ce six na des bakittge'
Daga nan sai maging sukan dikitg kidan, a ba lgbarg rata, misnin
kwana uk31 k5 hue domin sa dada tanadin PasaS ginin girl:L.-don in an fara
kada to gra'. ICumi di. Tank& di Atte za ea yi zancen kadin gi.nin gastif. hai"
411

sa yi k5wace kustirwii to gidg, kudinta stag ashirin.


Lakacin &I zit sa sal tishen gin:±n garun nan, yes fi kyau Tanks ya ba sa
igUrayr di itgtaa wadanda zg 34 kafa. Za sa daura igiyan nan, sa alma
kusurwayi damin kada sa baudi, k5 wata to fi wata. Ibin des ya fi kyau
gidan yes zama Larabbitr. ne siisai. Patti lin edit" yakan '
Idan an ga aikin letarin nan, PARR to. .1:Zru, ukt.I. a a totersh:411. 8-inc., A bi

wurin shack nan, tara tabula tarn. -tare Ilk& k5wAvi.


-136-

In sifiyal to yi sai ea tilt& Rasa; gins, su, na fitrisal kusa da inda


Enka texts tibulan non.
Da zu.wiln Audis sai ya rale, wa k5wani maginr wu.rtn da zoi kink ginr,
tire da masa Rasi. Sai sa Ora turbali daidai fgdin dirg.--titba1T.
shidA-shidi.-duk sa kiwiyi shi band& wu.rin rarf ya da na
Kaurin girun non daga Rasa ba haka zai d5r5 ba haS zu.wb. semi. A

na gini, a nil. rage kaurinsa, kada ya yi nauyi a semi.


Kumg,, kkiwace rang kada a yardi, k5wine magini ya j5r1 tubali ya fi
biyu k5 uka a tsawon gintn da ya daukg. Dadiwa twia kumg, fgritwg da
gamiwg, ba za to mice" Wing g5ma shy his ba in a ng, yr kullum bgba fishi.
nan sai a sa tashin zaur5 da na tafarfari, da na s5r5 bad. dayg,
biyan Tanks?) da sun yi shirr a kan woman aikr, kima; yadda auka
shiryi dg. fark5. Ammo shr zeurg akin yi gininsa da dariyai Rasg
tare da tebalr ba,d5min ya fi Rwirr di. haka. /Ling da soro da tafarfara
gininsa ba, ya yin inganci in ba a sa tuThali ba. A na xya Aire aikin zaure
da na 3ikin kwing Oka ha; k5m5 dg. k5m5.
S5r5, kawi, bi yi Amami haka, sai ya kei misalin kwiing arba'in k5
himain, k5m5 saurin aikinsa,
akin sa tishen s5r5 'Ana; yadda akin sa tilshin girl mai kaurr.
Siad da bangon s5r5 ya kai misalin tsawon kifada; matiat'a akin kafa (lanai
wurin da za a a Rafifma 85r5. Akin ditse azgra gagra, a kea biyu k5
ulul cikin bangon s5r5 tag& semi. Sal. a yi gins a kin aziirun non. Halal
za a dinga ya.kowace ring. A na datse azara, a na d5rgwg, a na zube
lasgna you ya k5re na jiya, na g5be ya kire na you, ha; ya cirg.
Sai a yi tate.. Shr, kung, te.uyin nan akin yi shi da Agra' d5015,y5,
Rarfafg. Akan shimfida wadansu a exile bisa bangon s5r5 a kin ginr, satin
non a sa wadansu daga tauyr zuwg tauyr a kin Radii' a5r5 dA. yakan
.437-

taimaki narfin s6r6 ke nan. Akan raga wa liar& fad a semi. zi Tea
shimfididdun azir6rin nazi da
±dan an daidaitil sun, kurag, daidaitul sai a bar shi kadan ya shag iski.
Sala yi ta sbirin Ras* shafen soro, A bi bangon soro a na shgawg da Rasg
mk wind, g. yi masa igne.zaing irin yadda magini ye, ga gni akin ya ara
kwArjint da, ban shalawii.
Daga non sai Tanka ya nimbi` Azi Tint na metan ke dart uka.kadin
kiivraca dayi ore. In sun gm., sai maga sea z5 sa za6i RarfAfi.
Sai sa hau bid/ s3r6 su na ta grawi a hankali dakk-dakr, au na lara
da wurin diironea da mirNisa. Idan in sa btya; k5 shidg, sai a bi sa da
duvet. Rag a na daurgwg, ha; A gamg ta daka da Azirun nan cikin kuing biya
k5 uka. Sisan nan ze, A, ma da Rasa a na ya6 ewe. 'den, kawg., azara ba ta,
yalwata ba akan sa zing da fark5 kgmin a yg6g.
Za a (iyara Rag kyau. da gasket kumg, 5. take bin xufin nen a na
yegwit. ya6s na biya kg nan.
Akan yi eta da amino ainan, kgman na fark5 Sai A j5. s3r5
remain!. Zi A Iola indoror6 biya" k6 uka, a yi musa maguanaii ruwg mat. kyb.`u.
Zi a yi masa. zankiiy A On k5wAce kusarwii.
Sai, kumg, a nemo kilter in ya bashg. RAb5 deed za. a zuba harabu.rkinsa
kawii. A bisa s6r5, A .bazi, a na takawa da Raft hag. ya dankarg ya, yi Rorfr..
Rab5 days, kawc-.1, shi ne za a gyirg, shi a maishill 8111 laso.
Alan bi ya yiwu.wg da gh'rtliga: Akan haRa raaa3, a da fark5...o
tsawon cikin n atum. Sagan nan a, dgbi grin kitsi a zubg
cikin ramr Virg da rowan dagwal5, a na dgmgwa cikin rimr. In ya diku sai
A mil shi kwina biya k5 uka. Sai A nemo ggshin gmi da difirg, tare da
kgshin dakr. bi tare da ba. Shut difiren man sai a bubble ta da
dutsg ha; ta yi tauahr. Sai a zuba ta cikin randung 'manya-manyia% a zuba
xuws mai yawg, ha; bikansa Shi, hung, kg..shin
nan a faxfasa shi ya yi
eirr. Sai a n5m5 itgtuwii radian ta6gr5, a. rill& daka kitsin nan cikin rgail,
4
a na debgwii, a ni mayaltwit ha; kate ya mina. Sai A bal shi ya kwing biyu kuma.
Hal& zit A dine- yi de. Igtsi liar ya Ana, ye. yi wirr, ye. yi yauRi,
yi kumg. SiNin nan ya tAbbatit
Kuma, dtt oFtwi an yi Ma, sat shi Audi meth': ye. z5 tare- di marina
uka, sa hau soro su na shafewa. Zi sa shia firgAyi da
raatnr, dn. 7...nkr.y5, har bakin indorora dug ta ttidit ruwa zai gar.,gara ye. j5
Rasg. Aikin soro ya Rare k5 nen siisai.

Yinzu, kwaa, shi Tanka sai ye. anti mats misu da6e. zi a sera masu.
Rasa, at na kwa's3 to don al yi oilcan dikunit dA na s3r3 de. ita, ha; zaure
tgtfarfAri, hug. za su. bi oilcan nan eu na daidAita shi. Sai a sari wata
A
Rash% kumg, diban--wadda a k5 cewa birjr--A zubi a ken oikOn nen. Sal sa
dauk3 teakuwg ail tars xuwg ha; iyaltacin abrn da zai ish5 sa. In sun zubil
tsakttwa a ken biren witsi, be, it tare ba, sa
hau ken aikr da raadzsai, at na da6awa hai tsakawg duke. te, nutsi cikin
bira`in, to yi kara.
Akin nimi tyalyan gAbiraw5, a daki, kuba A jiRg.
bi iyalmoin di65 a na ygifiwl, a na, da65:w5 kidan kidan, ha; ye. zarta da6en
nin. ya yi bakr in yr V&ist Shr n5 yakin harts tatguwei di65, idan an yi
hake,. Kura:, aikin alai; ya kiir5 kb' nen.
Sinn nen Tanka, sai ya yi tanadin kgyan jinki. Si n5 karan daur43,
da ciyiwa, de. tuki, de. tukurwl. Yakin nima k5utute dayansa a kgsuwii. ICt1n5.,

zai n in masa jinki, htdu 16 sa zo su yi tstda; aikin ha; al yi


aryl di jing s5sai. Z. au z5 de.. titkidhenal na
*
da yit6-ba-gyuya da hannun.wani ha; tsar. Sai sa lama aikf.
Di fatkii a at datrA jinki, nen sa sae gwangwali. Sai at daurl
tsaio, sa yi tanki. zi au dhiga beibayg di elyiwit. awice ran oiyawg akAn
9

sake nazi5 shi da, rarfr ya, yi tsaurr. Sai a dauhg shi a ki, A. ham bisktsani

ajiya. zg a auki hannun.wani a sakes a gindin ciyawa. Sai A bi

akin nan a na kgtgyiwg, a nil warware *Iva des hannun-wane tsaik5.


In an kgwaye dikr z& takwas sal a daini takana. Siqn nan, majinki zai

hares kan tsaiko aygri5-ba.Wayi da tuki.

Zai tsayii bisA, tsini. Bei yid bi ciyiwa ya na gygrgwi, ye, na daidaita
f A A
gindins3 sa kw anti s5sai. Sai ya sa yaro-bit-PrTyli, ya, na sacgui, yo, nE

jisAwg kAma; mndinkT, ya na daurgwi a jikin tanki des tukurwa. Shi ng akAn
A
Ce K.1111. In yi kesitulyi da, rtty awl: an taklakri nni. yr yti ki ri skot hn;
ya kai kakwal%
Wadansu, kumg4 subla si kwalabi: ko, Owe:, kwan jimini A big wuyan
des -kin. Da hanratn-wani ya na bubbagiwa clygiwg. mai duk zubg

Rash% hai% jinkg zama kamai an shim; to garau. Idan aka yi haat to,

dikrya sgma. Band& sauran tArgcan dikr bib& aenran Oa a bgya.

ya ja
S.

Siqn, nan Tanko ladan aikinsa. Sai

kasumi yes naraa kgvan dart kintaS Ryaura, des t eaiwa, da asabari, des t5baxmr,
des sear= irinsa des yaws.
Yinzu mein ji yaddl Tanka ya yi hat ya sami. gidansa. Mug', dui: aikin
nan ya yr aid des Rakarinsa des latdinsA. lfmma, duk des hakes ba au biya mass
biota ga elan nan ba sai des ya nand taimakon dabari szt ax Auda.
lama? yadda Tanka ya yl. hakes, lanai, wand ya gida yal an
yr. YE dabi aikr gargwadon Ikansik des saininsa, har ya as ci. Wang.
Alla ya sa cid& yes zama me3. albarki nes. Xmine
9

Dikka. Kai, bane, lit, n ji &Ur ba kadan dcimin far/ duk ta cr.nye ciyawin
kA,rkare.ams.1. Yawancin &adz% kumat in mute dg. yunwa.
Tanka. nan aka? Ya na nan, ko, kawit ye, muta?
Dikka. Ya na nan, kea i na see in musk' shi dg. wata kirsani ta gun Jgdat
damin ye, a mini liishiya ta kasha nisi dukt1
.1.11. Ina so kg. tambayi mini a rugaSka ko wani ya na
ba ni in says, damin niwa ya talfa har ba ye, iya barbara.
Dikka. T. lig a kg. yi' dg. shr in kg ssyi wani?
Tank& Iftlatkilit zan wait we, Ramiwat ko, kawat in yi sadaka dg. shr.
Dikka. mat na sal. dg. guzuman nan wade/ na yi mak?" batunta, ha= b'ya.
Tai kg.. Nawa ka sayad dg. ita?
Dikka. Na sayad dg. its fam devil da. ea15 gikailv don aita ta dim; tb. soaai.
Tank& /ma bana stair so, Ili di na ga wani marakir an sal. dg.
shi sale ema she byaS.
Dikka. Bana ta za id shikara
Tanka. A Rasa; Zazzan, dEfmin akwai ward. wuri can indh shainimrna. s kin
yidu Rwarai.
Dikka. Ni, mat zan Baca mashika,rr bidi, in Alla ya, kai sal rai dg. lafiyae.
Tanka. Na ji labirt, wait zalcr ya dime" 1c dg. 6i.rni askiya ne'?
imd. I, gieskiyil". cikin rue. ba n5.41 wata mash5ya ce laisa
db. =gamma. Jiyit, at ya kasha ihrtami: biya." masa ging.
INAO. raii zit id yr di shi?
Dikka. Mu a nan, nu. a haanisit, tun shikaranjiya.
Deg'. Me ya se, ntitarai aika fi shag yawa a nasaika?
Dikka. D5min &vai awant da yawa a can. Shy ya ke" hang. shanii re"yuwa.
9

Taub!). Watan goibe Zan sayi we/1=8u. shag. in kgra garkina, damin na ga naves,
sun tasam ma
Dikka. Warman, kawa, ita 05 kyakkyiwaS
Tank& Ni, ma, i na, so in 841 takarkarai guda biyu, sa dings, dauka mini
tyan tarkacina.
Dikka. Rya, ma, na. gamu. da ?Maude. Ya sayi wani takarkarl mai dankart.n.
kyau. a Iciatwal. Jibiya.
Tax 6.- Nn.wk ya sky; shy?
X'a, ban sari ba, daimin ban tilnbayZi; shi ba. Amm5, tun da ya k5
yanza kudin allibuwil sun sauk5 ba, zai fi sul5 ashirin da blyai ba.
Tank& Karoanan maRwabcinkEl ta half i?
f, ti haifa ji7A g Alnlra.

Tanka. Vane irr ne ta


Dikka. Haraki i. ni ta haa.fa mai kyau da gaske.
Tanka. Vasa; gishirr nawa ka ke ba sbinunka, kawaca
Dikka. Bball days da rabr ni k5 ba ai yanzu.
Tank& Habal Tgrin yawan shinun nan natal?
Dilcka. yawansa, idan ba ni da kudin sgyea gishiri mai yawi, ai
sai rat hakur5 dit &bin da na al. Ka ga yau, mg, ktmanin
kwana gbama k5 nan ban sgrai kudin say= bag Opt da rabin ba.
Tank& Kai, del, ka cika maiti51 Idan ba ka da wurr, dom me ba ka cire
wani den Arakr di g& akin garkanka ba, royal, ka kudin
6ttfaiwit?
Dikka. Niece irin m4=5, ka ki yi mini mai ban hauehr? Yanzu.9 ai, cilcin
zianin nan wand& moot k5 oikr, bi aditi ba nen zi ka. sayad da aba,
sglan nen ka semi kudinsa bar dayi yadda ka ke bakati.
PRECEDING PAGE BI )"tilk.NOT FILMED
-143-
,

SKSErE NA ORA: AL'AIU III..ADDINi

A) ....172MALEallani

1) loabahin fark5 about 4 a.m., first cockcrow

egra"r zAkarg ta arr.

2) Sassafe /da sassaf5 from about 5.6 a.m.

a) Car l zakara ta btyla about 5 a.m.

b) IlfijIS period of half darkness, half light

c) Jijjift/Alrawei gar' period of light before sunrise

*d) Istaba liisabar just before sunrise

e) FitilWalffiadgwa; rang sunrise (about 6 a.m.)

3) Sang safe from about 6.8 a.m.

it) DA hante from about 8.11 a.m.

a) tialabii.* from about 9-10 a.m.

b) Hints/ zaual from about 10-1,1 aPle


5) 'gna tsaki. midday
6) gwal from about 12-2 p.m.

7) Izabal from about 2.3 p.m.

8) DA gamma Iran about.3 p.m. to sunset

its) Valeta; from about 4 p.m. to Emmet


b) Isoilaarr about 403.5:30: sun still bright

and clear but not hot


c) La'asal* lie dusk: sun visible but red
d) Larars just before sunset

e) Mamar rag, sunset (about 6 p.m.)


*1) llagaSiba/almaxRi between sunset and darkness

9) DA (di) dar5 between maggliba and Asabi


a) della from magitigibil to midnight

b) Tsaktyilitsakad dare midnight


111111~1111.1=1M111=11111111711/11

*3a11511 na faring (see next section for a description)


frq
$3) Sa11511 Na Nixing

Sallain farina b/yavi ne, wadAndA akA wAjabti sa gA, dakAn, Masalmi.

Kuma, yang yakan yi sa ba a ea masa kafirr, same inn magan aikin da ya


em
eke

A cikin sallolin nary biyer, an. bayyana wa kiiwAcog sin% antA., da lama

iyakaoin yawAnta, da farkon lakAcintA d.& arsheng.

1) SallAit rAkAluntA biya 21,50

2) Selig; ilze.hii": rakA'unta biyu ng.

Salliti Lgoastri: rAktountA budti nes.

4) Sa1151.11AgAilba: ralalunti. uka

5) Sa11/1r raldt'untA hudif ni.

SallAr Asabihi.-farkon dhigel 15kAcintA tun daga k5t5wai Alfijn, has

zuwa kusa da fitgwas rani. Akan yi ta rAkAli biyu n5 kawAi.msa n5 farina-.

band4 rAklq biya na alfi j1r, su nifila ng.

SallAT7 Izah0, kami.-farkon datgai 15kAcintA tun dAgA karkAtamaS rani

haS zuwa shigaS la' astir. Akin yi te, rAkA'u hudi n5 , elk kumi yin Addul ARA
a 65ye.ba kAmai yadd& akin yi A, sararr da, Labihi ba.

Sa11aa La' astir, kuwa, farkon shiger lakAcintA tun alga sa'Ad dA ka ji

zifin rani daidai idankA han zuwa si'Ad da ta sunkwiya, za ta fade. Ita,

kawi, rAaluntA hada n5, Addatrita A 65ye kAmal. na AzahAi.

kawa, 15kAointA mAi Rune n5- .daga faduwar rani, hat

zuwa basken yiimma ya Bac& Ita, kalwa, riktounti ng, ammia Addu'AStA, iri:

biyu na.-akin yi Malta ritkA'a biya na farkci a sarari, raka,a dayE, ta Rarah5
a &aye.

SallAi4Lisha, kawa, farkon 15kAcintA tun ate, 6acgwa; hasken Anima hal.'

zuwi k5t8wai Alfiji5.-dakA lakacinti ng. Kumi akin yi ta rAkAlla buda bandA

shafAII da wutarr. Akan yi Addit'A; Salla5Lisha iri biya na


fark5 a bayyAne, rAkANT biya na RArshg a 66ye.
L.1.2
-145-
Ilan naltath yg, ya. su haka, yaddA, aka siffAntE duka, ya cikA, sa1151insa
bilyar kg nan na ring day
Iona salialin dA sutra wuce Abin nan da thuka zing akan a da sa sunnSni da
ngfil5137. Si, OA bE faring sa kg ba. A na yinsa d5min ngman 1645 ng ga
AUL
14t. cikinsa wadansu sun fi wadansu, Rarfi dg. gaskg...bg, anal wactancan
1'

lytyai7 ba, da mak& ambatg. wadanc duka, karfinsa davg. ng.


Duk da. hakes, k5waceg a cikinsa blyali din nen ta na da nafiloli tare
ita. Micah, aken yi rakati biyu na alfijir, tun ba a rig aka yi Sallar
babihr ba, Anima wadannan sunn5nr. Hakes, leung, akan yi rAkA,11 hudu tun
ba a yi Saila; Izahat ba. Akan yi budi, kumg, a bgyanta.
Akan yi rakati hu.dil tun ba a yi Sallar Lafasa" ba, amma bg,ba wadainu.
rakaitn dg. akan yi a bibanta.
Magakba, kawg, ta kgBan.tu, da sauran sa1151T.. Ba. a yi mata Irate
nisfi15: a gabanta. Axing raatilm eta ng, iya yin rakatii bays, k5 hue, k5 shidg.
iyikacin R5Rarin raatam.-a bgyanta.
asha, wag, a na iya yin rakafil MAT. k5 hue. a gabanta, amma a bbilyanta
sai yaddA, matem ya ga diting yakAn yr., tun ditiga rakatil biyi ha; zuwa g5mii shy
biyu, has Baba da, hold/. .6ma, in ya yi shafati: da vnttari, y5, are sang
A
ran nan.
Wannan shi ne lissg.fin salloli na farilla dg. na sunny da na nafilo, na
kowane 15kaci. a kowace ring.
An 'Alba ad A, akin Rix' cewa, an fi so a jinkirtg, kadan da
N
Azahar
gb
a lokacin zg.fin rag.. Hakanan, lamas, an a nth& ya yi ga
basin calla a 15kacinta di gangan,, ba da wata lararg. ba.
Shi ke nan, magenta'. sa1153i ta tiRe".
119
C) Iowa
Arne`

Mg lam!

Arri5. Al. lg ya gaifirba


Yauwg. Harabg da arne. Ygyg. Ica ji da aikin gang?
.

Arne. Mu na nan, dal, mu na tattaza aikin hakanan. gam S. kg san band


hatar ya so" ya yi mana esfideuni.
Malawi. Alla ya kyauta mana.
Arne. Mglam, i nit di, wata tambayit.
Milamr. T5, Ina tambearatika?
Arne. Abd days ng kadai. Don me` Ian Masalmr kukan rika yanks-yanken
dabb5br idan 13.113baS Saila ti 25?
tea. - tambayaka k5 nan?
Ara. 1, iyaii tat& k5 nan.
Mar limr. T5, ni, kawg., zan begyana maka abin da ya sa a kg yT. Warman yankad
da ka ga a ng yi, a nit cla da shr layyl. Layya, kuwa wijibr cg ga
Nalsalmr. duka..babba dsa ygr5, mace da mi ji, di. da
Ara. Rai duk da mat siyiscr?
Makia sai mad, zarafr. Lima, wand. ya jg hajT ba yam yin learyi.
SabOda rashin zuwg. ha jr shr ya sa mat-Cu'n ya k5 yin layyS.
Arnie Mato, Alhaji bi y5, yin layyi?
gr. ban', thin da ni ke nufr ba. Yakan yi, &mai gig shiltarad da, ya
jg hag 131 yi yi, eiai wata to kiwa,r3.
Arne. Wad) ring c5 a kg yin layyg?
Ifilamr. GO-mg ga waten babba; -Balla, a k5 yr. Ammg idan ba ka, sal abin yi
a *Annan ring ba, sai kit yr a rang to g5ma sha days Id; &E.% biya.
Idan, kumit, ba ka, semi a wadannan raukit ba, sai ka sai
bad..
-147-

Arne*. Da wactgame irin dabb5bi a kg yin layyg?


ik

Magni. Dabbed da aka fi so A. yi lava da ita, dal, ita c5 rag tittling


wanda ya kai shiskara day k5 wata goma dg. haifawi.
A_ ra. Idan ba a sand rise ba fa?
Malgmr. Sai a yi da tunkiya. idan baba tunktya, sai a yi da bansurti wanda
aka yi masa taur5. In baba de, lama, sai a yi dg. kardawg. In baba
.
wadannan, sai yi da a wanda ya woe shikara aka,
S.
bai kai S.

hada' ba. Kuma, idan baba. sa, sai a yr. da Timm:17 dan shikara shida.
Arne. don rag aka Ambaci sa da raumf g. Parsh5? Ga. sa, kawa:, sun fi
saliva girma da, lama,
.
D5rain gen layya ba yawan nag. a kg so ba, albalta a k5 bida, gang
kaa5 yawan aba in baba alballat ailing banza n5.
Ara. A. yi lava di dabba mars laftya?
ma amr. Ala, duk dabba wadda halitta; jikinta ba to cika ba, ba a lava da
ita, kama:4 mai kaf5 dayi, k5 mai id5 dee, k5 mai hadajjen kanal
k5 mai garganti. Dak wadannan bi a, layie: da sa.
Arne. T5, ka c5 akanyi lama ga rani, to gamma ga watan. Babble; Saila. DA

wane 3.5k.acr. a kee yi? Tun di. safe, k5 sai da ;arasce?


Malawi. Da walaha a k5 y3., bgyan an sauk5
S.

Arn5. 1/15 ya sa Sarki yakin kai nasa rago ya yarika a masellicin


-
Mme. Dain matini sa gad:, gin id= matam ya yi leyyli. tun Sarki bg,i
yi ba, ya yi aikin banza, sai ya sake yin wani.
Arn5. Ashe, Ma lamS

Milamr. I, hakanan n5.


Arai. Idan baba sarki garta fa? Kika za a yr.?
MILL lam dg, za I yi- -sai A aika Is

wani birni wanda ya k5 kusa da Raven,


a tambaya id= sarkin birnin nan ya yr.. SE, kumg, matbrien Rauyen
nan, sai sa k5m5 Rauyerma sa yi.
Arng. idan wham ya yi layya, zai ajiye ngman ne ya yi ta all kadai?
lamfMa. a. Idan ya yi, sai ya dibi rabi ye, yi sadakt da shr.
Arng. Idan =Item yi yi layyg, yakan says; wa dulawg, da fatait abin da ya
yenki? K6, kawg, sai ya ajiyg?
IfeItimf.. 1,1a. K6 t sinci gag', ba a sayad da its, sai dai a yi sadakt da ita.
In, kiwi, an ge, dim; sai a kafa biztin a ring hi:a ya bishg. In ya
sai a dauki a rifta yin calla bisa, kgnsa.
Arne. Kai, tglain, Ashg Win da waygl
Miami., Pal K6 kadan batik wuya.

Arne% ICI mutEng, kawg, su.kan yi sa samy. r5e,unii cla yawg haei su ishg
Miami. Sultan. ne, sa turkg, hal 15kaotn ya z5.
Arng. Ai, kawg, wadansu bi su da arzikin s4yen k6 dan amnia dud da

halal sukan semi. abin


LIVA" . lane za su ka ji, akan ci bikin da Alla ya tsigi
135, ya rasa Abinci. Yawancin muting akan bi aul sadaldt k5 kyauter
rigung., idan ba su da zarafin says.
Arne. Mutiing biya: Ica uk k6 fiye da haka, sa gama kudi sa sayi rig5 days
sa Sri layyi da shr, su duka?
suka yi ba, watandi kg nen.
Ara"6". Ming ne watandii?
Shi ne kama5 ka na dA rig5 k5 wata britegumi Ica ga za ta sai
kts, yanks. ta. salad da ka yanki sai ka fad, wa makwabtanka, "Ga
bagumaka ta kasa, ;ma ka rarraba nEmAnta. Idan Akwai mai Ai
swg, to, ya zo wajina ya kwtshi iye1car yadda ya ke 111.1citi..bishi"..-
bgyan kwin' bakwai kb" &ma ya akin WO. bi, I% yin halal.
Idan ka na da, mace days ko biyu, ka, na, kuwa, .s: su yi lsyya
duka, sai ka sayA wa k5waca dayansa raga-. Kai., lcumg, ka sayi
aka, daban.
.149.
Arne. Na ji batun layyi. TS, Avg, a kg yankg?
YAnzu, kiwi, an fad. mica.
Arng. TS maktalli.
Ma Idan za kit yank& dabber wadda aka, halatta 'dna, ga Masa imr, sai ka
kwantad da ita to f askanoi gabas, kanta na wajen arewa, Rafiftl,
su na wajen kuda. Sayan nan, sai ka &tura, niyy5, game da
adduta; yanks, olne kit yanks. Kumg, send da, ka kg yankg bi 5, s5
ka, .daga hannunka sai &bin da, ka kg yankiwi ya yanka s5 sai.
ADZ. Me zai. liana, mini dad,. handina?
(taga hannunka kg, sake maimaitime, name ya haramtE.sai
yei. Arng, sa daukg, sa j5 sa yi ta, shagalinsa da,
mg% rag. ohtir zai. yr. Man ya na ao ya, yi yanks`,? Gana na Ban' ba
kowane Masalmi: ne ya san addu,a; yanke, ba.
Mimi. Me ka kg muff da jaali?
Arne. Wit5 wands bay. san k5 Bismilar ba bang adcitia; yanks.
Ilmta; wank sai ya jg nani wani milamr kusa k5 ngsa ga tingu.wg,
tasa, ya zs ya yanks mass.
Arng. To, sfa,"ad da railamln ya zo zai yanki, wane ne zai daura niyyi k5
malamin k5 mai aba?
Ma mi31.m.r. shy. zai deura niyya der adduti.
Ara. T5, ai, be dabber tag ba cg, don mg zai deur& niyyl?
Maki. Abin da, zai fad l'ce.iian: "Na ((aura niyyaS yanki (k5 Oki) &bin
layya na wane."
Arng. Alla ya earth. maim, mg ya kiwi)" baton sikri, Ruing, an?
I, thin da ya sa na ambaci do-min altvai warfansu. dabb5br
wadanda bg, a yankansa, sai kawai.
Ara. Kama; wadanni?
10
-150-
A
lalimf. !Asian raum.f. ShI bit 5. yankansii, 14anai yadda a k5 yank& s5 1e6
raga, sat saki.
rr
,-fie. .sh51 Ba 5 yank?), rikuml?
,s
Miaara.T. I, 135 5.yanki shi.
Arn5. 14ee zai firu Id= an yanki shi?
Ma, Ya zama hAram, ba za a ci ba. Hag, kuana, akwiya k5 tunkly5--idan
an s5k5 sa Omar yadda a k5 sag& rikumf, cInsa ya hArazati ga
masaimi.
Arne. T5, misali i na dA wata kazganyi, sat ta simi ciki. Aninan, tun bA,
ta haifu ba, sai wata ring ta tafi g5nai wani mat& to ci gwaski.
SEIM da to k5m5 gidi, sat na ga ta na magagin mutuwi, nan da nan
A
sai nayanki ta. T5, yaya zinyf da tayin idan na" fid da shi gaga

cikin "uwar? Sai na yank5 shi kumi?


Maki. ba za ka yanlesia'shi ba, domr.n yankan uwa twia ya isa.
Arnie. Malaya, daidai a a yank& dabbi daga biyan ;Iva? K5, kawa, 1a115
sai wajen metkagatr5?
La115 sai wajen ma15gwil`r5. In, fa, ka yi kuskurf her ka yank5
dagi, bkra, minim nama,ya haramti.
Arne'. Sa'ad di iratam ya k5 yankl wata dabbi, idan, sabOdtt kaifin wuta,
ya yezike viva duka, bai bai law ba, m5 zai, gm?
Biba Wee, a cf. lava matumin bai yi daidai ba.

(
-151.
D) Azaml da Sella
Azamin watan Rimaan (watan Azamin gar' duka) faring ne ga Oilcan
!esker. Ran da watan Aoki ya twig, wit5 ashtrin da te,74, ko talitin ga
watan Shataban (watan Saner ts5faffi) Sark/ yak& si a buga bindiga, icc7,
g

kawg, a kada tambaTI, d5min a sanad di nutiken gar' lama; g5be zg a dauki
Azamr.

Wani 15kaa, lo1wa, idan ba a ga wati ba cikin birni, Sark'. yfikan aiki
=wit Reuyuki na rabe da birnX a tambayi ko wani ya ga, watts, domin wadansu,
Reayukg sultan ga 'mtts cikin ruwan k5gr. Idan an jg an tiimbeyi, wani !relearn
ya pl.' oath% sai, a diva birni a fade wa Sarki, k5 da talatain3.n dare ng,
Sarkr,, sai ya si a baga bindiga domin Owl ya tight da niyy5;
Idan, lauwa, ba a gang. ba, karma, ba a semi wand ya ceA yi, genie' ba bar
err ya Aye*, sai mutiin.5 sa yi "Imaikr"--wit6 al. lame ba' cinsa ha; hantar ya
yr, akin watakfla zi a skim' gen mataftyi k5, kawli, en ratting
wadanda Rauyukansa su ke nesa da
iIlan zi a tish ida Azaml sai a yi glut/. talcana
Akan de.ura niyy6 Azle tun (lag& dare' na fark5. Kumi, glad da zit a
deur5, niyya sai ace, "Na, deura niyyait yin Azarar in Wag talitin k5 talatin
days baba." lien di, ye, si akan ce talgtin OA, biba, d5min Watakila watts
zai yi "nasan." Xamg, sau deyg a kg daura niyyg, bE kallmn ba.
An, kumg, 85 a jinkirti shin, a gaggauta bad& biki. Akan yi aka
Rarfi bud tt da rabr na dare', bad& bald, kavg,, dIt fidawa; ring a kg yi.
Be, g ytri atami: ranar k5kwant5, lamar ward. ya cg, "sr, dai, go.be zan
trtshi da Azle. d5min watakfla watts zai time. yk." T5, wannan azaminsa bai
yi daidai ba. ra da, ya yi katarr watts ya tsayit,, in Yid yi, animinsa, ya zama
aikin banzi.-daga bya sai ya rima, warman A2alraf wand& ya yr damin rashin
tabbatawa.
10
-352-
Baba liaff idan mad. azamr yi ggge belting dit ago/ ad salad des ya kg
ate, anima ka,da ya egg di siRr 16 mai. did. Hakanan, kumg, an
yirdi tali mkt ya yi Rao a 3ikinea, ko shrtashivii.
idan =Item yes kankar& wnai cikin Azad haE, kawi, ya yr sai y& biya
Azamin nan do ya yr dgmin yi kaxyg shi. B1* laiff Idan mice mill did ti
karyl azamin' akin tsgron Alin de, ya kg cikinta kada yes dig wayg. Idan,
kawg, 45y5 ya ko filrg to tai to yi Aoki. Ammer idan ti; ji tearg danta zai
shit wahalg....ba to semi wata mace waddi za to yi ;Bata jingi to kali des Banta,
ba. ita ma, sai to bar yin azamr. Ammi za to ria cid des matsiyiti.
witS, Milan de, to aztimintit sai ter, yi rxdakta, did& hatsr dayi hal A
gam& Aoi mi.

hums, tc5f6 in yi shi azami don toga twit, shr mg, sai, yes, yi
sadakii mien hatsr gwargwadon yawin male wand, ya °hi. In ya ema.,
yi sadaka des nila sgmi, in emit sha 'aye& ni, sal yes yi sadakg des &ma shit

Kumg, wand& ya bar azami brim, her na bana ya z5 ya tarad des, shr 135.i
rag. ba, shr me% sai y& bi des sadakri =Ban hater iyikal ye r.2 azamin des
ya shg,, lazma yl rams azamin nan da bid yr ba.
Tara b& mi yin asimi sal am 'ging.
idan mat& yi, wiyi jinabt, lc6, lava, mice wadda gran hails ya
yank?) ,at& tun gars bar 145 ba, wadannan bi,ji sai ai yi azamr.kada Hsu. cc
zi ea kr sabada rashin tsaxkin jiki.
Bail kAmiti naltitn yes yi esker ran taxamal Sell& ba, k5 abbe; Saila,
kg kwinitkr Wei na bg7an Babbait Salla, sai, dal., in tsabr,1 task cg yin
azamr Wing biyu duki,wit5 kciwine bail/ MA yalan yi axle, kumg, yes
hag kwing de,y5. kg biyn. Kg, kavg, ya rental ya tanar sea.
na yi azami: na rant biyui bkyan an yi Tg, warn& dukes, idan sun
yr, babies
-153-
Wanda ya sham asking da raantuwi, k5 don watp lilurg, mil rater., ki aari
tag k6 tifiyi mill nisi, eai dig& bgya ya AMA Win da ya shit%
Idan, kuwa, ya yi Ala uku da ring da gangan cikin watan Ramadan, sai
ya rid" azamin nan da ya cart a wannin ring, kumg ygt yi kitarg. Ga abuThuwin
naan uka.: Ti. kOmitit mai azarat yit kiygye bacinsi, dig& it1fishi di Pir5, kumg,
yi kiygye ga566inett, kadi, kumg, ya kasi.nci meta tag di ambit 'led; rangumg da
ring cikin watan Ramadan. Amma ba a harimta masa ya kusanci meta tag di
dar5 ba.
Wanda ya aikata dayi loge cikin abituwin nan clA aka lio:sOft5,, sai ya yi
Abtn da a ki ca da shi" kife",rg, Abu uku ni:
1) Ciyad da matsiyitti sittin her gu r6shr ring davit, k6, kiwi, kullum ka
kbAyi ma,tetyiicr davit, ki ba shi ibtn da zai cr haT: kwihg sIttin.
2) Ka, kawg, ka zg6i baiwg gads diet cikin *ink& mate ka Iyantg, ta.
3) Ka, kuma, ki yi azamin wata bipT. a je're. Daga cikin wadinnan ulal
115 mataril zai z56± gods. ya yZ, &mai an Li so a yi na farkonsa.
Sind di intim azivar ya twit, akin yi wani sally =Wit k6wa.ce
.
lista'. %min sally a na c5 di ita "Asham." 8a, 5. data yin woman sally
sai ran di iretin Saila ya teayi.
A
An idan matam ya yi wannin he; tlatinAzamr. ya Aire btu Visa
ba, Al 15., zai bi shi ridg mat yawg, zai ku.mg, Warta masa zanabansi. duki
wadindi ya yr.
Cikin Watin Azamt akin yi al' ads da yawg, a mama-aim'an birin5. IC6wice
anguwa ka ga an tint a nil kaitita..wadaneu sukOn yi" da egf5, vadansu da

wadaneu., lwe,, sai da data&


Kumg in aeabihr to yr, wadansu. matinee sixkan titehi su na yiftwa at na
vitiRe.4115 cikin gars di, kumg, strittai barkataz marZtag kangad5.-wai, damin
ela to cgt main; kada a makers em
10
-154-
Ran da watan Azamr ya mata, na Saila ya tafkyi. Idan sham' ya nit yEwa
cikin manya4nin yan biting na ran nan zai ga abet :Aiwa masa ban shA,Iawg
ban dariyg da, king, ban Ingmar, d5min tun gabinin Salla da higna dayg

16, biya, halgilma!damutinen AaNyg.da, kuma, wadAnda bukayi,tafiyi, ddk

za sa kammilla cikin birnr &Train sa yi


Da maraice, in an ga wata, 3azkr sai ya unurci Sarkin 'yan bindiga ya
bugA. bindigg Anal. yadda aka bugg a ran da watan Aztimr ya t avg. SaIad dA,

muting suka ir duk gArr ya flume dA, harg5wa, da gaje-gaje., da

di, rAye.rAzre" a Oft& gidan k5wind, bale.


Ran nan, kumg., za a Wing a na ta fiat tambara a fag. Luk wadAnnan

saboda =Anal. Saila da, kumg, rabumg da Azaml.

Her yawancin mating sukin kwika ba sa k5 kibta ba. Wadansu su na ta


shirye-shinfen kgyan Wadanaa su hrrit a gidgjen ab5kansa. Wadansu.,

kawg., su, na ha at na kawowa cikin garr.-su. na alla..alla gar ya waye sa


abinci. L5kacin nan n5, kumg, madinka su, ke cmn silo. gaga -aaya,
grain k6wg, ya na *so ya sa
...
sababbin tufgfr ranar Saila.

E)

Tun di jijjill mutane eukan tishr ea yi ta shirr, mite:, kumg, sa girka

tukwiinen abinci, kgmin safiya ta yr abinci ya nnna. Daga nan in gars ya


w5y5 sai a yi ta cr. lima, tun ba a tars cin abinci ba akan hadye kwAya:4
a1karat kimais eida bakwai. Ran nan wani in yi ding& can abinci sai ya ji
kima; ciansa zai tsigi in bai daing ba.
Bgyan da aka game cm, sai a yi ado a ji masailaci a bayan gars. Wani
yakAnhau akr, wani raramr, wani jiki, wani, kawg, sai ya ji a kafg. Idan
aka ji flai a zeung jirgyi Sark]: da arnan. Sind era walahg
yT. Sarki Ala Um& sai at z6. DAga nan sai a yi Sala. In an gamg., Liinan
455-
csi ya raa.rce tsil,ye ya ng; riRe da sang ko bake:, ya yi hudubg.. In ye: game:,
kumi, ya yi annuls",.
Si' an nan Sarld ya tashi tare da, yawancin eaten a dtingumg, a nit ta
kide.adE zu,w1 kifaZ fag. Idan an isa can sai Sarki ya
t sayi ya faskAnci masukwinf,,muting el ding& sukawa su na kg.w5 mass, j2.n jinn.
In an yi lanai alga Bids, a nit sai
&dna, Saricr, ktma, ya sa sankiri
fada wa yi shirti. Sai kg. jr duk an yi tsit kama; an mute. ars&
nan Sexid sai ya yi kalirmr ya ce, "Na gone Alla, na eide Annaba:, yaddg, muka
ga wannan ya sa Ira ga ta badi ya saurcbe
man A. ArAban daintuir. ya Rita mama Lifiya da tsawon rai."
Diet nan sai yg, karya linzfint* dSlansa ya shies k5wg., kumit, ya
tafi gins ya haft'. Idan marai.c5 yi, yr, sai a. fitii a keg, wising iri daban.
dithan, lulu& dambg, ko shako, k5
Kumg,, glad da Saila ta gabgt5, Man math' ya na da baclurwa a fags,
oat ya ngmi kudz kinar sal; biyas ka uka ya kai gidan badurwan
kudin kits ke. nan.
WPM da akg. yi Saila kwgnii gadg., nutin5, hung., sai yi ta btn gidijen
daneginsa da Earakansa, su na yi nusa bahg da
trani in an jg an gaishg shi, yakan ba da gtearri, wani kudis, aims wani
mans, kutre., sai ya yi ta adin bald km/Ai...hi ya brt, belle kudT..
BiTyan an yi Sane kwini bakwai, Vivra sai ya tas&-antd. zuwa
Ong ya j5, klmi, ea Mini Rauyukilnea.
Mak& duk man; zi ea walwitsg dg. daidai da dai.dai sai wata Salle,
ta zs, kuma, a 86101 haduwa cikin birnf.
10
156..
F) Sa3.1aS Siibuweit Shilarg, (Balla; Cika CAT.)
Akwai wani darer de. Owl" yakan yi ASRarr y ri6a abincinea na kullum
biya", dSmin iyilansa duka sa ci. Kawii a daren nan yaken yalwati da
Abin da ya sa akan yalwata we. tyilai abinci ran nan, domin an gad' a
cikin Had.rsai, Alla yET, yi alke:warr, wands, duk ya yalwata we. iyilarna abinci
daren nan, shr, kawil Alla y: yalwata masa a cikin shikaran
SabOdit haka, id= mat& yi sag yakan yi c5fanen tars a eidansa, to, a
daren cika cikr yakan yi admen arsr,hal. idan ye. ski Iola: ma, yakan yi
haS na nai.
mai suns yakan yi R5Rarr ya, sayi kijr. daidai yawan mutinen gidansa.
wiit5 di!. yard da babba, kowa ya semi kgma tasa ya ci, ehr kadai. Hait makan
"KSw5, zai glye. wa Sine; bays ye. ci alma." idan, kuwa, mate= bai simi
118n yang wa, kSwana days ba, yakan game. nitiimb biy 01 hau ma kaza dayi.
Gwargwadon EkOn =Item, dai, haka yakan yr.
A darer ran nan akin ci abinci, barl a hita, a sae ci, an jimi,
kum5,, a Agra Cl.
A115,, karat, ya biyan an Rare cize.ciyen flan sarai, mat& ya, yi
wanks, ye), sa tsztos, ye. kiw3 tu.fifinsa na ads ya shigg. Ya, fits ang6-angS,
ye, kwiikii da teai a jikinsa in AT so. idan girl yi wiiy5, kumg, ya tafi
wurin abbkansa, at zauna at yi to tiar. sanait Cika Ciki to karma k5 nan.
Azamin ratlait Cika Cikr ya r7, de. lade mai yawii. Annabr Ilahammada.
saThi k5waca shikari ya yi azamin rinait Ashuli (rtinai Santa k5 nan).
Sabada haka, wanda, ya k5 cikin tafarkinsa duka yakan yi k5yr da &bin da
Annabr Mahammada ya rine. z5inantn ria ya k5 &inky' Dalrlin da ya
mukan yi azamin rinait k5 nan.
Ira azamin nan bi farina ba c5 kama; yadda azamin watan Ramalan ya
a. Sai wand). ya ga dim yakan yr ahi. ikwai rinalal bakwai cikin sh5kara
irin wannan wading a ki azamr irtn bake.. Azle irin wadannan Adana). su
.157.
ke ba farina ba, a na kirks' azamin tadawait.
4
.Akan yi Sa1152. Cika Ciki" a Tina ta gait ga watan ilmaharrara (shi ne-
wata na fark© a shilarit; ifaharmnadiyyi). Ita, ta gala, a nil kiranta
rinar Aslatra. Cika Ciltin, 101'4, a rani ta tars da dare a kg yinsa. Ita,
ranar tar= nan, a na kirtinta Taxi % ita cc again jajibgram Ciki.
A cikin rinat yakan dul-bi a little-11'r ya ga abin da shgka.rE,
zi to kaw5...k5 a a yi R5shi a shelaran nan, k5 yunwi, k5 ruwa zai yi yaws,
k5 wata Allabg ta mating k5 ta dabboThi, da sauran irinsa, kumg.
Akgn ga, kumg, irin abin da yakan dal; a yi damin neman tsarin
abibuwgn a aka fg,dg za sa siuka swag kyau, k5 a fadi wadansa ay5yin
Alkariaid: di a a a shit, k5, kawg., a 'iutititi a takarda a binng g,
A wata shiikarg, lama, akan sarki clu.kgn matgnensg, sa rifts, yitt sadaka.
sat kalif'. ya yi gwargwadon Hansa.

G) gari Ig A Kiln Zencen Sag,


Galta. Salgalalaikan.
Ai REIT. Ilaiki salatha.
Garbs,. ytt Warta milk.
LAPS. Mt nit lEttlyirt?
Wag,. Lafiya tat.
1Iadillge. tre ya ke" tate dig kai?
Gaba Ha kayo aria; a.
11Rilf. raran
Gabe. tar= Air den Daunt
Alter. Tie ya yi maka?
Ya yi mini sag.
aai yi
10 458..
Ga Sba. Kifin in fita (Iasi gidg, zuwi yiw5, na kulle R6fita. 35yn fe,"shIna
A
da kwini ulna na kale& Da diw5wita na iska kafi a bide. Na shigi
na tarad da wani mat& a ya wish; kgyika dukg., ya na, niyyar Pita da
shi. Na yi karttruwi. Sai ya rirami sandi zai ni da shi, sai
na yi zambu; na yi cat da wuyansil. MaRialbcie.na ya kg,w5 mine gudamunawi

her muka r masa. Muka, daurg shi. MO. kira d5gari. mak& dana masa
D5garr ya kai obi karkuka ba girmi bi arziki4
Algal. A z5 da All dan Dauri. (hi ya shig6.) Kai ni All dan Dauri?
Ali. I, sangna kg nan.
Aim. ji grin da Garbs ya yi maka? Gaskiyi,
Ali. Alla Grafarta milam. A karin bang aka kirni ni. Nathan din,
Gelba, barna ng. Sit ad da zai ya in lurk masa di, dMtinsa,.
K5wace ring, nakan tafi gidan. ring, ta uka na birde k5fg, na
Na tattara tarkacensa duke wire days don in kimsi ea, don kada Pura
k5 garg ta Bata el. I na cikin haka bi zato bi tsammini sai ga Gai'ba

yam fid6. Da shiggwi tasa die, don shaidanci ya riramg ni, ya danng
ni. Ya kira raaRwabcinsa, mica, daurg ni. da igiyi. Sala kira d6garl
suka bi shi ni, mica c: argw5 ng
Gerba. Abin da ya me,ya; Raxyi ne. Don ma ka zaa Raxyi gaban
alRili?
ya a ka kwa6a .61-41? In ka sace haka zan cire hannaa a mAganAn
nan. Ka na ti di, wurin tsaye?
Galba. Bi Exaba matumin nan da raryi gid5 cg garg shl. ZE ka
bi s:hi eskiyi?
}Taal so share' an nan ta Ri Cl ta Ri cinyewa? KadA ka kai

kanka Ind& All bai kai ka ba. Ka na tsammgeni: zzlin Ri wani in 85


wani? Shiga hankalinkai Ka yi ta kanka.
-159..

Gag. A115, y& giarta malam. Ni tibi. Allay& lea zatyaftikg. Amnia shi
makazyaor ng ggyi.
A ng, ea yarJ ka na ga ruts.
(0, Ili). Ka ni d& shaidi wand& zai tabbata mane Galt& yb," bi kg,

izinin lari da gidans&?


Ali. I, i na, da, shi.

Alkali. Wine" n5?

Ali. Aga.

Alkali. Mg ya kg gar ka?


Al!. Abblin zamina
Nun gam& dangi da 3una?

Sai gime: da arziki.

Alkali. In WW1 A z5 di shi.

All5, ya gaarta
hall. Ka san
Masi. °I, nit san
Alkali. Me ya ke gar kg,?

Aminrna a tan taut.


AlaI. Ka san mattualn nan?
Ni san shy mini. Sams& Gerbi.

Mai. ya ke tsakininsa da ;JD


Amincr.
san thin da ya kgm5 era nan?
Misi. AA, ban sans ba.

B11 ka da libirr Gait& ya yi tafiya kwgnan nan?


Wig. Asa, i. ri da libirr.
Sind da zai tafi bit, kis, ji yi wata wasiyyg. ga All ba?
Ali, a, jr.
-16o.
A
Alkali. De, da, ka jr yg. c5 masa?
Masi. Wata rani' de, nr. des GaSbi rat na cikin yiw5, sai ya ci in rakes shi eidian
*
Alt. DA mukA isa, na ji Gab ya ce wa Air ya ni s5 don A11R yes brA,
masa de, gidansa *an te,fiyi tag. Be. zai dad5 ba.

.11=. (GA, mai). Res 3i Abtn des shaidert nan ya ca?


