Commutative Algebra

Lecturer. Chum Veasna

15/12/2022

តេតេក្រាម 089699633
 តមត ៀនទ១
ី កង នង
ិ Ideal

ំលឹក៖

ក្រកុម

នយ
ិ មន័យ៖ 𝐸 ជាសំណំ មន ី នង + មានទក្រមង់ជាក្រកុមាលណា
ិ ទតទ មានក្ររមាណវ ិធក

១. ក្ររមាណវ ិធីរូកតលី 𝐸 មានលកខណៈផ្ំ

∀ 𝑥, 𝑦, 𝑧 ∈ 𝐸 តេបាន 𝑥 + (𝑦 + 𝑧) = (𝑥 + 𝑦) + 𝑧

២. មានធាេណឺេ 𝑒 ចំត ោះ +

∀𝑥 ∈ 𝐸 តេបាន 𝑥 + 𝑒 = 𝑒 + 𝑥 = 𝑥

តេយក 𝑒 តាងតោយ 0។

៣. ក្រេរ់ធាេនន 𝐸 មានចក្រមាស់

∀𝑥 ∈ 𝐸 មាន 𝑦 ∈ 𝐸 ដែល 𝑥 + 𝑦 = 𝑦 + 𝑥 = 𝑒

𝑦 ក្រេូវបានតៅថា ធាេក្រាស់នន 𝑥 តេកំណេ់ស តស តោយ 𝑦 = 𝑥 −1 ឬ − 𝑥

សំគាល់៖

តរីសិនជា ∀𝑥, 𝑦 ∈ 𝐸 តផទៀងផ្ទទេ់ 𝑥 + 𝑦 = 𝑦 + 𝑥 តេថាក្ររមាណវ ិធីរូកមានលកខណៈក្រេេរ់

ឧទាហ ណ៍៖ (ℚ, +), (ℝ, +), (ℂ, +)ជាក្រកុមក្រេេរ់ មានធាេណឺេ 0 តៅថាធាេសូនយ។

(ℚ∗ ,⋅), (ℝ∗ ,⋅), (ℂ∗ ,⋅) មានទក្រមង់ជាក្រកុមក្រេេរ់ មានធាេណឺេ 1 តៅថាធាេឯកតា។

ក្រកុម ង

និយមន័យ៖ (𝐸, +)មានទក្រមង់ជាក្រកុម និង𝐵 ជាសំណំ ងមិនទតទនន𝐸 តហយ

ី ស្ត្រចំត ោះក្ររមាណវ ិធី +
តេថា (𝐵, +) ជាក្រកុម ងនន (𝐸, +)។

លកខណៈ
តរី (𝐸, +)ជាក្រកុម តេបាន

(𝐵, +)ជាក្រកុម ងនន (𝐸, +) ⟺ { 𝐵 ≠ ∅ នង ិ 𝐵⊆𝐸

∀𝑥, 𝑦 ∈ 𝐵: 𝑥 + (−𝑦) ∈ 𝐵

ឧទាហ ណ៍៖ (ℚ, +), (ℝ, +), (ℂ, +)ជាក្រកុមក្រេេរ់ មានធាេណឺេ 0 តៅថាធាេសូនយ។

ដេ ℚ ⊂ ℝ ⟹ (ℚ, +)ជាក្រកុម ងនន (ℝ, +)។

ឧទាហ ណ៍៖ (ℤ, +)ជាក្រកុមក្រេេរ់ តហយ

ី 𝑛ℤ = {𝑛𝑘: 𝑘 ∈ ℤ}ជាក្រកុម ងនន (ℤ, +)។

(ក្រស្តយជាលំហាេ់)

**ក្ររយ័េ (ℤ,⋅)មន
ិ ដមនជាក្រកុមតទ តក្រ ោះ1 ជាធាេណឺេ ដេក្រេរ់ធាេេឺគាានចក្រមាស់ មានន័យថា

∀ 𝑥 ∈ ℤ, ∄𝑦 ∈ ℤ: 𝑥 ⋅ 𝑦 = 𝑦 ⋅ 𝑥 = 1

ិ មន័យ៖ ℜ ជាសំណំ មិនទតទ ដែលមានក្ររមាណវ ិធី កនង + និង ⋅ មានទក្រមង់ជាកង ាលណាវាតផទៀង

នយ
ផ្ទទេ់លកខណៈែូចខាងតក្រាម៖

i). (ℜ, +) ជាក្រកុមអាដរល(ក្រេេរ់)

ii). ក្ររមាណវ ិធី ⋅ មានលកខណៈផ្ំ

∀ 𝑎, 𝑏, 𝑐 ∈ ℜ, (𝑎 ⋅ 𝑏) ⋅ 𝑐 = 𝑎 ⋅ (𝑏 ⋅ 𝑐)

iii) ក្ររមាណវ ិធី ⋅ រំដរកចំត ោះក្ររមាណវ ិធី +

∀ 𝑎, 𝑏, 𝑐 ∈ ℜ, (𝑎 + 𝑏) ⋅ 𝑐 = 𝑎 ⋅ 𝑐 + 𝑏 ⋅ 𝑐

𝑎 ⋅ (𝑏 + 𝑐) = 𝑎 ⋅ 𝑏 + 𝑎 ⋅ 𝑐
□
ជាងតនោះតទៀេ

iv). 𝑎 ⋅ 𝑏 = 𝑏 ⋅ 𝑎 ចំត ោះក្រេរ់ 𝑎, 𝑏 ∈ ℜ ត ោះ ℜ តៅថា កងមានលកខណៈក្រេេរ់ (Commutative

