Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Rytronalata 20052015

..
2005-01-28 .. SARR S.A.
.. ul. Jagiellońska 14
.. 33-300 Nowy Sącz
.. tel. (018) 440-81-63; 440-81-64

fax (018) 442-29-50
www.SARR.com.pl
Sądecka Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.
Plan Rozwoju
Lokalnego Gminy
Rytro na lata
2005-2013
. . . . . . . . . .
Urząd Gminy Rytro

33-343 Rytro
tel./fax (018) 446-90-40, 446-90-51
e-mail: gmina@rytro.sacz.pl
Rytro – Nowy Sącz

luty 2005
Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Rytro na lata 2005 - 2013
Opracowanie: Sądecka Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.

33-300 Nowy Sącz, ul. Jagiellońska 14,
tel.: 440-81-63, 440-81-64; fax.: 442-29-50, www.SARR.com.pl
Strona 2
SPIS TREŚCI
I. ZAŁOŻENIA METODYCZNE...............................................................................................4
II. DIAGNOZA PROSPEKTYWNA SYTUACJI SPOŁECZNO-GOSPODARCZEJ
GMINY RYTRO.......................................................................................................................6
2.1. Ogólny profil gminy...........................................................................................................6
2.2. Analiza stanu istniejącego wraz z prognozami...................................................................7
2.2.1. Uwarunkowania środowiska przyrodniczego...........................................................................9
Położenie fizyczno-geograficzne............................................................................................9
Przyroda obszaru...................................................................................................................10
Konserwatorska ochrona przyrody........................................................................................13
Zidentyfikowane problemy.....................................................................................................16
2.2.2. Ład przestrzenny......................................................................................................................17
Gospodarka wodno-ściekowa i odpadami..............................................................................17
Elektroenergetyka..................................................................................................................19
Gazyfikacja............................................................................................................................19
Łączność................................................................................................................................20
Komunikacja..........................................................................................................................20
2.2.3. Gospodarka..............................................................................................................................22
Struktura podmiotów gospodarczych.....................................................................................22
Struktura podstawowych branż..............................................................................................28
2.2.4. Turystyka.................................................................................................................................45
2.2.5. Sfera społeczna........................................................................................................................52
Struktura demograficzna........................................................................................................52
Rynek pracy...........................................................................................................................66
Jakość życia...........................................................................................................................73
2.3. Zrealizowane zadania inwestycyjne w latach 1995-2004...................................................82
III. ZADANIA WPŁYWAJĄCE NA POPRAWĘ SYTUACJI W GMINIE............................85
3.1. Wykaz zadań priorytetowych.............................................................................................85
3.2. Ocena ważności zadań inwestycyjnych..............................................................................86
IV. REALIZACJA ZADAŃ I PROJEKTÓW.............................................................................90
4.1. Programy operacyjne dla projektów których realizację przewidziano na lata 2005-2013
...........................................................................................................................................................90
V. POWIĄZANIA PROJEKTÓW Z INNYMI DZIAŁANIAMI REALIZOWANYMI NA
OBSZARZE..............................................................................................................................93
VI. OCZEKIWANE WSKAŹNIKI OSIĄGNIĘĆ PLANU ROZWOJU LOKALNEGO.......96
VII. OCENY I PROJEKCJE FIANSOWE GMINY....................................................................99

Strona 2
7.1. Blok analiz diagnostycznych za lata 2001-2004.................................................................99

7.1.1. Analiza i diagnoza dochodów..................................................................................................100
7.1.2. Analiza i diagnoza wydatków..................................................................................................104

7.2. Blok analiz prognostycznych do roku 2007.......................................................................107
7.3. Blok analiz porównawczych...............................................................................................110
7.3.1. Analiza i ocena porównawcza w czasie...................................................................................111
Analiza i ocena dochodów......................................................................................................111
Analiza i ocena wydatków.......................................................................................................113
Analiza i ocena wyniku i zadłużenia........................................................................................114
7.3.2. Analiza i ocena porównawcza w przestrzeni............................................................................116
Założenia metodyczne analizy porównawczej........................................................................117
Dochody budżetowe...............................................................................................................119
Wydatki budżetowe.................................................................................................................120
Wynik na działalności............................................................................................................120
7.4. Inżynieria finansowa Planu Rozwoju Lokalnego...............................................................121
7.4.1. Plan finansowy do roku 2013...................................................................................................121
7.4.2. Prognoza zadłużenia i potencjału finansowego........................................................................124
7.4.3. Zdolność absorpcji funduszy strukturalnych i realizacji zadań inwestycyjnych.......................126
7.4.4. Analiza zewnętrznych źródeł finansowych..............................................................................130
Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego.................................................130
Sektorowy Program Operacyjny Restrukturyzacji i Modernizacji Sektora Żywnościowego
oraz Rozwoju Zasobów Wiejskich..........................................................................................133
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej............................................134
Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa .............................................................136
Perspektywa wsparcia z Funduszy Strukturalnych Unii Europejskiej w okresie
programowania 2007-2013....................................................................................................137
VIII. SYSTEM WDRAŻANIA PLANU ROZWOJU LOKALNEGO.......................................139
IX. SPOSOBY MONITOROWANIA, OCENY I KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ
PLANU ROZWOJU LOKALNEGO...................................................................................143
9.1. Monitoring..........................................................................................................................143
9.2. Ewaluacja............................................................................................................................145
9.3. Sposoby inicjowania współpracy pomiędzy sektorem publicznym, prywatnym i
organizacjami pozarządowymi...........................................................................................146
9.4. Public Relations..................................................................................................................148
X. PODSUMOWANIE................................................................................................................151
SPIS RYSUNKÓW I TABLIC.......................................................................................................153

Strona 3
I. ZAŁOŻENIA METODYCZNE
Intencją niniejszego Planu Rozwoju Lokalnego (dalej: PRL) było opracowanie założeń
lokalnego systemu planistycznego dla celów polityki społeczno-gospodarczej prowadzonej przez
Urząd Gminy Rytro. Generalną zasadą przyjętą przy projektowaniu PRL była
zasada celowości wyrażająca się w określeniu reguł gospodarowania środkami
finansowymi oraz ustaleniu najważniejszych potrzeb inwestycyjnych gminy. Założono, że
planowanie i finansowanie rozwoju lokalnego, winno odbywać się z dostosowaniem do
standardów oraz norm Unii Europejskiej. Ponadto, PRL jest jednym z podstawowych narzędzi
skutecznego zarządzania gminą, umożliwiającym w perspektywie wieloletniej planowanie
realizacji inwestycji komunalnych jak i podejmowanie aktywnych działań zmierzających do
podniesienia jakości życia mieszkańców oraz poprawy infrastruktury technicznej. Istotnym
argumentem jest, iż dokument ten niezbędny okazuje się przy pozyskiwaniu środków
finansowych z Funduszy Strukturalnych UE.
Aby wypełnić powyższe postulaty Zespół Redakcyjny zadbał, by dokument został

sporządzony w oparciu o szczegółowe wytyczne zawarte w „Uzupełnieniu Programu” do
Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego w wersji z marca 2004
(Wersja IV – Dokument Roboczy) umożliwiając tym samym skuteczne ubieganie się o środki z
funduszy UE. Autorzy opracowania bazując również na warsztacie klasycznych strategii
rozwoju lokalnego, wyrażają przekonanie że PRL stanie się instrumentem zarządzania Gminą
Rytro.
Tezą wiodącą opracowania jest, iż PRL Gminy Rytro to fizyczny przejaw procesu
planowania rozwoju gmin. Istotną cechą tego procesu jest c i ą g ł o ś ć, bowiem proces ten nie
wyraża się w posiadaniu dokumentu, a w jego wdrażaniu, konsekwentnym monitorowaniu i
weryfikowaniu. Dlatego też PRL jest dokumentem otwartym - w zależności od potrzeb i
uwarunkowań wewnętrznych oraz zewnętrznych, winien być modyfikowany i aktualizowany.
Wnioski dotyczące zmian mogą być składane przez radnych, rady sołeckie, organizacje
pozarządowe, nieformalne grupy mieszkańców.

Strona 4
Zawartość merytoryczna PRL Gminy Rytro pozwala na rekapitulację funkcji jakie winien
on pełnić:
 funkcja promocyjna – plan jest dokumentem eksponującym te cele rozwoju Gminy

Rytro, które są w jakimś sensie atrakcyjne i możliwe do osiągnięcia, pod warunkiem
z a s i l a n i a z e w n ę t r z n e g o,
 funkcja regulacyjne – plan jest wyznacznikiem konkretnie podejmowanych decyzji

gwarantujących realizację ustalonych celów,
 funkcja informacyjna – plan jest zbiorem informacji o spodziewanych kierunkach

rozwoju i zamierzonych decyzjach władz Gminy Rytro,
 funkcja pobudzająca – plan jest dokumentem zmuszającym podmioty władzy do

poszukiwania możliwości optymalnego rozwoju Gminy Rytro,
 funkcja kontrolna – plan jest podstawą oceny skuteczności działania organów

odpowiedzialnych za politykę gospodarczą Gminy Rytro.
Projekt planu opracowany został przez Sądecką Agencję Rozwoju Regionalnego S.A. z
siedzibą w Nowym Sączu. Prace ekspertów Agencji nad planem trwały pomiędzy grudniem
2004 r., a styczniem 2005 r. Przyjęta metoda prac studialnych opierała się na dodatnim
sprzężeniem zwrotnym, charakteryzującym się relacją U.G. Rytro – SARR – U.G. Rytro –
SARR.
PRL został przygotowany dla Gminy Rytro, w jej granicach administracyjnych. Niniejszy
dokument obejmuje swymi analizami dwa przedziały czasowe, odpowiadające horyzontowi
planowania w UE. Pierwszy, bliski okres planowania to przedział czasowy do 2006 r., drugi
horyzont planowania to lata 2007-2013.

Strona 5
II. DIAGNOZA PROSPEKTYWNA
SYTUACJI SPOŁECZNO-GOSPODARCZEJ GMINY RYTRO
2.1. Ogólny profil gminy
Gmina Rytro należy do najmłodszych i najmniejszych gmin w województwie

małopolskim. Gmina utworzona została 1 stycznia 1995 r., po odłączeniu od gminy Piwniczna
Zdrój. Jej obszar wynosi ok. 4200 ha z czego 77 % znajduje się na terenie Popradzkiego Parku
Krajobrazowego. Gmina liczy ponad 3700 mieszkańców obejmując 4 wsie – Rytro, Suchą
Strugę, Roztokę Ryterską i Obłazy Ryterskie.
Rysunek 1. Mapa poglądowa Rytra

Źródło: www.rytro.sacz.pl
Gmina od zachodu i północy

graniczy z Gminą Stary Sącz, od
wschodu z Gminą Nawojowa, od
południowego zachodu z Miastem
Szczawnica, a od południowego zachodu z Gminą Piwniczna. Gmina Rytro usytuowana jest na
trasie głównego szlaku turystycznego Beskidu Sądeckiego, w przełomowej części doliny
Popradu. Od zachodu otaczają ją lesiste wzgórza pasma Radziejowej, a od wschodu pasma
Jaworzyny. Ze względu na lecznicze właściwości klimatu, zachowane naturalnie walory
przyrodnicze już od XIX w. Jest popularną gminą letniskową.
Rytro rozłożone jest w dolinie rzek: Popradu i Roztoczaniki oraz rozrzucone na zboczach
i szczytach wzgórz Połomi Wyżnej, Niżnej i Mikołaski. Do Rytra należy też sołectwo Życzanów

Strona 6
z Podmakowicą. Druga wieś Sucha Struga leży na prawym brzegu Popradu, naprzeciw Rytra, u
podnóża góry Makowica, a na południe od ruin – zameczku stróży. Roztoka Ryterska jest
najbardziej skupioną wioską w dolinie potoku Małej Roztoki. Natomiast najbardziej rozrzucone
na wzgórzach są domostwa Obłazów Ryterskich.
Przez Gminę Rytro przebiega droga krajowa o funkcji regionalnej ze Starego Sącza do
Piwnicznej, dalej w kierunku Muszyny i na przejście graniczne w Mniszku oraz linia kolejowa
zelektryfikowana: Nowy Sącz – Muszyna – przejście graniczne.
Po wprowadzeniu reformy samorządowej w 1990 Rytro oraz okoliczne wsie zostały

włączone do wspólnej gminy z siedzibą w Piwnicznej Zdroju. Po czterech latach mieszkańcy
złożyli wniosek o podział wspólnej gminy zakończony sukcesem w maju 1995 r., kiedy to
odbyły się wybory do Rady Gminy Rytro. Od tego czasu gmina realizuje bardzo ważne dla
społeczności i przebywających gości inwestycje, których najważniejsze to oddanie po remoncie
budynku Domu Gromadzkiego na potrzeby Gimnazjum im. Ks. Józefa Woźniackiego, budowa
ponad 20 km kanalizacji sanitarnej wraz z nowoczesną oczyszczalnią ścieków, budowa dróg
lokalnych i chodników przy głównych szlakach komunikacyjnych, zmiana systemów
grzewczych w kotłowniach komunalnych na ekologiczne – olejowe.
Głównym kierunkiem rozwoju gminy jest turystyka i ochrona środowiska. Działania w

tym zakresie zostały uwieńczone sukcesem w 2003 r. W ogólnopolskim konkursie ekologicznym
„Przyjaźni Środowisku”, w którym Gmina Rytro została laureatem w kategorii „Gmina
Przyjazna Środowisku”.
Samorząd gminy jest otwarty na współpracę i kontakty partnerskie. W 1996 r. Podpisano

umowę o współpracy z Gminą Menconico z Włoch, a w roku 2000 podpisano umowę
partnerską z Gminą Wiejską Puck, która rozwija się bardzo dobrze na wielu płaszczyznach. Do
Rytra przyjeżdżają zaprzyjaźnienie goście z Holandii, Belgii, Norwegii, Niemiec i innych
krajów, doceniając walory Ziemi Ryterskiej i gościnność mieszkańców. Władze gminy czynią
intensywne starania w kierunku pozyskania inwestorów do budowy wyciągów narciarskich oraz
zagospodarowania złóż wód mineralnych.
2.2. Analiza stanu istniejącego wraz z prognozami

Strona 7
Rdzeniem diagnozy prospektywnej jest niniejszy podrozdział, w którym przedstawiono

wybrane sfery charakteryzujące Gminę Rytro. Są to: środowisko geograficzne, turystyka, ład
przestrzenny, gospodarka oraz problematyka społeczna. Zadbano, by poszczególne

charakterystyki opierały się na aktualnie dostępnych danych.
W tym miejscu koniecznej refleksji wymaga tytuł rozdziału i jego kontekst w całości
opracowania. Otóż diagnoza jest w największym uproszczeniu opisem stanu i rozwoju
społeczno-gospodarczego jednostki terytorialnej. Aby wypełniała ona kanon diagnozy
prospektywnej (również zwanej strategicznej) musi zostać poszerzona o analizy prognostyczne.
Zarówno technika konstrukcji PRL, jak i przede wszystkim konieczność uwzględnienia jego
funkcji (patrz: 1. Założenia metodyczne), pełnionych w tworzeniu realnych wartości planu
sugerują, że liczba charakterystyk kreujących PRL jako dokument projekcji przyszłości nie może
być duża. Pierwotny zbiór cech będący podstawą prognozy musi być zatem zredukowana do
zbioru „oszczędnego” bez spowodowania strat w informacji, a tym samym uwydatniającym
najważniejsze aspekty planu. Dlatego też, prognozy przeprowadzone zostały w wybranych
sferach charakteryzujących gminę oraz na podstawie wybranych cech.
Doboru cech prognostycznych dokonano w oparciu o metodę a priori wartości

informacyjnej cechy. Pomijamy rozważania nt. algorytmu tej metody i w tym celu odsyłając do
literatury fachowej (B.B. Rozin, Teoria rozpoznania obrazów w badaniach ekonomicznych
Warszawa 1979), zaznaczając jedynie, iż metoda ta sprowadza się do doboru cech na podstawie
opinii ekspertów, a dalej na ich selekcji statystyczno-ekonometrycznej.
Z kolei prognozy przeprowadzone zostały modelami ekstrapolacji tendencji rozwojowej.

Również w tym przypadku nie wdając się w szczegóły ich metodyki (Z. Hellwig, Teoria
prognozy, Wrocław 1977) warto uzasadnić wybór tej grupy metod. Modele ekstrapolacji
tendencji rozwojowej cechują się bierną postawą prognosty wobec prognozowanego zjawiska.
Oznacza to w największym uproszczeniu, iż przeszłe trendy zachowania zmiennej
prognozowanej, przekładana jest na przyszłość. Na etapie diagnozowania nie rozważa się faktu,
iż PRL może aktywnie oddziaływać na przestrzeń społeczno-gospodarczą gminy, bowiem jest to
przedmiotem późniejszych ustaleń. Diagnoza prospektywna ma jedynie odpowiedzieć na pytanie
jak jest? Oraz jak może być przy nie zmienionych warunkach? Z kolei wdrażane i monitorowane
PRL-u realnie może wpłynąć na stan procesów społeczno-gospodarczych. Prognozy są zatem

Strona 8
instrumentem ostrzegawczy przed niepożądanymi zjawiskami, a tym samym instrumentem

wspomagającym podejmowanie decyzji inwestycyjnych wpływających na zmianę stanu.
2.2.1. Uwarunkowania środowiska przyrodniczego
Położenie fizyczno-geograficzne
Gmina Rytro położona jest w południowej części powiatu nowosądeckiego. Pod

względem fizyczno-geograficznym położona jest:
 w obrębie Karpat Zewnętrznych, w mezoregionie Beskidu Sądeckiego. Gmina ma

położenie pomostowe pomiędzy Pasmem Radziejowej i Jaworzyny Krynickiej, które
rozdzielone są doliną Popradu. Obszar gminy zarazem stanowi pomost pomiędzy tymi
masywami górskimi.
Ponadto obszar gminy położony jest:
 w dolnej części zalewni Popradu, przy czym Poprad jest zarazem główną rzeką gminy,
 częściowo w obrębie Popradzkiego Parku Krajobrazowego i jego otuliny,
 w „obszarze chronionego krajobrazu”, którym objęta jest cała część gminy z

wyłączeniem obszaru PPK,
 w obrębie „obszarów węzłowych” i „biocentrów” rangi międzynarodowej sieci

ekologicznej ECONET,
 w sferze ciągów ekologicznych pomiędzy Pasmem Radziejowej i Pasmem Jaworzyny

Krynickiej, biegnących poprzecznie do doliny Popradu oraz wzdłuż rzeki Poprad,
 częściowo w karpackiej strefie źródliskowo-alimentacyjnej,
 w obszarze występowania Głównych Zbiorników Wód Podziemnych (GZWP),
 częściowo w obszarze najwyższej ochrony wód podziemnych – ONO, wydzielonej ze

względu na występowanie wód słodkich i płytkich wód mineralnych.
Granice gminy w znacznej mierze są naturalne. Biegną grzbietami górskimi i korytami

potoków. W południowo – zachodniej części granica gminy sięga po główny grzbiet i zarazem

Strona 9
szczyt Pasma Radziejowej. Na północnym – wschodzie sięga po główny grzbiet Pasma

Jaworzyny Krynickiej – w rejonie Makowicy i Życzanowski Potok.
Gmina ma położenie tranzytowe w stosunku do głównych beskidzkich szlaków

turystycznych. Przez obszar gminy na odcinki Cyrla (k. Makowicy) – dolina Popradu w Rytrze –
Korodowiec – Żołotułki – Wielki Rogacz – Radziejowa – Złomisty Wierch biegnie główny szlak
karpacki, tj. szlak czerwony. Pozostały obszar gminy skomunikowany jest ze szlakiem
czerwonym za pośrednictwem szlaków łącznikowych, które rozpoczynają się w Rytrze,
Barcicach i Starym Sączu.
Przyroda obszaru
Obszar gminy stanowi wycinek karpackiej przestrzeni zawartej pomiędzy wysokością

330 m n.p.m. (dolina Popradu na granicy Rytra z Wolą Krogulecką), a 1 264 m n.p.m. (G.
Radziejowa). Maksymalne deniwelacje sięgają 934 m.
Rzeźba terenu. Około 70% obszaru gminy stanowią góry średnie. Do nich zalicza się
Masyw Radziejowej i Masyw Makowicy. Obejmuje obszary wysoko położone tj. na ogół
powyżej 650 m n.p.m. Stoki grzbietów są proste lub wypukłe o nachyleniu 20 – 40 stopni, a na
obrzeżach grzbietów głównych występują spłaszczone grzbiety niższe. Kontrastowość form,
dynamika krajobrazu, dość duże wysokości względne (ponad 500 m.) oraz rozległe panoramy,
barwność pejzaży i rozległe punkty widokowe odzwierciedlają profil przyrodniczy gminy. Gęsto
porastający zbocza las kryje w sobie niewielkie, ale rzadkie i charakterystyczne formy skalne.
Pośród spokojnych krajobrazów kryją się skały o ciekawych kształtach. Te twory skalne
powstały w wyniku erozji i wietrzenia skał macierzystych budujących masyw górski Beskidu
Sądeckiego, a mianowicie piaskowców zalegających na przemian z łupkami i marglami.
W partiach gór, gdzie szczyty są łagodne, powstały nieliczne szczątki skał w formie
grzybów, ambon i różnego rodzaju ostańców wiążących się z podłożem tylko u podstawy. Przy
bardziej podciętych stokach utworzyły się baszty, związane z trzonem góry, podstawą i
przeważnie jednym bokiem. W dolinach rzek i potoków spotyka się odsłonięte przez wodę
fragmenty skalne, ściany i płyty w zboczach albo progi w korytach tworzące wodospady.
Najciekawsze formy skalne na terenie Rytra znajdują się:
 w pobliżu szczytu Wierch Nad Kamieniem

Strona 10
 w rejonie szczytu Pusta Wielka

 na grani biegnącej od Przehyby w stronę Rytra – Wietrzne Dziury
 w rejonie Wielkiej Roztoki

 na stoku Hali Koniecznej.
Niewielką część gminy (około 25% powierzchni) zajmują podgórza, głównie o

charakterze pogórzy wysokich, lokalnie tylko średnich. Stanowią niższy stopień schodowej
struktury gór średnich. Ich wierzchołki znajdują się na wysokości 510 – 620 m n.p.m.,
tj. 180 – 300 m nad poziom doliny.
Tylko 5% obszaru gminy zajmują doliny rzeczne. Wśród nich największą jest Dolina
Popradu, która ma duże znaczenie dla atrakcyjności opisywanego terenu. Poprad zasilany jest
licznymi potokami górskimi, które w dużej mierze przyczyniają się do podnoszenia jego
poziomu szczególnie wiosną i latem w czasie deszczy. Doliny większości potoków posiadają
duże spadki przy małym rozwinięciu brzegu. Mają charakter wciosów o stromych zboczach,
niewyrównanym spadku i wąskich dolinach. Ponadto w obrębi gminy zidentyfikowana jest
również Dolina Roztoki, która posiada zbliżona charakterystykę. Obydwie doliny stanowią
główne osie obszaru gminy, w których koncentrują się główne ciągi infrastrukturalne oraz życie
społeczno – gospodarcze.
Z uwagi na rozpiętość pionową, która maksymalnie wynosi 934 m, środowisko

przyrodnicze gminy jest piętrowo zróżnicowane, tworząc klasyczną piętrową strukturę
przyrodniczą. Dotyczy to w szczególności warunków klimatycznych i florystycznych oraz
stosunków wodnych i glebowych.
Klimat. Dolina Popradu wraz z przyległymi pogórzami – do wysokości ok. 650 m n.p.m.
leży w piętrze umiarkowanie ciepłym (średnie temperatury roku od +6 oC do +8oC). Stoki i
grzbiety w przedziale od 650 do ok. 1100 m n.p.m leżą w piętrze umiarkowanie chłodnym
(średnie temperatury roku od +4oC do +6oC), natomiast grzbietowe partie pomiędzy Wielkim
Rogaczem a Przehybą leżą w piętrze chłodnym (średnie temperatury roku od +2oC do +4oC).
W rejonie Rytra ilość opadów w ciągu roku są niewiele wyższe od 800 mm. Najbardziej
obfite w opady są miesiące letnie (czerwiec-sierpień) z maksimum w czerwcu, kiedy sumy
miesięczne wzrastają do ponad 100 mm. Okres od maja do lipca charakteryzuje się największą
częstotliwością (ponad 50%) dni z opadem dobowym >0,1 mm, których w roku, w tej części

Strona 11
Beskidu Sądeckiego, jest przeciętnie 141-178. Średnia roczna liczba dni z opadem >10,0 mm
wynosi 19-31. Z uwagi na wysokie opady 2/3 obszaru gminy stanowi obszar źródliskowo-
alimentacyjny o wysokim potencjale hydrologicznym. Odznacza się najwyższą w skali Karpat

gęstością źródeł (7-12 źr./1 km2), jak również największa gęstością sieci rzecznej (>3 km/km2).
Gleby na terenie Rytra wykazują ścisły związek z budową geologiczną podłoża i rzeźbą
terenu. Wśród użytków rolnych, które w skali gmin zajmują tylko 22% przeważają gleby V i VI
klasy bonitacyjnej. Gleby urodzajniejsze tj. klasy IV z enklawami klasy III występują lokalnie w
dolinie Popradu i na stokach pogórzy. Są to przeważnie mady i gleby pylaste. Na pozostałym
obszarze gminy przeważają gleby mało urodzajne, silnie szkieletowe, o niskiej wartości
produkcyjnej, zaliczane do glin średnich i ciężkich; za to z racji właściwości infiltracyjno –
retencyjnych – o najwyższych walorach hydrologicznych, głównie w zakresie odnawiania wód
głębinowych.
Szata roślinna. Zlewnia okolic Rytra charakteryzuje się stosunkowo dobrze zachowaną
szatą roślinną. Surowy klimat północnych stoków pasma Radziejowej i duże nachylenie terenu
skutecznie ograniczały zasięg osadnictwa i wyrębu lasów pod pola uprawne. Znacznym
zniszczeniom uległa szata leśna jedynie w piętrze pogórza sięgającego po 550 m n.p.m. Obecnie
lasy pozostały tu na stromych zboczach i w otoczeniu wąwozów. Są to przeważnie drzewostany
zniekształcone z dużym udziałem świerka, trafiają się większe powierzchnie lasów jodłowych,
natomiast typowych grądów z dębami, grabem i lipą, jest bardzo niewiele. Nad potokami
zachowały się wąskie, często poprzerywane smugi olszyn. Jednakże w wyniku wycofywania się
rolnictwa z wysokich położeń górskich wiele z tych pól zarosło już brzozowymi zagajnikami,
kępami drzew i krzewów, które stanowią typowy i bardzo malowniczy element krajobrazu
kulturowego w piętrze pogórza. Dla tego piętra charakterystyczne są także fragmenty suchych
łąk i murawek z roślinami ciepłolubnymi. Zajmują one przydrożne i śródpolne skarpy oraz silnie
nasłonecznione fragmenty zboczy o wystawie południowej i południowo – wschodniej. We
wnętrzu dolin, w niedostępnych terenach źródłowych, zachował się zwarty kompleks lasów
reglowych z małymi jedynie polanami. Jakkolwiek duża część drzewostanów została przerąbana
i sztucznie zwiększono udział świerka, to jednak przeważają tu lasy naturalne, w wielu
miejscach zachowały się starodrzewia prastarej karpackiej puszczy.
Głównym typem lasu dolnoreglowego są buczyny, które w zależności od warunków

siedliskowych tworzą dwa odrębne zbiorowiska. Na zboczach cienistych, o wilgotnych i

Strona 12
zasobnych w składniki pokarmowe glebach, rozwija się żyzna buczyna górska, zwana też
buczyną karpacką. W bujnym wielogatunkowym runie tego zbiorowiska leśnego najbardziej
charakterystyczne są: żywiec gruczołowaty, którego fioletowe kwiaty tworzą wczesną wiosną
rozległe kobierce oraz żywokost sercowaty i paprotnik Brauna. W źródłowych obszarach
potoków często spotykamy szczególnie żyzną postać buczyny karpackiej z miesiącznicą trwałą,
natomiast na bardzo stromych i kamienistych stokach o ekspozycji północnej wykształca się
paprociowa postać tego zbiorowiska. Suche grzbiety górskie i silnie nasłonecznione zbocza o
płytkich, skalistych i ubogich glebach, porasta kwaśna buczyna górska, odznaczająca się mniej
dorodnym, niższym drzewostanem. Runo jest tu niekiedy bardzo słabo wykształcone, jednak
nawet tam gdzie pokrywa prawie całe dno lasu składa się z niewielu acidofilnych gatunków,
głównie kosmatki gajowej, borówki czarnej i trzcinnika leśnego.
Fauna okolic Rytra jest typowa dla piętra lasów reglowych Karpat Zachodnich. Jedynie
w najniższych położeniach w sąsiedztwie Rytra występują gatunki związane z piętrem pogórza.
Wśród fauny dominują gatunki szeroko rozpowszechnione zarówno w górach jak i na niżu.
Zwierzęta typowo górskie, związane w swym występowaniu wyłącznie lub głównie z obszarami
gór, są mniej liczne ale bardziej charakterystyczne dla omawianych dolin. Główną rolę w faunie
odgrywają zwierzęta leśne, niejednokrotnie typowe dla naturalnych starodrzewów o charakterze
puszczańskim. Z ssaków spotkać można 18 gatunków. Na wymienienie zasługują drapieżniki:
niedźwiedź, wilk, ryś, żbik, kuna, lis oraz kopytne: jeleń, sarna, dzik, a także prawnie chronione
gryzonie. Z ptaków: orlik krzywy, puchacz, sowy, myszołowy, jastrzębie, pustułki, kruk, bocian
czarny, jarząbek, głuszec i inne.
Konserwatorska ochrona przyrody
W Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy

politykę ochrony przyrody oparto na wcześniejszym rozpoznaniu i określeniu obiektów, które
mogą stanowić przedmiot ochrony konserwatorskiej, sprawowanej w oparciu o wytyczne
konserwatorskie.
Opracowanie poprzedziło rozpoznanie terenowe, archiwalne, kartograficzne i

bibliograficzne. Na tej podstawie stwierdzono, że obszar gminy charakteryzuje się znacznym
udziałem obiektów objętych ochroną prawną oraz zasługujących na różne formy ochrony.

