Republika ng Pilipinas

POLITEKNIKONG UNIBERSIDAD NG PILIPINAS

Kolehiyo ng Edukasyon
Kampus ng A. Mabini, Daang Anonas, Sta. Mesa, Lungsod ng Maynila

FILIPINO VII
Mala-masusing Banghay-aralin

(60 minuto)
I. Layunin
Sa pagtatapos ng talakayan, inaasahan ang mag-aaral na:
A. Napipili ang salitang pupuno sa diwa ng pangungusap;
B. Napaliliwanag ang kahalagahan ng paggamit ng ponemang
suprasegmental at di berbalna palatandaan; at
C. Naibibigkas nang may wastong ritmo ang ilang halimbawa ng tula/ awiting
panudyo, tugmang de-gulong at palaisipan sa pamamagitan ng
paglalapat ng ponemang suprasegmental;

II. Paksang-aralin
A. Paksa:
Ponemang Suprasegmental
B. Sanggunian:
Setubal, J., & Choa, J. H. (2016). Pinagyamang Wika at Panitikan 7.
120 Rada Corner Legaspi Street, Legaspi Village, Makati, 1229 Metro
Manila: Diwa Learning System Inc.
Kagamitan: Laptop, ppt, google drive at zoom app.,
C. Code: F7PS-IIIa-c-13

III. Pamamaraan

A. Panimulang Gawain
1. Paghahanda
a. Panalangin
b. Pagtatala ng Liban (Pagtawag isa-isa sa mag-aaral)

2. Balik-Aral
Pagbabalik aral sa mga Kaalamang Bayan.
1. Ano-ano ang mga kaalamang-bayan na natalakay? Magbigay
ng halimbawa.
• Tugmang de gulong
• Palaisipan
• Tula/Awiting Panduyo
• Bugtong
Republika ng Pilipinas
POLITEKNIKONG UNIBERSIDAD NG PILIPINAS
Kolehiyo ng Edukasyon
Kampus ng A. Mabini, Daang Anonas, Sta. Mesa, Lungsod ng Maynila

B. Pagganyak
Panuto: Basahin pahayag batay sa bantas na gamit. Pagkatapos ay
basahin muli ang pahayag na walang damdamin o buhay.

TOTOO? MABILIS HINDI, IKAW ANG MAY

KUMALAT ANG VIRUS. SALA?

TOTOO! MABILIS HINDI, IKAW ANG MAY

KUMALAT ANG VIRUS. SALA!

Pamprosesong Tanong:
1. Anong napansin ninyo habang binibigkas ang mga pahayag nang
walang anumang damdamin?
2. Ipaliwanag ang kahulugan o saloobin ng mga pahayag.

C. Pagtatalakay ng Aralin
Ponemang Suprasegmental ay ang pag-aaral ng diin, pagtaas-
pagbaba ng tinig (tono o punto), haba at hinto (juncture). Sa
pakikipagtalastasan, matutukoy ang kahulugan, layunin o intension ng
pahayag o nang nagsasalita sa pamamagitan ng mga ponemang
suprasegmental.

1. Intonasyon, Tono, at Punto

Nagbinigay-linaw ito sa tunay na mensahe ng pahayag.
Ang isang pahayag ay maaring magkaroon ng dalawa o higit
pang batay sa tono ng pagsasalita.
Republika ng Pilipinas
POLITEKNIKONG UNIBERSIDAD NG PILIPINAS
Kolehiyo ng Edukasyon
Kampus ng A. Mabini, Daang Anonas, Sta. Mesa, Lungsod ng Maynila

Karaniwang nagsisimula sa label 2 ang intonasyon ng

mga pangungusap, aabot ito sa lebel 3 kapag ang pahayag ay
nagtatanong at lebel 1 kapag karaniwang pagpapahayag
lamang.

Halimbawa:
a. kahapon = 213, pag-aalinlangan
Kahapon = 231, pagpapatibay, pagpapahayag

b. Talaga = 213, pag-alinlangan

Talaga = 231, pagpapatibay, pagpapahayag

2. Haba
Ito ay ang pagbigkas nang mahaba sa patinig (a, e, i, o, u)
ng bawat pantig. Maaring gumamit ng tuldok upang ipakita
ang haba ng pagbigkas.

Halimbawa:
a. bu.kas = nangangahulugang sa susunod na araw
bukas = hindi sarado

b. tu.bo = pipe
tubo = sugarcane

3. Diin
Tumutukoy ito sa bigat ng pagbigkas sa isang pantig ng
salitang binibigkas. Ang diin ay tinutumbasan ng tuldik. Ang
mga sumusunod ay apat na diin sa Filipino.

• Malumay - binibigkas ng banayad at may diin o bigat

sa penultima o ikalawang pantig ng salita. Hindi ito
tinutuldikan at maaring magtapos sa pantig at katinig.
Republika ng Pilipinas
POLITEKNIKONG UNIBERSIDAD NG PILIPINAS
Kolehiyo ng Edukasyon
Kampus ng A. Mabini, Daang Anonas, Sta. Mesa, Lungsod ng Maynila

Halimbawa:
Nagtatapos sa Patinig Nagtatapos sa Katinig
dalaga nanay
lalaki kanluran
sarili matahimik
talo malumay

• Malumi - tulad ng malumay, ito ay binibigkas nang

banayad subalit may impit o glottal stop sa huling
pantig ng salita. Nilalagyan ito ng tuldik na paiwa (`).

Halimbawa:
batì dalamhatì
batà talumpatì
labì dambuhalà
sukà mutà

• Mabilis - binibigkas ito nang tuloy - tuloy at may diin

sa huling pantig. Tinutuldikan ito ng pahilis (′).