Ring)។

v). តរី ℜ មានធាេឯកតា 1ℜ មានន័យថា 1ℜ ⋅ 𝑎 = 𝑎 ⋅ 1ℜ = 𝑎 ចំត ោះក្រេរ់ 𝑎 ∈ ℜ ត ោះ ℜ តៅថាកង

ឯកតា(Ring with identity)។

សំគាល់៖ ធាេណឺេចំត ោះក្ររមាណវ ិធី+ េតឺ ៅថាធាេ 0 ។

ឧៈ កនងសំណំ 𝐸 = ℚ2 តេកំណេ់ក្ររមាណវ ិធីកនងពី + និង ⋅ ដែល

∀ (𝑎, 𝑏), (𝑎′ , 𝑏 ′ ) ∈ 𝐸 = ℚ2 , (𝑎, 𝑏) + (𝑎′ , 𝑏 ′ ) = (𝑎 + 𝑎′ , 𝑏 + 𝑏 ′ )

(𝑎, 𝑏) ⋅ (𝑎′ , 𝑏 ′ ) = (𝑎𝑎′ , 𝑎𝑏 ′ + 𝑏𝑎′)

(𝐸, +,⋅) ជាកងឯកតាមានលកខណក្រេេរ់។(ក្រស្តយជាលំហាេ់)

ឧៈ (ℚ, +,⋅), (ℝ, +,⋅)ជាកងក្រេេរ់មានធាេឯកតា 1 ដេ(ℤ, +,⋅) ជាកង ក្រេេរ់មានធាេឯកតា។

ឧៈសំណំ ផលដចក ℤ𝑛 = ℤ⁄𝑛ℤ = {0̅, 1̅, 2̅, … , ̅̅̅̅̅̅̅

𝑛 − 1} ជាថានក់សមមូលននទំ ក់ទំនងសមមូល ℛ តលី ℤ
ដែល
∀𝑥, 𝑦 ∈ ℤ, 𝑥ℛ𝑦 ⟺ 𝑥 − 𝑦 ≡ 𝑜(𝑚𝑜𝑑 𝑛) ⟺ 𝑥 − 𝑦 ∈ 𝑛ℤ
⟹ ∀𝑥 ∈ ℤ, 𝑥̅ = {𝑟 ∈ ℤ|𝑟 − 𝑥 ∈ 𝑛ℤ}

(ក្រស្តយជាលំហាេ់ថា ℛ ជាទំ ក់ទំនងសមមូល)

ឧទាហ ណ៍៖ ℤ6 = {0,1,2,3,4,5}

3 + 5 = 𝑎 (3 + 5 = 8 = 𝑎 + 6 ⟹ 𝑎 = 2 ឬ 3 + 5 ≡ 2 (𝑚𝑜𝑑 6)

3 ⋅ 5 ≡ 3 (𝑚𝑜𝑑 6)
តហយ
ី ℤ𝑛 = ℤ⁄𝑛ℤ មានក្ររមាណវ ិធក
ី ន+ នង
ិ ⋅ ដែលកំណេ់តោយ

𝑥 + 𝑦 និង 𝑥̅ ⋅ 𝑦̅ = ̅̅̅̅̅̅
∀𝑥̅ , 𝑦̅ ∈ ℤ𝑛 , 𝑥̅ + 𝑦̅ = ̅̅̅̅̅̅̅ 𝑥⋅𝑦

(ℤ𝑛 , +,⋅) មានទក្រមង់ជាកងឯកតាមានលកខណៈក្រេេរ់។(ក្រស្តយជាលំហាេ់)

𝑎 𝑏 1 0
ឧៈ ចំត ោះមា៉ាក្រទីសលំោរ់2 េឺ ℳ2 (ℝ) = {( ) |𝑎, 𝑏, 𝑐, 𝑑 ∈ ℝ} ជាកងមានធាេឯកតា ( ) ដេ
𝑐 𝑑 0 1
គាានលកខណៈក្រេេរ់។តក្រ ោះមានមា៉ាក្រទីសខ្លោះផលេណមិនក្រេេរ់បានែូ ចជា

1 0 0 1 0 1 0 1 1 0 1 1
( )( ) =( ) និង ( )( )=( )
1 1 1 1 1 2 1 1 1 1 2 1

នយ
ិ មន័យៈ (ℜ, +,⋅)ជាកង និង 𝐴 ជាសំណំ ងនន ℜ មិនទតទ តរី (𝐴, +,⋅)ជាកង តេថា 𝐴 ជាកង ងនន ℜ
ចំត ោះក្ររមាណវ ិធីកនងទាំងពី ម
ួ គាន។