Gaiba. Alas Vaxy5, ya ke yr. BA nil teat whit de, 3una ba in bit yenzu ba.
Shade; tiur ne.
A
A
Alkali. T5. Zit ka sae, ilrarlikenr be, ka san shi ba, king, be. ke, c5 we. Air
ye, lure. make, de, gidanke, ba?
Gaitbe.. Dit, be. zart Baal. ba.
Alai!. Don m® bA ze, ka sag ilkarlinr ba? idatt, knwa, kai biklasalmi ba
n5 za ke, rants5 des tsifinka.
Gaul. Ni masaimr ns. Axial be. tign acid 15y5. ba. Sai dai ah ye, rantsi.
AIA. Kai ni za kg, rant se.
Gate.. Ni, kern, bl zen rants5 ba.
ART. rewit Italia, di la yr la Ri rant Biwa? Za ka yi we. birr burtg?
Geisha. Win5

Mat. (GA Alga). insin5 daban des ka yi mass, be. yards be,.
Ai g. Gira, ka yi R5Pari kit yi rantelwi.
AIA. BA zan rants ba. Sai dai, eh..

kcal . T8. In be. ka rants5 ba, mon tabbiti ka did mast,. sal
Gasba. Ab1n des ka ce shr ki nen. Be. ni des rks in yi nue de, kai.
gLtc.. In ki brbiyij fade; ya m5tat tsekirdneti.
Lang. Rawl bit yi, taint banes`,.
(GA Gageba.) Abtn des ka yi nan be. shi des kyik. In ka n5, yin hakanan
muting be. ze: el mina da kai hal Tishi, be. ni wars, milnitetkr:
learyaike. Rare`. (Ga Ali.) Lail; nia ni kwarAn des kai cikin
Bari Amu, Ammi water' kwaran day; nes. Sai ke.
10
161.
H) Jane:Uzi
WPM da, nit& ya orw5, idan an pni ya kusa nutuwg, akin kwantad da
shr, a mai da fuskg, tasa wajen gabas Kumg, a na 813 a lakkana mass
wani sarkr sai Al1g.-ykrin da za, mute.
, Wanda

ya semi. ikon fain wannin magang ygyin mutuwa tag, akin ce ye, s5nt. mutuw5. da
"gam* shahgdg," .wgt5 matawg Xiakkygwi.
A na s3 kada mai haili to kasance" ea send da ya kg rage:gin rautucii.
Higkanttn, lama, mai janabt. Idan yes mute, baba laifi idan an yi krila des
hawa-y6, amnia, an hang yin kuwa da Agri di. hargawil. Ammer yin himRuri, kadit a
yi lolki, an fi an hakinan.
Salad da mat& ya rasa, di, matuwg tasa nan des nan sai a shgRii: ar sh'i6o,ida
wo deXigi da raaRwabtiet da milimai masu yi masa suture. Wanda aka shaida masa
dukit yakin yi adduti ya "A11E7 yes gifarta masa, Alla ya ji Rama, Ana
ya el can ya fiyi masa an.
Silk nan masa tafiyg, haRan kabar3: sal ea tafi, misa tafiya neman abin
yi masa tat kkafani sa tafi.
1) Wes.
Salad da zit a yi wa memaci wankii elan ngma wani miaami wands, ya saer yi
wa jiwa wan a,, wands, bug, ye: san yadda a kg yr, domain ya yi masa 'crania.
lung an liana yi wa =mad add. Ea a, puma, yanks masa Rumba.
Idan, kurag, an yi mass a1wala ir3n yadda akin yr Idan ?IL a yi salla,
daidai ne, amnia bi wajibi ba ne. Akin yi wi, gaga wanki a kwince ne. Anna
idan aka zaunad da shr dark davit ne. Bib& ltd.fr ya yi wa ragtg tasa
wanki in ti mute, hakinetn its,, kumg, to yi wa mijinta wanki and des ya rasa -..
Via 10.115 ad at wani data ba. idea mace ti mixtZ. a warin tafiyg., kawg,
wata mace diban tire di sa, baba, kumi, maharrkinta, daga akin maze:jen nan
di at kg tare da ita, sai wani dila& cikinsa ya yi mate taimareti ga task; tats
da tifinti.
9151

Hakanan, aag, idan naMiji ya mita, bad wani daban, blba


kuma maharrami tasa, sai wata mace to yi masa taimami ga faski tasa da,
kumi, tafinsa zuwa gwrwati hannunsa.
Idan, 1a wa., akwai wata imlharrami tasa sai to yi masa wanks, to yi masa
saturg., ga allaura tasa.
idan, kumi, akwai niiharraminta sai ya yi mate, wanks, amm5 bands ya
Vise mata tut ifinta. Ya yi wa jildnta duka suture.
A ni so a sa wa mamacr.
Gist yadda akan yi wa mad wanki. Akan dinky wata JiaTtit ne wadda mai
wardr.s zai say. hannunsa a ciki. Satan nan ya rika tsiima hannunsa a cikin
ruw5., ya ni, shife jikin mamaor da chi, ya na bin gaba-gaba ha; ya are.
akan Icwira masa, zuwa ba no Vim& yadda akan yi wankan daudi. ba.
2) Likkafanr.
Idan rni tain ya !luta, biyan an gama yi masa waraci, sai a si masa Likkafani.
Akan yi llkkafani mare no, ba El yin cl.k5,--wit5 a yi dayi k5 uka ko biyait havi
bakwai. yi: da bat a; tufts, k5 ja, k5 wani iri, sai fari. Y5 kamati
sa wa likkafanr keifai.. An, c°45 an yi wa Annabi. MAlhammada likkafanai uka
-
fargr5. BE i yi wa wand& ya yi mu.tuwai ohahidi wanki, ba a yi masa sallal.
taken binn5 chi da tu.fifinsa ne.
Akan yi via wanda ya kasha kansa calla. Hakanan, wanda shari
to kash5 chi. bi a so anugaba k5 itmama ya yi masa salla.
3) Saila.
id= an camel sti masa likkafael akan sa mauler cikin makarit a, fit5 da
BIZ, a yi masa, salla. Its, kawl, sallar gawa bit daidai da sauran sails. ba
05 d5min ba I yin =kali, IA 5 yin stijadi, 1)5 lei yin kailtun raihas a uurin
seller giwg.
GE yadda akan yi wa gaiwg calla: Akan kwantad da shr cikin makara, a.
kwantad di shr Atoka'. taiga to dribi gable, gins& ya n5, hula, kafifunsa su na
On)
.163_

wajen arewa. Swan -sn ltmgmr yes z5 kusa da giwan, yes tsayi a tsakiyg tasa

amnia da Iyatazarii. Biqa nany&kaRmta kowace inn Adda'a wadd& to fi

masa swag.

Da gam& sail& sai wadansu rag& cikinsa, pagan nit& uka k5 had a, sa Z5

sa dauki mOk&ran nan, at aza bias kgeadansa, sa nufi wajen kabAri. Idan sun

sai wadansa sa kax6e su, idan warin kabarrn da nrsa. Hag zE a taft a
. .

na kArBaS gni. idan an kai wurin kabArr, sai & daak6 shi kusa da bakin
.

kabarr..wadansu su, na rice di wajen kai, wadansu su na, Tike da wajen Rafg--A

fluid dA Ea del nikin mAkargi A sa shi cikin kabArr.

4) B_ is5. .

Yadda a kg sa matam cikin kagris idan an fitad di shi dAga cikin mAlcarg,

sai a sakg shi a bangli cikin kabArr, a mayaa d& fankg tas& wajen gab&s.

A Wen dame Wain kwantad d& shi, bEyans& wajen yammg, Rafifans& wajen

arewa, kang wajen kuda. Idan an a ahi cikt sai a kgw6 itatuwa, k6 kataner,

rag. Satan nan zg a. km56& rasa a ciccike katgfg duke, mai des bisasshlya;

Rasa, & ride dukA. Shr kg nan, sai ea karat gidg.

5) Ka_barr.

GE yadd& a kg haran kabArr: Ikwai kabarr irr 1Nkyi a nit kiransa

"shakg," OA' a na kirAns& "lah&61." Wanda a kg kir& shakka, akAn gin& rami

ni--kada da argwg zurfins& misalin Rata," gilds,, Mins& misalin Rafg uka. Dag&

nan sai, kumg, & gin& wani rimr a tsakiya tas& fidins& misalin Rafg gilds.

Akan bale miealin Rafg edg a k5wAne ggfg. Zurfing, kOmaS Rafg

k5 ftye da hakes.

shr wannn rain nan d& aka haRg. a tsak41, a na kirAns& "dg" k6 "'yes -."

A akin wannin akan as matam, siqn. nan a Or& k&tOngr k5 itatuwa & cikin m&i

fidrnahr ng a kg cg des shr "uwa."

Na biyg wand& a kg kirk' "lah&dg," akAn gin& rim ne" y& yi zurfi da ding,

swan nan & fife shi wajen gabas again Rafg MI6. Can dan kwantad d& ggmg.
..16y.-

Idan sun aon dee, makabaxti sal A tAfi gidan dA aks, yi rAsulia. Idan

an tAfi, eel A zauna a yi mash sa, kuma, ftagIng dukA A gaish5 sa

da rashing.

Zi A karfafa mar zricl7i, A ce sa dangana, wurtn dA ya tan, duk can za,

nil tegi. DAge nan sai 24 fit5 dl Abin sadaki gwArgwadon abin dA su k5 iyA

kudi da rwa dA makAmAntansa. Sat kuma A wats5.

Bi a sake zuw5 gidan sat bayan kwana uka, Ammi akan riCca zuwa gay. she su

Faix34.makakL Einatruka malAmai da jAmala za su sake taruwa a gidan nan dA

ishumixt nan ya nuta, a yi mast!). adduli. In an gami sat mutanen gidan

clanging dA lyanfuwang duke sa fit6 dA sadakad dA sake, taxi, sa bE jAma,ed

dA oak& taxi. da

Ita 05 elan a "sadeka ta uka." Hake, hug, za A sate A rani ta

kuraa, akin ea di ita, "saclaki ta bakwAi.' Wage. nan,

bi a sate yin wata sadaki sai an yi kwani ArbAlin..wannAn ita 05 "sadaki

ta ArbAlin."

Deo. nen ball Tanta sadaka, king, sai, dai, Idan Iyanfuwang sun tuna

dA shr wata rani, sat sa yi sedaka claming.


165 Ell
SX811/ NA Slit 'DUX:. TIETSUNIYOYI IV

Tatsimultvi ta
rain gal, BE Ya Kawo Santa

An yi wani matt= attajiri-Zttajtri, ma3. karma wtl mane hajOjinsil.


So..
Antnan wata shekara aka yi fart mai tsawo a gotringl, har mu.tane ba su stmi
girbln hatsinsa stsai ba. Sai dan rOg8 da cl3Y11 dit su ankalt kLan wadZna
aka kawo daga wadansa garuruwa Inca ruwa ya, ishe su aka rarraba unguwa Zinging,
a na sayell Ault Warman shekara an skayi hats! dl tstda Rwarai sabOdI
wahalar dZ aka sha wajen rams: da dauk8wi.
& & A
Shekara mai zuwa, ktuni, skit sake yin kamai= hakanan. Sh! nan. Aaiun
sai ya kwash:1 kudinsZ dukl, ya, kUma, sayaT da gidljensa da
h 4 a
gonakinsa. Ya hada kadin, ya yi, ta cikon hats! da garin rogoi. ya yi
im
ta
jibgta, wai, 4, Stan ehtkart mai zuwa, ma, a saki; yin fart yad, zai ci
martdinb rrbtln nan tasa 4 A taZ et. Ai, fa, wanniln sht)karkg, akZ yi ruwa
ha', dai, suki yi. AO' ya saukilRet Hats! dal ya Alwatto.r3gt da sauran
%as or a a a eb
mabunRusa Rasa ba a roagana. Mutane suka yalwata, su na ta godiya ga
ibangijt M & &thwart.

Warman Ittajta bai yi mania da wannlan rahamt da j'a'matt suka same ba.
BZti fitaT da hatsinsl don yZ sayaT a wannan shgkarb ba, sal ya wai, k3
sitkarill gZba a matsu yaddZ zai. sami abn rIbt. K3w:c: sh:kart sai nisimt. kt;
Rtruwa gal j:ma' Ran nan, dai, ya yi niyykie fitais da hatstn don ya sayaT.
a
Sai ya taras, duk tsutsa da Rwari sun fat; su sarai. YZnzu, kam, ya zama bit

shi kma.bda gidtio, kudt, kuma ba hatstn, sai ttgumi 4


4
a 44
3 a Inb at).
EA, 166
the niya ta 45:
Cara Bud

Dtmist da kiir5 sill yi. ilbSlantakt. ZIA dit kuma, suka yi


aboA kantalta.

TO, zikt ya ce, zamana na drudyt, Zbtati na kInif


To, maciji ya ce, "BibZ% abin dal na RI a zanina na diniyt kluif a taica
mint wutsiy1:"
To, kuma, &List ya ce, "B;b11 abin da na RI a zamana na daniyt, kamar
mitt& ya ding: yi, mint kallon rant. Bi na son yawIn ka115."
Kari ti ce, HN/, ktivia, baba abin da na RI a zamana na clan'iyt kIndi
A A al
yaw= magana. Ba na son yawan magana k5 kildan,"
Ananan sai raiamin dijt, dila, ya z5 shigtva. Da ya z5 ehigewa, ya
same su, ya 4, "Kai: earinunkt1 vistnyan dart," Suk; cle; 111141." Ya c:.
ti

"S'Innunial giwi bud." Suk: yi shini k:tmail Owl Sai mat min dijt,
ya :Mgt ya baT
raga baya aka kawb marl ant aka raba masa. Kafin a ce kwaht, kura
ta anye nitZ. Sai ta zub: wa L5ktyalvtil, &List, idO. &mist ta rki kari
baT cabs mats ido hakLan. KEA, lawrt, sai Ryan: mat: idt, to ke,
sake Imre da fat, Su na cikin kokawa, zakt ya c:, "I51, bar wannan to
& A
da ccurgt Raina ba ya Bonsai,"
Ba SU den' fads bat. Sai. ya ji haushI, ya make au. gabs days. Sai sukl
mutat,

Da ya tight cikin Diehl sai ya take vutsiyilf mactjI halt ta teinke.


Haag ya yl Lush! saurin ran 3icinaa. Sai ya sari zikt da btkinstu
da
ShI ke nan, sat zikt ya rata,
nan dk stik: fidt.skl hud5 na kwZnce.
167 11
Can, malZmin dijt, dila, ya za. ya same su. Su nit kwZnicwitnce. Sat ya
ce, "San nanku mAn yan dawa . Sa ananka ga wa hudu ." Sal dhira.

Tate 4114, ta 46:


Mai Hilda
A amlin dial an yi wadansu mutane, su biyu. 'DOA ya na da arziki,
days, kowa, matZllid ne. Kullum sai mZi arzikin nan ya yi ta dtmuwaS
raattllaalein nan, ya na ta yi mass gor3. Lan matZltalci ya yi 'yar magana,
sal mat arztkin ya kai. shi kaza gaban ya ce mata].aucin nan ya
3r
=Mange alit.
Anti= annan, sai ran nan 11Ri1.l ya ce sae dai kam, ya gZji cis Sin
mZganbsIt. Kuria, don a y3 to to Rare, aircalin nan ya ce zai yi musu tambayayi.
ta sht no ya yi aye a
sun yarda.
,
Wanda yt ba (1,41 amsa Rutinen nan suka ce

ya ce ya ba sit kwina bakwZi sal fadZ rasa abin da ya fi k6me


4y:a a dEniart, da Zan dZ ya fi kame Rarfi 11 &nay:, dZ Itn dZ ya fi keme
%
wadata a &nine Suka ce sun yarda.
Bay= loin; bakwai suka sake clawSwi ean alRali. Attajirin nan ya ce a
dinty': dark rottals:, ita Win tafi. k3m1; kyZu. N5mansa, shl ne ya
fi van; kart/ Z duniya. Sht, kuma, ktans: eh/ ne ya fi kawai sr:ciatt a kasaTal.
ya kadl ya t2, ai, bt kai ne ka fi kowa wadata- a
&Idyl ba--iytIcatcZ nan Rasarmui.

Sai matitata ya bi da tiaZ amsb. ra et Ltn dkl ya fi k3m; kirlu


6414 shi ne yana yin bazari. Nasal karart, ita ta fi Om; kard. Kticao Iola)
ita ta fi Ica; w:ditt. LIAM ya et, lane, gillskiyi ne ams6shin nan
or At 4.,

ya tambaya, .ko wani ne ya fadl masa amsoshin nan?


46 & . . I 'yarsa ce ta
matalauci shi mutum ne mai gaslciya. Saboda haka sai ya ce
sh
Li 168
shZida masa. FIdalf gaskirlit, king, ta art kiyitad da likalin an. Luna
A
ya ce ya na son y i rinyan nan mat hikima da aura. MAL ya ba shi 5ta.
Aka yi Tan daga ran nan Alt ya saww;ka matel8 aucl. it in talaucin
da ya kt fimi d: shi.

Tatslinljet ta 47:
Virsi_sirra
Wata rang aran Unit ya gZmu del reran dijt. Venn ajt yi ice, "Aboki,
Zap mu tZfi ma ci :binci a gidina."
Seran birnt ya ce, "Yluwit"
A
D: soka kai bakin rimtnsZ a cikin gong, Baran dijt ya cg, "To.

btsmillto
13;ran bird. ya de. "Klip gidanka ke nin?"
131;ran daj ya A "I." Ya kiwi; dZnkalt, ya ba shi.
/13eran birni ya ce, ism nt can ankalt."
Ya Ce, "le, kt nano"
'Miran bird ya city "Lao hakZ zaman kau,ye ya 14? Sai ka do gtbe kZ
ga gidina
Da gZriya wart. 6iran dijt ya nufi garY, wurin abokinsa. oaran birni ya
ya tare shi, ya yi mass mamba, ya kai ehi wani datt mai kyZu na
simintto did ya na ka1.1.5. lbakinsZ ya et, 14, kat ci Zbinci." Ya
kai shr. wurin wata fist clke da tilye-toys.
131;ran dijt ya dandtini, ya ce, "Ban ti6Z Ain abinci inn wannan ba."
Sun fig a, sai suk: ji tat, tap tar. 'gran birni ya et, 1411 gad%
gidas su na zuwa." Suka gudu, sukas boy%
a
A
Ca magi

Jita adan sai aran birnl ya reds ya ce, "Be kamai, ze, in kai kZ wani
dikin &I a 03 ake Ya fita. Sinn dijt ya bi shi da raw!' ilk!.
169

Su na tafiya, sal ya ga asai mai kyau kusa da bangs. Ya kai eki, zat
Os

cabal sai aran bird' ya yi farat ya jiwO shi. Ya -ce, Karla ka ta6a,
tarko nea ,"
ea 4
Suka wuce, sai suka kai (Eakin kilishi, Ba su yanka ko sau biyu ba, sat ,
a Al, as a few
ga kyanwa kwaram, Suka gudu, ba su tsaya ba har sutra fita unguwar.
Sai Berm ya ce, dai, ba na son zamankl na tiara
zamara na dajt a dan ramina. kwZnciya`f r2.t ya fi dZ tashin
hanklio"

Tatsaniya ta 48:

alallnitalla
dit an yi want shahararren SarkT
away flrautt. Kull=
idan mZrZice ya yi sai a daura mass sirdt ya 3 e ya hZrb3 nix= dijt da
tsuntsaye. Wata rani ya ftta irtn wann:n ynwOn ha.rbt., sai ya glau dZ
ilny;wt. Ya danZ bindigt, zai hlrbe ta, sat ta yi ta ba sha, halkurt, ta ce
kada yZ, hlbrb; in bat hZtr13; to ba fink trien tlimakIn Ict zi. ta tyl
yi masZ. Sarkin ntln ya kyiale ta.
Da zai k5mt. gida sai Any-iwb ta ta to biyo zuwa fidbsa.
Ya ce ya Anti. A kaa'n hanyt. game da trin katcln tsuntsun nZn cul a ke
ic,44 jthtlmt. Sarktn ya yi ntryb zai hazbe shi sat tsuntsun ya r& shl.,
ya ce, kaa ya hZrbe shi. Sarkl ya Ara. Shi, kumi, tsuntsun ya ce ya na
eo ya blyo Sara zuwa fadarsa. Sarkin ya ce ya yarda.
Shy ka Ilan. y:nyilwt dZ tsuntsii suka zama Zbtkan hiraT Sark!,
na Sankt yt. raa. Su_nt. cikin wann:n zama sai ta ct, at, ya
0/nal Sark! ya yi aurae. Tsuntsun nZn ya ce baDit yarinyar da ta calnc:nci
Sark! sai wata yar Sark! dil ke can kasishen gabZs. tuna yar Sarkin
170
nan, an riga an ba dZ ita.
& w a &
Saboda haka tsuntsun nan da yanyawa suka shiga yin shawara game da yadda
71:141- kayo to tZ 77ttrin SukZ daidatta shlwart tsuntsin nan shi ya
kamata ya g3y5 to a fankaciccIn blyan nan nasa. BZ a yi Wing bakwZi ba sat
jihtlmt ya kastahen ya sunkut3 amarya.
DI Ian yarinyt nemai:It71. oar; suka labarin wani tsuntsu ya
dZuke ta, sai suka nug glrin Sarkin nan. Da ltbarin ya Jai; wajen sui
.sai ya." ya gayyatii tsuntstie. nIndunaT yikt ta 7,3 kusa
tsuntsayen niaan suka auks muse. 'Yan kansinZn tsuntsaye suka yi
reo'n 'flan.
a a
ta shiga clkin hantunan dawaki, roanyan, kuml, sukaa ta mirtn mahayl
dawlktn 411 fukafukansu. A RZ,rshe, dal., uban yirinyt. mat nemantZ acre sukl
rasu, a wurtn. Shi ke nan-Sarki, mat kola da sa ya yi zamansa are'
do amaxyl tasa.

as ,,0
lya ta 49:
Tatsunas

Kowa DZ ImftninsZ,

la*kwai want act wandl ya ke mad da clukea'n nlimun daji wadZna, su, ke
Z. want babban dijt. ein nan ya yi shlwar: caws kasb duk tstAffin namun
dijt don karfin ytn want aikt, ga kuml, sun clnye duklan ribinan
a kanlnli ninon dijt za su c!. SabOdZ haka sat gb-gieln ya je, ya la61 a g5fZ3n
hara indZ namun dijt su ke bi, ya 134i. Idan ga wannan sat ya yi war, yZ,
s a
murde mass waya, in ya ga wanoan sat ya murRushe shi, ya kashe shi. Haka ya
yi ta yi ya na karklehe su.
Ishe, a 15kealan da ya ke wannL, want zomo ya swami ltbirt. Sat ya je ya
want Wigan CAA dansl. nan stl na ct, na fitowa
waje. Blyan yan kwtn;k1 kZdan, ran nan act ya gZji ya je ya a gindin
wata ltaciya, ya nt, hutawa. Daga nan sat barci ya kwashe shi. Ya kw:nta
171
rtgingine ya butte bakinsa suit
Can sai want macs j! ya zo vurtn, da ya ga btkin zikt na }Ade sat shi,
ma, ya, shigi din yl den hitt kZdane Nan d: nan za ya yi Sara, ya tisht
firgIce. Ya rasa abin dZ zai y!. Ya na cikin tsananin baRin cikt ya yi
a
tags. Ananan sai ya hangs dan zami5 wands ya fits waje don ya ci ganyen
hZrawli. Ya kira shi, ya ARE) shi ko zai taimake shi. 'Dan zomo ya eta, at,
sh! yarn ne, ba z7ti iya tilimakonsl Immi ubansa na nan wands

tlimakonsZ Lon ba zai nuns halin butulct ba. Zact ya ce ya yi maza ya


kiraw3 ilbansZ, bZ zai Ace 11 ba.
'Dan An; ya tambayi ziltt c:wa ya fldi 11.n da zai yi wa tsEshonsl tdan
ya taimake sta. ZIA yati ce, alliht in hal, dai, A Ala AnsZt zai rabZ
Om; rigs:, biyi zia*i kasht gadi. /Dan ya ya ya fadZ
ilbansa yadda sukZ, yi dZ zikt da Ikawlirtri da ya yi. Nan d: nan zsainO ya nemi
Berg, ya kasha, ya ratZyi, shi, sukZ !ntfi inch zikt ya ke. DI silk:, Isa can
zan3 ya fadZ, zald yZ. kwanta yl bid; brtkinsZ Emma, sal ya ajiye
ara dab dZ baktne
ei met ! ya ji warm eerie ya lER3 wZje Da ya ga cftwa Berl ne
Rasa ya far71 zero` jt.ki ha ya fig ya na et. Sai zeal ya yi maza
tsZye. Zak t, kuwa, ya kawo kome Hasa, ya raba shi biyu ya ba zomo,
kumai ya yi mass gOdiya matuka. aga nan zikt ya yi ZakiiwZirl cewa ba zai kashe
istfIffin nsixaun dijt ba, ktuni. Ya ce k© bt au da Inftnin kome, za
shawart An 111, ya rikice.
172
TatsEntya ta 50:
InAnit.......ILMak Rana. Kadil KZ Ti Dare

Want mahrtrbi ya na yawn a dajt ya na avian namZn da zai hZrba. A cikin


yawlce-fwitcensZ ya ji kikan wani ma'am a cikin wata sai ya ate, Z.
Asa ctwa wannan muryi ta hjani ce, ke ta fatalwa, ko ta dan Ad4;m? Da ya
sake in kakli sai ya nufi wurtn, da ya ler a AVIA?* hake, sat ya ga want
mat& ya yi tagind a cikin jiya ya nt ta
MahZrbI ya
. A
tlibZye shi abin da ya kiwi; shi nan. Ya ce, shi da want
133kins: ne suka je yankan ciyawt, loge nan ya yi Zama, bat san hanyb gida
ba, Wat, ya na cikin 4141 ne, ya fadt wannan rig.ya tun kwina uka. Ya
rtki mah:rbI ya yi wa A3.1.a ya fid da shi.
TZusZyt ya kina mahZrbi. Ya na shign zai fitar da shi kts non, sat wata
gafiya ta ce, fid dZ yan Adtlm mugunta gilre sa".
Nan da, nan want kat2n mot!, ma, ya kunni; kai dZgal akin ya
ct, "Da ni da gafiya mun fidt nan d(1 dare ne, Tim mako days ba mu, afil
staid wands zai taimake mu ba. idan ka fid da mu ba za mu zama butulu ba,
log tdan ka kaskurt tliinaki clan Adam ottalia zai yi" Sukl yi Zlkaw Zr3:
za su rams massd$1 Zlhert,
Mahilrbt, tZusZyi ya kama shi ya fisshe su duke da igiyt. Miltumirj ya bi
mahlran zuwa rika yi mass blvIntakft. Da mactji da gafiyt
sake yi
Ganya ta yi rant dagZ, taskki Sark! zuwa gidan matumtn, . ta na kawo =El
kiya MahLbt ya taxe dutlya, da yawt klbmaT su enirtya, azurfa, da
zannuwl mass Ube.. Elk nan want mat& ya je ya fada wa Sark! 454 malarbT
earawo ne, duk kayan gidan Sark! su na gidansl. rtg;x9.1. suka Y.) cajin gidansl
a k
ll
sukataxiaT, hakanan ne, sat suka kima shi, suka kue-awai, Sark! ya ce e a
kashe shi.
sal. mactg ya Jai ya stimi raaarbt a cikin akZ Malt shi.
Ya fad: mass Awe, Obe zai Art 'yar Sarki, k5w4ln irtn mig:Intn da aka yx
ba ba, Ira ga !aeoni in ya ba to 4, she tri. ward*
KtIshegari yar Sark! ta na shill ieka Z aubta, sai =AA ya kai mad
sera sZu ukti bar ta fedt ta same,. Sai. Bark3 ya kira baktye da malamai. Thik
sake yi Rtkarinsa a bawl. Sara ya ce duk wawa ya ba ta mig:ini her
ta warke aura mass ita.
Sat mahitrbT. ya fada wa mai tsaron karkuku aws ya na da megZni. Nan da
nan ya kai shi wurin Sark!. Ya sa aka ruwi ya zubZ gt:rin megtIni waddZ
mot! yi ba shi, ya bai. 'yar Sark! 4. she. Jimtwa kadan sai yar Sark/ ta
mike ta na magana, ta warke sarai.
Sark! ya cik: ya st tyalissZ acZ yi 'Akin acre, akZ
a
kai, wit mahlrbi amaryi da kiya masi yaws. Sal. ya ki5m1 gidi ya kOri wancZn barn
nan Hasa dZwa gidansZ. Bat kilmitt in ka yi wa imitum ring ya yi makZ dare ha.

Tatsiintyi ta
FZr lb as Maras va
A zemZnin da wani manta ya na da wani ke Lan! da shi
ya
tun da dadtwa bar j akin ya zo ya tsiifa, ya aunt ZbangijIns: ya g7(ji da sat
ya na avian kasha shi dtmin ba silt da want :meta kumg. Da ,j1kIn ya ga hake
sal. ya gudti ya Watt hanyb wani
Ya nfi cikin tZflyt. sai ya gZmu dZ wani klre wanes sh.t, mi, ya tsiifa ba
ya iyZ flrauttl, hay ubangijinsa ya na nlinan kaahe shi. Kara ya brt shi
1Lirin abin da ya same slit haT ya gudii daga gidi. Jag ya ce shi,
Zbtn da ya slue sht ke nan haT ya fits loge gidan
Suka zama 18kan Snit yi ta tibtfiart titre. I cikin tlf3ybsi1 sal.
sutra glint da mtge, fu.shkbs: a daure. Drs sukl tambaye shi indl za shi, ya
Fl 174
ce, wait iibangljthsZt ya ce ya tarifa 135. ya, Berle Don haka,
kuma, ya ke avian kashe shi., shit kt), ya gud3, Suka tZimbayee shi kA ya na.
so 34. a 511 zuwa muslin bikin al za sa j e su yi wiRt. Ya Ardis kawil, Sukl
cgaba da safiyt.
Da saka kai wani kauye, sake ga want zakara act, ya na
Suka taMbay; thi dala in daya sa ya kea care haka. !a ce,
% 41F
a
slat yakZn sanad
wail a yam ya tsufa ba-yah iya cars.
,.,
d: muttn; 16k:ct tun dZ dada" aria, cars
lb

yadda stsai.don hake, wai, za Ist yanks shi Suka tZtrob:lyi 3hi Len
ty: binsu yZ rika reel& wide Sat ya Arida ya bi
A m b a t a l ka t gZrtr t da tis at ba d a r e y a yi. SukZ shtga dajt don sZi

kwinge 2awl can EZtkara wands ya hau ittce ya hangs basket watil dtlgili flea ya
fad: ma sauran le Suka nufi wurin, za mei std. abinci Z. can. 1

Isei..a wurtn alka go, ward. dan gidi Z. alit, finis, Ami4 ta na et I (man,
Viet na Ate
Sai jtot ya m4TRe wuytt, ya red ta taa'gt. MIA; ya hau baiyan jtki, Age
ya hat bayan kare, zakara, kuwa, ya hau bayan Age, duk su na lets e. Da suka
ga abinci irtart da Elrftyi suka ajtyee at nit a, sat j aka ya yi kika da
kart!. Kara, ma, ya yi hausht, mage ya yi kuka, shit, zakara da ke can said
ya yi.
artyi ctri abinci makl dibt ta tags, sukl ga Aban bald na
jrtki da Warm lax; a id:nun Age na whaya da tstnin btkin !IL na zakara
sat !aka sa tartaint wadansu net suka firfiti; a gIgke, suka yeast,
sake bad ab.n ci mat dimbin yawl. rebbBbin ruln stria shiga gidaNt suka yi ta
ctri nan.
An jim: sai 614yIn mat sake di484, suka shIg54 Da suka dibtindZ
mage ya kwanta kusa da murhu, suit; ga idanunsa sat suka zZci yeti ce.
175

sukl sa hanni Alin, wai, su mai a water cikin murhit, sai Age ya yi kma,
ya yi tsalleis ya dira a Rtrjin waninstl. Sai jlici la; karag da zakara suka yi
nk:
ntezan 13:471nfirgitts sukl guc1, b; diwOwa ba.
Debbo-btn suk; may: viurin.

Thin. itya ta 52:


harshen Gimp K i tildirat
1. tiaanin dl an yi wani Sark da kt ttkarcia da kyltun fridlfsZ Har, mg,
yak&in gayyato man; zo ganT. Antnan nan sai ya kirawo wadansu
blAT don su dab' ;1 fikki teas. Biyan sun gall dubtwa, sai daya daga akin
btftin nan ya ca ai fidb Sarkin nan ba to kesi ta Sarkin ZailZ ba. Its., mat
don kylluntZ b3kt; ne ktit dant: dar; da rana. Don hake ba to gliuwirt farat
daya.
Tun daga lokacin da Sarkin nan ya ji hake hankalinsa ya tlisht, duk ya
dm% Ya ce ztd. brt ciZt Ilia, mat dimbin yaws ga duk wanda ya kai shi Zai3.Z don
ya ga maul fade vadd: ta, fi teas. 4,i, hug, bai wands ya gang wan tyaiesa
ya Zurr ilmoiri, fa, bias sharZdi. In ya kasa gang fidb, za a daura shi
a blyan raj, da shi har yZ mutt
Sai warYt, wai, sh! Kilramek Aka ya ce wa Sarkin nan, sh! zai. iya gang
fader. Ya, kuma, cs ya yards da sharZdtn da aka yi.
Sht ke nan, sai Animas TOki ya kimsZ kai akin uwag. anti!. 141n nan sat
A
ya gars da. wata ts3huwa *an ya gaishe sai ya skulida mate abin da
ke t'a,fe da shi.
TaBhuwan nan ta ce ai Zaila rasa &Ire ta, :ma Lan ya yi
ttlfiyare kwana gods zuwi gaba zZi tarad da 'yai4 uwa tat:. ita ce za to lyZ
tlirnakonsit. 14mi/a TOka ya yi ban kwana dtl. its. KlIshegZri ya isa wajen
Iyalluw45. tatZ. Ya shanda mat: yaddZ sutra yi dZ wacan. Sai ts5huwa ta ce,
I
1.11 176

at, ya yi sii a, dtmin anal* iiihZunts ce. A nan ne Asa tsaron fadlf
. sukan z3 want iafkt a dajin su yi wanki.
Ts5huwan nan ta nuns wa DIramaT Toka hanyt. Ta ce in ya ae kusa dZ
wurin sat yZ B3y11, kada yZ bart su gan shit yZ yi rokarl ya sungum5 saturt,
Jaya diga akin bOksilyen nan yZ kiw5 mate. Nan da nan Klramal Toka ya je ya
ad kata yaddZ ts5huw411 ta ect mass.
Sh! kat nen, sat tsohuwan nan ta kiw5 want bitatun karfe) ta bat wa
IlaramaT Toka.
es . qpm . 46 . a
Ta ce, idan ya na bukatar kowane irin abu a duniya sa.i ya busa
4 a,

Itttn, qua. blast:Ts:. ta. biya. Itlxamal 'Aka ya yi ban kwrui3, ya tasam nra

garinsu,

tsaTsZ bZi tsayt ba sat Z k541, gidan Sark/. Sarkin bat, ma, tsayt ba
sat ya c:, "Kowa ya ga, ba ka kawo kome ba," karamal Toka ya ce ka
ke A in nuns mak; fa& 141 na v3 da ita"? Sark! ya ce su je cikin
Su na shlii cikin lambu sat Maramif TOkii.ya basZ. bitatan da ya v5 dl ski!.
Nan dice sat ga Aida' Zan:, to bflyyant. Sarkin nan ya fadt kastZt same don
firgitt. La yi farad; sukZ shtga cikin fadb. Ya dad, ya ga abiibuvrZn da
bitt taisfl gan! ba. Sai Sarkin nan ya ce, to, stkayylr dZ zachii yi wa, EZraralf
Itka ita ce ya zaraa Sark! biyanal. kawit aka yL

Tattsanlysi, ta 53:
Si,'Z T3. Fi V6`yan

Shtlara Zru-Zra suka wu.et, an ta6a yin want Sark! wand: ya ke da wata
alp, ads mat ban shy'. awe. watt Sarkin nan yakEln yi wa talakimansl tamba,y3y/
Asa. woryrt, wadanda idan aka stunt wandZ ya ba da imsZEstl sat Sarkin yZ yi mass
113.1mIrt mat yawl. A. lorai wadansu mZrtlyti su biyar, su na 7,1une cikin halm
matsuwii, sat day; citgZt cikinsa ya ct, at, ya kyslutu mu je wajen Sark! ma gan!
177

ko mu na da r1343. sukZ, tisht, stikZ j; fa:ban Sark!.


Sarkin nan ya yi wa ralrlytm nan biyais tarabatyilyi Ya ce, su tafi,
sat biyan kw"ina ulol sa zo masZi. da waste TZunbayit ta fark5, ita ce, Sarkin nan
ya na so raasa tutift wacand'E't mach' bZ), iyZ hiidtw5, ba, long, ba
e

za tai iya cinsu ba, kumi, ba a iya Aga su. Warman amsa maraya na farko, 411,
zai blIt da amskitZt biyan uka.
TIabayt. ta biyi, kome, ita ce, Sarkin nan ya a cikin lltun faclbsl,
nan ne a kea 41
samun itacen da ya Li kalwane tsav5 a Rasai.sa. A can R6131uwali
%

ii aeon k5y6lushg a na jin motet a lasagna Iona agl kasi ba u mcttsin Ova,
a a %
Me ya sa hake
. TaInbaya ta ultil ita ce, wai, daga fadkis Sarkin nan zuwa want den bt
mat. nisa ba. Akwai wadansu tstfZffi, biyar wadZndZ suka kunshe want *isle..
To, wane auir. ne saka kunshe?
TInbayri ta hudu, kuwa, ita ce, wan., Sarkin nan ya na da t at o gongl wadda
kowace shekara a nt, yi mat; huda, aanta bae tt shaka akwai
want dtitst, 71, ken dritsZn Zkvai want kylckyliwan itace. TO, ya sa haka?
TZmbayt ta bt,yaT, ita ce, wai, a cikin llubun furannI na Sarkin nan alorai
want abu dcl akZ apt. TO, wane Z.b11 ne wannan?

vIrtyun nan sukZ d4;16 glban Sark!. Glue ca tInbayt ta


fark3, babban raZ-7.3yZn non ya et via' Sark! ya 3iwu ne yi masa tutittn da
mash ba yal wuta, kami, ba tt. ct. karai, fa, sat an ba sht
Zi.lanakIshinyankan dutse, da 113E11 ta dinktn ditise, da, kural zari; da
dinkixa dirtse. Sark! ya ce wannian mast ta yi daidai.
4, al a h
Maraya na ya ce abin da ya sa a Ice akt motsi a can kololuwar itacen
1
& -
nan domin akirai yen itacen haT .hudii a can sail. A rcasa, kuwa, b:, kEane.
Na uka, lama, ya get abin est. ya itacen niltn ya kto datsen nan dtmin drttsZn
eh! ne na Sarkin, gt3n1f, kawi, ba trisl ba
iann 118
;Ay:, na hudu ya ce as3rin da ke
1r n.she a =khan tshilffin nZin blydi
shi ne Zrtn Sarkt ya yi muse na aura muse iyilyansZ, Zomi
4.4

aura muse bao


A
Amsa ta blyaT, ita et,
wata rana farZnn.lbn suka yi mtlgant. Su'lansa kan
Amm4 a b " 0. 41
411.
a
cewa =wan da a ke ba su ya yi masa yawa har, ma, zap. kashe au.
. oe . ..
at % %
Sark yayi mamikin ams3shin nano Ya yi wa marayan nan aheri, ya, lama,
ea su a fadarsai Ya.,Yi4wa
. k3wgne gi4ansis daban.
. . .%; .;!. f:w'

Tttsantya ta 54:
t t
Alfa Ne. Maaanin It5re
wata ky:stikkAwaS wad4. baba irtnta% Mah;ifintZ ya rZsu, ya
haT ita sat mahaiftyaTta% Antnan ran nan sat uwb ta auri want mtltIlmo
Sh3:, mIttuntn, so ya Vied; ido ya ga agolan nan tasa. Sai ya yi ta
shiryit yaddl zap. halaka too
Da uwar yarinyt to gene abin da sabon mijinta kt d14, niyyar yt sat ita,
kumi, hankhinta ya tishio Sh:T. ke nan, zamansil ya Ri dad.
nan ta ftta zuwa kasuwa sat
Wata rqa.-na bayan agolan ya gayyaci
I
mateisa, wai, to rakt shi shah isksat bikin take. Ta, kuwa, yZrds, sukca', kama
hanyt, sake taft. sat ya angZzi ta cikin ttki, ya j5 y5 gida
DI zuwansu
littan nan .ta y3., tag, tl same. AticiZtgl ttka..lotn ya flskart, Sai
'

ta roRi Alla, ta cea ab ya natia. tZt sake man. tat;


'4
firinya ta dawo daga kasuwa ba ta ga mahaillyaTtl'ba: Ta &ice, .ta yi
.
kiki har ta WA can ta tZMb4i mijln uwaltao Ya ce, ai, uwifta ta
fida ttkill sag ad da suka je yawon
1311 ei
Ile a
shan iska, a .A MI di
Yarinya da jin ha.ka ba ta tsaya
jirZn kome ba sat ta raga zuwa bakin tekii, ta nt ta Oka. Da ta gaji da neman
uwaYsta ba to gan to ba, sat ta dawn gidio
a ^
Ba a dade ba mutumin nan ya sik aura wata mataT. Ita, kumi, amaryan nan
ba r
ta da Lame Ta gra wa yartnyan nan mutat ta dauki kara ta aza meta.
179
Ha'? wa sai. yarinyan ta sake k3mtwi blkin Ta na zuwa, sai ta
hIa`ngi ttron wadansu 'yarn mate. DakZnEal au nt kallon wadansu
yawn

a kan rag. Sun y!, sun y! kim3 Ain, sun Wirt ta tlmbZye su.

abin dZ za su yl da DIAnnin nan, sai sutra ce, Sark! ne ya yi ZikiwZrt..duk


wadd; ta z3 masa 4. farlinin z:i ta, ta koma eft gad' ta
zauna.
Sai,dl sauran 'yam matan nan suka tZfi sutra bdi4 ta, sat annan ta fade

ma don ta kim3 fa;:tnnin. Da ta je kusa dl su sai ta ga wata katlwai


agwa, sat ta rad. Sail kutna, ta ji kigwb ta c: mate, "Habl, lySta, kadZ
kt ji NI ct mahaif6Akt, farinnin% Yartnil ta sa hannu ta
d3b3 farlInni Ta yi ban kwini da uwalrta ta nuf5 gZri.
Han fit nan labar ya tsa ga Sark! cSwi ta deb3 farZnntn. Sark! 8.
flawana suk: yi ta marl sukZ haw3 dawikt, suk:. yirinAn nan ta
A di 41 se A
Take aka daura vnisu azure da Sarkin.
Cikin, h!ra sai Sarkin nan ya ce ya ga al na yiriny:n nan ba to yin farin
cikt. Yierinyl ta sh:ida mass d..:433.11n bat in cik nta. Ta, kumi., shalida mass
a. . %
celra yanzu uwaTtZt
a
ta rikida ta zama Nan 41Z. nan Sark! ya
sa ak16 juti
r
4 q
aka kawo kagwa daga. Baku`. Ita kig4F dZ. kanta ta faca. 141.1511 yadda za a Ta. ta
a
sikZ Aida mattim, Ta cesaint
a sat allira a soki jikinta da kard, Da su.kanta, alp

10.1wS, sai ga ta, ta, fit3 milt& stsai.

Sh! ke nan, Sark! da mhos:, 8 uwar mataIsZ sutra yi zamansa cikin jin
dad!, Sh! vietin =lbw& can 414; maketacclyal mttaTslmlimakon rata Sark! ta
rama irin da suka mate sad, mi, rik1 yi musa hart Haka
mica yi ta zamansu.
PRECEDING PAGE BLANK-
NOT FILMECL81

Mat NA ttli. sHt Etrd: Vied 2DWAN


at 2 or
A)
14
Yadda Tarawa Enka rira
Yau wajen shekart earl blydi rauttnen %rat ix` sup san Om; na Afirk; ba
sai na arta-m.4.d liji;riya% Ta'arkallits da Mash lb 4.
suka j! baton Rastshe lcucii, da wad;nnan sai kawai. Saks styli lc:mit
ltArtil mass ban earalkt na dtd.Znnt su ke zakune, wai, a kuda
-
Hamada.a,

nan Portuguese su na ta cinik! da Rastshen Afirka ta


or k b 2 4
Arews...Daga nan suka tura. gaba-gaba cikin jiragensa ta bait= tekuse a gaBar
Afirla ta Yamrna har suka kai ktgin Gambiyt. DZ.g:t nan sulca kart gZba her wasu
suka kai "Bight of Alin." Mk inch suka% taf3. suka" yi ta ()Lig dZ. =Alen
4. 2 de A
kasar. A wadansu wurare daga baya suka kafa sansarai suka gina,
ow

suka ajiye
may don kar3,yar anikinsa.

Cikin A.D. 1441 sail far`a. kai 'ay! da gtrin zinariya Cikin
A.D. 1472 suk.Z. iso Beans Cikin A.D. 3481 sake farl kafa sZnsanT. a iinanZ.
GalkwZs. saq.nn:n su Portuguese tslcinin Tarawa duke sun
A

cinikin Afirka ta Yamma.


Ira sal an da sauran Rastshen %Avg suka ga rib da* sakZn cio sai
a 4 a a is
wadansunsu suka shirya su, gra zuwa. Jiragen Ingila suka fara tasowa dikin
A.D. 1583, sukZ, sa`uka Bteln. Muttnen kasa&T suka yi masa martba. Titrawial:

sutra baT jirtgens cikin ktgin 131;ntn, sake bi tuda zuwa biran. Nan 4 nan
sutra sZyi bZrkOnii ton 80. Inroa da suka ji ltbartn 'yansuwansa da suk:. bait
4
akin jirtgist su nt, matuwt, mica tisht, sukZ g;iggautl k3m1.4. Daga cikin
mutum dart Zrball in da sukZ, trio dilga` Zr13;,' kadat suka
2
Naga nan wadansu suka biyo, ciniki ya kara bud a
uwa da dame ko da ya Ice
rut:a yawl suka sabacIZ. cittat d.Z. ke wane BandZ. Porto gu~ese da,
fir! 182

Ingilisht, muttnen 111311Znd. Faranst, Jan Is, Swed;:ns Denmark d.Z.


dukZ, suk:, shtga cikin ciniki clgab, AfirkZ ta
Da farko ba don bad Icadai aka titfi ba, Zmma don Zmftniin d: a ke aria
A I/ Ibb 1 a
a Rasa?, Wadanda suka taso daga Ingila cikin A, D. 1589 suka sa,yi berkonci da
hauren g!wa d.,1 man kwakwa d'a. tuft, na auduga da na bawon kwakwt. Su, kurna,
suk:, sayar muse da tufaft na ulu da na "1inZn." da ktreAtren Arawi,
dAl mundty; na jan Rarft, da karau, c13, duwttsii irt-irt. A iikatwaTistl cikin
LI% 3.591 suka Ant barktn3 buhu 589, hauren glwa 150, da man kwakwt gwangwan
32. Haka mun gant mafarin ciniki tsa.kinin Tarawa dZ. mutanen Afirka ta Yamria
ya *nt, kAus ZmAnt tashIn hankht.
B) Cinikin Bay!

Amnia d: Tarawa suka binikin bay!, duk wennan ya Akio& Tun clZ,
A 3 a.. h
dadeuis kafin Tarawa su fira zuwa, Larabawa da, matanen Hamada
a
su na k;tare
Hamada, su na ciniki da yaw: na gnarly-is da ha.urtIn evil, da kgyan yijt, da
dZ fatun dtmist, da bay!, amma na ya fi dakl. TsZkanin
A. D. 1400-1600 cinikin bay! ya dru, 8, yawl. It ma, sai hanyll HZmadt, a kt
IA. 1mm; daga4b4a aka saki hanykr, Hamada ta artwa, aka bi hanyZ.T. teku ta
ya.-
A

A
Blaban abin da ya kawoea gi
nan sh3. ne budewar a
canjin Amirka. Matanen
Spain n; sukl fara can kaslf tun ktfin A. D. 1500. Suka yi aikin zinariya,
azurfa, da jan gaol. Bayansu ma, wadansu sukZ zo w.`4:nei, suka fara aman rake,
audaga da
Da aikinsu da arzikinsu suka ktru mazZunan Amirka suka nemi ma' ilikata
don alkIn talon karlfa. da na ALL Sai sukl auba id8 a kastshen AfirkZ ta
Asia tnda wadansu, kastshil su ke samun bayi. Sht ne mafarin cinikin bait do.*
ya tasht tsZkinin AfirkZ AmirkZ.
183
Cikin wannan sibon cinikILaa-rabawg sukil kwIci gZba. Wadansu Tdrawl,
kuma, sake z3 sukZ, zauna a tudt don sa en Larabiwa wadansu sukl
tattaro suka Wiled btkin tetra, suka* sayal wa Tiirtwi.. Don a stmi bliy1 de."
() s
saukr., want 161s.Z.d. Lirabiwa sukan hada husihia tsakinin sarikunan" Rag. Suka.'
shiry: da' sarakunan st7. wa duk wa`d:n4 akZ, kaima% Rang, sayal nuso. da su.
Saboda haka, yawan yaki*, yawan bayi.
.
Tarawa d kAn su ba sukan shi ga cikin Rasa neman ba. Sat, dai, su
daur;1 jirtgensa cikin kggana a btkin ttkil a ki,w3 muse bay. su sia`yai. Want
0.1k:n sauka a tudu, su kafa wart da za su tsare kiyansu dZ, bayin da

sutra soya ktfin Mirage su zb. su kwIshe sa. Catbin mu.tta a btkin teku suka
yi muiana da zuwZnsil dtmin r-lbai da su ke Ant Sarikunt da muttnensti duk sutra
s a
game a kan tainakonsu domirr kura, su arzuta.
WanriZn unIgan clnikt ne dtmin bandZ. LW!, da bayi su kle sha ta ka"iwalial
btkin ttki dZ ta cikin jirtge zuwt Amirka", shi ne, kumg, blban
ytke-yl.ken dZ a ke yi tslkinin kasi. Shtkart k" alt da'zi uku Tart,wa sa
A a
ke zuwa boda kin teaka don sayen IAA.
Anima Au da' etbe muttnen Terai suka wily': ka5dati 4, rutiglIntAami d.; a ke yii,
.
Want nagarin riaturn.sanansa Wilberforce--ya na3 daga cikin na farkon wadanda
idOnsu ya bide, suka ntati. su hon.!. Shekart, hInsin ya na rim; da tyaniuwansa."
ilo ,
da Gwamnatin Ingila su rabu da irin want= rmigunta domin, inj j! shi., abin
IL. a qi

kunya nee Sai sit an da ya tsufa sosai shi da mabiyansa suka rinjaya (A.D.1807).
I 311.11 nan Sarkin Inglis. ya tlyarci muttnensa, stl barn. Ya yi iytkacin
ktkarins. ya,' hana wannan dungum. wannan ways s. dtmin mutanen btkin teku
Tartwan aniki ba. su st: rabu da ebb'. da su ke saimi ta wajen anikin
41 a
blyl. Aka aika masu da jiragen sa am* IAA a saii ma63ya 8. yawl
h a $
a skon koguna hai suka wince.
ikk; ma, ta yi daidai da wannan aiki.
*
Ta zama sananniyaT
kasuwaef bIgyi haS ya zama dole GwannatL Ing1.11 ta aika5 mu sa5 da Akt Ak5a

ci to cikin 1851. DZigt1 nan sai ta zama cikin


Da clIn ildc6 anikin biyi na da ya kirk. Tarawa suka far: kZrGai- kasal
NISirlya kit nan. Maimakon cl.nikin biytn da aka hull, Ingilishi sula mai da
hankhl bid; anik! mai kyaau, al. say "af kiyan su sayi Inftnin
kasl.
r - Tarawa
no half= Atm koma hanyar da to .fara kawo
-
A a - tun ba
a soma aniki.n.
blsylba. Ita ce 4yen kasIm.k:mdr kiyan yijt dl ziartyi da haur;n
giwa da man kwaikwt. Man kwilort shi ne ya fi dukl.
a . .A 31 16 %
Shekara goma sha biyu kadai bayan da aka kafa mulkin Tarawa a Ikko aka
,, e, * .b
sap. kaya daga gars ta na 1.347, 204 a shekara& guda. Shi ne kwayar kwakwa
as &
ton
op

16, OD a btkin L1.93, 720, man kwilwt, 23,208 a btkin L93, 622, auduga ta
a 41
L51,433, hauren na 131, 451, da wadansu kaana. A shea karan nan
Ja
Tarawa suka sayar muse da kaya na 12258,853.
Altai:446 blban dhilln dukan wannan oinik! saboda anwaT gwanintaT da
a a ...
Turawa suka 4. a 4 ik . 4, (9,
sans ta wajen sane.' a ne. Da taimalcon wannan. suka yi kayayyaki da.
same
1h,

yaws da arlha--klual Milan?. da wadansu hajgji cilan-suka kawo su tact su


sayat DZ, suka ga kasan nan mai yawan rrattrie ce, sutra exit ita a abbaT.
ft

a A A .%
kasuwa inda zisu sad/. da kayansu, su sayi amfanin kasaii da a ke bukata a
Trtrai.
Da wannan ciniki ya soma ktsaitt, sat Gwamnattn Ingila ta ga di51(53 ne to
sa handl tr shiryZ k5m; daidai tsZkinUI Strtwa mtsu aniki c1a platten rasa,
- a -
to hana rnahawara da zalune3..
a
Kahn A.D. 1900 all amarin duk ya shiga cikin
hannuntl, halt ta zama mahukuncipif gwalibin kastshleln dZ ylizu a kt kir;nsa
ta Kuda.
185 12
c) Earksisa s 1.1.1zOwalt 11rrwa Su Cikin Rasa
Har wajen kusan A.D. 1800 7drtwi bZ su su san gee na cikin Rasal's
A S &
Afirka ta Yarmaa ba. Iyakacin masu cinikin bibyi bakin dka ne. Nan ne sukan
a &
daure jiragensu, su na jira a kawo masu bay!. In sun same sai su tafi abinsu.
ruk d: hake : want glaci sal4n stmi itbtra klion.kLan

eayln dl suka
-
ail cikin Rasi. hak:. aka ji wai can cikin Rasa
lkwai. want Ohl m;..1. Aid!, blbaT hanyb ba. wands ya san Lida ya
adsa Age nap a 4
ya kai hate trai.wai, a bakin kogin nan :kwai manse
A . &
a zaune masu 3.ko,oa sank, amma 0.baba want Baturen da ya ta6a ganinsu. Bas
& m
kuwa,
wanda zga`t tabbata abin da ya ke jt gZskiyi. ne ko Raryai..
Da salt; ji wann" 3.tairt suka% shtga Uinta Z, kansa. ^ m
Su na so su gane
Am a 41P. a..
sosa.i yadda kasar da matanenta su ke banda wadanda suka sam. a bakin teku..
Ban woman su na fit; za su semi, hanyb Ral`rawail cinikl, dtmin a wannan 13ka4cIl
3,11, 0 a A
Tarawa suka fira sabuwar swat a irin da muka ambata, haT masu suka
soma neman siLlabbin dc1Z, za su sayer da% layansa. nZn
kwadayin sand da son krtraw47i clnikI--su ne sutra sa TaiLa shiglawi Rasan nan
so_
su. duba.