Halimbawa:
Nagtatapos sa Patinig Nagtatapos sa Katinig
tabkó mapaypáy
bató bulaklák
sulú alagád
malakí alitaptáp

• Maragsa - tulad ng mabilis, binibigkas ito nang tuloy-

tuloy subalit may impit sa huling pantig at tinutuldikan
ng pakupya (^).
Republika ng Pilipinas
POLITEKNIKONG UNIBERSIDAD NG PILIPINAS
Kolehiyo ng Edukasyon
Kampus ng A. Mabini, Daang Anonas, Sta. Mesa, Lungsod ng Maynila

Halimbawa:
dukhâ salitâ
kaliwâ butikî
sampû panibughô
pô apatnapû

4. Antala/Hinto (Juncture)
Ito ay ang saglit na pagtigil sa pagsasalita upang higit na
maging malinaw ang mensahe. Maaring gumamit ng
simbolong kuwit ( , ), dalawang guhit na pahilis ( // ), o gitling
( - ) upang ipakita ang paghinto.

Halimbawa:
Hindi, siya ang kababata ko.
(Pinatutunayang siya ang kababata ko)

Hindi siya ang kababata ko.

(Itinatangging siya ang kababata ko)

Tanong:
1. Ano ang maaring mangyari kung sakaling mali ang paggamit sa mga
ponemang suprasegmental?
Republika ng Pilipinas
POLITEKNIKONG UNIBERSIDAD NG PILIPINAS
Kolehiyo ng Edukasyon
Kampus ng A. Mabini, Daang Anonas, Sta. Mesa, Lungsod ng Maynila

D. Aplikasyon
1. Isahang Gawain
Panuto: Piliin sa kahon at isulat sa linya ang tamang
salitangpupuno sa diwa ng mga pangungusap.

/bu.ka/bu.kas/,

1. _________ na tayo pumunta sa silid-aklatan upang

magbasa ng mga bagong tula.
2. _________ pa kaya ang silid aklatan hanggang
mamayang hapon.

bu.hay/, /buhay/

3. Ang wika ay _________ kaya’t nagbabago sa pagdaan ng

panahon.
4. Ang _________ ng tao ay naisasalaysay nang maayos
gamit ang angkop na salita o wika.

sa.yah/, /sayah

5. Bihira na sa kababaihan ang nagsusuot ng __________

sa panahong ito.
6. Hindi n’ya mapigilan ang kanyang __________ nang
makabalik siya sa Pilipinas at makasama ang kanyang
pamilya.
Republika ng Pilipinas
POLITEKNIKONG UNIBERSIDAD NG PILIPINAS
Kolehiyo ng Edukasyon
Kampus ng A. Mabini, Daang Anonas, Sta. Mesa, Lungsod ng Maynila

2. Pangkatang Gawain
Panuto: Hahatiin ang klase sa tatlong grupo. Ang bawat
pangkat magkakaroon ng sabayang pagbigkas ng mga
sumusunod:

Tulang Panudyo (Pangkat 1)

Bata batuta Samperang muta
Tutubi tutubi wag kang pahuli
Sa batang mapanghi
Putak, putak
Batang duwag
Matapang ka’t nasa pugad

Tugmang de gulong (Pangkat 2)

Sitsit ay sa aso,
Katok ay sa pinto,
sambitin ang “para” sa tabi tayo’y hihinto

Palaisipan (Pangkat 3)
Guro: Sa taas ng bubong,may tandang, saan
mangingitlog yung tandang?
Pedro: Sa taas ng bubong po.
Juan: E, hindi naman nangingitlog ang tandang eh.
Republika ng Pilipinas
POLITEKNIKONG UNIBERSIDAD NG PILIPINAS
Kolehiyo ng Edukasyon
Kampus ng A. Mabini, Daang Anonas, Sta. Mesa, Lungsod ng Maynila

Gamitin ang rubrik bilang gabay sa pagmamarka sa gawaing ito.

PAMANTAYAN
Wasto ang pagkakabigkas ng mga salita 5
Angkop ang damdamin at lakas ng 5
boses sa pagbigkas

Naisasaalang-alang sa pagbigkas ang di 5

berbal na palatandaan sa pagpapahayag

Kabuoang Presentasyon 15

E. Paglalahat
Panuto: Ipaliwanag ang kahalagahan ng paggamit ng ponemang
suprasegmentalat.

• Sa iyong palagay, ano ang kahalagahan ng paggamit

ng tamang diin, tono at antala sa pang-araw-araw
na pakikipagtalastasan?
• Ano kaya ang maaaring mangyari kung hindi tayo
gumamit ng tamang diin, tono, at antala sa
pagsasalita? Magdudulot ba ito ng kaguluhan sa ating
pamayanan at dahilan ng hindi pagkakaisa ng isang
bansa? Bakit?

____________________________________
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
_______________.
Republika ng Pilipinas
POLITEKNIKONG UNIBERSIDAD NG PILIPINAS
Kolehiyo ng Edukasyon
Kampus ng A. Mabini, Daang Anonas, Sta. Mesa, Lungsod ng Maynila

F. Takdang-Aralin
Panuto: Gawin ang mga sumusunod.

1. Sumulat ng tatlong salita na pareho ang baybay

atisulat ang tamang pagbigkas nito.
2. Manood sa youtube nang nagtatalumpati. Isulat ang
layunin, mensahe at intension ng pahayag. Pagkatapos
mong malaman ang ponemang suprasegmental,
paano ito nakatulong sa iyong panonood?