ក្រទស
ឹ រ
្ី ទៈ តេឱ្យ (ℜ, +,⋅)ជាកង តេបាន

𝐴 ⊆ ℜ និង 𝐴 ≠ ∅
សំណំ 𝐴 ជាកង ងនន (ℜ, +,⋅) ⟺ {∀𝑥, 𝑦 ∈ 𝐴, 𝑥 − 𝑦 ∈ 𝐴,
𝑥⋅𝑦 ∈𝐴
𝑎 0
ឧៈ 𝑆 = {( ) |𝑎 ∈ ℝ} ជាកង ងនន 𝑀2 (ℝ)។
0 0

𝑀2 (ℤ)ជាកង ងនន 𝑀2 (ℝ)។

ក្រស្តយ៖

1 0
𝑆 ⊂ ℜ និង 1 ∈ ℝ ⟹ ( )∈𝑆⟹𝑆≠∅
0 0
𝑎 0 𝑏 0 𝑎 0 𝑏 0 𝑎−𝑏 0
( ),( )∈𝑆⟹ ( )−( )=( )∈𝑆
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
𝑎 0 𝑏 0 𝑎𝑏 + 0 0 𝑎𝑏 0
( )( )=( )=( )∈𝑆
0 0 0 0 0 0 0 0
∴ (𝑆, +,⋅) ជាកង ងនន (ℜ, +,⋅) □

ℤ[√2] = {𝑎 + 𝑏√2|𝑎, 𝑏 ∈ ℤ} ជាកង ងនន (ℝ, +,⋅) ។(ក្រស្តយជាលំហាេ់)

នយ
ិ មន័យៈ តេឱ្យ ℜ ជាកងមានលកខណៈក្រេេរ់ មានធាេឯកតា 1ℜ ។ តរី ℜ តផទៀងផ្ទទេ់លកខខ្ណឌៈ

∀ 𝑎, 𝑏 ∈ ℜ, តរី 𝑎 ⋅ 𝑏 = 0 ⟹ 𝑎 = 0 ឬ 𝑏 = 0

ត ោះ ℜ តៅថាកងអាំងដេកក្រេេរ់ ឬ Integral Domain។

ឧទាហ ណ៍៖ ℤ, ℚ, ℝ ជា 𝐼𝑛𝑡𝑒𝑔𝑟𝑎𝑙 𝑑𝑜𝑚𝑎𝑖𝑛។

𝑎≠0
ចំត ោះ 𝑎 ∈ ℜ, 𝑎 តៅថាេួដេកននសូនយ (𝑍𝑒𝑟𝑜 𝑑𝑖𝑣𝑖𝑠𝑜𝑟) ⟺ { ដែល 𝑎 ⋅ 𝑏 = 0។
∃𝑏 ∈ ℜ ∖ {0}

ឧៈℤ6 , 2̅ ជាេួដចកនន 0 តក្រ ោះ 2̅ ⋅ 3̅ = 0̅ ។ 3̅ ក៏តៅថាេួដចកននសូនយដែ ។

សំគាល់ៈ Integral Domain ជាកងមានលកខណៈក្រេេរ់មានធាេឯកតា 1ℜ និងគាានេួដចកននសូ នយ។

f(x) = ∑𝑛𝑖=0 𝑎𝑖 𝑥 𝑖
ឧៈ ℤ នង
ិ ℝ[x] = { |𝑎𝑖 ∈ ℝ, 𝑖 = 0,1,2, … , 𝑛}
= an 𝑥 𝑛 + 𝑎𝑛−1 𝑥 𝑛−1 + ⋯ + 𝑎1 𝑥 + 𝑎0

សទធដេ Integral Domain តក្រ ោះ

1). កនង ℤ, តរី 𝑎 ⋅ 𝑏 = 0 ⟹ 𝑎 = 0 ឬ 𝑏 = 0 (ក្រស្តយផទយពស

ី មាេក
ិ មា)

𝑎 ⋅ 𝑏 = 0 ឧរមាថា 𝑎 ≠ 0 ⟹ 𝑏 = 0 ែូចគានដែ តរី𝑏 ≠ 0 ⟹ 𝑎 = 0 ។

2). កនង ℝ[𝑥], តរី 𝑓(𝑥) = ∑𝑛𝑖=0 𝑎𝑖 𝑥 𝑖 , 𝑔(𝑥) = ∑𝑚

𝑗=0 𝑏𝑗 𝑥 ∈ ℝ[𝑥], តរី 𝑓(𝑥) ⋅ 𝑔(𝑥) = 0
𝑗
 𝑛 𝑚

⟺ ∑ 𝑎𝑖 𝑥 ⋅ ∑ 𝑏𝑗 𝑥 𝑗 = 0
𝑖

𝑖=0 𝑗=0
𝑚,𝑛

⟺ ∑ 𝑎𝑖 𝑏𝑗 𝑥 𝑗+𝑖 = 0
𝑗,𝑖=0

⟺ 𝑎𝑖 𝑏𝑗 = 0, ∀𝑖 = 0,1,2, … , 𝑛, 𝑗 = 0,1,2,3, … , 𝑚

តរី ∃𝑖𝑜 ∈ {0,1,2,3, … , 𝑛}, 𝑗𝑜 ∈ {0,1,2,3, … , 𝑚}ដែល 𝑎𝑖𝑜 ≠ 0, 𝑏𝑗0 ≠ 0 ⟹ 𝑎𝑖0 𝑏𝑗𝑜 ≠ 0