Wannan aikt ba matt saud ba nt. lkwai wahala da hatsIri may. yawa. Kasai
Afirka ta YInma daga bakin ttka, ta na da ragan suna Rwarai saboda cuts. Da
-
yawa akin masa sayen bay! suka mutu, ko da ya ke ba su dade a warm ba.
Bandl cuts ma, gla3 Want mat tsanhnin duhtl, mat wiyar ratsawa, wandl ya bi
btkin teku. Bt.wata hanyt sai 'yan turblibt irin na kurmt. d, kawi, fadamEnir.
da re4iliffakt masu yawle Hain muttnen Rasa da ke blkin raw; ko cikin Rasa ma,
.* . a a a % . a
abin J1 ne. Lail; ba za su.so Tarawa su shiga cikin Rasdfsa ba.-ko damin
%
tsoron kada sa hana muse cinikin ay!, 0, kuwa, don kada su kashe muse kasuwa,
% % &
au rika shiga mkt su na sayen bayi da kansu.
. P. A 46
186
WadZnn:n g ne 8113.11n suka teat Tarawa btkin teki shtkaift
dart uktl. Has 7a yi kusan sakort, A.D. 1800 Alan son sanin halm kb.a. da
kwadayin aniki suka sa wadansu mutane su yi kura su 7,43 su yi
Galibin wadsInd:, suka far: zuwa sun fi mat dZ hankal/ ma*ganag`T Kwtrael, su
ga Ines ta, Ak:, et in akl gam; Inds ta fadt t:ka, in, dai, hlakt ttka
ta fidt, za ta," zama bZ33baT hanyaTs cinik! da ta shtga Rasa.
Yanzu run sans Kwa ra ta fada teku daidai wurin non da Tarawa ma su
es ff, I
bap. a da suka rikak zuwa. Aimna, & A A .0 lb
Amnia, domin kafin Kwara ta kai bakin teku

ta rarrabu masu yawl, mtsa zuwt, btkin s17. gane celwa wadZnna'an

Kwara ne ba. ganin wadZnn'In raflikt, kanina%-kanint, baba wancla zai yi


A

tsarmni su ne Kwara, days da%galb cikin manyan k3gunan% duniya.


. Wadansu suka ce,A
Hankalin =tan; ya rarrabu kani magma* Kwara.
a
.
A A %
1) Ta yi yartraa, ta fada kogin Senegal. ki:). Gambiya. %

Wadansu.,2) Ta ratsa kasaT .


ta fekt, kogin Nil kusa da tushensa.
Wadansul3) T5, nutsa cikin HZmadt, ta Bac&
Wadansu,i+) Ta fadt Cad.
Wadansus5) Ta fadt kteui Kongt.
Hal 3.790 bt za4i. 3,1ra lane haka" wo ba hake. ba ne. Sal
31
Am A
da aka yi bincike shekara arba' in, mutane m
da yova_mas suka mutt ktfin
'to

tabbla, Kwara ta fad: cikin Nijeriya ta Kuda.


tto A i " at A
Hung° Park ba shi ne ya fara kokarin m &
gane Kwara m
ba, amma v. A
sin ne ya
kai Wad;nda Bakal` yi glbansa wadansu sun mute, wadansu,
kuwa, Larabawa sun Ol; su. 0.1ngcl Park ya tasht. logs GamblyZ cikin 1795.-
111 ,, to ab
nufinsa ma, ya gane inda Kwara ta b!, half' in zai yiwu. ya ga inda ta fit3
da Inds ta shiga teku. Ya c: ya nt, so muttnen kaseisa. su kara sontn yaddal"
hain Afirka ya k:, kuma, ya mum): hanyciyin Zak! da ta ka"rawaii
18 7 T.21

Ya ga jiiyt kan han,y1 tsZkinin Gambiya 4:141;. Kw1124. Wasu

sarakunL--in ya ze Rasa lsti sukZn yi masa allhlirt. Wasu, kawa, in sun ga shi
bak6 ne, ba shi da mataimaki, sul4n ktiac; Sgilibin abin da ya kg da shi. Amnia

ya fi. sh:n -way; a hannun ht, want Sarkin Larabawa na LZdamb. Shi ne ya tare
shi ya dan dad': ya nt, goradZ masa ZzabZ ktmin 3a st.mi hanyb guda.
Hash! dai, da hakl ya kai KwtrZ, kusa da Segc lu (want garT. cikin Mali).

a 4, shi ke ya yi muria rwarai da gilske da ganin Kwara--nufins3., ma, ya


a ..
etc ha haT bakinta--ya ga ba
gh
halin ctiglaa. Abin ya Mire masa. Ya ct,
a at Ai a % a
"Ga ba Roshin ga yunwa, ga gajiya, ga rashin sutura,
ga ba kome a hanniina dla zan sayi ;bind. WO turgid, k5 in biya
sifirit. wurin sauka. Yanzu da" na sha to sa na tabbata abin
da ke gZbana ba na iya masa, Sai in mute a banza Amin duk
Zbtn na rigaya na sama z:i eact ttrii da ni."
Sabc14, halta" ya jiiya zuwa Gambiya. Biyan wZhhce-w:hhc5 da ciwo mai tsananT,
ya kai bakin teku cikin 1797.
Bayan shtkart. takwas a !flea.: sat ya sake koma Afirka Amin ya kara
cl.nglaa a kaAn b:kinsaninsa's Cikin wannan tafiya ya deb5 wadansu Tartwa da ka'fan
da z:i ishe su. itmma sun dan dad a Gambiya. Kgran su care shirinsu d'Imuna to
mats5. Warman" ya jaw5 ma'stfti da yawl, da cace-Clibc5 da mZ.ce-ma`cse
a
na abokan tafiyarsa. Amma duk do, hake sun kai Kwara, ko da ya ke yawancin
lo

Imitanensu suka mutu a hanya.


A want SZ,nsandIng--kusa da S'itgOu aka shiryl babban jirgi
wands suka" shlga don, wai, tsawon ktg-1 haT su ga ga tnda' ya fad:, teku, su
gar; asirinsa sarai. Sukl yi wajen mtl dubil--haT wajen want garin a, a ke ce
da shI BassEl, kusa d41' *Ica* Eli:jerky: to yanzu. A nan, :tnda kOgIn ya tsuke,
maylRa suka tart su da yak t. Duk suka hhakt cikin ruwa.
188
% * A AI A
Daga nan aka zaci lalle Kwara ta fida Kongo ne.
I%

Saboda haka cikin 1810

Sarkin IngtlElya Ziki wadansu wacancit za su ga hZkikLin wannan. Aka kasa su

biyq..kasht days su tashi daga inda Mango Park ya tashi su yi ta gangara kogin.

Kash na biyii, lalwis su taso dZga akin Kongt, su yi ta haw:A ha wItlkilZ zi


S.
su gamu da wadanda suka biyo at A ak a
Kwara. In suka gamu. ya tabbata Kwara ta fada
a A - - a
cikin Kongo ke nan. su duka bl,yu suka kasal suka gat biya sabOdZ ciwo 4.
*
wadansu maslfu.
*
SZlinan akZ frail aik5 dZ wadansu cikin 1821s amma wadlinIn akl co Cu bi

ta Hamada ne--daga Tarabulus zuwa Barno.


a .6
Clapperton, Denham da Oudney, - sine
1,
jtglIba. Sun kai manufava 1afiyt. A bawl suka rikl ganin Rasrisuwanbliym da

suka 'cast, a kan hanyrt daga NIAriya zuwa Tarabulus. Denham ya Tabatis
%
" Cikin kwina da suka wuce mukan ga kasas-uwan mutane

wajen sittin ko t3mtnin kavulc; rang, amens wad114. muka gani

btkin rIjigyin ilhamb sun fi gLan itssaft."

Da suka kai BLin3 ba nuns muse wani tashin hankZli ba. Suka yawace

Ibinsa. ClappertOn da Denali suka tilfi ha- Sakkwat3. SukZ ga Be11O,

Sarkin Masalmi. Ya bi su label:44n rasa irt-irt aroma bai 1954, fadibt muse IlkikLin
& % A as A a. A
inda Kwara ta shiga teku ba. Sun koma Ingila lafiya cikin 1825.
a a
Wen harshen wannan shekara Clapperton ya k3mt tare da barlisa Lander,

ya sZuka ZBZdigit (y:mma da NO), ya nufi arewa. Bt wanda ya tare shi liar ya

attre KuttrZ a Bassl.tnol mango; Park ya wucts ya isa Sakkwat3. Lma

nan ya plata cikin 1827.


A a. . wi
Lander ya koma bakin teku da Oar. Ha. yanzu ba a
A al m . a . a a A
san inda Kwara ta fada teku ba, amma mutane sun sa tsammani ins dais ba ta fada

ta =jerk Gulf of GuinZa ba lane ta ralfi Cadi ne.


cikin 1830 Lander ya taso don ya% s'aikt ktkarl. Ya tashi daga BLigris ya
4 A 4 %
A,
bi ta tudu zuwa Bussa. A nan ya stmi jirtgi biyas ya gangara Kwara harya kai
189 ZZ
A ^ . . A
Asaba. Nan Ibo suka kama shi. kyaT ya swami kansZ. ya riga ya tone

sIrin ktgtn dl Mungo Park ya 1'524 badtwi. Tun dagl nan akZ tabbla lyan
Ogunt rifefakt na DeltZ sa mashigali cikin su ne, kung, suka
A
zaina hanya mai sa.uki ta shiga kasi.
Da aka gene IndZ, Kwara ta fads teku sal muttxten ingtla suka so su Rara
&WM, don su gad k6 ta zama hanyb cirn.ki. SabOtialla, haka`' su.ka'` rika* zuwa
su na bin Agin zuwt, Lakwaja har suka san shi da kyau. Irma clniki bats bildu
rclv.rti. yawa'n ga Intsu. zuwa. Wadanda suka cikin 1832 dl yaw:.
suka mutu. Cikin 1833-34 Lan4r ya k3m5 tare da wadansu gida arba' in da."
bakwai. Cikinsu mu.ttnen talt.tin da takwas suka" muttis duk d.%
Hake aka yi to y t har shtkara a'shirin--k6yal'ushe suka zo sai su rikZ.
mutuwt. Sai cikin 1834 ne aka saint sat a. Wasu, suka zo cikin jire, suka bi
ta KwaA ra da suka yi ta °Lila haT wad huda. Suka k3mt--bsa' wancl ya
mute. Amnia duk dalil.in wannan kwainin (quinine). a da sake taf3 da age Daga
10, je gib flo
nan aka ga alamar einiki zai yiwu a Nipriya.
a a
A na cikin wannan, sat aka sake aikawa da wadansu daga Tarabulus su bi ta
11.

. A A 16 a
Hamada zuwa Katsina. Cikinsu mutum biyu suka mutu,
, cb

na Barth=i-ya
a .. 3
rayu, haTyya, yawace kasashe da yawa. Daga Katsina ya tafi Kano, daga Kano
zuwa Kukawal daga nan ya nufi Adamiwi .
ya kai Binawal. Sa'annan ya 1c3m5 ya
11.
taft Sakkwat6. Sat ya yamma ya kai TaMbritu. Daga can ya juy6 zuwa
A

Nljeriyts Inman ya k6mt IngW cikin 1855. AuwaTs;. da gidi Akar: shidt.
Cikin tafiyarsa ya yi amine t 411 Shaihun &Ira, da Sarkin Musulmi. Kumi, a
dabs yadd:. zai yttni a Vide aniki a Rasan nan. Da ya k3ma gida ya Tubitta
lite-aft Ya ba itbaii dakt-dakt. na &Ian abin dl ya gad cikin da
halm da muttnen Rasan nary su ke ad.
Dukan wadannan da suka fare zuwa
a
su
. a . * . .a
ne suka buds Rofa ta shiga Rasa. Suka
190
I4 A %
bincike inda Kwara ta b3
a
dAZ
,
4, 4 . A
yadda za ta zama hanya zuwa =kin kasa,""i, auka`

sanad da =Allen TErai ltbarin muttnen kasb &I ciniktn dl za su yi da su,


suka bayyZnas muse irin imigan abin da, a ke yi wurin alliikin bbi. ay aka 4
a ab a a
yaw, sun halaka kafin a gama wannan aka. Amma da ya ke an gane kwainin
a . A

(quinine)--bZbban magant ne na zlzzZ61., citZn da ya fi kashe Ttrt.wal--ba abin


4 ya han: ciniki A btu, kasai kumas ta Sti kyllu.

1,11. &Auks.am°
44 s D
A na cikin kafa mulkin Ingila a kasashen bakin teaka, sai wadansu suka
hayo Kwara da 133:nuwZi don su rika yin clniki da routtnen Rasa'. Da fart bZ, su
yi wani Lin kirki ba, sai cikin 1857 sukl kart ktkarl, suk3, kawo inn jirtzen
nan wadanda akari bar su a ken ruwa su zama ktabmait dikunZn ciniki, suka ajtie
Onitsha da Aba da LltwajZ. Kowace shekara suka rika aikowa da jirgi ya bi .ta
wa.rtren nan don ye," kw1s5 dZ. aka" saya. Anima masigi da yawl sun auk5
muse-sjirgtn aka Ears aiktma ya yi karo, ya /ash:. Na biyu ya kaf':. Bayan
an ciro shit lama, ya na kO'mt.wa, sai muttnen aka' suka" fads mass da"

alga nan ya zama dole a aik5 dZ jirgin ya1 don k;rtwami


Maza"una a btkin kOgi visa da tekii sukan yi mama da zuwan jirlge, a-lemma
0. 9. 4 a 4. am a
mu.tanen Delta da suka ga a na kashe muse kasawa. sai suka ib.sata, suka taar
muse dZ DZt,ga 1871 zuwa 1876 abin ya yi yawl, ha. ciniki ya kusa mutuwt.
cikin 1879 Tar:wan Ingilishi masu
San. suka" ga ya fi kyau su hada
& a a A a
kai zone. kamfani gudas, &min su sami karfin kare kansn da,ga yake-yaken
mutanen kasa, su, kuma, rtnjtyi litrtwan Fa`ransa" a A
na Jamtls wadZ.ndZ, su ke so
su kara` cinikinsu da Afirka ta "eanma. Suka kaaInsti "Niger Company."
Ta halm Niger Ocapany ta kafa. Ko de," ya ke cinik! ne blaban aiklienstl ba
ciniki kadai su ke yi ba. Cikin 1886 su.kZ stmi izini dlga" Salbrauniyai=
191 X21
I4 A *
su. hakunta Rasal. da, su. ciki. uttg, an yard: muse karbi hIa6.rajt,
4
st. ajl.ye i.yan kafa shards 1, zama TrIal 1.18n kasi, 14,n, wadLnesin,

sharuda.m
4 *
1) Su yi Rokarl a hankal.! a hankali
%.
su bauta.
2) Kada su k3vi sai idan mrigIn. 1,4 cud
kamal cm muttnro.
3) Su Ari, 4 Waal sharl'O' in muttnen
k) Ka hAr.4 ktival ktsuwa.stl 1381 Itirtwi da% mutanen Ras"al duk
wana ya so ya8 yi ciniki yadda4 ya ga
% .% A 0, 04 4, m 4. * A
Amma Faransai da Jamas ba su yarda su bar
bar Ingilishi su riRe thjerlyk,: ba
lc; kLan. DI fart hasamt ta tasht tsZkanin Niger Company da Jamas : kan
4. A A % A A
maganal barasi. Tun dZ sayad da barasi ya yi Sarni da yawaAga mazauna bakin
51

a ,) . ya shigad da% barasi


teku, Niger Company suka yi kash;j2. kada kawa A A
don ya sayal
* A 04
cikin Kasheain nan da suka y3. ya yi kyau tun baA wajen shigad da barasa
A A » .

Rasal bas. cliiantst da ya wannan shi .ne ba%bban a%bin


b
ba su yards da wannan ba. Suka yi iya.kacin Si 4 A A
kokarinsu. su k i bin umurn3.n, ammi 014

ba su ci gar1 ba.
Su Fa`rLs4ai, kowa, Ibtn da su ke so hana Irigil sha. shiga cikin
NiTiriy1 ta Artwi. don to zama Visa. Sabc1(11`. haka suka yi ktkarl ka4r6i
riuri da BZ,rgii. K3 da, shi kg ba ba, abin nan da sukZ, yi ya
zama 4,113.1.n tishtn hankZ17., hal, ma, saura kZ.dan yid ya akuku. tsZkininst%
Biian dZ. sukZ hada% kh su zama kamfla, mutanen blkin teku bt su da karfin
g.
hant su su shiga Rasi. Lima d:g; baya fadt ya tashi tsZkininsa da, mutanen BrZss
dtmin sun Rwacee dukZn akin daukb kiya cikin jirtg; dIgl hannunsu.
liar mutanen
.
Brass suka tasam muse dZ yak a want ga%ri--wat *shi
A can cikin kumi, lkwat abin da ya ft wannan tsanani. Sarakunan
12 192

Nun* suka yi ta harin RanyukZn btkin Kwaril wad1KIa ke cikin hannun


NigZr CompZny, su nt. kiroZ1330. Aka yi wa sarakunan nan klab.shejt, sukl
a 3 a
Ri bari sat aka aika da sOja su bi masu karaan bayin nan. Aka ci Bida, aka
tug- sarkin, aka nada wani, kola, aka Ake ta. A1ka tila`sta sarkin ya
yi :.1kawZ.ri ba yt sak; harm bay!.

E) I a Hannan Gtjamnatin Insila


Cikin 1900 Gwamnattri Ingila ta kZrEd aikin hakunci daga hannun Niger
3 3 *
Company. Kamfani, ma, suka k3ma ga cinikinsu kawai. Ga da.13.1an da suka
st hakZ--
1) Yak in da aka yi da 1,18r1. ell Biela ya ntina sarakunan" Mu sulml
31 3
na arewa ba su yarda su bals. harin laity! ba. A na bukatar
mai hakunci wands ya ke da." karfin t!lasta masu sa rikt bin
kashejin,
2) Hai yan zu akwaitstron Faransai da Jamils,
3) Niger Company sun hail wadansa su yi ciniki a cikin
Rasa1sa--mtsllin mutanen Br;ss dl mukZ amb;.ta, .Lima
4 a a
! .%
In
abin da Sarauniyar on
ta ke so shi ne kowa.ko um

a
yin cinikl inda
%
Tarawa ko mutanen kasi..ya saint zarafin
ya kt so dukl,
4.
Bak da haka Niger Company ta yi aikt. ma% am% ft.ni da' yawl 13ka'cln c1,1 ta ke
mulki cikin Nigriya. Ta yi iyakals karfinta ta hana harin Ta, kuma,
hana shigad barasa can cikin kasa, k3
ya ke ta rage wa kanta ribt. ne.
3 4
Alkawaran da ta yi da sarakuna kuma, su ne4 suka Turawan Ingilisha s
am me
11 41

i% 3 II. A
saka Rea a Rasa', ya zama za su yi mulkinta- -ba Faransai ba, c3:1'.

A
Aroma yanzu Gwamnatin Ingila ta, dauki tuulkin Rasa da kantl,
193 Fin
An rt l ll
w4 cikin Nijeriya ta Artivra. Misa1f,

Dr. Barth war4 ya tZfi Sakkwat5 da BZrn5 wajen 1850..bla!bban tZfiyt.


41
tasa don a kafa aminci tsakanin sarakunansa da Sarauniyal Ingila. Cikin 1862

wani, kuma.-siinansa Dr. Baikle--ya 25 Bid dl Zariya da KanO. Aka, kawa, yi

na' am da shi.
% _ '4 46 A % A
Daga baya,
b saboda kokarin Faransai da Jamus su Sam]. kafuwa cikin Nljeriya,
A

ip
ya zama wa Ingillshi dole su tabbatad da aminci tslicanins; dl sarakunan
* S . 4
Saboda haka aka yi alkawart dap manyan sarakuna da yawa su ba su lko su
. r
A
-e i nikT, kadais a Rasaahensa.

Aroma sarakuna ba su cika ZlkawlArin na'n ba, domin suka sans Ing4Ishi za
. . a 4 *
au hana kamun ban. Saboda haka su sarakuna ba su mica so IngilIshi su shiga

cikin Rasashensup su yi ciniia, A


ba, tun ba sarakunan Bida da Kwantagora bas
. ^

41, T.
-
Saboda haka da Gwamnitt ya kar6i Niger Company bisa hakuncin kasa, suka fare

mai d: hankZ1I a kansu, sakZ kai muse yiRt, suka tad sit.

Dayan wannan akZ'fubitta wannan takkida zuwa Sarkin Sakkwat5


do4min a yt m
y3. amo. da
fle .1

A
Tsira da aminci su
A eb * t
tabbata ga Amain mai kararaci.
. 5.
"Gaisuwc da amines. da girmamawa mai
4
yawa zuwa ga
. 3 4

Sarkin Nasalmi Abdullahi dan Sarkin NUst7.161


4 m!*
4
wannan i na so in sanad da kai... cewa Sarkin Bida da na
4. 4A 4 4b 4
Kwantagora su na zaluntar mutane shtkaru da.` yawa. Sun dim sarauta ba ta
.41,

cancance su ba.
* to
3
MUsamman cikin kwanakin nan
. a
hart garuruwa da sun
4. A 3 a 3
kauyuka da su ke kusa da biranensu, sun kufantad da =rare ma su yawa, hal"
masu
a .4
kLikara ta k6ma dap., jamasa sun alakl, saura sun watse.
A
B114, wanIA onn
fads mlasu tafiya da% takardu cikin Mirage ba il),1;zoto SUR
194

kwac; tIcZardii, sun slice' kayan da ke cikin jiia*ge sun Sad. Sab;da haka na
tube sarakunia'n nan, na ajiye van yi.Rt Iowa da* birtnensa don su hanZ, yak! su
karearea'
j a.a A

"Gt. zanccn Sarkin nada Maki! m;imalfpnlbibaka'r. Don wannan za ka


.
gine ba ni da Riyayya bzsa FELL! k3 ZddInInka, sai, dai, sarki ya yi
bands zalunct. Ga zancen Kwantagora, kuma.miyt.gun mutane da yawl zuka s3 sits
k6na* birni. Tilleatila" bay! ne wadan 6, iyayengijinsu suka wahal da. su, watleilZ,
lava, mtsu clauk:n kayan 'yan yaRtna na. Imp; Sarkin Yliktna ya sa naytka da
mt.su daukZn kaya su kwana su na kashZ wuta. Sabc3da hake esa"rna ba to yi yawt.
a birni bat
"I na s8 j;mal a su zaunt lafiya tare da, adhin sarki. Saboda haka na
aik3 maka da taka""rda kZ nada sarki, wandl zai yi adilci. In ya yi hake zan
table; shi6 In goyi bayansa% Ka aiko shi war' la da takkfdle Ni, kumg, zan
nada shi Sarkin KwZnta'ggra da, clakan" sutura da* oilraja"ntlwa. Amnia ka." fa"da"ce shi
idan ya ci Lint, ya yi ha' blot, abin d;. ya sami Sarkin Kwa"ntZgOra Nagwamatse",

shi, ma, zZi same shi.


ab
F.D. Lugard"
18 Millis, 1901
A % 3
Ba a sami amsar wannan takarda annan aka tafi 'YOla inda sarkT. ya
* .
tsaya da ya,k3. da kamun bays.. Aka ci shi, aka nada wani. Daga nan cikin 1902
aka" bi to BaucT., aka* tube sarki- ..wani ma"shLiirt !cm karmln bayi--aka" nada
A. 04i S 11, % 0 i
maga3insa. Aka tafi Barns, aka tabbatad da Shaihu cikin sarautami Barns.
ruk 13kacin nan su Sarkin Milsalmis. da5 Sarkin Kans3 ba su rabu da nufin SU.

a 3 Ai A a 33 3 A 41 ..
ina musu su na son amino.
ya.ki. Tarawa ba - -ko da ya ke Dirawa sun nuna da su,
Sal Znnan cikin 1902 Sarkin 1.11..4isalmi ya fitad da5 ma"ganal. yaVci Z. sarart Ya
Tubata ta.kbda zuwt, Gwamnt cftwa--
-133. 9

Ya na so ya yi sibon gida. yg, iygwg shr da kansi. Sai, dai, ya nemo

Auda magint Saka gaos hankili, saki yi shiwarg.

Tanks?) ya c5 ya na son gi.da mea. kyau wirabba'il de, dftuna. hudu, da soro,

di tifarfarg di zsur5, rofar gidan a ka61

Auda ya ce yayArdi--"sai gabs zan nemo maging a su taimakona. Ma yi


shata gi.da daidai da yaddi ka siffinta mini."

Di sgf5 suk& z3. Tank5 ya bE su igiyg di faltanyi di ititawE

Sdki shgti gida mAi kusarwg hada dick3f5. a 1oidi. Suka shit& da-kung gadg

Midi, di tifarfirg, da soro, da zsur5.

Tanks ya ce wa Audi, °nava ne kadtn lgdan ginr?" Auda ya cg, "Owine


tt _
diki atle ema sha Mr/ di sie." Tank; ya ce, "We,. Sale Om& shg dayg
-
zan bgyai, knit' sai an are gint s5sai." Auda
t
Ya alma. 15blrg k5 tamanin, ya ce must, "alki logs sEf5 zuwE

azahar kwab3 shidg." Suk& yirdi.

Ya sayi tiling himsin, da gatirau,ng Boma, da faStanyayi ashirin, di


c
kwandung di di ndarisai bakwAi--su n5 Alain da za sa isa aiki.
A
Audi ya ce, "ing wartn di za a sari. Rasa; gini?" Tanks ya ce, ua

tudan can za kaa, sari, immE kada A bare, wu.rtn ya yi rani."

"T3 shi ki nan. Ng jr.


A
lira- da da kyau."
A

Sal saki kimil aikr, saki sari Rasan nan bisi-bisi. A ni jir to da

rawg wand& saki dauk6 di tiling tun di sif5 ha; azahai, l5kacin tashinsa

digi

Saki ba; kasg ti jia ta kw5nE. In girl ya wgyg, kamE, di zawansa

sai sa fida mate da grit di Parfinsa--su ng kw56i ta di rtiwg di gask5 Mar

ti kw 6u. In to kw56u za su bar ta to sake kwag.

Idan gars. ya waye, da zuwansu sai su AA Pawn din.= ng zub& mtg.

ruwg kidan,kidan, at ng tikgwi di Ralifansa. Wadansa, su na tarn ta


195

"Daga gar; mu zuwa gage ka. D;dai ban yard; ba want dliZt
cikinkt1 ya zaunt da ma. Ba za ral jttu ba, ha.; Zbadirts
FZufau bt ruwana Bib/ wata Small tsZkiniroxu dZ
sat ta tstikinin 241.1sald da k:firai.y14..klaaef yaddl
ya mu. T.k8 biria Rard sai loge
21
Alla Taps ili"
.
Da ganin wannan takasTda nan da nan aka yi shirt. Aka tiara yan yiR3.
kltan. aka ci liano Daga nan akit.nafi Sakkvrata.kart days ak:. ci bird, sarki
ya gada. 14nyan Sakkwatawa still zabi want, aka nada shi a matsayinsl. 5iyan
wannan beau want Alt mat yawas
A hankla shekara b,yu Rasa ta soma 414,rtuwa. SS' annsan aka far;b
A ji
kola rau1kt na kwanciyaef rat. Tala.kawan da su.ka sha wahalar
116
4
suka yi
Threw;.
Sat sarakuna kadai ne suka nunss rashtn so.
zuwans
11,
sauran mutane ba su kola Warman shi ne dalilin da I yan yakt kadan
dan suka
lb
iya cin Rasa yawn nan thl nan, bib; yaRt 111:4i tsanani.
BSylan da aka ci Ras; aka yi shell ctwa za a bal," kawS, a asddininsas das
15.4,TSZe &VOL sulul bat% Fillni nt. sZroutt. Wadannan d'atlai auks.* sa
hakunclin Rasa ya yi sauRi.

F) Yadda Zama YEsinzu Y Ft Na Da

YZnzu wadanda sun iya tuni1.4. yaddit ta. kafin Tarty; ail
m;.113.ki Ras"al b:, st). 41, dElttijt daya.dayi wand: ya tsida staid.
0 , no a
Saboda ha.ka galibin 'yan zamani a a A
su ke ganinsa kamaT ba want abu ba ne. Ba
yadda z3, su iya kwattInta halm Rasa na yZnzu da yadd; ya ke 4. tun Arta bas
su sca ball ya sake d3. yaw:. saboda gyixan Rasa dl Tarawa suka yi. SabOdi
hake, kawis in an tan; yaddil Rasa yanzu ya bambanta dist na drip za a ga
yaddZ mull& 'Arta ya aralta Nijertyl.
Fri 196

1) Kwanoiyar RZi......ashin fauna--


ICtftn '1114.4. su kasr6i Rasa lkwai manyan sarakunt das kanint. da yawa. K5wg
- A 4 a A
ya na ikon kansa. Gilibi ma, su na kin jina. Saboda haka, kullum a na3 yikiA
tsZkaninsa--babu sakIn jlki ga talakiwg. Cikin ytke-ytken nan talaka bai san
lokacin das za a fad; mass ba, a an; gidansa da amfanin gonarsa, a kashe ko
bautif dZ shi clisa ya yi sal a, yas tsira dasgas hannun
Zbilkan gtba, sai wata rani yas fadt a hannun I yanl uwansas--demin id= sarakunt
baa
su da hujj0 yak t. das wata Rasa sukans fada wa talakawanstst don sa stmi
Ga, lama, zaluncin jZkadrx--yadda sukan matsa ka,r6i haraj fiye
A Ai ih Z
da abin da. aka yanka
41b
4te

muse. Ga wuyar samun gaskiya wajen sharil a ga talaka


4 ID a a a .
caboda '"kwadayin Ga, dad., azabaai da a ke gwada wa wadanda sham' a .

A, 4. A al
ta kg. 4. sit da miinin kurkuku.
3, a A.
m
Ga oht. da Gwamna Lugard ya fads bZtun kt/rkukIl
"Na dub a' karkuka kAaina. Ya aft. kZnRantivi--
ts° dronta Raft biyu dql rabi, fidintas Rad daya d.% rabi...
Band:, wannEln ba ta indZ iskt za ta' Itzu-dizu akZ
4h
zuba mutaane metan
. daya Tun da ya ke film ciki
a A . -
sukwaya Rafa 238 kadai. ne, ko wurin tsayawa babu. Kowane
dare suk' mutil sabosdl mastsuwa. Da way:wd? ga'rl akIln fifo"
da gawawakinsa... Aka% nu-na mini wani blaban kududdufi Inca a
ke cire ka,yukZn matte, da, wani, kuma, kusa das basbbami ktsuwa
3.nda. a ke yanke ga6o63. kowace rasa. .
3, " %
"
0.
Saboda yawan mugunta da rashin acialct da zalunct wadansu wurtre mutane
suka watse. K5 sun zaunt ma, bahu albaTkt da zaman
A kwatanta wannan hilln da% kasa ta ke ciki da da na yan% zu: A A .
n da Sirawa
suka Pasa.yakt d:i bay! sun RSA, Mutane suka jikI suka yi ta
.197

n3raa ba tsoro k3 Let ba su das ma. da ya sa wannan yas y51u.dtmin


an hanZ..sarsaltunt. 611, yi yi.Rt das Sanansa. An hang k5wa ya aj aye iyan yaRt. sai
Gwamna. 111.13:31.n da aka% ajiye 'yan yikt a yZnzu ba don su yi ya-Rt. ba, sai don
su hana,
s s a .
Aikinsu (a) su kare Rasa daga wadanda
A
ke so su
su shigo mata da

yikt. (misain Jamus da sukas shigbe das yakt. ta Kams asrit, cikin 1.914)i kuma (b) su
hanZ, mutt.'ne su yaRi maRwlbtansilk
31 a.% t% A a A
Shari-1' a, ktual, ta gyara. 'Tarawa ba ss warware abin da ke mai kyau ba.
Ldp zai yiwu, lama, muttr.en Rasa su su kt hukunta jananstl. lima an yi
iyttracin RO`P.art a banal' kasr6aT rashawl. A hankali, kama, akas Lid de.* miyagun
11.143.91. An gryaras In.xrkilkai.
s
Aroma duk da haka ba a sake sham.'
An kawad gwadZ.

da
masi rasdasdi

h'Idun Rasa ba. Sarlkuna da


ta da.
a
111. a, . Al a A % t
da. hakimai sa na riRe da sarautemu, su na ta, hukunci bisa ga add'.
ob
Rasa. Abu days ne kawat ya sake..1twal. mulkt akin (kaat wands ya na dak iko ya
hams! a Batl shag.' 3' in nan% zatunct.
rawancin abUbuwl ta wajen kvZ.nciyalt rai das hang aluma sukas gytru sgsai.
Irma ha:f yanszu mutt n5 das yawl sukas dtmu kan yaddas Artwa suka Rarfasfa
hannuwL Filaani. ItZman yaddas muka rigs mukas gad. mulkin ba shi de.*

RarfT. da yawl sa' Zn da Tarawa suka r1.11;.ki Rash.. Hai, m5,, yr.Tau et, 77 -Ian

Tarawa ba su z3 su karfa'fi su ba, da Rya!' za su dada cikin mulki.


a a a
A wadansu =rare, kuma, ba su yi yawa ba, aroma ne masu sarauta
k3 trajejen. MlimakO`n Artwa su mai da sasrautt hannuwan arnan Rasa, suka
RarfZ.fa mulkin FULL k5 da ya ke su Fileni bt su ne 'yan kas"a"f ba, kuma,
muikansu ya kusa Aduwa. Saboda wannan muttne da yawl ba su ga bambanct das
yawl tsakanin z5.mans in Filta das na eldrawa sai, .da.i, ta wajen zancen yak!. das
na biyI,
2) Iltrawal Arziki
is A
Cikin zamanin da a ke yaRi da harin big da zalunci yawancin mutanen
198
a a w A 4111

trijaeriya mata3.auta ne kwarai. Domin maturp. bat san zai iya girbe abin da
it s
ya ba, bay° r<ara dangle:, yadda za wadace shi ba.
.
nan mutum yakan ji tsoro ti r41 dalli don kada markt ya gani ya ji
me

a . a ,,,,
kyashinsa, bar ya kama shi ya kashe ko ya bautar sabili da dukiyarsa.
Amnia, dZ, Ras; ta semi lafi ya, arztki ya soma karawg, aka k4r." mai da.**

A %
su na son amfanin kasan nan da gaske, musarnman man kwakwa, da
%A aa
hankb.i a k;.n sana': da noma. Kuma, a wannan lokaci mutanen Turai da Amirka
A tt a
da gyada
auchlia. rolki mufti; su.% saint kasuwar wadlinan ta :nrin yin hanyoyin
m
kai su zuwa bakin tea ku.
AkZ, fira hanyoyin jirgin rasa tun kt,fin akl kZati NI.jeriya to Arewa.
Jirgin Rasa ya kai zbadan dZga ikka cikin 1900. Cikin 1911 ya kai hal Kancl.
Cikin 1916 aka yi wa Kwtra k:i'darkil a Jebba dtmin' a rika jan wagunacint da"ga
a
U M, I
Kano Mkko
. mm
ba da Ssauke kaya ba.
A wannan shekara, kum15.2 aka, gam3, hanya`l jirgin Rasa dlg3, Port Harcourt
s
zuwa Rigu. Daga nan aka yi ta kara wadansu hal, ga sM, yZ.nzu an stint
hanyoyin jirgin kas"a", wajen mal 1,900. Bib; shakka, jirgi ya na da% ftn7. ga
a, ,, a 14,4, * a
matafa, alma amfaninsa ta wajen daukar kaya ya fi wannan. Saboda shi ne
a
wadansu kasashe ya karu da yaw.A.
lora hany5yin mota k5' wad:u1.4 akZn rika gyirtwa d.% kudin Gwamnati
kaO baitulmal. amfanin wannan don a kai kaya zuwa jirgin kas3..
Gillbin am'
Waxman
* ob aa. & ck,

da kasashen itirawa ba zai yiwu ba sal. da manyan jiragen


A

teku. Amnia kasal Nijgriya ba ta m'ah.shtgai mesa tau da% yaws. Saboda hake
aka kaw3 gorantyen Tarawa st gyaarta 4.shtgai, kawad d.1 dukan abin
dia` ke hang irage su shiest a daurt su IndZ baba tsoron hatsalbri liSka%ctn dl a
ke yi mu su labtas.
Alt k
Yanzu, Olga, a nal Ain ktkarI a nuna via mutang yadda za su ka'ra amun ribs
.199
daZgl wajen abin da su kit saybrii, axztkin Rasa ye,' ktara. 8thOda haka a kt
kaw3 wactansu Tttrtwa don sup taimake su. Mts Likit3cin Shanii su na yin wani
aikt mai Zmftni na hana dam ga dabb3bin shgnii da awaki, da na
4 A 4
Rara kyan fatunsu.
A A
Turawan
a 4
Ili A 4
arta su na koya wa mutane clabara yadda ainfaninsu zai
_y Li kyau.
4

Kuma, su na shistwa da irt maft. Icy 41u klnami na audilga da na shInkafa. Aikin
Ttrlwan Daji, kuma, su kiyaye itatuwa masu su dasZ stblbin iri d: 61.6
A fm
su amfana Rasar.
Duk vann:1"n ya zama dhiltn aniki ya R:ru da yawl a Rasa' Nigriya.
Armait clnikT, ma, ita ce R:rawal. arzikin j121natt. Imetnin Rasa da a lit samiI
yanzu ya fi na daa kwarai dl ha. a na simin dl a kt sayEa wa
A A A A lb

TUrawa. Da kudin da a ke sae.= sai. a sayi hajb Tiii%rtwa. K3 ta.114 yZnzu ya


A
iya sayen abin da da ba shi a Rasan nan,
3) KaftwaS MZka"rZnti Tsartn Laftyl
KwZ.nciyaff iran Nij;riyt to same yan' zu abin gtdiya
am" ma su kadai"A)Z ba. Ditmin rashIn jahilci su, muhimman

magZ.btan zaman nisi; kZmairs yikt. zalunct. Cata takan* kasht da'

yaw: k3w114 shekart. Nijeriy1 sabOd: rashIn saran magart" hanyb jiyyl mat
SIDI. wannZn akZ. kiwi; likitaci2 aka gin3. asibitt yawt don
4 A A
taitnakon wadanda ke ciwo.
Cikin m2nyan garii"zuwi a na ROkari, kuma, a kawS ruwa mat kyasu wurin zaman
muttne. An tasht tstlye Znn8ba ctIcettcitei ciwon

Gera, kutuivtl, con bare!, da karkunii, KO inn wadltntin su shig3 sai a" kau
cikin 1928 ciwon fiery ya katna" nulttlm a ikka, Zmma sabc3dZt
ktRarin cikin 1931 sai biyar, kadai.
zancen kbltas, kuwa- -laile in Rasan 1111 za to dela sai mutanenta su
raA
200

ktru. 4:IZ. sant, Dtmin wannZn aika, Gwamnitt ta semi tZi.mak5 dZgZ wajen su lash Zn.
mt.sa koyad clZ Zddintn Kirl.statt.wadana. sukll kafZ roZtkZrzlnti

da yawt. cikin Nijgriyto A att, kawai, tikmakonstl da lyan kudI don wo.nrIn aikt
14 3 46
Banda makarantun Mishan, Gwamnitt ya kafa wadansu da yawa da kansa.
1133t.n da mike amblta ya zama sarGAIT, kaw;.i daga cikin abribuwli da suka
A * * A . * 3 a,
gyaru bayan da %ram suka zo. Wadansu abibuwan da aka kiwi) 'sababb! ne,
wasu, ma, Ilan tun da, anima sai wajen saxaluma ca mane arztki. Amnia

yZnett lea ta3.aka ya na shah letnin kome da kome. Wannan shi ne babban ZbIn
da ya rabZ, irtn mulktn d: Rasa ta kt da. shl y:nra da, waridib ta ke da shi tun

ktfin zuw11. Artwie


201
A
__lb_

SI6ht NA GOMA sa um : sANAioli II

A) Atkin Fitt

gmt aikin mtsu nt, her. wadansu nt yi mats kirirt, sukan ce,

"JO' ranon 516i, A kitse, gt wato gt samun kudI, ammi, fa, sai an

daarto Egan, kawi, aiklnta da wZhalt: kumi, sal an st jimiri, da kai zuciya
A
nesa.

Idan ka je gidan maj2mI, in ba ka kai zactya nesa ba, to, yanzu ka zubad

ca IL da ka ci. Zi ka tarad dcl gidan kacal, gun4yen fata sai

Rudtj kt bi. GishIn fail, Owe; wannan ba a ma"gana*Isl, don k3lina ka dab!
a a a a A a
za ka gan shi. fata
Ga kwatarnin rubi jagwal4, Aga rarrataye an shanya domin

su sha iskt. idan, kawi, ka semi majtma su nt, jimt, sai ka dd. a ka
Ga WITAna cikin kirshen tstimma, su na ta kankZraf fade Aroma, fa, idan ka ga
a
sun shig3 Winn GAO, sai ka ce ba masa arziki kamdfsa.
. 46 4
Half, ma, in ba ka san

yadd:i a kt aims ba, sai ce ba sant:06 da za ka yi sal ita.


A
Majtmi ba su iya! Linci mat zafi da hannu, domin, kuwa, ru6in nan da
kt j ease gashi, shI, ma, ya na da lahla ga hannuwlisa, half, ma fircZnsa saran
f ita, fro hannii ya silt, in sun ci.

Idan najilmi ya sayo fitZ:f Zkwiyft ko ta tunktya k3 ta k5wL; inn dabba,


sai ya% z5 gida ya dannt ta cikin kwItardlyab rud, y3, bdf to to
a . r a A. a
Ruuan raBin da ma shiryayye nee Akan zuba masa toka, da garin iyaiyan
a
gabaruwa, da want irin itace mai yado da wands* a ke kirt. dadd8ri.

In fate to yi Wag uku k3 hug, ta rude, majtmi yakan azt ta !Asa want

gungumt, ka turmi, ko, ma, 14n case. Sat ya ya na kanktIre gashIn da* wata

Jan wura mat katt biyu. Ta hakZ half ya mai dZ ita subul. Idan ya gams:, sai
a 4. AI A,

ya wanke ta ya shawl. ta bash°. Daga nan sai ya nein3 tylis yan bagaruwa

ya at to a elk! game da rug, to kwinS days ko biyu, idan ti yi kauri to


202

hada jiki, ya fitar ya rataya ta ta sha iska kadan.


A- A A
Sa' annan za4i hau aikin curia. Zai mike ta, ya na janta, ya naA butte ta,
-A
ya na murza ta da handle, ya na shifa* mats ma6i. Ya na haka har dukan fata ta
%

as A A
mice sosai. Sa' annan sai ya gage da dutse, ta kira yin kyau. Kuma, sai ya
4 A
kai ta mashanyao ya rataya to ta biishe ta yi far/. Ita ce faraT rata.. .

Idan Para majelmi ya ke bukata, cai ya bar to fara, ba wani aikin 'aunt.
. A
idan, kuma, ya n3, bukatawf tura ta, sai ya% tura. Akan tura to matshe ta,4.ja,
kv baka, ko algashi, ka karina, k3 Awayt., ya yi mate,' tirt gall% gas%75. In
Ja et ya ke bukata, sai ya tura da kadan daft. In bacca ce, sai ya share, tuata
kwalakt, watt wata irin taswad.;.-ta'wadl, da% a ke ta da su kashin matt era,
as A A
Rawaya, kuma, sai ya tura da wani irin 63.w6,--gangard6.
da gabaruwa, da Raro.
4 4 Gm
da sukan dandaka, su jika.
440 .91,

T3ayan majtmI ya karZnuisa% aiktn, sai ya kai kt,s13.' wa, ya wa dukawa

su yi Itn da suka ga arra dl ita. 4, a ke tura fate launt


,k 111

don su daktwa su yi ado da zane a kan abii.buwZn dZ su dinkIiwa nt. Want


op 4 A 4
lakacA. sultan dinka abu Jaya da fita mai laud. kZmar matashin
ka jZkal,
I A A *. A .4
Bari ga fata. Idan Ka. yi tun= a ranka, sal ka ga amfanin
4 A A a,
da a ke yi da ita ba ya lasaftuwa. Ita,
co
ta t'a.imakon mutum cikin
zamansa na daniya.
A
A nan Nigriya, Lian ka Ara, sai ka ga i da manomi ya
lokacn
* se 4. .1. mi. & .A 16 r. A
tafi aiki a gona, ko maharbi zai shiga daji, ko Bararo za shi k!wo, sai su
'4,

daurzl warki. Kun sane wannan a don magZnin sanyi ba ne, emma don ya fi
A . % . . % A
alawaryyo Ara= wa,hala ne. Ita fata, ba ta da saurin kecewa, su na iya
. am A . A % on a - a q

kilitstwa ka' Ira cikin k aaril


wla don maglinin tautle

Ha' wa yen" , idan bl fat, hawan dead ba" zai yi did! ba. Da ita, kumat

."4
203 m
A 46
sa waga, da tekl, dl
a ke yin sa da burgamt, Amin daukal, kgyg a kan

jgkunt 64, takarkarai. Kai, kusan duk mutum na duniya ya na Zmftni fgtt.

uliztmaiv *anal na aski dakZ cikin fitt su kt. Sgqn nan fattkg sai
A - A 2 4r
da tgkalma su iya Ore tafiya mai nisi. Ga salki, kuma, ta zuba rawa.

sh!, ma, dZ fitt ya ke dinka kwIrinsZ na zubZ kibau. In ki jiya gZ

kayan adOn kumg, ga su kujeru da a ke sa wa fiti, da su kushln, da


A A 4e
matasan kai masu ado iri-iri.

Tun clya, k: mun ji ltbgrIn dtkawg da majtmg, to, bZri, kumg, mu dan

lgRa ga masu ytn ttkhmi. Si ne wadansu mutane masu yin aiki da kirtgg da
Kusan kOwan's elb babban gaxi alb cikin N!jeriya ta Arti akwai tinguwi." dZban
Ik A
na masu yin wannan sans' a.
a _ A
Masu yin takalraa, irin wadanda, a na ce da sa fade, sukan sag) Riraga
% A A
wurin mahaata. Bayan sun zo gida sai su sa wukakensui su recce iyan guntayen
A
fitg da ta yi raki a kewayen Rirgin, su daidaita btkinsl. wadannan

guntayen fitun, Ova, bt zubad da 81 a k2 yi ba, sai su daft su, su maishg su

abinci.
Bari muS gma bisZ aikin lyan takalmt. DI sun garl recce kirgtn, sai su
A .
shapya shi ya bushe.
A 4
Si' an nan su fesa masa ruwa kana su nufi mabuga.
% 1r
Ita
.

mabugg, wan . irtn Raton gungume ne. Sai su aza kirgi a kansa, su dauko
flfr S A
kulak; sa shiga buga. Gilibi, ba, mutum dayi key wannan bugu ba, sai, fa,

in bt shi da matZimaki. In sun did su na buga, ko mutanen da ke can nesa as

sa iya jtn nIshInsa. WannZn ya daga kulk! ;ya, bugt, sai kajT ya yi wani nisht,

Wancan kumi ya buga, ya amsa, "Hob:" Haka za a rikl ji "Yih, Hohi


A
Yih, Hohl" idan sun fira bu gun, ba su ban.0 sai sun ji kirgin ya yi taushi
liSis.

Bayan sun kire wannan, sat su j; su turbude R irgin nan Z'cikin Rasa.
3E:2
204

Sal su kawo ruwa su bulbula a kh, don kirgin ya tsimt, ya yi tausn3. sosai.
A
Dik tsananT ya .wrice kwani bxyu k6 uku, sal sa tone.

B) SERI
, 116

Idan ka abe n5ma da Cora, babu sana'414 da ta fi saka taimekon mutum.

D. can can, klfIn mutum ya san aka, ba shi da wata zaturt, say, gang, k6

Bawmi atace, k6 att. Ya na gay` in auduga to "na tsira cikin dajt, anima bli

san Ziptn da, 2:i iya yi da ita ba. Sai yanzu gt shi her noma ta ya Ice yet.,

kuma, saRbt: ta zama blbdi diniyft.


A !b AA A
Nth sari, tun kali) 7hrawa su 26, mun aka a NUriya. Sun triad da

mu d: audugarmu, matamma su na kadi, a na sa1 a. lama a zmwZnsa mun ktyi

An; irt-iri, mun Ceara kyautata taa.

La na da maga iri maza da ta mat.. Ta maza, ita ce ta fag.

4. sad, ta masa, katz, ta gwZdt. Kayan aiki namaza sun fi na mat; yawl'.

Na plata, su ne shtk:shikai na itace, dl dan ).fa, da allera, da akwasha.

Irma na maza, banyan allegra, gt ktshiy14 da matsefi, da, Onkuri, her da su

kai-kaz6. Sakb maza galli sZnalt ce ta gadt, a birtne, ma, haT unguwa ke
,
gare su musamman. Amnia ta mat; ta kowa ct--maglain zaman kawai a gida.

idan mas:Rin far' zZi yi s;R:. sal ya fa r1 yin wadZrin zar:n. 8;411

nan y:, zura shi cikin matsefi da allera, y3, mIR: shi da nisa anal. kaf:

hZ.m sin, ya daring ktInkuril don kada ya yi rZki. Kuma, sat ya* shiga tariyaT
a & a
zare a kwarkwaro, ya sa a kosh4a. Sa'an nan ya dauramatakai--si, kawa 'yan

sanduna n; da k: dZure da allgra. idan aka takatattkan nan, sal allera to

bad, a j;fa* Ashiya, a buil da* mats511.. Sai a k6m6 da jifa, a sake bugtwa.
a
An dinga haka ke nan, karaf-karaf, karaf-karaf. Nan da nan sai ka ga arca

ta tishio

Lula rata ba su aiki da mIttkai. sa, tab.; sacs', kuma, ta fi ta maza

fad, sat, dais ta mai; ta fi tasa tsars -.


205
3.,,

yi saka da farin zare kurum, amnia in a na son ado akan yi


Da yam akan yl

tint irl-irt. idan dl bakin zare a ke so a yi, sai a kai marina a !Int.

idan, kuma, ja ne, sai a tura shi dl gaerriri k6 karan daft. .Rtwayt, kuma,

sai a st zZbibt.

wadansu wurtrg, misaltn atsinZ, na kauye sukIn tarn su kafa

masikeisa kusa gtnZkinsa. Wannan (Aar; su, su na tiarin gitnZkinszl,


A
su na, kuma, aikin sak6su, kafin 161acin girbin dawl k3 aikin gyZda ya isa.
A A 44 a
florin, kan iyakaT tri7iya ta Arewa da ta Kuda, yawancin mazaunan

wurin Yarbawa ne. Kusan a c: Aun fi kowa iya aka. Duk kasan nan inda ka
% A A
ga zanen sakl mai tsada, wandl a e kiri dan-ish, k6 riga syaraasZi, d;a4Z.

118rin sukZ fit5. an kifin zuwan IM.1144 mutfnen Rasa* florin sun rtgayi
. & A A A
sun iya saga Rwarai, mazansu da matansu. Su na yin adire mai kyan gasket

da saaran zannuwt mIdu axle, ja, k5 bald, k6 fari, ko wani mai. ratst.ratst.
A A lb
Isar Tarawa sukan sayi irin zannuwtn hin su aika da su Ingh; samfar. Sai su
saRZ ininsu da mashin, su aik5 da sa,tajeriyt a marar dl araha. Amnia ha.

yanzu sak Yarbawa ta hanna ta fi ta mashin daraja da


-4 A A 411 a
Saboda kokarin mutanen Ilorin, da nacewa wurin sans,' disu, shi ya sa suka
A A A
gwan:nce; sukl shiabbart. Kuma, zaman Rama kusa dl kurmt, shi ya sa mutanen
A . . & A A
ke iya samun kayan tir2.4--wato su 6awon itace, da I
ya' yan, da ga.nyaye, da

saiwoyi.

C) Rini

Bako.marini
a
Maude..manomin biba

B. Salsa -mu Laikan.


lb m
Maude. Alaika salamu.
A A * &
Bako. Na same ka lafiya?
. A
Maude. La.flya lau.
3.3 206

Maud:. Alhamdu

BtRo. ina labart?

MaudZ. Sat Zlhert.

