İşitsel Algı

Duyum nedir?

Kısaca çevremizdeki enerji

Enerji değişikliklerini sinir akımı haline
değişikliklerinin, sinir akımı haline
dönüştüren organlar ise duyu
dönüştürülerek beynimize
organları olarak adlandırılır.
ulaştırılmasına duyum denir.
ALGI NEDİR?

Dış dünyayı anlamamız duyum ve algı süreçleriyle gerçekleşir.

Duyum; bir ışığın parlaklığı, kahvenin sıcaklığı veya iğne battığında duyduğumuz acı gibi ilkel
yaşantıları içerir. Yani duyu reseptörlerinin aktivitesidir.

Günlük yaşamımızda duyumlarımızı sürekli olarak bir yorumlama işlemine tabi tutarız.
ALGI NEDİR?

• Duyumları yorumlama, onlarıanlamlıhale getirme

sürecinealgıdenir.

• Eğer reseptörler çevremizdenuyarılar almazsa

veyaaldığıuyarılarıişleyemezse; bilgilerbeyinde
dönüştürülemez, yorumlanamaz vedolayısıyla
algıoluşmaz.
Algı nedir?
Algı, duyu organları tarafından kaydedilen uyarıcıların beynimiz tarafından
örgütlenip, yorumlanarak anlamlı hale getirilmesi olarak tanımlanabilir.

Duyum; uyarıcıların duyu organlarımız üzerinde bıraktığı etki,

Algı; ise bu etkiye verdiğimiz anlam olarak düşünebiliriz.

Duyu organlarının beyine ilettikleri duyular basittir,

Algılama ise geçmiş öğrenme ve deneyimlerimizin de işin içine girdiği son

derece karmaşık bir süreçtir.
 Bu anlamda, her algılama olayı,
Algılama sürecinde geçmiş
gelen duyusal verilere
deneyimlerden
dayanılarak, dış dünya
faydalanmaktadır.
hakkında kurulan bir kuramdır.

ALGININ Bu kuram denemeye açık,

geçici bir kuramdır, daha
sonradan gelen duyusal
Her birey kuramını, kendi
yaşantısı ve deneyimleri

ÖZELLİKLERİ verilerle kuvvetlenir ya da

zayıflayarak yerini başka geçici
bir kurama terk eder.
çerçevesinde kurar.

Bu özelliğinden dolayı temelde

algı, son derece öznel bir
süreçtir.
İşitsel Algı
• Normal işiten bir çocuğun işitsel algı aşamaları hakkında bilgi sahibi olmak işitme
engelli çocuğun eğitiminin planlanmasında önemli yer tutar.
• İşitsel gelişimin progresif aşamaları, bebeğin nöral sistemindeki gelişmenin
göstergesidir.

• Bu aşamalar nöral öğrenmeyi de yansıtır.

İŞİTSEL ALGI NEDİR?

—ERKEZI IŞITSEL IŞLEMLEME BECERILERI IÇINDE

M BU SESLER KONUŞMA SESLERIYLE BIRLIKTE
—
YER ALAN IŞITSEL ALGI; BIZIM DUYDUĞUMUZ ÇEVRESEL SESLERI DE IÇERIR.
SESI BEYNIN NASIL YORUMLADIĞINI IFADE EDER.
 İşitsel algı çocuğun duyduğu dili
anlama ve hatırlama becerisidir.

İŞİTSEL Uzun - kısa süreli hafızayı, sıralama

ve işitsel eşleştirme gibi daha
ALGI kompleks işitsel becerileri kapsar.

Çocuk konuşma dili ile etkili bir

iletişim kuracaksa işitsel algı
mutlaka geliştirilmelidir.
 İşitsel algının, işitsel ayırt etme,
ses kaynağını bulma, işitsel
sıralama ve işitsel bellek gibi alt
başlıklar halinde incelendiği
bildirilmektedir.
İşitsel ayırt etme; seslerdeki
farklılıkları birbirinden ayırabilme
İŞİTSEL becerisi olarak tanımlanmış olup bu
ayırt etmenin seslerin ritim, ton ve
ALGI frekans özelliklerine göre yapılmasıdır.
 Sesin kaynağını bulma; önemli bir işitsel yetenek olup,
İŞİTSEL ses ve ses kaynağı arasında bağlantı kurmanın çocuğun
kendisini çevreye uydurmasına ve olayları algılayıp doğru
ALGI yorum yapabilmesine yardımcı olması ile ayrıca yön
kavramını kazanmasında önemli bir etken olmasıdır.
İŞİTSEL ALGI