⟹ 𝑓(𝑥) ⋅ 𝑔(𝑥) ≠ 0 ផទយពស

ី មាេិកមា⟹ 𝑎𝑖 = 0, ∀𝑖 = 0,1,2, … , 𝑛 ឬ 𝑏𝑗 = 0, ∀𝑗 = 0,1,2,3, … , 𝑚

∴ 𝑓(𝑥) = 0 ឬ 𝑔(𝑥) = 0

ដេ ℤ6 មិនដមនជា 𝐼𝑛𝑡𝑒𝑔𝑟𝑎𝑙 𝐷𝑜𝑚𝑎𝑖𝑛 តទ តក្រ ោះ 2̅, 3̅ ជាេួដចកននសូនយ។

ជាទូតៅ ℤ𝑛 ជា𝐼𝑛𝑡𝑒𝑔𝑟𝑎𝑙 𝐷𝑜𝑚𝑎𝑖𝑛 ាលណា 𝑛 ជាចំនន

ួ រឋម។

នយ
ិ មន័យៈ តេឱ្យ ℜ ជាកងមានលកខណៈក្រេេរ់ មានធាេឯកតា 1ℜ ។ តរី ℜ តផទៀងផ្ទទេ់លកខខ្ណឌៈ

∀ 𝑎(≠ 0) ∈ ℜ, ∃𝑏 ∈ ℜ ដែល 𝑎 ⋅ 𝑏 = 1ℜ (𝑏តៅថាធាេចក្រមាសនន 𝑎 ចំត ោះ ⋅ )

ត ោះ ℜ តៅថាាយ (Field)។

ឧៈ ℚ, ℝ, ℂ ចំត ោះក្ររមាណវ ិធីកនង + និង ⋅ សទធដេជាាយ។ ដេ ℤ មិនដមនជាាយតទ តក្រ ោះ 2 ⋅ 𝑏 =

1
1⟹𝑏=2∉ℤ

លកខណៈ តរℜ
ី ជាាយ ត ោះℜ ជា𝐼𝑛𝑡𝑒𝑔𝑟𝑎𝑙 𝐷𝑜𝑚𝑎𝑖𝑛 ។

ក្រស្តយ៖ ឧរមាថា ℜ មិនដមនជា 𝑖𝑛𝑡𝑒𝑔𝑟𝑎𝑙 𝐷𝑜𝑚𝑎𝑖𝑛

ត ោះ ∃𝑎 ≠ 0, 𝑏 ≠ 0 ដែល 𝑎 ⋅ 𝑏 = 0 តេបាន

𝑎−1 (𝑎𝑏) = 𝑎−1 ⋅ 0 = 0

⟺ (𝑎−1 𝑎)𝑏 = 0
⟺ 1ℜ ⋅ 𝑏 = 0

⟺ 𝑏 = 0 ផទយពីា ពិេ។

∴ ℜ ជា 𝐼𝑛𝑡𝑒𝑔𝑟𝑎𝑙 𝐷𝑜𝑚𝑎𝑖𝑛 □
ចំណា៖
ំ

ℜ ាយ ⟹ ℜ 𝐼𝑛𝑡𝑒𝑔𝑟𝑎𝑙 𝐷𝑜𝑚𝑎𝑖𝑛 ⟹ ℜ កងមានលកខណៈក្រេេរ់

ាយ ⇍ 𝐼𝑛𝑡𝑒𝑔𝑟𝑎𝑙 𝐷𝑜𝑚𝑎𝑖𝑛(ℤ) ⇍ កងមានលកខណៈក្រេេរ់(ℤ6 )

𝐼𝑑𝑒𝑎𝑙

និយមន័យ៖ តេឱ្យ 𝐼 ជាសំណំ ងមិនទតទននកងក្រេេរ់ ℜ ។ តរី ℜ តផទៀេផ្ទទេ់លកខណៈ

(1). ∀𝑎, 𝑏 ∈ 𝐼, ⟹ 𝑎 − 𝑏 ∈ I

(2). ∀𝑎 ∈ 𝐼, ∀𝑟 ∈ ℜ ⟹ ra ∈ I

ត ោះ 𝐼 តៅថា 𝐼𝑑𝑒𝑎𝑙 ននកង ℜ ។

សំគាល់៖ {0} និងℜ ជា𝐼𝑑𝑒𝑎𝑙 ននℜ តៅថា 𝑇𝑟𝑖𝑣𝑖𝑎𝑙 𝐼𝑑𝑒𝑎𝑙 ។

តរី 𝐼 ជា 𝐼𝑑𝑒𝑎𝑙 នន ℜ, I ≠ {0}, I ≠ ℜ ត ោះ ℜ តៅថា 𝑝𝑟𝑜𝑝𝑒𝑟 𝐼𝑑𝑒𝑎𝑙 ។

ឧទាហ ណ៍៖ (1). 𝑛ℤ = {𝑛𝑘|𝑘 ∈ ℤ} ជា 𝐼𝑑𝑒𝑎𝑙 មួយនន (ℤ, +)