Bak). 11;411a.

Ma_ud(1. Mg a k2 yi I gZrinka

B2Ro. Sai rint.

Maud:. Maalli. NI, ma, i na so In ji yadda a kt rint tun tani. G. shi,i


. na da gonays. r baba.

A i 40 f
Bat. Na kgya makes, dm. Amma 'Akin da wuya- kadan.
.

. a a
gatylo. Msno nu wuyansa?

Btko, In za ka yi rint sal ka haRZ rata mai` zurfI kZmaT misalin kaft
A
In ka haka shi, ka nemo data fad k24yayili, k: shiga da shi,
ka sa shi a gindin tukunya7. baba. Dilts11 nan zai zama magani gZ takIn

baba, kadZ muciya to fasl gindin tukunya.biba. Sal kZ ntmi Rasa riai
A
lciatt ka shife tukunylic daga sama hal= kast. In ti sha iskt sai ka" ni;m3 katsi.
wag. gene, ne katst?

Bfko. Ashe, bZ kZ, san shi ba? Ya na nan a warm masu kar5a. Shi, kuwa,

Rasa el na ts5fon baba wandZ aka cares shi curt. cart, aka gases shi da wuta
v. a . *
A.
ya zama fart. ne mukan ce fikatsi."

Maude. Ha gane.

Btko, Idan ka samE shi, sai ka kwakkw2.6a shi dl =wan dagwalk

Maw. 13Zn san dagwalt ba.


A
Bak() Ship kuwa, ne na ts3fOn baba.

Maude. Ashe:

Btko. ka 11;1113 gashIn jim: dafara kashin d5kt. zalla. In ya


y
kwaeu ka bar shi ya kwana hudu. Sal annan ka bide shi, ka na dibarsa,

ka na sa shi ward. rgmt R;ramI, ka na dakt shi des tabarya.


Ita, kuwa,

OVS-VM1
207
46.,
dafaran nan an jiki ta cikin randuni. A na Mar rowan nan, a na zubawn
tarp d," gashin jImi. Sal Lnan a farfZsa kashin Min nan ya zarna garI, a
zuba shi, kuma, Sal. a rare shi.
Maude, Ashe hakZ ya k(24? Aikin da ways:
BtRo.. Ai, d." wuya mans.
Fiaud4ZI.

Bak°.
Igo zan hia'Aurel ne?
A ...A
Sal ka daurel Sannu ba ta hana zuwa.
q. A
Maude. To sh3. ke nan.
BIRct. Sal mu kant mZganZl- Wits!. tukuna. In ya kwana biyu sai a sikc; day awa,
a keira rowan dafara har kitst ya biyu, ya zaia babil sauran wadansu
kurunkusai a ciao Sai a raft shi a kirZ, Wadi. biyu. Si":nnan ne za a
sakZ dakawa babtlruwa 4. yawl a ciki. A na debii shi, a na shafe tukunrai A.
I
baba daga sama har Rasa ya yi daidai dZ datsen nan. Takunyai? baba ta samu
a
ke nan.
udZ.
Ma_ ?ya za a yi yZnzu?
EfLo. do.* bibanka* ya nitneg. ya tsa yanka, kagi yanks shi ka tsiba shi gu
days. ItZ raft: shi da ciyawa har ya xuba. In ya rtlEri ka daddatsa shi
,
katnar yadda a ke daddatsa ciyawar doki.
Maud;'. Da me zan da.ddttsea: shi?
Btko.
Maude. TO, ng
Btkos Idan ya dttsa, sai ks, kunkunga ka ntrai 'yan kudi, ka shiga gari ka nemo
ttkai... In kui tam' issiAn da ya isa sat ka* delZ zuwa ka.,` cika% tukunyaT bm hat-
bald tsib. arm%an ka" riRa dibar grin ttikan nan ka nt wank shi cikin
tuketnyar bgbaa".. idan to Rua sal ka nibs baba ka na aunt shi
ha na zublwi, cikin tukunyaTi baba ha? iyakar abin da zai ishe
208

kmIndig i5mZ. Z. rude BAyan an re: za a bar shi ya" kwing uku k5

huda, sat a z5 da muciyi, a yi tanZdin, tuna.

MaudZo Da wace inn muciyi za mu yI? Zan klr65 to a wurin eatita?

dko. Al Z. MUciyar twin baba. daban to ke. Akan yi to da gora k5 itace

mikakkg mat. karflap.b1 kamar yaddl mats sukl'n yi tisa da tukurwi

PlaudZo TO, na j36 Mu je gaba.

Ba o. mama dud dZ, hakZ, bi kft 4;1 tuna shi kai kadai Ana, Wks& Sai ka yi

gZ,yydi mutum biyi k5 uku takana..k5wi da muciyi tasZ. Za a z5, a na

..tuk2Wil a na jgftwg da karti haT, yZ, yi kumfa, bibg, kuwa, y:, k5m1 Rasa. Sai
a a
a kawo boto a rufe.
- a -
Maude. Baia ya nuna ke nan?

Btko. Baba: Garaje bt saur! ba, n26 Del saurian aikinkl kadan. Sai baba ya''

kwing biyar sa' annan kl 25 14, dike tuktwg. Sat ka zub; grin kgtst,

mayal% kZ rude Kullum za k41 25 ka na dibtwa. idan kg z6 sai kl salmi

haut ka na kadtwg &I its.


...
Maude. Nene n4e alama?
&coo dan kara ne klramI gad biyi uka nt himt. Kullum hakIsnan

har ya s51ma yin Rwar!- -baba ya Ana ke nan.

Maude. Yene ne kwarl?

B2ko. L5kZcsin da ka sa slams ka kadel, bibg, sai kumfansZ, ya dunkall--shi ne

akan ce "kwir/6" Baba sauran want allay sai, fi, in baba ;ya, yi gardama,

shI ntl yakli hang shi kimZ tufift. Sai an nemo garin dorawa k5 na wake,

yi mass Sai ya warke ya k5m5 hglinsl na da, ,ya na tint da ky:uo

Maude. Na' Ode.

(Tank; ya shigi, ya, yi salamt, sukt1 ams:6)

Btko. Et ya kt tale da kai?


209

Tankc. Na kaw3 Aga ne Ant. I na so Z. yi mini kart.


EAR°. KL3, mu gag. NawZ za ka biya?
a
Tank°. Sat abin da ka ces
a
Ba Roo
& s
ba da sale biyarT
,
Tankcl. yi yawl. Na., dai, na ba da suit ukt.l.
BIRo. To shi ke nan, na yadda. Amnia sal. jibi za ka same.
TankO'. Alla ya% kai
BtRo.
(Suka taf3. gida sai gtbe. Da g:irl ya w5,ye Bilk° dZi, Maud; sukI daw5.)
a A A a
Bak). Yanzu zan dina yadda a ke sosai. Ba zan sa ta cikin bieba
.s
taktIna, sat a cikin dagwaio har ta jlka. Ga shi, zan
zan fisshe ta yanzu, zan
A A

a
matse. Zan jefa ta cikin takanydr. baba. Mx na jiiylw3,, mu na fitad da% ita
44 s -
a mass mu na komarwa.
-
. a
Halm za mu y! har ta yi bald. Sat mu bar ta ta sha iska kadan. Sai mu
. .
maishe ta. Sal annan za sake' yt kloar yadda% muka% yi fark5, to zama %

baba sauran fari-fari k6 shildt-shildi a jikinta. Itintn ya tabbata kt


- .
Yanzu za mu kai ta warin rawa mai tsarki, za mu wanks ta sarai, babu
-
4
sauran toka a j ikinta.
Sai mu kai tZ,
a
mashanya mu rataya ta bushe. Shi ke flan, aikin
* .
ya Rare.
A

Sauran bugs.
Irma tun dl ya ke za ka k6mil gida yau, ba za kl strou slant ka clabi aikin
bugu ba. Don halta nt libEIrta make yada. a ke yi.
MaudZ. Na OA Ka yi wZhalt da
BtRo. Ba k5maii. Da fart za a yi tsadar bugtei kai sale biyike.
idan an yi tsada, ka ntmi ttlimakii wand:. zZl. kama maka ka dauki
riga ka shinftda to a mabugui.
13 210
a - . A re

Za a goga mata shuns a na fesa ruwa da baio Sai mat taimakonka ya

yi shirin bugu.

Zai dZaki kulkrkantbuglin Aga d'El shi liPlabIrka%th. Ya na talnyt,

ya na awtwg slu da yawl bib; iyaka, har to firl wal.fciya tot ylkaral

ta bugu ke nan. Immi tun da farko I4a lura kada ka shimfial rigan nan bisa
& & Ao
. A
wata 'yar tsakuwto Ita ce takan sa gangauo Buga ya tdbbata, an yi 'alma

kenan.

Amnia in a na son kart, sai a nemo wand ditse akZn ice dl shi kanRarl.

Z1 a shimftda rigan nan bisa kan ward itace mad fads ggggage misalin Z113.

Sai a bi rtgan nan a na egtvii da karfio


ft
LUk whkiyan nan to b:yyant ta zama kIna26madabi. Ba ka rabe tsakanln
&
hbadl da Zibadt. Shi ne mukan ce "kart." Sai a nemi takarda mai fadi a

ridye rtgi a ciao Kore yi samu ke nan.

Mo Lalle ka yi gmlnintto

BtRoo gidt nee

D) KSrt

1) gilt- asran Aikt


A
gra, dad, ta na daga cikin manya-mw sana'51 na kasif Hausa duke% ba
a a
kasadf Kano kadai ba. ta na da =fan! kwarai gama duk yawancin sana' 3' i

na fcasan nan bib Sn yiwawa sai dZ tlimakon want Zbil wand.; ya fits citgZ gun

mak tease Gt misiltmtsu akin g5na, lane su bUkaci garma dZ

fartanyt da magirbi:# ta, sip kawi, wadilnrIn dbibuwt dZ akZ ant, lalle sai
(1a taimakon art tIlOna akZn style

Kum, aikin hang, kilmdf dinkt, sai da aiii: da IlmakZsg da basins.

hashi dais ma, duk sane a ta danlyt ba to yiwuwa sat an game da sans '
kirao
Zit [1-2
tun da farko.. zuga ya ke
a 4. 2
Bas ad da Tatum ya ke so ya koyi sans' kira,
la AI . %. . . a
Para yi* Daga nan in ya iya zuga sosai, sai ya fara kirar kananan abubuwa
IcZ.mo iZug, da fartanyt, da kibiya, da% bids, 4. dundlrasit, haT ya kai ga%

kirar dagt. da wuka. Kuma, sis ;11 dZ maktr! ya fart gwZnintt sai ye.* fart k;ra
sark: da, gigif dZ kyaur5 da% da% wadansu kayZyyakin aikt kanint
, A .
A a q.
Wadannan su ne kayayyakin kira--da zugazugi, da uwar makera, da arautaki,
4,

da masaba, da Part80 da, lomat wurirr hurt wu. ta a gawayi.


A % % A A % 4. A
Komane daya daga cikin wadannan ya na da amfaninsa. Uwar maters ita ce
waaal nk:n karft-Z kanta siqd da aka dauk5 hi daga cikin wuta* :,yi ta
daklisl da MaStba hark a kerZ ;tan d: a kS bilkatt* Gaw:yi, kawl* ZmdminsZ don
hurt mita* ZughugT, kuwa, su n: wadands akan1 wata da su. 11,gutaki,
kuwa, a na amfani da. still don dauk5 karf8 dZ,ga wuta sas ad da ya y ja.
et siffb zuea'zugi: sai ntmi tab Z.kuiy1 days wadda% aka' yi mata1 81'104
m 1 .
a sa ta cikin ruwan bagaruwa a na murtsuka ta bar ta yi taushi. SasZnnan
,A S
shanya ta ta bushes a
A
sassaka
a
want itace ne mat kamar algaita. A.
Wajen blbban
a _ a
bakin itacen nan za a sawuyan akwiyan nen. Wajen karamin bald, a I kerZ want
karfe mai kamaT kwarkwar5 a sa masa. Wajen karf;t1 nan a kt alma bakin %luta.
Wajen blban Ova, *tat gindin aeskwiytt, a na gyara wadansu itatuwa olda
biyu wadisin4 tsayinsti daidai ne 41Z, akin fad, a dinka su wcnruln, waj5 dZ, wannan
wag. A na wata f-at biyan itteen wadda a ke sa hannii don a ji dadin
daukb blkin zugtzugi. 16nnEln daya kil nan. Za a yi want kIndisa, kuma, Amin
ex handl b3ya mastIgi ya ktt zugt
A - A a
Su na ajiye a Rasa a gabansa, annan ya dauka, ya bude hannuwansa--
badtwall zugtzugi kel nan* Sail kumi, ya1 runts; hannuwIsnsil, ya mai da su kasl
da matstwri. T hakZ iskt zai r!t flta ta blkin can na, Rasa. SabQda haka%

gaw:71 yi ja wul* Algol nan, sat a karfen d,s1 za Wirt


212

UwaT maRera, kawi, wani karrb3 ne a kt kaiawa a tsakiya mar era ko defZratZ
don a bug:. Rare
GamIA, kuwa, ice n; wand: aka Rona, kola, a farfasa shi ya, zama
gutsattsar!. Sh!, ktiwao dcl ice mai karft a ke yt k;mall kiryt.
irt na batba.kii--wItO masu R!rar Ulna. Kumi,
Zkwai na farfaru--wab; masu kirb farin karf8 da tutiya. liaAera, ktuni, su na
da wani iribn karit wands su ke hada Rarfe da sht.stainans: sinadar!.
hums, yawancin makers su na da wands in sun yi, wuta ba to kbenbsa
Su maktra, kuma, wani Bast sukan yi wa abokan adawa tasu RStra--suklei karya4
maganin abokan adawan nan nasu haT wutii talcZin Rant su. Shit nan
hi su bigt Ow; sai wani yardajjen baralnol wandil ya dadS ya na yi
4 b
MusD bauti.
Iltsu aikin Rare) sun san inch taxi ta kg. In sun ga inda ta 14, sal su
tone blban amt. Kumii, sat su gina rIndi sak: ta cikin Antra nan.
Ita, rZnealts, ta na da rimummukt gadi, uktl. K5w17ine day; d:g1I cikin AB' nan
akaln sanya zugtzugi biyu. za a sa wadansu Rattan slay! majiyan

ae
a a a

a;
Rarfi su yi ta zuga. Su na
kyau wage dayi, b
haka haT karts ya narke. Dap nan sat su date mars
kyau wag dayi.
UaReran babbaZI bi sit yin farin cikt sat sun ji an firZt cid,as gabas
ttlkana, ditmin Lan an yi cida dokacin malt aikin gpna da mai gyiran gida sat su
yi ta Rtrcarin Arlan kayan aikt makeri. cikin sauran lokac!, kuwa,
a
cikin sajaran.majaran su ke.
I:Aran farfaru, kuwa, atkan soma morns tun 44. masomin girbin g;r5 heti
ya zuwt. girbin dawaa,. Dtlgal nan haT awl 15kacin grab' gyada, a nt, to kirga.
fargi. yakan su farin cikt a lokacin nan- -domin mate sukan ski.;
kudi gun maztjenstl, sai ta sayers tasosh! Rwandage da 311.11gas.
itUrla a gtin makt8;ran farfaru.
213

2) I rar iltitum-au turaI


amarin nan ya na da ban mtraikto Da fark5, idan za a yi mtitum-ditural.
sai a bid; yum6u a gyirl shi da kyau, a fid da tsakuw;L'If da ke ciki,
,
cudanyc shi da kyau.
4 A

% A Qi a A.,.
Si' annan za a c- ima kwanyaT 14i. dZ yum6un, a gina baba to gamu da kwanyar.
Sai a yi hanct dit; idtna, Z. grarta dlatuun ago B3yan hakZ., kumg, za a sanya
a A 41, a
wani itacen da aka gyarta Waif wince, a chafe mutum- muthrnin da shi. A na sa
ruwi, kadan, a na shaft) shi ha, ya* yi kyleu, sa' annan a sh:nyi. a zing ya biisht.
4 to al a
Daga nano kumi, sai a narka dank° a zuba bisansa. Ilan yi. yi kariS sai a
411,

& - a a a -
sanya warm a na karcewit Za a karce shi da kyau sa'annan a Mira wu,t3fa sa
unira oikin wad i% ya yi zin: kZ.dan, sai a daukt a mannil, ma dangt diimin yZ
DZ

d;mfo*ru d.;: kytax. Ta haka a a gya4rta idtnii 4 gira di' bilk! dli had 4 gnat
83.'Iman za a bido itacen nan mat klnail wuka a na ts5mtwii akin ruw3., a
a a
shi. Sai a shifil shi da kyau ya naawalkiyao
s; sb S Ai A
na mannawa ga dank°, a na safe
idan :lac; cc, kuwa, sai a yi mate zankaye- -wato, adon gishIntZ ke nano
Tadda a kft Aim zank5--a na raurzar dankt kam* al. igiyit d.Z ruwa, ya* yi tsaw39
sa' annan a yayylikae shi a manna bisa kai, sa' annan a* sa aska a tsattsage.
A a a ,'41%
Bayan wadannan, sat a yanka iyan gajerun dank°, a kakkafi. bisa kai
a, kumii, sake murza want clank3n da rural ya yi tsaw5 kora igiyt, a nind biy5.,
a claittliti su azil bisa zanktfen, mannt. 41a ya saur3, z3.
yanks
yanks k yeas.
.

Da ga nan ma i a ikin za i yanke wani dank° ma i fa d!, ya* yi kunnuwl da* shi" yZ

manna. Irma sail ii.d is zili. manns. sai ya sanya wuka cikin wuta, ya manna ga

dankoo idan ya gamZ wannan, sai ya debt yumBii ya raft; kwanyei kai flak gaba
day3, da yuratiii, ya* WIT kafa kZdan, yZ shanya yil biishit: Sas Znnon zli. za.unt.--
wannan ya kirk Sauran sat zubin kartgo
214

Yadda a kt dgb5 wuta, a zuba cikin muri:n Wirt 14nydia


zugazugl. a na tiara wuta a zuba gawa.yi. Sa' annan za a dauki rnutura-mutumin a
'
db ra biSZ wuta, a zuba ruwa cikin kask5 k5 ta,sa. Idan yulturn-matilmin nan ya
yi zafi, sai dankon da kt ciki ya narks. Sal. a dauk5 shi a d5r5 hantsaki
bisZ kaskon ruwa, a dam' mtitum-matumtn bisanstl, dame) ya rika tsiytytwa.
HakZnanv a k: yi het dankcl ya narkg duka, a tsiyily; shi cikin ruwi.
Sa'Znnan sai a zuba" gaw4I da yaw./ cikin murft, a drira mitturn-ratitumtn bisa"
4 a
Mat kurna, a dauko sandal'. karts ai a
a dinga sarawa, a sara da yawa a zuba cikin
tukunyif art. Si' Zeman za a t5ns gawly3: a sa tukunfait ciao a mat da gatrayi
A & A A
a rufe, a ki.w5 mutum-mutumin a (Ora bisa wutatf bar yanzu.
Sai a dinga zuga, a na NATI Rasan nan to mtitum-miittuntn har ya yi
Sa' ad ex karft ya narkt sat a dauk5 miltum-matumi a tons rams, a kaft shi kilo
a A
domin ya tsaya da kyau.
Z'a* a bride kafeif a zubtl narkakken karie a ciki. idan ya cika,
yi
kylu kt nan. Idan bat cika ba sat a R ara dttnin yZ cika. Idan ya cika aikt
ya Rare kt nan. Sat a ajtye shi. ha* yZ yi saga siqnnan a faffZishae. Sai ka
*
ga mutum-muturni mai kyau.
Z.5
SASH NA VII SHA Ea: KARIN] NZGANi
A) Karin11"a
1) Satements of Universal Truth
4 i fb
1, Abin da aka yi shi jitya, a a yi shi gobs.
2. Ablibusuln ankytt nan su na Ibtn dad ya da makarinsa,
abin dl ways, ktlwa, ya na dZ mak'irins;.
3. rata da glIbantZ.
adt ba kusa ba
5, 14,uka dangt-danet ne.ktiwa da nasa.
6. magZyI.
7. Jiy: ba you ba, in ji tsaftiwb da ta tuna dZ kwUnan gidA.
8. dauda, ya na wank; Aiski.
A
9, Kama nN, bisa t. i yi Rasa.
10, gme na (11.41 want na glIba dZ wani.
11, game na wake& fawl yankl guzuma, yt yankZ. kZrsana.
12. Moe n!san jift kas; ya kit fadtiwa.
13, am; runtsin gadO I baT wa mat tun Jere wurtn.
14. ICrim; yawZn rawansZ ktgi bi ya kin Wirt.
15. ear) zurfin ruwa dZ yftshi a elk!.
16, awa ya ga zabuwa, dZ zanenta ya gan
17, awa ya yi kashi a inuwa, yt baT ta.
18, IC5wZnZ bakin mita dZ
19. Kowane mat& a dakinsa yarn
a
Ilwai a baka ya fi kaza a akurk!.
21, ittartn Diskt,
22, aifin bta rint, laifin yait
23. aifin dads rartml.
z4. MactrinkZ ba ya ganin ritnailkZ.
21.6

25.
,16

gaya maka gaskiya ya na nesa.


. 16 to

a a II
*0 S
26. ido daya
daya ha ya Alia sat ya ga mak7ifo.
27. Naklyink: ba ya yZbonka, k5 ka k;1ma dtmist. ka ba shi,
. .
Sama ba to komo kasa har abada.
.1. a. 41

29. Sark! g5mZ, zaman! g5m1.


30. Sarkin d4; ya halicci, Sarkin Niusulm3 shi ya hal,icci jabs.
31. TsteShon dOkt mat sane.
32. Wandl bat. ci arztkin want km sat ya rmitu matayaci.
A 410 A
33. Zuwa da kanka ya fi sarco.

2) ucti___;_ve...____aa._Analoesinstr

1. 165kin 1:1ttacce, 1:1:tacc; ne,


2. Ukin sark!, Bark! ne.
3. gidans'a! kZre yakan ztigi bt.
4. Polak! kZ.re ne, mat sht yakZn b!.
5. Alhera gadon bard nat.
6. Alla sh! ne sarkt.
7. Arad rtgals kat.
3. Danza farin ido bang; gan!.
9. BiSht hanjt nt, ya na cikin
10. Bity;.n baitt ya fi. cln
11. D: auren era kwon zIkart.
12. rdtt blbal fowl &ism ka4ramail kyZuti.
13. Dar; AO
DZsassh; ya fi shakakk;
3.5. DI tstrira gara bakin
16o DaniA mace diZ ciki ego
17e man Ewalt yei fi

c.
18. Ta.n'uwa rigal4 kayt
41 N
19. Fataum. ba gayya ba ne.
20, Aiwata gaga"ri 'yan fiwt. bZre 'yan fince,
&
21, Gant ya fi ji,
22. Garin. shiga bird. ba ne.
a
23. Garaje ba, Urns. ba.
A
g4g, Gara roko da sate.A .
25. G:skiya ta fi akin Rail: Rae/.
26, dIskiya ta fi kwabk
27. awa a wan], gZrI gn-d5.

A a
28. Gurbin ido ba ido ba ne.
29. Gwaur3 ya fi taar5 a.rna.
30. Hadar?. bt ruwa ba ne, h&j! ce,
31, liZkurt hatsin tukunya ne, ba shi dZ, wuya kartwa.
32. Halt zanen douse, bt mai shaftwa.
Ik .) a
33. Harara ba man. ba ce,
34, Harbt. a wutsiya ya fi kuskure.
% . .s
In da abinka a ke RaunaTka, in bib' abinka kare ya fi ka daraja.
35.
36. Ittce da,yi ba kurmi ba ne.
37. Jtki ya fi latnne jt
38. Kadan, ma, gayyi ce.
39. Kai% dol Wane bt 'fan: be.,
0. ICTei a ruwa sarki
3
1. ba a pada ba linzami ya fi bakin kiza.
14.2, gime actin kida ya f sill.

4,
43. Kb" sarkl. ya fi mace wag)**
a
44. Kurum, ma, magana ce.
45. Kwini a bukka ya fi kwina a bk; marl kua.
218
.?
46, Raramin sani kukumi ne.
3
4.7. Warn 11 mace sal yawan magana.
48. Lafilyb ilk! arziki ne.
49. latifi tudu ne, sat kZ, take naka ka hangs na want.
50. 117.1aln naka shi ne naga3/4rin want.
51, ilamiji ba*rkOnii ne, sai an taunt za a san yajinsa.
52. Rana tsakt. magLin
53. Rashin sans ya fi dare datt.
54, Samu ya fi iyawa. ,

55, Sara ya fi mutane aimma Alia ya fi


56. Shlmfidb Lusk to fi shimfictal% tt3axma.
57. Titus:don dakt ya fi sabon
A A a
Tsumxnan da ke naka ye, fi agar want.
59, wand: ya ke inuwa, bat san want ya na rana ba.
60. Yunwt yakIn mai cLZ yarc3 ts3f8. Ash! yakitn mai dl ts3f3 yart.
61. Zama dZ mat turare ya fi zama da maktri:--k6 bZi ba ka tiirtre kZ
shift, ba, kt ji kanshi.
62. Zama lifiyt ya fi zama Sank!.
63. Ziklya7r mute
64, Zumxt zuma ne.

3) Proverbs Involving Cause and Effect


1. Abin A: ilk ya daurg hannu ba ya kwanawi.
2. Lan dZ ya ta61 hanct, ido sai ya yi rawi.
3, akin gona da waya; idan ya kart, da dadin ci.
a
Aibarkacin kaza kadangare ya sha rawan kask3.
5, itrararin tusk': kaurin hanji.
6, Bt btRO xuwa, kt shi. ltbart.
239

7. Bib; tsantsa baba tark5.


8. Bt domin tuw5 aka yi cikt ba.
a * a
9. Ba don tsawo akan ga wata ba.
10. Bi kt lb:, matam kibiat, ya k5m5 ya klibe ItZ da ita.

11. BZri)fa big to haifun clan da la, ya gudao

12. DI Minn; ya ji, ya tsiri.


d: jtki
a -%. -a s
da maga=
4 A qb
13. Da kura ta na zawo da ta yi wa kanta.
1. DZ safe aklbn kgml iota, in rini sai sa
15. riabir: ta ft Mei,
36, Dirk: =1 4.11 ba, ya hang ka tadkit da tsamonkZ.
A
17, Farb i ga dan jakt gid8 nee,
AA
18, Ido, wa -a
ka rena? A s_
"Wanda ni ke gant yau da gObe."
19, In an gaji, ko- a rang sa.t. a huta.
.111,
A

20. In dt ziki ya san zai stunt cikin sa'rkakiyi da bat.' fito saran ba.
21. In, dal., rtkumi d471, girmi.,-4,yans:, ma, d'ab. yaw:,
22. In ka ga Bera ya na kaiwa ya na kawowa, Icy:mist bi ta
23. In ki ga mutum na, rawa a kitsuwi, ba ran nan ya fart. ba.
211, In ka ga rtRum! ya na cin kayt., bt domin dad/ ya kS ci. ba.
25, in ka ji mutum na tstron kirt. ya yi
26, In ka na da. kudt d.a yawa, ka ba mataTka sat kaSdan.
A
Kadan yau ka ba
ta` da4 yawt, gtsbe ta na son kart,
A . .
ba taAhuta.wa.
. A
27. In ka na da mace da mugun halt, zuciyalica
% . do

a a a
28. In kida yi. sake, rawa sat ta sike,
29. In kunne a
ji miz.guwal. magana wuya tsere.
30. In magawait kitzi firZ shtga akurld sai to tsar; duk wadda ta z3
a baya.
A
31, In ni kazi k5 romonta ba n1 zoo
220

32. In na ga kari° dZ ring, ytyl zan yards to ctje 143


33. In w ya shiga, Iftni ba ya zama.
34. In ruwan maltif8 dZt kunyl?
35. Inds wuta ta kima, nan a kZn bi to a ji dim!.
ft
36. Inda aka san darajar ro, nan akan ama masa ganye.
37. Irin da aka shuka, sht ya,kZn tsiro.
38. Ifi ba yt kibt, sai dZ naman iyansuwa.
a A
39. IKowa yi albasa bakinsaa zai yi war!.
140, 'Girt ya hactye taBaryi ya kwini, tsaye.
41. ICSwi ya sani-- rariya takan ?Juba* dc4, ruwa.
42, Kaiiwa ya shuka zZrabi, to tsira a gonna tasa.
a a A
43. Kowa ya tuna da bara ba zai ji didin bana ba.
44, wa
Kowa ya yi, yi masa.
45 K3wa ya yi cinik.n karyi yt yi bi,yZn gZskiya,
46. ktyayyt rabuwa.
47, Lai kw!kwiyo sh! ne da kare.
48. binti a gtndi ba ya zuwa gadammtwaS goabari.
49. Eh grawaTi sa bea. ya rasa melt fide.
50. 2iai mama yakZn nevi wati.
31, illifts ya rasa ya ya wail.
52. TlasheRtyi in ba, tZ, tsar; iska ba sai rcZiikZyi y: raft ta.
53, I i ya san makwancin
54. Rashin farin wata au:alit k: haske.
55. Rashtn tuw3 a ke ctn wake.
56. SI zuc3ya ga c3, shy ya kaiw3 jin yunxit.
57. SabOdZ, ItZren gidankZ kakZ.n ga kZren gidan wani.

58. Sai ittwi, yi yi yawl akan ba dakt.


221 Firn
59. TZfiy1 slIna kwing nesa.

60. Ts8r6 a diji, kunya a gidi.

61. Tsii.ts;:n aka ita, ma, name ce.


62. Ungulu ba to sauka banza.
63. ITZ.iwIri magLiri mantuwa,
64, tg.kg daya yak3n 6atZ.
65. tTanda ba yt, noma ba ya ganin farin idg a gidansl.
66. trandZ bat. gads wa A111 ba, ya. 6.4 wZ ZzabbsZ,.
67, rand:. bZi sha kashi ba ba yt. jin "bZri II
68. tia.ndt1 ya kt son rawa se yl k3yZ wa dansZ kida.
69. TsvmS attar itwa ba girma gate to ba sai, dai, kaid.
70. Hit; to ci dame bZu.e.
71. rival bat san wu,tag ba sai to k3nt. shi.
72, ISA: da, gtri Zbakirt t;tfb i.y2. da mlanyi.
a
73. Yawan magana yakan kawo
74. Zama 4 madZukin kanwa shi yakZn kaw3 farin kat.

4) Exhortations to er Conduct
1. 2: bar klza cikin gashintZ.
2, A rashtesani ktza to kwina a k2n damt da yunwt.
P.
3. Aa i kundumi ltbarin kits3?
tambeyi ma
4, yi hankZli, kadcl a sha raws*. da hakt.
5. lthin wani Ell, nemi nakl.
6. Aliikin kuka ba a 63ye mass mutuwtt.
7. Bi a b: kiri ajzyarnaama.

8. Bi a gamZ mai dl shi6a.


9. Bi a hawan same sai
10. Ba a kOyon kkitttli ran tukari.
rird 222
11. Ba a rena zian gwandZi, daji domin bZ a bi to ru.wa ba.
12. Bli a sa Rare) biytii a wuta.
13. Bib; 12ifi bail t;n1n.t.
14. DI mugunyb raw plana an tisht.
15, na sant" kyrify:
16. 'Dan Oda na yi wZ, kwai 'AMA?
Ii a
17. Doke daga gida taken fin.
18, Eon tuwon gobe a ke wanke tukunyi.
19. "Ft.da-fttde ba yi ba nt. " in ji ktInkurtal.
20. Gidi biyu migLin gtsbara.
Hana want, hana kai.
22. In kg, ga mutum shiru.shirtii, saki. kg, gaishe shi kZmal mat cln tuwo
hag.
3I 0
23. In ka no cin 6auri, kada ka tone cikinsa.
24. In rang, ba to fidt ba, kada a rena gudun kankurri,
25. In a kg, had kg, had 41 babbar inuwt.
26. IyZ ruwa Lid 4.
27. Kada a niini gudti ga elrlaef dalkts ship dais ya yi hZniniy1
28. Kadl a jira ditmuni klan a bZibayt.
29. KadZ a yi kits dg, kvArkwattt
a it.
yi
30, Kada ka
11,

y shuka a idon makwarwi.


31. Kada k; yi talmintn Zlhgrt ind4I bZ, kg, ga fink: ba.
32. Kadl ktzi to yi mama tdan to ga a na jan
hanjin syals'uwata.
A
33. Kada kowa ya yi kuka don want, ya yi kuka don kansa.
* A
34, Kaden za ka tafiya ga wurin mutane masu hankhIs to

kada ka dauki marasa


hankhi tare dg, kat.
a a
35. Karambanin alcwiya, gat dg, kura.
36. Kiyan silmmak3, dg, maraice akZn daure shi.
223 119
37. lawan kii yi fi. kIsmIn dabbi.
38. KW dadin tuti6 ba 34 rin m:i.
39. am; ka, yi, ka Ad Lin klitnk:.
40. IC6wi yi ba da bisht yea 83 date,
41. KW ya ci. laden Ini.b.trEi ya yi maul askt.
42, Kowa ya rin; tsaytwaT watt ya han ya gyart.
43. awr ya stint yi shanyt.
44. K5wa ya yi slamak'S ya hitt &I Ana.
13, Nw:ttayI
46, hankZli yakan ba kazi rawi, da drama.
47. iiagZri ya na sai
443. Ramin nalpInti a gird shi. g,Zjir;.
49. Tusa ba ti) hair:" iota.
50. fors ba yti, sayi tat sai ya ji to tukuna.
51. Yadd.41 akZ dame I &a halcZnan.
52. 216i makwZbct tun b;i klb stlyi gidi ba.

5) Exhortations to Patience
1. A rashin tuwo akan ci wake`
2. Abin d: rowan zati ya daft, in an htlAurt, =wan saw/, ma, sai ya daft.
3. Alkaralt bisa dutse, Ant yakZn ba ki
4. Btit kullum a kits kwina a garb Wt, wata rinki5 a rasa sai a kwliti.
5. Bibll hate gt1

6. Biwiln Amato tijirin ran!.


7. CIwOn idea sat
8. D: rZrrZfe yir8 yaktIn tisht.
9. Dtmin munafukl gax bi ya ktn
.
10. Don hannunka ya yi dop., ba ka yankewa ka yar.
224
11, ilkurt dintyliv
12, 11;kurin kaya sai Akio
13. K3 Z KwtrZ da, tstbiri.
14. Kaa, ki hkart dZ shi, kt ga biyansIEL
15. Kale iallictwaS anietira ba ytt rasa rang
16, Kane nisan dare goZr1 yt waye.
17, ICOwa ya kZkurt da wart ya ga dubil.
66
18. Ilahukurci mawad,6 aci.
19. Mai. haLrl yakan dafZ data ya sha ran' ()nab
20, RIon kankura bi yt hawi samt.
21. "Sannu ba to hang ma," in ji
22, Sang ya hZifi natir3,?

23. Ekt dayi lei to scare nikt.


d+, Yau da`. goabe ka IA,.
25 Yau da .gtbe shi ya sa spurs gthin
26. Zuwa da wurt ya fi zuwa dt`i wuri.

6) r chortations to Activity
1, "1 bait 3m1 hike," sht ya kiw3 rilbon ward..
2, a cauki. kare ran falrautt?
3. A kasha wuta tun to na RZnitaralwa.
4, Alfa ya ct, "Ashi in tstirtileit
5. Iraftwin hanklit aikt del ails
6, Bain kishi a cikt ba yt migLin yansitt.
7. di yayyafi keg kan ctica.
B. Domin k!fin b2icti a ke k3mi,
9. In ka ga gemiln dan'uwankZ ya krnianl wuta, cubs wa nikil ring.
10. KZ jefel gurasanka
same ehi biyan kwlinIct dZ yaws.
225
es A
11. Karatu, farkonka madaci, karshenka zuma,
is
12. Kai nema ya na tare d.a saran,
13, RGkaft ya fi magZni.
14. Sara traya, ba ya ka da itace.
* as se ill GO
15. Tafiya sannu, kwana nesa.
16. Tlias ba to rasa Makin kwana.
17. Tan 4 zali aka% bugs Rarfe.
Re Wanda ji "barit" ba, ya ji 111.5ht.1
19, tau da gtbo nag.'rkin wata rani.
A 4
20, rau gare ka , gobe ga want.
21, amcsi ba yt kamuwa dZeZ zaune.
4 a
22, Zumunta a kafa to ke,

() Exhoons to W .11....on
1, Bea it rab; harsh da haR3ri.
2. Birnin Ora ba a sa kilre dillanet.
3. emlnin rota, shi zuwa ke cf.
4. dtriyg, shi yak:an yi eizt.
5. In an ga madjtya a kwZnce sat a ce ba za to yi sari ba.
6. Znda ward ya yi rawa aka ba shi laid!, in want yiet yi, sal a ba shi
kashi.
a a
7. Inuwar gabaruwa, ga sany3, ga Rays..
a
8. Ja da baya ga rago ba gadu ba ne
9, awea yrt, rena Raraxnin abu bat takes kanamt ba ng,
10, Itio da bird ya zama wawa, ba yt wasa da itace mat kayt.
q. as
46
11. Kafa ba to zama inda babu Rasa.
& 40.
12. Lagana ba iko maganar banza.
226

VI, Rashin sans ya sa ralbkail ya tikZ, &rid.


14. Want ya mutu ka na yi kilkansL ba kiikansl ka na yi ba, sai kukan
A
kanka.
15. Yawn dare ba na clan akwiya ba

8) Miscellaneous Neanin ful Observations


19 A na kukan karyi, ga mutuwa ta z5.
2. A na aure ba kudi.
jini gZ, farad'
4, It!' da, bZbba ya gani ya na Rasa, Yarg. k3 ya hau rimi, ba z2i
gan shi ba.
5. "libtn da, wancan ya c:, haka na et," kirarin mat tsoro.
6. Lin Arcata klre da tal.lan tstre.
7. Ai, karyi ba to yi dtyi, sai to yi fare.
8. Aiki Art inda", ya k: so, kt ga saurinsa.
9. Aikin bona mZkiht, da waiwaye.
4
10 Lamait rag.; ta na ga daurin berate.
11. lamitnin Lin ad3 daurtwi.
12. An fid3 dZgZ, Ran .dabInO, an zaret; cikin
13. B5. yin nitst) a masaki.
1k. Bt daocna a yi aron blkin mutum a ci masa Z.lbasit.
15. Bt dimi teshan Kan.

16. Ba ruwan ku,ra da kudin Zkwiya.


17. Benxi ta klari Jai
13. 13;ri sai zIkartuia ya kyZnkylshi kwai.
19. in danRt bt na kazi. ba
20. di et &I sht, dukZ eikt ztt sae
21.. Da kirit dZ kilre ba sit gall mazauni.
227
22, Dtimunadi dZ za to yi Zlbarkle tun d.Zga5 bazara aktIn
23. Lase ba yaza ama a kan ruwa.
ow Alb

24. Eats: cildn ruwa ba ruwansa da rang.

25, Tan Okla ba yt zama dan


Z. Farin cikin 6arawo ;fa iske aftata na bode.
27, Fitsarin tali ba na meta ba
28. GwZnin dOki wana, ya ke k4ab.nsZ.

29. "Hake' aka c:" in ji max. ba da 1 t3artn karyi.


IT:rie; ha ya kaiwa na nest.
a_
31. jaki da kiya a ka.
32. In ji OnamIn da ta hZ1bi kask3. "Shgg;n daniart k3 *
ba ka ya.?"
33. In na yi make rana, kada ka yi mini dare.
34. Ina Inftnin kyZun dakt bt aft?
35. Inuwl; gificinyt d.71 nisa elan sha
36.
*
Iska, ba nauyi gare .
amma ka na ka da 5.taCe
37. Jtrirt bai san "baba" ba.
36. Jim. ba ya magZnin Rishirwa.
39. JinT. ba A wanktn dead.
40. KadZ ta yi cikt ta haifi waya.
41, 'Clod/. an Seta allure rij1ya.
Kibiyaf aj;.1.1 alike ba 3rf tare ta sai t41.muct.
43, Kinn rIjiyi. ba yt. jin
144,as an kash;; birt, ya riga ya yi alma.
45, I.a kisawa ta watsi ylnzu, den
ya rigs ya semi rabonsa.
46, larie fadZre.ttrina ba to fid da kaciZt a
ruwa.
47, Klikig ya Wing ken masheklya.
48 16rac;' era d;gZ ha nnun kutura bt aid ba
ITO 228

49. ilgant zarar bunu, in to flt a ba


50. Iiai arztkI k5 a Kwara sat ya saydf da lima.
51. Ili bawl ba yl.
52. Ili Raft hudi yakZn fad!. bZ.r; biya.
53. ill mai: kia!i ba digtrgire.
54. 1.1;x3y1 ba yea tsoron mutuwki uwai want.
55. "Na jet mu gang," mag:anin maRZryld,
56. VANifil da gishirinsa, in ya so ya dafa 4h5.
57. IZa yi gudIn yayyafl, na shiga raacemacg.
58. P2RaRen ruwa na darZ w1c5.

59. Stalwa da kaza bai hang yankan.t1 ba.


60. Sai an sh''i wilyi akZn tuna 4 Alla,
61. Saran ice dZ mat& bisZ..
62. Satt to sari sad.
63. Shaht ba yt, can rabon
64. saktIrri ba susi fact Rasa sai I jtkI,
65. St duke so no amnia, fa, son kat ya
66. st ts:raki, wanks ne,
67. TambZrin talZkt cikinsZ.
68. Tsintsiya Jaya ba to shtri.
69. hands Ana yi zubZ wa gitrinsZ n5nt) sha da tsimiya ba.
70. Walla, kitt cikin ruwa ba ya kola da sanyl.
71. Uenda ya yi tuw5 cikin Lulu ya san yad4 zat yi Spa kwasht.
72, Ward tsuntsu na gudun ruwa,
.
g, Zoiligra, a aid to kg kwina.
73 Itinzaint ba ya son jade.
74. "NZttlkila" ya hanZ. Thltrire karya.
75. ifAirin ElrnaT awa. ba a kulawa dZ 6arnar birt.
76. Aran zZmint tun bZ su tZfast, ba, sukZn R5ne.

r.
229

B) Cici in Cita
.
1. Budurtra a adammu, kulum ta na wanki, Nadi.

2. 'Dan bZki biyan girt, Farce a yatsa.

3. Rtgita guda dayi, ZljifkintZ. cart Gidan glbri (dirt,

4. ',Zan saarZyT babu ck3f1. Kwai.


&
5. I na tafiya tare da dansuwina, ba na jin motsinsa.
Etb

Inuwtta,
%. ...
6. Tafiyar mace wadda za ta haifi tagwaye. Dna.
to . go 4 3
7, Shina a kwance, bijimi a tsaye. Taurarl da. farin wata.
8. Hanyt dayi to rabu biyit Zia,
A .&
9. ,Btba na daka, gemunsa na wade.
. Al 46 .

Wata 4. hayik!
W. Can tare, nan
. 4
tare,
. 4 a 4
tsakiya ga mace mai clime
. Haag (ashtya).
LI. Nill, bade littifInkZ1 Bea (mill*bilde:aitiift.)
4 us . 4 .., a
12. Rawanin sarki ya faskari nadewa. Hanya.
13. SanuntZ 424, madZurint:. daya. Tsintsiya.
14. arta ti yi ado Zmmi maze su n2, guda. 14.ki &I kibiya
.
15. Badurwi ma gishtn 41. Takanda.
a
16. Fur6 :nini, dim:. kte Hasken wata.
17. WaryaT b:bba ta fZskZri sudwi. Kududdufi,

18. Alrl yi yi mass sirdt bi na _a


hawi, Kunama,
At
19. Fhrin Wrap murfin dan*yl.
111 6

Taararx,

210, Uka.ulol game garb. NUM,


21, Ti, ntmi fad, an hailg mats ta sh144.

22. Shang dubu su na 'any:, ba su ti da RUA. Tararuwa,

23, Uitan gidana su na tanya, su: na handl% Kurciya.

24. Hal ba kZ, don me ka na kall5na bar yZnzu? Karel,


4 A
am .
25. Ntramin faits mai tafiya kasuwar Lahlra. Gaga,
sI

230
, 57211 ^
26. TarIA, 0 stl yi 4..flyt, IA sit g;muwa. Kunne. ,

27. Kasuwa to c! to Vast ti baS kilre kila s


Harshe.
ZS, G5diyata 8, ciki, Ba A hawan ediyal, sat cikt ni ke hawa.
Ttakt 66, gadO Z. ciao
29. Ila wank; kwaryata. Na Se gabas, na je ygaarana, na dawg, b: to bushe ba.
Si 4
Harshen ka.re cikin bakinsa,
'ka ruishe kZ clic; syreyan mutu.wl Aka shimfidb sarki ka cir; tagiya4aisa`
231

SASH NA GOMI SH liTgiNlYari V


Tatotinlya ta 54:
a
Gizo
Gizt ya na cikin tZtlyit. Ya ce, "NI, tZfiyin nan nawa ytInzu, 13;x1 san
za ni ba. Ban can ::nd; za ni ba. -NI, ytinzu--ga shi, ba ni da, yira.
Bt ni dZ haitri, gods days. lama, bLIri in ttlfi garin BS malZm tunklya
dcZ malam akwiya, in Ye, ka na semi Iyalyanstl, in je, in kaantad da stt. Ka
san, shi da darajt sai Zlmtjirai su na tare dZ obi."
Sai ya wrAkZ*0: jsZtkaTsZ, ya rat:A. Ya na sai Zkwiya
ta gan shi.
A
Ta ce, "Af, malam gizoa , ka na garin nan?"
-
Sai ya ce, "Ala. Yau, dai, na z5."
a &
sannu da zuwa, sannu da zuwa"
h A al %
Ya ce, "larva, madallei."
"Ka a lifiyt?"
Ya ce, "I, lanytt kaau, 014."
4,!, A
"Kai, me ya kawa ka au?"
Sai ya Ce, "Na a Alan Ilmtjtrai ne."
"Ka a a/man Iladjirail I na dibt yirl gad' dayi. Tankiya, ma, ta ce,
ta nt, da yarOntZ gada daya. Ta na eo to ba dz1 obi a makaranti."
Sai ya "Ai, sai mi je. Abin dZt ya kiwi; ni ke nan. ba ya da
wani Aisrajt sat gZme da yaara.-11.1mtjtrai."
Sai aka ba shi. lkwiyt, ta kawo, ta ba obi danta. nlciya ta kawo danta,
ta ba shi.
& a 46
Sai ya ce, "To, wannan abu ya yi kyau. Zan, lama, Vint gida in kaTantad
Sai sun yi shekarit sup k6m5, su ga iyllyenstt"
a
Sai suka ce, "lb, shi ke nan. Ku tafi."
15 232

Sai sukZt tafi. Sat ya dawn gidans:. Sat ya hura wuta. Da ya hire
wuta, sai ya c:, "TO, dan Ztkwlyt, na hart =ten nan. Na shiga cikin
A Al IF
Ku. fida cikin wutan nan kafininn zo."
. Sai dan ya etuki tilkhroin gizg. Sai ya zuba a wuta. Sai ya
shiga cikin jltdisZt. Sai dan tunktya ya fade. Ya Ont. Ya gZsu. Ttalmin
giz5 ya none, ya gZsa.
Shi ke nan. Sai glut ya tarad da su. rakalmlansZt da dan tunkiya sula
kant. Sal ya daukt, ya karkade tilk:n. De. ya karklie tc ken, ya cinye.
ShE. kg nan. Sai ya share brakinstl, ya sha ruwa. sai ya ce, "Kh,
dai, je, kuma, t
wZi w7i y i r a u t n e n n i tn , gan N abAransas su. na
kbitff. dZ
ShI ke nan. Sai ya 4uki Ya rataya. Ya na tZfiyt. Ya nt
cikin tZfiyahl, sai jltka% to na fZda, "Girt wawa, ya ci takalmi. Gizo wawa,

ya ci ttkalmi."
Sai giz8 ya ce, "Ktati, slum jsIkata, kin kyZi. Vika. Sannu jakata, kin
iy:t wad," ya iso garin muttnen
Da ya *395 grin, dai, ya na gamin gartn, kuma, sat ya fash: da kuka.
a . a a
Ya na tafiya, ya na kuka. Kowa
41,

ya gamu da shit eat ya ce, "Yau malam gizo


ya fr,:trin nary, ;ism; ya na kaki. Minn gan shit ttlus4i. K5, 04, an
yi rasuwa ne a gilrian da ya fits?"
Sh.t kit nan. Sai ya iso wajen muttnen nan.
A A m
Suka cejik , "Kai, yau lafiya, Iowa?"
Sai ya ce, "Ai, yaran nan duka% All ya yi masa' rZtsuwa.
Sai silk; cti, "Ai, hake ne intuit. Ka ka gadonka% za tZt stag ka.
Ai, duk can kasIE ya kft Sai a yi, kuma, maka Rokarin wadanau yaran, ka tafi
di.
233
Ya na, cikin fZdaT ya cire jakarsa a ktfadbsZt, ya Sai dan
Ztkwiyt ya fits fat: Ya shiga giciansa da gudi.
a al A
Aka ce, "Af, ka ce yaran sun mutu duka. Ai, eat ku kama shi."
Sai ya ya da 3akarsa. Kuma, ya fita a gu)e. Ya na gutiZt. A na ce, Va.,
a a , 4.
"Ku tare malam gizo." Ya na guilt, "Ku tare malam gizo." Sai ya fada gidansa.
Sht ke nan. Sai kiikt ta fitO. Ta ce, "Ale ne ya ke neman mla.Zm gizt?
4.
Me kuka kayo masa?"
1a 2
Sai sutra ce, "A' a, mu na bukatarsa ne, %oft
yanzu. Mu na bukatarsa
yancarn nan.

Sat ak; fit6 d: sta. AkZ kimt shi. Aka daui:.


a
Sai aka CS . "S O. a ea masatars
tar/ ne, k3, kuwa, yankii?"
Sal aka ce, "Ai, dZ ya ke, sa mass furstint shtka'rii mat
a
yawl'. In ya tsufa a cikin flirsuna, aka fid d: shi, bt zn3. yi aiktn Om;
ba, hung."
A *
Sal ya zauna. Ya na yawo hakanan. A na ba dan kildan-kadan.

Tatsuniya ta 55:
Gizo da Damo
Dla gizo dZ dam3, t na Wooing Ina dart. Sri, ktlwie, makw:ibtan 3una ne.
llmfninal t
ya na. irSai
Saul girbe hats!, suka tare wkensl. Duk auks tars
a gift.
Sal Akio kwort, ta yi. Sai dam3 ya ce, "TO, a
na so, zan yi
tafiyt rig. Gt. Zmfitnina gidiina. kuma, j:Imas ftta. Na bait makl
amana sai na awl."
a a a - a *
Gizo ya ce masa, "To madalla. Alia ya dawo da kai lafiya da ahem."
Shi kll non. Ya raid, shi bayan Sukil suka yi hanni a mararrabE.
DamO ya t;.fi fataucinsa.
Sai gizt ya kEm3. yi kInaT kwi.na gOtate Sai gizo--sai ya dauki
a* %
Irma. ya said wake, ya saka a rumbun hats!. Cikin kwana OA,
kola, sat dam3 ya awl&
a
Shi ke nan. Sai gizo ya hannit ka. Ya na kuka. Ya naa cewa,
"Mun yi hasara, mun yi. hZsarl. BiyankZ Wag nan
water dajt ta z3. Ta shiga wannan gida naka. Bt abin dZ ta mit."
Ya ce, "Bt kome. In dai, =tat dajt ne ta c!, ba kotne. Warman, kada
keet yi kuka. 2c8 ne na Ant."
Sh! ke nan. Sai dam6 ya ce T4ae` mtttaTsa", "Kr daft ni." Ya shiga cikin
tukunyt Ya ce, "Ki data ni. Ki hada.' k3yan ya ji. Kt zuba a bayana. Ki,

daft ni., in Ana. Ki kai ma gizo."