• • İşitsel sıralama; görsel sıralamadan pek farklı olmayıp işitmede olayın

algılanabilmesi için konu ile ilgili bilgilerin hatırlanması işlemidir.
 — İşitsel sıralamanın bellekle iç içebir
konumda olduğu, bir olay sırasında
duyulan seslerin bellekte
İŞİTSEL depolanmasının ise geçmiş olayları
içeren işitsel belleği oluşturması ve
ALGI bir süre sonra aynı sesle
karşılaşıldığında bu bilginin yeni
durum için kullanılmasıdır.
İŞİTSEL ALGININ GELİŞİMİ

• İnsan işitme sinirinin gelişimi;

• Embriyolojik gelişim 4 haftalık (4 mm) iken başlar.

• 9. haftaya (30 mm) kadar devam eder.
• 9. haftadan sonra yetişkin formuna ulaşır.
İŞİTSEL ALGININ GELİŞİMİ
• • İç kulağın gelişimi;
• 3. haftada başlar, yaklaşık olarak 20-21. haftada tamamlanır.
• • Fetusun 26.haftasında sese tepki verebildiği gösterilmiştir.
• Ses yoğunluğu arttıkça bebeklerin kalp atımlarının arttığı ve bu seslerin bebekleri
harekete geçirdiği belirlenmiştir.
İŞİTSEL ALGININ GELİŞİMİ

• Bebek dünyaya geldikten sonra engüçlü kullanabildiği duyu olan işitme duyusu
yardımıyla çevreyi algılamaya başlar.
• Onun için eşyaların rengi, sertliği- yumuşaklığı, kokusu vb. önemli değildir
• O sadece eşyaların çıkardığı seslerle ilgilenir.
• Bebeğin ilgisini seslerin düzenli ya da düzensiz oluşu, kuvvetli ya da hafif oluşu çeker.
• Bebeklik döneminde ilk oyuncaklarınses çıkartan türden olmasının anlamı budur.
İşitsel Algı

İşitsel algı psikofiziğin bir dalıdır.

Psikofizik algı ve uyaranların fiziksel özellikleri

arasındaki ilişkileri inceler.
 —Fiziksel boyutlar: (örn, bir ışık
ölçer, bir ses seviyesi ölçer, bir
İşitsel Algı spektrum analizörü, bir temel
frekans metre, vb) bir alet ile
ölçülebilen fiziksel uyaran yönleri,
 İşitsel Algı

Algısal boyutlar: Bu boyutun, gözlemci zihninde

meydana gelen zihinsel deneyimleri vardır.

Bu deneyimler duyu sistemi ve beyin

tarafından algılanır..

Algısal boyutlar ölçülebilir ancak doğrudan bir

ölçü aleti de yoktur…
Görsel Psikofizik:

Algısal Boyutu Işığın Fiziksel Özellikleri

Renk Dalga Boyu

Parlaklık Parlaklık
Şekil Kontrast

İşitsel Psikofizik
Algısal Boyutu Sesin Fiziksel Özellikleri

Tını Fundamental Frekans

Gürlük Şiddet
Ses rengi (sesin kalitesi) Spektrum zarfı/ Amplitüd zarfı
 •Tını ( fundamental frekans)
•Gürlük (şiddet)
•Ses rengi (spektrum ya da amplitüd zarfı)

Sesin Üç
Temel Algısal Tını, gürlük, ses rengi terimleri sesin fiziksel karakterini değil
dinleyicinin zihinsel deneyimini açıklar...
Özelliği
 Dil ve Konuşmanın
İşitsel Algı Süreçleri
Dil veKonuşma

Dil, insana özgü en güçlü iletişim aracıdır ve Konuşma ise yalın bir ifadeyle; dilin sese
belirli grammer kuralları ile düzenlenen, dönüştürülmüş biçimi olarak ifade edilir.
sembollerden oluşan bir iletişim sistemidir.
Dil veKonuşma

• Dil, arzu ve isteklerimizi, heyecan ve duyguları, olayları, nesnelerin durumunu ifade eder veaçıklar.