(2). 𝐼 = {2𝑘
̅̅̅̅ ∈ ℤ6 |𝑘 ∈ ℤ} ជា 𝐼𝑑𝑒𝑎𝑙 មួយនន ℤ6

(3). 𝐼 = {𝑓(𝑥) ∈ ℤ[𝑥]|𝑓(0) ≡ 0(𝑚𝑜𝑑 𝑛)ក្រេរ់ 𝑛 ≠ 0 ជា𝐼𝑑𝑒𝑎𝑙 នន ℤ[𝑥]

(4).យក 𝑟 ∈ ℝ, 𝐼 = {𝑓 ∈ 𝒞(ℝ, ℝ)|𝑓(𝑟) = 0} ជាIdeal មួយនន 𝒞(ℝ, ℝ)

ក្រស្តយ៖

លកខណៈ

តរី 𝑎 ∈ ℜ ត ោះ (𝑎) = {𝑟𝑎|𝑟 ∈ ℜ} ជា𝐼𝑑𝑒𝑎𝑙 ននកង ℜ ។

ក្រស្តយ៖

𝑎 ∈ ℜ ⟹ (𝑎) ⊆ ℜ នង
ិ (𝑎) ≠ ∅ តក្រ ោះ 0 ∈ ℜ, 0 = 0 ⋅ 𝑎 ∈ (𝑎)

∀𝑥1 , 𝑥2 ∈ (a) ⟹ ∃ r1 , 𝑟2 ∈ ℜ ∶ x1 = r1 a, x2 = r2 a

⟹ 𝑥1 − 𝑥2 = 𝑟1 𝑎 − 𝑟2 𝑎 = (𝑟⏟
1 − 𝑟2 ) 𝑎 = 𝑟𝑎 ∈ (𝑎)
𝑟∈ℜ

∀𝑟 ∈ ℜ, 𝑥 ∈ (𝑎) ⟹ ∃𝑟 ′ ∈ ℜ: x = r ′ a
⟹ 𝑟 ⋅ 𝑥 = 𝑟(𝑟 ′ 𝑎) = ⏟
(𝑟𝑟 ′ ) 𝑎 = 𝑟 ′′ 𝑎 ∈ (𝑎)
𝑟 ′′ ∈ℜ

∴ (𝑎) ជា 𝐼𝑑𝑒𝑎𝑙 ននកង ℜ ។ □

និយមន័យ៖ Ideal (𝑎) តៅថា 𝑝𝑟𝑖𝑛𝑐𝑖𝑝𝑎𝑙 𝐼𝑑𝑒𝑎𝑙 ។

ចំត ោះ (𝑎1 , 𝑎2 , … , 𝑎𝑛 ) = {𝑟1 𝑎1 + 𝑟2 𝑎2 + ⋯ + 𝑟𝑛 𝑎𝑛 |𝑟1 , 𝑟2 , … . , 𝑟𝑛 ∈ ℜ} ជា Ideal រងក

តោយ 𝑎1 , 𝑎2 , … , 𝑎𝑛 នន ℜ ។

Homework: រង្ហាញថា (𝑎1 , 𝑎2 , … , 𝑎𝑛 ) ជា𝐼𝑑𝑒𝑎𝑙 នន ℜ ។

ឧៈ កនង ℤ , (7) = {7𝑛|𝑛 ∈ ℤ} ជា𝑃𝑟𝑖𝑛𝑐𝑖𝑝𝑎𝑙 𝐼𝑑𝑒𝑎𝑙។

(8, 12) = {8𝑛1 + 12𝑛2 |𝑛1 , 𝑛2 ∈ ℤ}

= {4 ⋅ 2𝑛1 + 4 ⋅ 3𝑛2 |𝑛1 , 𝑛2 ∈ ℤ}
= { 4 ⋅ (2𝑛
⏟ 1 + 3𝑛2 ) |𝑛1 , 𝑛2 ∈ ℤ}
𝑛

= {4𝑛|𝑛 ∈ ℤ} = (4)

តរី 𝑎 ជាេួដចក ម
ួ នន 𝑎1 , 𝑎2 , … , 𝑎𝑛 ⟹ (𝑎1 , 𝑎2 , … , 𝑎𝑛 ) = (𝑎) ។

(𝑎1 , 𝑎2 , … , 𝑎𝑛 ) = (𝑏1 , 𝑏2 , … , 𝑏𝑝 ), 𝑝 < 𝑛 តរី (𝑎𝑖 ) ចំត ោះ 𝑖 ខ្លោះដែល 𝑎𝑖 ជាពហេណនន 𝑏𝑗 ។