Strona 13
1. 77% obszaru gminy (tj. 3 214 ha) położona jest w Popradzkim Parku Krajobrazowym.
Park utworzono uchwałą nr 169/XIX/87 WRN w Nowym Sączu z dnia 11.11.1987 roku
w celu ochrony wartości przyrodniczo – krajobrazowych. Realizacja tego celu to

dostosowanie działalności gospodarczej do wymogów ochrony przyrody i wprowadzenie
zasad gospodarowania opartych na przesłankach zrównoważonego rozwoju, nie
dopuszczającego do zagospodarowania zagrażającego zasobom i obiektom
przyrodniczym.
2. Na stoku Radzejowej znajduje się rezerwat przyrody Baniska o powierzchni 55,52 ha,
utworzony zgodnie z rozporządzeniem nr 143 Ministra LiPD z dnia 30.04.1955 roku u
zarządzeniem z dnia 04.02.1983 roku w celu ochrony fragmentu puszczy karpackiej regla
dolnego. 1/3 powierzchni rezerwatu podlega ochronie ścisłej.
3. Cały obszar gminy, poza PPK jest Obszarem Chronionego Krajobrazu, zgodnie z
rozporządzeniem nr 27 Wojewody Nowosądeckiego z dnia 1.10.1997 roku
4. Na obszarze gminy występują następujące pomniki przyrody:
a. Buk zwyczajny, o obwodzie pnia 510 cm, na przysiółku Połom w Rytrze

własność M. Dudczak, nr rej. ok. 63, dec. nr Rol. IX-3/81/64 z dnia 25.01.1964
roku Prezydium WRN w Krakowie.
b. 2 stanowiska języcznika zwyczajnego w Roztoce Wielkiej, o pow. 2 ha, na terenie

lasu państwowego Nadleśnictwa Piwniczna, nr rej. ok. 371, rozp. nr 1 Wojewody
Nowosądeckiego z dnia 18.01.1994 roku.
c. Koryto potoku Życzanowskiego „Głąboki Jar” z sąsiadującym lasem na długości

ok. 1 km, o pow. 7 ha. Własność: Lasy Państwowe, Nadleśnictwo Piwniczna, nr
rej. ok. 416, rozp. nr 36 Wojewody Nowosądeckiego z dnia 09.07.1998 roku.
d. Źródło siarczkowe „Katarzyna” w Roztoce Wielkiej w obrębie koryta potoku nr

rej. 430, rozp. nr 21 Wojewody Nowosądeckiego z dnia 28.08.1997 roku.
e. Źródło siarczkowe „Rogasia” w Roztoce Wielkiej oddział 171 c nr rej. 431, rozp.
nr 21 Wojewody Nowosądeckiego z dnia 28.08.1997 roku.
5. Na obszarze gminy występują następujące użytki ekologiczne:

Strona 14
a. Stary kamieniołom w Roztoce Ryterskiej o pow. 0,20 ha na terenie Lasów

Państwowych w nadleśnictwie Piwniczna, rozp. nr 21 Wojewody
Nowosądeckiego z dnia 28.08.1997 roku.
b. Tzw. Park ekologiczny dla ochrony herpetofauny, Uchwała Rady Gminy nr

XL/20/98.
c. Łąka ostrożeniowa wzdłuż droki od DW „Jantar” po granicę lasu, Uchwała rady

Gminy nr XL/20/98.
6. Ochrona gatunkowa roślin i zwierząt:
a. Na obszarze gminy występują ponad 30 gatunków roślin kwiatowych

podlegających ochronie prawnej. Należą tu ok. parzydło leśne, mieczyk
dachówkowaty, dziewięćsił bezłodygowy, lilia złotogłów, śnierzyczka –
przebiśnieg, wawrzynek wilczełyko, storczyki (kruszczyki, podkolany i inne).
Ochrona roślin polega na zakazie niszczenia i usuwania ich ze stanowisk
naturalnych. Zakaz ten nie dotyczy uszkadzania roślin w związku z racjonalną
gospodarką człowieka. Dla ochrony gatunkowej uznano za pomnik przyrody 2 ha
lasu z występującym języcznikiem zwyczajnym w dolinie Roztoki. Zgodnie z
sugestią botaników na zachowanie zasługują polany z występującymi gatunkami
roślin rzadkich i chronionych:
 Konieczna i Makowica – cenne gatunki roślin górskich prawnie chronionych

oraz porostów,
 Magórzycka, Kornytowa i Wżary Wyżne – cenne zbiorowiska z gatunkami

kwitnących roślin chronionych,
 Gółka – z łąką ciepłolubną i gatunkami i ziołoroślami,
 Stanowisko głogu wielkoowocowego na skarpie, przy ujściu potoku

Życzanowskiego (2 z 5 stanowisk w Polsce),
 Miejsce występowania przetacznika pokrzywolistnego w obrębie pomnika

przyrody „Głęboki Jar”,
 Suche murawy z rzadkimi gatunkami w otoczeniu góry Zamkowej w Rytrze,

Strona 15
 Roślinność boru górnoreglowego w przygrzbietowych świerczynkach i ich

sąsiedztwie na Radziejowej
b. Ochrona gatunkowa zwierząt w wymiarze przestrzennym, dotyczy

zabezpieczenia miejsc rozrodu, niektórych zwierząt chronionych oraz podjęcia
tzw. ochrony czynnej. Czynną ochronę płazów podjęto w dolinie Roztoki
Wielkiej i zorganizowano ścieżkę dydaktyczną z miejscami występowania i
rozrodu traszek, żab, ok. zwierząt chronionych.
7. Ochrona zasobów przyrody. Istnieje potrzeba zachowania cennych ekosystemów leśnych

w postaci: dobrze zagospodarowanych drzewostanów, starodrzewni oraz lasów o bardzo
wysokich walorach krajobrazowych w dolinie Roztoki, dolinie Życzanowa oraz na stoku
nad Popradem w Rytrze i góry Zamkowej.
Do objęcia ochroną konserwatorską kwalifikują się:
1. Jaskinia Roztoczańska na północnym zboczu góry Koniecznej w gróbołaicowych

piaskowcach magurskich.
2. Mur skalny w grzbiecie Jaworzyny.
3. Ściana skalna w dolinie Roztoki Wielkiej z pomnikiem pamięci Partyzantów II wojny

światowej.
4. Skałka piaskowca „Dębina” w Suchej Strudze.
5. Odsłonięcie egzotykowych żwirów ilastych w dolinie Roztoki Ryterskiej.
6. „Zamkowe Skałki” w Suchej Strudze.
7. Stanowisko języcznika zwyczajnego na terenie lasu państwowego w Roztoce Wielkiej, w

rejonie Wietrznych Dziur.
8. Stanowisko głogu wielkoowockowego na skarpie, przy ujściu Potoku Życzanowskiego.
9. Koryto Potoku Życzanowskiego w odległości 300 m powyżej ujścia do Popradu na

długości 80 m.
10. Wzgórze Zamkowe w Rytrze.
11. Ekosystemy leśne w dolinie Roztoki.

Strona 16
12. Ekosystemy leśne w dolinie Życzanowa.
13. Ekosystemy leśne na stoku nad Popradem w Rytrze.
14. Liczne zbiorowiska roślinne.
Zidentyfikowane problemy
Analiza warunków środowiska przyrodniczego gminy pozwala na następujące

stwierdzenia:
 Wybitnie górski charakter środowiska, jak również wysoka ranga przyrodnicza

przeważającej części gminy utrudniają swobodny i intensywny rozwój przestrzenny
gminy i samoistnie narzucają konieczność podporządkowania rozwoju gminy funkcjom
ekologicznym i ochronnym. Wymaga to również koncentracji działalności społeczno-
gospodarczej w dotychczasowych centrach wsi, głównie jednak centrum Rytra.
 Duże urozmaicenie rzeźby obszaru i erozyjno – osuwiskowy charakter potencjalnie

rozwojowych terenów uniemożliwia swobodny rozwój zabudowy na terenie gminy.
Ogranicza również dostępność wielu obszarów i powoduje trudności w uzbrojeniu
terenów.
 Źródliskowo – alimentacyjny charakter przeważającej części gminy, występowanie

zasobnych i chronionych zbiorników wód podziemnych GZWP narzucają najwyższą
rangę działaniom na rzecz ochrony zasobów wodnych w sensie ilościowym i
jakościowym.
2.2.2. Ład przestrzenny
Gospodarka wodno-ściekowa i odpadami
Gmina Rytro posiada dobry dostęp do zasobów wody. Gmina w całości położona jest w
zalewni Popradu, prawostronnego dopływu Dunajca i jest położona bezpośrednio nad tą rzeką.
Przez obszar gminy przepływają dopływy Popradu, zasobne w wodę potoki Wielka i Mała
Roztoka i Potok Życzanowski. W oparciu o notowania stacji wodowskazowej na Popradzie w

Strona 17
Starym Sączu orientacyjnie można określić wielkość zasobów wód powierzchniowych w

przekroju Rytro na około 2,5 m3/sek. Tj. 216 tys.m3/dobę. Jakość wód powierzchniowych rzeki
Poprad jest zła. Badania przeprowadzone przez WIOŚ wskazują, że Poprad na całej długości w
ocenie ogólnej był poza klasą czystości ze względu na zanieczyszczenia biologiczne, natomiast
w zakresie wskaźników fizykochemicznych do Rytra wody są poza normatywne. Wg kryterium
hydrobiologicznego Poprad jest w II klasie czystości.
Zasoby wód podziemnych są znacznie mniejsze, jednak w stosunku do innych obszarów

tego regionu liczące się. Najbardziej zasobnym w wodę jest zbiornik utworów
czwartorzędowych, związany z doliną Popradu, gdzie miąższość warstwy wodnej wynosi około
5 m, a wydajność pojedynczej studni 2-5m3/h. Mniej zasobne są zbiorniki czwartorzędowe w
dolinach Roztoki Wielkiej i Małej, gdzie miąższość warstwy wodonośnej nie przekracza 2 m, a
wydajność studni nie przekracza 2m3/h. Na pozostałym obszarze występują zbiorniki związane z
utworami fliszowymi o charakterze szczelinowo porowym i wydajności studni 2-8 m 3/dobę.
Ogółem wielkość zasobów wód podziemnych na obszarze gminy szacuje się na 850 m3/ dobę.
Woda do celów bytowo gospodarczych dla budownictwa mieszkaniowego, wczasowego,

usług i rzemiosła dostarczana jest z wodociągów zbiorczych, lokalnych i ujęć indywidualnych.
Gmina Rytro zwodociągowana jest w 70%. Dotyczy to miejscowości Rytro, Roztoka

Ryterska, Obłazy Ryterskie. W sołectwach Sucha Struga, Życzanów zaopatrzenie mieszkańców
w wodę odbywa się z własnych prywatnych ujęć. Główny wodociąg o którym mowa wyżej
wybudowano w latach 1985-90. Woda pobierana jest z ujęcia w Baniskach i pod własnym
ciśnieniem rozprowadzona do gospodarstw. Długość magistrali wynosi 17,8 km, a sieci 6,2 km.
Obecnie z wody korzysta 430 gospodarstw domowych. Wodociągiem głównym
w miejscowościach Rytro, Roztoka Ryterska, Obłazy Ryterskie zarządza Spółka Wodno –
Kanalizacyjna. W poniższej tablicy zamieszczono podstawowe charakterystyki dotyczące sieci
wodociągowej na przestrzeni lat, w których funkcjonuje samorząd Gminy Rytro.
Tablica 1. Charakterystyki wodociągów w Gminie Rytro w latach 1995-2002

Wyszczególnienie 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002
Długość czynnej sieci rozdzielczej
17,6 17,6 17,8 17,8 17,8 17,8 17,8 17,8
w km
Liczba połączeń do budynków
mieszkalnych i zbiorowego 340,0 350,0 365,0 365,0 365,0 365,0 365,0 370,0
mieszkalnictwa

Strona 18
Woda dostarczana gospodarstwom

62,1 63,2 64,8 64,8 58,0 107,0 124,0 129,0
domowym w dam3
Źródło: Opracowanie własne na podstawie BDL
W zakresie odprowadzania ścieków o usuwania odpadów Gmina Rytro od 1996 roku

prowadzi duże zadanie inwestycyjne pn. „Budowa i rozbudowa kanalizacji i oczyszczalni
ścieków”. W chwili obecnej efektem ww. inwestycji jest uruchomiona oczyszczalnie ścieków
typu BIOVAC o przepustowości 500 m3/d (docelowo 800m3/d). Ponadto, wykonano sieć
kanalizacyjną o dł. Ok.22,5 km, z 2 przepompowniami w miejscowościach Życzanów, Sucha
Struga. Do kanalizacji przyłączono 220 podmiotów w miejscowościach Rytro, Sucha Struga,
Roztoka Ryterska. W planie inwestycyjnym gminy jest budowa 7 przepompowni i wykonanie
kolejnych przyłączy.
Tablica 2. Charakterystyki sieci kanalizacyjnej w Gminie Rytro w latach 1995-2002

Długość czynnej sieci
0,0 0,0 0,0 0,0 0,8 3,2 6,9 15,2
kanalizacyjnej w km
Liczba połączeń do budynków
mieszkalnych i zbiorowego 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 72,0 72,0 116,0
mieszkalnictwa
Ścieki odprowadzane w dam3 bd 0,0 0,0 0,0 0,7 8,8 17,0 22,0
Na pozostałym obszarze gminy powstające ścieki gromadzone są w przydomowych

zbiornikach wybieralnych, często nieszczelnych lub są bezpośrednio zrzucane do wód otwartych
i do gruntu. Stan gospodarki ściekowej wpływa negatywnie na jakość wód powierzchniowych,
zagraża jakości wód podziemnych i zanieczyszcza wody „podskórne”.
Powstające na terenie gminy odpady stałe wywożone są na wysypisko śmieci w

sąsiednich gminach.

Strona 19
Elektroenergetyka
Obszar Gminy Rytro obsługiwany jest przez Rejon Energetyczny w Nowym Sączu.
Gmina jest zelektryfikowana w 100%. Zasilanie odbywa się z linii elektroenergetycznych
średniego i niskiego napięcia. Energia elektryczna dostarczana jest od strony GPZ 110/15 kV
„Tarnowska” zlokalizowana w Nowym Sączu, a rezerwowo od GPZ w Piwnicznej.
Bezpośrednio do odbiorców energia elektryczna dostarczana jest siecią niskich napięć poprzez
stacje transformatorowe 15/0,4 kV w większości słupowe.
Przez obszar gminy przebiega również linia przesyłowa wysokiego napięcia 100KV. Na
terenie gminy znajdują się również elektrownia wodna i wiatrowa, dostarczająca prąd do
obiektów zarządzanych przez Parafię Rzymskokatolicką.
Gazyfikacja
Gmina Rytro nie posiada gazu. Możliwość gazyfikacji pojawi się dopiero po
zrealizowaniu gazociągu wysokoprężnego od Piątkowej do Rytra.
Na obszarze gminy brak jest scentralizowanych systemów ciepłowniczych. Większe

obiekty usługowe posiadają własne kotłownie lokalne na paliwo stałe. Większość budownictwa
mieszkaniowego ogrzewana jest paleniskami piecowymi.
Łączność
Gmina Rytro należy do Strefy Numerycznej w Nowym Sączu o Okręgu Telefonicznego

Nowy Sącz. Połączenia telefoniczne dla obszaru gminy realizuje centrala telefoniczna w Rytrze,
połączona z Nowym Sączem i Piwniczną. Gmina stelefonizowana jest w ok.85%. W roku 1997
Telekomunikacja Polska S.A. zamontowała w Rytrze nowoczesną centralę automatyczną
podłączoną kablem światłowodowym. W chwili obecnej około 650 gospodarstw domowych
posiada telefony stacjonarne. W 2004 roku zamontowano na Górze Zamkowej maszt radiowej
sieci internetowej pozwalającej mieszkańcom i instytucjom korzystać z stałych łącz
internetowych. W gminie działa 1 urząd pocztowy.

Strona 20
Odbiór radiowo – telewizyjny zapewnia Telewizyjna Stacja Przemiennikowa

zlokalizowana na terenie Rytra i na Kicarzu w Piwnicznej. Zlokalizowana na Przehybie Stacja
Linii Radiowych i Telewizyjnych Stacja Przemiennikowa uzupełnia ten system. Z uwagi na

ukształtowanie terenu nie zapewniają one jednak dobrego odbioru programów telewizyjnych na
obszarze całej gminy.
Komunikacja
Gmina Rytro posiada dobrą w stosunku do innych gmin dostępność komunikacyjną,

zapewnioną drogą krajową i linią kolejową.
Przebiegająca przez gminę droga krajowa Nr 87 zapewnia bezpośrednie powiązania ze

Starym i Nowym Sączem oraz Piwniczną i Słowacją. Jej odcinek przebiegający przez Rytro
wynosi 3,5 km. Pośrednio umożliwia dostęp do renomowanych ośrodków lecznictwa
uzdrowiskowego i wypoczynku, takich jak Krynica, Szczawnica.
Natomiast występujące tu drogi powiatowe i gminne mają znaczenie wyłącznie lokalne.

Do dróg powiatowych należą drogi:
 droga nr 25347 Rytro – Sucha Struga – 1,5 km
 droga nr 25348 Rytro – Roztoka Ryterska - 2,9 km
Gmina posiada 29 dróg kategorii gminnej o długości około 26 km. 23 drogi gminne posiadają
nawierzchnię bitumiczną lub betonową. Drogi gminne, zapewniające dojazd do terenów
zainwestowanych to:
 2511001 Rzyczanów,
 2511002 Rytro III (Mikuty),
 2511003 Roztoka Ryterska (Mała),
 2511004 Roztoka Mała – Dojazd do Roztoki Wielkiej,
 2511005 Sucha Struga I,
 2511006 Sucha Struga II,
 2511012 Połom (Rytro).

Strona 21
Transport zbiorowy obsługiwany jest przez Państwową Komunikację Samochodową oraz

komunikację podmiejską Nowego Sącza i Piwnicznej. Główne przystanki autobusowe
zlokalizowane są przy drodze krajowej, a komunikacja podmiejska dochodzi do Roztoki

Wielkiej.
Uzupełnieniem komunikacji drogowej jest komunikacja kolejowa. Przez obszar gminy

przebiega linia kolejowa zelektryfikowana Nowy Sącz – Muszyna – Granica Państwa, a
przystanek kolejowy zlokalizowany jest w Rytrze.
Ograniczenia rozwoju wynikają z:
 Niskiego stopnia wyposażenia w infrastrukturę techniczną i komunikację a zwłaszcza

braku systemu utylizacji ścieków, co jest przyczyną złej jakości wód powierzchniowych i
obniża poziom życia mieszkańców.
 Braku gazu przewodowego, co nie tylko obniża poziom życia mieszkańców ale również
wymusza stosowanie paliw stałych do celów grzewczych i przez to nadmierną emisję.
 Złego stanu technicznego i niskich parametrów dróg powiatowych i gminnych co

ogranicza powiązania wewnętrzne i potęguje uciążliwość wynikająca z ruchu
samochodowego.
 Ukształtowania terenu, urozmaiconego i o dużych deniwelacjach, powodujących wyższe

koszty realizacji sieci infrastruktury technicznej i komunikacji.
Możliwości rozwoju gminy w zakresie infrastruktury technicznej i komunikacji związane są

z:
 Dużymi zasobami wody powierzchniowej rzeki Poprad i jej dopływów, znacznie

przekraczającymi potrzeby i zasobami wody podziemnej, możliwymi do gospodarczego
wykorzystania.
 Dobrym dostępem do źródeł energii elektrycznej, wynikającym z położenia gminy w

stosunku do Głównych Punktów Zasilania – stacja 110/15 kV w Nowym Sączu i
Piwnicznej oraz istniejącej w tym rejonie sieci wysokich napięć, przebiegających
również przez obszar gminy.
Strona 22
 Dobrą dostępnością komunikacyjną, zapewnioną przebiegającą przez obszar gminy drogą

krajową Nowy Sącz – Stary Sącz – Piwniczna – Granica Państwa i linią kolejową Nowy
Sącz – Muszyna – Granica Państwa.
 Obecnym leśnym zagospodarowaniem górnych partii zalewni objętych granicami PPK,

zapewniającym naturalną ochronę sanitarną dla potencjalnych ujęć wody i ochronę
źródlisk.
 Przewidywaną realizacją gazociągu wysokoprężnego Piątkowa – Rytro, umożliwiającą

gazyfikację gminy i zastosowanie ekologicznego czynnika grzewczego.
 Rozpoczętą realizacją obiektów małej energetyki (elektrownia wodna i wiatrowa) i

warunkami dla dalszego jej rozwoju w kierunku większego wykorzystania „czystych”
źródeł energii.
2.2.3.Gospodarka
Struktura podmiotów gospodarczych
Opis analizy i struktury podmiotów gospodarczych w ujęciu własności warto prześledzić

na tle całego powiatu nowosądeckiego. Analiza ta oddaje specyfikę gospodarczą omawianego
obszaru zwracając uwagę na kierunki rozwoju gminy.
Rysunek 2. Struktura własności podmiotów

gospodarczych w powiecie nowosądeckim –
stan na koniec 2002 roku

Strona 23
W powiecie nowosądeckim na ogólną liczbę 9426 podmiotów gospodarki narodowej

zarejestrowanych w systemie REGON w roku 2002, na sektor prywatny przypada 9050
podmiotów, co daje 96% ogólnej liczby podmiotów. Z kolei na sektor prywatny największy
wpływ mają osoby fizyczne zarejestrowane w działalności gospodarczej, które stanowią ponad
85% tegoż sektora. Pozostałą część sektora prywatnego stanowią: spółki prawa handlowego,
spółki z udziałem kapitału zagranicznego, spółdzielnie oraz fundacje. Ich udział w strukturze
sektora prywatnego wynosi odpowiednio: 2,56%; 0,32%; 59%; 0,12%.
Na tym tle struktura podmiotów na obszarze Gminy Rytro wykazuje analogicznie

dominację własności prywatnej (na 121 całkowitej ilości zarejestrowanych podmiotów 111
stanowi własność prywatną). Zarejestrowano 10 podmiotów o własności państwowej. Struktura
taka stanowi typowe odbicie gminnego charakteru obszarów Rytra, w którym inwestycje mają
zdecydowanie charakter prywatny, a udział sektora publicznego jest ograniczony do
niezbędnych instytucji administracyjnych, edukacyjnych, ochrony zdrowia ok. Szczegółowych
danych w tym zakresie dostarcza poniższa tablica.

Strona 24

Sektor publiczny Sektor prywatny
spółki z
Wyszczególnienie Ogółem spółki z

jednostki prawa stowarzyszenia i
przedsiębiorstwa spółki prawa gospodarstwa osoby spółki prawa udziałem
ogółem budżetowego państwowe ogółem spółdzielnie fundacje organizacje
państwowe handlowego pomocnicze fizyczne handlowego kapitału
i komunalne udziałem społeczne
zagranicznego
kapitału
zagranicznego
Powiat
nowosądecki 9426 376 299 3 15 0 3 9050 7732 229 29 53 11 262
Grybów 1039 46 35 1 3 0 1 993 870 19 1 7 2 30
Chełmiec 1099 29 25 1 1 0 1 1070 946 22 2 3 1 17
Gródek n/D. 344 21 18 0 1 0 0 323 279 4 0 2 0 9
Kamionka Wlk. 322 19 16 0 0 0 0 303 257 6 1 2 1 12
Korzenna 411 26 24 0 0 0 0 385 342 0 0 2 0 20
Krynica-Zdrój 1644 28 16 0 5 0 0 1616 1302 56 10 8 2 43
Łabowa 178 10 8 0 0 0 0 168 141 7 1 1 1 6
Łącko 571 32 26 0 0 0 0 539 463 11 1 4 0 23
Łososina Dln. 382 22 18 0 0 0 0 360 313 10 0 4 1 10
Muszyna 722 35 28 0 3 0 0 687 587 28 2 5 1 28
Nawojowa 320 19 13 1 0 0 0 301 269 7 3 2 1 4
Piwniczna –Zdrój 685 27 22 0 1 0 0 658 566 10 1 4 0 19
Podegrodzie 398 22 18 0 1 0 0 376 321 8 2 3 0 17
Rytro 121 10 8 0 0 0 0 111 97 2 0 0 0 3
Stary Sącz 1190 30 24 0 0 0 1 1160 979 39 5 6 1 21
Tablica3. Jednostki zarejestrowane w układzie sektorów w powiecie nowosądeckim – stan na koniec 2002 roku

Strona 25
Przeprowadzając analizę historyczną w badanym przedmiocie na obszarze Gminy Rytro
można stwierdzić, iż od 1995 liczba wszystkich zarejestrowanych podmiotów gospodarczych

niemal rok rocznie podlega wahaniom. W 1995 roku zanotowano 101 jednostek gospodarczych i
był to najniższy wynik w analizowanym przedziale czasowym. Natomiast w roku 2000 liczba
wszystkich podmiotów gospodarczych osiągnęła maksimum (165 jednostek), po czy w
kolejnych latach sukcesywnie ulegała obniżeniu.
Tablica 4. Jednostki zarejestrowane w układzie sektorów w Rytrze w latach 1995-2002

Ogółem 101 133 133 107 122 135 126 121
ogółem 4 4 4 5 7 10 10 10
jednostki prawa
Sektor publiczny
budżetowego
państwowe i 3 4 4 4 6 8 8 8
komunalne
przedsiębiorstwa
państwowe 0 0 0 0 0 0 0 0
spółkai prawa
handlowego 0 0 0 0 0 0 0 0
gospodarstwa
pomocnicze x x x 0 0 0 0 0
ogółem 97 129 129 102 115 125 116 111
osoby fizyczne 85 119 117 89 97 111 103 97
spółki prawa
1 1 1 1 1 1 1 2
Sektor prywatny
handlowego
spółki z udziałem
kapitału 0 0 0 0 0 0 0 0
zagranicznego
spółdzielnie 0 0 0 0 0 0 0 0
fundacje 0 0 0 0 0 0 0 0
stowarzyszenia i
organizacje społeczne 1 2 2 3 3 2 3 3
Koniecznej analizy wymagają osoby fizyczne w działalności gospodarczej. Są one

głównym elementem struktury własności gospodarczej zarówno w regionie, subregionie jak
również w Gminie Rytro. Poniższy rysunek obrazowo wskazuje, iż wszelkie zmiany w wielkości
tej pozycji przekładają się wprost proporcjonalnie na wielkości ogólnej liczby podmiotów
gospodarczych. Ponadto warto zaznaczyć, iż powszechnie przyjmuję się że jeden (ZOF) zakład
osoby fizycznej generuje 1,7 miejsca pracy.