5a' 3.13n nan, sat ta daft shi. Ya Warta cikin tukunyt. Ya na girkse a %

kan mita. Sai da safe ta joys cikin kwaryi, ta a


max:. Ta ce, "Ga shi,
t
in ji dams, ya c:, in kiw6 makilou
A A
Ya ce, "Af, wannan wahala: Ga 0. i i
asara kamar wannan ya same shi,
, na
yi mast Oka, kuma; bar ya kawo mini wannan wlalt da ya ke yi. Tobl

Ki gaishe
Sai ya ea dam3 a g;ba, bZi sant ba. na ci, ya na a, ya na
Ya Ya
ctnye damn. Sai dames ya Visa a cikinsa, ya yi mass kazil Lett a cikt.
Shi ke nan. Sai ya cikinsal na ciwo, cikinsa na act. Sai ya
t:fi wajen kurciy4I, ya ceA masu, kun san eivIni?" Si, kuma,
su na masussuka. Sai ya ce, "KS kun san mig;nin ciwOn cikt?"
* %
Sat sake "Ai, dam3 ci. Ba za ka yi rai ba."
a
Shi nan. Sai gizo ya na ya na ya na cllwa, "NI, gizo,
na ci damn, ba agi'm yi rat ba, zaAn yi ba, ba zan yi rat ba, ba zan yi
r111. ba."
235
Kurci All, ma, suka ce masa, "T8 wannan Zba, dai, ba mu san maganansa
4
ba. ka yi gaba. Ka, kuma; tambayi wadansu ku.rciy3yi."
a A a A
Sat ya na ya na kaki. Ya na cewa, "Ni, gizO, na ci dam3,
40
zan yi rat ba, ba zan yi ba, ba zan yi rat ba."

Sai wata kurciya.ya same ta, ta na masusauka. Sai ta ce masa, "Ka

kola gidi. Ka kama itace mai gwafa, ka hau. KZ yi girgizt, data; z:i rad3.
is
Daga nan,, za ka sand. lafYa."

Shi k2 nan. Sai ya k3m3 gida. Ya kimZ itace mat gwafa. Sai ya yi
a
Sat damg ya ya gada. Sai ya ce, 98, dal IcAu al ma, 4.11

ram:."

Sai ya c:, "ad, ni, ma, kt data ni. Kt zubZ gishiri a bayana. Ki

zuba barkono a bayana. Irma kadan ruwa ya yi anti-dim/1 ki fita. da ni

age KadZ ki bait ruwa ya yi zafi in =tt. Kt fitad da ni. Kt sad ni a


ken faifai. Ki rag, ki kai wa dam3."
A .
Ta sake cikin tukunya. Ta hada, wuta. Ta zuba masa gishirI d(l
A % %
barkono a bayansa.
A %A
Da ta z3, za ta bude ta leka, sat ya ce, "Ai, ruw:n ya yi dim!. Fitais

da nr: Kt a: ni a ken faiean, ki kai

Ta fitad da, shi. Ta kwantad da, phi a ken faifai. Sai ta ruf: da want
faifan. Sai ta kai wa damo. Sai ta c:, c:, shi'. Gizt ya ett in
kaW3 make wanruln, ka hitt da gajiya da wZhall d:, ka sha na fatauct."

Sai ya c:, "To, madhla, na ede, ki gaish; shi. Lima ba ni da erg."

Sai ta c:, ba ko3ne. lannZn abu, at, ba kale. Sai an jumt."


. .
Shi nan. Sai dam3 ya ce, ina matarsa? Sai ya yi kirLtZt.
, .
Sai to ce, hGa ni".

"Ya ke, inane, ki dauk3 mini wuRa d: sZ.ndrt."


LK] 236

Sat gizt ya jtya na cikin ya fita dZt guda. Ya watsar da


glshirin nan dZ dtIddawan nan da b7arkOnon, nan a biyansl, ya fita a guje.
'.
Dams ya bT shi. Ya fita guje. Ya ce, "Ku lama min gizO,"
A h ,%
Gizo na ya na gudu. Et* ya kade barkonon nan da gishirin nan
a bryansa. Shi ke nano

Titslinlya ta 56:
Tso"huwa da Sark!
Taihuwri ta says dan mZtraki. Ta na kiwts, har ya zama bi jimi. Ba yt.
fita a rana.
Sht kt nano, Sai gizo ya stunt Za ari, "Tsi5huwa ta na kiwOn bij3.mi haT
ya zama bijimi babba, ya yi mat. Ba ya fits a rang."
Sat 0.z8 ya z3 &Ian tsohuwa, ya ce, ya na son rawl, ya sh3. a gidan.
Sai tei5huwa ta ba shi. Ya sha, ya tZ.fi. Kullum ya na zuma ya% ce, "I na son
ruwa, Va." Sat tsohuwa to ba shi, yZ sha, ya tafi.
Sai ya ga, bijimin nan ya Aka, ya gtraurttt. Sai ya tafi wrin sarki
ya ce, "Sara, ktlxinenkZ. nawa?"
Ya ce, "dinnsena 131,14,,"
Yace, "Ara biyva kZ sha 3.1birt su zama hudii."
Sara ya "1, bisaatto
&
Sat [Az° ya ce, "To, alma tsShuwIi. Ta ktwata sa wanda baA kamansa a
kasan nan cikin plrin nan duk/1. Ya yi Ba ytt lyZ,
Sat sarkt ya ce, "TO, a kira mini tsOhuwIttai."
Aka kira ts3huwa.
Sat to ce, "Shi ke nan, lorai bljimt."
Sark! ya ce matt "Kr ki.w5 bijimin nan niki. In ba
naki ba, za mui yank: ki."
237

Sai ta ce, "Ito mu je a kwant5."

Alf; tafi da biyin sarki. Sak: je 61 OA. Euka sake tan. Sai

'Agra ya kisZ kwZntuwi.


Sai buiyin sarki sukil dlki girt k5 ts5huwal"

Sal gizo ya ctlo d8ki ts5huan


Sal ta c:1

"Kwantao kwantmwe.

Tara.' sarakan bane, kw114.1 gars sa.

Abu kadan, sai fidio sat fadt..oblit sarki."

Sat aka kwanc; bi jimin. Shi ke nan. Sai bi j xal ya ki tZfilt


.a A A
Sat aka ce. "A uoki gizoo k5 a doki te5huwarl"

ShI ke nan, sai ya cto "1 d2ki ts5huwb."

Shi ice nan, sal ta c:o

"Dill, tally:.
% AL .
Ilkirken sarWtan bolas Wady! gars sue

Abu kadan, sai fide sai sarkl."

Sai ya na tanyt. Ya na taf3,yA has, fidl. DZ ya jet sai akl ciao

kl d: shi." Sai ya a kwanetya.


A
Sat aka ce&p "A doa ki gime ko a doki, ts5huw:T?"
A w
Sat gizo ya oeAI o "A doki tsohuwar?"

Shy ke nano sal ta c:o


A 4* am
" KW ant a kwants,ye.

Tlirken sarakan bans, kwadayI gars su, kwa4,3a gars su.


Abu klEan sai fidak5fb Bata."

Shi kt nan, oat ya kw:nti.


a . a
Aka ce, "A yanka shi©" la semi wince. Aka yanka yuyansa. Sat ya rci
yLkawi.
151 238
& & a.
Sat gib
aka ce, "A doki gizo, ko a doki tsohuwarl"
as,

Shi ke nan, ya doki tahuw:1% doki ts5huwaV


Shy Ice nan, sat ta c:,
a
"Yanku, yankuye.

Trken saaa kan bana, kw:dlyi g:i5 su , kwad ayi gar. su.,

Abu klian, sai add, sai adt.-R5fal, sarkl,"

Sat ya yZnkuo
is
Sai ya ftduwio Sai akZ cl, dSki gizt, k5 a doki tsohuw.all"
h
Sai sizo ya ce, "A dbki ts5humboa

ShI ice nan,,sai ta


4
"Fedu, fe4duweo

Turken artkan bana, kwZd:yi gars 8119 10111:g gars su.

161 klfan, sat adt, sat adl-A5fb sarkiou

Sai ya folk%

Sai ts5huwi ta ce, "Ni, kZm, biba abin da na kt so a cikin bijimin nan
3
sai kry an cianst.zuwt kites, t tumbinsa, awl hanjinsa
inwa,
da
ziiciyassZ, hithunsZ, hant'onsil.dukL shi na ke so."
Sat akibt ceo "Wann:n mai sank', ts5hawao iNtDi kiyan cikin bijiminktou

Sai ta debt kiyan akin bijimint:o Sai ta tali gidio Ta zubZ dZban.
abano Ta zub: tambI rib= a tukupyt, kits: daban, liana aban, hand dZban,

huhu daban. Shikellan.

Sai sukil Acid: 'yam mats. Bibtl met ky:n Ta. kits:o
41.
Sai gizla ya ji lgbirto Sai, tdan te5huwei to tZfi.g5ni, sai ya zo, ya

tariF 'yam mats ea na sarti--sa yi surfe, sup gout su yi mata Zbinci, su

ahiga cikin tukanyt, su zaunto

Shi kg nano
44 4
Sai giAya ia, ya nt dh:n ma a gidan.
r-----wIrow^emr-----

239

Sat ya tZfi fad, ya "Sark!, loInnenka nawa?"


dr,
Ya cea, "Kunnena biy5".
a
Ya ce y "Kara biyu, in IA ka 32bart, sa zama hudi."
Sai sara ya RirZ IAA Ya ce& , kunnensa sun zama hudu.
gizt ya ce, "1 gidan ts5htawaT nan, Zkwai 'yam meta masu kyaau, su
na nan."
a
Sai ya ec o "Asa, gizo?"
Ya ce, "I. kZ sa bliyinkaa su je, su gan!, kamait Ara tsaka,
d: teohuwa ta t:fi eni."

Sai ya ssa. Biyi auks je, auk gani, 'yam mate su na surfe. Sat suk
EV:, auks ga, bib; kLan Ta.kiti: 4:11. d: ky:u. Ga ta-da
. tsay3.4 ,

kuni..gasht ya ish5 ta.


Sht let nan, sat sukZ ki5mt. Suka ce. "Lalle, gaskiyar gizo. Nun ga 'yarn
mitten nan. Aetna gads drqii ta LI sup dulot kit:kw...a na cl da ita 'Ta-kitsts.
Baki wand ya fi to kylx. Ga ta--tsaiyintZ ya kai. Gt gisht.-ya ishe ta,
Gts Kama, kyttu.°

Shl kt nan, sai tsiShuwa ta Waked. Da ta kata5, sat akftt kira tsbehuwelsf, aka
& %
ce, "To, tsohuwa, a cikin 'yam matan nan naki, ki kiwo mana Ta-kitse."
Sat ta ce, oT8 shy ke nan."
Sai sukZ taliO da biyin sarki 4 gist Amin sa cauki Ta-kitst.
Sh! ke nan. Aroma tsohuwa ta ce, "Baa za to yi girkt ba, ba to son
Sai sarki ya c:, "Shi ke nan, sai to ding: zama a ken kujtri,
syan'uvrantZ., yi mat:. aikin Zbinci, to na et, ta na kallonsa."
Eat na
Sai sarkt sa ce, ya yaxdo,. Kullum, idan mat; su na aikt a gicrit sai su
yi aikin abinci, sa ba ta, ta, 034 Ita, bit to Musa citt mtg. a to zuwt
wajen wuti, kada to nark:.
175.1_ zoo

Si' Lin nan, sai sack/ ya t;:fi hart Da ya tttfi hart, sai sukai cae,
3,
wane ne zai yi. mild? Kin zama, ke ce saratinlya a wajennu. Da me
kika f! mu, za dings yi maid. abinci safe' cit, ytimma, ki na ct?
kes, 1cF3 sau daya ba? Yttu, k3. cauki abinci. KZ et, a ki yi sarfen nan,
yi nit nano yi mana abinci, mu c!. Yau, sari! ba ya nan, ya 'aft hart."
Sat ta 61, "id shi ke nan." Sai ta kIna akin abinci. Sai ta hers wut7i,
dai. Sal. ta nark:.
Sat suka c:, Ina za 0.1 able? Yau, mun shit/4a uku. Za a yanks
mu ka`dan sarkt ya dawo daga hart. WI za MI fall mu ya ya gaya
wa sank!?
Aka ot, "Sat kurayii. Ku ai ki kurayri, to ati.n
Sai 'yds kurci,yrt ta t;.fi ggshin fadt. Sai ta hau bishiyte Sai. ta ce,
"Sark!, Bark', Z mai a yikt. biya.
Ta-kitsto to nard. Ti nark:. zama gulbi."
Sark! bt`ai ii ba.
A A h
Ya na tafiya. Ta sake Ta sauka kan wata bishiyar. Ta ce,
"Sarkis sank!, Z mai ea yikt blya.
Ta-kitse to narke. Tit narks. Ta zama gulbi."
Sai bii.wZn mkt ya ce, yi shire. Kawa ya yi tar!,
A A
yanka shi. Na ji wani abu kan bishiyan nan kaman ya yi magana."
Shi 1431 nen, sai kurciya ta
"Sark!, sada, Z. mai dl yieRt biya.
Ta-kitst, ti. narks. Ti narke. Ta zama gala."
Sai aka mai det; yitskt ',Ilya. Sal. aka et, ukaztgai, a jilye
Aka k3m3 gidi. Aka za, aka semi Ta- kits:.
Aka eel a netno ts3huwis Aka nemo tsohuwa.
2411

Ta shiryt to deba rowan sanyi. Ta zubt a murhit. Ta gyar:


Tatadaita.
Sarki ya ce, "TOI, dttlgt kawu.n:nkt1.kii ukun zama murhiintZ.
Si
uramn:n, We, kumi, kanki zai zama kajtrif Ta-kitse. Daga yen, kad:. in kiir;..
jtningtsin wata mace a gidan idan bg. Ta.kitse ba."
Iftrangus.
PREGMATA Pi t JIM rf
./1 Ma
"1- r111 a own
it ;err
243 j
m 2
SASHI NA GaMA. SHA SHIM: SANA' et I III
A) Ginn
Groin tukutne a nan Nijerlytt, aikin maza da nati nt, fart da babba duk:.
su Amma a kabala ItZtsixia, akwai gartirawt da yawl inch maze ne suk:. Li
3 a s
yin wannan sane' a. A can, kuwa, ta zama babbar sana' s ss i
a Bare su--har da
dtrimma in sun daw3 daga gonakinsil, su nil
LiZti gintn tukwIne, in sai ya ya haka kawo gida,
ya Wad. Baywa yap jtku da kyau, sai ya sa shi, ci.kin kurfio ya rufS da kyau,
don kada% y.% bishe. idan ya so gins tukunya, sal ya4 gutsur3 yumbri, ya% saki'
cikin want III mg/ J. kam bu-k:mbri na Rasa wands su kit kir:, 'stark:, 11 ya yi ta
bugunsa ya na jujjuya shi, ya na yi mass siffar tukunya. Nan da nan sai ka
ga tukunya ta tasht. Kuma, sai ya dtbi wani curia, yZ yi mate badtki da
ya gam:: dtdi, ke nan. Sat, kutna, ya sit tiishZn yin wata, yZ yi ta yi. Hai., ma,
akwai mai iya yin tukstne fiyo da thittirA a rang dart.
idan aka Rare ginin tukwilne, sat 11, shafil muss wata irin Rasa ja, 16 ba%a,
prZrgwadanyadda a ke bawd,. a bar su su bushe. Daga nan a kai su matoya
jejjera--wadansu bisa wadansu -Z kawo yayt iyan kartre Z ruff) su, sai
Rugs wuta. BZ za a karZ ta6a su ba, sai sun kwana. idan wut:r ta mute sarai,
. s su. Da budewl, sai
sai a tone a
a taxa. sun gasu, masu Rasa sun yi ja
a a*
masu bakai sun yi baki 411

Sal, kuma, a kakkaBe tokasi, a kai kasawa.

B) FZrautt DZ Su

&
A nan kasif, a wuraren da b@3u manyan garrtruwt, k'abmdis kastshen Jc3s, da
Baud, 4. Adam wa, da% Binuwai, in ktka ta yi, sai s'amtri sup taru sal fita
flIrautt Kowa yakli yi dam;trun shiga Asa, ya, kwa, cika kwarinsa da
kibau. ilannZin a wurinsti, na niaAdt da wag. Kowa ya Rosa da cIn

netrattEDVNG 'PAGE '81.:ANKINOT'


214

name. 1Mmi in bazars ti mats5, tows ya fidt, ba sauran farauta da wasa, dtmin
hank:11 duk z:i k5mt wajen noma.
Pima a kas.a'S Hausa, an hang -drawl I Pita a je firautt bakl Sai, dai,
in ka je can cikin dgji nesa dl b441 kt rasa wacandZ firautt a
sana' arse ba. Sukan fita, su trades., su yi ta yaw8 cikin dijt. k5 six sliiga
burtii su yt kvanti7, su nt, aman rilbonsiL Si, ma, btt ga fZraatt kadai sutra
A A
dogara ba. In damuna ta yi sai su. koma gona.
A A, A, A %, A e,
Farauta tsohuwar sana' a ce. Can can da, kafin mutum ya gane debarar E.,

rife falitanyl, k5 saRa, k5 kirt, yilwalhee-ylwZice ya ke yi ya na neman ZbincinsI.


To, bayan ya gin; eibira'T !Zug, zauna wurl dayg, ya fare sana'O'I. sa.i.
riAZ, shiga dgjt ya nt, amen amt. Del hakl, dai, hal= ye.' mai dZ fasrautt, cikin
sana' 5' lalsZ.

Tun 15kLin Han, ktiwg, ha* zuwa yau, Ziktgai wadansu mutane a duniya, masu
zama cikin Rungurmin dajt, wad:nd'b bZ su san wata sana' a ba sat fa'rautil.
Hanyar samun Zbincinstl ta kusa ta yi kam" a da yadda namun dajt da tsuntsaye ke
ittO su na farautar amt, sukan kumg, ci syg' yan itatuwa, da saiw5y3.,
da gany:y:n. B3, su zap); wur1 dayi. In :bin fZrautt ya Rare, sai su fa'sht. su
sake tiurie Irtn wadZnn"Itn mutane, bg sit cika5 tsawon rat sabOda wannan zama mai
wuya dZ ke Ban dIrltktmenst, su m:11Zki k5m; ba da zi su
Iyalyans.1 gad8-4.Zmaii debb5bi k5 gtinbaki--sai, fi, gir7ininta'tsa ta fasrauttt dZ,
-
kaifin gent. Ita, sygsy2n yi ktkar1 gwanlIce dZ.
A a
SabOda hake mutilnen nan suka yi shekarit da sheklrg ba su cigla ba. Har
irinsu ya Zi dun3ya. Farauta ba to da hanyks cigaba klatir" sauran
sana' 5' I. D3111t. kuwa, druwi ba to samuwa sat sun zauna wuri
day's... In mutta sun tare zamg wuri gild; sai k.Z, ga gidttje Daga
nan sai gar! da, sane 311". su tisht. To, tna dad t zai tsaya kusa, bZ11B
a
a yi farauta?
245
a aa a
gun ce farauta ba Banal ar rcaruwa ba Lola Zkwai wata fZrautt.
wadda mtsu ytnta kullum it drum; su na ctnolba--ita fa*rautal
to zuwat watt sat Ka a nan Nijeriyt akwai wadansu ka*btlii wadlicla ba sa da*
a
Zbin yl, rani donna, sat st. MastInta wad:nil:no akwai sa can kuda
cikin Rasa* Ijo da "DO inda rowan Kogin Kwara da na teku ya rarratsa kasZ.
lama wadandZ suka fi bit; karfi st akin Kt gin Kwtra% klata so. Kabawa,
Sarkawat Itdilawat da, dait sauran makamantansu.

C) Fa,tauct
1) Yaddl i tom Zai Y1 Y; la-mL141 Fatauct
In mot n ya taSom ma n'anan abin kansa, sat ya fart da dan ja klikant--
wttil saint Iyan laid! ka*dant ya* want safart. Want yakan ram da
Rwarya. gait biya. uku, yakZon says akin Urn!, sal annan ya dauret
ya aza vr;, jtkinsZt Lian ya nt. dZ shi. In, 049 ba shi dZ Akio sat ya daukal
a klisa ya Lice, y;. nafi inda ya kt dluktlwa kai--kmal gabashin Kano
wajen Gaya ko ditst ko Jamas ark dOmin can nit ga'rbt ya kS tsada kwarai.
In ya j; can sat yZ wale we.* masa terere, ko, .041 ya karkasa abinsa ya
waive trani in ya yi kZatarl ya* j; lakatein dZ Orb' ya ke daukuwat ba zei dada
ba- -nan nan sat yZ sayaL In ya sayal wa want mat arztki net wandZ zai
da,

saya yZ jibe: haT ya sami wands ke btlkatb gan*:nt ya* wale masa% to, zai Std.
kudinsa a du
Bayan ya sat gSrZn nan rasa duka, sat ya says dabbabi Raninat kamar
ko tumalcit ya lama birn!. In ya kawo, ya* sat da su, sat ya* nemi
wadansu tZrialei; kitmai- war-war kO fa*talt ko iiguat ko wandunt masa
kamun Raftfilt ya kumwea, kai can ya% sayer.
3 ob.
Naga nan ya na kan aujjuyawa har Alla, kumat ya zaimake shi ya fara
Rae!. Naga nan sat ya fira* says dan sa gad.. daya, yZ. Ora zuwa Urn!, yl
wai. In ya siva'? sat ya karat ya koro wadansu sham, ya kiwi; bird ya sayer.
Daga nan to yi gaba nan. Tam Linsil, kola, ya wuce ya daukt. cis
klInsa*, sai yZ nemi want yir8 yZ tZtimZke slit. Want yakZn nemi dan

ya ce mass, "lint t9f5 ka rake ni nan. In mun k5m5 zan ba ka 'yan kumie
Zan yi make Aga." idan yaron nan neat h;Rurl ne, su na nan. su na kai, su na
kawSwa, haT ga ya fi Rarfin yarbb (WA.
In plc: ga hakZ sat k41 ji muttne su na caws, "Ai, one ya fi Rarfin fatauct
wage kaza, ya klati yZ faral Zuwa fatauct Adamiwa k5 Ikko k5 AnkZril." In ya
ji haka sat ya nemi want wands 'yais wata mateala to had: sat yl tilmb;ye slit
ltbartn fataucin Adamawa k5 ikk5 k5 Ank:tr:t, idan tianruin Datumin ya ta6Z zwitt
can.
In ya ji labs duke, eat ya yi shawarb wan da zai tZ.fi. idan
Adainacra ne, to, sat yZ ntymi kiyi inn wadZndil au ke daukuwa can, kamar baRtRen
rigunti k5 wiwtyi k5 wandunit masu kiman Raft1,07, k5 rigunt k5 girkunt na farl k5
rawZnI. Akan, kumi, kai alyabbu da hZunigi da Jalbsi

Kula, in ya ge can, sat yal sayad da svt, saqnnan ya say5 aku da shams da
liyitrai d,a, wadansu Rananan tliIrk;a9 yZ kaw5 Rasa. Hausa don aman ribt. In
ya nan dZ nan sat yZ sarrafad dZ v7.
De.g: an in ya ga kuma, sat ya4 k'Om5 Urn! yZ zauna. Sai ya%
46 41r

riRa aika yaran nan rasa su na yi masa safara, eh!, kam, ya na zaune gu daya.a

&unit sat ya farZ gina% 15544 m`a`nya-aZtnya, ya gyara gidansa, sat ka ga


muttnt sun fara su Aga, "Debi Wane kZzi. dan girt kZdan A
art. shi, Ant ya ta'imZke shi hal ya fi Rarfin tat'iya da kansa. -eat
aikta ya ke." Hif sat kZ ga an fir; gwadst shi da want n ai tsofon arzik!.
Sal ad dZ ya afki yaransa5, in sun 4145, a akin riba5r da sukil c3 zai ba su
41; a AA,
want abu daga ciao domin su Arta batarwa. Want, kuwa, daga cikin yaran nan
, A
2k7 1161
nasZ, sat ya rik: tirl4i, ha' Shit ma, ya stmi nasa arzik!. WItct slag
raltumtn nan, ya zama ke nan cikin birni, Sat ka ga mutane six nt,
zuwt, gidansa* don ninon wani 1311, kat% ais ran"cen kudi k5 hajt, don silv kuma, su
stud. nasa jart.

Irldun Fara
In ya salbuka gttri sai ya.` gidansZ, ya,` ct masa", "Yanzu kamar
misalien Zba kZza, in an zo da eh! grin nan ya na dZukuwa?" Sai. mai gi. dln ya
ce masa, "Ka zo da shi ne?" Shit ktiwa, sal at ni, da dan ka'dan,
aroma bri, ni da niyyb sai da shi a nan garin, (Amin gu kaza na yi gart da sht."
nan mat gida ya ct masl, "Abin nan, 3.nda ka ke girt ka kai, gara Ica
DZ.git

sayad da, shi nan, damin ka ctin...inda ka Tula da shi-- kudinsa ba za,
sa kai na nan ba, dOmin Om; nuft no na AUL"
Sat fark:n ya ct, "In na massy! 11, nan sal. in sopa, game ba a ktn
shliwarb muttn5." Sai mat sidiln yZ ct, "To, kawo. Ai, k5 HasZn, sai ya
says bta dart ya ba ka ku:linkZ a dilnkhe, gsrna shi ne yakan sZyi irin wannan
kaya y73, jibgt,, damin wata rani, k5 kudinsa za Bil tried, gill nan ya fitO da
shi ya sayaT, ya ci ribt.mill. yawl."
In Wit; ya ji hakZ, sat ya ct dZ mat gida, "TS, kirawo sht yZ zo yl
cat, in ya na bukatar saye mu yi cinik3. "
tai gida, Owl, sal ya ce, "is a, kai, dal sal. ka dauka, mu je tare
gidansa." Fark5kawa, sai ya ce, "71. Z. Gera ka kirawo shi nan, domin in na
dank': a, kai can, watak3la, ba za mu shirya ba, sai in sake wZhaLlf daukowa in
kW; cis shi." Daga nan east mat gida ya3, ce, "It, haktInan nat. Bari. in je in
kir-alw5 8111."

In ya kiraw5 shi y41, zo sai su yi Ina su jitu. In sun jitu sat


mZt gida ya dau adz tasa, amin shi nt
lG 248

Sal ;man in farken ya ga ya sayad da kil.'yan nan dZ kudi mat yawa, sat ya
cb
Lid da saura ya Bay:, yZ, kuma, sai da oh! a nan. In ya sayad da duk,
- a
sai ya komo alkarya, ya kuma, .a
want ya koma da sbi can.
Ikwai mutant yawl cikin mtwya-mcanyan Kani3, wadl'nda'.
a %
ba su da wata sana' a sai saukad da baki.

H Da ra ieria
A cilcin ta Arewa, tun Alin zuwan Tarawa, mutanen kasal sun
sabt da tlflye-t7tftyenstl krtn dawaki. Warman drain haws ne kawai.. Kuma,

Zkwai rikumt, da tZik:IrkZtrai, da jakunt, da 'yan Z.l.fl'etrai, don daukb kki.


Irma ta Kuckl, a 4 dabb5bi su ke daukat kiya ba, sabOda ruwa
da kurtma, et, kiwi, kudaje, wadanda in sun ciji dabba, sat su lahanta ta
haT to rouge. Dt wann;n , irtn wuraren nan ba su ajiye dabbabI, su
stimi yin laftni da su wajen tafiya ko daukar kaya. Irma duk da haka, su, ma

ba su rasa, tasu 4bart17 tafi,,ya da daukb kiya a st7.ua.1 e ba. Don mZimakon

kirattkb fatrik5, su na da rafukt. dabb3bi, gtesa da kuliekwIr4.


lkwai hany3yi biyar na tafiyt dZ cinikt a kasan nan ta tlijeriytt ta Aiett.
A tudti, gt, Jura, dZ matt, dZ dabb5bi. A ruwa, ga jirtgEt. A same kuma, ga
jirtgen same. WadluitIn rlitn kasal don duk driniyt baba Rasa'. a. za to yi
arztki sai in hanOyin ciniki sun rats: ta
A AA m a
at can, kann zuwan Tarawa, ba mu da wata hanya
A
ta daukaT hajja daga
ft N

wannZtn gZr1 zuwa wancan sat ta flaunt dZ rikuma da tZk.IrkZtrai, ko, ktiwrt mixtta
ya nadtl. gamma ya eatki hajjbaZ kansa. mil yaran da muka da
ganin moot: da jirgin saint, sat mu ga fiuk wadtInn'In ba sex 4 saur!. Lima Z.

zamanin ktulnniamml, su ne jire da mote. Ian dZ namu jirgin da mote sukEl fi


nasa sh1.-saurt da yawan kaya. Don su, nasu, masu rat Mk rai.,

?slat yalcZn gaji. Sab;dfl mustl kaya kZtdan, daidai yaddZ zia
Ap
2/49 riq
su iya tafiya mat dan l`a yint guda ba ba. To, ta wannan hanyt.
bat); yadda za a yi. cinikin Rasa ya yi yawl,. Don cinikin zamtlxiin nan dan saurl
nt, kwtshi hajja`T bangon Rasa na gablis kai bangon yis+mma, ta ylrmll
kai to gabZs..duk akin Wing days ki5 biya. In, kuma, za a kai, a.` kaittl ak
yalwace, Zdila.111141, iyar kadan yadda mat rat zai
dauka ba.
Nwai wadansu abubuwan cinikl, ktehmais dirk lam5. i dZ albasa.
Prtnfal, t31:1,s a yi maza a kai su kasuwa tun ba su fare act ba. A dt, k:fln
jirgi ya zo, rashin wani ab &n daukaTsil mat Baur!, shI ya liana kt.suwaTssi
Awurtt. Bari. mu yi. misalt Oril. Fattk:n ke zuwa GwZnja. ktfin kaw5
shi nan sai ya 6act don rashin saur3. Cikin bithil mai. fzIkanl uka, wato Rwarya
dZ, kyar a ki; satmln falcani daya da rabt Wanda totitst ba to harbe ba.
harbin tab..tate ia.use za a stud. galibi sun bfishe, sun zama kaudt.
Ilk bZbbait wahalt ta tZfiyl ta dt, ita ceA fargabaT fashi,
dal ta namun dajt. Fita zuwa fatauci a dt, kZmar AUT.' y3Rt ce, sat an shiryt.
Kun san a yZnzu in mutum z741. yi yaniuwa suk3n yi kiikan rabuwa da
shl don stb3 ne kadai, lama a dat a nt. Oka ne don, ka zai daw3, ko ba tai
a
CIEW5 ba. A lokacin nan, hatsarin hanya shi ne abin tsor5. ba rabuwa da idon
sans ba.

1) Jir.....:&Easa
Bari mu bi hany5yin nan na tafiyast da daukar
I4 as se lb
kaya a Nljerlya,A mu ga yadda
kciwacc; ta anfani Rasa. BilbbaS hanyb jirgl a% non kasa'alt, ita waddZ. ta trio
c13,g3. zuwt, Nguru. Tsawonta dag:, ikkEt zuwa Kano mil 700, zuwt Ngu.ra mil. 343.
a a
itia.nnan hanya ita a Ice kira "Hanyal Yerama." Ta fklitZre KOgin Kwilra4 ZJebba. Ita
kt kimS mans galibin hajjai Turai, dab Or8. Ta, kuma, kwashi gyada!mu da
fitt da sauran hajjlEma to kat la, jiragen rutia su jida zuwa wurare
daban a duniya.
. s
230
311,gz1 ita, kuma, sai "Hanyki, Gab: Is," a tsaw3. Ita, kuwa, dZigZ. Ft ItIctal,
ta tas3, ta biy3 ta RasaT 14 da ta ?knot halt ta zoo Kafancan. Dlaga non ta
yi Want, ta gamt da babbax hanykf kko a Kaduna. Ita, ma, wannan hanyb
ta na kawo hajjbe Tara, da man ja, to kwashe 021 da sauran abubuwa to kai
A in te as
Fatalcual, daga can a Retare a kai Tara.
WannZn hanyt ta Retilre KOgin anawli Z. Makurdi ta bisil wata blbaT gadt
mai tsawaS Raft 2,384 wadda akZ Rare ta cikin 1927. Ita gadb, duk
basil gad:1r jirgi mai tsaw3 ltZmaTtcl. Gwamnatt ta kasha kudi kZ.maT j;.ka duba
goma wajen

tTata hanyali, lcumg, mai dan tsaw3, ita wades ta tisht daga Zariyt
zuut. Kauran Nam34, a Rasta, Salckwat5. Ita el ta ratsa Rasa* KZ.tsina ta kintuwa
ta shtga RasaT Salckwat5 ta Gasau, ta tsayl a Kauran Nam34. Tsawont.;. mil 137.
Ita A kai muse g3r8 dZ hajjk. Tani, ta, lcumi jid3 fad da gyZtdit dZ. audilgaT
&
wadannan Rasashen zuwa Ikko.
1110

Da.ga ita wajen tsaw5, sai hangar dla a w71 jirgintZ kiiirt, a nit Awl:
lip a
"Kadan mat amfani.
Na.Bauci mai yawZn kwant.
a a
Sannu ta hana zuwa,
a
Sai, dai, a dade ba a za bat"
wtt2 ita ce tsOluwaT, tyait hanyZn n'In da ta tisht daga Zariyt to tafi
Jcl"s, a nt. kirZnt;. "Hanya. Jirgin Baud." Wannzln 'yar hanyt an clad: a nt. can
ilmftnintL-tun zamanzn da jirgi ya kai KanO. Tsaw.ontzl mil 133, dZig71 Zieriya
a
zuwa Jos. An are ta cikin 1915. Da, kafin a badea hanyar+b
Fatakwal cikin
11

1927, bZbban aikinta shi ne kwtsalt kuza to kiw Zariya, a aika ikk3.
B;yan bomb Baud, sal. ta B;.r(3. Cikinsu duk ita ce hanyt ta fark3
ImftnintZ ylizu shi ne to dauki kkyi, da fasinjt, wadanda zit a kai
r <asan nZ.n.

su acwajZ., to kai su tashki jirgin zuwa ta BarO, to kwis3 na nan, t: kawo


Mtn;,.
251 1161
luta. hanyayi duka, its, cea wata 'yar hanya ta fattken groro waddZ ta
tasht dZgZ Ifo, wajen heokutZt, to yi 'Am; oak zuwa wani gibtrl wai, shy
lb ti
Ba ta aka tsawo ba- -duk ba ta fi mil 27 ba. Anna kada mu
1111
111

raina ginnantat
a a *boa
don ita ke kai fatakermiu tsakiyar kasaIi gar&
jirgi gare mu bi. ya 32.saftuwa, ko da wajen taf ya kuram, bands
maganb dauklit Ka ga, kurai yanzu, a nan Ntjgriyit akwai wurtre di; ding
wadanda su ke dijt ne a da--ba wand:, ya sari su. Sal 4, jire ya bi ta cikinsu,
nan da. nan sai jilmast. silks" ttru, a wararaeln, mattnensu suka ba da himmt ga
Watransil, sukaS shtga fatauci, sabO'd: saukin any': da suka samu, Misali,
dt can, garirot kamar su KLuna, dc; Ana% Kafancan, da Makurdi.
Euk wadannan Tiirtwa suka kafa su, jirgi. ne ya st. suka gawurta.
wadansu gariiruwt kamar su Gusau, ItIntuwa, Ngurus wadtIndil kO da, ya kt jirgT.
a .. a
ya same su ne, aroma duk da haka ya kara musu suna. In ka naa tafiyaayanzu,
Ilb OD ei, mi a,

..
ka ka3. tasharft- - a inn wadannan, za ka ga sun cika
garuzuwa ilb % a . .*
ma.k3.1 da, a - in.-
44,

mutane
iris* su naa save
40 m
su naal sayarwa.
*dm m

Hashi, ma, dal, stada jirgi, garuru; dZ yawl: cikin Nigriya sun rayu.
a a- a a .. a a ...
na Ituda, su naa zuwa a a ...
lb
Mutanen arewa su na tafiya kuda, a.rewa, mu na karuwa
da cinild da sanin giniet.

2) Md
yada, jirgi ya fttru. a Nijgriyt, da, kuma, yadda ha.nylbal4sZ ta bade
=Are, ta kart': elnig ta sa Triutrtne cud nyt Z gr i. TO, bayan
ita ke biye.
imots
Kun sant jirgt tilas ya% bi dude, anal' it raid sai an star; mats
ham:. Yin woman"', kuwa, b41, shi cic4, ways kam% yin hanyki-
aikin jive du.kZnsa na gwamatt roe, Irma mots, kilwa ka"dan roe
na ggamnatt. Mtsilt a wuraren da jirgi bai kai ba, akat ga Zkwai ci niki mat
a
yaw:, 4, ta`kwai na gwamnati, wadanda a ke kira "rale," masu isa
fili 252

don daukb kaya da fastnjt. Akwai. trim; da.` yawa dlea% Gasau zuwa Sakkwat5,
'Qua, dleZ. Kano zuwt. KZtsina, sauran mitre. Nan gilba, za a
a A
Si
Rara su da yawa. Si motacin nan Ihrawan jirgi ke itira da su. Bayan wadannan,
sai motocin fIdaburdi, si, bt don &lila gwamnatt ta ajty5 su ba, sai don
kayanta kuram. Ban da wadannan sauran duk manyan mOtOcIn da ku ke gad su na

kaiwa da lealowa da kaya 4. fasinA ttjirai ne sukZ say5 su na suhari da sa,

duk hany5yin tu5t1 na gwavinatt. ko na en' e, daga cikin


hZ.rajin Rasa a ke biyan k5mi nastl. Alhakin hany5yin m54, na gwannatt ya na
wurin fidlaIrdt. Rani dl dtouna za ka" ga muttnensti a kl' mit:man hanyOyi su na

gyara.
GallbI, an fi aiki dZ motar ci Wild dZga% wurin da% hanyb jirgi ta tsayt.,
zuwa gabs, ko daga tashashi na kan ha.nyb, zuwa cikin kasa.
hama zuwa Katsina daga Kano, ko ta Sakkwato thlgalb Gusau, ko daga 5j.trl zuwt.
OshogbO, k5 itZga Badegi zuwt. Bida's Galibin abin dZ muttnen wurtren roan ke
bakat'll in, dal., ba Linci ba, ta hanyZn nan a ke zuwa musu da shi. In
jirgin ruwa ya dauk5 hajja dZga Turai, ya kaw5 13c1(5, jirgin Rasa z11.i kaw5 to
tasht.. DZg.* nan sai mta to kwashe, sai Bida, k5 Sakkwat5, k5 Katsina, k5
Haka, kuma, haijki kastshen..kLaT su gyki, da auduga, da fat:,
wadda za to fito dcZga. wurtien da ba jirgi, galabi duk matt Ice kwasowa to% kawo
bakin jirg!. °DrtgZt can za a aika . da ita ikka, ta vice
a a a 86 -

mi3t5cin
Ban da kaya, nan su ke dakon takardu zuwa (asashen da jirgi ba.i
kai ba.
a * * *
Hanya mai ganin m5t5cin fiye da kii.wacce a NiSeriya sai ta Barn5
. .
daga Jos. A kowane lokaci, k5 dare, ko rani, in ka tafi Jos sami mErtaci

a Ofb gidan ttjtrai, sun yi 15din kaya da fasinja, za su Barn& Wadansu,


a
kawa, in sun tasht, 'IOla su tafiya. Motocin nan su ke kai wa kasashen su
253
Barn3 tufaft, da goro, da sauran hajjah Turai da ta nan kasar. In za su 0113,
kuma, =kart dauk3 fitt, da rargt, wad:n4 za a a.ikt Tarai, suicZtn dauk3 kanwa
dZ taka7ma don sayliwa

Daga 14.aidagurl wadansu motocin hait sukan met Farlomi. Warman hanykf
da ta tasht daga Jos, ta gamu b;bbasi hanyZI clZ, ta fital Kanci; Fataskum.
Da ta kai Damatiiru ta rabu.days ta mike zuwa Barn3, daya ta bi ta Biu
A
zuwa

hany3yin macitt, da na jirgt duck Zmfaninsa days ne wajen bride

kasuw3y1, d*a Rara arzikin Rasa. Ba shi ytwuwa a san yawan" m3tZclen dZ ke
daukb fastnjt da kiy3 a.* NIjerlya sai an tsayt an yi 33.ssaft. lima, mun
sant su na da yawa. Su ke ciyad don, lalwa, sil ke shiga, can oikin
Rasa nesa Rwarai, su dauk5 wa jirgl fasinja dZ kaya. Inn abin dZ jirgi
aA A
yakan dauko, kuma, mota ke Rarasa daukarsa, ta kai inda a .. 11.

a ke bukata.

3) LY.4..s&....Ra..iwa
Ili A a . A A
A kan Kogin Kwara da Kogan Binuwaa, ko ina, za ka ga Mirage manya da
A * *
Abm
Ranana su na daukar kaya da matafiya A Ago&
zuwa wurare mass nisa kamar yadd.Z jirgin
Rasa ke yt.
Bayan kwalekwale Icwai jirtgen wuta na ruwa, m"anya da kanant, mtsu daultar
k3y3, da. fastnjt da yawl. Sukan taso tun daga Barutu a bakin teku, zo sx1
14. i
Lakwaja,ind.a
A 11
Kwara ya gamu da na Binuwai. a ita
In da damina ne su wuce har
do
sop i
a a 46 ,,
zuwa Jeba. Masu. bin BEnuwai, su, kuma, da, damina A
sultan kai Makurdi su mice 410 416

ta Ibt su je 'YOIL In, ma, a n a oilcan tsululun damia A Awa


n ne, kogi na tike, daga
.4,,

nan suicZn wee her Garwa, a Raaa7- F-111.2171, Duk, kawa, tlfe su ke su na daukki.
A
kiya da fasin ja, 4.!.
su na, kuma, saukeawa,
Irma ban da wadZnntin kOgunt biyu, a nan Artw , b3. a Ilya am% ftni cia sauran
koguna wajen taf3,ya mai n sa, rangy da damina, don IA st, da zurd. Sabc18.
. . 4 meta ta ketare ta
rashin zurfin, ma, da ran! harA,sukan Rafe, a* yi hanyar .D

kansu.

L) Dabbiibi tasu riDau a

Hanya ta hudii ta daukkf kaya, ita ce ta dabbObi. Wannan bawl, ba kZrama


ba, cLa na Zetni dl ita k& ins a kasif Hausi da ta su BZrn$3. Kuma, duk
cikinsu ita ce tsohuwa, baIwanda ya san lokacin da aka fara amfani da dabb3bi
Ab

wajen daukb
A kasan nan Zkwai dabbi5b3: irf uka wacfanda aka fi amfani da sa wajen
daakb kaya, sa n: d: tilcarklarI da rtkwnts A cikinsu, 0144 jtki ya fi
dukZ.nstl yawl. Gall,
duk inda ka 1;k1 a Nijeriad ta Artai, za kaS ga wannans
babban bawl na dan Adam ya nt k4baiwg, ya na kiimOwa, dauke da4 kiya
bayansa. Akumi, kawa, da ya ke ba ya son ruwa da yawl, an fi samunsa
kastshen Sakkrigatii da KZtsinl da* KanO da BZrn3, don can jtgawl. kusa da
hamada.
a a
da ya ke jirgi da motoci sun fira ya4.wIta, ha. yanzu andanin
dabb3b3: raga. ba. Dan yadda mots kg ciyad dZ jirgin kasi da% kaya, halm`
dabb3bI kg ciyad day' matt. Sit kt shiga can cikin diiji inda% hanykr rasas ix* to
kai ba, six icwas5 kBlya su kiwi; gari, mots ta kwasit ta' kai wa jire, jire. yas
Si haT btkin ttokit--dlga can jirtgen rawi, su kwist. Su kai Komi, hajjasT
A
da akan kawo mana daga Turai - -ta haka ta ke kaiwii can cikin kungurmin daji.
.A

5) ITI.rmed.
Min gam bay air ts'O'huwif hanyt, ta tafiya da daukki. kaya. Yanzu, kuml,
a a a L a. a
ga la.barin sIbuwaT hanya.jirgin sama. Da,
w"a, a:
;Akin 1911.1., a lEkacin da jiragen
Nije 2
samt. ba4' 6Z.1 fara zuwt.

ng la, sai an yi Walla ashirin da datyi. Gilba-ga*ba, sai cikin 1936 tZfiya ta
raga, ta kEoma4 kwana gZima sht hudg.
255
A cikin 1945, 04, dr3a, akZt stani jirgin saxna, sai tlfiya'r ta zama ta
Wing' hug., A yan zu, kuwa, dlga. Kano zuwa Birnin London, TZfiya`l,
OID GO A
kwana gado ce talc.

Ba, kawa, fasinj: da 'yan kiyansa kawai5 jirgin' sama kt dauka ba, ha l% da
wastrai da jartda. Haia ya yiwu, in an buga Glskiya Ta Fi Kwabo a Ziriyitt yaau,
A % 46

gobs mutumin London ya same ta ya kalantal


% .
A
ICun sant yan*zu Z.kwai manyan filayen jirgin sama da yawa a kasan nan.
171131a a nan Arlitwit indl aka* kollyag`de don daukb fasinjt, su ne KanO, dZ, Kaduna,
to
da Jos, da
% . % . .
haidugurI, da 'YOla. A Kuala kuma, ga Ikko, da Ehugu, ca Fatakwal.
% A

shi ne mattRan jirgin said su nt, da wata irin wayb iska,


wadda su ki jin ma`ganatb*? mutinen filtn inda suka Vasa', do` na inda z5, su sauka,
kumi, a na jin trtstl. Ta aka ne, ko in wani a'btl, ya firu cikin jirgin, nan
da nan sai dargbt ya sanad da mutanen tashb da ya fi kusa da ita. Su, kaw"a..,

su bg, shi ltairin in Zkwai haza ko hada.r*3. a garinsu, kuma, su fada masa in
Zkwa.i. camel
PRECEDING PAGE BLANK-NOT FILMED
17
SASHI NA 6514A SRA. BAKTAI: MAGANA JXRI a
A) Gabitbwa
A want gar a kastshen gaba"s, an yi want ba'bban sarki wandl a ice kira
i`bdilrimant Dan Aihaji. Rabonka da saiman rabarin 0;1 arziki irinsa tun Dan
,.

KarrinZ. ki5 gidarisZ ya shiga, ya ga yaddZ ake kawata shi ya ga, kuma,
irtn kay`a`yyaktn da, ice eta, sat ya rite kawZi., don IAA ya fi glan
mamSki.

ZaurukZn gid:n nan kawa--kh: In, ma, mat& ya cift zai4 tsa,y; ya' bayyana
arzikin Sark! ibdarrunani ga" wadan' ba su san abin 41. a Ist kira daniya ba, sai
su yi. tslomant shirZ karya ya ke yi.
4 4 & A
.Aroma duk yawan arzikinsa, sai ya zama na banzl don ba shi da am
ba
S A
shi da Raney ba shi da wa. days ga"re shi. An, kuwa, yi mats aurae.
A fla
Saboda haka ya zama, ba wani wand; zai gant, ransa ya yi cikin fidan'
nan Vasa duka.
Ya ga, in ya meta, duk aktyZn non, sai a rata, a bt mataTsa dZ tasa
a ig fit
kadai, abin ya rage a sa battumall. Kuma, sZrautabris;,, sat wands Ana ya ba,
se S A 2,
lb
ya In ya tuna da wannan duk, sai nitim5min duniyan nan da Alla ya ba shi,
su yi masa bad kirin.
Anna nan, ran nan, sat I yen nan tasa ta haifi da namijt. AkZ yi. shag:.111.
A go
Aka sa wa Aron "Mahamadu."
ko da ya ke asara ya yi manna kwarai dZ ya sti jikt, duk da"
m mo so a A 4 A A
haka imarnarsa ragaggiya es, domin dan mace ba ya gado .balle hais a ce
ai
ya yi
sa.
rauta
s,

Ya na non cikin wannan bakin ciii, sat ran nanwant shehiln maalami ya z6.
Ya ce masa "Ni. yi mafarki jiy*a. An gay; mini, da" za ka tare mtlZmai "arbat.in,
sa yi ta yi maka" a'ddu.' 1 har kwina Zrb."' in, in A11 ya s3, za kl
17 258

Sara ya yi mains da wannan mafarkt. Ya dauk5 ku.d/ da rigunt, z:i ba


malamin nan. Ya cetahl ba kudt auka kiw5 this ba. Ya z5 ne, ya isad da
a
tiratirni, ya yi salama, ya tafi.
ankit ba to sake juyowa ba sai da Bark!, ya sa aka tare masa mtiyan malumt.
a. 141r

guda arbal,in na Ya gays mual abin da ya Suka% clekt, "TO, Ant.


'A
ya kar6i rokonmil" Male suka ce, "Prain", Suka yi shirt. Suka shiga
masa.Usid. Suka
ibangijt ya nide 8.1 da, kaltart Ya kar6i rOkonsti, Dinan nan arbat in ba
stl clka ba, sai da mater Bark! ta semi Witt Biyan watt tere ta hZifi da
namijt waaIndZ, kyansa ba shi da
Shaghtn da aka, yi cikin kas'In nan, da farin cikt bisa ga wannan imari
dZ kanku bin san ba ylt yiwuwa a bayylal shi cikin wannan dan kZtramin

Aka, dai, rada wa yaron nan suns Musa. dtt, tsakaninsu da glan
sarki, abin bai ko yi shitkart

B) AAA
Sarkis, ya da`uki Ansa, ya kallZfa bisa nan. Da a, ma,
a A A
tsaya a kwatanta son da sarki ke yi wa dan nan nasa, abin ya zama kauyan.g. ke
nan.
0. es
Kwanci, tashi, biyan shekara biyu, aka yaye yaron. Sarkis, kumi, ya aaka.
AkZ kaw5 Alin can nias:. MLImildil. Aka yayt su gabs days don sa wt,s3, tare.
a,
oloa a se fal
Suka tashl, sai ka ce tagwaye. Da abin da ke raba su.
DI, duk abin nan gurin waziri. Tun dl sarkin nen bl shi namiji,
in ya mutat shi ya cis sarauta. Ya na anLallt sarki ya nral21, bai haifu ba,
sai Ant ya kadd:ra haiftlwait wannan Art.
41 , ,
Tun ran da wazira. ya ji gudar halfuwar Xusa, zuciyassa ta yi beta Ririn.
4

A Sr
Daga ran nan, ya zama, k6 mai sane ya so ya gad. Ya shiga kulle-ken
259 17
na yadda kasha' Musa, ko, kuwa, yZ. sa bi uwa ya gagara.
HaT Ara sukl yi kInat shtkart dimZ rai ins sarktn nan
ej
su ya ke zuwa.
An nan, ran flans Ina ya ALlt, baba ya AUL sat ya swami wata
dabara. Ya ce a ransa, "Ilhamda 111 labt. Ko da ya ke ba yadda za a yi in
Ant Musa wani wurl shi kadai, ba tare dl sarki ba- -belle san ZbIn zan
yi mos:...ai, in na yi Rtikarain dg na raba Maas di; Mahrunacit, kome ya
41;
yadca sukl shtku hakl, lal.le in aka rabl su, hankhin Musa zai
fight. Ta wannan hanyt adln son yltdda st surtre dare, ya
bi dan'.uwans:." Sat ya yi dttriya. Ya bugZ. Raft a kast.
ealsheglri, ya taft wajen fadancl, aka fare yan fade-ttden
driniya. Sai ya takala mIganlle yaRt. Ya ce, "Ma, dai., run saki jilt ea
iyaas. yZnzu. Ba ma shirtn kame."
Sark! ya ct, "Me ya m'agant., Wazirt? Mu a cikin sulht. halm%
Me xuwairmu da want shirin mayaka?"
-
VIZaziri ya ce, "At, ka san, ba a san Win da sauran Rastshe ke cikT. ba.
kuwa, Yau zauna dit shirt, don be, a fa.fa* stra ranee' tafiya."
Sark! ya ce, "Isinel shirt ya fi Anda mu kft da shi Anzu? Ga Sarkin Yara.
Ga Ba:de. Ga Mtdaki. Cikinsu, k5wanne ya yi kakan kara, sat a ba shi howl."
itiZzEirt ya ce, "WIdannan, at, duk sun tsafa G Sarkin Yikt y:nzu.
Lena ya ba slag"' in b3y5. Welnda ya ke hake, tun 4. Ald ya nate shi da saran
magalljr., ya klitt ya hitt. LI;bartta--sai Mll'amada ya girt gidansu, ilbansa ya"
mass, yiAt."
nan, sat ya ts6ml bald. Ya ce, "In, dai, don Z diuke
Musa da4 ke
as aa
a,
Mahamudu ne, a bar nini kadai-..n! ban yarda ba. Sat, dat, fie, a koya
va

mana tare."
17 260

Iritztrt ya kau da ktai, ya kutzt !a et 014 ruwankZ da ktyon


dZ, ka st Z je, yi makZ ?