• Konuşma ise; ifade edilmek istenen konuların,bireylerin zihninde oluşmasıyla birlikte dilin kuralları
çerçevesinde akciğerlerden gelen havanın artikülatör organlarla ve diğeryapılarlaşekillenerek
çevreyeaktarılmasıdır.
Dil gelişimi

• Kelimelerin, sayıların, sembollerin kazanılması, saklanması ve dilin

kurallarınauygun olarak kullanılmasının gelişimi olaraktanımlanır.

• Doğumdan itibaren başlar ve yaşam boyu devameder.

• Dil ve öğrenme arasında önemlibir ilişkivardır.

• Dil,öğrenmeyi kolaylaştırır.
• Öğrenme sürecindeise çocuğun diligelişir.
• Dilin bir başka özelliği de dil ve kritik yaşilişkisidir.
• Dünyadaki bütün çocuklar,kendi dillerini 2-5yaşları arasındaöğrenir.
Normal dil edinimi, süreçler veaşamalar
Dile ait bilgi soyut ve kategoriktir
Dile ait bilgi çok katmanlıdır
Ön kabuller Edinimi evreleri düzenli bir sıra izler
Edinim örnek analizine dayanır
Edinim bilişsel gelişim ile yakından bağlantılıdır

Seslerin ayrıştırılması
Normal dil • Sözcük edinimi
• Dilbilgisel Gelişim:
ediniminde • Basit tümceler – biçimbirimsel ve sözdizimsel kuralların edinimi Karmaşık tümce yapıları
• Anlatı gelişimi
 Çocuğun biyolojik olarak dil edinimine hazır
olması - dil verisine duyarlılığı

Dil edinimini Sosyal etkileşim ortamında dili kullanarak iletişime

girmesi
belirleyen Çocuğun bilişsel kapasitesi – davranış şemaları,

faktörler zihinsel temsil yeteneği, işlevsel bellek kapasitesi

Öğrenilmekte olan dilin yapısı

 Sözcük edinimi:aşamalar
• Üretken sözcük dağarcığı:
– 12 ay: ilk sözcükler
– 14 ay: 10 sözcük, (anlanan:100 sözcük)
– 18 ay: 50-100 sözcük
– 24 ay: 300 sözcük, günde 2 yeni sözcük
– 3-6 yaş arası: günde 3 yeni sözcük
 • Doğuştan gelen algısal kapasite, doğum
sonrası işitsel beceriler ve konuşma
üretimi için yeterlideğildir.

Sonuç • İşitme ve anlamanın gelişimi için en önemli

faktörlerden birini işitsel deneyim
oluşturmaktadır.
İŞİTSEL YAPI VE SÜREÇLER

• Motor sistemkonuşma üretiminde kritik rol

oynar.

• İşitsel sistemkonuşma algısında kritik

rol oynamaktadır.
Dil ile ilişkilialanlar

• Primary motorkorteks
• Primary auditorykorteks
• Görsel bağlantıkorteksi
• Wernickealanı
• Brocaalanı
• ArkuateFasikulus
• Angülar gyrus ve supramarginal
gyrus
Wernicke
• 22.Brodmann
• İşitme ileilgiliönemli bir assosiasyonmerkezidir.
• Superior temporal girusun arka yarısında ve üst düzeydeyer alır.
• Bütün duyular hafızadaki eski bilgilerle
karşılaştırılıp, yorumlandıktan sonra burayailetilir.
• Burada tüm bilgiler tekrar yorumlanıp, konuşma
esnasında kullanılacak kelimelerseçilir.
• Seçilen kelimeler anlamlı bir şekilde kodlanır.
Buradan da Broca alanınagönderilir.
• Ses bilgisel dizilerin temsileştirilmesini, yani
adlandırmayı Wernickenin kalbi olarak bilinenen planumtemporale
sağlar.
Broca
• 44. ve 45.Brodmann
• Motor konuşma bölgesidir. Primer motor
korteksin; seslerin oluşması ve ortaya
konmasıyla ilgili dudak, dil, velum, farynx
ve larynxle ilgili alanların hemen
önündedir.
• Kelimelerin ve kısa cümlelerin ifadesi için
motorkalıplarının oluşturulduğu bu bölgeye,
Wernicke alanından gelen sinyallerle
yorumlanan ve sentezlenen düşünceler
aktarılır.
• Broca alanı bu düşüncelerin kelimelere
dökülmesinderol alır.
39. Brodmann è angülar gyrus: anlam bilimsel işlemleme
Angülar gyrus
40. Brodmannèsupramarginal vegyrus: ses bilimsel ve üretimsel
işlemeleme supramarginal
gyrus:
işitsel görsel ve vücut-duyusal korteksin kesişim noktası