Strona 26
Rysunek 3. Liczba jednostek gospodarczych i osoby fizyczne w działalności gospodarczej

w Gminie Rytro w latach 1995-2002
Dynamika wzrostu ogólnej liczby jednostek gospodarczych i osób fizycznych w

działalności gospodarczej charakteryzuje się zbliżonymi parametrami. W 1996 roku wzrost
ogólnej liczby jednostek gospodarczych wynosił 32% podczas gdy osoby fizyczne zanotowały
wzrost o 40%. W roku kolejnym następuje stabilizacja w ogólnej liczbie jednostek
gospodarczych, a w pozycji osób fizycznych obserwuje się śladowy spadek o 1,5%. W roku
1998 zarówno pozycja ogólnej liczby jednostek gospodarczych, jak i osób fizycznych notuje
znaczny spadek o odpowiednio 20% i 26%. Rok 1999 przynosi w przypadku obydwu pozycji
wzrost o 9% (osoby fizyczne w działalności gospodarczej) i 14% (ogólna liczba
zarejestrowanych jednostek gospodarczych). Kontynuacją pozytywnego trendu dla tych pozycji
jest rok 2000 w którym odnotowano wzrost o 11% dla ogólnej liczby podmiotów gospodarczych
i o 14% dla osób fizycznych. Lata 2001 i 2002 to spadek tak liczby osób fizycznych (o 7% i 6%)
jak i ogólnej liczby podmiotów gospodarczych (o 7% i 4%).
Osoby fizyczne w działalności gospodarczej w latach 1995-2002 w ogólnej strukturze

własności gospodarczej stanowiły od 80% do 89%. Najniższy udział w badanym przedmiocie

Strona 27
przypada na rok 1999 oraz 2002, z kolei najwyższy na rok 1996 i 1997 wynosząc odpowiednio
89% i 88%.
Udowodniona istotność osób fizycznych w działalności gospodarczej w strukturze

lokalnej gospodarki predysponuje je do badań prognostycznych.
Rysunek 4. Prognoza osób fizycznych zarejestrowanych

w działalności gospodarczej w Gminie Rytro
Błąd prognozy = 0,76
Tablica 5. Wartości prognozy osób fizycznych

zarejestrowanych w działalności gospodarczej w Gminie Rytro
Rok 2005 2006 2007 2008 2009
Prognozowana liczba osób fizycznych
zarejestrowanych w działalności 89,87 123,74 120,59 91,21 99,01
gospodarczej
Analizując powyższy wykres wytłumaczyć należy, iż linia niebieska prezentuje dla tej
prognozy (jak również dla dalszych prognoz) wartości empiryczne badanego zjawiska, natomiast

Strona 28
linia różowa odzwierciedla jego trend (w dalszych prognozach kolory trendu będą urozmaicane).
Jak wynika z obserwacji, dopasowanie linii trendu do trajektorii wartości empirycznych nie
budzi zastrzeżeń, a wielkość oszacowanego błędu prognozy wynosi 0,76. Oznacz to, że przyszłe
wartości badanego zjawiska mogą się odchylać o niecałą 1 osobę fizyczną w działalności
gospodarczej in plus lub in minus.
Prognozuje się, że w roku 2005 liczba osób fizycznych w działalności gospodarczej

będzie sięgała blisko 90 jednostek, natomiast w roku 2006 można spodziewać się znacznego
wzrostu do poziomu 123 jednostek. Kolejne dwa lata to obniżenie wielkości osób fizycznych w
działalności gospodarczej i przewiduje się, że w 2007 roku wartość ta wyniesie około 120
podmiotów, a w 2008 – 91. Oszacowane wartości dla ostatniego okresu prognostycznego tj.
2009 roku wskazują, że liczba osób fizycznych w działalności gospodarczej będzie się zamykała
w granicach 100 jednostek.
Obserwując powyższy rysunek prognozy osób fizycznych zarejestrowanych w

działalności gospodarczej, jego przebieg i odchylenia można przypuszczać, iż podobnie będzie
wyglądała sytuacja ogólnej liczby jednostek gospodarczych w lokalnej sferze gospodarki.
Struktura podstawowych branż
Specyfika lokalnej gospodarki Gminy Rytro znajduje odzwierciedlenie w strukturze

branżowej podmiotów zarejestrowanych w systemie REGON. Możliwie jak najbardziej
dokładną charakterystykę takie struktury oddaje rozbicie podmiotów w ramach Polskiej
Klasyfikacji Działalności. Analogicznie jak w powyższym punkcie analiza przedstawiona
zostanie na tle powiatu nowosądeckiego.
Na terenie całego powiatu nowosądeckiego najwięcej jest podmiotów świadczących

usługi w zakresie handlu i napraw (w roku 2002 – 2423 podmiotów, co stanowi ponad 27%
ogółu podmiotów). Następnie plasują się podmioty związane z budownictwem (1763, 20%).
Średnią ilość podmiotów stanowią te, których działalność dotyczy sfery przemysłu, transportu i
łączności, obsługi nieruchomości firm i nauki – odpowiednio 867; 791; 763, a w ujęciu
procentowym – 10%; 9%; 9%. Najmniej jest podmiotów ze sfery administracyjnej – 131 co
stanowi 2% oraz pojawiają się śladowe ilości pozycji rybołustwo i rybactwo – 2 (nie sięga 1%) .

Strona 29
Struktura ta dla Gminy Rytro przedstawia się w zasadzie analogicznie. Dominują

podmioty świadczące usługi w zakresie handlu i napraw (30%). Ponadto istotny wpływ na
strukturę gospodarki lokalnej mają: budownictwo – 17%; hotele i restauracje 14% oraz
rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo – 10%.
Rysunek 5. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rej. REGON

wg wybranych sekcji PKD w powiecie nowosądeckim – stan na koniec 2002 roku
Rysunek 6. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rej. REGON

wg wybranych sekcji PKD w Gminie Rytro – stan na koniec 2002 roku

Strona 30

Szczegółowych danych w tym zakresie dostarcza poniższa tablica.

Strona 31
Tablica 6. Jednostki zarejestrowane w układzie wybranych sekcji klasyfikacji działalności gospodarczej

w powiecie nowosądeckim – stan na koniec 2002 roku
Obsługa
nieruchomości, Administracja Ochrona
Rolnictwo,
Rybołówstwo Przetwórstwo Handel i Hotele i Transport Pośrednictwo nauka i usługi zw. publiczna i zdrowia i
Wyszczególnienie łowiectwo Budownictwo Edukacja
i rybactwo przemysłowe naprawa restauracje i łączność finansowe Z prowadzeniem obrona opieka
i leśnictwo
działalności narodowa społeczna
gospodarczej
Powiat 499 2 867 1763 2423 524 791 243 763 131 258 459
Grybów 48 0 98 363 215 16 53 20 79 22 30 30
Chełmiec 59 0 121 148 345 20 129 26 110 5 24 28
Gródek n/D. 18 1 35 73 91 22 25 11 17 7 14 7
Kamionka Wlk. 26 0 38 62 71 12 34 7 20 6 13 6
Korzenna 29 0 40 149 71 5 19 8 25 10 20 9
Krynica-Zdrój 43 1 115 162 401 203 148 45 171 10 25 159
Łabowa 27 0 19 41 26 7 15 6 9 7 7 4
Łącko 36 0 62 101 168 17 35 9 50 14 20 21
Łososina Dln. 37 0 43 56 100 7 53 9 20 5 16 12
Muszyna 43 0 50 120 168 69 49 28 52 8 20 55
Nawojowa 18 0 41 62 95 5 20 11 25 2 9 10
Piwniczna –Zdrój 22 0 37 176 164 76 63 13 40 7 14 23
Podegrodzie 28 0 25 60 112 5 53 12 28 14 20 11
Rytro 11 0 3 19 34 16 5 2 6 4 4 7
Stary Sącz 54 0 140 171 362 44 90 36 111 10 22 77

Strona 32
Obserwacja struktury gospodarki na przestrzeni lat funkcjonowania samorządu Gminy
Rytro, pozwala wyodrębnić jej trzy zasadnicze gałęzie, które nazwać można lokomotywami
rozwoju gminy. Istotnym jest, iż łączna suma tych gałęzi obejmuje ponad połowę całej lokalnej
przedsiębiorczości. Są to wspomniane już: handel i naprawa; budownictwo oraz hotele i
restauracje. Dodać należy iż, w latach 1996-1997 obejmowały one aż 68% całej gospodarki
Gminy Ryto. Z kolei najnowsze dostępne dane wskazują na ich regres do poziomu 57% (rok
2002).
Tablica 7. Jednostki zarejestrowane w układzie wybranych sekcji

klasyfikacji działalności gospodarczej w Rytrze w latach 1995-2002
Rolnictwo, łowiectwo i
2 3 2 2 3 6 10 11
leśnictwo
Rybołówstwo i rybactwo 0 0 0 0 0 0 0 0
Przetwórstwo przemysłowe 13 12 13 9 6 6 4 3
Budownictwo 16 25 24 21 22 35 29 19
Handel i naprawa 30 42 39 29 33 36 32 34
Hotele i restauracje 18 24 27 20 21 18 14 16
Transport i łączność 10 10 10 6 7 6 6 5
Pośrednictwo finansowe 0 0 2 3 2 2 2 2
Obsługa nieruchomości,
nauka i usługi zw. Z
2 4 2 4 7 4 4 6
prowadzeniem działalności
gospodarczej
Administracja publiczna i
1 1 2 3 3 4 4 4
obrona narodowa
Edukacja 1 1 2 2 3 2 4 4
Ochrona zdrowia i opieka
2 2 2 1 5 6 7 7
społeczna
Analiza łącznego udziału wspomnianych trzech gałęzi pozwala na przeprowadzenie

perspektywicznej symulacji zagregowanego wskaźnika rozwoju. Prezentuje to rysunek numer 7.
Nadmienić należy, iż na osi OY wyznaczono procentowy udział trzech gałęzi w ogólnej

strukturze gospodarki Rytra. Poniższa tablica dostarcza szczegółowych danych dotyczących
wartości zmiennych prognozowanych.

Strona 33
Rysunek 7. Prognoza zagregowanego wskaźnika rozwoju dla gałęzi:

handel i naprawy, budownictwo; hotele i restauracje – Gmina Rytro w %
Wskaźniki przyszłych wartości można uznać za umowne (pomimo iż błąd prognozy jest
niewielki), ponieważ zaproponowany wskaźnik nie uwzględnia specyfiki branż wchodzących w
jego skład. Niemniej daje ogólny pogląd na możliwość przyszłego rozwoju omawianych trzech
gałęzi łącznie.
Tablica 8. Wartości prognozy dla łącznego udziału gałęzi: handel i naprawy; budownictwo;
hotele i restauracje w strukturze gospodarki Gminy Ryto – ujęcie procentowe
Rok 2005 2006 2007 2008 2009
Prognozowany łączny udział gałęzi: handel i
naprawy; budownictwo; hotele i restauracje
61,74 % 66,98 % 67,17 % 64,32 % 61,43 %
w ogólnej strukturze gospodarki Gminy
Rytro

Strona 34
Szczegółowa analiza historyczna i jej projekcje przyszłości w zakresie handlu i napraw;

budownictwa oraz hoteli i restauracji są przedmiotem poniższych rozważań.
Rysunek nr 8 pozwala na wizualne rozpoznanie dynamiki rozwoju omawianych trzech

gałęzi.
Rysunek 8. Udział wybranych gałęzi w strukturze gospodarki lokalnej

w Gminie Rytro w latach 1995-2002
Uogólniając można wskazać, iż pozycja handel i naprawa mająca największy udział w

gospodarce Rytra, na przestrzeni badanego okresu prezentuje wyrównany poziom. Maksimum
wartości tej gałęzi przypada na rok 1996, gdzie udział w całej lokalnej gospodarcze wyniósł
32%, a dynamika wzrostu w stosunku do roku poprzedniego (1995) równała się 40%. W
kolejnych latach nastąpił spadek wartości dla omawianych wskaźników, niemniej wciąż
pozostając na czele gospodarki w Gminie Rytro. W roku 2002 odnotowano 6%-wy wzrost tej
pozycji w stosunku do 2001 roku.
Tablica 9. Wartości prognozy dla handlu i naprawy w Gminie Rytro

– ujęcie procentowe
Rok 2005 2006 2007 2008 2009

Strona 35
gospodarki Gminy Rytro.
Analiza prognostyczna wskazuje, iż ogólny udział handlu i napraw w strukturze

gospodarki Rytra ulegnie obniżeniu do około 24% w roku 2009. Deprecjacja tej pozycji wynikać
będzie z dodatnich tendencji w innych gałęziach gospodarki, a w tym ok. agroturystyki, usługach
finansowych i innych usługach jak również leśnictwa i rolnictwa (patrz: prognoza rolnictwa i
leśnictwa). Nie oznacza to jednak znacznych obniżeń wartości bezwzględnych omawianej
pozycji w przyszłości.
Rysunek 9. Prognozowany udział handlu w strukturze gospodarki Gminy Rytro w %
W związku z powyższym problematyka wiodącej gałęzi gospodarki lokalnej wymaga

pogłębionej analizy. Najbardziej obrazowymi danymi w tym zakresie będzie liczba sklepów i
osób w nich pracujących.

Strona 36
W Gminie Rytro funkcjonuje 28 sklepów, które zatrudniają 38 osób. W powiecie

nowosądeckim gminy: Kamionka Wielka oraz Łabowa prezentują zbliżony poziom. Gmina
Łabowa posiada o 2 sklepy mniej jednakże zatrudnia 45 osób, co daje 7 miejsc pracy więcej. Z
kolei Gmina Kamionka Wielka posiada w swych granicach o 1 sklep więcej oraz o 21 miejsc
pracy więcej. Uogólniając, konkurujące w tym zakresie gminy zatrudniają średnio po 1,7-2,0
osoby w sklepie podczas gdy w Gminie Rytro zatrudnia się średnio 1,3 osoby. Średnia
powiatowa wynosi 2,0.
Szczegółowych informacji w tym zakresie dostarcza prezentowana tablica.
Tablica 10. Liczba sklepów i pracujący w sklepach

w powiecie nowosądeckim – stan na koniec 2002 roku
Wyszczególnienie Liczba sklepów Pracujący w sklepach
Powiat 1309 2663

Grybów 163 340
Chełmiec 98 200
Gródek n/D. 41 80
Kamionka Wlk. 29 59
Korzenna 60 98
Krynica-Zdrój 254 560
Łabowa 26 45
Łącko 101 170
Łososina Dln. 49 108
Muszyna 109 222
Nawojowa 38 62
Piwniczna –Zdrój 96 195
Podegrodzie 35 88
Rytro 28 38
Stary Sącz 182 398
Liczba sklepów w badanym okresie w Gminie Rytro stanowiła następujący udział w

pozycji handel i napraw: 1995-60%; 1996-67%; 1997-64%; 1998-76%; 1999-64%; 2000-58%;
2001-94%; 2002-82%. Handel i naprawy w statystyce GUS obejmuje takie dziedziny jak: handel
hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów mechanicznych, motocykli oraz artykułów użytku
osobistego i domowego. Jednakże statystyka krajowa nie kataloguje poszczególnie wskazanych
składników, podając jedynie liczbę sklepów. Na podstawie powyższego przyjąć można, że liczba
Strona 37
sklepów jest czynnikiem deterministycznym pozycji handel i naprawy, jednak nie

odzwierciedlającym w pełni jego struktury. Można przyjąć, iż pozycja statystyczna: liczba
sklepów reprezentuje pozycję handel i naprawy wg ww. wartości procentowych.
Tablica 11. Liczba sklepów i pracujący w sklepach w Rytrze w latach 1995-2002

Liczba sklepów 18 28 25 22 21 21 30 28
Pracujący w
30 43 37 35 32 34 43 38
sklepach
Średnio w okresie lat 1995-2002 w jednym sklepie z terenu Ryta zatrudnianych było od
1,35 do 1,66 osoby.
Rysunek 10. Prognoza liczby sklepów w Gminie Rytro
Tablica 12. Prognozowana liczba sklepów w Gminie Rytro

Rok 2005 2006 2007 2008 2009

Strona 38
Rytro
Prognozowana tendencja liczby sklepów na terenie Gminy Rytro ogólnie ma się w

zgodności z trendami udziału pozycji handel i naprawy w strukturze lokalnej gospodarki.
Prognozuje się, iż w roku 2005 liczba sklepów będzie wynosiła 29, do roku 2008 będzie spadała,
by w roku 2009 ponownie osiągnąć poziom 29 obiektów. Niestety wspomnianemu spadkowi
liczby sklepów będzie towarzyszył spadek zatrudnienia pracowników, nie zbliżając tym samym
Gminę Rytro do pożądanych wskaźników powiatowych. Jest to przedmiotem poniższej
prognozy.
Rysunek 11. Prognoza liczby pracujących w sklepach w Gminie Rytro
Tablica 13. Prognozowana liczba pracujących w sklepach w Gminie Rytro

Rok 2005 2006 2007 2008 2009
Prognozowana liczba pracujących w

37,22 33,78 35,43 46,76 40,28
Strona 39
Na podstawie przeprowadzonych prognoz szacuje się, że średnio w jednym sklepie liczba

zatrudnionych nie zmieni się i będzie wynosiła około 1,3 osoby. Nie dotyczy to roku 2008, gdzie
prognozowany wzrost zatrudnienia w sklepach spowoduje wzrost wspomnianego wskaźnika do
2,0. W przekonaniu prognosty niestety nie jest to możliwe, ponieważ wyniki prognostyczne dla
tego roku obciążone są dużym błędem (do 5 jednostek). Pozostałe lata charakteryzują się
wskazanym błędem prognozy na poziomie równym 1.
Drugą gałęzią pod względem wielkości w gospodarce Rytra jest budownictwo. W 1996
roku wartość wskaźnika dynamiki wzrostu dla budownictwa w stosunku do roku poprzedniego
wyniosła 56% powodując, iż gałąź ta awansowała na drugie miejsce obejmując 19% gospodarki
lokalnej. Największa dynamika dla budownictwa odnotowana została natomiast w roku 2000 –
wzrost o 59% i również w tym roku pozycja ta osiągała swe maksimum w badanym przedziale
czasowym – 26% jednostek składających się na gospodarkę Rytra. Od roku 2000 obserwuje się
intensywny spadek budownictwa w badanym przedmiocie.
Rysunek 12. Prognozowany udział budownictwa w strukturze gospodarki Gminy Rytro w %

Strona 40
Pomimo prognozowanych wahań udziału budownictwa w strukturze lokalnej gospodarki

można przyjąć, iż gałąź ta będzie prezentowała względnie ustabilizowany poziom. Przewiduje
się, że amplitudy odchyleń będą zamykały się w przedziale 1,7%-2,5%. Ponadto projektowany
trend rozwoju budownictwa przebiegać będzie w sposób przewidywalny.
Tablica 14. Wartości prognozy dla budownictwa w Gminie Rytro

Rok 2005 2006 2007 2008 2009
Prognozowany udział budownictwa w

19,94 % 22,26 % 20,42 % 22,21 % 19,70 %
strukturze gospodarki Gminy Rytro.
Analizując ważną dla turystyki Rytra branże – hotele i restauracje – ogólnie wskazać
można na ujemną tendencję. Rozkwit tej dziedziny przypada na rok 1997, kiedy obejmowała ona
20% lokalnej gospodarki. W następnych latach udział pozycji hotele i restauracje w gospodarce
Ryta spada do poziomu 11% w roku 2001 (blisko dwukrotny). Rok 2002 przyniósł nieznaczną
poprawę.
Rysunek 13. Prognozowany udział hoteli i restauracji w strukturze gospodarki Gminy Rytro w %

Strona 41

Tablica 15. Wartości prognozy dla hoteli i restauracji w Gminie Rytro

Rok 2005 2006 2007 2008 2009
Prognozowany udział hoteli i restauracji w
11,14 % 12,62 % 14,99 % 14,86 % 13,71 %
strukturze gospodarki Gminy Rytro.
Analiza prognostyczna pozwala określić przyszły wzrost udziału tej branży w lokalnej
gospodarce do poziomu 15% w 2007 roku, a w kolejnych latach jej stabilizację z lekkimi
wahaniami. Dodać należy, iż w prognozowanym okresie gałąź ta nie osiągnie poziomu z lat
1995-1997, jednak jej tendencje będą ustabilizowane. Dodać należy, iż szersza diagnoza
zaprezentowana zostanie w kolejnym podpunkcie niniejszego rozdziału (patrz: 2.2.4. Turystyka)
Tablica 16. Użytkowania gruntów w powiecie nowosądeckim w ha.

– stan na koniec 2002 roku
Użytki w tym: Pozostałe i
Rolnictwo Lasy
rolne grunty orne sady łąki pastwiska nieklasyfikowane
Powiat 72 119 36 683 5 926 16 779 12 731 69 340 13 565
Grybów 10 136 6 262 227 2 404 1 243 5 557 1 308
Chełmiec 6 722 3 785 461 1 632 844 3 203 1 345
Gródek n/D. 4 471 3 184 56 617 614 2 594 1 752
Kamionka Wlk. 2 874 1 604 19 740 511 2 990 437
Korzenna 7 530 5 270 455 1 058 747 2 293 855
Krynica-Zdrój 5 608 1 096 23 2 768 1 721 7 983 939
Łabowa 2 802 573 25 1 484 720 8 490 620
Łącko 6 695 2 114 2 127 1 247 1 207 5 737 863
Łososina Dln. 4 501 1 942 1 154 892 513 2 548 1 382
Muszyna 4 406 1 097 31 1 352 1 926 8 955 838
Nawojowa 2 522 1 879 85 153 405 2 182 409
Piwniczna –Zdrój 3 801 1 339 10 1 306 1 146 8 229 640
Podegrodzie 4 297 2 708 818 387 384 1 389 688
Rytro 932 420 13 159 340 3 048 212

Strona 42
Stary Sącz 4 822 3 410 422 580 410 4 142 1 277

W rozwoju gospodarczym Gminy Rytro coraz ważniejszą rolę zaczyna odgrywać

rolnictwo i leśnictwo. Zaobserwowane dodatnie tendencje w tym przedmiocie z jednej strony,
jak i stagnacyjne procesy rozwojowe ww. trzech gałęzi gospodarki gminy z drugiej, zmuszają do
poszukiwań analitycznych tych branż, które w prognozie będą się rozwijały. Z tego względu
należy prześledzić zasadnicze trendy i zjawiska, jakie charakteryzują branżę rolniczą i leśniczą.
Rysunek 14. Użytkowania gruntów w powiecie nowosądeckim – stan na koniec 2002 roku

Strona 43
W powiecie nowosądeckim użytki rolne w 2002 roku średnio zajmują 47% powierzchni,
natomiast lasy 45%. W Gminie Rytro proporcje te są zdecydowanie odmienne, użytki rolne
22%, a lasy 73%. Udział lasów w ogólnej powierzchni gminy dla pozostały jednostek
terytorialnych z powiatu są znacznie niższe. Jedynie w Gminie Łabowa udział lasów w
powierzchni ogólnej sięga 71%. Obrazowo przedstawia to powyższy rysunek.
W Gminie Rytro jest 429 gospodarstw z czego 54% zajmuje się prowadzeniem
wyłącznie działalności rolniczej.
10% badanych gospodarstw rolnych z terenu Rytra deklaruje prowadzenie zarówno

działalności rolniczej jak i pozarolniczej. Z kolei dla 3% gospodarstw rolnych źródłem
utrzymania jest wyłącznie działalność pozarolnicza. Aż 33% jednostek oświadczyło, że nie
prowadzi tak działalności rolniczej jak i działalności pozarolniczej. Taka struktura rozkładu
gospodarstw rolnych w gminie będzie miała odzwierciedlenie na lokalnym rynku pracy. (Co jest
przedmiotem badań w punkcie późniejszym niniejszego rozdziału).
Rysunek 15. Struktura

gospodarstw rolnych
prowadzących działalność
gospodarczą w Gminie Rytro
Źródło: Opracowanie własne na

podstawie Spisu Powszechnego
Tablica 17. Gospodarstwa rolne wg prowadzonej działalności gospodarczej

w Rytrze – stan na koniec 2002 roku
pow. W ha
Liczba
Wyszczególnienie w tym użytków
gospodarstw gruntów ogółem
rolnych
Ogółem 429 912 744

Strona 44
prowadzące wyłącznie działalność rolniczą 232 624 508

prowadzące wyłącznie działalność pozarolniczą 13 13 12
prowadzące działalność rolniczą i pozarolniczą 41 106 88

nie prowadzące działalności rolniczej i pozarolniczej
143 169 136

Źródło: Opracowanie własne na podstawie Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań
– Powszechny Spis Rolny 2002 rok
Interesującym jest prześledzenie sytuacji w gospodarstwach rolnych utrzymujących się z

działalności pozarolniczej. Są to zarówno gospodarstwa prowadzące wyłącznie działalność
pozarolniczą, jak i gospodarstwa prowadzące działalność rolniczą, a które uzupełniają swe
dochody inną działalnością. Poniższa tablica pozwala na zapoznanie się z tymi parametrami.
Tablica 18. Gospodarstwa rolne prowadzące działalność pozarolniczą

w Rytrze – stan na koniec 2002 roku
Liczba w % ogółu gospodarstw
Wyszczególnienie
gospodarstw rolnych
Ogółem 54 12,6
Prowadzące działalność w obrębie jednej sekcji działalności
48 11,2
pozarolniczej w tym z zakresu:
przetwórstwa przemysłowego 24 5,6
handlu taj.stat. 0,5
agroturystyki 4 0,9
budownictwa taj.stat. 0,2
transportu i magazynowania 0 0,0
Prowadzące działalność w obrębie dwóch i więcej sekcji działalności
6 1,4
pozarolniczej
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań
– Powszechny Spis Rolny 2002 rok
Na podstawie danych skwantyfikowanych w tablicy nr 7, przeprowadzono analizę

prognostyczną rozwoju rolnictwa. Dokonano rozpoznania w zakresie udziału rolnictwa w
lokalnej strukturze gospodarki celem przybliżenia rozwoju struktury gospodarki lokalnej

Strona 45
Rysunek 16. Prognoza udziału rolnictwa i leśnictwa w gospodarce Rytra
Tablica 19. Wartości prognozy rolnictwa i leśnictwa w Gminie Rytro

Rok 2005 2006 2007 2008 2009
Prognozowany udział rolnictwa i leśnictwa

3,36 % 3,68 % 4,43 % 7,48 % 12,57 %
w strukturze gospodarki Gminy Rytro.
Badania prognostyczne wskazują na wzrost udziału badanej wielkości w strukturze

gospodarki Rytra. W latach 2005-2007 będzie to wzrost o około 1%, a po roku 2007 dynamika
wzrostu będzie charakteryzowała się znacznie większymi wartościami. Prognozuje się, że w
roku 2009 udział leśnictwa i rolnictwa w lokalnej gospodarcze sięgnie 12,5%. Dostępne dane
statysty nie pozwalają na zbadanie struktury dynamiki wzrostu tej pozycji, można jedynie
przypuszczać, że będzie to efektem wzrostu leśnictwa aniżeli tylko rolnictwa.