Masi ya et, "Nt, dai, b7in Ardi i Abu ba." Sark! ya ce, "Ain 61 Asa
bat yards ba, dribiralfka ba t'a yt ba k33 nan liZzirt."

C) wleak14. Stnirt
ya Oita fuck:. Zackti fare watt ragant, sat gt ward ya z3, ya fadt
gaban sarki, Ya ct, "GI wlizIrtn sarkin. Start ya dr; da wadansu marl ran
Ya c yi mass Sark! ya ce, ya shig5. Da shigOwi tasZ, ya
yi gaisuwa, ya roba raasZ. takarda. Magt, takarda ya kar6a, ya badt. Sai ya ga
an rata:
"Takarda to fitO" dttgl &Arkin Milittnai, Satin Start, dan Sla;i* dz`b.14.14,
zuwa ga mastyinsti, Zuntrans:, Sark! lbdarimint, Gaisxwi mat yeti a, da, so, da
yards, da minds Aroma bayan hake, i na so 3n karflifa almInt:n nan da kt
tsZkinitua. Sabcla haka na ba dina Masi 'yalkZ &LIB:rata. In sun Rir3.
I a
a yi ct. Sat shirya, a gams su, tun mu na Wiz; was11.11."

Ua sarkt ya ji Lin da taktIrdan ke ciao ya tisht da fads, ya fizaZ


wZsid. daga hannun wadi takarda, ya kyakkecii. Ta kama ganun wilztrin Start
ya jefal da sht gift, gala.
SI
Sarlcunansa slika shiga tsakant. Su na "Hucewa mai drays: RashIn hankali
as
no na yam."
Sarkt ya amsa caws, "Ka Masi ya Matta? Ya Zuri Iyats Sarkin Start? Me
aka yi aka yi. Sarkin Start,, btu; tyi UPI,"
Ya mut:meal Ya ce, "Ku yi ta dalcZnall sat sun bas Rasitat"
Wazirin ya raga, ya hay; aktns:4. Drama suka daft bayssisl. 'Tan
birn! sutra 133: sa %GA, w54." rad. da ta rd. FILLIP sakil yi ta &ban ji'-na ,
Litman ya ce, ."41.111 ya ba ka nasart Lin nan da aka yi, 41. aikt. 1if4yt, &IV
261 17
Sark! ya ce, "Me ya firgita ka? Don, dal, mat garin Start, kO Ara na
yi a mare shi, ya yi raganti?" Bard; ya et, "Sarkin Start, ganin Onsa ya ke
daidai k;. kOwa. Ban yi t;imintn abin nan za1. Rya le ha."
Sark! ya ce, "Kai, ma, ka kZrai net kamar Liman ?" Sai ya amst otswa, "Bt.
a A
karaya ba cc). At, gaskiya ce, abin da na Ice fadiIsyanzu. na kan ba mu da shirin

SultZ. ce, "Gaskiyaaika, Wazlri. Ga Sarkin Yi Ai, Au kwanansl IcZ.mal ashirin


4,
ke nan. Sat a Itwantif, a tayas. Ba shi da ko =gag.,"
Sark! ya kara tIsatt.. Ya ce, "Bt ahi da magaji? Watt, kun shiga mIganb
tsclfon banz:n nan? In, chi, MLImuida, ku kft w`al. mitt, na dluki akawarl, ko da
*
hai iya ki3m; ba, duk yaRtn da* ya fartl tisht. nan gZba, shi zab.i zama j:gZha.."
ea .11. m 0.
Aka gams fadanci, aka watse. Kowa
,
ya kama gabansa, su na zunden w4

WIzirt ya k5m1 g3.da da, Lush!. Ya kaml shawIrwarin abin da zaai yi wa sarki,
ya huce haushinsL Ya kasa ban!. Ya Rune wannan, ya kwance, har asabt* Da

gar! ya Aye, sai ya rubtta taltglrcra: zuwa wajen Sarkin Start. Ya ce, "Kada%

wani ;b1.1. A ba kZ ts8r5 clZ, Sark! lbdariant Sahirim ne bt inuut Mudclat ka


daaki hkayarin.za ka mid; ni sarkin gamin nan, ni, ko, na san faddZ zan
4% * * * db.
in taimalce kat ka ci kasar.
urot`min cluk.rturttn` en Rasal, sai abin dZ na ce misa. Da farko, sai ku dauri
niyyt, maza, ku z3 dein mu shiryt. Ku biy3 to kadarkon KimbZ, don, ta wannan
luny:, har ka side birni, kOwi, lo;li sans ba. Ku taf5 tare da wannan yart, yZ
rriL1Z, mulal bawls dtmin, ban da. shi, nan kasb, ba wands ya'' san tZ.."
Sat ya ba wani latntaccen biwitnsa, ya sablmil; shi. Sark!,
ace kOmftwa ta Ran Sarkin Start ba.
17 262

n) aku

An nan, ran nan, Bark! ya sa* akas daurawa dawik/ strada. Ya hau tare
A 4 A

&A
da yaran Suka tan Shan iska, halo sake kai wata fZdaml. Suka` sauka. Si.'.

na hiittwt, sai gt. want Bhatabc1 da'uke da aku cikin


KO' da Musa .ya ya gan shi, sat ya ce, "Alt, elk Gt.

saga mans: " Nan d: nan, wan! bawZn Bark/ da akl j e dZ shi, ya kira Bliarabfln
nan. Ya ttlzablye shi kudin aku. Balaraben ya ce, "In ba Aca gada, ba, ba na
sayaswa. n
bawZn ya ji hake, sat ya ce, "At a, da sarktn za, kZ yi ba' Ka na
tsZmmant sarld ya tElmb:yei kZ karin mZgant, ne?" Da bawZn nan ya bistta4 sarki
hakl, sat ya Ya ce, Balaraben nan. Batyln akZ, z5 dl six", sukeob.

tasam masa anar za su awe shi danye, da shi d:a' tsuntsunsa dukZ.
DI,
A.
dais tsuntsan nan ya hakiabi sat ya kadl fiffiktt. Ya ce, "Allt. ya
ba kgab nasart: Kada yi Lush! bisa ga ilbangijfnal NI, ma, jaka gudan nan
d79. ya fads, a ganina, ya karyZ, mint darajt. ne. KI;ata, ai, bat kZmatl
sallama ni jZka eZtda kadai bat,"
.
sai raid ya wa tsayt. Ya du* b3. dan tauntsii. Ya ce, "Kai,
kuwa, dan tsuntsun nan, mtne ne na wannan cika btild hak.?"
Sat aku ya sunkwiyad Ya ce, "Zkwai, kawa, A13.1 ya ja zZmEntnka.
llamada na IA don jlkina kadai ni ke y ba. Bt,
sebODda

don sabO'dl dadin bakin nan da Alla ya ba ni ba, 101 sabOda baiwa wZdc1a

abangijiiim. ya yi mint to wajen fya alba.


"Halt yanzu, to kai. ni kagen. In na ba dZ za Z. yr. nan
gabs, belle, ma, Z. t'amb7iye'nib. wlandl akZ, yi, ya wick Kuma, a cikin b5kanci,
sa.nln da Alfa ya ba ni., b:, shi est 1ylki.
°In, kuma, labirurrukl ka ktt son it, k5 na Z1j;nnii, k5 na 6ZrZyT, k5 na
sarakunt.in ka s;ye ka so, ma, kadl 18. sake Batad da kudinkl a bonze.
263 17
gZrin sZyen "MA wadansa llttZttfai. na Tarawa wadZndl ba su do;
wani labart dilga na 4.flye-titflye gang kastshii, sail fa, na drihe-ttrihe
na ltsstfe-lisstfe, na ktwilice..ktwslcen lifiyt ratat gundurad matins.
kola, Rtrawa ka ke n'eml gurin arzik!, in kr says nZ, biikatt d
Sark! ya cto "Ta wajen ssuratan naika na w8fI?"
Aka ya caft, "Sistrata bt, abin enawa ba ne. MIgant, at, Jail ca."
DZ ylarZin nan sukl' ji ya iya ba da liVarai"a Mat da su kt so kt
saka yi to tshle-take, A A, S
su. na muma. Sark! ya riRe
3. ya na
a
.
mamakin
414 16,

wannan tsuntsii. Ya ce wa aku, "Tsayal. Mene ne na wannan irin gb m,

f:sZrniya? Y;bon 14.5. jahilct. In ka na dZ h3.kima, gl`iram. mini, Au shekZrun


Musa nawl`?"

Sauran mutanen da suka so ds sank!, suka fashe da dar*ya. Suka ce wa


a
sank!, "Kg, 41, kasha mana bakinsa. at
Ya foda, zaa jl, kam ha karya ba."
Pacti ya dabi Masi. Ya ce, "ILL shekZransa5 era shlt, hudi 4 wad biyar da
kara ukti.
Muttne sukas 4, "As at Ai, kO, Alla ya" ba ka nasal. GaskiyaIsZi." Sark!
ya ct, ya yi wajen waclansu. A na fadt, Ltbirir Musa, 3ina bai kai ba?"
Ya sakZ ce wa aka, "TO, mun j!. Ka rift : wannan da, ka ji muttne ke fad. Atmna
11, 416

wace rana ce aka hate; shi?"


Aku ya sake du-ban Mist Ya ce, "Anal Jump" a da 11,'asb." Sara' ya
"AI at Ai, kawg, gZskiyalka" Ya dub3. aka. Ya ct, "Da ya ke ka na da hildratt,
ga Si di
ka gaya mini, Me zai Lana aukuwi gars shi?"
r
Aka ya ct, "Ha za ka so ka ji wannan, ararl ba, don 2;i. 65,t7). mak:. AA
kwarai. Ya fi kytu a bar ktzi, cikin guishint;.." Sark!, dai, ya nice. Sat ya
gayl masa in ya k!, kilwas ylnu ytt sa a hura wuta, a babbla phi da Ai.
Da aka ya ga sarkI fial fasata, sal ya ce, "Ka yi mini &art totsa ga abin
naqt Ilk Si .0 a
n da zan fadat Musa zai zarna sanadin cuces.cuce da raunuka. Kai!, har da
264

haakar rayukan muttne klaamar dubii na kasan nan. Wanniln IV marl,


dadewa ba zai auku. Da, ma, ka na ganewa, ka sake shirt tun dZo, wart."
Da sarki ya ji hakZ, sai ya hIsalitt don aku ya cep dansa zai zama
sanadin Ya dau Ya tisht. Zekti je yl talc; clan

tsuntian nan ya WAIL Biyit kumit Eakl zibu.rais wa Bliarab(7). Dak worm ya
harmuta. Sai kwaram sulks ji kuwwt. SukZ waigt, hakZ, sat gt want mat d3kA j. a
4

silkwtne. Ya z3 ba k5 Bird. Duk jlkinsl Zblin bt/.1 kyan gad..

E) YEA
/*a fad gaban sarki. Ya ott "Ant alto ka yi mans agag! At, ga sarkin
Start can. Ya shigO kastakil 'Tan garriruwlimul na nan ken iyakal
artwi duk sun zama toka. Na rants: 10ar a girmanka, kadai na tie/44"
Sark! da mutanensa duk suka yi juror% KOwea. na &ban daniuweansa. Sai
a

kawai dagZ biyanel sake ji want abu haya-hay3.-haA. Du.k suka waigt firgigit
Sai sake ji daga oikin keji an eta "Ai.,
a ,
ta nazi. DI
,
4%1111,1740
na gays make, Ica
gaa),

tashi kasha ni. Kai net ba ka sani ba. Ba irin magana. kolaar fimuu, a ke fa
renews ba."
Sark! bat. saint ta cewa ba. Aku ya et, "KO yInzut in 14,1 bi shIwart.tat
Alfa yeas. kytxta. B1want Zan da zai satl plata Ai.

ldcu
Sark! ya dtbi aka dl Dish!. Ya cet "Ka rufe mans akin rilint Wata shawara
.
gare ka.?"
fp
glea, ya Ya wa sarki, "Ana ya` lag kZ nasarti Matartyaat pip

ba
yaas, Batt. *II fad, mu W."
Sark/ ya ce, ma, flat In, At shiwaraf take ba ta Etta ba, i na mu/gee'
makZt ways, kO"wa y7t hitt"
ya ca, "Yenzu, sarkin Shirt ya kusa kldarkOn Nufinsa

ya biyo ta tsakanin ditsen Kimba da na kgwaya ta gabas, ya facia


255 17
wa bird. ta lnda b5, a tsImmtintnsil." Sark! ya ce, "Cikin lyan gitiri, ma, Ziorai.
wani 4hItiliktn ya san wannan hanyls 1)111; Sarkin Stnirf?"
Alcu ya ce, "Kai, dai, k7i ji abin da zan gay:, raaka*I. YZnzus maza, ka koma

gidis ka aikt 4 I yan kwarbais su tsar: makurdin nan. Ome yawZn rt4,u'idundfsas
sr is
ko mutum ma masa
ma su karfin 40
sa iya mai &I sht b5ya a wannan Kafin
ya kewayo, ma, ka shirya uwal. yikt."
Sark! ya yi tsakl. Mils; ya ce, "Dan akun nan ya san abin ba ma sant
1,
ba. Sai a bi shawaralsas mu. gant" Ko da, ya kt abin nan da aku ya fada, sarkt
na jtnsla k:malt thstintya ce, duk da halls tun da NUa ya sja brat sai ya hau, .

i a A
suka koma gida, ya za6i tyan kwarbai gads, darls ya aika A
da su inda aka ya
misha. mass.
Ya, kumis to d: mLAnni. Ya aika da su kuda da% arewa, gaba's da ygasitmis
gaya wa mutane, su, yiwo haramas su. zo maza da shirin yiRt. Naktras kuina, suka
ship. gyara mlatmai.
Ananan, biyan kZmai. Wing blyaT, sai ga want dagl cikin yan Rwarb:n da
sari." ya 11.14e, ya zo a sakitne da basharl. Ya ce wa sarkts "Ally ya ba ka
nasartait. Ai, warun dabixa da ka y!, to fita. Shekaranjiya% da hlentsts mu nt,
nan. Mun yi kwanto =Ida, ka ceat mans. Sal muka hangi kuri. A
to
to she satins. Sat
tstnin masu kawZi ka kt gads su na
"Ga mt.=d.aw-Paki a dant bit haddln. Muka hangs hif i yakar ganimmas
ba mu ga RZ.rshensll ba. Mu na nan, dai, sal da muka barts goshin yaRi ya kalif;
dab da
"Sitannan muka a
ta sako imisu kibau kola- ruwan sama. Na t;.bas sukZ
jiiya da tieing su.kZ eat d41 wadZna, ke biye. Abin ya cidt. d tyaT hanyt.
karamis Dawikt sukZ yi ta gam', su na fada wa jiinansZt.
"Mitt kt dais sat zub:. muse kibau mu kt. Na bisa na ta StablEatici E10110
266

eta.wlei na tatttke su. akin na ban nan. sai. (fai-ftai. Ant krAntwa wajon

uwail
11 a
"Jim kactan, hula, sai ga wadansu suka tas5-..wai za su, yi. mana suku.war
sa132,6 Ba data, don hanyar ta c3.ka matsatst tsakanin dt.watsii. Muka 3r1 musa

mukl yi wa na fark5.
"Aka yi ta aik6 wadansu. Mu na muse hakanan har asar ta
ea a. 4,
suka ga ba dama4 suka koma, suka bar gawawakin iyanluwansu nen. Abin, sai
wand:s, ya gag:"
K5 da sarkI ya ji hakZ, sai ya yi klmaT. ya ce "ItSkt," don taint. Ya

shiga, ya gaya wa sag. Ya yi ta gods maca. Ya yi klaa.SAlt dZuki; shi ya


badly; shi. Nan take, ya dauk5 jilka biyu, ya ba Balarabe kudin ;AL Ya kiw3
Ingarma, tt.ka hays, ya ba shi. Ya karl masa 4 belayt bakwh. Ya ba sht
kyankyandt goma, sht bi,yri na tufaft, ga sZlizIme shi. Ya tZfi.
A 4, 116 4, 46

Cikin daren sat ga biwan wad .= ya k5m5. Ya gaya wa abin da


ya fazu. Ya ce, "Mu na hanyt, sat kawli muka ga a na ta zubb" mania' kibau, har
aka stmi &Rana ban sank ba. Sai na ga kawai mun zubt. NI; kE da na ga hakZ,
sat na ktr;nti RZrkashinsl kamar na tutu. Na yint nan bt mitts!. A na ta yikt
bisa kaina.
a a
"Da dare ya .yi tsaka, na ji sun yi sat na surare, na aw5.11
ya yi masZ. baTka. Ya "In it, ba ant kai ne ba?" Ya ce, "Na
tabbZtrbia waa'ndlt ya gene ni." Waz* irt ya cgs "TO, 1;mma na mt.miktn
4.
yadda markt ya gine ta nan za
Bawan ya c "N!, mg, hakanan. Blkirlay d.ai, bZn yI da kOewa ba." Wa.,art
ya ot, "Lalr4, mattnen start., Zkwai manttakai. Axnma ba lease, goabe, ma, le

MS a
rana
na ce."
OW

71"/ZT. Sark! t Randura


Biyan kloal kaina uku, dabyyar ya1 i ta tam. 6a4r1 ya aka da dawak! da
267 17
46 al
dakara hark ya arnaye. Kauyukan ra6e da birni, ba wards, ba su eika ba. Da
a 4
sarki ya ga duk an hallara, tun da sassafe sai ya kira wazin, ya bd./. shi
tsaron ga"r.T.
ya daRt. Ya ce, "Nap k8, ka'r6i lainan nan talc; da hannun awe"
Ya na lyan k8ke-kken munaffml, Sark!, ya tasht, ya shlga gida. Ya kire
Taactansu bilyinsa Znaneattil, gods gama sht b3.yar. Ya bat, su tsaron gida. Ya
et, six Pura, kada su Musa su fita waje sai sa'ad
: da Alit ya dawo da" au lafiya.
% A
Ya, kuma, taft. ,Ya kira sa Musa wajen aku. Ya co muse, "In kun kaskura,
-
kuka fita wajen gidan nan bayan b a na nan, ban yards" muka ba. Kura, Om; a.
ku yr., yardam muku ku yl ba, sai kun zo kun shtwa"rei lcun nan. Ibin da ya
ti

'ce mutat, kuwa,, koo da ku nt. tsZmniant. ken kuskart ne, keldIZ ke:are shit "
Ya(4 ra suka4 fashe S a
Oka. Su na A
cewap "Baba, man ji abin da ka ce duka,
M1 t , b!." Sara ya jayt wajen aku. Ya
a
ce, "Kai, lama, ga amana nan.- .
A

ka ci amanata, to, A.111 ya tsa." Aku ya ce, "Hak:nan ne. 11:nka5 ya dade. Tn
Alla ya so, kawa, kitt tarad da Zan dAZ ka ke so." Sark! ya et, "TO, maialla."
tacht, ya eft "Af, jiy:, ga want wata malbeZn Na sZyg.

don in prat ku tare, to' rirta" debZ make keves..." Ya aika, aka, kiwi; ta, aka gala
sa. 1'101 ya yi SukZ, yi salad d'a., Bark/.
idalaha nay tafiyto Sara ya take,, ya haup sai
Aka buga tamburZn
a
waziri ya zo, ya et, "Ant yZ ba ka nasara KO ka sha' aft, nap Ka yi stakawalbri
duk yaktn da ya far:. Zuku.wi., cis MIZinada at. ELIO

Sark! ya kaw3 iya wuyt. bakin eiktn Abawa, iyalt.. Gag 10144 wata
nagankle banza. Sai ya sa bt.ki. Ya kira ya et, "GI dOki Hau,
mu tail Da
a . s
kai za a." Nahamuda ya dare doki.
Musa ya ce, "N3, ma, a tZ,fi." Sark! ya cts "Ba naA zuwaA da kai." Musa
ya fashe dla. kaki, ya ba rlauwa. c1411,1ZhImadkl. Sarki: ya dak:. mass taxi.
17 r
268

Ya Ora &Ss Ya kiva sarkin OA traytn nan &I bait tsars. Ya cts
"KU lots. Karla ku bit? Masa yZ ko aka waje.. In want III ya saame shi,
yankit kg" Suk; shill; et set Bandung ta dangam;11 t;tbi tridZ Sarkin
zai fit3.
Da wZzirt ya ga an rabfl Mithlaii'doga shi, kola, sarki ba ya nen--
sai ya tZfi. gidas ya yi ta nails Ya na tallemts;115. Ya shiga tonne-ttintnon
111,4 zap. yi yZ hallZka Mix's; Odin sarki ya crsew.O. Dtmins in ya sar; zra
kasha digs gm; ya faro gurin yaRts shi ke bisZ. In Sarkin Start ya oi
nasara, bukata to In, kOs Sara lbetrimIrmas ya c!, duk day's, don k5
b: kb" b: dad:, slat ne z;ti gilt); sal
ya ga Ards yard ta 6aots ,sai ya kira weans.), krtte hudit cikin bbinsfa
wadZnd:. ye, amInce sit% Ya ots ya wata bukata. 14:flea. duk ya biya mass
ita, Ant; silts
Baia& nan suktt dela dayas "FLU: YZnzu kft ga aikt oiktwas" .La
ce, "I na so ku kash; mini leg. Ya na nan--cikin gidan markt an kelt)
An sa duk bayin gidan su tsart shim."
Virtu nan suka ftAf, in hakcl ne, ytytt za mu yi kasht shi?"
ya ce, "In, dad., kun kasZ 14nnes kwl Mkt a kts so, bt, stitrritit
3inzus hankIalansit duk ya nt ga Mahamudu dareuwansas Na sans lane, in
Raft ta danker yalddZ aka yi rinks sat ya yi Rtkarfn da ya Tito, don ya bi

"Sal ntimi biihrit In dare Rafb gidan sark!, It7 rtmi. mg,
A
ku mats kun gan shi, km lama shi., Ica rufZI blau, la tors shi cikin tablins
ka dame* ka je cizt shi ksa, ka gain
0 269 17
a) ME wk

BigA sutra cet "An got"


a
Musa, ya yint ran nan sucuka, Mutraa su. na tearmint 1%.thdan ya ke tunawa.
t.
4 * 4 4 .4,
Saboda, hakat ba ksOma ta kansa ba. Da mangaribasta yl, sarkin gidg ya ku.11.6
.44
R5f3f1 duke Ya m1R3 wa ta tags; yadda sarkt ya ce ya rikZ.
Ya kant zaure wajen biyian nan du aka bart Suka yi ta aria' har kusan
;sbilbgat s71.1.;.nnan bard ya kfrgshe sa. Euk ab3.n nan, kuwa, Musa bai yi bare! ba.
Ya na ji.rZ, braytn nan yZ, jet ya gays wa aka, ya bait shit ya fitat ya. bi
tiZhZreldit

ya ji sun A, bare, sat ya shirya. Ya dZuki mabild:n nan. Ya shiga


Ya dauki gl`rkuw3, da Tashi, ya ntifi gurin Ica. Sal ya tared
namijInp.-44, 4, aka Para nt, bard. Sat ya ct, "Aft
dl wannn bard, ll
tubayi mater.
1 Bko
ttun at, duk
Umbutiwg Ya tsayt gliban macen Ya ct, "Ng, a In gay:, mull a, can
ku 331-1, za ni bin Mahamidu. Duk Zbtn da zai same shi, ya stile mu tare:"
DI lab kiln naa ta ji hakilt sai ta girgiza kai. Ta ce, "A, wannan, k6 kusa bg
yl ytwu.wg. Ytyt, sandy bait mans ;mgziaTkat sa' limn mu slid?"
a
ji. hake, sal. duk ransa ya 6144 Ya harari
fit

Ka da Musa a aku. eel "Hdr.


keg dan tsugunon nan mkt, kin isa ki hana ni. zuwaa wurin dantuwgna? Karyarki
ti lb

to shg karyg." Sai ya kgmit ta, ya murde kant ya yds. Yana


Ya na jgfad da ital sat
mijIn ya Lana, Musa ya juya wajensae Ya cot "Kai, Wail, me ka ce? Na zo in
gayl maka a, zia'n bi 14111h;mriel

akun
10* ya ji hake, rtt. aa ya gars t;.
shi-wsarkt ya bait mass arnanai yirt. In ya bart ya that lane, ya ci
.

ZminIT sank!. Ya gat kutra--in ya liana yarn nan 4.11,711 1a13.14 lain da ya auk/
ga rattaTsZt zai sutra gar; Shle
17 270
Ya na, nan. Ya na tteintnin waiddZ sa ta fisshB, Eat. Sai Masi ya et, "Ban
ji ka ce kome ba. Ko, kolas kat, hang ni za irq.' yr--iaddZky mItaIka ta tftshi. hang
ni?"
Alai ya dagl' fiffiket ya ya da ya sa ka ba mace
shilwart na ke yt. At, inZgant inn wannan, sai. mag. In ba rashIn
g a. 4 &%II
hankain meta, ba, ina matum zai co za shi ga dan'uwansZt sat annan a hant. shi?
ob

Yi mazat ka tan: Kada ka ji tsoron Org.


"B: shalt cikZ dan kirkt, tin ba ka seiBZ :tan ts3fonka ya
ht re dZ shr ba, ya ce kcim; za ni. Ga, shika can, nr,
yrs shlwrirce
bt, Asa ba nta. lug don ka cika umurnin ubanka ka z$5. a ma, abin dl a kt so
h.
eel kirkt, bi raZigaiib ilytye.nsa malrlansa. lb
Dan act d'ae.
ya bi hain yal.ytyen zamani, ya rd. bin ialganb Imes:tonal ais ka ga Adda
ya Rare."
2:71

*HI NA COMA TMS


WATANSU Kb37.l1N Ntibut I Buhl DA. BARtBARI
A) Rata
lkwai. FIAT a warwatse a giltbin kagashen Nijer3,ya ta Are:Vik alma sun
h a mg A a 4,
yawa a SakkwatE4 Adamawa da Gwarb;« Ba at da, Rasa ta kansu somi.-kamal
yaddl all" et "Rasa, Hausa", "Rasa?, Mu.nshi", ka nkasdf suka,
fi yawa, ma, ha6en Rase? suit fi su.
Mun rigaya man timblta ye,(34, Rasa. Haug ta ke« A wannan Rasa Fi3.anr. sun
Li yaw:, kusa da sakkiiats, raw; ya yllwatt, Lana Rasar Adamawa, indZ, su
kt da iaWL kumR, d;ban ce« Ta na da duwttsii« Kama, ba to kai Rasa?
Sakkwat#3
kyti.e; ciact, d4. ya kt; =wan same Adartawa (inct 37 a she kart)- ya
Sakkwati; (inct 25 Ia. shekart) yawl. Irma gZ mat Icl.ws;n
shaanu ta n:, do kyau
sabs:14 yawan raterakt. da ciyawa rezi kyau cikin faa da kwararrukL da. kt
tgalanin cluwatsun.
1) Asaliii'Filtnet
4 a
Ba, mu san against' sosai in« 21 up us a
1111111. tabbata tun da da.dewa at masts yawo
da a
n'40 Suka shiga N3.jerizra daga gabas at a a & Ne
na tafe shekara da shekar.
aman mai:UV& kawai ya lawb. sa...b@m1 DA, baba tashin hankal.# Mu
nt,
tglmant in shiga kasaTt Nijklyt tun shtkart A.D. 1300« Suka zo, suka zaunt
akin Rasa. Hausi, Barri; da Adaawg.
Wadansti d.41 aka ct 'ma Tilrank3.4 stikal suka zaunt
Sairkwat5. A ci.kinsa ne ismixn1 clan Fi5diyO ya bZgyant Ya Wiwi; jihad (wajen
ZOO). Sabf3dka wannZin FiltnI sutra
kastshen N3reriy1 ta ArtsTA. Da
shi da mtsa bInsa suka zama mita" mulkIn Rasa, marlunan birane. Wasu
kumE, suka dainZ yawn, suit: fare zami. cikin Rauyukt, tare 4.
shainunal Z
Saboda hakZ, sun Au daban did) an, harsh:nsti da Ellt.txdimsti ba daya ba no, kung.
a *
Ma iya kasa su /*L.
272
+1. ,,,
a) Bararo.
Su ne wadIndl su ke rIke da harshflostl d'a' air tolunsll mat kusa da na
As Halt yanzu su nt, yawn cikin Rasa da shanunsu. B1 su 'aurayyt da ha6en
kastas a yawl bZ su masalunta ba k;malt t yans'awansa, na c3.kiri gartiruwas
b) ltnin Gida
sat ne wadlnrdcl sukZ daina yawn, suklab, z161, wart mZi rows da mak .yaya may.
kytus suka zauna da shinunat Su na zama manta, su na koyo daga wajen mazaunan
kasb da suk;, iske. .Su na Ake da &an unst/ da harshensu da. yawancin 11.1.t.dunsta
na wadansus yjlu. da gObes su na hada jte maroillbtanst
c)
At
Filenen Zaurea ..
TiadZnaZ. sakZ mashuntt, stxkl tkralti Shaiha isninll
sukZ, ci Rasa suka zama mtsu, raulkts sukZ, Abu da, 1.1)tdansii, da irin zamansu na
SabOdl lurayylTs da sal yi dZ rauttnen kasb k;maXsa to dl yawl
A a. A _
wadanda su ke cewa asalinsu Filana. nes ba za a 1,ya rata tsakaninsu dalb ha6en da
sutra mallaka ba, aik sun dauki ;112.dun Hausawa da tufafinsu a harshensu.
2) Al' adun BZrZr5
Blrlr5 k1171:97 sauran Prattlen Ragan nan ba.dogtyr3 roara'4di

kaurts far are. GishInsas ma, yt1818, bai kudund3n5 ba kola- na sauran mitten
4
Rasa). :
Ba sa many= Agana klualt ma woman gariruwt ba.stilinitlitsa vulva ne
kawli da fades wadansu Diaz; sukli ajtye rigunt don 15kIcin 426. IL rittn
pita na sa:RIT Ha!isawa no.
MItansil Su na son keiyan ado na San karft da na arlrfis SukZn
kunnuwZneti 511 sa z(Ibbi bZygre k5 ft. Kumis sukZn sa siraran mundsaye a &Data del
tsintsiyaT hand l. da yats5tsinsas- rata dZi. almarl sukan take, eshInsas
ya na rett.bis: ktfadbsas halt sukan yi mass ado da Jan' karfee
273
g.
111.:dun ba na Zaure ba Allan mazansa
ktwOn shan" ne. Sukan flta da garke da safe, ba st k3mgwa sal. Ilmart;. Saurna
aiki na rata nt.karaalt yin bukkl, da tatsa (wani 13tt maza sakZn taya* rauss
al 4
woman), da kada nono, da fitad da mai,- da yin cuka, da sai a kasuwa. Da
A 4, 4b 411,
fl
ku.din da suka same sukan yi cefanen abincinsu. Sukan ajiye ku.din da ya rage don
s:yen tufaft. janghT.
Alkwai 8.3.111.r. da meta su kl yin buiskt. IZiklan dab. 2:a. 5141 tashi daga raga,
za su wata lobar, rata ne sukan tart kaya da tarkace su labta
kgr'14 all tare da sauran shwa"ns ha^i su kai wartn da za st7. sauka, Da isarsa sal

maza sut shtga allan eiyad da ishanii da shayad da sit tail dart ya ya.. SabOdl haka,
zama d33; ne ga. rata su yi bukkokin kwina da, na ajiye OA%
Ga Wajen acre, kurna, ta bInbant: da ta sauran inuttne, B: su
aurad dZ, yarinyt klrarna kluai HZustwasai to zama mace stsaie 'tie/at:n:1;11.a amain
wannan ne wuyar da su ke she cikin yitwOnst1.4331) ne mace wadda aka aura tZ. isa
k3wilne iran aiktn da rnatansti ke yt,
,, ar
Bazar°, ktuna, su. na da wata ..a wadda
s aa a
a ke ce da ita sham. Sukan tarn
wart daya, s;.mtirt wadi gra da tsuraligt ko an yi mass saurZy3:
ba yt, ntinZ. klrgyt, Saur;yl ba mace sai da wann:no Wandl ya, nuns halm
jiirewa da rashIn karrtyt ya 'swami y133 tsakinin s.yani.uwanslo Da hakZ sukZn htri
zama rasa rarfin halt, Amiia Filaanin zaure, tun dcl sukl zauna eikin
rattle sukZ). wZhafetle rasa, kwon shanu su slit sun ya wannan

BarZr3 ba, su da sarakunt, dil mahaktInta Amu gyaran shat.Linsa kamaYs liZustit
da gaibin sauran kabt.z. Su na dingea', yawn daga wannan Rasa zuwt. wancan.
SabOdl hak*a., baa ward sarki Jaya d'a` ya ke dgl IkOnstio IndZ su ke zaune sad
jangall ya tasht, nan ne za sa biya wa hakiinin Rasa, Kowane dangt yakan zaBY
rat& dayls-dattr.jt mZi arzIkto-wandl shiryl shat,Zninsa. warin Bayard
18 274

arztki shy ne meli. yawn shInie


Jiryti light dt dtsrunS, sht ne debailain tit BZrIziti suktain asht
ruini yawancin, 13714.r5 sukan tarn a Admit da kwartirrawt na Kwara
,
wasu. kEgunt. Sau.ran wadZtndl suka rage, d31; rika ya n sabc1d1
rashin da dtmuni, in ruwa ya kw2ntS a fZdamil da kwart ba shi cLI
kyau Ic; ktw;n shams. Sal su asht. sit Alt= kV jtgava tun bt
kusa da birta da kauyuka ind41 zi, sa sat da dint dZ mai ba. idan ciyawa ta na
da yawl' want 31)1Li sukan dad; a ward wage.
3) KEIL ShEnia."

liZrar3 ba su ta fi two. Aikin mazy ne mat wuya--sa3. da


ei A a '
lartia da, kartin cli mak-a-mai 130414.n shanu su na cikin hatslrin U.

Sukan koro su kiwo da rana, su 03715 da su da yamiraae DI da dare akan


h a
daure mania a dangrAT kada su shanye nonce
In Itwai hatsarin nainun dijt sai su yi wa shaini shingen kayte ShErgs b'ae.
a n"ein5 muse ab3.nci, sat, dais kanwa da, gishirr. 164-13tte Nat& birl sun Isa
3.1.61 da shintie akin dijts anima tdan a na kiwt lama c1.1 gtriakin hats! akZn
kara.
arra BZ,r1r5 ya ke yt da Zbincinsa da suturarsa, hal= 4 mazIxninsZe ya
h i
dangana ga it .n zaraansa tare da shanue
sa

$teitulbsti kadan cte Wane l'altrit tufaf pl. yaws iriba na za 54. yi
ilDISILin Sri di; su ke masu ysa'wjc1; cikin jej]. mat kay5717 TakInsil bukkt. ne. Ba tt,
U.
wayai4 kaftwa...-1 iya gamt ta cikin suit a ko biya, Ran da za Z asht sai
baT ba gine. Bukk5kinsu iris blyit nee "Awn a na yinta da karan
kawa.1.,

yanks/ syar R3fte A cikt ne su Ice kwana. Ta wadda a kt yt dl


gore. A na kafa sup m3.satin g'ona she, biyils a tantcwZra kansu, a daure, sai.Lnan
7i tanks da baba,: da otyawa ko ganyl
215 is
1111 010
a or al or a re a
Tarkacensu kadan ne, kamar Roma burga nono da goruna na kadawadaga su,
. .
ma, sai ttbZrinin kwZnelyi. mZi. yawan sZukaa." dZ. tight ba so ya* tars
kaya da yawl.
lineins; logs sharg ya ke. Su ne madara da none de,* man shawl do.* aukri.
An ce Bafilace stsai, in ya strai. madara, ko ,ya dade bZ.i, std want abinci. ba,
es
ba zai yi ba...3.afiy- also. da karfinstl su na non. Arena bandak wannan ya saba
da wadaratt Zbinein marmari dal ya sir.aa kudin ant' da kamb wadZndas a
* Ai 46 sie ti
ke y3. da dawa da wiada. Ba su yanka shanunsu su et, Zona in 102; su na
bilkata kudi sai su soya..
a a w w 1614 or a an
A na tatsa safe da yamma, a wanke Ore a goge su da dutse a shanyaa su a
or a
IP ,, ar /I
a as ;it A Q. ik
Ana. Kada mat aikin mata ne. Abin da a ke kada nono da sh3. oabban gora.
AkZn tat' cZ kabt..11 y3. wa goran
44 kawanya, a fida wayansa a (fink:. Sat annan za a
dZuki wata kwarya airama kif't ta daidai bakin, raurfintl Murfin non
zama
ya 4. 1.yar kafa. iskt ta shiga. In an gama kadtwa, sai y dIft man a
wand% a silt a ke yln Zbinei, kama aklbn shaft a jtki.
Ba su yin euku da yawt, aroma na artwa suk$n yi, wani cukti sat kard
wand:. 5u. na yin da sh! tdan za su yi any:, mZi rise. Akwai want
kaa, 41a su ke yi mares karfi. SukIn bar none ya* kwana, wa*shega*ri su* daft.,
a
sal.annan arkoda alit.

& a
Nun ce a wadansu. gurare Filen! sun za na sun kat% su niima kamar
maroiltensu. Wadarman sun fi yawa4 a Adamilia. Abin da za, mu ambata yanzu a
41. a.

Ili c,
kan irinsu ne.
Trin niuman kiltu stsai ba dOmin ba su saaoa dZ shi tun d.;',
far ba.
ba. Wadanda sukZ, dlgZ, g'obare kuma, duke groanty; ba
BZ :mftni takt ba. Su nt. nOlina Kumi., ba su tare kasei
g3.ndin hats! kamaTe yada. HZ.ustwa su ke yt. Wata rani ba stsa ba, sai.
12§1 276

sa watsa kawZie gma 1113 wannan ya na gajiyad da en; dZ mull.. Salo 34. haka,
in sun yi shtkart; baj a k71 uka, sai sot nemi wata sir air!.
Adamawa sukl% shitkZ wadZruil nanditsix d'a.ban
dlan nto MLyan Zraftninsil diva, mixsZtra, fryZdi shinkifa, "Wadansu,' kawa,
A
sukar yi kamadf Hausawa.
n3
Banda niima, lama, su kiwon shrug. Ward. lakialdi rig, Lan ciyawt, to
yi wuya, sukan b: BkIrZtr5 kiwonsu har damn; ta kiwaya.
Bane). wannan ba su, da wean= sane da takb ig ya, da, sea
41$ i 00 op
tabarml, da dakanci kadan kadan, da
111

dtnkl. Sukan kewaye gidaj ensu da z2na, su


ginl dakunt a ciki sir jinkt.

B) "Bar&ari
1) Pasb eulagral&Al
idan aka dubs taswirt za a ga Zkwai want tafki a kusarwdit aitwa mast gabas
_21
Warman sht n: Tail& Cadi--a gabansa ta Amu gt, Lardin BIrnE, nan ne
yawancin mutanen Bartaari su ks zZune, WO ya kt a na Allan Bara,r1 a cikin
jama'.a a yawancin garix.rawl cikin Jihar Arta. A kuclancin yankin wonZ.n Lardi
A
ibtkwai kltla 8. yawl wadandZ Barebari suka sti Wadaxman
Babuit, TerZ, Maxghi, BeddZ, Karekare da B31;w;.
Warmli Rasa ta na d: fad ...halt zuwa liZmadt a antra. Dan haka, kamar
yaddsa, za a yi tsImmint, Aaskt ta fearZt Kumap, wurtn ya fay#1) clytyr.
Is dw ya ke b want Qt., an shirk: bishityciyin kirft (wt;x1, "ntm") a cikin
gararawt da, manyan fajuka, kuma sun gull sgsai. Bayan tZtfiya cikin wannan
fad; marls k5mie ya na da ban shaNamas
unztiun ya zO. Maidaguri wanes akl shiryft
d."a, slab kirft kyn tart lkwai bishi,v5yi ear. Oen Yo b;
&ant, kai3 da. giginyt
r a gpm
Barrio ta na da ga jeren lokacin damuna.daga Yuri zuway Satumba, Yawan
a a a a a % A . %
rowan sama a shekara incl 25 nee kawai. A cikin wadarman watannt ne mukan shuka
277

6113' 44:: wake, masers, d: eht don Anima, grad. da audagi den swi:fwa
kawk. 143kIc3n da aka girbe kayan gong akin watan Oktabl Linci yakan zama
go .. . A
da araha, a lokacin ne, kama, aka fi nishadt aurae.
Ban d i wannan nom an dolma, rma nti wata ir n dawb rmik:ien Art; to ta
wata hanyt. &dun dalh yakka a ke n3man :.,wadansu. lkwai want wu.r1
gabashin BZrni). ya asaS yumai, nan a ke &aka wannli diwt. cikin
watan Sa`turabZ, wth.tt iarshen rowan same. Mu na wann*ain diwt. fangullt.
Bayan tsawonta ya kai Raft dida sat mu dad: ta. akleln da aka dad:, akan bt
kowane tsiro raw; na ladZyi gada sat an nan a Ryale ta hay to gimi a girbe
cikin watia'n wannan dawax, mg, ita, za to yt flys da wadda a ke
swi% S 4
sultan ci irin wannan da4
ae
shukawa a Rasa mai rairay2.. Mutanen Rasaa nan, ma,
a
yaw.
2) Tafkln Cad
Ttiajla ne tdan aka yi mIganZit 133.rn3 a ambaci Tafkin Cad. ma, lolwa,
daga ya kt zuwiln cika shi? Zkwai want Ixarshe na Ko girl
Y3be, wandl ya rats: Rasa% Hansa, ya yi kusan tafiyar m13. dZ.rt uku, ya saga
nan ya 14.-%ta can, wand:. a ke Ktildugu, shi kai wa Tafkin Cads: /yawl)
Hake, kuma, Kogan Shari! oh!, ma, cikin Tan& Cad ya ke tuba mansZ. Sht
Shari din, ma, ya fi kowane hanykit zuwa dZ Cad ke sann.1 gums.. Kuma, haT yaa'u
I tsretain alnyan k3gunzln nan biyu, akwai want lite: Ccazamt, wands a ke kirt.
YazIA.m. Sas kuwa, dZgZ dawatsun Mandara ya trio, ya biy3 ta kasaT !tare. Da
ya
- kusa Away sat ya k31 ya zama fildamt.
a
Tafirin Cadt muhiromi ns ga matanen Bartbarl. A na sayad is annsa da na
Ktgin Vibe a wadansu Rastshe. Mattnen Rasa sukZn ci ktfl da dual Zama da yaws
suktIn shanya sot basht a aikt da su kudu cildn babba m3tt. Ba yad4 za a yl
ka kasa gene mote'k da ta ke cauke
da kid in ta ma-Am& ya yi yawl Rwarait
Wata hanyt kumi, ta saran kudt ita ct ta gishirl. wandl aka, fi sant
278

ya na ciaya cikin waann:n amnia dukansu a na kirelnal "kanwi." A nt

simansil lakZctu (1:4 Ranin:n tafhkt wadanda akZ, y3 15kLin dtmuni sukl Raft.

Kanwi a na kiranta wani lokaci d47). Taranci "potash." A na ita waj en


daftwi, cikin man shah shina, don Jima. 5:0 da cikin mZeZnin dawiki.

3) Tariht

a) ZimItin Da
A % m 4 A A ,

A na tsammani Rasa. Lirabiwi, ita ce Rasa. Barebarl ta farko. Whis


a A
ktkZnin iyayensu suka Rani; daga can, suka Retare tekri wanda' Tilrgwa na ce

dZ shI "Red Sea," sa' an non suka ketZre Agin Nil, auka zauna a waccan jiht.

shekara dartintwa.. D;ga biya s-aka mats: gZiba su nt, aman wurin ma.klyiy; mat
kyau don shanunsu d4Z, knit am' intaccen turin zami. idan sun stud gu.rtna. ya

act da isashen ruwa sat su zauna 'yan theka'rii kZdan, amnia a shirye su ke don

su tashi duk laka'cln da hiltyen gurtn suka% act Ta haka biyan shtkaru%

dariiruvrt, suka iso ga6ar gabas ta Tafkln Cad, da a ke kira Kanem. A can suka
46

zauna. daga A.D. 600.

DZga" biya, wai, wata k;.birt, to maytwa'tl, watt suka zn da'gl Afirka

ta Arta bay an sun ketZre HtImidt, suka' zauna Kt.n4em. WactZmnlIn suka'
a a .a a
hadu, suka yi auratayya, aladunsu. suka zama dayg. Tare suka rinjayi masu zama

cikin Ras; ko, suka" ktre su, suka kafa sitrautbstl. KZbilalbis Barebari ta ylab.nzu
to art ciZga wannan mulkt. Shetgasbarma na fark3 shz ne Stif.watt, day; daga
A
cikin mutanen da suka zo daga Ras** Larab;wa. Warman zamansa ya yi shekara
daritruwt. nt, cikin Rand na gamll sh: days suka kar6i AddInin Milsalmt
trann;.n mulki ya yi arziki, kuma, ya sha*hari 13kIcin sarautb Mai Du.nama"
cikin Ram!. na sht Vidin Rasa ya zama daga Kwara zuwt. Nil, daga."

Fazzan zuwt, duwttsun Mandari. lama eiyan mutuwa'T wa.nnIn wire sal. jhali ta
yiRt ya tisht tsZkinin Bartbars da maRwZbtaxml wadZnd3, a na ce da su
want 13ka"'ci aka ci su Barebarl, aka Are su citIgZ Kanem, amnia sun
sake rmace
Sala zauna
ta.

nalkinsa haT 1810 15kZcln


Arta
*

ya tl`mbZyi want mallni.Sh;;14. 1:aranALZ Klan& ya


279

sarikun:n bt
Irma daga baya, date mak: yi shawara su mats:. Anna kura.
ta bt

tZimiakb su
sub nt

Firra auks yi hart akin b;bban g*Irtn. Sarkine


tsars
Ya yIrdie Sat dZ aimakonsZ suk; kitri grlyAci Sheh; yZ zonal
cikin bird. Ya Ardis fla kadan kadan ya karEZ malkt ya zama Hasa da na
1,ya1rnseal. Sat mallan zaril stis ya Rare akin An dan m103.
Lill`
sb 01, 4111

Sbugsban.Bazno a na kiransa Sham hal yens%


b) z&i.v.""
131tVin suka klr6i kasaT Barns bt dr; da yard ba. Sun sarni
=Arlen sun kaa.k:nsa haT kasht shida. A tWaa.ice, dai, kasht na fark3 su re
& & t'4b
saralici. (a na ce muse Abba), sat, barna, ba yin bay! nit mast darajt.
ta wajen yin harlatin mulkt ba da shawara. Na ukunsu six" ne wacancla Wan et
muss tacauZ, b;yin Shani ke nan na bauta sosai. Sit ne sakZn rifts tafiyt
da tab Slam idan shi DlIga% sat kuma, bra. kuma, sly
ne k:mail. Tonal a A' eta haktml da Hansa, hake ya a" Barns. Jinst na blydr",
ktiwa shy ne manta., na shidt, lalwa na
K
fe 1,0 t. , es A
me
r yadda rauka fade, zuwan Ingilishi shy ya sake raya wadansa garu.zuwa na
Rase!' Barra. .Dtmin a ran Kirstatt ta 1902 dukLdu.kZ muttintai dr1 ke cikin
Kaktirl su sittin no. Anna bay= shtkart biyu sat gt shi yawLsa ya kai dab;
Zshirin dZ ulai. Kq dZ ya ke want sarkt, sanansa Raab.. "ya ci nan wajejen, duk
hakl b*Et taBa kaburbur/In tstfa'ffin sarakun'abn B;rrifi ba. Sai ya bay su
yaddla ya same

Da ganin, lama, zaman rifiy1 ya stn., sal mattne sutra shigOwa Rasan
1 y e 46
nan su na zarna, tun ma, dai, ba d.aga wajen Damagaram ba.
Ba a dads da shirya all amuran Rasar Barno ba sat Gwarmaa Lugga
4%
4.
ya fita
rangadt. cikin Nuwamba ya isa Kogin ya kuchlra ktgt.n. ya isa
iii 280

Ozjba. .Dt a, iittiwa tut farkon shaqinin nan na Barn, akZt ajtye
rtIndunal sofa guda a nan MAL Tb, Owamn' Lugg:t ya dabrt, ya ga 43..t.11 dZ
saga sa .aka aj&ye s3j1 a nan, yitneu, kuma, bityl sauranstt-sabOd: hake ya ba
da, tunurn ya A kwashtt d'ag: nan.
Plt; GujbZ, Gwaturul, Lugg71 ya c/gla zuwa Milgtimirtoehl kumi, want g;r1 ne
tif:i tsIaninsal oujbZ, lblzletn bra t rasa mudin'S (WI Z g:tirta.
101Zi garin ya 3e yZ Gyamnt Ya halt cat tare dZ mu.ttnens11, saktl.je, suktt
garnu dl` Wand a hanytt: Wanruln, oh! ya /Anil sal (Mama lalle an yi murnt
dtst zuwan can wajlt , A wannZn 3.5ktictn, 145 Battir: ya yi
Anal ttlthaytto WO' su, nil da wata magent, ad telt; ya haul at emit& Itn da ye,
d o e 1 3 11. , In eta na guilt 'cad; a yi mesa brtyrt-da-AllEs.wItt, 1.dan Bature ya
dgmh

tafi a gaol da su sha


A wu.rtn d; a k: Idrfab Maliant, ktlwit nan likita ya kit dZ zami.' Kai, a
nan ne aka yi wA ktlatattui milsonnan kaninfIn ylleet, 041. D7t u n Gsaamnt
LuggZ na zuwa, Shell 4 klisZt da Asa daub! wa.en dart ukti, aukit zo sukt
tale shi, Sulal dtIngumt, ad dal mak; final 3EZI can net Clwamnt,
Luggl ya bt Shall tak:trdal tabbatad da ehi siktrautit. Gwama Lugg;t* ya fade mesa
kW) glae da sharudt na irtn mulktn dZ sa Ingtlisht au ke asZAP. 11. Ragan nan.
HaT you ktufg, a glan mlinyan muttnes, nan na Sh;14, Owsannt ya yi shiwaritit 4. so:
k's'n yadea za a shiryZ Zit =Lin hilAit. 4, kola, yacka a 73. hang htlutra.
Sahli ya none, lane ya ntmultnatt da, ulgantln nan to hang
Inral a glee 4, mrtgiank, bZrajt, ya ,rot i Guarani', ya ce, ya na so in, dat, an
Ara Zt dela 4 yndaZ takty nun cd, w2.4 a kZtr6i kudin arziki
IlisZne ma dal, halt Saha ya bayittna inn abin dZ ya kil gudil gtIme da, sake
hanyb 14,146aS hZrijt. Ya ce ya f i. kiau duk htamai 91 zauna a glri, a amso
hZrajtn a isk: au, dZ sta a an.
281
A AA
TO, Tarawa suka ab
dap hakanan ba zai waditar bat mica ce al a, gwammat
a .
su koma cikin jama' ar da su ke kar6a1 in daga gare su, su zaunaA can,
A

Zama ba aibu Lan sake g na &Ali a cikin garl, don 3u rIAZ sauka duk
lokacin da auk: gig idan Shehu ya name su.
Gwarantt Luggil yZ tasht, ya kaw5 sandan girma, ya mika
kumat ba sh3. irtn kyslutlf ya sarakunt bayan ya tabtatad da su a
sarautt eat raii nan jZmas a to ttra ka'fb gidan ShTibl. Kama duk irtn Zblr.
14 nuratorit ya flas akwai all da ke fads da Rarfit don k3wa ya ji
Zbibn ya fled, nan Shall ya rantst zai yi biyayya, heft ma, ya ce ya
tZbbatit hang shi rantsewa, domin a cikin rlitsuwan nan baba want
abin da ya stkl. Ilddliniensa% ya na godiya da ?car6ar dakZn shaructli dcl
Kumla,

Gwanint ya dOrZ mesa, ya, kawat kkigi su dZ


hanni
Satan nan Shehu ya rtki GwamnZ, Lugglt ya att ai ya kitmata su
zaglya su ga
auwaTo fadan nan tasa. Suka ahiga suka zagayat. dakuna birjik.
a su shiga
gidan, Shah; ya tr.i6; talc OA:nail, sal ad da sake, je wurin kaburburan tetfaffin
1,
sarIcunan Barrio.
ea al
Kashegari ne Gwamna Lugga ya nuna a, 1
'411 ,a
wurin da za a gina gidan 1115

licizdlit watt a Gowanji, kusan licZmdie mil biya da rabl. daga Ithle ji
cawa.
bilgZ KiikalwZt Gwarant Lugga` ya tZfi. haT Ktgin YfeSbZ, wandr1 ya ke shi ne ya zee
haT. kusa da Kano, wands, a ke kite Maui. Diltga% gars sht, ma, mutanen cikin
Birnin ICano da kewaye su. ke %nun rowan sha a yanzu da a ke amfani
al
da Zolfo.
Ko a 15kLI.n da, Tartwa sal' mulkin BZtrnat ya nti d; Iglu a can.
Dtmin hart mat Ilkwai kamar Larabawa ukt1
a wu,rt.nt watt Larabawan Tarabulus. A
nt k wa ytn c3.nikt irLirt. Akan yi har ctnikin gishirin babnla wandZt a kt
same daga bakin Tafkin Ca, da btsasshen kid da kanwa da sauran
Kamen sant!, kawat duk gX1Ibinsil dt;g;; REIsif Faransa (wit8
sa NijeT. dI KZmeititt)
a kt; shigthwa dZ sat a kawi3 BZtra aga4 nan, lama sat a Wash: su
kai kastshen Hausa. ag7a, wannan laka`clin ne cinikin da ke yt
282
.t
kasashen Afirka ta Arewa ya rap, har zuwaA gaba, ma, ya mutu dun am.
lh ow

c) Yadca ICt.suwaT 131bra To d Sakai! sarl..,D71 auk; Wee


KInaT shilkara dZ,ri da wadansu Iyan kai., want iabatiirt wands a ke kirt.
Mitt. Barth, wan8. ya Ziyarci. kamar su Kan; d: Katsina, ya ba da ltbartl yadda
kasuwaits Kukawa ta kr.:1 cikin
Ya et loklein
S.
kasuwar Kukawa, bands RaninZn krtsulayi wadZindl ke
halms blabga!lis dai, ta nit et kriwt14 Litinin. Ya e: kiiwZte; ran klauwg sh!,
yakan 3 3. Ya ce ya Tit shtli awki, ya ga Shuwa Arb, ko inn k:11114 nan Koyam,
sun dauke k5y1 sun yiwa kasuwil, Sit Wiwi, lag su daukalbT kaiyan da za su kai
ktauwa a kawunansu, ea, dai, su lafta wa Barg, siqn nan mittens; sa hau kan
shrtnin su, zauni, raaa su na k5riwis Talibin saybwkit da
Shawg ke kaugwa dolma, m'In &Ina ne, da hats!,
kumg, nan ta Ktyams sukiln za a krIn "'bum! ne. Bacb:fin:,

sukan zbs kasuulis sukaln kaw3 ta tab k5, za da nguaL


dtrinb don sa,ybowi. SukZn kiwi; bileashen idan kg shiga kfisawbs
za.ka. gag dZ 'ion guntrlyen layis 8'1'11 nan sun data btringizau da yawl
wuyZinsa....wit8 sun yi adon can lama ka nan.

