Professional Documents
Culture Documents
34-Plant Hormone and Response
34-Plant Hormone and Response
อ ช ทอง
ว
แ ม. รา เลข 34
หน่วยการเรียนรู้ที่ 5
การควบคุมการเจริญเติบโตของพืช
และการตอบสนองของพืช
ท้
ภิ
วิ
ที่
ญ์
cell division
elongation
sperrm - egg"
ev
cell fifferent
zygote
=
3r
sperm a
polarnuclei = entrosperm ↳
gembry
สารอาหาร
2
abult
การควบคุมการเจริญเติบโต กลุม่ สาระการเรี ยนรู้วิทยาศาสตร์
โรงเรี ยนอุดรพิทยานุกลู
สารควบคุมการเจริญเติบโตของพืช
• ฮอร์โมนพืช (Plant horemone) Growth & Development
สิ่งเร้า
เป็นสารเคมีที่ทาหน้าทีค่ วบคุม เข้าหาสิ่งเร้า ออกจากสิ่งเร้า
การเจริญเติบโต การพัฒนาของส่วน
&
ต่างๆ และการตอบสนองต่อสิ่งเร้า
• ตัวอย่างสิ่งเร้า เช่น แสง photo
แรงโน้มถ่วง gravity
• การตอบสนองโดยการโค้งหรือโน้ม
เอียงของพืช ไม่ว่าจะมีทิศทางที่ เข้า
หา หรือ ออกจาก สิ่งเร้า เรียกว่า
Tropism
การควบคุมการเจริญเติบโต กลุม่ สาระการเรี ยนรู้วิทยาศาสตร์
โรงเรี ยนอุดรพิทยานุกลู
สารควบคุมการเจริญเติบโตของพืช
• ในปี พ.ศ. 2423 สองพ่อลูก Charles Darwin และ Francis Darwin ได้ทาการทดลองการ
ตอบสนองของต้นหญ้าต่อแสง
น
Phototropism
บแสง
<
โป
น
งใส
แสง เ า
ดปลาย
บแสง
น
สารควบคุมการเจริญเติบโตของพืช
• ต่อมามีการศึกษาเกี่ยวกับกลไกที่ทาให้พืชเกิดการโน้มเข้าหาแสง
• พบว่า สาเหตุที่ปลายยอดโคลีออพไทล์สามารถโน้มเอียงเข้าหาแสงได้ เนื่องจากบริเวณปลายยอดจะมียอด
แรกเกิด หรือ plumule อยู่
• สารที่สร้างจาก plumule จะไปกระตุ้นให้เซลล์เกิดการขยายตัวตามยาว (Cell elongation)
• ในสภาวะปกติสารชนิดนี้จะเคลื่อนที่ไปทั่วบริเวณยอด ทาให้ส่วน coleoptile ยืดเป็นแนวตรง
• แต่เมื่อมีแสง แสงจะทาให้สารเคลือ่ นที่จากด้านที่มีความเข้มแสงมากไปยังด้านที่มีความเข้มแสงน้อย
ทาให้เซลล์ด้านที่มีความเข้มแสงน้อยเกิดการยืดยาวได้มากกว่า ปลายยอดจึงโน้มเข้าหาแสง
ยอด ส าง Hormone
& ↓
:"ง
Negative ·: จ
photo :.