Strona 46
Zidentyfikowane problemy jakie dotyczą sfery gospodarczej Gminy Rytro obejmują

zarówno zagadnienia o charakterze strategicznym i inwestycyjnym jak i te, których realizacja
wymaga krótkookresowych nakładów i współdziałania z innymi sektorami lokalnego życia
społecznego.
Zasadnicze problemy przed jakimi stają lokalne społeczności prezentują się następująco:
1. W zakresie gospodarki – sfery usług i handlu, budownictwa:
 Zbyt mało inwestorów w gminie, którzy tworzyliby nowe, stałe miejsca pracy;
 Trudności z pozyskaniem inwestorów na terenie gminy. Jest to związane z sytuacją
gospodarczą kraju;
 Mała różnorodność świadczonych usług;
 Ograniczenia prawne i finansowe utrudniające rozwój i prowadzenie działalności

gospodarczej;
 Mało terenów przeznaczonych pod rozwój działalności gospodarczej
 Utrudniony zbyt produktów;
 Słaba dynamika rozbudowy bazy turystycznej, która jest podstawą rozwoju

znaczącej dla gminy gałęzi lokalnej gospodarki – turystyki. Ponadto mocny rozwój
funkcji turystycznych w gminie będzie skutkował wzmocnieniem sektora lokalnych
firm oraz pojawieniem się nowych podmiotów gospodarczych niezbędnych dla
obsługi ruchu turystycznego;
2. W zakresie rolnictwa i leśnictwa:
 Ograniczone możliwości rozwoju gospodarstw;
 Nieuregulowane stosunki własnościowe;
 Ograniczone możliwości rozbudowy infrastruktury i budowy budynków

mieszkalnych i gospodarskich (ukształtowanie terenu);

Strona 47
 Szkody wyrządzane przez zwierzynę leśną;
 Utrudniony zbyt produktów rolniczych;
 Niska opłacalność produkcji rolniczej;
 Niska efektywność produkcji rolnej;
 Niedostateczna ochrona rynku rodzimego;
 Niszczenie dróg związane z wywozem drewna;
 Niszczenie lasów przy pozyskaniu drewna;
2.2.4. Turystyka
Określenie potencjału turystycznego gminy Rytro związane jest z wieloma czynnikami.
Jednym z decydujących uwarunkowań jest środowisko naturalne oraz jego walory

turystyczne. Ważnym czynnikiem rozwoju turystyki są również walory antropogeniczne
związane z działalnością człowieka. Zaliczyć tu należy obiekty związane z kulturą i historia
regionu jak również prowadzoną tu działalnością gospodarczą. W bezpośrednim związku z
walorami turystycznymi pozostaje infrastruktura turystyczna- baza noclegowa, baza sportowo
rekreacyjna, szlaki turystyczne. Środowisko naturalne oraz jego walory zostały przedstawione w
innych rozdziałach niniejszego opracowania.
Dominujące formy turystyki w Gminie Rytro to przede wszystkim:
 Turystyka wypoczynkowa, pobytowa, organizowana i indywidualna, zarówno dorosłych,

jak młodzieży i dzieci (kolonie, zielone i białe szkoły).
 Turystyka krótkoterminowa, krajoznawcza, Rytro jest znaną bazą (startową

i końcową) turystyki na szlakach beskidzkich.
 Turystyka wiejska - letniskowa.
 Turystyka kongresowa: konferencyjna i wypoczynkowa w hotelu,

z rozbudowanymi usługami rekreacyjnymi - „Perła Południa”.

Strona 48
Atrakcyjność turystyczną podnoszą wytyczone szlaki turystyczne i rowerowe. Rytro jest

węzłem szlaków oraz punktem etapowym dla wędrówek głównym szlakiem beskidzkim z
Krynicy do Krościenka. Najważniejsze szlaki turystyczne to:
 Rytro (340) – Kordowiec (763) – Niemcowa (1026) – Radziejowa (1265) – Przehyba

(1193),
 Rytro (340) – Hala Konieczna – Przehyba – Szczawnica,
 Rytro (340) – Makowica (949) – Pisana Hala (1044) – Hala Łabowska (1061) – Runek
(1082) – Jaworzyna Krynicka (1114).
Uzupełnieniem wędrówek pieszych są pozostające w sąsiedztwie Rytra następujące szlaki

turystyczne:
 Rytro – Kardowiec – Niemcowa (szlak czerwony) – Piwniczna Zdrój – Pisana Hala

(żółty),
 Szlak przyrodniczy im. Hr. A. Stadnickiego: Rytro – Życzanów – Makowica – Wierch n.

Kamieniem – rez. Łabowiec – rez. Uhryń – Hala Łabowska – Łabowa (biało-zielony).
Z kolei gminne szlaki piesze to:
 Rytro – Tęcza – Obłazy Ryterskie – Kordowiec (zielony),
 Roztoka Wielka – Pol. Pawlikówka – Pol. Jaworzyna Wielka – Pol. Skałki – Przeł.
Żłóbki (główny szlak beskidzki) (żółty),
 Rytro(„Zajazd Ryterski”) – Połom (503) – Połom Wyżna – Kanarkówka,
 Rytro (nowy cmentarz) – Życzanów – Podmakowica – Makowica,
 Ścieżka dydaktyczna Popradzkiego Parku Krajobrazowego: Rytro (szkoła) – dol. Małej

Roztoki – Pol. Kicora – Kiczora (988) – Niemcowa.
Ponadto Rytro posiada warunki do długich spacerów i jazdy na rowerze, które charakteryzują
się kilkoma stopniami trudności. Ścieżki rowerowe zlokalizowane na terenie gminy to:
 Rytro (szkoła) – dol. Małej Roztoki – Fugasówka – Przeł. Żłóbki (trasa trudna, ok. 10,5
km długości, znaki niebieskie),

Strona 49
 Rytro (DW Jantar) – Połom Wyżna Dominików – Majerka – DW Jantar (średni stopień
trudności, długość 5,5 km, znaki niebieskie),
 Sucha Struga (most) – Dolina Popradu – Życzanów – Głęboki Jar – Woal Krogulecka –
dol. Popradu – Zajazd Ryterski (stopień trudności łatwy, ok. 12 km długości, znaki
czerwone),
 Sucha Struga (most) – Dolina Popradu – Limasy – Szczepany – Głębokie (ujęcie wody
mineralnej) (trasa łatwa, długość 3 km, znaki czerwone).
Na atrakcyjność turystyczną gminy istotnie wpływa infrastruktura narciarska, na którą

składają się nartostrady:
 Przehyba – Wdżary – Dolina Roztoki – Rytro,
 Przehyba – Hala Konieczna – Rytro,
 Przehyba – Wielki Rogacz – Niemcowa – Kordowiec Rytro,
 Hala Łabowska – Makowica – Rytro.
Istotnym elementem wpływającym na walory turystyczne jest kalendarz imprez kulturalnych

odbywających się na terenie gminy.
Nie bez znaczenia dla lokalnej turystyki ma „Spływ Popradem” z Piwnicznej do Rytra, który
zalicza się do największych atrakcji turystycznych regionu. Długość trasy oscyluje w granicach
10 km, jednakże organizatorzy przygotowali krótszą wersję spływu, który na życzenie klientów
może skończyć się w połowie trasy.
Na terenie gminy funkcjonuje 16 domów i ośrodków wypoczynkowych. Obok boiska

sportowego funkcjonuje pole namiotowe. Ogółem baza noclegowa zdolna jest pomieścić
jednorazowo ok. 1500 gości. Na lokalną bazę noclegową składają się:
 Hotel „Perła Południa” 190 miejsc,

 DW „Jantar” 120 miejsc,
 DW „Relax” 50 miejsc,
 Hotel „Janina” 99 miejsc,
 „Willa Nasza” 28 miejsc,
 „Pod Roztoką” 27 miejsc,
 „Słoneczny Stok” 120 miejsc,
Strona 50
 „Agawa” 45 miejsc,
 „Budostal 2” 30 miejsc,
 „Zajazd Ryterski” 17 miejsc,

 Pole namiotowe 300 miejsc,
 Kwatery prywatne 250 miejsc.
W ostatnich latach wzrasta liczba gospodarstw agroturystycznych które stanowią

komplementarny element w zakresie uzupełnienia oferty miejsc noclegowych.
Rozkład ruchu turystycznego w roku w latach 1995-2002 przedstawia poniższa tablica.
Tablica 20. Korzystający z bazy noclegowej w Gminie Rytro w latach 1995-2002

Wyszczególnienie 1995 1996* 1997* 1998* 1999* 2000 2001 2002
Ogółem: 45 521 9 342 8 495 11 234 8 813 14 622 13 127 13 956

w tym turyści
456 84 94 158 21 154 452 838
zagraniczni
Źródło: Opracowanie własne na podstawie BDL, GUS lata 1995-2002
Uwaga * - dane tylko od I do IX, brak X-XII
Pomimo faktu, iż GUS podaje niepełne informacje za lata 1996-1999, nietrudno dostrzec,
że ogólna tendencja w zakresie korzystania z bazy noclegowej jest ujemna. Na koniec 2002 roku
liczba korzystających z bazy noclegowej stanowiła zaledwie 30% tejże pozycji z roku 1995.
Ważnym jest, że gminę odwiedza coraz więcej turystów zagranicznych, a ich udział w ogólnej
strukturze korzystających z bazy noclegowej rośnie. W 2002 roku udział ten wyniósł 6%,
podczas gdy w roku 1995 sięgał on zaledwie 1%.
Uzupełnieniem ww. charakterystyk jest przedstawienie struktury wykorzystania bazy

noclegowej. Dokonano tego w poniższym zestawieniu.
Rysunek 17. Korzystający z wybranych kategorii bazy noclegowej, Rytro 2002

Strona 51
Najwięcej, bo blisko połowa turystów odwiedzających Rytro korzysta z noclegów

hotelowych (49%), oraz z ośrodków wczasowych (19%). Tak bardzo dobry rozkład tej struktury
potwierdza, iż Rytro postrzegane jest jako miejscowość godna dłuższego wypoczynku,
ewentualnie spędzenia wczasów.
Pochodną powyższej analizy jest liczba udzielonych noclegów. W 2002 roku udzielonych
zostało 21 100 noclegów co stanowi 79% tej pozycji z 1995 roku. Jednak obserwując okres
ostatnich trzech lat, tj. 2000-2002 spadek ten jest o wiele wyraźniejszy i wynosi 36%.
Analogicznie jak powyżej, struktura liczby udzielonych noclegów obcokrajowcom rośnie.

Strona 52
Tablica 21. Liczba udzielonych noclegów w Gminie Rytro w latach 1995-2002
Wyszczególnienie 1995 1996* 1998* 1999* 2000 2001 2002

1997*
Ogółem: 64 758 56 295 66 173 87 653 67 352 79 409 70 557 51 110
w tym turyści
17 192 214 3 288 78 292 919 1 171
zagraniczni
Źródło: Opracowanie własne na podstawie BDL, GUS lata 1995-2002
Uwaga * - dane tylko od I do IX, brak X-XII
Rysunek 18. Udzielone noclegi według wybranych kategorii bazy noclegowej, Rytro 2002
Instytut Turystyki w Warszawie prognozuje wzrost liczby podróży krajowych zarówno

długookresowych i krótkookresowych. Tendencje wzrostowe dotyczyć będą również aktywności
Polaków w uczestnictwie w wyjazdach. Liczba uczestników będzie systematycznie rosła.
Według prognoz dynamika wzrostu ruchu krajowego w latach 2003 – 2006 wynosić
będzie 3,9%. Zwiększy się również liczba wyjazdów w celach wypoczynkowych, które
dominować będą jako główny cel wyjazdów. Tendencje wzrostowe dotyczyć będą rozwoju
turystyki aktywnej. W dalszym ciągu ważną rolę pełnić będzie turystyka poznawcza. Również
ważną rolę przypisać należy turystyce uzdrowiskowej, której rola z racji struktury
demograficznej w Polsce będzie rosła. Jej rola będzie rosnąc również na skutek wzrostu
zainteresowania tą formą zdrowego wypoczynku, który obserwowalny jest w krajach Europy
Zachodniej. Szansą rozwoju gmin turystycznych jest wejście Polski do struktur Unii
Strona 53
Europejskiej. Od chwili stania się przez nasz kraj pełnoprawnym członkiem UE, zakłada się, że
turyści europejscy mogą refundować pobyt w polskich kurortach ze źródeł finansowych
ubezpieczeń zdrowotnych swoich krajów. W tym kontekście istotnym zadaniem staje się
podniesienie jakości świadczonych usług. Korzystną tendencją dotyczącą przyjazdów turystów z
regionu Europy Wschodniej jest zmiana struktury tych przyjazdów. Przewidywany jest znaczący
rozwój agroturystyki, która będzie pełniła rolę komplementarną do głównych funkcji
turystycznych. W dobie rozwoju cywilizacji oraz jej globalizacja powodują że współczesny
człowiek szuka bezpośredniego kontaktu z naturą i kulturą ludową. Z tegoż też względu jednym
z dynamiczniej rozwijających się kierunków turystyki jest agroturystyka. Jej rozwój idzie
w parze ze wzrostem konieczności poszukiwania przez mieszkańców terenów wiejskich
dodatkowych źródeł dochodu. Położenie gminy predysponuje jej obszary do intensywnego
rozwoju agroturystyki. Wiejski charakter gospodarki lokalnej, korzystne warunki przyrodnicze,
bogata kultura oraz stosunkowo dobrze rozbudowana baza noclegowa sprzyjają rozwojowi
szeroko pojętej turystyki wiejskiej.
Szczególna rola w rozwoju turystycznym gminy winna zostać przypisana informacji

turystycznej, stanowiącej istotny składnik kanału dystrybucji. W przepływie informacji wzrasta
znaczenie narzędzi elektronicznych – aktywnymi turystami staje się powoli pokolenie
wychowane w dobie komputera i internetu.
Wykazane tendencje pozwalają z optymizmem spojrzeć na perspektywy rozwoju

turystyki w gminie i jej rosnącej roli w gospodarce lokalnej.
Istotną rolą turystyki jest jej duży wpływ na lokalny rozwój przedsiębiorczości. Dotyczy
to w szczególności regionów w których inne dziedziny gospodarki są słabo rozwinięte. Rozwój
rynku turystycznego niesie za sobą rozwój sektora usług, przede wszystkim bazy noclegowej,
gastronomii oraz biur podróży. Ma on również znaczący wpływ na rozwój lokalnych produktów,
co z kolei wpływa stymulująco na rozwój lokalnej gospodarki w danym regionie.
Przedstawiona poniżej czynniki charakteryzują bariery rozwoju turystyki w odniesieniu
do gminy Rytro.

Strona 54
 niewystarczająca baza turystyczna – mało pól namiotowych, campingów z

odpowiednią infrastrukturą sanitarną,
 niedostatecznie rozbudowana baza gastronomiczna ogólnodostępna o stylistyce

regionalnej,
 niepełne wykorzystywanie obiektów ze względu na sezonowość,
 niewystarczające środki w budżecie gminy na rozwój,
 mała oferta kulturalno – rozrywkowa dla turystów,
 niewystarczająca promocja walorów gminy,
 niewystarczająca ilość miejsc do parkowania,
 ograniczony kapitał.
 wzrastające zróżnicowanie dochodów ludności
 konkurencyjność blisko położonych gmin turystycznych (Krynica, Muszyna, Piwniczna)
 ograniczone możliwości finansowe społeczeństwa,
 starzenie się społeczeństwa oraz wzrost wyjazdów zagranicznych.
Jedną z ważniejszych determinant dla ruchu turystycznego w gminie Rytro będą tendencje
zachodzące w krajowym ruchu turystycznym.
2.2.5. Sfera społeczna
Struktura demograficzna
O pozycji i potencjale gminy decyduje w znacznym stopniu czynnik ludzki i jego
kondycja. To właśnie mieszkańcy – członkowie lokalnej społeczności tworzą podstawy do jej
rozwoju, przy wykorzystaniu wszelkich dostępnych zasobów naturalnych i technicznych. Z tego
też względu konieczne jest prześledzenie platformy rozwojowej Gminy Rytro, właśnie pod
kątem zasobów ludzkich i szerzej społeczno-ekonomicznych.
Tablica 22. Podstawowe charakterystyki ludności w powiecie nowosądeckim

Gęstość
Liczba kobiet na
Wyszczególnienie Ogółem Mężczyźni Kobiety zaludnienia w
100 mężczyzn
os/km2
Powiat 195252 97354 97898 100,56 125,97
Grybów 28416 14205 14211 100,04 167,15

Strona 55
Chełmiec 23418 11773 11645 98,91 207,24

Gródek n/D. 8830 4431 4399 99,28 100,34
Kamionka Wlk. 8871 4421 4450 100,66 140,81

Korzenna 13347 6725 6622 98,47 124,74
Krynica-Zdrój 17349 8322 9027 108,47 119,65
Łabowa 5095 2566 2529 98,56 42,82
Łącko 14697 7437 7260 97,62 110,50
Łososina Dln. 9586 4808 4778 99,38 114,12
Muszyna 11034 5417 5617 103,69 77,70
Nawojowa 7337 3674 3663 99,70 143,86
Piwniczna –Zdrój 10385 5181 5204 100,44 82,42
Podegrodzie 11318 5641 5677 100,64 176,84
Rytro 3652 1832 1820 99,34 86,95
Stary Sącz 21917 10921 10996 100,69 212,79
Gmina Rytro obejmuje swym zasięgiem 4 wsie: Rytro, Suchą Strugę, Roztokę Ryterską i
Obłazy Ryterskie. Na powierzchni 4200 ha zamieszkuje 3652 osób (dane za rok 2002).
Rysunek 19. Struktura ludności wg miejsca zamieszkania
w powiecie nowosądeckim w 2002 roku
Liczba ludności Gminy Rytro stanowi około 2% całej ludności powiatu nowosądeckiego
i stanowi to najmniejszy udział w tym subregionie. Ponadto rozpatrując Rytro na tle powiatu
można dodać, iż na 100 mężczyzn w roku 2002 przypadało średnio 99,34 kobiety.

Strona 56
Rysunek 20. Gęstość zaludnienia w powiecie nowosądeckim w 2002 roku w os/km2

Rytro będąc najmniejszą gminą w powiecie pod względem powierzchni i ludności,
prezentuje również jeden z najniższych wskaźników gęstości zaludnienia. Z wynikiem
82,42 os/km2 plasuje się na trzecim od końca miejscu. Niewątpliwie poziom tego wskaźnika jest
konsekwencją struktury użytkowania przestrzennego gminy, gdzie – dla przypomnienia – 73%
powierzchni pokryte jest lasami.

Ogółem 3605 3637 3636 3685 3713 3711 3715 3652
Mężczyźni 1767 1782 1781 1794 1800 1797 1794 1832
Kobiety 1838 1855 1855 1891 1913 1914 1921 1820
Liczba kobiet na 100
100,56 104,10 104,15 105,41 106,28 106,51 107,08 99,34
mężczyzn
Tablica 23. Ludność Rytra w latach 1995 – 2002
Analiz historyczna zagadnień społecznych Gminy Rytro, wskazuje na ustabilizowany

poziom liczby ludności. W kolejno badanych latach pojawiały jedynie nieznaczne wahania.
Nadto, co prezentuje poniższy rysunek, do 2002 roku liczba kobiet wyraźnie przewyższała liczbę
mężczyzn. Potwierdzeniem tego jest wskaźnik liczby kobiet na 100 mężczyzn, który osiągną

Strona 57
maksimum w 2001 – 107,08. W kolejny roku – 2002 – obniżył się do poziomu poniżej 100, i po
raz pierwszy liczba kobiet była niższa od liczby mężczyzn.
Rysunek 21. Ludność Gminy Rytro w

latach 1995-2002 w podziale na płeć
Kontynuacją powyższych analiz są projekcje przyszłości w tym obszarze. Analogicznie

jak miało to miejsce w prognozach gospodarczych, kolorem niebieskim zaznaczono na wykresie
wartości empiryczne, natomiast kolorem innym niż niebieski - wartości prognozowane.
Rysunek 22. Prognoza liczby ludności w Gminie Rytro

Strona 58
Tablica 24. Wartości prognozy liczby ludności w Gminie Rytro

Rok 2005 2006 2007 2008 2009
Prognozowana liczba ludności w Gminie

3 707,20 3 712,22 3 696,57 3 736,82 3 758,36
Rytro
Przewiduje się, że liczba ludności w roku 2009 będzie sięgała nieco ponad 3750 osób co
jest potwierdzeniem, że w tym zakresie nie można spodziewać się znacznych zmian. Przyszła
liczba ludności mocno uwarunkowana jest przeszłością oraz czynnikami endogenicznymi i
egzogenicznymi gminy. Również w określonym stopniu mają na nią wpływ oddziaływania
ekonomiczno-administracyjne. Na liczbę ludności wpływają takie czynniki jak: przyrost
naturalny, który niezależny jest od działań sektora publicznego oraz ruch ludności, który jest
pochodną sytuacji ekonomicznej mieszkańców (istotne znaczenie ma tu zatrudnienie na
lokalnym rynku pracy). Jest to przedmiotem kolejnych rozważań.
Tablica 25. Przyrost naturalny w Gminie Rytro w latach 1995 – 2002

Małżeństwa 13 28 23 20 18 26 23 18
Urodzenia 39 52 45 60 35 48 42 49
Zgony 22 29 23 22 22 26 19 22
Przyrost naturalny 17 23 22 38 13 22 23 27
Saldo przyrostu naturalnego w Gminie Rytro w latach 1995-2002 było zawsze dodatnie.
Największa jego wartość przypadła na rok 1998, w którym liczba urodzeń była największa (60),
natomiast wskaźnik umieralności na umiarkowanym poziomie (22). Natomiast w kolejnym roku
tj. 1999 przyrost naturalny osiągną najmniejszą wartość w badanym okresie (13), głównie za
przyczyną niskiej liczby urodzeń (35).

Strona 59
Rysunek 23. Prognoza przyrostu naturalnego w Gminie Rytro
Tablica 26. Wartości prognozy przyrostu naturalnego w Gminie Rytro

Rok 2005 2006 2007 2008 2009
Prognozowany przyrost naturalny w Gminie

20,89 26,59 24,62 30,69 14,04
Rytro
Tendencje przyrostu naturalnego pozwalają przypuszczać, że z porównywalną sytuacją

jak w latach 1998-1999 można spotkać się w roku 2008 i 2009. Na rok 2008 przewiduje się
największą wartość wskaźnika przyrostu naturalnego i będzie on oscylował w granicach 30 osób,
natomiast w rok później (2009) ulegnie on ponad dwukrotnemu obniżeniu do wartości 14 osób.
Jak już wspomniano, na liczbę ludności istotny wpływ mają również ruchy ludności.
Szczegółowy rozkład ruchu ludności w powiecie nowosądeckim przedstawia poniższa tablica.
Tablica 27. Ruch ludności w powiecie nowosądeckim w 2002 roku

Wyszczególnienie Napływ Odpływ Saldo
Strona 60
Powiat 1 916 1 879 37

Grybów 217 282 -65
Chełmiec 388 246 142

53
Gródek n/D. 95 -42

77
Kamionka Wlk. 50 27
Korzenna 130 121 9
Krynica-Zdrój 156 232 -76
Łabowa 35 58 -23
Łącko 105 112 -7
Łososina Dln. 78 57 21
Muszyna 123 125 -2
Nawojowa 62 72 -10
Piwniczna –Zdrój 83 88 -5
Podegrodzie 107 86 21
Rytro 43 28 15
Stary Sącz 259 227 32
Gmina Rytro na tle gmin z powiatu nowosądeckiego prezentuje dobry poziom. Saldo
ruchu ludności jest dodatnie i wynosi 15. Wiele gmin, w tym również sąsiednia gmina Piwniczna
Zdrój, posiada ujemne salda ruchu ludności (-5). Ciekawym jest, że najniższym poziomem
omawianego wskaźnika legitymuje się Krynica Zdrój (-76). Najwyższy wskaźnik salda ruchu
naturalnego posiada Chełmiec, jednak jest to konsekwencją bliskości Miasta Nowego Sącza i w
związku z tym jego oddziaływania na ten rejon. Omawianą problematykę obrazowo przedstawia
poniższy rysunek.
Rysunek 24. Saldo ruchu ludności w powiecie nowosądeckim w 2002 roku

Strona 61

Strona 62
Uszczegółowieniem tematu ruchu ludności są migracje na pobyt stały, które są tematem
tablicy poniższej. Ponadto prezentuje ona saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych. Jako
ciekawostkę można wskazać, że w 2002 roku w Gminie Rytro zameldowała się jedna osoba z
zagranicy. W przedmiocie salda migracji zagranicznych w gminach powiatu nowosądeckiego nie
mają miejsca znaczące rotacje. Jedynie w Grybowie saldo migracji zagranicznych jest wyraźnie
(–8).
Tablica 28. Migracje na pobyt stały w powiecie nowosądeckim w 2002 roku

Zameldowanie na pobyt Wymeldowanie z pobytu
stały stałego Saldo migracji
Saldo migracji
Wyszczególnienie w ruchu w ruchu wewnętrznych
zagranicznych
wewnętrznym – z zagranicy wewnętrznym – z zagranicy - gminne
gminne gminne
Powiat 1 904 12 1 864 15 40 -3
Grybów 216 1 273 9 -57 -8
Chełmiec 387 1 246 0 141 1
Gródek n/D. 53 0 95 0 -42 0
Kamionka Wlk. 77 0 50 0 27 0
Korzenna 130 0 120 1 10 -1
Krynica-Zdrój 154 2 232 0 -78 2
Łabowa 35 0 58 0 -23 0
Łącko 104 1 109 3 -5 -2
Łososina Dln. 78 0 56 1 22 -1
Muszyna 123 0 125 0 -2 0
Nawojowa 61 1 72 0 -11 1
Piwniczna –Zdrój 82 1 88 0 -6 1
Podegrodzie 107 0 85 1 22 -1
Rytro 42 1 28 0 14 1
Stary Sącz 255 4 227 0 28 4
Analizując ruch ludności w przedziale czasowym od 1995 do 2002 roku w Gminie Rytro,
rażą duże amplitudy odchyleń pomiędzy napływem, a odpływem ludności. Znajduje to wyraz w
ogólnym saldzie, które w poszczególnych latach raz przyjmuje wartości dodatnie, a raz ujemne.
Szczególnie w latach tj. 2000 i 2001 saldo to charakteryzuje się bardzo niskimi wartościami.
Sytuacja ta jest w dużej mierze konsekwencją panujących warunków na lokalnym rynku pracy.

