Đại học Bách Khoa Hà Nội

Trường Cơ khí
Cơ Khí Chính xác và Quang học

KỸ THUẬT LASER
TRONG CHẾ TẠO CƠ KHÍ

Giáo viên :TS. Nguyễn Thành Đông

Email: dong.nguyenthanh@hust.edu.vn
Bài mở đầu : Giới thiệu về Laser

 Laser là gì?
 Sự ra đời và phát triển
 Ứng dụng của Laser

03/04/2022 Thanh Dong-CKCX 2

 Nguồn sáng laser là gì?
 Laser là tên viết tắt và đã danh từ hoá của cụm từ :
“Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation”

 Laser là một trong những phát minh vĩ đại của thế giới
trong thế kỷ XX.
03/04/2022 Thanh Dong-CKCX 3
 Nguồn sáng laser là gì?
 Nguồn sáng Laser là một nguồn sáng rất đặc
biệt so với tất cả các nguồn sáng khác mà
người ta thường gọi là nguồn sáng cổ điển.
 Nguồn sáng cổ điển là tất cả các nguồn sáng
hiện có:
 Nguồn sáng LamBert có biên dạng sóng cầu nên
năng lượng thu trên một diện tích ở khoảng cách
xa suy giảm rất nhanh chóng
 Các sóng ánh sáng không có độ đơn sắc cao
 Độ kết hợp hết sức nhỏ - cỡ vài micromet

03/04/2022 Thanh Dong-CKCX 4

 Nguồn sáng laser là gì?
• Laser : “Light Amplification by Stimulated
Emission of Radiation”, và có nghĩa là "khuếch
đại ánh sáng bằng phát xạ kích thích”
• Laser là nguồn sáng có thể là nguồn trong vùng
cực tím (tử ngoại), trong vùng ánh sáng nhìn
thấy được và vùng hồng ngoại

03/04/2022 Thanh Dong-CKCX 5

Các đặc điểm chính của nguồn sáng Laser
 Độ đơn sắc cao
 Độ kết hợp cao về không gian, thời gian
 Độ định hướng rất cao
 Khả năng hội tụ đến mật độ công suất rất cao.

Những tính chất này làm nảy sinh một lĩnh vực
mới là “Quang học Laser” có phạm vi ứng dụng
rất rộng rãi trong các ngành khoa học và kỹ
thuật

03/04/2022 Thanh Dong-CKCX 6

 Lịch sử ra đời nguồn sáng Laser
 Năm 1917, Anhxtanh đã đặt cơ sở cho phát xạ kích
thích khi ông cho rằng : chiếu ánh sáng với một tần
số thích hợp vào các nguyên tử đang bị kích thích
thì có thể làm nó phát xạ cưỡng bức ra ánh sáng có
tính kết hợp.
 Vào năm 1958, Tanix và Sa-xlop phát hiện ra hiện
tượng khuếch đại ánh sáng “Optic Maser” mà sau
được gọi là laser
 Ngày 16 tháng 5 năm 1960, Theodor Meiman đã
tạo ra laser Rubi đầu tiên tại phòng thí nghiệm
Hughe, mà nó phát xạ ra chùm ánh sáng có góc mở
rất hẹp với bước sóng 649,3nm có độ đơn sắc cao,
laser Rubi có công suất lớn và là nguồn bức xạ kết
hợp đầu tiên trong vùng nhìn thấy
03/04/2022 Thanh Dong-CKCX 7
 Lịch sử ra đời nguồn sáng Laser
 Laser khí đầu tiên được chế tạo năm 1961 đây thực
sự là một thành tựu lớn, nó phát xạ ánh sáng với
bước sóng 1150nm và là laser bức xạ liên tục đầu
tiên.
 Năm 1962 người ta đã chế tạo laser HeNe có bước
sóng 632,8nm là laser liên tục đầu tiên ở vùng phổ
khả kiến.
 Cũng trong năm 1962, một loại laser khác biệt hẳn
về về mặt nguyên tắc cấu tạo so với laser HeNe và
Rubi là laser bán dẫn được tạo ra trên tinh thể GaAs
do Robert N. Hall. Laser bán dẫn có kích thước
nhỏ, hiệu suất cao, điện áp thấp, tuổi thọ dài mà giá
thành thấp và được sử dụng phổ biến nhất.
03/04/2022 Thanh Dong-CKCX 8
 Lịch sử ra đời nguồn sáng Laser
 Ngày nay, khái niệm LASER đã vượt ra ngoài ý
niệm ban đầu.
◦ Nó còn dùng để chỉ các các nguồn phát xạ có tính
định hướng và đồng nhất cao như: laser chùm tia điện
tử, laser tia X…
 Công suất phát của tia laser ngày càng mạnh,
giá thành ngày càng rẻ
 Ứng dụng của laser ngày càng rộng rãi trong
các lĩnh vực của công nghiệp, quân sự, y tế và
đời sống
03/04/2022 Thanh Dong-CKCX 9
 Nguồn sáng Laser
 Nguồn sáng Laser do cấu tạo phức tạp của nó
đòi hỏi phải có những hiểu biết cần thiết về hoạt
động, điều kiện làm việc và bảo dưỡng nó để
đảm bảo được các tính chất đã định của nguồn
bức xạ phát ra.