tropism :ก
↓
ทิศทางกา เคลือ
่ นทีข
่ องสา
ห แสง
ร้
นี
การควบคุมการเจริญเติบโต กลุม่ สาระการเรี ยนรู้วิทยาศาสตร์
โรงเรี ยนอุดรพิทยานุกลู
สารควบคุมการเจริญเติบโตของพืช
ไม า
สาร
↑> สาร านไ
ว
% - ไ
เค อ น านไ
นิที่
ผ่
ผ่
ลื
ด้
ด้
ม่
ก้
ร์
การควบคุมการเจริญเติบโต กลุม่ สาระการเรี ยนรู้วิทยาศาสตร์
โรงเรี ยนอุดรพิทยานุกลู
สารควบคุมการเจริญเติบโตของพืช
• การทดลองของฟริตส์ งไ สาร น
บ
สาร
• เวนต์พบว่าปลาย ดปลายยอด =ไ ด
coleoptile สามารถ
สร้างสารบางชนิดที่ทา
ให้ coleoptile โค้งงอ
ได้
• เวนต์ เรียกสารนี้ว่า
ออกซิน (Auxin)
ที่
ฝั่
ตั
ที่มี
วุ้
รั
ยื
ด้
ม่
การควบคุมการเจริญเติบโต กลุม่ สาระการเรี ยนรู้วิทยาศาสตร์
โรงเรี ยนอุดรพิทยานุกลู
สารควบคุมการเจริญเติบโตของพืช
• ต่อมานักวิทยาศาสตร์สามารถทาการศึกษาและค้นพบสารชนิดต่างๆ ที่เป็นฮอร์โมนพืช
ซึ่งสามารถจาแนกได้เป็น 5 กลุ่ม ดังนี้
• ฮอร์โมนเหล่านี้จะถูกสร้างขึ้นมาในปริมาณที่น้อยๆ แต่มีผลสาคัญในการกระตุ้นให้พืช
เกิดการตอบสนองต่อสิ่งเร้าหรือการเจริญเติบโต เช่น growth & development
• Cell division
• Cell elongation
• Cell differentiation
การควบคุมการเจริญเติบโต กลุม่ สาระการเรี ยนรู้วิทยาศาสตร์
โรงเรี ยนอุดรพิทยานุกลู
สารควบคุมการเจริญเติบโตของพืช
การควบคุมการเจริญเติบโต กลุม่ สาระการเรี ยนรู้วิทยาศาสตร์
โรงเรี ยนอุดรพิทยานุกลู
สารควบคุมการเจริญเติบโตของพืช
กา ควบคุ กา เจ ญ
ิ เติบโต กลุม่ สาระการเรี ยนรู้วิทยาศาสตร์
โรงเรี ยนอุดรพิทยานุกลู
1. Auxinsมการเจริญเติบโตของพืช กลุ่มที่ 1:
สารควบคุ Auxins
เซลล์ลาต้น
เ ด elongation
เซลล์ราก
• เนื้อเยื่อพืชต่างกัน จะตอบสนองต่อออกซินต่างกัน
= เซลล์ที่มี auxin มาก
• ปริมาณออกซินที่สูงจะกระตุ้นให้เซลล์ที่ยอดยืด มี auxin มาก = โตน้อย
* ผลเฉพาะ น (เซลล์ด้านบนเจริญดีกว่า)
ยาวออก แต่จะยับยั้งการยืดตัวของเซลล์ที่ราก
ราก จะตรง น าม
ลำ
ด้
กิ
ลื่
มี
ต้
ที่
กั
ข้
การควบคุมการเจริญเติบโต กลุม่ สาระการเรี ยนรู้วิทยาศาสตร์
โรงเรี ยนอุดรพิทยานุกลู
บทบาทของ Auxins
1. กระตุ้น cell elongation
2.กระตุ้น cambium ให้สร้าง xylem Cell elongation
3.การตอบสนองต่อแสง (Phototropism)
• ยอด : โค้งเข้าหาแสง (กระตุ้นการยืดยาวของเซลล์)
• ราก : โค้งหนีแสง (ยับยั้งการยืดยาวของเซลล์)
4. ทาให้เกิด apical dominance หรือ ตายอดข่มตาข้าง