Strona 63
Tablica 29. Ruch ludności w Gminie Rytro w latach 1995-2002

Ogółem 32 36 27 37 56 20 35 43
Napływ ludności do z miast 23 13 12 20 30 9 19 26
gminy ze wsi 9 23 15 17 26 11 16 16
z zagranicy 0 0 0 0 0 0 0 1
Ogółem 10 28 50 26 41 44 54 28
Odpływ ludności z z miast 3 17 29 14 16 14 27 9
gminy ze wsi 7 11 21 12 25 30 27 19
z zagranicy 0 0 0 0 0 0 0 0
Saldo Ogółem 22 8 -23 11 15 -24 -19 15
Poniższy rysunek przedstawia strukturę napływu oraz odpływu ludności Rytra w latach
1995-2002. Pozwala to na obserwację w zjawiska napływu do Rytra ludności z miast. W roku
1995, 1998, 2001 i 2002 napływ mieszkańców z miast wyraźni przewyższa napływ ludności ze
wsi. Z kolei odpływ wskazuje na przeciwne tendencje, a od 1999 odpływ ludności ze wsi jest
większy niż z miast.
Rysunek 25. Napływ i odpływ ludności w Gminie Rytro w latach 1995 – 2002

Strona 64
Tablica 30. Wartości prognozy napływu ludności w Gminie Rytro

Rok 2005 2006 2007 2008 2009
Prognoza napływu ludności do Gminy Rytro 34,76 37,85 27,91 37,83 56,60
Rysunek 26 Prognoza napływu ludności do Gminy Rytro

Duży odpływ mieszkańców gminy, a szczególnie wykształconej jej część może rodzić w
przyszłości negatywne konsekwencje dla rozwoju Rytra. Prognozy napływu oraz odpływy
ludności, będą zatem nosiły znamiona prognozy ostrzegawczej.

Strona 65
Rysunek 27. Prognoza odpływu ludności z Gminy Rytro

Prognozuje się, że napływ ludności do Gminy Rytro do 2007 będzie wskazywał na

tendencje malejące, natomiast po roku 2007 można spodziewać się znacznej dodatniej dynamiki.
W roku 2007 przewiduje się około 28 osobowy napływ do gminy, a w roku 2009 blisko
dwukrotnie większy (56 osobowy).
Tablica 31. Wartości prognozy odpływu ludności z Gminy Rytro

Rok 2005 2006 2007 2008 2009
Prognoza odpływu ludności z Gminy Rytro 32,58 65,46 98,12 45,56 66,27
Wartości prognozowanego odpływu przybierają znacznie większe parametry.

Niepokojącym jest, iż na rok 2007, w którym przewiduje się najmniejszy napływ jednocześnie
można spodziewać się największego odpływu w prognozowanym okresie (98). Duże wartości
odpływu mieszkańców wpływają wprost na ujemne saldo w ruchu naturalnym. Jedynie dla roku
2005 różnica pomiędzy przewidywanym napływem, a odpływem ludności jest dodatnia i wynosi
2,18. Kolejna dwa lata to poważny odpływ mieszkańców. Tendencje ujemnego salda

Strona 66
utrzymywać się będą do końca 2009 roku. Sytuacja tak będzie pochodną warunków na lokalnym
rynku pracy. Można więc przyjąć, że wpływ na omawianą prognozę istotnie będą miały
przesłanki ekonomiczne.
Tablica 32. Wartości prognozy salda w ruchu naturalnym ludności w Gminie Rytro
Rok 2005 2006 2007 2008 2009
Prognoza salda w ruchu naturalnym ludności

2,18 -27,61 -70,21 -7,73 -9,47
w Gminie Rytro
Błąd prognozy 2,17 i 1,40
Poniższa tablica kataloguje wybrane parametry struktury ludności w Gminie Rytro. Na

uwagę zasługuje fakt, że najliczniejsza grupa wiekowa to osoby w wieku od 0 do 14 lata (881)
oraz od 20 do 29 lat (566). Znajdzie to odzwierciedlenie w przyszły potencjale ekonomiczno-
społecznym w gminie.
Tablica 33. Ludność wg grup wiekowych i okresu zamieszkiwania w Gminie Rytro

Przybyła do Rytra
Zamieszkała od
Grupy wieku Ogółem w latach
urodzenia
Razem
1988 i wcześniej 1989 – 2002
Ogółem 3 643 2827 816 483 333

0-14 lat 881 814 67 1 66
15-19 372 332 40 13 27
20-29 566 479 87 17 70
30-39 494 331 163 58 105
40-49 473 285 188 150 38
50-59 347 222 125 111 14
60-64 119 83 36 36 -
65 lat i więcej 391 281 110 97 13
Źródło: Spis Powszechny, s. 31
Zdolności rozwoju tak społecznego jak i przede wszystkim gospodarczego określane są

przez ludność w wieku przed-, po- i produkcyjnym. Gmina Rytro na tle całego powiatu
nowosądeckiego w 2002 roku prezentuje się korzystnie.

Strona 67
Tablica 34. Struktura ekonomiczna ludności w powiecie nowosądeckim

Wyszczególnienie Ludność w wieku

przedprodukcyjnym
produkcyjnym poprodukcyjnym
Powiat 58 918 109 709 24 913

Grybów 8 548 15 636 3 838
Chełmiec 7 381 13 244 2 632
Gródek n/D. 2 718 4 818 1 202
Kamionka Wlk. 2 876 4 890 1 038
Korzenna 4 181 7 176 1 805
Krynica-Zdrój 4 456 9 992 2 674
Łabowa 1 781 2 794 495
Łącko 4 441 8 173 1 966
Łososina Dln. 2 953 5 348 1 243
Muszyna 3 110 6 566 1 343
Nawojowa 2 368 4 141 827
Piwniczna –Zdrój 2 934 5 913 1 411
Podegrodzie 3 616 6 245 1 385
Rytro 1 083 2 123 461
Stary Sącz 6 472 12 650 2 593
Średnio powiat nowosądecki w 2002 dysponował 30%-wym udziałem osób w wieku

przedprodukcyjnym i 57%-wym udziałem osób w wieku produkcyjnym. Gmina Rytro
charakteryzuje się zbliżonymi parametrami: ludność w wieku przedprodukcyjnym – 30%,
poprodukcyjnym – 58%. Przedstawia to poniższy rysunek.
Rysunek 28. Ludność powiatu nowosądeckiego w 2002 roku

w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym, poprodukcyjnym

Strona 68
Diagnoza struktury ekonomicznej ludności Gminy Rytro w latach 1995-2002 wskazuje

na powiększający się udział ludności w wieku produkcyjnym (od 54% w 1995 do 58% w 2002
roku), przy jednoczesnym zmniejszaniu ludności w weku przedprodukcyjnym (od 34% w 1995
do 30% w 2002 roku). Ponadto rosnący udział ludności w wieku poprodukcyjnym (od 11% w
1995 do 13% w 2002 roku) świadczy, iż w Gminie Rytro pojawiają się symptomy społeczeństwa
starzejącego się.
Tablica35 . Struktura ekonomiczna ludności Gminy Rytro w latach 1995-2002

Ogółem 1 247 1 237 1 200 1 195 1 157 1 138 1 103 1 083
Ludność w wieku
przedprodukcyjnym Mężczyźni 624 617 598 599 572 566 539 550
Kobiety 623 620 602 596 585 572 564 533
Ogółem 1 971 1 996 2 020 2 054 2 081 2 115 2 146 2 123
Ludność w wieku
Mężczyźni 1 032 1 049 1 066 1 071 1 082 1 100 1 110 1 131
produkcyjnym
Kobiety 939 947 954 983 999 1 015 1 036 992
Ogółem 410 422 423 439 458 464 477 461
Ludność w wieku
Mężczyźni 122 126 123 135 143 143 152 161
poprodukcyjnym
Kobiety 288 296 300 304 315 321 325 300
Istotne dla siły społeczno-gospodarczej Gminy Rytro są wielkości mieszkańców w wieku

przed- i produkcyjnym. Przedstawia to rysunek poniższy.
Rysunek 29. Struktura ekonomiczna

ludności Gminy Rytro w latach 1995-
2002

Strona 69
Na podstawie danych empirycznych i tendencji mających miejsce Gminie Rytro

opracowano średniookresową prognozę liczby ludności w wieku produkcyjnym, wychodząc z
założenia, iż jest to filar rozwoju gminy.
Tablica 36. Wartości prognozy liczby ludności w wieku produkcyjnym w Gminie Rytro
Rok 2005 2006 2007 2008 2009
Prognozowana liczba ludności w wieku

2 118,40 2 137,56 2 154,02 2 180,43 2 202,16
produkcyjnym w Gminie Rytro
Tendencje zasilania grupy osób w wieku produkcyjnym przez grupę osób w wieku
przedprodukcyjnym w prognozowanym okresie czasu, będą wpływały na sukcesywny wzrost
bieżącego potencjału ludzkiego. Dodać należy, iż w okresie czasu 2005-2009 nie nastąpią
negatywne skutki starzenia się społeczeństwa, bowiem liczba osób powiększających grupę
wieku emerytalnego nie będzie znacznie się powiększać. Roczna dynamika wzrostu ludności w
wieku produkcyjnym będzie wynosiła 1%.
Rysunek 30. Prognoza ludności w wieku produkcyjnym w Gminie Rytro

Strona 70
Rynek pracy
Najbardziej newralgicznym punktem wszelkich dyskusji o prawidłowy kształt sfery

społeczno-gospodarczej jest bezrobocie. Systemowe rozwiązywanie problemów rynku pracy
wymaga kompleksowego działania i współdziałania nie tylko urzędów pracy ale wszystkich
partnerów rynku pracy tj. administracji państwowej, instytucji gospodarczych, społecznych,
samorządowych mających wpływ na kształtowanie się i rozwój tego rynku.
Analiza bezrobocia przeprowadzona zostanie na poziomie powiatowy, ponieważ dane

szczegółowe w tym zakresie nie są agregowane w układzie gminnym.
Tablica 37. Stop bezrobocia w 2004 roku

Województwo
Wyszczególnienie Kraj Powiat nowosądecki
małopolskie
styczeń 20,6 16,6 30,7
luty 20,6 16,6 30,7
marzec 20,5 16,7 30,6
kwiecień 20,0 16,3 30,1
maj 19,6 15,8 29,2
czerwiec 19,5 15,6 29,0
lipiec 19,3 15,4 28,9
sierpień 19,1 15,2 28,7
wrzesień 18,9 14,7 28,4
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych PUP w Nowym Sączu
Aktualna sytuacja poziomu bezrobocia, tak w powiecie nowosądeckim jak i w

województwie i całym kraju, wskazuje na spadek poziomu tego zjawiska. Jednakże powiat
nowosądecki charakteryzuje się bardzo wysoką stopą bezrobocia, znacznie przekraczająca stopę

Strona 71
krajową oraz dwukrotnie przewyższającą stopę wojewódzką! Według najnowszych dostępnych

danych stopa bezrobocia w powiecie nowosądeckim wynosiła 28,4% podczas gdy w
województwie małopolskim wynosiła ona 14,7%.
Rysunek 31. Stopa bezrobocia w powiecie nowosądeckim w 2004 roku
!
Źródło: PUP w
Nowym Sączu
Dla
sytuacji na rynku pracy w Gminie Rytro kluczowy był okres z końca lat dziewięćdziesiątych.
Okres ten (od 1999 roku) był też rokiem wprowadzającym w recesję gospodarczą, stagnację,
regres oraz niepewności przyszłej koniunktury gospodarczej. W poważnych kłopotach
finansowych znalazło się wiele przedsiębiorstw. Pojawiająca się na rynku coraz większa
konkurencja zmusiła wszystkie podmioty gospodarcze do obniżania cen swoich wyrobów,
poszukiwania sposobów obniżania kosztów wytwarzania. Wówczas to wiele jednostek
gospodarczych, mimo podjęcia postępowań naprawczych prowadzonych przez organy
założycielskie, uległo likwidacji, bądź restrukturyzacji, powodującej między innymi znaczne
zmniejszenie poziomu zatrudnienia. Równolegle z tym zjawiskiem obserwowano stagnację w
dziedzinie powstawania nowych zakładów pracy powodującą brak przyrostu miejsc pracy. W
tym samym czasie, liczba młodzieży wchodzącej w wiek „produkcyjny” znacznie przewyższała
liczbę osób osiągających wiek „poprodukcyjny”. Musiało to zaowocować dynamicznym
wzrostem liczby bezrobotnych, determinowanym dodatkowo masowymi zwolnieniami
pracowników w zakładach poza gminą, w których pracowali mieszkańcy gminy. Nasilenie
zwolnień grupowych ujawniło znaczne rezerwy zasobów pracy w większości przedsiębiorstw i
instytucji.

Strona 72
Tablica 38. Bezrobotni w powiecie nowosądeckim wg wieku w latach 1995-2003

Wyszczególnienie 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003
Bezrobotni wg wieku
15-17 12 7 2 2 4 3 0 3 0
9 272 7 653 6 332 6 386 8 293 8 731 9 664 8 856 8 214
18-24
25-34 6 946 6 361 5 257 5 261 6 541 7 450 8 864 8 461 8 374
35-44 4 052 3 980 3 473 3 621 4 577 5 541 6 622 6 682 6 585
45-54 808 836 777 818 1 224 1 774 2 621 3 279 3 912
55-59 64 66 38 28 73 72 91 149 236
60-64 4 6 9 3 10 11 13 17 21
Razem 21 158 18 909 15 888 16 119 20 722 23 582 27 875 27 447 27 342
Na przestrzeni lat największy udział w bezrobociu miały osoby w wieku 18-24 lata. W
1995 roku ich udział w całości osób pozostających bez pracy wynosił 43,82% i był to poziom
największy w badanym okresie, a z kolei najmniejszy udział tej grupy wiekowej notowany był w
2003 roku – 30,04%. Również wysokim odsetkiem bezrobocia charakteryzuje się grupa osób w
wieku 25-34 lata. Jej udział w badanym okresie nieustannie oscyluje w granicach 31-33% ogółu
bezrobotnych. Sytuację omawianą prezentuje poniższy rysunek.
Rysunek 32. Bezrobotni w powiecie nowosądeckim wg wieku

w latach 1995-2003 – ujęcie procentowe

Strona 73
Ciekawych spostrzeżeń dostarcza analiza bezrobocia wg wykształcenia. Do końca 2002

roku niemal połowę bezrobotnych stanowiły osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym
(od 50% do 46%). Również do tego okresu drugą, najbardziej zagrożoną bezrobociem grupą,
były osoby legitymujące się wykształceniem średnim zawodowym i policealnym (od 23% do
27%). Natomiast od 2003 roku ich udział w badanym przedmiocie diametralnie spadł na rzecz
osób z wykształceniem podstawowym i niepełnym podstawowym, które w tym to roku
stanowiły 70% bezrobotnych w powiecie nowosądeckim.
Tablica 39. Bezrobotni w powiecie nowosądeckim wg wykształcenia w latach 1995-2003

Bezrobotni wg wykształcenia
wyższe 189 139 118 126 243 333 597 685 805
policealne i średnie zawodowe 5 011 4 605 3 986 3 965 5 240 6 197 7 403 7 466 7 380
średnie ogólnokształcące 1 217 1 058 953 914 1 140 1 348 1 553 1 513 1 602
zasadnicze zawodowe 10 567 9 304 7 671 7 866 10 078 11 263 13 094 12 638 12 154
podstawowe i niepełne
4 174 3 803 3 160 3 248 4 021 4 441 5 228 5 145 50 401
podstawowe
Razem 21 158 18 909 15 888 16 119 20 722 23 582 27 875 27 447 72 342
Rysunek 33. Bezrobotni w powiecie nowosądeckim wg wykształcenia

w latach 1995-2003 – ujęcie procentowe

Strona 74
Poniższa tablica agreguje dane dotyczące bezrobocia w Gminie Rytro wg wybranych

kategorii. Analizując bezrobocie w Rytrze wg wieku, obserwuje się zbliżone tendencje jak w
całym powiecie nowosądecki. Największy udział w stanowią osoby w wieku 18-24 lata –
30,23%; oraz w wieku 25-34 lata – 28,54%. Ponadto istotny odsetek bezrobotnych stanowi
grupa wiekowa 35-44 lata – 25,16%.
Tablica 40. Bezrobotni wg wieku, wykształcenia, stażu pracy czasu pozostawania bez pracy
– stan na 31.12.2003 w Gminie Ryto
Wyszczególnienie Powiat nowosądecki Gmina Rytro Rytro %
Ogółem 19803 473 2,39%

15-17 0 0 0,00%
18-24 6173 143 30,23%
25-34 6227 135 28,54%
Wiek
35-44 4715 119 25,16%

45-54 2532 69 14,59%
55-59 142 5 1,06%
60-64 14 2 0,42%
wyższe 435 10 2,11%
Wykształcenie
policealne i średnie zawodowe 4983 113 23,89%

średnie ogólnokształcące 917 21 4,44%
zasadnicze zawodowe 9421 226 47,78%
podstawowe i niepełne
4047 103 21,78%
podstawowe
do 1 roku 1696 51 10,78%
1-5 4532 111 23,47%
Staż pracy
5-10 3154 61 12,90%

10-20 3850 98 20,72%
20-30 1467 43 9,09%
30 lat i więcej 85 2 0,42%
bez stażu 5028 107 22,62%
do 1 1193 23 4,86%
pozostawa
nia bez
pracy
1-3 2483 49 10,36%

Czas
3-6 2212 61 12,90%

6-12 2948 85 17,97%

Strona 75
12-24 3756 88 18,60%

pow. 24 m-cy 7211 167 35,31%
W Gminie Rytro najbardziej zagrożonymi bezrobociem są osoby z wykształceniem

zasadniczym zawodowym. Ich udział w całości osób pozostających bez pracy sięga 48%. Niższy
udział notuje się w grupie osób z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym – 24%.
Najmniej zagrożonymi bezrobociem są osoby z wykształceniem wyższym – 2%.
Potwierdzeniem ww. zwolnień pracowników z lokalnych przedsiębiorstw jest analiza

bezrobotnych wg posiadanego stażu pracy. Najliczniejsza grupa osób pozostających bez pracy
posiada staż z przedziału 1-5 lat. Grupa ta stanowi ponad 23% bezrobotnych w Gminie Rytro.
Również wysoki udział w badanym przedmiocie ma grupa osób ze stażem znacznie dłuższym, a
mianowicie od 10 do 20 lat. Ich udział w ogóle bezrobotnych Rytra wynosi blisko 21%. Ponadto
należy dodać, że 35% bezrobotnych w Rytrze pozostaje bez pracy ponad 2 lata.
Ponieważ Powiatowe Urzędy Pracy nie podają stopy bezrobocia w swych gminach,
dokonano jej oszacowania dla Gminy Rytro. Jednakże należy pamiętać, że szacunki obarczone
są błędem trudnym do ustalenia, choćby z powodów wykonywania pracy przez mieszkańców w
innej gminie/mieście.
Tablica 41. Oszacowana stopa bezrobocia w Gminie Rytro w latach 1995-2002

Rok 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002
Oszacowana stopa bezrobocia 17,66% 15,93% 11,83% 12,95% 17,44% 18,58% 22,37% 22,70%
Źródło: Opracowanie własne
Oszacowany poziom bezrobocia wraz z prognozą (w wartościach bezwzględnych) w

Gminie Rytro prezentuje poniższy rysunek.
Rysunek 34. Szacowana prognoza poziomu bezrobocia w Gminie Rytro

Strona 76
Tablica 42. Wartości prognozy stopy bezrobocia w Gminie Rytro

Rok 2005 2006 2007 2008 2009
Prognoza bezrobocia w Gminie Rytro 20,18 % 20,91 % 14,58 % 15,35 % 20,10%
Obliczone projekcje przyszłości pozwalają przypuszczać, że liczba mieszkańców Rytra

pozostających bez pracy będzie od 2005 roku do 2007 malała. W połączeniu z wzrostem liczby
mieszkańców Rytra w wieku produkcyjnym oznacza to, że stopa bezrobocia wyraźnie zmaleje
od 20,18% w 2005 roku do 14,58% w 2007. W 2008 roku możliwe jest nieznaczne podniesienie
poziomu bezrobocia, jednak na 2009 rok przewiduje się poważny jego wzrost.
Jakość życia
O rzeczywistej kondycji życia mieszkańców danego regionu, a także o jego potencjale

rozwojowym i atrakcyjności zewnętrznej świadczy poziom życia mieszkańców oraz stan i jakość
Strona 77
infrastruktury społeczno-technicznej regionu. Jest to o tyle istotne iż potencjał małej

społeczności zależy w stopniu bezpośrednim właśnie od najbliższych udogodnień, uwarunkowań
„dnia codziennego”. I tak jednym najbardziej kluczowych czynników jest liczba zasobów
mieszkaniowych.
Tablica 43. Ogólne dane o zamieszkanych mieszkaniach i warunkach mieszkaniowych

wg rodzaju podmiotów będących właścicielami mieszkań w Rytrze w 2002 roku
Mieszkania stanowiące własność
Wyszczególnienie Ogółem pozostałych
osób fizycznych gminy zakładów pracy
podmiotów
Ogółem
Mieszkania 763 737 5 16 5
Izby 3 355 3 272 13 54 16
w tym wyk. Wył. Do prowadzenia
7 7 0 0 0
działalności gospodarczej
Powierzchnia użytkowa
63 655 62 200 243 922 290
mieszkań w m2
392 392 0 0 0
Przeciętna:
liczba izb w 1 mieszkaniu (a) 4,40 4,44 2,60 3,38 3,20
pow. Użytkowa 1 mieszkania
83,40 84,40 48,60 57,60 58,00
w m2 (b)
w tym mieszkania zamieszkane stale
Mieszkania 747 724 5 13 5
Izby 3 299 3 224 13 46 16
7 7 0 0 0
Powierzchnia użytkowa
62 693 61 343 243 817 290
mieszkań w m2
392 392 0 0 0
Ludność w mieszkaniach 3 607 3 542 15 40 10
Gospodarstwa domowe w 859 836 5 13 5
Strona 78
mieszkaniach
Rodziny w mieszkaniach 889 874 4 10 1
Przeciętna:

4,45
liczba izb w 1 mieszkaniu (a) 4,42 2,60 3,54 3,20
osób w 1 mieszkaniu 4,83 4,89 3,00 3,08 2,00

gospodarstw domowych
1,15 1,15 1,00 1,00 1,00
w 1 mieszkaniu
Przeciętna powierzchnia użytkowa

(b) w m2
1 mieszkania 83,9 84,7 48,6 62,8 58,0
na 1 osobę 17,4 17,3 16,2 20,4 29,0
Źródło. Spis Powszechny s. 37
(a) Z wyłączeniem mieszkań o nieustalonej liczbie izb,
(b) Z wyłączeniem mieszkań o nieustalonej powierzchni użytkowej
W roku 2002 liczba mieszkań na obszarze Gminy Rytro wynosiła 763 z czego 97%
stanowiło własność osób fizycznych. 747 mieszkań było stale zamieszkałych przez 3607 osób co
daje 889 rodzin. Średnio w jednym mieszkaniu mieszka 5 osób na powierzchni blisko 84 m 2. Na
jedną osobę wg szacunków Spisu Powszechnego na 1 osobę przypada 17,4 m2.
Osób Zakładów Pozostałych

Wyszczególnienie Ogółem Gminy
fizycznych pracy podmiotów
Ogółem 763 737 5 16 5
razem 741 719 3 14 5
wodociąg z sieci 294 279 2 10 3
lokalny 447 440 1 4 2
razem 624 604 3 12 5
do sieci 73 66 1 6 0
ustęp spłukiwany
z odprowadzeniem
w tym wyposażone w
do urządzenia
lokalnego
551 538 2 6 5
łazienkę 628 608 3 12 5

razem 636 617 2 12 5
ciepłą bieżącą poza mieszkaniem 4 0 0 4 0
wodę ogrzewaną
w mieszkaniu 632 617 2 8 5
z sieci 0 0 0 0 0
gaz
z butli 605 587 2 13 3
centralne zbiorowe 6 0 1 5 0
ogrzewanie indywidualne 476 465 2 4 5
Piece 276 268 2 6 0
Inne 5 4 0 1 0
Tablica 44. Mieszkania zamieszkane wg wyposażenia w Rytrze w 2002 roku
Źródło. Spis Powszechny s. 37

Strona 79
97% mieszkań wyposażonych jest w wodociąg, a 82% w ustęp spłukiwany i łazienkę.