Görsel bilgi ile karşılaştıklarında Wernicke alanını tarar ve görsel

bilgi ile eşleşen işitsel bilgiyi etkinleştirir.

İşitsel bilgiyle karşılaşıldığında görsel korteksi harekete geçirir.

ArkuateFasikulus

• Wernicke ile Broca’yı birbirinebağlar

• Wernicke’den Broca’ya bilgitaşır
• Bir insanın işittiği bir şeyi doğru olarak
tekrarlaması da arkuat fasikülüs yolu ileolur.
Wernicke Alanı ileAngüler
Gyrus Arasındaki Bağlantı

• Anlama fonksiyonunun hem

işitsel hem de görsel
anlamları ile bir bütünolarak
ortaya konmasını sağlar.
Angüler Gyrus ile Broca
Alanı Arsındaki Bağlantı
• Superior longitudinal
fasikülüsün bir parçasıdır.
• En çarpıcı işlevi sesli
okumanın sağlanmasıdır.
Corpus collusm

• Posterior,antrior,
• Forniks,habenular komissür…
• Bilginintranskollasal zamanı(6-100msn)
 İşitsel Serebral Korteks

• Birçok nöral süreç işlenmesinedeniyle oldukça karmaşık biryapıdır.

• Farklı alanlardan bilgi akışı sağlanır. Örneğin; posterior işitsel alan(PAF) medial genikulat body ’nin
(MGB) ventral alanından bilgialır.
• Bu bunun gibi birçok bağlantı bulunmaktadır.
• MGB ve talamus bağlantılarında 5000’inden fazla kortikal nörongörev alır.
 Birincil işitsel korteksteki kimi nöronlar sadece işitsel
uyarana yanıt verir.

Bazı nöronlar başka alanlardan gelen bilgileri alır ve bunlara

yanıt verir. (Somatosensör uyaranlar, dokunma...)

İşitsel Serebral Tonotopik organizasyon

Korteks
Corpus callosum aracılığıyla her iki işitsel kortex birbiri ile
birçok bağlantı kurar.

Bir tarafa işitsel uyaran geldiğinde diğer tarafta aynı kodu

algılar ve işler.
 İşitsel Serebral Korteks

• İşitsel korteks aldığı buişitsel girdileri birçok merkez ile paylaşarak, kişinin oryantasyonunu sağlar.

• Görsel ve somatosensör alanlar ile bağlantılar kurarak, uzaysal konumve algılamayıyönetir.

• İşitsel korteksin, özellikle boyunkasları (Baş rotasyonu için), extraokülerkaslar (Denge ve oryantasyon
için), akustik refleks arkı ve sesten korunmak için startle refleksinde olduğu gibi birçok motor
bağlantıları dabulunmaktadır.
• Serebellum, hızlı değişen hareketlerin sinerjisinde ve
kasların ince koordinasyonunda önemli bir rol oynadığı
için devam eden akıcı konuşmanın hızlı ve özel motor
kontrolünde kortikobulbar lifler ile etkileşim halinde
olduğu düşünülmektedir.

Konuşmada
Serebellumun Yeri
 Serebellumda işitsel,
taktil vegörsel alanlar
vardır.

Serebellumda hem kortikal hem de

Konuşmada subkortikal olarak bulunan bu motor,
Serebellumun taktil ve işitsel merkezlerserebrumda
benzer alanlara uzanmaktadır.
Yeri
Bu nedenle, serebellum netamamen
vestibüler, proprioseptif ne demotor
fonksiyona sahiptir, ancak nöronal
fonksiyonun kritik bir düzenleyicisi
olarak hareket etmektedir.