5. เร่งการงอกรากของกิ่งที่ตอนหรือปักชา
6. ควบคุมการออกดอก ของ สัปปะรด มะม่วง ลิ้นจี่
7. ช่วยในการเปลี่ยนเพศดอกบางชนิด เช่น เงาะ
8. เร่งการเจริญของผล เช่น สตรอเบอรี่
9. กระตุ้นการเกิด Parthenocarpic fruit เช่น กล้วย ส้ม
เ ดผล ไ ป สน
มะเขือเทศ
10. ยับยั้งการหลุดร่วงของใบ ดอก ผล
11. ใช้ออกซินที่ความเข้มข้นสูงๆ เช่น 2,4-D ในการกาจัดวัชพืช
12. ฝนเหลือง ในสงครามเวียดนาม { ช ตาย ใ เ น ต ใน า
ทำ
ศั
ป่
กิ
ห็
ม่
ฏิ
พื
รู
ห้
ธิ
การควบคุมการเจริญเติบโต กลุม่ สาระการเรี ยนรู้วิทยาศาสตร์
โรงเรี ยนอุดรพิทยานุกลู
ยอดเข้าหาแสง รากหนีแสง
(เหตุผลเพราะตอบสนองต่อออกซินต่าง
ไ ไ
กัน)
บแสง
ช่วยให้พืชสามารถโค้งยอดเข้าหา
แสงได้ ทาให้พืชได้รับแสงอย่าง
เต็มที่
ยอดชูขึ้นด้านบน รากลงด้านล่าง
(เหตุผลเพราะตอบสนองต่อออกซินต่างกัน)
ช่วยให้พืชสามารถโค้งยอดเข้าหาแสงได้ ทาให้
พืชได้รับแสงอย่างเต็มที่ และรากสามารถ
เจริญลงด้านล่างที่มีแหล่งน้าอยู่ได้
รั
ด้
ม่
กา ควบคุ กา เจ ญ
ิ เติบโต กลุม่ สาระการเรี ยนรู้วิทยาศาสตร์
โรงเรี ยนอุดรพิทยานุกลู
ตัดยอดแล้วเอาวุ้นเปล่า
(ไม่จุ่มออกซิน) วางไว้
ตาข้างเจริญเช่นเดียวกับ
ต้นที่ 4
การควบคุมการเจริญเติบโต กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์
โรงเรียนอุดรพิทยานุกูล
สารควบคุมการเจริญเติบโตของพืช 1. Auxins
Auxins
ผลของออกซินที่มีต่อการเจริญของราก ผลของออกซินที่มีต่อการเจริญของผล
รอง ดอก
ฐาน
ขณะที่กาลังพัฒนาเป็นผล ทา
การแกะเมล็ด (ผลที่แท้จริง)
หลังปฏิสนธิแล้ว ออก ทาให้ฐานรองดอกไม่
เจริญไม่ขยายขนาด แต่ลูกที่
ฐานรองดอกมีการ พ่นออกซินพบว่าฐานรองดอกมี
จุ่มออกซิน ไม่จุ่มออกซิน ไ เ ดราก
ขยายขนาดขึ้นเป็น การเจริญและขยายขนาดขึ้น
ต้นหรือกิ่งที่จุ่มออกซินก่อนนามาแช่ ผลสตรอว์เบอรี่ปกติ เกือบจะเท่าสตรอว์เบอรี่ทไี่ ม่
น้ามีรากเกิด ในขณะที่ต้นไม่ได้จุ่มไม่ ถูกแกะเมล็ด
เกิดราก แสดงว่า auxin สร้างจากเมล็ด (ผล) และมีผล
กระตุ้นการเจริญของฐานรองดอก
กิ
ม่
การควบคุมการเจริญเติบโต กลุม่ สาระการเรี ยนรู้วิทยาศาสตร์
โรงเรี ยนอุดรพิทยานุกลู
สารควบคุมการเจริญเติบโตของพืช Auxins
1. Auxins
ความเ ม น าง น ผล ก
อ าร เจ ญของรากตา น าง น
ต่
มี
ต่
ลำตั
ริ
ต่
กั
กั
ข้
ข้
กา ควบคุ กา เจ ญ
ิ เติบโต กลุม่ สาระการเรี ยนรู้วิทยาศาสตร์
โรงเรี ยนอุดรพิทยานุกลู
