Mejoza – przebieg i znaczenie

Mejoza przebieg
Mejoza to podział jądra komórkowego (kariokineza) zmieniający liczbę chromosomów w
komórkach potomnych. Ten rodzaj kariokinezy nazywany jest podziałem redukcyjnym,
ponieważ redukuje o połowę liczbę chromosomów w komórkach. Mejoza prowadzi do
powstania gamet u zwierząt oraz mejospor u roślin i grzybów. Dzięki redukcji liczby
chromosomów możliwe jest utrzymanie stałej ich liczby w kolejnych pokoleniach. W wyniku
mejozy z jednej komórki diploidalnej powstają cztery komórki haploidalne. W trakcie mejozy
dochodzi do rekombinacji genów dzięki crossing-over i losowej segregacji chromosomów.
Mejoza składa się z dwóch następujących po sobie podziałów, a w każdym z nich występują
cztery fazy: profaza, metafaza, anafaza i telofaza. Mejoza poprzedzona jest fazą S, czyli
replikacją DNA, dzięki której podwaja się liczba cząsteczek DNA, ale nie zmienia się liczba
chromosomów w komórce (2n, 4c).

Profaza I
Ten etap mejozy jest bardziej skomplikowany i dłuższy niż profaza mitozy. Profaza I
rozpoczyna się od kondensacji chromatyny. Następnie dochodzi do koniugacji
zreplikowanych chromosomów homologicznych – splatają się one w pary, tworząc biwalenty
(tetrady). Kolejnym etapem jest crossing-over, czyli wymiana odcinków DNA między
dwiema niesiostrzanymi chromatydami chromosomów homologicznych. Zanika otoczka
jądrowa oraz jąderko. Syntetyzowane są włókna wrzeciona podziałowego.

Metafaza I
Do biwalentów przyłączają się włókna wrzeciona podziałowego i układają je w płaszczyźnie
równikowej w płytkę metafazową. Płytka metafazowa ma grubość czterech chromatyd.

Anafaza I
Skracające się włókna wrzeciona podziałowego doprowadzają do rozdzielenia biwalentów i
odciągnięcia chromosomów homologicznych do przeciwległych biegunów komórki. W
odróżnieniu od anafazy mitotycznej tutaj nie dochodzi do pęknięcia centromerów, a
rozdzielane są całe chromosomy. Ten etap prowadzi do redukcji liczby chromosomów w
komórkach potomnych. Anafaza I kończy się, gdy chromosomy homologiczne osiągną
maksymalne oddalenie.

Telofaza I
Na tym etapie dochodzi do częściowej despiralizacji chromatyny. Zanikają włókna wrzeciona
podziałowego. Odtwarzana jest otoczka jądrowa i jąderko. Zwykle dochodzi do podziału
cytoplazmy. Powstają dwie komórki potomne o zredukowanej liczbie chromosomów (n, 2c).
Mejoza – podział II

Drugi podział mejotyczny przypomina podział mitotyczny, jednak ze względu na to, że nie
poprzedza go replikacja DNA, prowadzi do zmniejszenia liczby cząsteczek DNA o połowę.
W profazie II chromatyna ulega kondensacji do chromosomów, zanikają otoczka jądrowa i
jąderko. W metafazie II chromosomy układają się w płaszczyźnie równikowej. Tym razem
płytka metafazowa ma grubość dwóch chromatyd. Anafaza II to rozdzielenie chromatyd
siostrzanych z pęknięciem centromerów. Następuje wędrówka chromosomów potomnych do
przeciwległych biegunów komórki. W telofazie II chromosomy ulegają despiralizacji,
odtwarzana jest otoczka jądrowa i jąderko, a cytoplazma ulega podziałowi.

Ostatecznym wynikiem obu podziałów są cztery komórki haploidalne (n, c). W związku z
zachodzącym w trakcie pierwszego podziału crossing-over, do którego doszło w dwóch z
czterech chromatyd (po jednej z każdego chromosomu, w chromatydach niesiostrzanych), w
komórkach potomnych mogą znajdować się chromosomy niewymieszane lub wymieszane. W
komórkach potomnych powstaje więc losowy zestaw chromosomów. Losowy rozdział
chromosomów oraz zachodzący w pierwszym podziale crossing-over są źródłem zmienności
genetycznej.