Farkon shter' mattlm ktizawkil, Zbtn da zai LUZ pas se ne =An 4, a ke


sayad da tabLVII A lo'skLin nan, kawg, iri..trt haT ukti , vita ea
ttbarradf krAnelyg, dZ waddZ a k8 wan act dZ ita, an nan dZ zing, waddl a
ke yin d.Zmfartit da Ita. Ka a aril inatsiwg sai ka ga grin imi:nyart shEnti

wad:7ml za a yanks. Daga nan, Was sal ka ga tay7kka na hats' s iljtje rcasL
tekt wands liana ke dauk&ii, lora wands raurat kit kliw8wai.
DIEZ nan, sai waj:n &I a kit sayad da riRurnis Koyausha 1111410 tarad d3.
41,

ratcuma klimat ditris ka flys da hakZ, an jr at don saykvii. Tes sat Iola uurin
tyan daadt, erase gsl.iban dawilan da a ke kai wa ktsuwi bt roanZgarti ba ne,
.4 A u. or a
domin idan nagari ne ba za a kayo su kaancalf ba, tun a gidi a ke Isaiah; at,
283
k It. a 40, a
Daga tsakiyar kasuwar, kuwas nan masu tufilt zama da, sauran tarkace,
alias Zyarl fat 4 sanransa. a I, i a
4h 44
Ibmittna ba su. cika yawa a kasuwan nan ba.
di
ma, dais band: th
mZi Aida. kansa. Kumi, don raehtn it tuwa duk cin
kasu,wen nan a na yinsa cikin matsanancin zifin rang At
tun dIgit kamax karfir
she ctaya na rain; had zuwt Rae: uku na yazmna. A lokacin nan ne ta fi tike.
A wannan zimItin, in an je kibasuwis da ward. inn Ryan; a kt; yin Airfare..
Aga duk da ha.kil. antrum rid: da farin laud su kse cirri I, sail dal,
sauran
ilmalt sun fi yt da kyallen nkln. Idan TAAL na b;a6kitki sayen RaninZn abilbuwt,
ya yi. da farin kudt. riwane farin kudi takwls a kteuwaY Barno, sh!
Inemftnt

sie daidat da irin Ryallen nano na flirflire.


Imtni idan ka na bakitalit want blDban
abu ka say :, sai ka ba da taguwa, ko taguwka.
Ilan Dalian& gone ya hatsinsa kasuwa, ba yadda za ka yap. ka sa shi ya
kargi farin Sa.btlditt hakZ in hay ki 4,tsu kimin ya, yiwu 14, sZyi hatsin
nan nisZts sai k'sbt, canjil is n Itn ka
ca ea:, kill says tatelwa. Kk, sail
dais an bi matt mill yaws na glrftlrio say n nan a ke sawn sZyen
hatsin
matumin gsna, dtmin eh! bs zgas.i karbi Owl.; a
irrn kudI ba eat dai tagAlwri. Bay
kawi, lane dart ba, ko shi nkifi k3 alkamttdak ta hakanan a ke eimiInstl.
hasZLT.mis dai, eankifi, da al kamt ba a cik.Z simaneit ba, k3 an std. shinkifb,
ma, sai k;s, tars& !Ara-burl ei.
nan mai. ba Dal ut)rtrin yadda kisuwaT 8Zerna ta kg silkarti dart da
suka tact, ya Mitt/ a littafinea, ya kieuwaT da wuya. Ya ce
43.1 da yaw:. tdan yllraneZ. in (Gig kteuwi rani LittIntns yakZui ga sun
Kunio aik i,rin kaninin abibutit dZ a kt saybwi Wall kieuwayin nan
4 ke halms au, ma, akan sting ax Ain da bZbbef kieuwkit ke at Sat, dais
a
ran nan sun fi
101149 ka da ya ke abibuwit nit tad; I asuman whl. Viktor:, cbk da hake
tetden nan tlea tdan aka kwattInti su da yaddl a 4 ermanail. ...ovu
laY1 281s.

kaarceala na Raean nan, kamalt Eirt Kano Katsina da Sakkwat5. r


hiis111 ma,
f
dais 1c5m; ya i ZrZhi. laktale yadda ya ke a dismal) Tambatal
111 Itittr....ALA/4
Bartbarl su na da tiro da duhtle kumis su na da wata salon tafiyikt
hankhr. A nti, tya gine sup da Baur! ta tsigif fuskafsa da i.rin tutiftnal da
USA glishIn LaInsu Su na da pardon rest tara ko goma sha uku a fuskkisi,
hug. k5 shidt a. kin k8wilne kunct da daya a ggehi haT zuwa kin hanct Nag k5
meta sa iya grain dal dZgZ akin Zitmun nan.
Staab aiktIn yt ita b:bbaie rtgi ken wand; den ittri MT mut
idttnun Amu, htli k5 dZari, adon zaren shikt, tIkalmrt mttsu waanda
akit yi su is rat. Yawancin kiyansa aka ring sus aka yi masa ado. Sun fi son
laun8n r. mss dtlha Qur bilk! k5 d; ya kt duk lakleln dZi su ke sa rtgl
RZrkashl tak:n sama ce kaa'n hannii eistyen iwuyt aialn 13yri wacandl
aka rubilta ay5yin Ilkars an a akinsl. Wani 1511.c! aluln &aril wince a dantst
3curol, k5 da plush; akwai zObbi a ANA. Sukli aske 141nal amtaa su bait
wajen tairin saga dZ colon gashin k;,1 mitansa nit dill; akin vadanda
suka fi sauran mattanen NISirityt bi Wajen shtgis mace loge fark5
takli daarl wan! Ryan; Z Akan wanniln taken sea wata tan rtgb da ta
ke tea haHT gwiwt. A Va`n wanntIns kumi, taken dory wata Aga° ta La halt
Rast. BM a 98 al editnya laun5ni rasa dull at na, nutwib s:n
Anya kiyan ad5 da yaws. Su na, act 01 go, sun yi ky7ea cikin kiyanal. Don haka
valoln Bata!; di`a loud da dimi don adon
Irtn salon gishIn 141. na Atom bateau:T. a a...-trz. rti4n yi mata aurae
mace ta na da gaahin ki;rat a saws yadda ya act ga trtIdarwa waddZ ba a yi
aurent: ba. TakZn nib: chi kasht uku a liyt days dal gash!. itasht. blya as ski

ke Riitytt akam 73. masa wani irtn talddit kumit a bar su ba a kitse ba.
sclbs akin kits! *A kilmaT yadda aka yi wa na RyZeil amnia loud artn kitst
285 303
mama a liana.
Bayan aurae tai. to canjal kitesInt: kilma* yaddZ matan wire su kt yt.sai to
yin tukka a, teaklyb Saran gaahiirl, kumi, a na kitst shi a yi mast
tukkwty; Ranrinti, bt tare d: an kit4' eirsheasil ba, clan yZ zama a tZttilre kusa
da gIndin giaht. Akwai, kumic wani kits 'mean kaurin yitst 4 aka bart ya nt.
;. hanc Kunsan k5 da plush; taken art Jae? k5 Mara Rawanyi a ken
eight Mit'In da anka yi. hajt na kawai. au a rife k,aabnal dail Ryan.
Tome= Bart:fart' Masibla nt, la ba a WU:. ivldanstl ail auks
sire, hailiuwa ds mutuwit duck na addinin Musalunct no.
Bartbari ati na 4, want eilnennen Assn acre. Darer ranel anre akZn yi want
rtite fne: DIM MA &Evart. Mazi biyu sukrul yt shig 11141t kyL
da ban she ;, awls eat ka ce and; amaryi, stqi kwaikwayi abilbuirt da dirme akin
zarnan wire. Iyreyea raw our; ZbOkansil cukZuf 'mina farin ta bad. da
iwzoita wadannan mean Walkway& WannZin'bild g.eb.r7. ya kusa.
KZeheg61 daurZ aureft amanii tatzte...4.1 E.71.esn rnij.IntZ dig da
oloakant: gild/ Wad:rauln sukan mond be raik8 yi chkan ails.
,
mijt yak:kin Wyss', 1st
Gidajen 4 A
maw sama a Rauyuka akin su da, kaegi, a laitrraye &tea
daka (11' Aria. Lan mustnm yirlrzutt. 101.. dan sat ya" ginit ior ya kriw:ye
'satanic /An wannzln gida bZ zai. yiwus ba iron 131.tritbari zeria ta arIvaci
kadan da 3.xida su kt, Amin RasahaT Z can ta rZyr., %Ilya kara, b:. yawa.
Sabo;4*, hake b: yi Rasta gint mat kr;;:it a warn.
Yaganein mate, kzmo yadda ya ke haifii a gida. yr3.14n

daitZin sarysshlryi don jtn Clan mate,1/45;Z, sey5 3.sashen itacen


rago 148114, ak,n sius.1 don rind* rani. iaan haifa ak;:71 ba to -.03mon naman
alayrt to she kwini
296

taA
nuns
Sayan yarn ya kwini uka da hailklwi sat iaba ya yank; rstgAi. Ta hake yakan

yin` sZ. da
mam)ti wl n.e
IYan'uwan ;bail duklat =zit
ta baktZi sukL yi
Zalcansa allan
A nt,
Alcga'n fare
da DI da* wads= eygyl eagti cikin 1.14247ins eis nan UblIn yak l radZ wa .

Liman sinan yircIns ahl Muni, y; gay; wa jtImai I, Kowa ya na ea sin; logs cikin
Ilkarl.thin 4 Milli &than wand: ya ahafi rani kg lakilcin heitlwit
Sai a yi blki Z rarraba nim:n Adis kowa wands ya yi tilimakg cikin shal.Znim
haifawls ands tIngSzetmts yakrin 6:1111. rabo. Akan aids w;nzamt ya zo a
wannli Ant A yi Art askt
air; masZ bt.t. DI Alma slattrin eZA tidan
jttirt namijt ni) auktIn taros a gam` ci rig' wandZ, ajtve sil.Zn
nan stt yi wad da rawa. Idan in gala can kin AO sat at btu; R;ehIn 511
argla da raves a k&r:syen wurrn. Lan an hrtifi yirinya biktn za mina hal kum,7,
gas dais 11. aimakon slags 'yam me ta ne TAP al 25 yx. Lokacin jtrIrt
ya yi arb:' in, ubansa sat eayg wt1 uwa1 sat zannuwa.
itZititttilms klael yaddit akz1 fZdi a biyas a nt, Ara ni daidai
da yaddl Zddlnix Mauna ta ce a y!. A na wank; nan
shifsl =tit man gyZdi. Lan grafi ta yi kwinan kee8 'yi' yi ko jikbldn marald sa
za 8a khz ita. Da elf; akin egg far! Z mate; akin Ayala 'Ilya% DI
RYall; hue sa a yi EI:kieren wIld5. Aga, Furl; da rawla. lea Ryan; na blaraT
..6
wand:, ya fi duka girmi elan =DI grail dl eht sit :xi mut dinktts a as gisigaT 4b
kan
nultZtris s, raft di maids kg bLoggman gam: da gawa ke nan. Bat a :JUT da its
ta kn katangi kg kan sin' bt ta cikin zaurt ba.
Delga wage in yi aw:11, ad. su adu .c1Z 7.,34Znd:
matta4n da eukil eg jalni,/sts
ts
1111w A A 0 i
tafe da walcarals. Liwan zai yi karatu dna fur' an kaolin jamas a sti tafi
nisi aka rf.ga aka hakl. WAIL Sai ;fall; gif.41:14tIciate da aka
gat a cauld biktrgdPn ko zn yafin a ba dans Si' an nan zi a, at giwi cikin
287 18
kabll fu.ski7,111 ta nil gabalas wrefil ta nil Lu akZinta, KII'abts mass bakin
cikt au nil to kaTylita ay3yin .13Art dln Sai al!nya kaninfln
ganyty; Z, rue: kwa6a66iyaT rasa con in an mai, da rat:41 kadZ ya taBZ
ark%
amt al akZ hakil eh! akZn kabtl,r1 ah.t a,`stu yaw:,
a nit ta kailanta ayriyin 11420:n. A nt hakZ don Z hanZt dijt tiinZ
Sai Ltm:n teat daidai kiln moilletn yZt gapsa marl amaiishin
tambeArtn =Utz a teiia,; Eta. nan elk; wani lattun
hatelne aai j:mai a al WA &IL
kumi, mata sun rig/ sun shiry: wadda aka at mat: zumt. Akan
aik: wann:n zuwt Akiln sada ran; ta ukZ ta balm:a blyan
ehizy: Zbinoi yamt &laid matsipta. walm:n 115.

mbalmai sukili Boa 13.0.124:n. AksIn yi wata aadakt, lona, tdan mamild ya cikZ
kwini Zrbits.in mutual dtt, kumi, Lan ya ahlikalt gadit binne mace
ktInatt yadd: a binne namijt jtrirt ak:n binnt obi die. wata
Ztddie.1 ba kal eadakt don an daukil AAA bt obi 4 8163.
ya kg sun clan bilmbantt =Iran saran; akin wan abaxwit kittlaS
adon gads alleaT ktilyi taananin loan! Am dairtt, kuaan dayi au ke
da aanran mutten Jililit Arta don sun d:uki Muaubmct gilektya
agaat.
PRECEDING PAGE BLANK- NOT
FILMED 285
.0.

k 4. ar
SIMI NA GM SHA TARA: lintalSU KABIIUN NIJERTLA II --
2
MUNCI DA 11JTANEN Lt.7ATSU

A) Rune! (Tiv),
Kasai. Mune! yanzu ta na cikin Lard'in Binuwili a. A gabZs sun kusa su yi
liaka da I.Akari, Z. Y2mm3. da 8turkpo, a kada da Obudu (kusa da geig3ja), a arewa
4 oh

da Kens, (axewa da Makurdi).


&
Maser. ba bai days ta, kit ba. lkwat kwari tudib. Ta manyan k5gunt
4 fIt
ne Bizuwai da Katsina--da, kuma, rafuffukaA da yawa. Vasar ja.gawa
.0 A
ce,
mat fT,
11
, 4 a
do itatima masu A.
amfani.
& A .
A kudu maso gabas akwai dawato:u dal-day.
. A
inda ta kusac3. duwatsun ss
Kamarue
41. lb & & & &
VA3.rin da =tango' b"4. su. da. yawa, da ba za a rasa ganin namtm ba--klaT
maraya, kajt, batsilyt, kanki, Bauna, kum3, del zaki Jaya-daya. Lula
a a
domin mafarauta ne kwarai., sun kusp. hareA su a zimanin nan. Cikin k5guna 1P*

akwai door na da kada har yInzu. Sauran kasa, kZunif


wajen Yaridev
aka yi dinar Sara, ta na da kyau ga noma. Akwai. gidtgi i.na -.4 da yawa
ta zama 14:tkarip digZ gong sat
a A ih
Dana da kansu sukan ce tun kafin
Al

su zauna a
Aom lb
kasar da su keA yanzu
lit&Z.nninstl su,kZ. ataxia wani b'abbban OTT, s 4as
suka zo suka zauna a kan want dase
wajen kuda maso gabas..sinansl STAm.

1) 'Nail da K3yan Acs

Hum! irt bier/ A. Hind steal. gl'jere kZkkaura, Zkwai want irt,
ma, d5g3 ne slag. Daka' Wei su na d;'). kard wajen aikt da jurewa cikin
wa.
hala
haze 13:4, meta sukZin dears
Iyan gyautt a gi:ndinsa masu laud. ir%irt. Want
15kle3t lava, sukZin shift su da Intsigi. Amraa irrn sikki zanen maza day4 ta meta
a
damn eta

ow731.111,

L
290

Akan yrizi maza tstrart her lokacin da aka yi musu kaciya. Daga nan
sai su fare, daura zant. Akan yi mum kaciya wajen 15ktIcin bllaga*Tsui. Galin
'yam mats sukan daurZ baza, Banda, Iyan gyauton nan, many a sukan yafa Font nd
4
Rasa. Mart darajit shy ne mat ratslan far!
sairtarf bakai. A na ganin sarlcunt.
S a S A
data -days su na sayen rigunan Hausawa. Wadansu meta, kuma, na sa tufaft
irtn na matan Ha4utt.wa, Irma da yaws ba, Sara" IA, kuma, su son tuff
irtn na Tartwi, Lug Munci sun gang sikassIl ta ft ta Tartwi. kark5--sabcla.
A
haka da yawa sun Li son tasu.
Nand su na son kiyan ado na duatsial da* su z5bil dZ munduwai Sukan nannade
kadfan rizanal da, dagtiven sandunZer taga'111.--wata, ma, da*ga* idcln sawn har
shalraa. Wadansu mita sukan sa zobba a yatsotsin kart
E inc!, ma, sakZn shafa wa jikinsa Ate, tun ba sZmari ba 15k:ctn 64. z:
su. .wurin wasa k5 tashin yarinytt. Nazi cla mata suk3n yi kitsct k5 zankilye
dlan-dlban. Wasu sukan wa gashIn ja gaw;,yi.
Sukan ta da Tatar faskIlsa ya yi kurzunu-kilrzurrii (watt, irtn tabo na
al'ada) a goshinsu as gefen ido da kumati. Mita, haS sukan yi a cibiya da

baya, Kama, sukan f3.k a haktransti na bisZ., tun bt tslkinin biyu na tsakiyt. ea.
2) Ida,
a) Taft
A *
Tun !lain Tarawa salsa zo ba wanda ya ci Rasar Muncie, Jihadin Filtra,
44 ,A
bai kal. tnn'insu ba. Saboda baka, ba su musulunta ba faufau. Wadansu suka
46 a * A A a
k5ma Kirista. Anna yawa su na rise da adunsu da tsafe.tsafensu.
4 31 ge )
Wadannan, kuwa, a na tsarina.= asalinsu dlga Jukuniwa d'ab, suka yi iytka
gaba's. Datifir wann'abn, Jukunawa nas mlb.nyan mats tun d:. alga* gZrai
4
a
su rne, da sukan kar65 sElrauta. sarkin tsaft a* strai na matte wadanda
su ke yi don six tsoratad da stImart. Har yanzu, kawa, babban zba ne a gars su.
291 11fl
b) Aare

Da Z.litdun aurensl irtuka ne: 1. saur;yi ya tafi yZ n;m5 yarinyl dliga

wata kdbIlg, ya gud5 da its. idan OyentIt'sukZ ji ltbart, sal sa bi sawunsa

don su Rvia ta. lung in ya tsar masa, shi ke nan--ta Lama tisL S.i 44a
baya za su z5 kud k5 musaya. 2. suklIn yi tashin bUdurg. 3. mtlayg--
ita et met girma gars tit w2tt, mace ba to tabbatl takZ sai k a 8. '.ya

ki k5wace da'ka kt mullet dc; ita. Imma yZnzu an hang wannZn--sai, dal, a nfola

da kudI.

lArtit4...&g.

Mune! mesa son rasa ne koyaushe. Mtsu gida sukan kira mufti; da yaws
yanks sa a daf: Ian; don want abu ba, sal, dal, don nuns isa da son
mattne. Sai jam" al. su yi to nt, rata, six wakt. Su na, Ova, da*
prZnintkii wake kwarai. Atam days ya na sta, sauran jams a' a duke na amt.

Ba
d) Zrin liullansti

S 41
a A.
Kuno! ba an zama cikin garuzuwa kamar Hausawil % ..,
da wadansunsu. Kowane
Rany;nsa gidan mat& daya ne 4. lyilinsa 4. tRyansZ.
Akli kira wurtn 4.
. 4 4
sunan mai gidan. Idan wani cikin tyalyansa ya kaw5 karat sai ya fita
ih.

gidan
ubansa, ya kafa nasaf*. Kg, kawi. ka4dan in;.i gida ya mutu galibin ' ya' yansa`
.
.
.

sukan watsea

da* sarikunt krImif lialbustwa. Kowane mai gida shi ya ke ikon

sz a
iyalinsa. lama dukan gid:j; cikin dan ya.nkz gada, danglnsa daya nt.
SukZn et
da kansu 'yVyan Nan:, k5 da ya ke ya dads da mutuwt--sai
sunansa kadai ya rage.
Wadlln:n dangt daya datejt zama shIgLansa. ba shi
da Iko da dangins: lokacin yakt k5 wani hatsZrI. idan d441 hatsilrin

sat dangi dukZ 1.1 hadl k:ip amma k:dan ya wuce. sai su kOma kamdf da. Imma
292
yZnzu Irttig sun ba shagfIbLnin nY,sn hakuncs bisa dangtnsa su zama cikakken
hiklman Rasa. Kum sukan kira dukansu lolcZci-arickacl su tiru wort day; don 517
A A A
yi shawara
a kan maganganun da suka shale su duka.
3) Dta.,na da RSA Noma
.
Rowan sam: ya Ishe al. Ca ruwan samt (111 yi cikin shekara' days a
KZtsinZ, La."
4n. Feb. Mar. Afr. Meyu Via Yid Ag. SZt. Okt. Nuw. Dis.
1/41/ 1' 2 1/2" Li" 8" 8 1/4" y, 1/2" 8 1/4" 9 3/4" 1 1/4"
/1." 1/2"
arab ruwan sant na stancl'n shekart inc 52 1/k ke nan.
akacin ran! sosai loge Nawarigol zuwa Afr1.1 ne. Immg ksow da rini a na samun

ravia klfan4Zdan.
48
Cikan watan Nuwamba da DIsamba a ke girbin hats! da haft doya. Kuma, sukan
shiryZ sibuwal gb-ni to dkrt, tun Rasa ba.` to yi taurI ba. Sukan" fira" dastv3. cikin
watli JZnairtl, kumi, lukacin flrautt ne wajensIL
:
Fula ya fi yam daga Af ril ram farkon Nuwamba../Okacin& A at
da =fad. ke a gOnli.
ke nan. Ban iskt dZ a ke cikin Yuli da Zgusta* sh! ne 15kacin yankan rIdi
*
da haRan gyada da kai su kasuwi,
Aitcin niina a Rasa Mune! ba abin wasa ba ne. idan su na bukatar sibuwai-
gOn3,1 sal su ntmi sSbon wurl istdZ. ba" a ta6," n3m3. Sijt stsai. 'inda kasS
ta, ke da kyau. Ko, kuwa, want 1.5kZci sukan yi a sZuri, wadda aka badr tos shekara
hudii k5 it bl a yi noma ba.
D: fart sukan care cLrlia su sassZbe itituwl su bar su a yaj:n dtmin su

zama tact. idan aka giant sal. Z. bar to make biet k5 ft ktfln a figrZ shikt
Akan yi Wei a na shikt. In aka game shikt sat a huts mtalin dikt
ki; ukt1 ktfin a soma cirbt. sat a yi cirbe na,biyu. A cirbe na
_a
akan fara haka doya.har ran! ya shiga.
_
An jumil, uktt

BiAn da aka gama" hakZ14 d5y1 sat a baje bungunIn doya yadda suka saba yi,
293
su tars ctyZyl. da ganytee da Riraruwa da wadansunal, a tittila su a Rone Amin
sa zama taki ga g3ni.
Ta sainnitn blIbban rawag, sai su shrika ger25. In der5 ya Ana aka girbe, sai a
gyarZ wurtn don a shuka lows. Wadansu, ma, sukan shuka dawa tsakanin gero.
tag cl,s1 shitke-shtke kZmail su kanannad6, da, kZbewt, d'ab. k;yan
Sem m A .1 say
a tsakanin d.awa da gero a ke shuka
In ak:, girbe diva sai a shuka kwaruru, ko gylda, ko rid k6
Zmma sukan fi shak: risa sun Li samun kud/ d: sta. idan aka gam: wadannan
6 aw,
Ca.& su bar gona ta zama sacra t dada.
Wannlk shi vat aikin gona do.* a ke yi kasif Muno! tun ft.' dadewa. Iowa
yam= mum ga sIbmwdl. (11;r1.7- ta lbayyana bin da aka yi GOnif Sark/ cikin
.A
want dan yanktn kasait Muni. A wajen A A k
a na a.ya,noma a wuri daya shekara da
. ..
.11
& - a
shekara ba, - . . 4t
tashi. In sun shata, sai su share gonar, su shuka abin da su keA so. ,
In sun kau da am` /Mt sat al nmtkant,".shI nit want irtin wake baki
wands ba a Ai In ya tsiro, ya yi gindi sai su eire su zubl a Rasa sal t.nnan su
binne shi yZ zama taki mat amfani cikin Rasa. Ci6na&r da ak;, yi haka akZn samit
Zunftra ellga% wijenta"flye dit yadd:, akZin sisal dZg," inn ta dt. Irin wannan noma
4.
ya fara sanuwa dtmin Rind wadtIndl ice DIZAWItakt dite YandZiv da' yawl su nt.
A 4 41.

Rokarin yin irinta.


a . 4.
silm . y..31
Da suka ga amfaninsu su da, kansu sukan su roka a ba su makuna su
shaka cikin tsOfa'ffin gb*nZkinsil. A na, 4144 ba su su yi. HZkiktt wadansu
cikinsu sure ga amfanin dabaran nan ta yin gona Rwarai gams ta na rage masu aiki,
al
n: smn hita. Ibn. ya sa muka ct ta n rage masa aikt.dmin yanzu ba
dOle" $11 tashi garin avian sabuwaT
t7 tsu

ba. sai s17. ru.e3 mtkiint cikin gro'narial


,,, i&
kawai, sal annan su yi noma su. shuka kowane irin amfanin da suka ga anal,
Cikin wannan mun gan! Munci sun wei,yt da jix'yttwark gong sarai, ke da shi ke
ba su cikZ yin ilmfant da taki. Ga misaltn yaddZ su ke jrlyZ gOna.
-/1w
1762
=PM v1049 11V413/11

w
tisvaTilac ev :oxae; t/top

revs sq. :Dtpti 2a22 2% Litaysvm


w c
vamiatis vq. **km ;Imp
run:EIS 134 :13111 °Ina
2X 211X2 ImpAr-TIajv
ox 000x raTvaqva
2X yreXur vq.sn2v
veva vq. :DKR V22 Vq. ft= E4115
uaccessve 'ett22 ep tit 'gum '...eprol !zeta or triny egetu c
v)intis vp eciaTo ep
c
2112N luvrie pT2
(
705IRIFW.R1
trecicTEr !.isuTouTqvlo ..e.tri3TS ear Itp ittitpu y uTua manes TouTcr: rinp
ietv TouTcr: vci ir try !ci !tar ii.top ect
pas :p Eprl eg !is !.it4eT isuco tut des ueNt treqqZq IMF fp: 231
- c
v44re
nuns uackett vq.ntean Gums wren vu io 2u vg. 2,1e42 'VC4P-1 Seq.ErcEr
zuEu zpuect trp pry ect
TIC .E0 v.kuglio irsp
ra ns eu MOS
V
TeaRmV
uvp/ uns %tails
tying yrs ur %Dr vu isep Uri trFrp IistrfouTqlz rmyi Limps snap
tp Altze224e lezp rtstutippy uop pup*: newt uop iurp.ta
ns WI r likur#24T nwtim iupw+ outlx llAluepvx r"lp pla io:peut Tip
I41.9Unsunreil trvins vv!ssys ove2 vp Blictx 119 12.rg vp utuuspvm
vemxy
zAktr.212 zp !pawl% ppvg. ns ?nest eq.! 1p tatot p reax
(5 IcLocicrea

rum rtiouvut auc Tesos T.4 unext.teg ens igoctqaa vu --au


vq, ns v2Tqs c
nstrgvavz -mos owl
295 19

Cikin dabb5bin gida maft darajt santya. Margin Mind it ;malt na kasal% icada
nue.mtiturtie TsawonsIl bat fi Raft hudi ba, jlikinsa baki 4 fad. kesandf na
Rasa. Midi.% latwas Zwuri ba ya yi mini gee. Ba a ganinsa garkt garkwani ya
nt, da dayao wani ya na da biya. Natural na naltam Jaya bt wafai suktIn fi
ashirin ba:
Ba a tettsditst.1 kamar Ba kiya kZ.mdf
a
Amfaninsu don a a ne kawai. Warman, ma, is
ba kullum ba.sal. in za 4,
a yi bik3. a
yank: wa Patna' Su ne, kuma, daktyals; ta aj" Ba kiwt3n tozo saboda
MCI**. elt yawl' a n rasa Rastar da su d;b1, rani zuwi: 5g6ja da kasdf kudu.
Amara ylls.nzu, kamU alcZn yawanci.n waxannsain ta wata hanyit damn wadds ba ta,
bi ta kasdit Tune!.
SabOdZ aura, ma, ba su da na kansu. Want lOkild mat arzik! yakIn
. .
saya don ya nuna isa, anima - a
. ba swa dadewas sai su mutu.
Jakunts lamas baba.-sai wajen HZustwa fattke.
Sab;d7t hake mun gant
ba su da clabbo-bl, masu daukb kilya sai kai ktisuvrii. kZmait
HZustwa da Barebar!.
Banda shanu a
kiw3n had, Unita, da alai. Su rd, ktlwa, son su
kwarai don ct. K3 a hakZ, bui st, yankawa kOwZcZ
wani she an. ya
tashi ka nar taron wasa ko zuwan bta.
6) Sans'
Luna ba wata wadda ta fi nami. Ba
se
cika ku3.a da wasu
sane 3' T. vacrZndZ sukft`t hankh.i.n liZustwa da Tarbawa ba. Imma wactImiln sit
.
ne mafiya gizmo. daga cikin sane O'insu..
a
a) Farauta
Da r a n i f lr a u tt i. l
bi b
. b a f ca gle e s t l. Nan d t a su ka yin warren --in matum
ya babban ku.nlmi 145 yakan ked ya hanZ itOwi kOnaevri. Sa annan.,
13kZan da ciyawa ta bushe sarais sai yZt yi gayya, makw:btanstl. su
zO. In sun
gams Z1'.adts sat a kewaye wartns wutii, namun dijt Bulb, a yi ta
harbinsti.
3.9 296

SukZin yi wata, kumi, da farkon Aiwa. Wann:n ba su A wuta-.»sat su


Zealkiwy, r3tca shiga sZnua-smni MT hadu.
Band:, irrn eitraudn nan ta Via, matiZrbi sukiln tiff bile in in ga
fitranta bit sane' a ba ce murins ta ice gun Hsetustia---di Vona
k5wi, mahlrbi ne.
Su na di *rani daft Pa aid RWSX'ai wand; suOn skirl wa mIctunansa.
a n ne y a at Pt A mZn i n da Maud suka zama Z.bin tstr5 ga k5wi cikin yak
W a n nP
.
b) St
Rune! ba at yin fatsil, lama rata su na su da kt3triit. Da rani, kumi,
ssa' ad dZ ruwa ya kusa Raft& a tafukt, alcZn yi goyyya. Mu.trinati ds1 yawl sai su
shtgli dZ exa dZ rasa, sup yi bsIngLbangit, su yi ta subj. cikin xuwa MT? su
RetZre.
1..rani 3.5kZci, kumi, maza suicZn tafi 4 4 dar; cikin jirgi da jirlya su
tilts sakan kid dZ masni. Kura, au nt, yi da rolgimfrt.412, want garye n't mat
4
m mm4
daft wanda akan zuba a ruwa, kid su taw ma
a krona su.
rho; kifi bit sana' a ce ta Munc! eosa3. ba. Ta na cikin hannun
ma'ansu ir3n mazZani I RasifsLosi nee Juitunatii Ca KOginanustli) da ea ItirE
Ca Kagin KZtsinZ).
c) girt
Hirt warm Munci gado neulcwai na batcin karfe, akwai na taguila. Na
balcin karft su na Rera gt.tari, =Rig micht da kibiya. A nal yin wadannan
k dZ want irirs ka.rftn Arta,
Na tagulla, su na nade muncitee na Raft da na hanrrii yaddl mukZ. rigs
make flda. Da tag1;.3.1i ma, sukZ.rt R era ktIrarrawie. wactZnetkt rawa a, sit.
sa
Banda wadilintIn, suksIn yi wa misht k3 ad5 da taghilt, stl nannla shi kZmaY.
&OAP, yi subt na culttira k5 tcuntsii, yi mass:, kai da ita.

.101
297 [31
d) Sass Zki,

Nand panty; ne na eassLi da gtztga. SukrIn sassZRa babban gado daga


gqnduwaT maditcl daya--duk da Raft HakiL ktuni, kajtri 4 turfing 4 ta6tre da
itatuwan aft da miltum.m1(.411mai.
a
e) nub ct
A na tsarina sun kOyi wadiln4n dZdavi, Hausawa 113 Jukunawa. Sukan 'Jlcas
kubit da kwZri na fitly
f) s.

41;kwai. irt MAL masa no. In days ita ce to salsa kwaryS


ma
t a a
AO Tradda en ke yin warauto da ita. Ana mesa ado zare
.4
Ta
IAA waddil,a kt Arta da ashlytt da =teed. Da wannan su ke yin "Farin
Munci"
wands k3w1 ya sant.

au na sera ttbairmi da kwind6, d: tikb igiya, da ginin tukwane.


HUmi,

immi ba wad da su su ke A ba- -don amfanin kansu su ke yi.


7) 91.6411211
lain rtglyt, noun timbilci yaddZ Mune/ su
A zaune cikin kauyukt. lawtIn;
A
Rauye gidan mutt= days ne gib %
ne da iyilinsa. Dalllin wannan dominji a a4
dukansu manomS ne.
In sun *eat dii yawl a gida days wurin am'a balk zai ishi sil ba.
is
Munci, fat ba
ya yarda ya yi rasa da gona tam/.
IrIn nomansu da sm k: yt, yak:11 s: kowace shtkarulatesa nsmt
kawi,

sibon vuri na gbena.V ayt. BS su dasZ day'l cikin sauna.


SabbZdZ hakIabaI in gidi
ya yi yaile wa' anvil su fita Sa kafa rasa.
a
Ga yadda su ke yin gidliensil: in sun %Li wart za sukZn
yi wani blban dikt a tsakt, sup kafa* itituwit menu tsakVbsa a ktmlye
don su dauki tsaik8. Kula, sukan kafa gZatjArti
a baya wadanda za su cauki
sa 014; shi dukZ dZ Ont.-sal. want 13kalbc1., su yi gZjeren gint
enema sukiln bag k3f3fi OILS. A nan ne mittnen gida suklen tAru itOylish;.
Nan
ri§1 298
a
ne, kola, masaukin baRi.
.
'amen warmi in sukan gin: dakunZon kwana. Kowace mace mai miji natl.
Wadlintin ba su da Ora kainar na tsakiyt. S5--gint su a kt yt, a aza Dinka

' r
Akan z54 jinkalis; da dan yawl ha' yZ zama shilrtri inda meta su
elk% Sukan yi aft day; gint ma% dan tsaw5 dZga Rasa, sassZRa idea'
nisi sants! dory za riRa haurtwa, sal a Id; shiga. Wani mat
za a sass:Ra murfin aft gLiki days.
TsaiItt na tukurwa, baibibayl ta t5fa, gint na Rasa kit nan. Su na
itatutt, hu.d5 a tsakiyb dad mtsalin mIcZni don' ajtre Zbinci. Want t sukL
gins ramba a kai. TZrk:cen dakinsu su ne gadtgda kajtra, irtn da make ambltai
d: 14rait, d: tabarm!, da kayan girkt.
B3, $ti kelw:ye gidtjenstl, k5a. sukan bIbban a tsakiart domtn
taro k5 Asa, su 114 ehartwa kOuZcZ rana. Ba sa yards gidansu yZ yi dauda.
8) &ilk!
!kiwi ba mesa fatauct ba ne. Ba swt da Amnia wadda ta k: Cl k5yZushae,
i w r
amnia sikan ci kasuwa gidan wani kowane kwana b3,ya .
o, a
Daga nan an taxi kasuwar
want daban a rename
-Ztm..41 hake bar sa zags, su was ken ta girt.
Su na sat dZ lyaxi 'Llrlace kZmai laustwa. Za ga, kum3., mrisu sai da gays.
Amnia dil yawl bt, ya ke kai su ba -sai don sha''s awa &I &din grimuwa da gra
su ke zuwa.
Dft kudinsa stsai sandunZn taguUa nee Kuma, su na ciniki da maarad na
"Farin liunci,".hait.fattken HZustwa, dale stl karbi wannan in zi su yi ciniki da
su domin tfunci bat' su sibta da sabon kud na Turawadawuriba. Ain Gaya ke,
ma, 'Una. mantra ya nto, samun dukan bilkatbsZ daga wajen ena tasa--
rashin kudi bai dime shl ba.
lama yanzu cinik! ya na Rtrawi. Su na say3 culgZt icluIrt. da kayan
ado dZ. duuttsii 44. KluIrtt da wajen failken tZzZa.T culgZ
299 3.9
BIbban cinikinsu da l'artufa ridi da, kuma, gyada kadan.
Da kudin da suk:x1
sultan biya hZrijt da kudin aura. Suk:n, kuma, sayi leiyan Tarawa
del tufafi dZ tasosha. da klektu21,
9) 'Sauran Abilbuwa
idan aka dubs cikin abin da muka fa'di bat.tun Munc! za a gin?) sosai yadda
ha in darr Adlyya na 244,ye aikin da ya ke yi. Kara% a't yadda Ba'ra4r3 dhanits
suka4 zama 43.111n inin zamansu, da4 haka", kuma, d5y1 ta, zama ga*
Mune!. Watakna abin da ya sa su
4 Jo
ivetrLintritl
ap

ina cikin rasa,


gin;
rika*1 tgsht sababbin gida
ji ai
su zama cikin manyan gariiruwa su shagala a
A
kan sans.' a da einikT kamait inavkannan hiran75--dnk
wannan saboda irin noman doyaA
clZ su ke yt n7e.

wadansu sukZn cit dOyit ce 4.3.1.3.1n dZ su


kt noman sibon wuri k5wZcZ
selkaxt. Warman no ya sa, in ji su, bi sit 4 sarakunt,
kowa ya na da Tko'n
a, a
kansa, had warm= ya bayyana cikin halinsu ga dukan abin
A lb $
da su. keA y3..
a sabOdZ aman su kt yt, k3 saboda ward. Zba, kluari yaddtl. mukZ,
muka% Nana ya na yi wa giclansZ adO, k3 wajen sassaka gw:.111ras
k3 )33.nt, k3 Arai, sat ya% yi scan da ransa ya ke so bandl
kwaikwayon na ward..
Idajen rata da wiPa, kumi, kullum su na fit3 dZ sabuwa.
liannzln yakan` sa a wani
wuri to Kara kyttu da ad3 irt dlan.46ban, amine a want wuri rashin gama*
kdli ya nt. hang Hand su clgZba
cikin dantyt.
Bayan wannan, kuma, tun da noma shi ne babban abu
gare s17. duke, 6a su so
A
su rabu da Rawl da ska haife su a ciao Mk wan4
ka gani ya fita kasifsZ
ya." shiga danlytt, ya rabu da 'yancia.nstl ke nan.
111 yawt wadluln, sabOdZrashIn
sanin hain duniya da na soxalma, kunia, don rashin simIn Zbincln
da sukl saba
doya- -ba sa Jain dadin zami. "Kullum hankalinsu
ya ma ken kadwai
kasaTsu..
19 300
B) llitonen DawItsii Na Kasar JcIs da Ta Baud
In loin &lb; Nijerlyt za ku ga Rasa, JcIs ta fi sauran Rastitsh:n del
AA ,,, a A
ke kewaye da ita bisa, Ta, kutnat bambanta A
da yawa da sauran kasashen.
- -
Idan mu shiga jirgin Rasi, KL1duna nufi Jos Tel ga yad4,
kasi ta ke bliband, sosai. Bay Lan da jirgi ya Visa a.gas KLunat in mukl 174.
ta taiga sai mu ga Rasait mat itatuwaa h . da kanina. Nan ga 'yen gidajen
,41
a. kauye
dZ. gtn:kinsti na dl dZtur5. dankali ctZ dukan saba ganT. cikin
Rasa IIZtustwit has mu kai Kafancan. Da tisht drIgZ Kafancan sai haws dZ, shi.fria"
cikin dutittsri. Itatuwa, ma, su na rasgtai har a iya hZngen nesa, baba k5 daii%
Can gt yen Ccauyukt /ma ba kZmaat wadan" mukil bart b3,ya ba, &rain
an kew:5is) su giln:k3:-.4 dangif kerana (watt), wata irin Raya de).
ss
Nan ga walansu mutane su no, s tafiyaA
aiki cikin gcsina. Can ga wasu su na a
a,

A at
kan hanya, amma ba kamar wactanda muka ganI kusa da Kaduna ba ne. Bi sti da
.4
suture stsai, Mantmi, kumit aikinsu (Ilan nt, duk Z.bin dZ. su ke
n5mtwa.

}dm zatnii a klbtn duwatsun nan ir5s...irt n al yawl, K5wZines nisa' yankin
Rasa da harshe dsa BZ za mu tsaytt mu ba dist labanin k5wry; irk ba,
dai, yi mIganbsa gabs days,
1) Asali
* A
llutanen da so, ke kan dates yanzu ba haka su ke tun da ba. Can da sun
zaunt. a Rasa tlabarkit a arewa da sa. D1441 nan sai was ansia mafiya karfinsa,
suka Hasuslwie, ds1 Filtni dZ Bare%ari, Suka kore su zuwa duwatsu. Han
ne sake, zauna sak: tsira bars Arta suka z5. Suka gins gidajensu bisa" ken
dash dAm in su tsare ka nsu da ga har n masu aman biyi, Ya nzut tun da
wannan hatsasri ya wuctit dZ yawl su na saukowa, su nri, zami, sararl inch wurin
noma ya Li yawl.
lkwai dEsalla n suka hang wadannan mutane su cipsaba. Na fark5,
301
dlan-d:47oan want harsh ka addInt, wands ya gain' cluklisa, hat want
15kIcT. 3kwai jayayya tsliininsa hartn Filtint, gal tsoron mu.tuwat.
to
kimu da bautl. In ba don tsaron kai ba zaml ken datitsts ba shi da kyau ga kowa
amin rashtn ruwi da rashin rcasa mat kyau gZ, noma. DI Ryer, ma, a ke
kwiailtwa a stmt dan abinci.
t
Dakan wadannan suka sa muta n en nan suka tsiyace Rwarai. Rashin
* a 4 a % a
kwanciyail rat ya hana bais. su da crag su koyi sana' a k5 want irin
sant dZ me.kwZbtansa su ke same saboda yaikt da ke tsakaninsu. Sabt3' da hake,
sis
glo a to a t a
da. Ittrawi. mica z5, suka iske su na biya da yawa wajen AI
da sanas.a. da
cin a a A a a
su. na, kuma, tsoron dakan balk! ne--ko na mutanen Rasa k5 na lb.rawa.
2) Taal da K van Ad5
Sabil4 jtya,yyt 4. kit ts;tkinin kl`abill da klArl, dZ bambancin harsht
Zal aidlitsa ba dal ba K5, ma, turifin su bt. irt day; ba
anima dukansti sun b;imbantt ds`t irin na Hausawa. Kitylbn da wadansu kabilu su kat
saran su ne--
a) syki.
'laza sukan daura dan gyautO wanda aka yi masa 6.41

gindinsu. Ba sa, kuma, askt Mats ba su daunt` zame ko ka"dan--sai ganyage


SukZn yi ire kansu kandumi,
b) Btran
t.Tadansu maze tsirara n5, wa.dansu, kawil da warki. SukZn sa kiyan ad5 da
mundly5 na banin Rae': a wuy:n hannix. da clantsk Mat; sukan sa ganye gabs da
biya. Sukan 156unt kunramt sit haict k5 sillen kara k5 karft. Su na,
Loa, daurZs. :bin wayit.
c) Burmiwi
Nazi sukan daura wa'rki na atait` Zkwiyart 'yait LOklcin taro sukan
rile taktbi marikr. na Rilh5 da Oben Sukan sao.ka8 kilhon ba"ridi a`
302
htlgsa. sukll daurZ warkin fitb saniya a bays da dan bazsi na igiy1

gaba. Kumis sue an sa mundyen jan Rare: da kambuna a dantse.

d) Jariwan Lets:
=WNW

Galin maza sukli daarZ ware, ratio kawa, ganye gZba da ba4ya. Kumi,
sukZn sa abin wuyt na ala da. duwatsu, mundty; na jan Rare) da

411. :bin Anne. Sukli shife jlkinsu dcl

e) Jariwan bass
A A %
Nazi auk= yafa zane na sikbrtasg. sai gkacin aiki su daura warki.
mat; at 0=344
A %,,,A
iiun gajertad da waman magana, ammimai karati t %
ya iya gane yadda suturg
mazaunan dutsen nan ta blabantt da ta Musulmi na. Rastshen ar:wi. Yawancin mita
-
su s: wata satura sai Zan dlIkEdlya
ba su cikin dijtwttO, game.
a % 41 A A
Zannuwas kumi, madanda sa ke saws sai uadanda su ke zaune a kasg da a ke noman At

audagis su ke, kuma, mZkw;btakt wad:124, sal san aikintl..misilin sa

Jariwan

Aroma pInzu akan' ga wadInda% d:, ba su da st1turt, sosai sun fira` daura% wa"rki
dZ mayafi, har da% rigunZn Hausawa. Dalilin wannan` dmin sit wadan` da da, b-a; s:"1.

shaqnin Om; dal% 1641 yam'u sun ciLtanyt


fira5 da sauran muttne, Itisaramli aikin
lolza ne ya kiwi; wannan.

3) EtMuni da Rini da Noma

Rasta JOs ta fi sauran Rastshen NIjerily1 dari.