สารควบคุมการเจริญเติบโตของพืช 1. Auxins
Auxins
สารควบคุมการเจริญเติบโตของพืช 2. Cytokinins
Auxins
• Cytokinins ถูกตั้งชื่อตามคุณสมบัติของมันเอง คือกระตุ้นการแบ่งเซลล์ (Cytokinesis) ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของ
cell division
• แหล่งที่สร้าง : เนื้อเยื่อเจริญปลายราก
• หน้าที่ : กระตุ้น cell division และ cell differentiation
• ตัวอย่างฮอร์โมนไซโทไคนินในธรรมชาติ : ซิเอทิน (Zeatin) พบใน endosperm ของข้าวโพด มะพร้าว กระตุ้น
ให้เกิดการแบ่งเซลล์ สร้างตาใหม่ หน่อใหม่
• ไซโทไคนินสังเคราะห์ เช่น 6-benzylamino acid purine (BA), Tetrahydropyranyl benzyladenine
(PBA)
• การประยุกต์ใช้ในการเกษตร
• ผสมน้ามะพร้าวในอาหารเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ
• เป็น anti-aging ยืดอายุของใบและผลใช้ยืดอายุของไม้ดอกบางชนิด
• ใช้กระตุ้นการเกิดกิ่งแขนง (ตรงข้ามกับออกซิน)
การควบคุมการเจริญเติบโต กลุม่ สาระการเรี ยนรู้วิทยาศาสตร์
โรงเรี ยนอุดรพิทยานุกลู
สารควบคุมการเจริญเติบโตของพืช 2.Auxins
Cytokinins
Cytokinin มาก
เ ด ใบมาก
บ กงารแ
กระ นตา าง
ยั
ข้
กิ
ก้
ยั้
ตุ้
การควบคุมการเจริญเติบโต กลุม่ สาระการเรี ยนรู้วิทยาศาสตร์
โรงเรี ยนอุดรพิทยานุกลู
สารควบคุมการเจริญเติบโตของพืช 2. Cytokinins
Auxins
การควบคุมการเจริญเติบโต กลุม่ สาระการเรี ยนรู้วิทยาศาสตร์
โรงเรี ยนอุดรพิทยานุกลู
สารควบคุมการเจริญเติบโตของพืช 2. Cytokinins
Auxins
พ อม
pavenchyma tifferentation
ร้
ที่
การควบคุมการเจริญเติบโต กลุม่ สาระการเรี ยนรู้วิทยาศาสตร์
โรงเรี ยนอุดรพิทยานุกลู
สารควบคุมการเจริญเติบโตของพืช 3. Gibberellins
• การนาจิบเบอเรลลินมาใช้ในการเกษตร
ทาให้ลาต้นยืดยาวขึ้น ขืดขยายพวงองุ่น ทาให้ได้ผลที่ใหญ่ขึ้น
GA
No GA
น น ใอ นอ เ ยด น งสวย
ไ
ทำ
สั้
ลำตั
จึ
กั
ม่
บี
ห้
ยู่
งุ่
การควบคุมการเจริญเติบโต กลุม่ สาระการเรี ยนรู้วิทยาศาสตร์
โรงเรี ยนอุดรพิทยานุกลู
สารควบคุมการเจริญเติบโตของพืช 3. Gibberellins
งอก
น
เ องจาก อาหาร
จาก ento
spem
เ า ส าง OA alevrone
หง
acamylase
สารควบคุมการเจริญเติบโตของพืช 4. Ethylene
• เป็นฮอร์โมนพืชที่มีคุณสมบัติเป็นแก๊ส เกิดจากกระบวนการเมแทบอลิซึมของพืช
• หน้าที่ :
• กระตุ้นการสุกของผลไม้
• กระตุ้นการร่วงของใบ