ឧទាហ ណ៍៖ យក 𝐼 = {𝑓(𝑥) ∈ ℤ[𝑥]|𝑓(1) = 0} ជា 𝐼𝑑𝑒𝑎𝑙 ។ តក្រ ោះ 𝐼 ⊆ ℤ[𝑥]នង
ិ 𝑓(𝑥) = 𝑥 − 1 ∈
ℤ , 𝑓(1) = 0 ⟹ 𝑥 − 1 ∈ 𝐼 ⟹ 𝐼 ≠ ∅

i). ∀ 𝑓(𝑥), 𝑔(𝑥) ∈ 𝐼 ⟹ 𝑓(1) = 0, 𝑔(1) = 0

⟹ 𝑓(1) − 𝑔(1) = 0 − 0 = 0
⟹ 𝑓(𝑥) − 𝑔(𝑥) ∈ 𝐼

ii). ∀ 𝑓(𝑥) ∈ 𝐼, ∀𝑔(𝑥) ∈ ℤ[𝑥] ⟹ 𝑓(1) = 0

⟹ 𝑓(1)𝑔(1) = 0 ⋅ 𝑔(1) = 0
⟹ (𝑓𝑔)(𝑥) ∈ 𝐼

∴ 𝐼 ជា 𝐼𝑑𝑒𝑎𝑙 ននពហធា ℤ[𝑥] □

លំហាេ់ 😉
ក្រេរ់ Ideal ននℤ េឺជា 𝑃𝑟𝑖𝑛𝑐𝑖𝑝𝑎𝑙 𝐼𝑑𝑒𝑎𝑙។

ក្រស្តយ៖

តរី 𝐼 = {𝑜} = (0)

តរី 𝐼 = ℤ = (1)

តរី 𝐼 ជា𝑃𝑟𝑜𝑝𝑒𝑟 𝐼𝑑𝑒𝑎𝑙 ⟹ តរី𝑎 ∈ 𝐼 ត ោះ − 𝑎 ∈ 𝐼 តេបានមាន 𝑎 ∈ 𝐼 ជាចំនន

ួ េូចជាងតេកនង 𝐼

𝑎 ∈ 𝐼 ⟹ (𝑎) = {𝑟𝑎|𝑟 ∈ ℤ} ⊂ 𝐼

∀ 𝑏 ∈ 𝐼, 𝑏 > 𝑎, 𝑎 ចំនន
ួ ដែលេូចជាងតេកនង 𝐼 ⟹ មាន 𝑞, 𝑟 ∈ ℤ: 𝑏 = 𝑎𝑞 + 𝑟, 0 ≤ 𝑟 < 𝑎

តរី 𝑟 ≠ 0 ⟹ 𝑟 = 𝑏 − 𝑎𝑞 ∈ 𝐼 ⟹ 𝑟 ≥ 𝑎 ផទយពីា ពិេ

ត ោះ 𝑟 = 0 ⟹ 𝑏 = 𝑎𝑞 ∈ (𝑎) ⟹ 𝐼 ⊂ (𝑎)

∴ 𝐼 = (𝑎) □
កងពហធា( Polynomial Ring)