03/04/2022 Thanh Dong-CKCX 10

 Ứng dụng nguồn sáng Laser
Tia laser có các tính chất đặc biệt nên được ứng dụng
rộng rãi trong nhiều lĩnh vực:
 Khả năng hội tụ cùng mật độ quang năng lớn của tia
laser (độ hội tụ ấy lớn tới hàng triệu W/cm2) với độ
chính xác của nó thì người ta có thể chế tạo máy tự
động sử dụng laser công suất cao dùng trong các
nhà máy cơ khí chính xác.
 Các tia laser có thể trở thành những dao cắt sắc bén
dùng để gia công các chi tiết phức tạp, hoặc các chi
tiết siêu nhỏ, cắt được các vật liệu đặc biệt
cứng…dùng trong công nghiệp, y khoa, quân sự
03/04/2022 Thanh Dong-CKCX 11
 Ứng dụng nguồn sáng Laser
 Tia laser có độ kết hợp cao tạo ra các vân giao thoa
có độ nét cao, ứng dụng trong việc tạo ảnh
hologram, chế tạo các thiết bị đo lường chính xác.
 Trong văn hoá, nghệ thuật, thể thao, nhờ độ phân
giải cao, laser đó nhanh chóng xâm nhập vào đĩa
compact và video…
 Ngày nay, trong các buổi trình diễn nghệ thuật, thể
thao, trong công viên nước, trong vũ trường...
không thể thiếu những ánh sáng kỳ diệu nhiều mầu
sắc xanh, đỏ vàng…

03/04/2022 Thanh Dong-CKCX 12

 Ứng dụng nguồn sáng Laser

Trình diễn ánh sáng

03/04/2022 Thanh Dong-CKCX 13

Giao thoa kế Laser

03/04/2022 Thanh Dong-CKCX 14

 Nano Precise Positioning
multiple axis positioning stages

https://www.attocube.com/en/applications/prec
03/04/2022 Thanh Dong-CKCX 15
ision-engineering/nanoprecise-positioning
Đo lường

03/04/2022 Thanh Dong-CKCX 16

Máy đo ứng dụng Laser

03/04/2022 Thanh Dong-CKCX 17

 3D sensors for geometry and surface inspections

Inspection of electronic components

Completeness check of electronic components

on fitted PCBs

https://www.micro-epsilon.com/2D_3D/3D-sensors/03/04/2022 Thanh Dong-CKCX 18

 Gia công cơ khí
Cnc milling machine. Processing and laser cutting for metal in the
industrial area with coolant. Industrial exhibition of machine tools.

https://www.123rf.com/photo_122192491_cnc-milling-machine-processing-
and-laser-cutting-for-metal-in-the-industrial-area-with-coolant-indus.html
03/04/2022 Thanh Dong-CKCX 19
 Robot welding process close up Laser cutting of metal on robotic
arm with sparks

https://www.dreamstime.com/robot-welding-process-close-up-laser-cutting-metal-robotic-arm-
sparks-industrial-assembly-automotive-part-smart-image147351756
03/04/2022 Thanh Dong-CKCX 20
03/04/2022 Thanh Dong-CKCX 21
Khắc Laser
Khắc
Laser 3D