Amnia dtba..dak da hakZ
a
mazaunan kasashe masu zifi sun fi su yawan sutura. Haka mun gad-4a wajen
Gatart alidt ti kasi karfi.
a A an 4 .
Human sama ya fi na sauran kasashe..wadanda nisansu daga teku ya zama dayi
da na dmuni taken soma dag;, Afrtl. to kirtakin Satumba. ZbIn da
su ke same, ma, wajen inct sittin nit
303
BlIbbait sans! arse. noma. Irma saboda zamansu a ken case wu.rin ama ya
matsu Rwarai--sat cikin dawtts6 da gef(Insit Don hakZ vadansunsa. kamar
sukZ, yi wata dlaraIhi= Tana yaddil za .514x al salmi fain noma bisa
gangarekn arts:. Yadda su yt..sakan` are' kasa shirya kas4a14 ta' zama kam`
matikin bleat amnia krwe.ne matakt ya fi na bene fad:. Strfwa six nt, ce da Kirin
414. .
wannan clabara "terrace farming."

du.wA atsu maA sa kare kasa


nb.mit

:.-.

yadda kasa ta ke da

In wannZn ba ya ylmuwa saboda Rarfin


ditse, sat sa shuka a ki5wan e clan
wartn da Rasa ta taru cikin tsigin data. lama yan`zu, tun dZ ba sit tell.
hart, et' dZ 'yawl sa nt, yin gonakinsu cikin kwararukt, halt ginl gidtjenal.
kasa da gUnakin. wa' ansu wurare dole mantma su. yi aikt da garmuna masu naity71.
saboda taurin kasl. Sukan sami d:443. shaman da daga nastl tumakT dZ

Abin da sukZ ft shilktwa cikin dawItsi acct da dauro. Indl Rasa ta fi kya"u
lb s
sukan shake, dawa, gyada, rizga, doya, gwaza, masara, shuikafa, da
madaga. misalin 15kLin d.Z.1311.rOm sa ke shuka girbt.
lZkZcin Shad akZcin Girbt.
1.1 A
acca da iburo farkon 14-41.7. Okt..-Nuw.
... A
dawa farkon Miya Nuwamba
.
dauro -nit Nuwaraba
&VII Marts IgustZ
rizga Marts 4284',
gwizi (ta dimuni) a
Satumba
wak5 Maya Satumba
gyada Yiint Dtsamba
3E1) 304

Dabb

Galtbin maz:unan duwItsun Rases Jos ajtye karma domin tsaron gida
da fZrautt. Su 49 trams, da tumikd da await! wacandl sa ke thsalsa. Wasu su
A .
71a da muturu marasa Rahn.
. . 0.
Dna, yanzu su na da dawaki fiye da na da.
. 0

A . . I A A .
Su na samun 416
*
noon da taki daga shanun Fi.lant wadanda su ke klwo ko'ina.
nono
% A a A
Wadannan duka su na cinsu, azina ba su labta muse
- . a

5) Itituwi

Ititua bi sit dZ yawl inch filLya ke a 14,n udu, aroma Zkwai su masu
ZwetnT nikin kwart inch dir! ya yi sauR!. lkwai madlci wand.; su na yin turtm;
da tad re shit da magla Bawonart. A na, kuma, samun mai daga wadansu
%

& a 416

saboda yin abinci da shafawa a jik!.


a a
Daga malm5 su na samun syseya da tagiare da itacen Anita da gamily!. Kuria,
A
su na cin kalwa da ganyen dorawa.
-
6) Sane 5' I
Cikin dukZn kasishen Nijerlyt noma shi ne b;bbais aana% belle wajen
wad:mill pada d: ba% san k5 Ant k5 33ma k5 dukanci k5 fatauci ba,--
abtli3uir:n da HZusteri su ke arz3*c! dZ sit. Irma gil wadansu sana'5'i wadilndaf. .C1 I. f.'s

isa
, a
a) Faratta
tiannIn sZnartt ta na bilye da n5ma. A kowace kabala akwai dangin maharba.
likwai, lama. 18kadn diZt yawancin muttnen kabiila sukan% ttru don six yi far' autt.
rr

Mtsalt, sal ad dZ ya yi tura akiln sanad da gieltje duka4 c:wal za a yi


fZrautt rang kaza. A taakiyalt% wurtn da za a yi akan Racine ciyawa dtmin a std.
Al!. In lila, ta a5 aid mazaje duke su fita - -wasu a Rasa, wain a dawaki--sa
yi MI uurtn abet si kora dukan naman da suka same zuwa ga filin nan inda za
su iart su gan staid sup harba. DAL namZn da aka Wish: na wands ya Era'
harbinsa ne, aroma wadanda sutra% harba daga baya sukan semi natal a eta.
305
tiasu kabilu su, na f:rautt da kare.
daure su su tafi da su. id=
Sukan4
A
sun hangi nama su sake su., a bar su su kama ram, Alma daga roan sat ka ga
gardamt. ta` tasht bisa% ga' wands ka'rensa' ya kimrt niman%
b;g5 sukan tZ.n. da btlka (1,1 masht su hau itatuwa su yi kwant5.
Wadansu sukan hatka wushefe su nee shi da f<irare k5 tabarmi, su barbada Rasa
is, 4, 4 a *
kadan don kada a gane Warman, suken yi a hanyail da llama ke k5 cikin saRo.
Sukan y! six kusa da% gni don in rat ya kutAlce dlga% wannan ya% facia
a wancan.
SukZ.n had su dZ zurfi, misalin Rad g5ma% zuwa ashtrin.
kurnil, Raft
1011. mg eikT kafa Aar:fa masu tan! cike da, daft.
NUmI, su na letni dl tarkunt masu
azazzargi irt-irt. Wani 17:11cei a
a %
bakin mushefe sukan daure iglyt mat zazzargi a gindin
itace. In dim: yi 1 4t
cikin rimt sat ig3,ya ta zarge shi.
A
Want irin 'barked kZmdf ashltq ra, Sult;r
daura wa itace iglya mai. azazzargl, su tankwara shi
kafa lai50-la300
In aina ya shiga azazzargl sat ye.* yi samt da shi ya zarge.
Jarlia da wadansunsa sukli sa du nRulin kaktn zum: a tsinin
kibiyoyinsu
A A *
don su kashe tsuntsaye ba tare da. beta Ins
b)
AkIk yi st wuri.muri inda ;kwai

c) Kira

tone tam da narkad da ita biZoball san%ac a ce ga%


wactansa kab* Zmma
A
yam, tun da a ke samun gwangir2. da araha a kanti wannan sane.' Aa ta mutu.
Irma haT era you galtbinsti su nt arts ha'r wadansu kam
Burmrma suka'n sat da%
garmuntt wasu suka% RerZ
go.% maRwItansu%
d) gaRZAlgrii dl 1440i
a di, A A
A na yin wadannan da yawa, A
har a na sat da su ga fatake. Su na yi wa
ttatInd taunt irLirt su saya,T da su da huff dZ yawl.
El 306

e) Sass:Ra
Abin sake fi yt- -note, WO, tuna, ta6aryi Rtablyt.dukZ don Inftnir.
kansu ne.
f) Ginin IDikwt.ne
A ea I.
Yawancinsu sultan na kansu. Wadansu sakan fara saka kwando kamar
siffai tukunylf da su kt so, su yi6a biyansa d.a yum66.1. In suka tayit, kwanda
yt Rant A bar tukunya. yaws, kumi, sukZn yi wa tukwtnensil ado da% zane.
zane shix-dt, rtwayt. baki. Sukli semi Loam nan dilga Rira dZ 6iwon ice dak
sai.w5y3. Birom sukan d'ima 'Ryan kiwa six shifa wa tukwanensu.
7) Gidil a
A na ginin dauna kurkusa dZ ,tuna a ktiwZye, a yi dan bane na dart:ail ko
na dutse game da Ras; tsZkinin dikunZn, A na saga to zaurt wands, ya fi sauran
girtni kldan--nan nt, kumi, masaukin tsakiyat wadanEu
dikunit wad:ndit a ke dafZ ;bine.ko ajiye hats! Z elk/. eakunt na ktwiabye na
kwrtnit ne. Kawawl mace mZi mijt to na da nata na kwana da wadansu na ajtye
hats! da na Siff; Lind., laud Rankanint ne--fidinsa misilin Raft bly6 zutt
takw:.s. Gi.da dayi akan stmi dikunit da yrawt.--haT ha sin. Nazi si na gin.t,
meta su na baibZyi, Wadansu irt sukZim dikt dZ gint. yi jinkre
307
mtsalln gics. 4f

dikum;in kwina

zaure
akunZtn girkt
4.. A
na aplya

thitartrill 14.03; eaticsIn &la* dakt su kir; day; a bisa% Sukan` shiga na bisa
ta tsaint, k5 su ajtie hats Want 15klei sukan ginsab r6' a.
tsakiyat dikt, suk:n hwa to cikin dikt, k5, ktlmi, in gint yi
4
kai her jinka sat
su yi masa marg. na Rasa sal annan su yi masa both.
8) Clniki

Irani ciniki cit ya laza a gwadt shi da na sauran kast.she,


Bait AI. dsTo.
A k
abin da k
ke sayea1/40, abinci ne, 4
domin ba su. iya sane' da za , a sos, a saga,
411

daga gare su a -
dai, tabarma.
TsZkinin jiinansa sulcZn yi clan tukwtn; da ttb/Irml. da kwandunt.
Ibt.n da su. ke aye d:g;. tuff Rare), nan arzikin
.
vradann ya Rant albarkacin aikin kuza, k
sun san amfanin kud3, ha1 sun soma 4

bilkith4 kiyan
PRECEDING PAGE BLANK- NOT FILMED

309
NA ASHIRIN: iATBIWK UA 1138

A) Yarbawa
1) Easaff Yarbawa
Yarblwa sun mbltlki babban yanktn Radii cikin
wajen kuda mast
yamma. IQasashen Ikk5, ijelbug Abeokuta, OndZ, 8y5, Ibadan da for1, duic
nasu ne.
Halin kasalsil ya bibunbantt, wuri-viurI, A wadansu wurare na bakin aka,
k:mat. P:datsgt yawancin kasaar fa%darat c©-. -rowan teku ya
h &
rarratse ta k5' ina kInal
kgsuna. Inda akwai Rasa, nag duk ra4irZyl, net marl'
kyau ga Sabb4 haka
taml alaan kirk kb 4.-ya ke etas nt, Amman ruwan said c1,1 yawl.
ItatuwanPf- sit in;
masu ;mita kadan ne, hal cizi; de sal su sZyi
yawancin Zibincinsuee.
Mesa da teku kadan, animada Abeokuta,. Rasa ta nt. da kyau Rwarai ga
shad, limit kumag kurtne masu clahtl. Nang kumig
ea.. ittcen kwikwt. Lida ruwa
a .11. sea a
ya yi yaws., da koko, da goro. w w.
Bak wadannart mutanen kasal, su naa aikawa
.11...16.,
da su
a ft a
wadansu Rasashe su sayal, Arzikinsu ke nan. a ,31,,,,
Wurin ya na cike da gonaki.
Arewa da nan Rasa to yi klaialt wannIn melt
kyZng amnia i dtmin ruwan swot bZi
kai na waccan ba duhttn kurmt ya ragu,
Rossi ta kara sarart Kunii, a wa' ansu
vurare ak wai ma nyan indZ bibu kap; sat clyiwa sabo
da rashin kyan Rag.
ku.dag kusa da tekii, taf2,ya ta na 4 wilyi idan bt
cikin jirgi ba satdZ
yawZn raftfrukt, da fadam5mi dl Vigunt inda
ruwan aka ya rarrItsi akin Rasa.
Tsakanin kbguna da kamuktt mutttne sukan kurda
cikin ku.rmt ta 'yin kananan
turbabi.
2) pfaft da Kann Ado
Yarbiia baRake ne. An ce sun shigO Rasa? NIjerlya
a da ga arewi mass yarnma
a
tun shekarti dubbai dist suka wace. Tun Portuguese
A
ba su zo RasaTstl ba tukun sun
AAA sun yi wty5.
n
a .
da Tarawa ba su shiga kasarsu. ba nazi A
su na sa want irin blaban
310
01.4 AA...
wandon da a ke kira "Sokoto Abadan" da iya eta maras hannu. A. bisa kan trann;.n

sukZ,n ygfa bsIbban mayad dzIga* kasZn hannun dap* zuwa bisa ktfadb hagu.

sukan st wata trim ha la 14m al ta sad. Has y2u su nt st irin wadInn:n

teal, Zmma bt daktIns; ba.

in mtsiltn shekara metan Waft inn na Masalmi suka farZ shiga Rawl

Yarbawa. YZnzu ma, wadansu su na sa manyan rigunt da rawtna inn na Haastwa..


46 s $ - A ' 5
ba wadanda sutra musulunta kadai ba anima har da wadanda su ke Ake da add!ninsu

na da

%damn Yarbiwi da suka zauna da Tarawa, kamar mtsu aikin ;k:w5 na


_A
Owamnatt na sa-tafgfin Tarawa. maze sukan yi askt dl

gyaran fuskt kOylishee. Kuma, su na wata Zl'ada ta tag kumatu,

gtshi da had mai mini/ zuriya, amnia yanzu sun farZ sakin wannan Zl'idt

Kati sukZn daurZ dan'fattris su sa riga, su daurZ zane a. kirg, da wani

dan rtara4 I sa6e. Kumg, sukZn daura Zlhett Kiyan adO sun shiga r:Insa

kwarai..klmif Si abin kunne da zOb;r1 hanni da Ian wuyt dZ mund*yen kaft na

zinuirlya ko azure kla duwItea Sukan zur:i duwatsu su sa a ging. Wasu suklx

hods hanct sa sa gunttyen haurell giwa ko na itace.

3) REVELSamit rtmung d: Hata,

KO' ina cikin Rasa' Yarbgwa rowan same ya tag su Anis. KO kasif

wadda ta kth arewa ta fi kastahen Hausa AA ruwa, aura Rastshen 'Akin tektel

kuda mast gable sun fi ta. Su nil. da dtmung dZ kludi na kastshen

arty; ba domin ba watan da bi a samtin ruwa a ciki Citt yaddl su ke yi

lbeolma dZ ikkO (Rasta Iltri ta fi kilmg dZ ta HZustlwg)--

a) raglan da Buwan Sams Yui Fi Yaw

Wannan dliZt watan Marts zuwa Yiat ne..ya fi tsanan! cikin Yant da but.

Farkon wannan manyan amfaninsu, klual 65ya d: masZra Akan

karye maslri cikin wattln /Ent. Akan haRt1 dOyt ts:kinin Yiat da DtsambZ
3U L2rJ1
gwIrgwadon inn dita aka shuka. Sukli shiika wake dZ shinkifg watan YUnt, su
debt cikin shtnkifi, sai inds1 Zkwai ruwa rit yawl.
b)
Clkin watan Agusta =wall sot yakli STauinan gonakin da aka ape
Zmitninsa da aka shad a albrainl ko Mgris sukan sake ahuka masara da k Zbewi.
c) latvreall nrs, to Biyu
misilL watt biari A.-8f; SZtumbZ zuwa Nuwamba. !wren a ke
alma ya ke tsirad dZ ilmftnin dZ akel, shrikt cikin ban iskto
d) Lokacin dZ Ru.t.tt ramie!
DLit litsambZ zuwa Filbraira bat; mum saint et yaw/. Iskt, ya hiirOwg

daga araewg, mas8 gabZs, ya na kgwi hazo daga Ramada. A wannZin stilt ya fi
yawt, na kasishen arewrt wannan ba. Clyiwt dukZ ta bashe-
sai, dai, cikin fadamu --masu f autt sakt7,n none ta. A wannan kumg,
kwikwtt dZ Oka sukZn
4) MIL Ibinci r

Noma shi ne balbbaT stInaski Yarbiwg, klriaT yaddi ya ke giatbin sauran


a 4p,
ft. ., a
mutanen Raw& Nijeriya--tuuna irin nomansu da amfaninsu &ban no. Bisa ga gani
,, , a
HZustwg sun fi su iya noma, amnia su, ma, sun fi wadansu. Hausawa ba su sake
s
gonakt. Kullurn su na nan a kewayen biranensu da kauyukansu--sukan rika rayad
c1:41 Rasa ta wajen zuba fat, da jaya await Indira kilmalt su dawa, deco, wake,
audtlgi, rogo dZ erZida.
Atramli Yarbiwi, baytin dll suka yi rag &Akar': hudii, in kadi to glbji, sat su
tisht nemi sabon wuri. sukan kg da itatuwa, su yi sassabe, su Rine,
su ant, su shakt, nan al rika' jitylwa hal4 Rasa ta s7atnnan su baT
ging ta zama
Ga yaddl su ke juya a;buwif
312
Shtkart ta. dOyi da masara
Shekart, ta dlOyi da masZtri
Shttart, ta uka: KuSew;

Sheakara. to hudii: Rag°


Biyan wannan, gang ziPtalana saura shekart shidt k5 ft. B13130 gone a ke
-
barinta ta dacte saura, fire da karma,. Warman
% m * .1110 . *
juyawar da muka fada misalz ne
kawai. Ba kullum sultan yi haka ba. Wani 16kLi wari yakZul shikZt abu 1434 ka
uku a gone dayi.
ne. SukZn blibantit bistai ga hilin wurtn da aka
shrikt sa. Wad Einniln su n11

a) DJA.
Hannan its ce maft darajt ta kasaT Yarbawa duke sai, dat, a arewacin kasb.
Lokacin slat cikin Flaraira a kr) warts. iskLin haw tsZkinin Yi31 da
Dtsamble Saki ;In shiki cikin bang su ka,fa itici don yttd5 ya nannZde a 14.1., Bistl
ga Z.11.idZ.Tsu ba sit fare cin sabuwar doya sat sun ba gunkinsa "Orish:".
b) Ard.:5.4

Yarbawa da yawl wannan b;ibban. Zbincinal ne. B: shi da 13kilcin .dastra


a
da hakawa tabbatacce.
.
c) Ifasara
A
ITaxma.n abinci ne kwarai garb au.
w
. .
Su na shukawa ko' .a
Lok,scin shuka
Flrairti ne ko M5r1..0.1f3kLin kaxyft Vint. Z.rman sukitn sake shalea ta cikin
watan Iowa, su karyt wajen Nuwamb:.
titke
akLin shiiktt Yrul, na rOio SZturobZ.

e) Klewl
AkZn shad/ cikin art cikin Dtsamba.
313 E01
f) gaLti;
A ma - a. "
A na shuka tat amma galib3 a arewa inda Rasa ba ta cika 1-rau ba ga noman
dOyt.
. mm
a- a kudu, da dawa a arewa.
A na shuka gwaza da shinkafa a wadansu wurare
Kuma, su na yin 4nkalt da kualwa da hbast da alayla da irinsu, da
mak Am
rlke
uuri-uuri. kudti ba yAbn 1Zrabil.sai wajen Rasa, IAA inda rowan same ba shi
da yawa.
Gillbin meta su na aiki g5ni, Zuni Z wadansu wartrE bi sw2. 54. Z.

wadansu yurare, kum,


a.
i maze ne su ke sharer A A
su yi A
da
cirbea .
Ibincinstl en.l.sammZn net masara da rogo. Nasa*ri akan nikt ta
. a
hakanan kat kuwa, a eurfe. ma 4. 416 a lb Re
noya akan yi sakwarifeta a c3 da miya wadda aka yi
% % a a.,
man ja da albaaa da barkono da irinsu. Rogo akan ma
da man 46
6are a jika a nika a
...ID a a%
A um,

shanya.
a A A al
m
Su na son kid da nama Rwarai su sa cikin miya, anima ga yawancin talakaa
ba dame. Abin da su ke Cl da safe kadan n14 sai da pautraii in aikt, yi Rare.
Bi su kali 4 an syi4an itta yawl. Su a 4 ;y131 gwanda da
Amon zaa da pato Ilmma giliban ba sa shtikt sa--suktIn kyilt su su tstra
abinsu.
5) Dabb5b1,

Su na dZ atiaki da tumild ;Ludt dZ ktji da Zgitgi da tOlo.t815.-duk bi


daurt au, bi su tatsar awake, kumit bi su cin Rwai. Dabb5bi su na da% amitni
biya gZ ilyarab(Lna fark5 don ct, na biya don tinZdin d5klya.
4.
Yarbiwa wadanda su kt3 kwon shini, ba da% yaws ba, Zmmi wadansu makwa'btanstl
ktIms}' P5pt su na 41a wani irtn mixturri nisi R iba wands suk;n yanka. tiu'rrt ba yt
&min wadlin:n. Zama wad:annian su kadai ba su isa rmitrinen Rasa.' ba. SabOdas

hake akan kai shini yawa dZgZ, Rasa. Hausi, mahauti Hausawi sukan% yand su alb
)10 314

garin da za a ci Wadansu sukan bi Rasa, wawa. a jirgin kasa--yawancl. daga


Kam% Cikin shtkart. god's (wajen 1934) elitist zambki goma sht blyait su ke shtga
Itka.bandit sa.uran gararuwt.
2L
Ira' Pnsu Yarbawa, kamaT sukan ajiye karnuka don farauta. Saboda
eltbin kastshe ba ya yiwuwa su yi kiwOn dawaki, sat ka wadansa a**

wurtre indtt Rasa ta kl; da4 saran, k3 kuwa, kusa da manyan gararuwt. inch ba
dajt.
6) imftnn Aiktwa Wani Warl A Say
a) Kwakil
Akan ga itatuwlan kwalort inda rowan swot ya ke dZ yawl, amra` banda
cikin fa4damt. Kuma, akZn shuka a gona a gy;x1 dZ kyau dtmin ta ri61. Takan
Liza' yin 'yrtiya buityan ta shekar$ bakwZi..watO, in tsawontZt ya kai m3.salin Raft
gama*. AkZtit aba stlu biyit" kiiwace shikart, anima &girt; &gni cikin watan
Dtsambat. ko J'abnaira

suk;r. deep' kw4a sa dad', sa fits; man al saki; daft shi


don a fid da (laud yi kya*u. Nazi nt su14n 4;135 kwaya. Su no, kuma,
kai kasuwa. Meta dlt yara su fid dZ Almfaninsa4 gar dZittwalf
abinci. Anima dZ yaw: salt Gaya, 4 fattike aikt ca shi kastshen
on
lurawa. Wan/9 kuma, akan kai shi Rasa, Hausa ina. yakt da darajt da yautt.
A
Banda einikin mat akwai na kwaya. Cyaran wannan, a
aikin meta ne.
Akan fasa su. dal..dai, a fid dZ kwtya. Warman aiki ni) mZi. kashI
sun kick; injin su kafa wari-murri don thmakon wannan aikt, Amnia ko diZt ya ke
.
mata sun hillIttt, wahalb nazi, ta ktru--dit, dai, kwa4ya kawai at kit yZnzu,
ktlw-a*, ktrtysi. duk 4 eliwOn. Kuria, in sun kai wa masaya ba set sirunUn ribs kam%
a 31 A
ta de,..dorain kwaryali Rwayaig da ba a gyira ba ba za ta yi kudi kamdie gyararriya
ba.
315 120
b)
Tan uajen 1900 akZ rcara noman wannan da yawl sabOdZ 1454n da Tarawa su ke
4 A
y1 da tsada. Ka da ya ke kasal% Yarbawa ba tos yi daidai da naman wannan stsai
bad Itatuwan, 'tumid ba su cika tsawonsu ba saboda rashin ruwa da Ilk
da% hakas ya zam. a bZbban ciniki a kas4aT.
A 1)
Itacen kok3 yakan kai shekara uku ka hudii kafin ya isa man!. Yakan yi
rb
far; cikin watZn Yuli, akan 'yg,yP.nsa tsakanin DItsamb FZbrainto Inda
3
koko ya yi kyau, arzikin mutanen kasar ya kart)...
c)
Cart) ya fi yawl a krada das kudu mast) gabat4s. A na dibans sas cikin
Yawancsnsa a na aikawa Rasal. Hausa.
d) (ka fainafb)
A na nama Zblrbi kudancin.lbeokutZ amin a sima a sayal.
e)
A 13" A
Zanda wadannan akan aika kasar Turawa da "Copra" (akan said. wanran daga
kwikwa :ttigart), da auduga, da data.
A A A
!Tadannan duka %man Cana su na kokari su nuna wa mutanen Rasa irin da
ya fi kyaAui da yadda a ke nomansu kara% ribans ya har ci ktsuwa kyau.
A
Kuma, su na taimakonau da kisan kwarT da clukZn abin da% ya Batas shtke-shilleg.
7) Itatuwan' Easa"14

Itatuwa d;.ban.dZtban nil.kawasnes da% irin wurin dZ ya kt) so. iviasu LILT.
fail, sun fi na rcasashen arewa.yawl. A kudu itatuwa sukans fi girma da yawl,
hal% suk;,n zama manyan kurtma masu duhti. SabOdas hakak wannan Rasa ta blubantla
kwari das ta Hausa taxi gZjesjjerun itatuwa da kayiyuil.
shin riga mun 'Zmbacs i ta fi darajt--wItt, kwakil. Banda% kwaktt,

akwai wadansu (14;', yaw:, kt) Zmftni domin jinica da katako da wa' ansu
al marked madtd, kale, kawa, lak8, da% vadansu das bt au a% Rasa%
Ls] 316

Hama.
Nhdansunsa a nt, yin turtme da, jirtge da, su. rap made!, gurjiya da
irinsu a na sassZRa da su. Wadansu, kuma, su na da nasa
rImI akan semi auelga (kit wadagaI rImI), dclga gwZnjakusa inuwa, dgeb.gl'

kadanya mai, daga wadansu igiya, wadan3u, kawa, agar& Kuma, akwai kwakwaT
. dai.dai a bakin teku.
attagara S.. Galin itituwan nan sukan yi fare 4, rani,
. -
su y1 Iyalya da &mina.
a

8) Sanas 6' I

a) Kadt da Sad
a- a s a .
Yawancin vu.rare Banda, Rasashe masu yawan roma na bat= teku a na shukan
a-
=dada%
..
Saboda haka samunta ba wuya.
-
Ifajen saRtwas Yarbawa sun yi kam% a da HZustw.a.. Si, kuma, kadt na mata
kwai sake irt b3.34.1.-daya ta meta, Jaya ta maza. Ta maze ita ce mai diguwall
kwarya.fadintZ misalin incx shidt. Plata sukli yi fistl a tsZ,yefadinta%
mtsalln Raft Jaya, tsawonta Raft biyal. shadi ne, lima a na yin na
A
rawaya da algashi da wadansu Jaunt yawanci asalinsa na AAA.
b) Rini
a a. A
Akan rina zare. Akmi, kuma, rina zane bayan da aka saka.wannan aikin
'natant. Bab2n da su wit rint da shi, shiktwa su ke yi .1a b. gong. Bityansa da" akl
gama` rint, wani ak an kai mabuga a yi mast buoln laimLwannan aiktn mazi.
. A A. A ..
wataklla daga gun Hausawa suka koya.
Kuma, sukan ring sandunan Tarawa m-k3 a yi masu shadt ko Lire. SukZn yi
- . . . A %
adire ta hanya bi,yu: ta farkO, a daddaure zanen yadda baba ba zai kai cikinsa
duke ba. Ta biya, su yi karCI: fad su yank': shi sifft, dl'ban-d.;ban su
3
a
manna wa zane da dankon imp. In sun tsoma shi a baba, inda. aka manna karfen
ya ftta sauran shadt-shidt.
Yau ya fi shekart carI tun akl farZ aikt da stke.stken lbeokutl zuwt
317

Ankara, haT zuwa Senegal. Tarawa masu ciniki da wadansu da suka


15ka"cin nan suka* ajibi dZ ganin kyan sE4.14 dZ a kta A. Amnia dlga
(a sandunan Tarawa mtsu araha suka zO, yawl) ya ragu duk da abin da
A Ak

suka s511a don kansu,


c) Ginin Tukwane
a & 41
?Taman sane.' a, sal inda yumesti ya ke. Su na yin tukwane ta
zubI rows, Z.kwai ta man ja, ;.kwai ta dZAiwaT Zbixxci, da ta wankt, da ta
dZ. ta htirZ wati, ta Wadi. Tukwtn:n da a ke yl! ibeokuta akan asks da
su Ikk5 ta jirgin ruwa.
d) Wirt
a
Warman babbar sane a ce. A na ytntl k5' 07113:bin kartiln 4 a ke
RT.rt, da su ygInzu gwZ.nrectrIn Tartwi. ne, k5 wad:x14:141 aka saran daga tsofofin m5t5ci,
k5 jirlgen kasa, da irinsu. 1 su na samu daga tami. WZtZkila ma, hit yanzu a
.

na kadan a Saki da isitytn cikin krtsif 8y5. Yawancin Fart dl a kit yi yInzu
gyare.gytren k3yan aikt. ne, 4 OAT garmuna d'a, wu1 R5.
A na zubin taguila ka'Idan. kadan, A na kirkf klrarawa.14 gangunt dZ maturn.
41. lar es A w
mutumai..don wannan a ke amfani da kakin zuma da, kumi, jan karf;n 4 a ke
same daga gidan hZrsisht da bagwanja da irinsu.
e) Dakanct
A st
Waxman sana' a ba ta cika yawa ba kamar a Rasa* Hausa, amma su na jeme
fitun awikinsa kdan, au yi masu launi bald, fari; alga'shi da, rt.wayt.
kumi, alaln ski; fatoci daga Rastshen arewiet, Abin dZ su ke
& 41
jakunkuna, kubainni, matasan kai dZ sambatsai. Anima aikin kiyan dawgki da ya ke
s
da daraja 3. a r m l ba t
1 u11 3. d o. shi
.
ruwanstl. wannan"?
f) SassaCcar Jirrce,
A it. Z.mftni da jirtge ail yawl cikin kaguna dZ, talUkt 1 kudu. Yadda su kea
20 318

ytnsa--su sare itIce wands zrti yi dai dai, su rarZke cikinsa wuta Idda

d: 'curds siqnnan su kiktlra ititawl a ciki tun gungumL bh tact ba. idan

ruwa ba shi da zurfi sakli tuna d:, iakurvia ko Or:. In da zurf3 sat filt.fllai.

Asa tad sual rikt1 wid don to t:im:ke su tadwa gZba Jaya.

Su na want inn jirgi blba wandZ, tsawonsa yaklk kai Raft subs' in,
a a
fadinsa rata ema sha daya. wannan farl yin jirgi
irgi na ganduwas

Ace itrelkakkiya, sa'Znnan su kakk:fa itatawl a k51411/1 barayi, su giggicliya

katak5 sup kafa su da Os: don su RarZ mass fad dZ zurfT. A gind3 Calla akan

kafa itace a tsaye a didinke ttbZra 1 daurZ a jilt! don islet ta k5rt. In iskt

ta na da Rarfi yakan yi tafiya da sox!, misilln gudanyark Wannan dZbart a


A AA A
na tsammani daga wajen Tarawa suka same ta.
ft a
Irin manyan jiragen nom ma, want

laklel, ha. akan sa su a dole

g) Fliautt,

Warman sat dajt indZ mutane bi sr, 4. kasaig Yarbawa an fi yinta


oh,

A
wajen kuda mast gabas inda Bunkum ya fi yaws. Harbi sana'a ce ga YarbaWa.
A A *
Mahlrba sukli yi gidtjens; cikin kurmi, su ba mutum Jaya shagabanci..sa na dl

irtn nasu hakunci dal kat idol.


h) su
hnnan an fi yInsZ a kudu cikin Ogunt dl tafakt. Akwai su irt.irt.

belnyansa ne..

Fatsa wannan galibi ta ylra ce.


a Jo a 4
'Yan zube su ne wadanda a ke daara daga warm= gefe zuwa wancanv

WS, lcuwa,, tsakinin itatuwan da aka kafl cikin tafki, a daurZ Ragtra k5wac;

kafa biyrt k5 uktl. 1 warmL d: fatsa akan sa hanjin lad k5 na klji.

allt
Kw n: ragb da a ke jeftwa a ruwa dIgZ cikin jirtge.

Tara shi nt blbal railF d1 kaft wannIn gad zuwa wagcll k3,
lalwar a kewt;ye ruwa dl shi.
319 20
Tarkunt - a nftt dal, dirt dlt. irinttle Su na kai'a itStuwa
mtsiltn dInfami wannan zuwa su s: tarkunt tsZkini.
K3m; ita C: wadda akan sari itace mai doro daura Mae: raga,
Santa cikin ruwg.
ZubZ Gubt. - an hail wannan yZnzu.

Bi a ctn danyen kr.ri dZ mast su dZ kiabinstl. d: Turawa. Sauri duka


akan Ryafa, a aiks da su wadansu gariruwa a wall.
i) Yarbiwi su na d: wadantsu sana'31i kankanint, kumi. Su a firb
Rwaryie bi sit yi matZ launt k3 zane inn na wuti kamar Hau.stwi. Ana Voin3
ctawttsun nikt a rasa lbeokutZ, a kai St wadansu garix-ximi a sad% AlcZn sane
itItuvit cikin kurtmi 241 zubl a k3gung, gangtIri ZUW: tafukt, na blkin tacka.
A wadansu wurtre a nt, sassZkif kajera wadAnsunal diligt1 gunduwaT
... a
Lona ba at da gwanintaa kamif ta mutanen
a
...
da. Hasken wannan sanas a ya dushea
sabclda ktyon sassiki inn to rawa. t
akan yi s:bultt da ktityaS kwikwt, arena
wanytZn sans a ta kusa mutuwt. Nazi suktIn sikZ kwandunt, rniti trtslerra, duk
ba a yi must launt
9) Gia.:,6

Yarbiwa at a da gidj; irk na Anzu. Na yalnzu an fi.


ganinsa anyan gariruilal inch trtwi at a rot ildr6 Thildtln.
Warman ya na kar6a14 roatsayin na da.
a) na DI - wadlan a ke ytnat kilwZyZyyi ka masu kusitartri hudi. Akan
yi gEljeren gint, a yi tsailui gars, at basib45 da clyiwt k3 ganyen kwikwa k3
wanint:. A nt ytansa 11. kftwZ.ye, f11! toad. Ta wajen Mtn alan yi 266t
don ia zexaa shirty!. falcunt kankanruil nii.grarbi bi ent da sadist, ill Zkwai
tigt Rankanawi
1111111MV

20 320

u In k ATFia
a a
shirag
sbirayi
WI

itatuwiln
aim
Ora / o
o
tart a.'
L Oft bZrga

71
filin barge

SarOrin Gidtje Irrn Na D.


Cikin gi ddtbin akwai. mad, gida da tyhana: da, bararinstIe Cikin shirty! a ke
dZfawar Zbinoi da yin dukZn na gida, Taloa na kwana ne da $1.jiya4

Talakawa sa na da wata Aara dlan. SakZin gin: rcananan gidtje (gt, htton
nasall.n daya hada au dZ gtwilye, sa bar fin a tsakt To

hake hIdadcfen gidtjan talakiwa yi kamar babban gidan c1:1;, muka zany a

anima ba 144 milaa days ba ne - -na malbsu gida da yawtAL

ea....11NatIles vilftworkarF---"r"

I
dak unan 'twirl

ShIrtyl

--1111Wai MIN14
k5f5f3.1
1
321 20

Gidan Talaka
b) irra na YZnEu. inn gidajen da su ke yt yanzu da yawl cikin garriruwa
dlan ne dit na dt. A na gintnsu da teaw6 dlb kasi k6 birkt, su yi jinki
4.4kwint. Wani mit akZin yi bye.
Waxnuln gidi: said biyu ne. Sishtn waje da a ke fare, shigi to na dZ dan
da wurin karat da daunt biyi Wk7 ft. Wannan na mtti gida ne dZt sauran
maztjli.
a
ashIn R:rehe mai Rararill dikanLna meta nt. Ga 411 ,,,,
misalinsa.
dan 1 \-1-wurin
kflenti gra
dikt dikt
fin
dikt
shiryi

dakunan
da na Zjiart
Girt
In kin lira da wannan :an da mukZ atbZta na dikanZn YailaWit ga
sun btlmbantt kwa,rii da Jan dikunZn Hltustia na arewa. Zan dZ ya sa haklna
fark3, Wain RasaIsil. arai bZ zai yi kyttu ba a kasaY. Yarbiwa sabO'dal yawZn
rowan sama. Na biyi4 al'ada. W en Hausawa masu zarafi sukan keft mitansu

yi mass sashi dlan ind; bZ za a gan su bit. Lima rarbiwi dZ ba su ktlia da


% a
keBe matansu sukan yi masu dakuna masu IhskantaT fin indZ kawa ya wuce zai
gan su.
Abu byu suk: sa a ke siia; inn gint
y:nzu...na farkS, kiy:n d: su ke

daga wajen 14maT s birkt Wink Na bi,yu, jaytwaT


20 322
lo) can, ia
TernS
& op 4 a ot .e.A
Tarawa ba su zo ba Yarbawa. .camas Hauswia, sun oaba sosai da yin
ctniki da Bayan zuwan Tarawa ba su. bad wannZn da jtina ba, hal*
suka Ram% sayad Inftninsa Ztrawa, kuma, sZyi
Rua da mata duke su na y]. Saye da saybrii. na Rank7in abubuwa cikin
na mata ne, safara, kuma, ta maza ce. Nan ba% za yi binciken dukZn abin
mutt; su ke cinikinstl cikin 'yan kasuw3w3. ba, Z.mma za mu fa4"di wa.dan' clasp su ke
-4
rmasartmian a 111UrillSilweas

Kid :bin marmarl ne gZ Yarbawa. A na, kuwa,as lb III

cinikinsa Rwarai da gaske.


da-13.bi a a aryl ay.` btkin ttki inda kogana da ai ka su
kat da yawaQ Akan
Ryafe shi a kai w iraren da ba sa dZ shi sOsai, su soya, da% tst.da. Su a, kuTria,
ch & &
soul daga arewa, ko da yst. ke babu ruwa a can klaaT nastl. Z.kwa,i kid da% yaw.
cikin fZdZma da kagunt na sakkwat5. Fataken Yarbawa sukan tZfi can ta ruwa
says Rytfaffe.
ltsu zama na akin ttidi nEma ba ytwuwa sukan sad- daP
kifi da j irage, su sayi
dZgas
A na shigad da shini Rasa' Hausa. Mun rigaya niun ambaci wannan. A
a a * .
na fitad da goro da man ja.dukansu biyu ciniki mai riba ne a gare. su.
Leoltutil sLanaen gZri ga saga rint tun zaranin you a
na aikted tuatt zuwa Ankara. sa, ma, su na aikby masa 4, g5r8 dZ kyafaffen
DZsg: Leokatl, kumi, a na aiktwa dag` duwttsun niRa a sayaT.
Warman da waninsu, kuma, na tselkanin kauye da kauye ya nit non
shekaru da yaw:, tan kaftn aka fara Zak!. 4 Tarawa. Ina. 11.311 biyu sukl hang
shi ne rasa.' kwZnciyalf Ai 4 valyar tZtflyt. Kahn sukZ.
Ras kullum sai yakt da harin biyi. Akwai sarakuna Ronan: kb" ina, icZiwi.
w 4111 0
ya na mulkin kansa, kEwane yalcan sa wa fatake kudin gandii.wai, don ya tsare
mutuncInsa. Bab; hanyByi sOsai. Aryan hanyayin &did sat k3gunt-in ba
,-3 20

wadlindln sai. dOl: sup b3 da Rya.' ta yan kaninZn turbgb.i. cikin kurtraii tslcinin
a a
Rauye da kauye.

zuwli Arta wannZn duke ya sake. Aka hang, here -hZre da kIrraln
Amnia biyan

bay!, wacanet dt sukil zam-.1 Lyan sha'Zni grIri su hif rasa ta Islets. Suihu
ya stout sarauta days ta kal4ict; Rasa. Fatake suka saki jiki su nt tZfigt.
ko'
Cal kumis stulbbin kriyZyyaktn da a kg ciniki da su yanzu, wadanda suka
arzuta rasa --s' (na man ja da Aka; (na shiga) sandunan Tarawa,
kwangra, Okunt irt-irts tabs, da, Zbincis
Ta wajen jirgin rasa, da gyiran hanygyis da lea*Nr3 m Loci da 164 yawancin
rasa Yafoaiii sun semi arztkin sabon ciniki. El,Pyan wannan, a Ikko an ysishO
a - (4 a .0 a
mashigdf jirages an gyira matsayansu, manyan jirage sa na shigowa don su
, , &
nuke kayansu ko su kwasa. Wannan ya sa 4
Ikko ta guwurce da gaske har ta zama
a
b;.bbalis calblydf aniki na dukZn kasdis 111:jeriya.
11) It
1) Maslf dZ Su Kt
71.4 su na zaune cikin Lardin anttsha da Owerri da rabln na OgbmjL 1 kuda
sun yi iytka da Ijo (ko Ijaw) mazZuna a btkin faktis a yllana dl Bin!, a gabs
OZ. BRA(%) (A6 Efts) alb wadansu Ranain:n

Catbin rasa sa ba tudas sai kunats lama ba m:i tsananin duhtl be.. I
wannan kurrats bands cikin fadamas kwakwa
a a a
ta na da yawa. Ita ce, kuwa, babban
arztkinsu.
Galin Ras ta na 4. kyau rwarai ga shake. Muttne da yawa, Ova, su. na
zaune cikint.l. In aka auna girman kasar duka% da yawan" mutt& da% ke cikT.
iskt ga% kiliwan% (4; Away!. mil akwai mwttrie Aye 4. rattans hail a wadansu =Are sun
fi dubu. Warm% ya barn` btuitt kwarai da karancin mutanen da ke cikin dawatsti na
gabas, ko da L.; da su ke a bald i k3gunt na kucht
zo 324.

2) Nuttnen leas
Bad mit tilbZtaccen ltbartn asalin TA: Su nt. da ltbarin kansu, Zmmi ba
na tun can (A ba. M5, dai mu, nt. ts;ronint Lag dc;b4Z. arewa 61;6, Liao
a a
suka Ore Ibibio zuwa gabas da Ijo zuwa kudu. Amnia wannan yaafaru tun shekara
A a
410

da shekara. Tun si.'17n nan su na aline cikin kasb da su ke yanzu.


ma a a & w a
Ibo sun fi. yawancin mutanen kasan nan gajerta, anima su na da kyan halitta.
Su. na da hja' amit, da gwaninta cikin aikt amnia, wai, ba su 4, jurewa a 15klein
w:halft. S5, dat, masu karamot ne d: son zama

3) Tutaft. az/an Adz;


a
su nt. kwaikwayon tufafin Tarawa,
lib 1)1 da wadansu da gaske. Yanzu tufafinsu
irt hug
a) A kauyuka, maza da mata, daura zane ya lag su Omar dt.
A m
4 a
b) Ilazauna, a garuruwa sukan daura zane. Kumla, sal-an' taguwa sZkt.
& &
Wani ma, yakan sa wand.5 mtimakon zane. Mita sukan sa ci.ki.
1

c) Sarakuna da yawl suka fir:. 4 rigun:n Hausawa.


d) ma'Zikatan Gwamnatt k3 na k:nti sun fi son tufafin litrtwa
4 th.
don kansu da
Nag ba su cika s: kiyan ado bas Zmma wadansu sarakunt suk3n sa mundtare
na haurL giwa a Rad, k3 su ride hauren a hanni kladi sandar sarauta.
Nita su na zura taro -tail spa dama a kara na taalna.
KitsOnsa irimirt n11 Sukan kitse wani wurl, want wuri su aske. fib

Want BZ.turZn Makaranta ya itubdta batun tufafin da adon Ibo;


"N Man mutum ya na jarirt uwa tasZ.takZn yi masa* ad3 dcl :11i da

takan daura masa% marlinx da duwIts5 a owla da hannu da Ccafa.


*
yara ya data kidn yi masa asks, zura farn kudt daura masa a ging.
A lakacin nan yarn ya yi. karfin da za shaft shi want ablit rawaya- -wannan
yak3n shtkara a jikin wadansu bat goge dukZ ba.
325 20
"rirt yakli daurZ farin kudi heal ya yi wasyo, say annan i,yyenstl sukli saga
kosu saya masa dan gyautO wandZ yakiln kullas a kwidn dima k3 hagun. Loa
*

yanzu das yaw": yitri sukan s: s3a da gasjeren wand-o.


"Dit mazil sukan daura zane na kirml Irma 16kasein ki5 Owe.
yakan shif;' jikinsa ya kawtta gishInsas, ya daura du.wheil iri4r1, ya sa
tufaftn das a kt Ay' sZye, ba yl sacs. Thwancinsa, dai, ar3 k3 hay:.

su ke, in an gama su
a a 3
In kai ga sare.kuna, bailk tambaya--ga manyan riguna rnasu ad3 tun 1:08.
a a
13kacin Ink
& b4a ta Gwamna. Aroma a zemanin nan da yawa
taron su naA son tufifin
Tur.awsi.

nista - Akan yi wa 'yam meta adon k'si das na jiki kams maza 13kascln das su
ke ka.nana. a %
ba a daura masu farm kudI da yawa--in
Amnia aka ga yarinyt das shi
ma, an Sara an yi mats mutuwt

"Hata, galibi sukln fi !Gaza kultwa das tsa.btas'i jtki. KOyasushe sukli gyiiras
farcensu na hannu dZ nakafl, amnia bands lokacin das su. ke makoki. Haka, kuma,
su yt dZ das jtki, gyiras k4ai su shafcl jiki dZ kOwans

kwana bakwai, kuma, da want aslant Away': sau daya ko biy5. a shekara.
"Banda shtfe-shitfen nan, 'yam mats wadanda suka kusa aka sukans dauras wa
Rafals s17. sandunan taghti. Mata sukan daura zannuwt, gwargwadon
darafkilstl, su dauras wuyl na clu.wttsri dZ das gashibn giwZ, da
Raft su As roundsaye na haureln giwa. A wadansu wurare iy2yen mats sukan trikZ
A a % %% %.
gashin kansu susu kitsa aka, kOwane dare su shale shi da V 41*

"alkZnsu suk,;.n tsattsaga niskt da kirji da beyl, Kuma, sukan yi zanen


%
hanntl, IC3wane gar da inn 6:ea.
"Anima yang'.zu man gani su. kawad das Za'adasPisil ta susturt, ado das

tee,g3,, su na bin ta Strtwa--kayys at. Tun su na ytra su ke sit tufifi inn na


r1

A A ....
Thrawa.
20 326
lb At III a s
Ban ga arima irin satura ta da masu ban sha'awa daka ta na shadewi011

4) Rawan Same da Noma


m
Dakan Maar lbs sup na am an rowan sama da yaws, = ma na klida ya ft
Ga misain
A .
rowan da su ke sama kowane wata
. Al
a Onitsha
46

da Owerri..

FIbb Air Afr Mayo 'Dint Agus Slat Okt Nuw Dis
&Ash: 1 1 3 6 8 8 11 8 11 8 2 1
&Terri 1 .2 4 6 10 12 15 11 14 11 3 1
- Uttt, jimla ga shekara a Onitsha, misalin inct 68, a Owerrt ma, inci 90.
m a 4411,41/ .46.%
A
Dakansu biyu ba watan da babu ruwa, amnia akrirai lokacin da rowan sama ya
jimikisZ bat kai incz uku ga wata ba. A Onitsha wannan 3.5kaci yakan kai
21 Al
wata Nuwamba zuwa Fabrairu--anima a Owerri wata uku kadaio Disamba
zu.wt. Flarairtl. Amnia a kOwan wata Owerrl. ya.kan% fi Onttsha' saraun ruwa.
jp 116
ip
Silken sha.rya gonakinsu lokacin da ruwa ya yi karanca., sha.,ne Janaixu da
Flaraix4., sukan yi sass;b5 sui none shart su kauct da 4rmei. Want 15kacT.
su rya yin kunya--a` want wail karat a want manya. In aka' yi shuka ba a kara`
yin want ba sat cirbe, Zama in &VI' ce sukZn kafat iteituwa don to yad3
kai.
.uaza ne sukan yi sassabe ttre i da aka gam
bayan
4

slat, sai mate dZ ytra su 111ra dal" gOna*T. Kau da.` am4 ftra duka4 aikin plaza 4. meta
ne, ban4 hakar d3y1.-ita maze kadal su ke yt.

Cikin dukZn Zan dl Ibt su ke allaktwa a g3n; ayt ita c: blzoba. gwi
yakli dasa irz. dlan.d.lban kamar uku k3 shidt. Akan shad a farkon dtmanl.
*
Want am yaka n nun a bay an wata shida s want takwa s, want ga m e
A 3
Ga wadansuman
ma yen shuke-shukensu.
a) gib a na shiikt4 cikin Mba kr) nini fl. had cikin Marts le6 Airil.

b) Basarl: a na shaktmi cikin 4naira 0 FZbraira, a karyt 1 R:rdhen Afri.1. 0,


.a
kuwa, a shuka cikin Mayo, a karya cikin Agusta.
327 20

0) Gritaiz a ntt shriktwa cikin Vint Z. had cikin


d) wurin 4. ruwa ya ke da sauki kam' oanttsha*. A na shaktra
cikin Jan" airl, a hakt cikin vat k3 Agusta.
e) Da vradanza, kuma, k;m0 sa kudwa, agushi, wake d: dama. Ba a name
tsira da klbrAZ. Ba su btikata'it yin lam' bit saboda yawan ruwa ko' tr..74
Gillbin kasb kyakkyawa et ga n34. Ibo ma, sun Li sauran mat2ne iya

avian d3yt. ;roma duk haka bt. kullum su saloon am* rani ya yi kyau ham ya
wuce bakatbstl ba. Sabc1da haka foe sat da, abinci a want wur3:.
Tho stikL sake wurin noniansu kamax Yarbawa, amnia ba sit da wata ta
jAya' In gOna ta ga4ii sukan s3 bag ta' zama saura Luna
sabdda. yawan muttrii da ks.ranein wurin u3ma, da yaws sukan rage wannan. Da za
Ci & 44 A
a bar kowaoe gona sauri, shekara scar :m:1 wuri ba zai isa a noma abincln
da zap. ishe su ba. rOtroin su na kimittwa wurin saura tun shekara biyar bZ. su
cika ba, sh3: ne ya sa Zmftnin g3nalistl bat. cika itry"au sosai ba.
5) Dabb3b3:

Dabb5binstl na gida GE ne twat!, awaki d41 karnukt. Wad-6:n da kasE cis

Zgwtgi dukZ su na cinsu, anima b3, su yanks tunkiya ko 10,Ay: sat lokacin want
babban shell! 0 btki. A wadansu wurtig, kama, a na kil4;11 shanu da Lad':
4
kadan.
A
so
iiadannan duka sukan yanka wa gunkinstz
S m mSm Sim SA,
rang' al' ada. Su ne, kuwa, alamar
diliktydfstl. Want 13klei in za a btya kudi mai" yawl, kam" na aure, da shams a
&
ke bi,ya, musarman da.
A na kaa. shirrii di;ga kasashen a"ewa, a na sayad da at nan da nan a Umuahia
dab lba da' a wadansu garuruwa. Sur. fi shanun kasIcf araha. A nt, cinsu, a na,
kuma, yin al' ad da su. Sukan' bi ta OgOja".
S
Ibo ba at da dawaki.
20 328
6) Itatuwt
Yawancin Rasa- Ibo kurmi neei tike d: itatuwa mtsu. amfani. B;.bbansu kwaksaa--
ita et ta arzuttad mutane. Sal. dlibZrt 'yalyantZ., kwawi,* kt cikin kurmi.
Ku llum takZn yi ya' ya, amnia gall! lOkaein dibt, dc;ga zuwt. Vint.
Yawancin man ja da ya ke fits da"g1 liaijeriyt na Rasdi .3-33O nee, hif diransa%
don sayibaSii ya zwna shy. ne baelbar sana'Tsu.
idrtwa sun firZ yin 'yan geinZkin kwakwa muri-wuri, damin su nuns wa muttnen
Rasa yaddZ in an nome Wilma za, to fi ky" da bartnta kurtn a daji. Matta?.
ma, sun soma ganin amfanin wannan,
A Kama, sun
A
kaw3 injin na rasa kwaya da fitad

da 4.5.. Imelnin injin nan don su karZ saurin alias. Da hak:. Alba ta Li. yawa1

a
tike ta ke 4. wadansu itatora irtn na karat. bun
Nasli% kuma, Z.mbLi
a
wadansu a labarin Yarbi.Va",. M:nyansa na aiktn sassZRa-iamadtd, loko 4, liekki."
4,

Can a kudu a.4.


4. 41
i
kan sane madam. da irinsa, su zuba
a . a r
a koguna don rms ya ja su mitaa
41, .
A A A a
bakin teku. A nan Ihrawa SU. ke saye,
op
sa a jirgi zuwa Taraz. sis

7) Son& 5' T.
A * 4 A
UBmi da aikin kwakwa su ne mlnya. Mun rigaya mun ambace su,, Ga wadansit,
kuma--

a) Fltrautt
A ,w A
13abtl, fa'ralitt da,'" yawa kamar a wadansu wurare a kasaYs Yarbiwa ko a dauatea
na gabas.
It a a
woman bayyanann`i ne--ba a simun manyan nargimin dgji. cikin
flZ11.1.1.n

karkara, sat indZ, Zkwat * a 4.


A a
da yawa. Rasa. Ibo tike ta ke da mutane da
kagarkaila. Saboda haka bZ.11; a
b)
A %.
litsu zama 'alkin ruifuki da fadamu su nt. bt, da yawl ba kameb
wadansu kabilu kamlb 1)013.

c) eirt,
A Awa
Da lbo pranaye ne ga Icira. Mak9era
. sukan hada kansu
A A 4"
a kan sena' arsu. Has
329 20

yanzu maktra.n Awka da kiga. 4.nl!nrrii no, haii su nt, yaiwO cikin Rasa su na yt,
DtmAanyan abin da su kit!: yt. su ne matsefai, mundtye, kaa'yan noma, wuRtkii da adda
mtsu yanzu ta ti.sht na Saboda hake ix` yi kail`-naT

na 41, ba.wadlidati su kit yi, da gwan` girin idrtwa su yinsu.


d) SassZRa

131 su yin wannan da Ilya% kam' ta d:. Y;nzu muttn.6 sun fi son febb dal`
kaArti da lort.tan ItIrtwa sabOdZ rashin nauyinsa a'rlab.halls17.. haka''

masassla ya dad ya na aiki mai' kya4u da ad3, balti riba. 31111113. har
P. ar
yanzu, dal, akan ga aikin gwaninta, kamal a kujerrt da akwatai da kyawarT3
sa'ssZRZ.kku na itacen Rasa% Kuma, sa na yin akust, da matsefai da, Wray guintka
e) Ginin Tukwane
4 a a A P.
Waxman sans' a, kuma, k3ma baanya. Da akan ga tukwanae masu ban sha' awa da
A _A
ad3 da yawa kb" 3.ni. Lima yanzu saboda kaw3 kwinOnin iurawa sai su ke
A

f) Sad
. .
Su na saRa kadan, aroma ba da yawa kamar ta Yarbawa ba.
8) Gl.diaLi

Gidtjen ibt irt Jaya ba Kartran"e gar da inn nasa%

Rasa. Onitshl dalcunt mtsu kusl'rwa hudii no. Tsawonstl


A
kafa ashirin, fadinsu Rea gEma sha
& . A A
Sukan yi kago misElan shan kan
mtittlm. Tsawon jinka, ma, yakta`n raba4 na kagO misalin sau biyu. Galibi aka'n
jinke da ttbarmi, k3 a baib;ye da ciyaiwt. Wani a.k11 rebt shi ciki biya.
Ilajen kudt1 akZn kafa* itatuwa a yl..13e a. Rasa, a jinke da ttbarofi na
ganyen kulikwt. Wani si'l akan gra dikuna a gefen gidi a 1364 fili a tsaka,
20 330
Zimma akZ.n sti Yift-jefi. cikin b3bban shack. A Rasar
wadansu viurlr; akZn yi dikunt ktw:y4yil da jinkal
YZnzu a kt girt da yawl da simind Wink tun 131 cikin gartiruwabl
inda akwai. Zttkitrai da wadandl da suka yi aikin Gwamnatts sukil koma
gidtjensa su hitt.
9) Cinild
Banda say; d: saylfwa na kasuwaria akwai, kumi, fatauct stsai..0.mdf

.
na katro shad/. dZ
Dag.. Rasar I 3o a
muka ambati, d:, kuma,

k: sayo kytfaffen.kifi
shinkafa libast
d: gidhirt irin na
daga arewa.

IGyan Pita su ne Arin ragt dc; man ja zuwa arewa, r3gt dZ da%

piizi out ijO.


Z.ktrais Iona cinik3 da Tartvii na, man ji kwtyal kwakwt. Su, kumis
A
su na saya. masu da busasshen d: gishirl da kwin6nI das dais
irinsu.

You might also like