• กระตุ้นการเกิดรากฝอยและรากแขนง
• เอทีลีนสังเคราะห์ เช่น สารเอทิฟอน (ethephon)
• การประยุกต์ใช้ในการเกษตร
• ใช้ในการกระตุ้นการไหลของน้ายางพารา
• ใช้ในการเพิ่มปริมาณน้ายางมะละกอเพื่อผลิตปาเปน (Papain) เพื่อนาไปใช้ในการ
ประกอบอาหาร เช่น ช่วยทาให้ไวน์ใสขึ้น ช่วยในการหมักเนื้อให้นุ่ม เป็นต้น
การควบคุมการเจริญเติบโต กลุม่ สาระการเรี ยนรู้วิทยาศาสตร์
โรงเรี ยนอุดรพิทยานุกลู
สารควบคุมการเจริญเติบโตของพืช 4. Ethylene
• กระตุ้นการสุกของผลไม้
Ethylene ใ ผลไ ด
เหมาะสมเท่านั้น
• ช่วยให้พืชสามารถทนแล้งได้
• กระตุ้นให้พืชเข้าสู่การเสื่อมตามอายุ (Senescence)
งั
กา ควบคุ กา เจ ญ
ิ เติบโต กลุม่ สาระการเรี ยนรู้วิทยาศาสตร์
โรงเรี ยนอุดรพิทยานุกลู
สรุป
กา ควบคุ กา เจ ญ
ิ เติบโต กลุม่ สาระการเรี ยนรู้วิทยาศาสตร์
โรงเรี ยนอุดรพิทยานุกลู
สรุป
การตอบสนองของพืช กลุม่ สาระการเรี ยนรู้วิทยาศาสตร์
โรงเรี ยนอุดรพิทยานุกลู
การตอบสนองของพืชต่อสิ่งแวดล้อม
• พืชไม่มีระบบประสาท ระบบกล้ามเนื้อเหมือนในสัตว์ ทาให้พืชไม่สามารถเคลื่อนที่ได้
• การตอบสนองของพืชจึงเป็นการเปลี่ยนแปลงรูปร่างของเซลล์ เนื้อเยื่อ โครงสร้างต่างๆ
ทาให้แสดงรูปแบบการตอบสนองในลักษณะการเคลื่อนไหว (Movement)
สิ่งเร้า สิ่งเร้า
(Stimulus) (Stimulus)
การส่งสัญญาณ
(Transduction)
การรับสัญญาณ การตอบสนอง
(Reception) (Response)
การตอบสนองของพืช กลุม่ สาระการเรี ยนรู้วิทยาศาสตร์
โรงเรี ยนอุดรพิทยานุกลู
การตอบสนองของพืชต่อสิ่งแวดล้อม
Movement ของพืช
ทิศทางสั น
ั ธกั
์ บสิ่ งเ า้ ทิศทางไ สั
่ น
ั ธกั
์ บสิ่ งเ า้
ศทาง ไ ศทาง
การตอบสนองของพืชต่อสิ่งแวดล้อม
Tropic movement (Tropism)
• เป็น Tropism ที่ตอบสนองต่อแสง
Phototropism
• ส่วนต่างๆ ของพืชจะมีการตอบสนองต่อแสงต่างกัน
• ส่วนปลายยอดของพืชจะเบนเข้าหาแสง
(Postitive phototropism)
• ส่วนปลายรากจะเบนหนีแสง
(Negative phototropism)
กา ตอบสนองของ ช
ื กลุม่ สาระการเรี ยนรู้วิทยาศาสตร์
โรงเรี ยนอุดรพิทยานุกลู
การตอบสนองของพืชต่อสิ่งแวดล้อม
Tropic movement (Tropism)
แ งโน้ ถวง
่
กา ตอบสนองของ ช
ื กลุม่ สาระการเรี ยนรู้วิทยาศาสตร์
โรงเรี ยนอุดรพิทยานุกลู
การตอบสนองของพืชต่อสิ่งแวดล้อม
Tropic movement (Tropism)
Geotropism
หรือ Gravitropism
พืชสามารถรับรู้ทิศทางของแรงโน้ม
ถ่วงได้จากตาแหน่งของ statolith