តេឱ្យ ℜ ជាកង
n

⟹ ℜ[x]: = {∑ 𝑎𝑖 𝑥 𝑖 | 𝑛 ∈ ℤ≥0 , 𝑎𝑖 ∈ ℜ, ∀𝑖 ∈ {1,2, … , 𝑛} }

i=0

តៅថាកងពហធា (Polynomial Ring) ចំត ោះក្ររមាណវ ិធរ

ី ូក នង
ិ េណតលី ℜ ។

លកខណៈ តរី ℜ ជា 𝐼𝑛𝑡𝑒𝑔𝑟𝑎𝑙 𝑑𝑜𝑚𝑎𝑖𝑛 ⟹ ℜ[𝑥]ជា 𝐼𝑛𝑡𝑒𝑔𝑟𝑎𝑙 𝑑𝑜𝑚𝑎𝑖𝑛 ។

ក្រស្តយ៖

តរី 𝑓(𝑥) = ∑𝑛𝑖=0 𝑎𝑖 𝑥 𝑖 ≠ 0, 𝑔(𝑥) = ∑𝑛𝑖=0 𝑏𝑖 𝑥 𝑖 ≠ 0 ដែល 𝑎𝑖 , 𝑏𝑖 ∈ ℜ ។

⟹ ∃𝑖0 , 𝑗0 ∈ {1,2,3, … , 𝑛}: 𝑎𝑖0 ≠ 0, 𝑏𝑗0 ≠ 0

តេបាន
𝑛 𝑛 𝑛

𝑓(𝑥)𝑔(𝑥) = (∑ 𝑎𝑖 𝑥 ) (∑ 𝑏𝑖 𝑥 ) = ∑ 𝑎𝑖 𝑏𝑗 𝑥 𝑖+𝑗 ≠ 0
𝑖 𝑖

𝑖=0 𝑖=0 𝑖,𝑗=0

តក្រ ោះ 𝑎𝑖0 𝑏𝑗0 ≠ 0 តោយស្ត ដេ ℜ ជា 𝐼𝑛𝑡𝑒𝑔𝑟𝑎𝑙 𝑑𝑜𝑚𝑎𝑖𝑛។

∴ ℜ[𝑥]ជា 𝐼𝑛𝑡𝑒𝑔𝑟𝑎𝑙 𝑑𝑜𝑚𝑎𝑖𝑛 □

ឧទាហ ណ៍៖ ℤ ជា 𝐼𝑛𝑡𝑒𝑔𝑟𝑎𝑙 𝑑𝑜𝑚𝑎𝑖𝑛 ⟹ ℤ[𝑥]ជា 𝐼𝑛𝑡𝑒𝑔𝑟𝑎𝑙 𝑑𝑜𝑚𝑎𝑖𝑛។

ℤ𝑛 , 𝑛រឋម ជា𝐼𝑛𝑡𝑒𝑔𝑟𝑎𝑙 𝑑𝑜𝑚𝑎𝑖𝑛 ⟹ ℤ𝑛 [𝑥]ជា 𝑖𝑛𝑡𝑒𝑔𝑟𝑎𝑙 𝑑𝑜𝑚𝑎𝑖𝑛។

តាមលកខណៈខាងតលី

ℜ ជា𝐼𝑛𝑡𝑒𝑔𝑟𝑎𝑙 𝑑𝑜𝑚𝑎𝑖𝑛 ⟹ ℜ[𝑥]ជា 𝐼𝑛𝑡𝑒𝑔𝑟𝑎𝑙 𝑑𝑜𝑚𝑎𝑖𝑛 ⟹ ℜ[𝑥][𝑦] = ℜ[𝑥, 𝑦]

ជា𝐼𝑛𝑡𝑟𝑔𝑎𝑙 𝑑𝑜𝑚𝑎𝑖𝑛
លកខណៈ តេឱ្យ ℜ ជាកង នង
ិ 𝑓, 𝑔 ∈ ℜ[𝑥] តេបាន (1)នង
ិ (2)ពេ
ិ

(1). Deg(𝑓 ± 𝑔) ≤ max{𝑑𝑒𝑔 𝑓 , 𝑑𝑒𝑔 𝑔}

(2). Deg(𝑓 ⋅ 𝑔) ≤ deg 𝑓 + deg 𝑔

ក្រស្តយ៖ យក 𝑓(𝑥) = ∑𝑛𝑖=0 𝑎𝑖 𝑥 𝑖 , 𝑎𝑛 ≠ 0, 𝑔(𝑥) = ∑𝑚 𝑖

𝑖=0 𝑏𝑖 𝑥 , 𝑏𝑚 ≠ 0

(1). តរី 𝑚 ≤ 𝑛 ⟹ deg(𝑓 ± 𝑔) = 𝑛 = deg 𝑓

តរី 𝑛 ≤ 𝑚 ⟹ deg(𝑓 ± 𝑔) = 𝑚 = deg 𝑔

តរី 𝑛 = 𝑚 តហយ
ី 𝑎𝑛 , 𝑏𝑚 មានសញ្ញាែូចគាន ⟹ deg(𝑓 + 𝑔) = 𝑛 = deg 𝑓 = deg 𝑔

ឬ 𝑎𝑛 , 𝑏𝑚 មានសញ្ញាផទយគាន ⟹ deg(𝑓 + 𝑔) < deg 𝑓 = deg 𝑔

ែូចគានដែ ចំត ោះ deg(𝑓 − 𝑔)។

(2). 𝑓(𝑥)𝑔(𝑥) = (∑𝑛𝑖=0 𝑎𝑖 𝑥 𝑖 )(∑𝑚 𝑖 𝑛 𝑚

𝑖=0 𝑏𝑖 𝑥 ) = ∑𝑖=0 ∑𝑗=0 𝑎𝑖 𝑏𝑗 𝑥
𝑖+𝑗

ក ណី 𝑎𝑛 នង
ិ 𝑏𝑚 ជាេួដចកននសូនយជាមួយគាន ⟹ 𝑎𝑛 𝑏𝑚 = 0 ⟹ deg(𝑓 ⋅ 𝑔) < 𝑛 + 𝑚

តរីមិនចឹងតទ deg(𝑓 ⋅ 𝑔) = 𝑚 + 𝑛 ។

ក្រទឹសដីរទ៖ (ក្រទឹសដីរទភាពដចកោច់)

តេឱ្យ ℜ ជា 𝐼𝑛𝑡𝑒𝑔𝑟𝑎𝑙 𝐷𝑜𝑚𝑎𝑖𝑛 និង 𝑓, 𝑔 ∈ ℜ[𝑥] ជាពហធាមិនសូ នយ។ ត ោះ ∃! 𝑞, 𝑟 ∈ ℜ[𝑥] ដែល

𝑓 = 𝑞𝑔 + 𝑟
{
deg 𝑟 < deg 𝑔

ក្រស្តយ៖ភាពមាន

តរី 𝑓(𝑥) = 0 ពិេ

តរី 𝑓(𝑥) ≠ 0 នង
ិ deg 𝑓 ≥ deg 𝑔 ដចកពហធា𝑞 មានែឺតក្រក deg 𝑓 − deg 𝑔 , deg 𝑟 < deg 𝑔

តរី 𝑓(𝑥) ≠ 0 នង
ិ deg 𝑓 < deg 𝑔 ដចកពហធា 𝑞 = 0, 𝑟 = 𝑓
ឧរមាថា 𝑓, 𝑔 ∈ ℜ[𝑥] មិនសូ នយ មាន𝑞 ′ , 𝑟 ′ ∈ ℜ[𝑥]តផេងតទៀេដែល

𝑓 = 𝑔𝑞 ′ + 𝑟′
{
deg 𝑟′ < deg 𝑔

តេបាន

𝑔𝑞 + 𝑟 = 𝑔𝑞 ′ + 𝑟 ′
𝑟 − 𝑟 ′ = 𝑔(𝑞 ′ − 𝑞)
ដេ deg(𝑟 − 𝑟 ′ ) ≤ deg 𝑟 ឬ deg 𝑟 ′ < deg 𝑔 តេបាន