Około 83% mieszkań w Gminie Rytro posiada bieżącą ciepłą wodę, z czego w niemal całości
ocieplana jest ona w mieszkaniu. 79% zasobów mieszkaniowych wyposażonych jest w gaz z
czego 100% to gaz z butli. Ogrzewanych centralnie jest 63% mieszkań, a 36% posiada piece.
Poniższe dwie tablice zawierają dane dotyczące liczby budynków oddanych od użytku.
Pozycja Budynki oddane do użytku jest dość specyficznym miernikiem, ponieważ dotyczą
przynajmniej dwóch relacji tego miernika do obrazowanego przez niego zjawiska. W tym ujęciu
można mówić o kategoriach:
 Miernik opóźniony – odwzorowujący zjawiska kształtowania się dochodów

rozporządzalnych mieszkańców,
 Miernik równoczesny – reprezentujący oczekiwania w zmianach koniunktury

gospodarczej,
Tablica 45. Budynki oddane do użytku w powiecie nowosądeckim w 2002 roku

Ogółem Budownictwo indywidualne
Kubatura w tym kubatura Kubatura w tym kubatura

Wyszczególnienie Liczba w tym Liczba w tym
budynków budynków budynków budynków
ogółem mieszkalne ogółem mieszkalne
ogółem mieszkalnych ogółem mieszkalnych
Powiat 158 122 216 225 76 911 153 122 157 480 76 911
Grybów 5 3 30 565 1 790 3 3 1 790 1 790
Chełmiec 26 22 27 280 14 315 25 22 16 706 14 315
Gródek n/D. 5 4 10 251 1 433 5 4 10 251 1 433
Kamionka Wlk. 13 12 15 731 7 531 13 12 15 731 7 531
Korzenna 6 5 3 669 3 189 6 5 3 669 3 189
Krynica-Zdrój 6 2 15 233 1 354 6 2 15 233 1 354
Łabowa 1 1 601 601 1 1 601 601
Łącko 18 17 10 309 9 587 18 17 10 309 9 587
Łososina Dln. 9 8 4 484 4 071 9 8 4 484 4 071
Muszyna 9 2 31 183 1 195 9 2 31 183 1 195
Nawojowa 3 3 2 095 2 095 3 3 2 095 2 095
Piwniczna –Zdrój 11 7 8 029 4 451 11 7 8 029 4 451
Podegrodzie 9 5 23 630 3 012 7 5 4 234 3 012
Rytro 5 5 3 165 3 165 5 5 3 165 3 165
Stary Sącz 32 26 30 000 19 122 32 26 30 000 19 122

Strona 80
W 2002 roku w powiecie nowosądeckim oddano do użytku 158 budynków z czego 96%
stanowiło budownictwo indywidualne. 77% oddanych do użytku mieszkań w powiecie
nowosądeckim były to budynki mieszkalne. Gmina Rytro na tym tle prezentuje się znacznie
słabiej. Wszystkie budynki oddane do użytku to budownictwo indywidualne mieszkaniowe.
Również analiza historyczna (lata 1998-2002) potwierdza, że na terenie Gminy Rytro

buduje się w 100% budynki mieszkaniowe przez osoby fizyczne.
Tablica 46. Budynki oddane do użytku w Gminie Rytro w latach 1998-2002

Wyszczególnienie 1998 1999 2000 2001 2002
Liczba ogółem 3 5 2 7 5
w tym mieszkalne 3 5 2 7 5
Kubatura budynków
Ogółem 1 964 3 135 1 442 4 407 3 165
ogółem
w tym kubatura budynków
1 964 3 135 1 442 4 407 3 165
mieszkalnych
Liczba ogółem 3 5 2 7 5
w tym mieszkalne 3 5 2 7 5
Budownictwo Kubatura budynków
indywidualne 1 964 3 135 1 442 4 407 3 165
ogółem
w tym kubatura budynków
1 964 3 135 1 442 4 407 3 165
mieszkalnych
Kolejnym elementem określającym jakość życia jest oświata i wychowanie. W Gminie
Rytro znajduje się 1 Gimnazjum, 1 szkoła Podstawowa i 1 Przedszkole. Jak podaje UG Rytro,
placówki posiadają odpowiednie zaplecze do nauki, oraz wyposażone są w obiekty towarzyszące
(sala gimnastyczna, boiska sportowe, plac gier i zabaw). Przy Gimnazjum planowana jest
budowa sali gimnastycznej. Placówki mogą sprostać wymaganiom stawianym oświacie i
zapewnić odpowiedni poziom nauczania nie odbiegający od placówek w ośrodkach miejskich.
Tablica 47. Charakterystyka oświaty w Gminie Rytro w 2004 roku

Liczba Ilość
Nazwa Liczba Liczba Ilość
Pracowników pomieszczeń
placówki uczniów nauczycieli oddziałów
obsługi do nauki
Gimnazjum
200 18 9 4 8
SP-kl. I-VI
322 31 14 9 11
Przedszkole 20 6 3 3 3
Strona 81
+ oddz.”0” 64 1 1 - -
Źródło: Urząd Gminy Rytro
Infrastruktura towarzysząca oświacie to biblioteki. Wykorzystanie potencjału

bibliotecznego decyduje w poważnym stopniu o rozwoju intelektualnym lokalnej społeczności.
Tablica 48. Biblioteki w powiecie nowosądeckim w 2002 roku

Wypożyczenia
Księgozbiór w Czytelnicy w
Wyszczególnienie Biblioteki i filie księgozbioru na
woluminach ciągu roku
zewnątrz
Powiat 63 715 059 13 008 809 377
Grybów 11 112 456 5 086 131 181
Chełmiec 8 62 894 2 848 59 391
Gródek n/D. 2 18 090 642 8 145
Kamionka Wlk. 2 20 527 1 554 50 819
Korzenna 7 44 103 1 645 30 232
Krynica-Zdrój 5 82 076 6 442 166 875
Łabowa 2 21 966 962 26 276
Łącko 4 34 911 1 650 27 102
Łososina Dln. 3 30 079 1 480 24 220
Muszyna 4 71 017 2 980 56 220
Nawojowa 3 31 033 1 109 28 353
Piwniczna –Zdrój 2 36 390 1 464 28 047
Podegrodzie 4 40 054 1 538 62 189
Rytro 1 15 354 749 15 989
Stary Sącz 5 94 109 3 859 94 338
Powyższa tablica przedstawia Gminę Rytro na tle gmin z powiatu nowosądeckiego. Jak
wynika z obserwacji w Rytrze funkcjonuje 1 biblioteka z ponad 15 tys. książek co stanowi 2%
zasobów całego powiatu nowosądeckiego. Poziom ten jest adekwatny do udziału mieszkańców
Rytra w liczbie ludności powiatu (również 2%). Niemniej jednak istotne wydaje się
wykorzystanie posiadanych zasobów, co można określić posługując się wskaźnikiem
wypożyczeń księgozbioru na zewnątrz per capita. W tym świetle Gmina Rytro prezentuje
umiarkowany poziom – 4,38 wypożyczeń w roku na 1 mieszkańca. Wynik ten jest wyższy od
najniższego (Gm. Gródek n/D) o 3,46 wartości wskaźnika, jednak brakuje mu aż 5,24 do
najwyższego (Krynica – Zdrój).
Rysunek 35. Wypożyczenia księgozbioru na zewnątrz w przeliczeniu na jednego mieszkańca

w gminach powiatu nowosądeckiego w 2002 roku

Strona 82
Na przestrzeni lat funkcjonowania samorządu Gminy Rytro liczba księgozbioru ulegała

lekkim wahaniom. Ważną informacją jest, iż liczba czytelników w ciągu roku do 1995 roku
rośnie, a co za tym idzie rośnie również liczba wypożyczeń księgozbioru. Nie ulega wątpliwości,
że ta tendencja jest pozytywna.
Tablica 49. Wykorzystanie zasobów bibliotecznych w Gminie Rytro w latach 1995-2002

Księgozbiór w
14 778 14 629 13 846 13 882 14 160 14 641 14 862 15 354
woluminach
Czytelnicy w ciągu
578 631 641 649 663 742 726 749
roku
Wypożyczenia
księgozbioru na 7 062 8 402 9 465 10 557 11 879 15 332 15 751 15 989
zewnątrz
Rysunek 36. Wykorzystanie

zasobów bibliotecznych w
Gminie Rytro w latach 1995-
2002
Źródło: Opracowanie własne na
podstawie BDL

Strona 83
Dynamika wzrostu wykorzystania zasobów bibliotecznych jest o wiele silniejsza od

dynamiki wzrostu księgozbioru. Poniższa prognoza obrazuje „zachowanie się” w przyszłości
tych dwóch mierników.
Rysunek 37. Prognoza księgozbiorów oraz jego wypożyczeń w Gminie Rytro
Błąd prognozy księgozbioru (niebieski) = 38,63

Błąd prognozy wypożyczeń (różowy) = 35,65
Tablica 50. Wartości prognozy wykorzystania zasobów bibliotecznych w Gminie Rytro

Rok 2005 2006 2007 2008 2009
Prognozowana wielkości księgozbioru 13 969 16 905 13 378 13 479 13 797
Prognozowana wielkość wypożyczeń

17 901 16 549 16 386 16 784 17 772
księgozbioru na zewnątrz
Uzupełnieniem sfery jaką jest jakość życia mieszkańców gminy jest:
 Kultura,
 Sport i rekreacja,
 Opieka społeczna i zdrowe,
 Ochrona przeciwpożarowa i pozostałe obiekty użyteczności publicznej.

Strona 84
Gmina Rytro nie posiada Gminnego Ośrodka Kultury, natomiast działa Gminna Biblioteka
Publiczna o której mowa wyżej. W obydwu szkołach funkcjonują biblioteki szkolne. Co roku
Urząd Gminy organizuje cykliczne imprez takie jak – Dzień Dziecka, Dni Rytra, Pożegnanie
Lata.
Na terenie gminy funkcjonują 2 kluby sportowe. Ludowy Klub Sportowy „Poprad” Rytro i
Uczniowski Klub Sportowy „Ryter” Rytro. Prowadzą działalność sportowa w następujących
dyscyplinach: piłka nożna, piłka koszykowa, piłka siatkowa, narciarstwo. LKS Poprad posiada
bazę sportową: boisko do piłki nożnej, boisko do piłki koszykowej, boisko do piłki siatkowej,
pawilon – szatnia. Gmina zawiązała z Małopolskim Towarzystwem Inwestycyjnym spółkę
„Ośrodek Narciarski Rytro” – w planie budowa stacji narciarskiej (1 wyciąg narciarski,
krzesełkowy, 3 wyciągi orczykowe, infrastruktura towarzysząca).
Na terenie gminy działają 2 Niepubliczne Zakłady Opieki Zdrowotnej /lekarz pediatra,

internista, stomatolog/, oraz 1 Apteka. Przy Urzędzie Gminy funkcjonuje Gminny Ośrodek
Pomocy Społecznej prowadzący zadania w zakresie opieki społecznej i świadczeń rodzinnych.
Na terenie gminy funkcjonuje Ochotnicza Straż Pożarna, włączona w Krajowy System

Jednostek Ratowniczo – Gaśniczych. Straż posiada remizę, oraz pełne zabezpieczenie sprzętowe
tj. 2 wozy bojowe, samochód operacyjny, samochód terenowy, karetkę pogotowia, transporter
gąsienicowy, autobus.
W gminie funkcjonuje 1 parafia rzymskokatolicka (kościół, plebania). W miejscowościach

Obłazy Ryterskie i Roztoka Ryterska znajdują się 2 Kaplice. Gmina zarządza 2 cmentarzami. Na
starym cmentarzu i na Hali Konieczna znajdują się 2 mogiły partyzantów poległych w II wojnie
światowej.
Sfera społeczna jest szczególnie istotna, ponieważ od potencjału ludzkiego gminy i jego
kondycji zależy w dużej mierze jej rozwój. W przypadku tego obszaru dokonano identyfikacji
następujących problemów i barier:
 Zmniejszający się udział ludności w wieku przedprodukcyjnym przy jednoczesnym

zwiększaniu osób w wieku produkcyjnym oraz w wieku poprodukcyjnym świadczy, iż w
Gminie Rytro pojawiają się symptomy społeczeństwa starzejącego się.
Strona 85
 Trudna sytuacja na lokalnym rynku pracy utrudniająca wejście młodych i

wykształconych osób, mała ilość atrakcyjnych ofert pracy dla absolwentów powoduje, iż
najbardziej cenny potencjał ludzkiej emigruje z terenu gminy ze względu na brak miejsc
pracy.
 Wysoki poziom bezrobocia osób z długoletnim stażem pracy.
 35% udział wśród bezrobotnych z terenu Rytra, to osoby pozostające bez pracy ponda 2
lata.
 Niskie dochody społeczności lokalnej i trudna sytuacja materialna ludności rolniczej.
 Niewystarczająca oferta dla mieszkańców w zakresie kultury (zagospodarowania

wolnego czasu) spowodowana brakiem odpowiedniej bazy – wynik brak środków na
budowę i utrzymanie.
 Niepełne wykorzystanie walorów przyrodniczo – turystycznych do rekreacji w gminie.
 Potrzeba zwiększenia zakresu działania służby zdrowia.
 79% zasobów mieszkaniowych wyposażonych jest w gaz z czego wszystkie bazują na

gazie z butli.
2.3. Zrealizowane zadania inwestycyjne w latach 1995 – 2004
W podrozdziale niniejszym przeprowadzono inwentaryzację zadań inwestycyjnych

zrealizowanych w Gminie Rytro. Są to wszystkie zadania prorozwojowe od początku
funkcjonowania samorządu Gminy Rytro, czyli od roku 1995:
1. Budowa mostu na rzece Poprad w Życzanowie o długości 120 mb realizowany w latach

1994 – 1998 roku. Wartość poniesionych kosztów – 682.589,59 zł. Most o konstrukcji
żelbetowej; szerokości jezdni 8 metrów.
2. Budowa mostu na potoku Życzanów – o konstrukcji żelbetowej; długość – 12 mb;

szerokość 6,5 mb. Realizowany w 1999 roku. Wartość – 108.192,84 zł.
3. Budowa mostu stalowego pod Zamek o wartości 14.987,00 zł; długość 12 mb,
szerokość – 3m.
Strona 86
4. Telefonizacja Gminy zrealizowana w latach 1997–1998. Wykonanie instalacji

światłowodowej, montaż nowej centrali automatycznej, przyłącz ok. 650 abonentów.
Zadanie finansowane przez TP.S.A. przy udziale mieszkańców.
5. Budowa drogi gminnej na Kordowiec, lata 1996–1998 o długości 2,1 km; szerokość 3,5
m; nawierzchnia bitumiczna. Wartość – 242.224,00 zł.
6. Budowa drogi gminnej Połom Niżna do wiatraku o długości 1.175 mb; szerokość 3,5 mb.
Wartość 348.653,00 zł., realizowana w 1997 roku . Nawierzchnia bitumiczna.
7. Budowa drogi w kierunku cmentarza realizowana w roku 1998 o długości 175 mb;
szerokości 3mb. Wartość 36.897,00 zł. Nawierzchnia bitumiczna.
8. Budowa drogi „Pod Zamek” o nawierzchni bitumicznej o długości 545 mb, szerokość 3
m. Wartość 39.848,00 zł. Realizowana w latach 1998 roku.
9. Budowa drogi na Dzioł o nawierzchni bitumicznej o długości 545 mb, szerokość 3 mb.
Wartość 39.848,00 zł. Inwestycja realizowana w latach 1998 roku.
10. Budowa drogi na „Wilkówkę” o nawierzchni bitumicznej o długości 253 mb; szerokości
3 mb. Wartość inwestycji 40.137,00 zł. Inwestycja realizowana w latach 1998.
11. Budowa chodnika wzdłuż drogi krajowej Nr 970 w latach 1999-2002 o długości
850 mb, szerokość 2mb. Wartość inwestycji 467.862,00 zł.
12. Budowa drogi „Osiedle za Szkołą” o nawierzchni bitumicznej. Realizowana w latach

2000 – 2002, o długości 220 mb; szerokości 3,5 mb. Wartość inwestycji 139.053,00 zł
13. Budowa drogi „Na Mikołaskę” o nawierzchni bitumicznej. Długość 1200 mb; szerokość
3 mb. Realizowana w latach 1999–2001. Wartość inwestycji 171.153,00 zł.
14. Chodnik przez Rytro realizowany w latach 1999 – 2000. Wartość inwestycji 94.522,00
zł o długości 500 mb.
15. Budowa drogi gminnej „Mikuty”. Nawierzchnia bitumiczna. Realizowana w latach 1999
– 2002. Wartość 58.884,00 zł, długość 768mb; szerokość 3 mb.
16. Budowa drogi na Życzanów. Nawierzchnia bitumiczna. Realizowana w latach 1999-

2002. Wartość 267.067,00 zł. Długość 1.500 mb; szerokość 3 mb.

Strona 87
17. Remont drogi Rytro – Roztoka Mała – nawierzchnia bitumiczna. Realizacja w latach
2000-2002 o długości 2.280 mb, szerokość 4,0 mb. Wartość 350.820,00 zł.
18. Budowa drogi do ośrodka Słoneczny Stok. Realizacja inwestycji w latach 1999-2001 o
długości 660 mb, szerokości 3,5 mb. Nawierzchnia bitumiczna. Wartość
143.239,00 zł.
19. Remont drogi na Połom od Jantara o długości 2.280 mb., szerokości 3,5 mb.
Nawierzchnia bitumiczna. Realizacja inwestycji w latach 2000-2002. Wartość
148.727,00 zł.
20. Zmiana systemów grzewczych z węglowego na olejowy w budynkach komunalnych:

Ośrodek Zdrowia, Szkoła Podstawowa i Ochotnicza Straż Pożarna. Na wartość
303.000,00 zł Realizacja w 2000 roku.
21. Modernizacja oświetlenia ulicznego. Realizacja w roku 2003.Wartość 144.000,00 zł.
22. Budowa kaplicy cmentarnej na cmentarzu komunalnym. Realizacja w toku. Rozpoczęcie

w 2000 roku. Wartość szacunkowa 172.800,00 zł.
23. Adaptacja Domu Gromadzkiego na Gimnazjum. Rozpoczęcie w 1999 roku. Zakończenie

w 2001 roku.
 Powierzchnia użytkowa 921m2.
 Powierzchnia zabudowy 357m2.
 Pomieszczenia administracyjne – 5
 Pomieszczenia WC – 6
 Pomieszczenia lekcyjne – 8
 Pokój nauczycielski – 1
 Kotłownia olejowa.
 Budynek murowany pokryty blachą. Wartość 1.729.433,00 zł.
24. Budowa kanalizacji wraz z modernizacją oczyszczalni ścieków BIO – 50 w latach 1995
– 2000 na kwotę – 794.460,00 zł.

Strona 88
25. Budowa oczyszczalni ścieków i kanalizacji w gminie Rytro. Realizacja w latach 2001-
2005. Oczyszczalnia typu BIOVAC o przepustowości 500 m3/d. Długość kanalizacji
L=22,5 km i średnicy 160-250 mm. W tym przykanaliki o łącznej długości

L= 7.490 mb.

Strona 89
III. ZADANIA WPŁYWAJĄCE NA POPRAWĘ SYTUACJI W GMINIE
Zadania objęte inwentaryzacją w ramach Planu Rozwoju Lokalnego realizowane będą w

ramach wybranych obszarów. Ponadto na terenie Gminy Rytro wdrażane będą również projekty
komplementarne wobec zadań objętych planem.
Założono możliwość aktualizacji PRL w trakcie jego wdrażania. W pierwszej kolejności

będą to głównie zmiany polegające na rozszerzaniu katalogu zadań zarówno w obrębie
projektów bezpośrednio objętych inwentaryzacją planu, a także zadań komplementarnych.
3.1. Wskazanie zadań priorytetowych
Poniżej zestawiono najistotniejsze działania z punktu widzenia lokalnej polityki rozwoju

społeczno-gospodarczego.
System komunikacji i infrastruktury:
1. Budowa i modernizacja dróg gminnych,
2. Budowa mostu na potoku Roztoczanka,
3. Budowa mostu na potoku Życzanów,
4. Budowa parkingów gminnych,
5. Oświetlenie uliczne,
Infrastruktura turystyczna:
6. Budowa Centrum Informacji Turystycznej,
7. Zagospodarowanie szlaków turystycznych,
Poprawa stanu środowiska kulturowego:

Strona 90
8. Wzgórze zamkowe – zagospodarowanie i prace konserwatorskie.
Infrastruktura ochrony środowiska:
9. Budowa sieci wodociągowej,
10. Budowa kanalizacji wraz z oczyszczalnią ścieków.
Infrastruktura sportowa:
11. Budowa hali sportowej przy Gimnazjum.
Infrastruktura społeczno-administracyjna:
12. Rozbudowa Ośrodka Zdrowia,
13. Budowa Urzędu Gminy.
3.2. Ocena ważności zadań inwestycyjnych
Wskazane powyżej zadania służące poprawie sytuacji społeczno-gospodarczej w Gminie

Rytro możliwe są do realizacji jedynie w dłuższym horyzoncie czasowym. Są one zróżnicowane
pod względem ich znaczenia dla rozwoju lokalnego oraz wielkości niezbędnych kosztów dla ich
wdrożenia. Konieczne jest zatem ustalenie hierarchii zadań i wskazanie tych, które mają
kluczowe, strategiczne znaczenie dla rozwoju miasta i których realizacji należy się podjąć w
pierwszej kolejności.
Szczególnie istotnymi kryteriami przy wskazywaniu ważności poszczególnych zadań był

ich wpływ na jakość życia mieszkańców gminy.
Opracowując niniejszy Plan Rozwoju Lokalnego szczególny nacisk położono na

przedsięwzięcia dla których gmina będzie się starała o pozyskanie dofinansowania z funduszy
strukturalnych Unii Europejskiej w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju
Regionalnego. Wiele działań ma mniejszą skalę i są one wdrażane w ramach bieżących działań
inwestycyjnych gminy.

Strona 91
Hierarchia ważności została ustalona w oparciu o wyniki dyskusji kluczowych ekspertów

Urzędu Gminy Rytro. Przy przeprowadzaniu oceny rangowej wykorzystano zmodyfikowana
metodę delficką. W tabeli zestawiono wszystkie projekty zaplanowane na lata 2005-2013.

Syntetyczna ocena rangowa w skali 1-10 szereguje projekty w kolejności od najważniejszego do
najmniej istotnych z punktu widzenia rozwoju lokalnego Gminy Rytro.
Tabela 51. Rangowa ocena projektów / zadań inwestycyjnych
Lp. Ranga Nazwa projektu / zadania inwestycyjnego
11. 10,0 Budowa hali sportowej przy Gimnazjum
10. 9,0 Budowa kanalizacji wraz z oczyszczalnią ścieków
1. 7,6 Budowa i modernizacja dróg gminnych
12. 7,5 Rozbudowa Ośrodka Zdrowia
9. 7,0 Rozbudowa sieci wodociągowej
5. 6,0 Oświetlenie uliczne
3. 5,1 Budowa mostu na potoku Życzanów
2. 5,0 Budowa mostu na potoku Roztocznaka
4. 4,5 Budowa parkingów gminnych
8. 4,0 Wzgórze zamkowe – zagospodarowanie i prace konserwatorskie
7. 3,5 Zagospodarowanie szlaków turystycznych
13. 3,0 Budowa Urzędu Gminy
6. 2,0 Budowa Centrum Informacji Turystycznej
Kolorem zielonym oznaczono projekty, które otrzymały ocenę priorytetowości w

przedziale od 7,6 do 10 pkt. Są to projekty najważniejsze z punktu widzenia rozwoju lokalnego
Gminy Rytro i gmina powinna dołożyć wszelkich starań zmierzających do ich realizacji w
możliwie bliskiej perspektywie czasowej.
Strona 92
Kolorem żółtym oznaczono projekty, którym przypisano priorytet od 5,1 do 7,5 pkt.
Projekty te są istotne lub „raczej istotne” z punktu widzenia rozwoju lokalnego Gminy Rytro i
gmina powinna dołożyć starań zmierzających do ich realizacji.
Projekty o najmniejszym znaczeniu z punktu widzenia całościowego rozwoju lokalnego

Gminy Rytro oraz takie którym przypisywano niejednoznaczną ocenę (ocena końcowa od 2,6 do
5,0) zaznaczono kolorem czerwonym. Projekty te powinny być realizowane w dalszej
kolejności. W sytuacji wystąpienia trudnej sytuacji budżetowej gminy projekty z tej grupy
bardziej niż projekty z dwóch poprzednich grup mogą być przesuwane na dalszą przyszłość, a
nawet w ramach nowelizacji niniejszego Planu można podjąć decyzje o odstąpieniu od ich
realizacji.
Zbiorcze zestawienie projektów wraz z oceną rangową priorytetów oraz

przyporządkowaniem do kategorii „pilne”, „średnio pilne” oraz „mało pilne” na skali czasowej,
przedstawia poniższy wykres.

Strona 93
Tablica 52.Zbiorcze zestawienie projektów wraz z oceną rangową priorytetów

oraz przyporządkowaniem do poszczególnych kategorii
10
11.
wysoki priorytet

9,9

...
9 10.

...
8,2
8,1
7,6 1.
7,5 12.
7,4

...
średni priorytet
7 9.

...
6,5

...
6 5.

...
5,5

...
5,1 3. 3. - cd
5 2. 2. - cd
4,9

...
4,5 4. 4. - cd
niski priorytet

...
4 8.

...
3,5 7.

...
3 13.

...
2 6
ranga 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
rok bardzo pilne średnio pilne mało pilne

Strona 94
IV. REALIZACJA ZADAŃ I PROJEKTÓW
4.1. Programy operacyjne dla projektów, których realizację przewidziano na lata 2005- 2013
w tym: Wskaźniki monitoringu
nr ranga nazwa projektu / inwestycji początek koniec inwestor koszt wkład środki UE budżet FOŚ
ogółem w gminy państwa
tys. zł
Powierzchnia wybudowanych obiektów
11. 10,0 Budowa hali sportowej przy Gimnazjum 2005 2008 Gm. Rytro 2.420 363 1815 242 0 sportowych w m2, Liczba uczniów
korzystających z hali w os.
Długość wybudowanej sieci
kanalizacyjnej w km, Liczba budynków
podłączonych do sieci kanalizacyjnej w
szt., Przepustowość sieci kanalizacyjnej
10. 9,0 Budowa kanalizacji wraz z oczyszczalnią ścieków 2005 2013 Gm. Rytro 6.650 397,5 4.987,5 665 600 w m3/dobę, Stosunek il. bud.
podłączonych do kanalizacji do
wszystkich bud., Wykorzystywana moc
przerobowa oczyszczalni ścieków w
m3/dobę,
Długość
wybudowanych/zmodernizowanych
dróg gminnych w km, Liczba
1. 7,6 Budowa i modernizacja dróg gminnych 2005 2013 Gm. Rytro 2.500 375 1.875 250 0 wybudowanych/zmodernizowanych
skrzyżowań w szt., Liczba
wybudowanych/zmodernizowanych
przejazdów kolejowych w szt.,
Powierzchnia zmodernizowanych
budynków i obiektów ochrony zdrowia
w m2, Średni wiek aparatury medycznej
12. 7,5 Rozbudowa Ośrodka Zdrowia 2005 2007 Gm. Rytro 900 135 675 90 0 w OZ w latach, Liczba osób
korzystających z obiektów infrastruktury
ochrony zdrowia w os.,
9. 7,0 Rozbudowa sieci wodociągowej 2007 2007 Gm. Rytro 100 5 75 10 10 Długość
wybudowanej/zmodernizowanej sieci
wodociągowej w km, Liczba
budynków/gospodarstw domowych
podłączonych do sieci wodociągowej w
szt., Liczba osób korzystających z
wodociągów w os., Stosunek il. bud.
podłączonych do wodociągu do

Charakterystyka źródeł finansowania w R.VII Opracowanie: Sądecka Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.
Strona 95
wszystkich budynków w %
Liczba wybudowanych punktów
oświetleniowych w szt., Liczba
5. 6,0 Oświetlenie uliczne 2006 2008 Gm. Rytro 140 21 105 14 0 zmodernizowanych punktów
oświetleniowych w szt.,
Nośność wybudowanego obiektu w
3. 5,1 Budowa mostu na potoku Życzanów 2006 2009 300 45 225 30 0 kN/oś, Liczba osób korzystających z
Gm. Rytro obiektu w os
Nośność wybudowanego obiektu w
2. 5,0 Budowa mostu na potoku Roztocznaka 2007 2010 Gm. Rytro 200 30 150 20 0 kN/oś, Liczba osób korzystających z
obiektu w os.,
Liczba wybudowanych miejsc
postojowych w szt., Liczba
4. 4,5 Budowa parkingów gminnych 2007 2010 Gm. Rytro 200 30 150 20 0 zmodernizowanych miejsc postojowych
w szt.
Powierzchnia zrewitalizowanych
Wzgórze zamkowe – zagospodarowanie i prace zespołów obiektów zabytkowych w m2,
8. 4,0 2005 2009 Gm. Rytro 120 18 90 12 0
konserwatorskie Liczba turystów odwiedzających
miesięcznie w os.,
Długość wybudowanych
/zmodernizowanych ciągów pieszo-
7. 3,5 Zagospodarowanie szlaków turystycznych 2007 2009 Gm. Rytro 100 15 75 10 0 rowerowych, Liczba turystów
korzystających miesięcznie z szlaków w
os.
Powierzchnia obiektów
13. 3,0 Budowa Urzędu Gminy 2008 2010 Gm. Rytro 1.900 285 1.425 190 0 administracyjnych w m2, Skrócenie
czasu obsługi interesantów w min.,
Liczba osób korzystających dziennie z
punktu informacji turystycznej w os.,
6. 2,0 Budowa Centrum Informacji Turystycznej 2009 2011 Gm. Rytro 1.200 180 900 120 0 Liczba osób zadowolonych z obsługi tur.
w%
Razem w latach 2005 - 2013 16.730 1.899,5 12.547,5 1.673 610

Strona 96
Ze względu na zalecaną potrzebę wykazania się w programie operacyjnym zgodnością

planowanych inwestycji z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego krótko
podsumowano ogólną sytuację w tym zakresie oraz uwarunkowania Gminy Rytro.
Aktualnie obowiązująca Ustawa o planowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 r

zakłada m.in. wygaśniecie z dniem 31.12.2003 r. starych tj. sporządzonych przed 1995 rokiem,
planów zagospodarowania przestrzennego. Ponad 90% gmin w Polsce, w chwili obecnej stoi
przed koniecznością uchwalenia nowych planów, które maja być tak szczegółowe, że inwestorzy
na ich podstawie będą mogli uzyskać pozwolenie na budowę. Dlatego Rada Gminy Rytro
podjęła uchwałę Nr XX/141/04 w dniu 28 października 2004 roku w sprawie „Miejscowego
planu zagospodarowania przestrzennego GMINA RYTRO”,
Podstawa określenia polityki przestrzennej gminy zgodnie z ustawa jest studium

uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Gmina Rytro posiada takie
studium. Studium przewiduje zdecydowaną większość kluczowych inwestycji celu publicznego
wymienionych w planie rozwoju lokalnego.
Ustawa przewiduje szczególne regulacje dotyczące realizacji inwestycji celu

publicznego, czyli takich, które są przedmiotem niniejszego opracowania. Przez inwestycje taką
rozumie się działania o znaczeniu lokalnym (gminnym) i ponadlokalnym (powiatowym,
wojewódzkim, krajowym), stanowiące realizację celów wymienionych w ustawie o gospodarce
nieruchomościami. Inwestycja taka jest realizowana na podstawie miejscowego planu, a w razie
jej braku – w drodze decyzji u ustaleniu lokalizacji inwestycji. Decyzja wiąże organ wydający
decyzje o pozwoleniu na budowę. Dlatego też nie ma zagrożeń formalnoprawnych dla projektów
przewidzianych w niniejszym planie.
Warto też dodać, że nowa ustawa nie przewiduje możliwości wnoszenia protestów
kwestionujących ustalenia przyjęte w projekcie miejscowego planu, a nowa procedura ułatwia
realizację inwestycji celu publicznego.