(เม็ดแป้งที่สะสมอยู่ในปลายราก)
การตอบสนองของพืชต่อสิ่งแวดล้อม
Tropic movement (Tropism)
Thigmotropism
• เป็น Tropism ที่ตอบสนองต่อการสัมผัส
• เช่น การเลื้อยพันหลักของไม้เลื้อย การเลื้อยเกาะ
กาแพง (Postitive thigmotropism) เช่น ตาลึง
แตงกวา กระทกรก
กา ตอบสนองของ ช
ื กลุม่ สาระการเรี ยนรู้วิทยาศาสตร์
โรงเรี ยนอุดรพิทยานุกลู
การตอบสนองของพืชต่อสิ่งแวดล้อม
Tropic movement (Tropism)
การตอบสนองของพืชต่อสิ่งแวดล้อม
การตอบสนองอาจจะเกิ ด จากการเจริ ญ ของเซลล์ ห รื อ ไม่ ก ไ
็ ด้
Nastic movement ไ ศ (เช่น เกิดการเปลี่ยนแปลงแรงดันเต่งของเซลล์) แต่ทิศทาง
การหุบบานของดอกไม้ การตอบสนองต้องไม่สัมพันธ์กับสิ่งเร้า
เกิดจากเซลล์ทั้งสองด้านของดอกมีอัตราการเจริญเติบโตที่ไม่เท่ากัน
ไม่มีแสง>>> <<<มีแสง
-
=--
-
<
กลุ่มเซลล์ด้านนอกมีการ กลุ่มเซลล์ด้านในมีการ
-
-in ---- - - - - - - - - - -
ขยายขนาดออกมากกว่า ขยายขนาดออกมากกว่า
กลุ่มเซลล์ด้านใน กลุ่มเซลล์ด้านนอก
รั
รั
ทิ
ม่
มี
การตอบสนองของพืช กลุม่ สาระการเรี ยนรู้วิทยาศาสตร์
โรงเรี ยนอุดรพิทยานุกลู
การตอบสนองของพืชต่อสิ่งแวดล้อม
Nastic movement
การหุบใบของไมยราบ
เป็นการตอบสนองเนื่องจาก
การเปลี่ยนแปลงแรงดันเต่ง
จึงเรียก Turgor movement
โ
น
เมื่อถูกสัมผัส เซลล์ที่อยู่ใน
โคนก้านใบ (pulvinus)
บริเวณด้านใน จะสูญเสียน้า
ให้แก่เซลล์ข้างเคียงอย่าง
รวดเร็วทาให้เซลล์เหี่ยว
ใบจึงหุบ
เมื่อมีน้ากลับเข้ามาในเซลล์ทา =
=
ให้แรงดันเต่งมากขึ้น ใบก็จะ
กลับมากางได้อีกครั้ง ↳เ นกลาง ใบ
ทั
น้ำ
ที
ส้
การตอบสนองของพืช กลุม่ สาระการเรี ยนรู้วิทยาศาสตร์
โรงเรี ยนอุดรพิทยานุกลู
การตอบสนองของพืชต่อสิ่งแวดล้อม การหุบใบของพืชวงศ์ถวั ่
Nastic movement Turgor movement อื่นๆ
การหุบใบของกาบหอยแครงเมือ่ มีแมลงมาเกาะ
า
Sleep movement เป็น turgor
movement ของพืชวงศ์ถั่ว เช่น แค
กระถิน จามจุรี กาหลง ที่หุบใบในตอน
พลบค่าและจะกางอีกครั้งในตอนเช้า
ช้
การตอบสนองของพืช กลุม่ สาระการเรี ยนรู้วิทยาศาสตร์
โรงเรี ยนอุดรพิทยานุกลู
การตอบสนองของพืชต่อสิ่งแวดล้อม
Nutation movement ไ ศ ( ว)
การหมุนแกว่งของยอดพืชขณะมีการเจริญเติบโต
จะ โต ทางไหน ไ
ก็
มั่
ทิ
ม่
ด้
มี
กลุม่ สาระการเรี ยนรู้วิทยาศาสตร์
References โรงเรี ยนอุดรพิทยานุกลู
กลไกที่พืชใช้ในการป้องกันตนเองจากสัตว์