𝑞 − 𝑞′ = 0 ⟺ 𝑞 = 𝑞′

តេបាន 𝑟 − 𝑟 ′ = 0 ⟺ 𝑟 = 𝑟 ′ ។

លំហាេ់៖ តរ𝕂
ី ជាាយ(𝐹𝑖𝑒𝑙𝑑) ត ោះក្រេរ់𝐼𝑑𝑒𝑎𝑙 ននកងពហធា 𝕂[x] ជា 𝑝𝑟𝑖𝑛𝑐𝑖𝑝𝑎𝑙។

ចតមលីយ៖ យក 𝐼 ជា 𝐼𝑑𝑒𝑎𝑙 នន 𝕂[𝑥]

តរី 𝐼 = 0 = (0)

តរី 𝐼 = 𝕂[𝑥] = (1)

តរី 0 ≠ 𝐼 ≠ 𝕂[𝑥], 𝑝(𝑥) ∈ 𝐼 ⊂ 𝕂[𝑥] ដែលមានែឺតក្រកេូចជាងតេកនង 𝐼, (𝑝(𝑥)) = 𝑝(𝑥)𝕂[𝑥] ⊂ 𝐼

ក្រស្តយថា 𝐼 ⊂ (𝑝(𝑥))

∀𝑓(𝑥) ∈ 𝐼, ∃! 𝑞(𝑥), 𝑟(𝑥) ∈ 𝕂[𝑥]ដែល 𝑓(𝑥) = 𝑝(𝑥)𝑞(𝑥) + 𝑟(𝑥), deg 𝑟 < deg 𝑝

តេបាន 𝑟(𝑥) = 𝑓(𝑥) − 𝑝(𝑥)𝑞(𝑥) ∈ 𝐼 ⟹ deg 𝑟 ≥ deg 𝑝 ផទយពីា ពិេ

ត ោះ 𝑟 = 0 ⟹ 𝑓(𝑥) = 𝑝(𝑥)𝑞(𝑥) ⟹ 𝑓(𝑥) ∈ (𝑝(𝑥))។

∴ 𝐼 = (𝑝(𝑥)) □
Principal Ideal Domain

និយមន័យ៖ យក ℜ ជា 𝐼𝑛𝑡𝑒𝑔𝑟𝑎𝑙 𝑑𝑜𝑚𝑎𝑖𝑛 ។ តរីក្រេរ់ 𝐼𝑑𝑒𝑎𝑙 នន ℜ ជា 𝑃𝑟𝑖𝑛𝑐𝑖𝑝𝑎𝑙 ត ោះ ℜ តៅថា

𝑃𝑟𝑖𝑛𝑐𝑖𝑝𝑎𝑙 𝐼𝑑𝑒𝑎𝑙 𝐷𝑜𝑚𝑎𝑖𝑛( 𝑃𝐼𝐷)។

ឧទាហ ណ៍៖ (1). ℤ ជា 𝑃𝐼𝐷 ពិេតាមលំហាេ់ខាងតលី ។

(2). យក 𝕂 ជាាយមួយ ត ោះ𝕂[𝑥]ជា (𝑃𝐼𝐷) ពិេតាមលំហាេ់ខាងតលី។

(3). ℤ[𝑥]មិនដមនជា 𝑃𝐼𝐷 តទ តក្រ ោះ (2, 𝑥) = {2𝑓(𝑥) + 𝑥𝑔(𝑥)|𝑓(𝑥), 𝑔(𝑥) ∈ ℤ[𝑥]}

យក 𝜑(𝑥) ∈ (2, 𝑥), 𝜑(0) = 2𝑓 (0)េូ ដេក្រេរ់𝜑(𝑥) ∈ ℤ[𝑥], 𝜑(0)មិនសទធដេេូតទ។

កងផលដចក

យក ℜ ជាកងក្រេេរ់មាន 1ℜ ជាធាេឯកតា ។

នយ
ិ មន័យ៖ យក 𝐼 ជា 𝐼𝑑𝑒𝑎𝑙 មួយននកង ℜ ។ ចំត ោះក្រេរ់ 𝑥, 𝑦 ∈ ℜ កំណេ់

នយ
ិ មន័យ
𝑥~𝑦 ⇔ 𝑥 − 𝑦 ∈ 𝐼 ឬ 𝑥 ≡ 𝑦(𝑚𝑜𝑑 𝐼)

~ ជាទំ ក់ទំនងសមមូល។

យក 𝑎 ∈ ℜ តេបានថានក់សមមូលនន 𝑎 កំណេ់តោយ

𝑎̅ ≔ 𝑎 + 𝐼 = {𝑎 + 𝑥|𝑥 ∈ 𝐼} = {𝑦 ∈ ℜ|𝑦 − 𝑎 ∈ 𝐼}

ឬតៅថា Coset នន I កនង ℜ ។

សំណំ នន Coset ទាំងអស់នន 𝐼 កនង ℜ កំណេ់តោយ

ℜ⁄ = {𝑐𝑜𝑠𝑒𝑡 នន 𝐼} = ℜ⁄~
𝐼