03/04/2022 Thanh Dong-CKCX 22

Thiết bị dân dụng

03/04/2022 Thanh Dong-CKCX 23

03/04/2022 Thanh Dong-CKCX 24
Chuột Laser

03/04/2022 Thanh Dong-CKCX 25

 Ứng dụng trong y học

 Dao laser: mổ lasik

https://www.vinmec.com/vi/tin-tuc/thong-tin-suc-khoe/suc-khoe-tong-quat/mo-
lasik-chua-can-thi-co-toan-khong/

https://vnexpress.net/5-phuong-phap-chua-can-thi-cho-nguoi-khong-
muon-deo-kinh-3810914.html

03/04/2022 Thanh Dong-CKCX 26

Range: 0.6m - 120m (Photon 120), 0.6m - 20m (Photon 20)
Distance error: ±2mm at 25m
Repeatability: -10m: 0.4mm rms @90% refl.;
-25m: 0.5mm rms @90% refl.
Measurement speed: Up to 976,000 points/sec.
03/04/2022 Thanh Dong-CKCX 27
 Tia laser sẽ thay thế bugi: 21/07/2009 Kỹ sư
của Ford Anh quốc cùng các nhà khoa học
đã phát triển kỹ thuật đánh lửa mới cho động
cơ đốt trong, nhằm thay thế chiếc bugi
 Nhiều ưu điểm khi sử dụng tia laser như khả năng
khởi động tốt ở thời tiết lạnh. Mức độ đốt cháy cũng
cao hơn bởi laser có thể tạo nhiều điểm nổ. Mức
nhiên liệu cần cho việc khởi động vì thế cũng giảm
đi. Việc điều chỉnh quá trình đánh lửa dễ dàng hơn
bởi khi cần, tia laser sẽ được kích hoạt sớm hay muộn
một cách chính xác, dựa trên thông số về chất lượng
nhiên liệu...Kỹ thuật này dự kiến xuất hiện trên
những mẫu xe Ford cao cấp.

03/04/2022 Thanh Dong-CKCX 28

Một số nguồn Laser

03/04/2022 Thanh Dong-CKCX 29

• Single Mode
• ~7 - 20 µm feed fiber optic
cable diameter.
• mW to 5 kW
• Multi-Mode
• 50 – 100 µm feed fiber optic
cable diameter.
• 100 W to +20 kW (and greater)

03/04/2022 Thanh Dong-CKCX 30

Ứng dụng trong an ninh – quân sự

03/04/2022 Thanh Dong-CKCX 31

03/04/2022 Thanh Dong-CKCX 32
Vũ khí laser bắn hạ máy bay
Công ty Raytheon của Mỹ vừa giới thiệu vũ khí laser có thể
bắn rơi máy bay tại triển lãm hàng không Farnborough ( Anh).
03/04/2022 Thanh Dong-CKCX 33
Vũ khí laser mới phóng ra một tia laser mạnh 50 kW ,hệ thống sẽ
phóng đồng loạt 6 tia laser tới các mục tiêu. Tia laser truyền năng
lượng cực lớn vào mục tiêu và biến nó thành khối lửa.
03/04/2022 Thanh Dong-CKCX 34
 Bắn hạ máy bay nhờ không khí
 Hải quân Mỹ nghiên cứu thành công một loại súng phòng
không có khả năng tiêu diệt máy bay nhờ không khí xung
quanh.
 Những tàu chiến của hải quân Mỹ sẽ được trang bị súng phóng
laser từ điện tử trong không khí. Ảnh: Fox News.Fox News cho
biết, các nhà khoa học của hải quân Mỹ vừa thử nghiệm loại vũ
khí chống máy bay thế hệ mới có khả năng tạo ra tia laser từ
các điện tử (electron) trong không khí. Những tia laser mà
chúng tạo ra có công suất cực mạnh (lên tới vài triệu Watt).

03/04/2022 Thanh Dong-CKCX 35

03/04/2022 Thanh Dong-CKCX 36
Quét 3D

https://www.3dnatives.com/en/3d-
scanner-laser-triangulation080920174-
99/#!

https://xn--knhraovt-
k1a0147e.vn/chum-anh-ve-cong-nghe-
scan-3d/

03/04/2022 Thanh Dong-CKCX 37