Strona 97
V. POWIĄZANIE PROJEKTÓW Z INNYMI DZIAŁANIAMI

REALIZOWANYMI NA OBSZARZE
Projekty przyjęte do realizacji w Gminie Rytro winny być powiązane z obszarami

strategicznymi dokumentów planistycznych poziomu gminnego, powiatowego i
wojewódzkiego. Ponieważ Gmina Rytro nie posiada strategii rozwoju, a powiatowa
strategia rozwoju jest w fazie prac studialnych, punktem wyjścia stało się stworzenia
układu powiązań ze strategią województwa małopolskiego. Ponadto takie podejście wynika
z faktu, że zakres strategiczny strategii wojewódzkiej ma najbardziej komplementarny
charakter. Powiązania wynikają z merytorycznego zakresu strategii i zadań, a określono je
metodą ekspercką. Poziom szczegółowości prezentowania strategii koncentruje się na
określeniu pół strategicznych i zdiagnozowaniu celów strategicznych, które są zbieżne z
tymi jakie zostały zawarte w Planie Rozwoju Lokalnego Gminy Rytro.
Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego
„Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego” została przyjęta przez Sejmik Województwa

Małopolskiego w Krakowie 28 sierpnia 2000 roku – Uchwała nr XXIII/250/2000.
Misja województwa została określona następująco:
Małopolska – regionem szans wszechstronnego rozwoju ludzi i nowoczesnej gospodarki;

silnym aktywnością swych mieszkańców, czerpiącym z dziedzictwa przeszłości
i zachowującym tożsamość w integrującej się Europie.
Realizacja misji odbywa się poprzez działania, które zostały zaklasyfikowane do czterech pół
strategicznych. Są to podstawowe pola aktywności dla pomyślnego rozwoju województwa
małopolskiego. Pola strategiczne uszczegółowione zostały przez cele nadrzędne, strategiczne ,
rozwiązania i priorytety. Ponadto, misja przebiegać będzie w trzech kontekstach – czyli
najważniejszych uwarunkowaniach i ramach oceny efektywności realizacji strategii. Konteksty
uszczegóławiane zostały natomiast przez cele nadrzędne i strategiczne. Poniżej zaprezentowano
wybrane pola strategii, cele nadrzędne i strategiczne ze Strategii Rozwoju Województwa
Małopolskiego, które możliwe są do realizacji w ramach Planu Rozwoju Lokalnego – czyli
ściśle korelują z ZPORR i jego działaniami.

Strona 98
Pole Strategii: MIESZKAŃCY – postawy, kwalifikacje, aktywność
Cel nadrzędny: A. Lepiej wykształceni, aktywni i przedsiębiorczy mieszkańcy
Cele strategiczne:
A.1. Elastyczny, łatwo dostosowujący się do zmian społeczno gospodarczych

system edukacji:
A.1.2. Poprawa warunków i podniesienie jakości szkolnictwa

gimnazjalnego i średniego.
A.5. Sprawny i przyjazny pacjentowi system ochrony zdrowia:
A.5.2. Rozwój różnorodnych form wczesnej diagnostyki i terapii,
A.5.4. System elastyczny, dopasowany do potrzeb społecznych.
Pole Strategii: PEJZAŻ – ŚRODOWISKO I KRAJOBRAZ
Cel nadrzędny: B. Wysoka jakość środowiska przyrodniczego i kulturowego.
Cele strategiczne:
B.1. Zlikwidowanie zaniedbań w ochronie środowiska:
B.1.1. Poprawa jakości wód,

B.1.2.Ograniczenie emisji zanieczyszczeń,
B.1.3. Uporządkowanie gospodarki odpadami,
B.3. Ochrona przyrody i różnorodności biologicznej:
B.3.2. Rozwój zagospodarowania turystycznego w harmonii z ochroną

przyrody.
B.4. Kształtowanie krajobrazu kulturowego:
B.4.3. Ochrona dziedzictwa kulturowego na obszarach wiejskich,

B.4.4. Ochrona tradycyjnych form gospodarowania, szczególnie na
terenach górskich,
B.4.5. Ochrona zabytków i rewitalizacja starej zabudowy.
Pole Strategii: WIĘZI – komunikacja i współpraca
Cel nadrzędny: D. Lepsza dostępność komunikacyjna całego regionu.
Cel strategiczny:

Strona 99
D.2 Sprawny system transportu wewnętrznego:
D.2.1. Modernizacja dróg regionalnych i lokalnych,

D.2.2. Poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego.
Cel nadrzędny: E. Lepsza współpraca wewnątrzregionalna.
Cel strategiczny:
E.2. Regionalny obieg kultury:
E.2.1. Efektywne zarządzanie ofertą kulturalną regionu,

E.2.2. Stworzenie regionalnego systemu promocji kultury.

Strona 100
VI. OCZEKIWANE WSKAŹNIKI OSIĄGNIĘĆ

PLANU ROZWOJU LOKALNEGO
Do oceny działalności Planowania Rozwoju Lokalnego dla Gminy Rytro stosowane będą
mierniki o charakterze ilościowym jako miary względne i bezwzględne. Składniki mierników
będą możliwe do uzyskania i charakteryzować się będą obiektywnością.
Przyjęte mierniki stosowane do oceny skuteczności realizacji zespołu zadań wchodzących

w skład PRL charakteryzować się będą następującymi cechami:
 adekwatnością – dopasowany do badanych zjawisk, procesów,
 prostotą w obliczeniach,
 oddawać będą prawdę o mierzonych zjawiskach,
 istnieć będą aktualne dane,
 zdobycie danych nie jest szczególnie kłopotliwe, czasochłonne,
 analiza danych służyć celowi badawczemu, a nie jest „sztuką dla sztuki”.
Mierniki główne wynikać będą z celów strategicznych wszystkich zadań przyjętych i

określonych na sesji strategicznej przeprowadzonej w trakcie opracowywania niniejszego
dokumentu.
Do przyjętych mierników ocen zaliczyć można, podane poniżej. Wraz z miernikami

określony został ich docelowy poziom, który świadczyć będzie o efektywności planowania
rozwoju lokalnego.
 liczba turystów odwiedzających Gminę Rytro,

Cel: 3% więcej niż w roku poprzednim.
 liczba tworzonych firm w liczbach bezwzględnych,

Cel: 5% więcej niż w roku poprzednim.
 liczba bezrobotnych, wskaźnik bezrobocia,

Cel: spadek o 2%, w stosunku do roku poprzedniego.
 liczba bankrutujących firm,

Cel: 20% mniej niż w roku poprzednim.

Strona 101
 kształtowanie się wskaźnika bezrobocia w stosunku do trendów krajowych,

Cel: Zmniejszenie dystansu do średniej krajowej o 50% dotychczasowej dysproporcji.
 liczba zatrudnianych pracowników,

Cel: Wzrost liczby zatrudnianych pracowników o 10% w stosunku do roku
poprzedniego.
 liczba zwalnianych pracowników,
Cel: zmniejszenie o 10% liczby zwalnianych pracowników w stosunku do roku
poprzedniego.
 dynamika wzrostu liczby inwestycji,
Cel: zwiększenie inwestycji kwotowych o 10% w stosunku do roku poprzedniego.
 wzrost dochodu na jednego mieszkańca.

Cel: zwiększenie dochodów na jednego mieszkańca o 5% w stosunku do roku
poprzedniego.
 dochody własne gminy.
Cel: wzrost dochodów gminy o 8% w stosunku do roku poprzedniego.
 poziom zadłużenia podmiotów gospodarczych,

Cel: spadek sumy zadłużenia o 10% w stosunku do poziomu w roku poprzednim.
 suma podatków od inwestorów,

Cel: wzrost podatków od inwestorów o 5% w stosunku do roku poprzedniego.
 ilość stanowisk pracy utworzona w wyniku inwestycji (pośrednio i

bezpośrednio),
Cel: stworzenie minimum 50 stanowisk pracy w wyniku inwestycji rocznie.
 ilość inwestycji obsługiwanych,

Cel: rozpoczęcie minimum trzech, nowych inwestycji rocznie.
 średni czas obsługi jednej inwestycji,

Cel: obsługa średniej inwestycji przez gminę wyniesie 9 miesięcy.
 wskaźnik migracji absolwentów miejscowych szkół,

Cel: osiągnięcie dodatniego salda migracji wśród absolwentów.
 przyrost liczby mieszkańców gminy,

Cel: 1% wskaźnik wzrostu liczby mieszkańców, dodatnie saldo migracji.
Wyżej określone mierniki obliczane będą dla okresów rocznych, a wzrosty procentowe
określają roczną dynamikę wzrostu.

Strona 102
Stosowane będą trzy kierunki badania wskaźników:
 porównania ze wskaźnikami postulowanymi (porównania z planem

okresowym),
 porównania ze wskaźnikami okresów ubiegłych (porównania w czasie),
 porównania ze wskaźnikami innych programów.
Wyżej określone mierniki mierzą pośrednio bądź bezpośrednio skuteczność działań

podejmowanych przy realizacji planowania rozwoju w Rytrze.
Poziom mierników będzie odnotowywany w okresowych sprawozdaniach. Dodatkową rolę

pełnić będzie jakościowa ocena realizacji planowania rozwoju lokalnego podawana w sposób
opisowy. Ten pomiar skuteczności działań będzie pełnił rolę uzupełniającą.

Strona 103
VII. OCENY I PROJEKCJE FINANSOWE GMINY
W niniejszym rozdziale dokonano analizy potencjału finansowego Gminy Rytro.

Przeprowadzono analizę budżetową gminy w ujęciu diagnostycznym i prognostycznym mając na
uwadze możliwości współfinansowania wskazanych w PRL inwestycji i projektów.
Zagwarantowanie źródeł finansowania zadań inwestycyjnych wymaga wiedzy o problemach
współczesnego rozwoju, o sposoby łączenia strategicznych zamiarów inwestycyjnych z
konstrukcją budżetu, oraz o zasady montażu finansowego. Dlatego też istotnymi punktami
rozdziału są analizy ważniejszych wskaźników finansowych oraz dostępnych zewnętrznych
źródeł finansowych.
7.1. Blok analiz diagnostycznych za lata 2001 - 2004
Istotą przeprowadzanej diagnozy budżetowej jest określenie głównych zaleceń w

stosunku do głównych agregatów ekonomicznych na lata 2005-2013. Immanentną częścią
diagnozy budżetowej będzie ocena stanu i wyników finansowych osiągniętych w latach 2001-
2004, dzięki temu także zostaną stworzone przesłanki do ukierunkowania dalszej działalności
gminy i logiki tworzenia budżetów w latach kolejnych.
Zalecenia będą formułowane na podstawie analiz problemowych głównych pozycji

budżetowych ich trendów, a także wskaźników bezwzględnych i względnych, ilościowych i
jakościowych.
Poniższa tabela zawiera wykonanie budżetu w latach 2001-2003 i plan budżetu na 2004
rok.

Strona 104
Tablica 53. Wykonanie budżetu w latach 2001-2003 i 2004 roku

2004
Lp. Wyszczególnienie 2001 2002 2003 Plan wg
30.IX.04
I. Dochody gminy ogółem w tym: 6 819 418 8 120 441 5 511 730 6 528 398
Dochody własne w tym: 3 685 463 4 456 558 1 536 741 2 610 212
a. z podatków i opłat lokalnych 554 165 566 892 696 446 726 937
A b. z majątku gminy 137 556 296 847 294 768 289 500
c. z udziału w podatkach stanowiących dochód
279 182 271 315 299 864 381 814
budżetu państwa
Subwencje 2 628 266 3 108 097 3 554 110 3 342 079
a. ogólna 767 580 889 383 1 146 269 992 652
B
b. wyrównawcza 66 732 60 658 67 379 9 984
c. oświatowa 1 793 954 2 158 056 2 340 462 2 339 443
Dotacje celowe na zadania z zakresu
C 431 713 506 587 388 436 545 396
administracji rządowej
D Dotacje celowe na zadania własne 73 976 49 199 32 443 30 711
II. Wydatki ogółem 6 946 535 10 276 781 6 318 962 6 600 707
A Wydatki inwestycyjne 2 599 450 6 154 575 2 034 253 1 649 572
B Wydatki ze środków własnych 4 347 085 4 122 206 4 284 709 4 951 135
III. Wynik (I-II) -127 117 -2 156 340 -807 232 -72 309
A Kredyty i pożyczki na 31.12 169 581 2 386 415 3 147 000 3 132 300
Spłata zaciągniętych kredytów i pożyczek
61 547 117 821 60 190 70 722
z tego:
B
a. spłata rat pożyczek/kredytów 45 660 83 166 19 398 14 700
b. odsetki 15 887 34 655 40 792 56 022
Spłata wnioskowanej pożyczki z
56 533 50 801 26 030 17 632
WFOŚiGW z tego:
C
a. spłata rat pożyczki 45 660 45 660 19 398 14 700
b. odsetki 10 873 5 141 6 632 2 932
Źródło: Urząd Gminy Rytro z grudnia 2004
7.1.1. Analiza i diagnoza dochodów
Poniższa tablica przedstawia informacje dotyczące dynamiki dochodów Gminy Rytro w

latach 2001-2004.
Tablica 54. Dynamika wzrostu dochodów budżetowych Gminy Rytro

w latach 2001-2004
Wyszczególnienie 2001 2002 2003 2004
Wykonanie 6 819 418 8 120 441 5 511 730 6 528 398
Dynamika wzrostu 100% 119% 68% 118%

Strona 105
W 2002 roku budżet gminy charakteryzował się największym poziomem dochodów

sięgającym 8,120 mln zł. Również w tym roku dynamika wzrostu dochodów była najwyższa w
badanym okresie i wynosiła 19%. W kolejnych latach sytuacja w badanym przedmiocie
notowała niższe wyniki. W 2003 roku wielkość dochodów budżetowych stanowiła 68%
dochodów z roku 2002, a w 2004 (wg szacunków z dnia 30.IX.04) 118% dochodów z roku 2003.
W związku z powyższym zasadnym jest przeanalizowanie struktury dochodów gminy w

układzie rodzajowym, celem zdefiniowania przyczyn wahań wielkości dochodów.
Tablica 55 . Struktura dochodów budżetowych Gminy Rytro w latach 2001-2004
Dochody gminy ogółem w tym: 6 819 418 8 120 441 5 511 730 6 528 398
Dochody własne w tym: 3 685 463 4 456 558 1 536 741 2 610 212
a. z podatków i opłat lokalnych 554 165 566 892 696 446 726 937
b. z majątku gminy 137 556 296 847 294 768 289 500
c. z udziału w podatkach stanowiących dochód budżetu
279 182 271 315 299 864 381 814
państwa
Subwencje (ogólna + oświatowa + wyrównawcza) 2 628 266 3 108 097 3 554 110 3 342 079
a. w tym: subwencja ogólna + wyrównawcza
834 312 950 041 1 213 648 1 002 636
Dotacje celowe na zadania z zakresu adm. rządowej 431 713 506 587 388 436 545 396
Dotacje na zadania własne 73 976 49 199 32 443 30 711
Powyższa tablica dostarcza wyjaśnień w zakresie wzrostu/spadku dochodów w kolejnych

latach. Dochody Rytra w 2002 roku determinowane były przede wszystkim dochodami
własnymi, które w roku 2003 uległy znacznemu obniżeniu o 65%. Spadek ten notowany był w
pozycji nie ujętej w tablicy tj. dochody własne z tytułu wpływów z usług i pozostałych
dochodów. Również w tym to roku obniżeniu uległy dotacje, a w szczególności dotacje celowe
na zadania z zakresu administracji rządowej – spadek o 23%. Rok 2004 prezentuje
korzystniejsze wskaźniki dynamiki w strukturze dochodów. Podwyższeniu uległy zarówno
dochody własne jak również wspomniane dotacje celowe na zadania z zakresu administracji
rządowej o odpowiednio: 70% i 40%.

Strona 106
Procentowy udział poszczególnych rodzajów dochodów do dochodów gminy ogółem

obrazuje poniższa tablica.
Tablica56 . Analiza udziału dochodów budżetowych Gminy Rytro w latach 2001-2004
Dochody gminy ogółem w tym: 6 819 418 8 120 441 5 511 730 6 528 398
Dochody własne w tym: 54,04% 65,35% 22,53% 38,28%

a. z podatków i opłat lokalnych 8,13% 6,98% 12,64% 11,13%
b. z majątku gminy 2,02% 3,66% 5,35% 4,43%
c. z udziału w podatkach stanowiących dochód budżetu
4,09% 3,34% 5,44% 5,85%
państwa
Subwencje (ogólna + oświatowa + wyrównawcza) 38,54% 38,27% 64,48% 51,19%

a. w tym: subwencja ogólna + wyrównawcza
12,23% 11,70% 22,02% 15,36%
Dotacje celowe na zadania z zakresu adm. rządowej 6,33% 6,24% 7,05% 8,35%
Dotacje na zadania własne 1,08% 0,61% 0,59% 0,47%
Powyższe szacunki pozwalają stwierdzić, że największy wpływ na dochody gminy mają

subwencje, bo od 2003 roku przekraczają 50% ogółu dochodów. Mimo tak dużego wpływu na
stan finansów gminy pozycja ta wydaje się mniej ciekawa z uwagi na jej stałość. Stałość to
znaczy niezmienność w wielkościach kwotowych w poszczególnych latach, biorąc pod uwagę
czynnik inflacyjny.
O sile i kondycji gminy stanowią jej dochody własne, które zasilają budżet gminy
obecnie w ponad jednej trzeciej. Warto bliżej się zastanowić nad tym agregatem finansowym
gminy. Do tego celu posłuży nam tabela obrazująca procentowy udział podatków i opłat
lokalnych, dochodów z majątku gminy i udziału w podatkach stanowiących dochód budżetu
państwa do dochodów własnych gminy.
Tablica 57. Udział podatków i opłat lokalnych w dochodach własnych Gminy Rytro
w latach 2001-2004
Strona 107
Dochody własne w tym m.in.: 100% 100% 100% 100%
a. podatki i opłaty lokalne 15,04% 12,72% 45,32% 27,85%
b. z majątku gminy 3,73% 6,66% 19,18% 11,09%

c. z udziału w podatkach stanowiących
7,58% 6,09% 19,51% 14,63%
dochody budżetu państwa
d. z usług i pozostałe dochody 73,65% 74,53% 15,99% 46,45%
Z zestawienia wynika, że na dochody własne gminy największy wpływ mają dochody z

usługi pozycja pozostałe dochody, które gmina utrzymuje na wysokim poziomie, to jest około
74% do 2002 roku i 46% w roku 2004.
Wysoki udział w strukturze dochodów własnych mają również podatki i opłaty lokalne.
Obserwacja tej pozycji dowodzi prawidłowej polityce podatkowej w gminie, pomimo znacznych
wahań w ujęciu procentowym. W wartościach bezwzględnych podatki i opłaty charakteryzują
się wyrównanymi wielkościami z tendencjami rosnącymi. Jest to prawidłowe działanie, co
dobrze świadczy o przyjętej strategii w stosunku do lokalnych przedsiębiorców. Gmina nie
podnosząc opłat i podatków stwarza tym samym właściwe pole dla ożywienia gospodarczego na
swoim terenie.
Dochody z majątku gminy od 2002 roku oscylują w granicach 290 tys. zł, a w skutek
wahań wielkości dochodów ogółem ich udział bądź to rośnie bądź maleje. Analogiczną sytuacje
obserwuje się w przypadku dochodów z udziału w podatkach stanowiących dochody budżetu
państwa, jednak wartości bezwzględne pozycji tej rok rocznie rosną.
Pozostałymi dochodami gminy są dotacje celowe na zadania z zakresu administracji

rządowej, które w latach 2001-2003 kształtują się na poziomie około 6,2-7%, a w budżecie na
2004 r. stanowią już 8,35%.
Dotacje celowe na zadania własne, stanowią w dochodach gminy ogółem od 1% w roku

2001 do 0,47% w 2004 roku. Dochody te prezentują ujemną tendencję w badanym okresie.
7.1.2. Analiza i diagnoza wydatków

Strona 108
W poniższej tablicy zaprezentowano informacje o dynamice wydatków Gminy Rytro w

latach 2001-2004.
Tablica 58. Dynamika wzrostu wydatków budżetowych Gminy Rytro w latach 2001-2004
Wykonanie 6 946 535 10 276 781 6 318 962 6 600 707
Dynamika wzrostu 100% 148% 61% 104%
Sytuacja w wydatkach budżetowych jest pochodną dochodów, stąd tendencje wydatków

Gminy Rytro są analogiczne jak w przypadku dochodów. W 2002 roku budżet gminy
charakteryzował się największym poziomem wydatków sięgającym ponad 10,276 mln zł.
Również w tym roku dynamika wzrostu wydatków była najwyższa w badanym okresie i
wynosiła 48%. W kolejnych latach sytuacja w badanym przedmiocie notowała niższe wyniki. W
2003 roku wielkość dochodów budżetowych stanowiła 61% dochodów z roku 2002, a w 2004
(wg szacunków z dnia 30.IX.04) 104% dochodów z roku 2003.
Poniższa tablica porównuje dynamiki wzrostu dochodów i wydatków w latach 2002-

2004.
Tablica 59. Porównanie dynamik wzrostu dochodów i wydatków budżetowych

Gminy Rytro w latach 2002-2004
Wyszczególnienie 2002 2003 2004
Dynamika wzrostu dochodów 119% 68% 118%
Dynamika wzrostu wydatków 148% 61% 104%
Analizując dane z powyższej tabeli powyższe należy zauważyć negatywne zjawisko

większej dynamiki wzrostu wydatków od wzrostu dochodów, jak również dysproporcję w 2004
roku w porównaniu do dochodów i wydatków gminy. Wynik na działalności gminy w
rozumieniu dochody gminy minus wydatki gminy w latach 2001 do 2004 jawi się niekorzystnie,
co obrazuje poniższe zestawienie.

Strona 109
Tablica 60. Wynik na działalności Gminy Rytro

Wynik -127 117 -2 156 340 -807 232 -72 309
Ujemny wynik, który pojawił się w 2001 roku zwiększał znacznie w 2002, co zmusiło do
zaciągnięcia kredytów pożyczek celem poprawienia płynności finansowej gminy, jak również
realizowania założonych przez gminę zadań inwestycyjnych. Proces inwestycyjny ma oczywiste
przełożenie na spadek wyniku, w analizowanych latach, podkreślić jednak należy, że inwestycję
w majątek trwały jakie podejmuje gmina są inwestycja w zdolność do pozyskiwania dochodów
przyszłości.
Poniższa tabela obrazuje zadłużenie gminy na początek każdego z tych lat, oraz
dynamikę wzrostu zadłużenia.
Tablica 61. Zadłużenie Gminy Rytro w latach 2001-2004

Kredyty i pożyczki na 31.12 169 581 2 386 415 3 147 000 3 132 300
Dynamika w % 100,00% 1407,24% 131,87% 99,53%
W związku z pojawieniem się w 2002 roku dużego deficytu budżetowego, zadłużenie

gminy wzrosło ponad 14-to krotnie. Konsekwencją niedoboru środków budżetowych jest
powiększające się zadłużenie gminy. W kolejnych latach sięgnęło ono 3,1 mln zł. W 2003 i 2004
roku wielkość kredytów i pożyczek ustabilizowała się, rodząc nadziej na zwrot w sytuacji.
Zadłużenie gminy ma istotny związek z poziomem wydatków inwestycyjnych, które są
przedmiotem analizy poniższej.
Tablica 62. Analiza dynamiki wydatków inwestycyjnych Gminy Rytro w latach 2001-2004
Wydatki inwestycyjne 2 599 450 6 154 575 2 034 253 1 649 572
Dynamika w % 100% 237% 33% 81%

Strona 110
W Gminie Rytro w 2002 roku nastąpił znaczny wzrost wydatków inwestycyjnych gminy.
W następnych latach wydatki inwestycyjne ulegały istotnym obniżeniom. Zaznaczyć należy, iż
podstawowym czynnikiem rozwoju gospodarczego gmin decydującym o przyszłości i
pomyślności społeczności lokalnych są właśnie inwestycje. Brak inwestycji w Rytrze
doprowadzić może do stagnacji życia społeczno-gospodarczego, a w dalszej kolejności do jego
cofania się. Stąd też, pożytki płynące z realizowanych i odpowiednio uzasadnionych inwestycji
powinny być zrozumiałe i oczywiste.
Gmina jest prorozwojowa o czym świadczy poziom „wskaźnika rozwoju” wyrażający się
stosunkiem wydatków inwestycyjnych do wydatków ze środków własnych.
Wr = Wi/Wśw
Wr - wskaźnik rozwoju;
Wi-wydatki inwestycyjne;
Wśw-wydatki ze środków własnych
Innym wyznacznikiem jest „wskaźnik kredytowy”, który obrazuje skłonność do

podejmowania ryzyka związanego z chęcią realizacji procesów inwestycyjnych za uzyskane
kredyty i pożyczki.
Wkr = KP/Wi
Wkr – wskaźnik kredytowy

Wi – wydatki inwestycyjne
KP – kredyt
Poniższa tablica przedstawia wskaźnik rozwojowości i wskaźnik kredytowego rozwoju w

analizowanym okresie.

Strona 111
Tablica 63. Analiza wskaźników dla Gminy Rytro w latach 2001-2004

Wskaźnik rozwoju 0,60 1,49 0,47 0,33
Wskaźnik kredytowy 0,07 0,39 1,55 1,90
Jeżeli wskaźnik rozwoju jest większy niż 0,25 to świadczy, że mamy do czynienia z
prorozwojowym sposobie gospodarowania. Zagrożenia takiej formy prowadzenia finansów
gminy pojawią się wówczas wtedy, gdy wskaźnik kredytowy przekroczy poziom 0,5.
Zatem można powiedzieć, że do roku 2002 wysokim wskaźnikom rozwoju towarzyszyły

odpowiednie wskaźniki kredytowe. Z kolei po 2002 roku nadal wskaźniki rozwoju są wysokie,
jednak w stosunku do poprzedniego okresu uległy znacznemu obniżeniu. Nadto, w tym okresie
wskaźniki kredytowe urosły do bardzo wysokich rozmiarów. Stwierdzić można, że
prorozwojowa polityka gospodarcza Gminy Rytro od roku 2002 jest zagrożona i zmierza w
kierunku stagnacji.
7.2. Blok analiz prognostycznych do roku 2007
Prognoza budżetu została sporządzona przez pracowników Urzędu Gminy w Rytrze.

Prognoza budżetu obejmująca rok bieżący oraz dwa kolejna lata przygotowana została w oparciu
o doświadczenia lat poprzednich.
Tablica 64. Prognoza budżetu Gminy Rytro do roku 2007
Lp. Wyszczególnienie 2005 2006 2007
I. Dochody gminy ogółem w tym: 6 691 600 8 890 400 7 292 700

Strona 112
Dochody własne w tym: 1 769 593 1 998 600 2 075 900

z podatków i opłat lokalnych oraz wpływów z usług i
1 125 099 1 412 300 1 466 000
A. pozostałych dochodów
z majątku gminy 210 000 42 900 50 200
z udziału w podatkach stanowiących dochód budżetu
434 494 543 400 559 700
państwa
Subwencje (ogólna + wyrównawcza + oświatowa)
B. 3 261 327 3 600 000 4 246 500
w tym:
subwencja ogólna + wyrównawcza 1 114 553 1 453 226 2 099 726
Dotacje celowe na zadania z zakresu administracji

C. 685 370 280 000 348 800
rządowej
D. Dotacje celowe na zadania własne 67 810 6 300 6 500
Środki na dofinansowanie własnych inwestycji gminy

E. 907 500 3 005 500 615 000
pozyskane z innych źródeł
II. Wydatki gminy ogółem (w tym wyd. finansowe): 6 838 000 8 890 400 7 318 468
A. Wydatki inwestycyjne 1 291 139 4 499 045 2 631 279

B. Wydatki bieżące 5 064 371 3 914 755 4 192 373
C. Spłata rat kredytów i pożyczek 336 090 443 280 443 280
D. Odsetki od kredytów i pożyczek 50 000 33 320 25 768
III. Wynik (I-II) -146 400 0 -25 768
IV. Stan zadłużenia na 31.12. 2 689 080 2 245 800 1 802 520
Istotną pozycję budżetu stanowią dochody, gdyż to one są główną jego osią i określają
czy budżet będzie posiadał znamiona rozwojowego. Dynamika uzyskiwania dochodów
przedstawiona została na poniższej tablicy.
Tablica 65. Prognozowana dynamika wzrostu dochodów budżetowych Gminy Rytro

Plan dochodów 6 528 398 6 691 600 8 890 400 7 292 700
Planowana dynamika wzrostu 100% 102% 133% 82%
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Planu Finansowego Gminy Rytro
Z planu dochodów sporządzonego przez gminę wynika, że planowany jest relatywnie

duży wzrost dochodów w roku 2006 w stosunku do planu w 2005. Wzrost o 33% należy uznać
za znaczny. Z kolei plan dochodów przyjęty na rok 2007 zakłada znaczny spadek w stosunku do
roku 2006 i wynosi on 12%.

Strona 113
Dla lepszego zobrazowania dochodów zostanie przeprowadzona analiza struktury

dochodów. Najistotniejszą pozycję w dochodach stanowią dochody własne, bo one wyznaczają
endogenną skłonność gminy do wypracowywania dochodu. Struktura szczegółowa dochodów
własnych wraz z analizą dynamiki jest przedstawiona w tablicy poniżej.
Tablica 66. Prognozowana dynamika wzrostu dochodów budżetowych

Gminy Rytro wg struktury
Plan dochodów z podatków i opłat lokalnych oraz
1 938 898 1 125 099 1 412 300 1 466 000
wpływów z usług i pozostałych dochodów
Plan dochodów z majątku gminy 289 500 210 000 42 900 50 200
Plan dochodów z udziału w podatkach stanowiących

381 814 434 494 543 400 559 700
dochód budżetu państwa
Od roku 2005 do 2007 w obszarze dochodów z podatków i opłat lokalnych oraz

wpływów z usług i pozostałych dochodów, planuje się sukcesywny wzrost. W 2006 roku
wynosić on będzie 26%, w 2007 roku 4%. Niemniej jednak wielkość tej pozycji w badanym
okresie nie będzie większa niż w roku 2004, bowiem w tym to roku kwotowo zbliżała się do 2
mln zł, a w 2007 może sięgnąć zaledwie 1,5 mln zł. Zatem różnica pomiędzy rokiem 2004, a
2007 wynosić będzie 25%.
Kolejna pozycja, prognozowane dochody z majątku gminy, po roku 2005 istotnie

obniży swój poziom. W 2006 roku badana wielkość będzie stanowiła 20% kwoty z roku 2005, w
2006 roku nieco podniesie swój poziom tj. o 17%. W 2007 roku planuje się, że wielkość
planowanych dochodów z majątku gminy w stosunku do roku 2005 obniży się o około 76%.
Ponadto, w zakresie prognozowanych dochodów z tytułu udziału w podatkach

stanowiących dochód budżetu państwa planuje się ciągły wzrost od 2004 do 2007 roku.
Dynamika wzrostu będzie wynosiła: w 2005 roku 14%; w 2006 roku 25% i w 2007 roku 3%.

Strona 114
7.3. Blok analiz porównawczych
Metoda porównawcza stosowana w ocenie porównawczej ma kilka form,

uzależnionych od bazy porównawczej, a także z różnych kierunków porównawczego
przedstawiania wskaźników ekonomicznych.
Wskaźniki ekonomiczne można badać stosując trzy podejścia metodologiczne:
 porównania w czasie, czyli ze wskaźnikami okresów ubiegłych, lub przyszłych,
 porównania z planem, czyli ze wskaźnikami postulowanymi,
 porównania w przestrzeni, czyli ze wskaźnikami innych jednostek samorządowych

(gmin powiatu nowosądeckiego).
Ocena porównawcza przyjęta w niniejszym opracowaniu polegać będzie na

porównaniach w czasie i przestrzeni.
Porównania w czasie umożliwią ocenę dynamiki zjawisk budżetowych,

porównywane do siebie będą dwa okresy: okres lat 2001-2003, do okresu 2004-2006; i
2007-2009; przez to porównanie to będzie także miało charakter porównania z danymi
prognozowanymi i postulowanymi.
Przy tego typu porównaniu przyjęta zostanie metoda łańcuchowa polegająca na

odniesieniu danych okresów objętych badaniem do danych wyjściowych. Porównanie
takie pozwoli na określenie tempa wzrostu lub zmniejszania się danych budżetowych.
Porównania w przestrzeni, zastosowane w ocenie porównawczej, sprowadzą się

do odniesienia danych budżetowych Gminy Rytro do danych gmin powiatu
nowosądeckiego. Takie porównanie pozwoli ustalić, w jakim stopniu dane budżetowe
Gminy Rytro odchylają się od danych gmin powiatu.
7.3.1. Analiza i ocena porównawcza w czasie
Za okres badany należy uznać okresy lat 2004-2008. Zostaną one podzielone na
dwa okresy: 2004-2006 i 2007-2009. Istotnym jest szczególnie okres do 2006 roku, bo
jest on najbliższą przyszłością, w której realizowana będzie większość planowanych

Strona 115
zadań rozwoju regionalnego. Okresy trzyletnie są najbardziej adekwatnymi okresami pod

względem długości, ponieważ to bardzo częsty okres planistyczny, między innymi
działania Polski związane z UE są planowane na okres 2004-2006, w tym ZPORR.
Analiza i ocena dochodów
Tablica poniżej prezentuje skumulowane zestawienia dochodów dla trzech

okresów uwzględnionych w porównaniach. Kwoty dochodów są zestawiane w trzech
kategoriach:
1) pod względem spadków bądź wzrostów dochodów wyrażonych w liczbach

bezwzględnych,
2) dynamicznie - pod względem procentowych wzrostów,
3) pod względem udziałów poszczególnych składników dochodów w

badanych okresach w dochodach ogółem, zagregowanych dla
poszczególnych okresów trzyletnich.
Poniższe (zestawienie tabelaryczne nr 67) analizy statystyczne dostarczają wielu

ciekawych informacji. Jak wynika z obserwacji, dochody ogółem Gminy Rytro w badanych
czasookresach będą charakteryzowały się ujemną dynamiką. W okresie 2004-2006 dochody
gminy ulegną obniżeniu o 0,5% w stosunku do okresu 2001-2003, natomiast w okresie 2007-
2009 spodziewać się można kolejnej obniżki o około 0,3% w stosunku do okresu poprzedniego.
Różnice te są niewielkie, ale po uwzględnieniu czynnika inflacyjnego problem ten nabiera
większej wyrazistości.
Dynamika dochodów własnych w okresie 20004-2006 w stosunku do okresu

poprzedniego będzie prezentowała dodatnia tendencję. Przewiduje się, że wzrost ten będzie
oscylował w granicach 6,5%. Ponadto w tym to okresie dochody własne będą stanowiły istotny
udział w konstrukcji budżetu Gminy Ryto tj. 46,6%. Kolejny okres 2007-2009 to poważna
degradacja tej pozycji w budżecie gminy. Jego udział nie przekroczy 30%, a dynamika wzrostu
w stosunku do okresu 2004-2006 będzie ujemna (-37%). Będzie to konsekwencją wzrostu
znaczenia subwencji.
Tablica 67. Analiza porównawcza dochodów budżetowych Gminy Rytro

Strona 116
Analiza
Analiza wzrostu i Analiza procentowa
Lp. Wyszczególnienie
spadków dynamiczna Udział w
dochodach
Dochody gminy ogółem
2001-2003 22 232 559 - -
2004-2006 22 110 398 - -
Wzrost/Dynamika -122 161 99,5% -
2007-2009 22 044 300 - -
Dochody własne
2001-2003 9 678 762 - 43,5%
2004-2006 10 296 591 - 46,6%
A.
Wzrost/Dynamika 617 829 106,4% -
2007-2009 6 491 800 - 29,4%
Wzrost/Dynamika -3 804 791 63,0% -
Subwencje
2001-2003 9 290 473 - 41,8%
2004-2006 10 203 406 - 46,1%
B.
2007-2009 13 387 200 - 60,7%
Wzrost/Dynamika 3 183 794 131,2% -
Dotacje celowe na zadania z zakresu administracji rządowej
2001-2003 1 326 736 - 6,0%
2004-2006 1 510 766 - 6,8%
C.
2007-2009 1 530 100 - 6,9%
Dotacje celowe na zadania własne
2001-2003 155 618 - 0,7%
2004-2006 104 821 - 0,5%
D.
2007-2009 20 200 - 0,1%
Analiza w zakresie stanu subwencji wskazuje na ciągły ich wzrost. Ma to odbicie

zarówno w wartościach kwotowych jak i procentowych. Dynamika wzrostu w okresie 2004-
2006 w stosunku do okresu 2001-2003 będzie oscylowała w graniach 10%, natomiast w okresie
późniejszym (2007-2009) w granicach 31%. W badanych okresach będzie rosło znaczenie i
udział subwencji w dochodach ogółem – o czym wspominano już.
Nieco mniej istotną rolę w uzyskiwaniu dochodów pełnią także dotacje na zadania
administracji rządowej i zadania własne. Jedne i drugie mają ważny charakter, przy czym dotacje
na zadania własne mają większy związek z realizacją planu rozwoju regionalnego. Będą one, w
kolejnych okresach po 2003 rosły, zarówno pod względem kwot bezwzględnych, jak również
Strona 117
wzrost będzie miał ujemną dynamikę. Udział dotacji na zadania własne będzie miał mniejszy
udział w kolejnych, prognozowanych okresach, a to należy uznać, za zdecydowanie negatywny
symptom.
Po dokonaniu analizy porównawczej dochodów, dla trzech trzyletnich okresów, można

ocenić prognozowane lata 2004-2009 za umiarkowanie pozytywne pod względem strategii
pozyskiwania dochodów przez Gminę Rytro.
Analiza i ocena wydatków
Po analizie i ocenie dochodów należy ocenić stan i prognozę wydatków dokonując

analogicznych porównań jakie przeprowadzono w stosunku do dochodów. Tablica poniżej (nr
68) przedstawia dane i porównania, na podstawie których będzie można dokonać oceny.
Wydatki ogółem w planie na lata 2004-2009 będą malały. Przy czym spadek ten będzie
zrównoważony równoczesnym, spadkiem dochodów w analogicznych okresach – 2004-2006.
Lata 2004-2006 charakteryzować się będą większym spadkiem dochodów gminy niż jej
wydatków, a ta różnica za okres 3 lata wyniesie około 219 tys. zł.
Warto zaznaczyć, że systematycznie zmniejszać się będą wydatki inwestycyjne gminy,

zwłaszcza w latach 2004-2006. Ujemna dynamika w tym okresie będzie wynosić prawie 31% w
stosunku do okresu 2001-2003. Niemniej jednak udział tychże wydatków będzie stanowił
znaczną część wydatków ogółem. Fakt ten należy ocenić zdecydowanie pozytywnie.
Tablica 68. Analiza porównawcza wydatków budżetowych Gminy Rytro

Analiza
Analiza wzrostu i Analiza procentowa
spadków dynamiczna Udział w
wydatkach
Wydatki gminy ogółem
2001-2003 23 542 278 - -
2004-2006 22 329 107 - -
2007-2009 22 070 068 - -

Strona 118
Wydatki inwestycyjne
2001-2003 10 788 278 - 45,8%
2004-2006 7 439 756 - 33,3%
A.
2007-2009 7 179 859 - 32,5%
Wydatki bieżące
2001-2003 12 754 000 - 54,2%
2004-2006 13 930 261 - 62,4%
B.
2007-2009 13 474 012 - 61,1%
Analiza i ocena wyniku i zadłużenia
Po analizie i ocenie dochodów i wydatków należy dokonać analizy i oceny wyniku i

zadłużenia w trzech okresach badawczych, takich samych jak przy dochodach i wydatkach.
Odpowiednie dane zawiera tabela nr 69 zaprezentowana poniżej.
Analiza danych wyniku dostarcza ważnych informacji na temat obecnego i

planowanego standingu finansowego Gminy Rytro. Wynik w okresie 2001-2003 był
ujemny, a jego poziom wynosił 13% dochodów, co można uznać jako wynik w
umiarkowany. Planowany wynik w latach 2004-2006, według planu, znacznie się
zmniejszy i będzie wynosił zaledwie 1% dochodów, co należy uznać za wynik
zadowalający. W latach 2007-2009 planowane jest kolejne obniżenie deficytu, który będzie
wynosił 0,1% dochodów.
Tablica 69. Analiza porównawcza wyniku i zadłużenia Gminy Rytro

Analiza
procentowa
Analiza wzrostu Analiza
Lp. Wyszczególnienie Udział w
i spadków dynamiczna
dochodach i
wydatkach
Wynik
2001-2003 -3 090 689 - 13,1%
2004-2006 -218 709 - 1,0%
2007-2009 -25 768 - 0,1%
A. Stan zadłużenia na 31.12

Strona 119
2001-2003 5 702 996 - 24,2%

2004-2006 8 067 180 - 36,1%
2007-2009 4 077 720 - 18,5%
Spłata rat kredytów i pożyczek
2001-2003 239 558 - 1,0%
2004-2006 850 092 - 3,8%
B.
2007-2009 1 329 840 - 6,0%
Odsetki od kredytów i pożyczek
2001-2003 91 334 - 0,4%
2004-2006 139 342 - 0,6%
C.
2007-2009 60 589 - 0,3%
Jeżeli chodzi o zadłużenie gminy, to w latach 2004-2006 planowany jest znaczny

wzrost zadłużenia, o ponad 41%, wartościowo ponad 2,3 mln zł. Gmina planuje także zaciąganie
nowych kredytów, które przekazywane będą głównie na inwestycje. Wzrost zadłużenia wynika
głównie z zapotrzebowania gminy na inwestycje na rzecz utrzymania, rekonstrukcji, bądź
rozbudowy majątku trwałego gminy, co świadczy o tym, że planowany budżet ma charakter
aktywny. Pochodną zadłużenia oraz jego spadku po 2006 roku jest wzrost spłaty kredytów.
Planuje się, iż spłata rat kredytów w okresie 2004-2006 wzrośnie ponad 3,5 krotnie w stosunku
do okresu poprzedniego, a w okresie 2007-2009 również wzrośnie o 56% w stosunku do okresu
2004-2006.
7.3.2. Analiza i ocena porównawcza w przestrzeni
Porównania w przestrzeni polegać będą na odniesieniu dochodów i wydatków Gminy

Rytro do tych pozycji w innych gminach powiatu nowosądeckiego. Odpowiednie dane
zestawiono w poniższej tablicy.
Tablica 70. Dochody i wydatki budżetów gmin powiatu nowosądeckiego

– stan na konie 2002 r.
Wskaźnik
Wyszczególnienie Dochody Wydatki Wynik
wynik/dochód
Grybów 36 901 053,00 35 812 679,00 1 088 374,00 2,9%

Strona 120
Chełmiec 35 178 921,00 33 353 242,00 1 825 679,00 5,2%

Gródek nad Dunajcem 16 005 844,00 18 781 563,00 -2 775 719,00 -17,3%
Kamionka Wielka 11 645 870,00 12 525 474,00 -879 604,00 -7,6%
Korzenna 19 156 017,00 19 515 025,00 -359 008,00 -1,9%
Krynica-Zdrój 29 024 494,00 29 419 490,00 -394 996,00 -1,4%
Łabowa 7 773 093,00 7 809 215,00 -36 122,00 -0,5%
Łącko 20 509 306,00 20 609 148,00 -99 842,00 -0,5%
Łososina Dolna 13 509 503,00 13 860 646,00 -351 143,00 -2,6%
Muszyna 29 441 793,00 28 510 871,00 930 922,00 3,2%
Nawojowa 11 450 922,00 11 018 386,00 432 536,00 3,8%
Piwniczna-Zdrój 17 824 105,00 20 535 978,00 -2 711 873,00 -15,2%
Podegrodzie 15 729 797,00 15 144 552,00 585 245,00 3,7%
Rytro 8 120 441,00 10 276 781,00 -2 156 340,00 -26,6%
Stary Sącz 27 226 092,00 25 620 198,00 1 605 894,00 5,9%
Źródło: opracowanie własne na podstawie BDL
Powyższa tablica pozwala na zapoznanie z głównymi agregatami budżetowymi gmin

w powiecie nowosądeckim.
Gmina Rytro miała w 2002 najniższe za Gminą Łabowa dochody z pośród gmin
powiatu nowosądeckiego. W przypadku wydatków sytuacja jest analogiczna. Jeżeli chodzi
o wynik osiągnięty na koniec 2002 roku to był on ujemny, ale wynikał z aktywnej polityki
kredytowej i inwestycyjnej, co świadczy o tym, że gmina Rytro prowadzi aktywną politykę
budżetową. Gmina Rytro, w badanym roku, osiągnęła jeden z najgorszych wyników pośród
gmin powiatu, a poziom zadłużenia jest na wysokim poziomie, ponieważ wskaźnik
zadłużenia liczony jako iloraz wyniku i dochodów jakie gmina osiągnęła w 2002 jest
wysoki i wynosi 26,6%. Mając na uwadze rozpoczęte inwestycję, które powiększają
majątek gminy, można stwierdzić, że gmina zwiększyła także zdolność do pozyskiwania
dochodów w okresach przyszłych. Fakt ten upoważnia do stwierdzenia, że Gmina Rytro
prowadzi aktywną politykę rozwoju regionalnego – inwestując w przyszłość, jednak nie
popadając w ryzyko zwiększenia deficytu budżetowego ponad zdolności finansowe w
przyszłości. Dowodem tego są analizy przeprowadzone w powyższych punktach rozdziału.
Tablica 71. Dochody i wydatki budżetów gmin powiatu nowosądeckiego

per capita w 2002 roku
Wyszczególnienie Dochody per capita Wydatki per capita Wynik per capita
Grybów 1 298,60 1 260,30 38,30
Chełmiec 1 502,22 1 424,26 77,96
Gródek nad Dunajcem 1 812,67 2 127,02 -314,35

Strona 121
Kamionka Wielka 1 312,80 1 411,96 -99,15

Korzenna 1 435,23 1 462,13 -26,90
Krynica-Zdrój 1 672,98 1 695,75 -22,77
Łabowa 1 525,63 1 532,72 -7,09
Łącko 1 395,48 1 402,27 -6,79
Łososina Dolna 1 409,30 1 445,93 -36,63
Muszyna 2 668,28 2 583,91 84,37
Nawojowa 1 560,71 1 501,76 58,95
Piwniczna-Zdrój 1 716,33 1 977,47 -261,13
Podegrodzie 1 389,80 1 338,09 51,71
Rytro 2 223,56 2 814,01 -590,45
Stary Sącz 1 242,24 1 168,96 73,27
Źródło: opracowanie własne na podstawie BDL
Tablica powyżej przedstawia dochody, wydatki, i wynik przeliczone na jednego

mieszkańca gmin powiatu nowosądeckiego, w tym gminy Rytro. Dane te będą niezbędne
do przeprowadzenia koniecznych analiz i ocen porównawczych opartych o instrumenty
analizy statystycznej.
Założenia metodyczne analizy porównawczej
Do analizy porównawczej wykorzystane zostaną następujące wielkości statystyczne:
 wartość średnia,
 odchylenie standardowe,
 współczynnik zmienności
 max,
 min,
 wskaźnik rozpiętości.
Ich obliczenie dla Gminy Rytro jest istotą analizy i oceny porównawczej z danymi budżetowymi
gmin powiatu. Dzięki takiej analizie możliwe będzie kompletne określenie standingu
finansowego Gminy Rytro na tle innych gmin powiatu
Poniżej przedstawione są informacje dotyczące poszczególnych wielkości

statystycznych, użytych do analizy.
Wartość średnia.

Strona 122
Średnia arytmetyczna informuje o przeciętnym poziomie badanej cechy w całej

zbiorowości – gmin powiatu nowosądeckiego. Jest miarą mianowaną i posiada dużą wartość
poznawczą w odniesieniu do zbiorowości jednorodnej.
Odchylenie standardowe.
Odchylenie standardowe jest najczęściej stosowaną miarą dyspersji. Jest średnią

kwadratów odchyleń poszczególnych wartości cechy od ich średniej arytmetycznej. Informuje
jaka jest średnia wartość odchyleń, a zatem o ile średnio jednostki danej zbiorowości różnią się
od średniej arytmetycznej badanej zmiennej, czyli gmin powiatu nowosądeckiego.
Współczynnik zmienności.
Współczynnik zmienności jest względną miarą dyspersji. Ponieważ w analizie rozkładu

wartości cechy korzystamy z różnych miar zróżnicowania, istnieje kilka sposobów wyrażenia
zmienności względem jej przeciętnego poziomu. Współczynnik zmienności stosujemy w tych
przypadkach, gdy zaistnieje potrzeba dokonania porównań zbiorowości ze względu na
zmienność cech o różnych mianach. Ponadto przyjmuje się, że w badaniach społeczno-
ekonomicznych o znacznym rozproszeniu cechy świadczy współczynnik zmienności Vs > 0,20.
Max, Min.
Max i Min wskazują odpowiednio maksymalną i minimalną wartość badanej cechy w

zbiorowości, czyli w tym przypadku gmin powiatu nowosądeckiego.
Wskaźnik rozpiętości.
Wskaźnik rozpiętości jest wyrażany jako stosunek różnicy wartości maksymalnej

i wartości minimalnej do wartości średniej arytmetycznej.
Dane porównawcze przedstawione są w tabeli poniżej. Dotyczą one Gminy Rytro, w

kontekście innych gmin powiatu nowosądeckiego. Analizowane są wartości dochodów,
wydatków i wyniku przypadającego na jednego mieszkańca. Taki układ obliczeń ma sens,
ponieważ kształtowanie się głównych agregatów budżetowych przeliczonych na jednego
mieszkańca obrazuje kondycje finansową gminy. Prezentuje także, jak gmina realizuje zadania
społeczne, licząc i porównując główne wartości budżetowe przypadające na statystycznego
mieszkańca w Gminie Rytro i odnosząc je do innych gmin powiatu nowosądeckiego.
Tablica 72. Wielkości statystyczne dla Gminy Rytro za rok 2002

Strona 123
Wyszczególnienie Dochody per capita Wydatki per capita Wynik per capita
Rytro 2 223,56 2 814,01 -590,45
Średnia wartość 1 611,05 1 676,44 -65,38
Odchylenie 612,51 1 137,57 -525,07
Odchylenie standardowe 383,57 486,66 187,12
Współczynnik zmienności 0,24 0,29 -2,86
Wartość maksymalna 2 668,28 2 814,01 84,37
Wartość minimalna 1 242,24 1 168,96 -590,45
Wskaźnik rozpiętości 0,89 0,98 -10,32
Źródło: opracowanie własne
Rozpoczynając analizę zaznaczyć należy, iż przeprowadzona została ona w oparciu o

dane za rok 2002, ponieważ w chwili jej sporządzania nie były dostępne nowsze dane dla
pozostałych gmin powiatu nowosądeckiego.
Dochody budżetowe
Dochody Gminy Rytro kształtują się powyżej wartości średniej, i jest to kwota
wartościowo 612 zł więcej na jednego mieszkańca. Odchylenie dochodów per capita Gminy
Rytro od wartości średnich jest znacznie większe od odchylenia standardowego, które wynosi
383 zł.
Dochody w powiecie mają charakteru zmienny, ponieważ współczynnik dyspersji wynosi

0,24 jest on większy niż 0,20 co świadczy, że dochody poszczególnych gmin powiatu nie mają
zbliżonego rzędu wielkości.
Najwyższe dochody na mieszkańca odnotowała Gmina Muszyna, i wynoszą one

2 668,28 zł są one większe niż w Gminie Rytro o 444,70 zł.
Z kolei dochody Gminy Rytro są większe o 981,34 zł niż wartość najmniejsza dochodów
gminnych spośród badanych gmin, czyli w Gminie Stary Sącz.
Wskaźnik rozpiętości dochodów dla badanej populacji gmin jest w bardzo wysoki i
kształtuje się na poziomie 0,89, czyli różnica pomiędzy wartością maksymalną i minimalna
wynosi ponad 89% wartości średniej.
Reasumując, dochody per capita osiągane przez Gminę Rytro są relatywnie na wysokim
poziomie i upoważniają do stwierdzenia, że gmina znajduje się w czołówce, i należy do
najlepszych gmin pod tym względem w powiecie nowosądeckim.

Strona 124
Wydatki budżetowe
Wydatki Gminy Rytro przeliczone na statystycznego mieszkańca są najwyższe w

powiecie nowosądeckim i wynoszą 2 814 zł. Niewątpliwie jest to sytuacja bardzo dobra. Jego
wartość jest większa o 2052,65 od odchylenia standardowego, które wynosi 486,66 zł. Podobnie
jak przy analizie dochodów wskaźnik zmienności wydatków per capita jest w wysoki, i wynosi
0,29. Można zatem stwierdzić, że wydatki na statystycznego mieszkańca nie są zbliżone w
poszczególnych gminach powiatu, a ponadto charakteryzują się większą zmiennością niż
dochody. Najmniejszy poziom wydatków wykazuje podobnie jak w przypadku dochodów,
Gmina Stary Sącz, która wydatkuje 1 168,96 zł na 1 mieszkańca. Gmina ta wydaje o 1647,05 zł
niż w Gminie Rytro.
Wskaźnik rozpiętości podobnie jak wskaźnik zmienności jest wyższy dla wydatków niż
dochodów, ale generalnie kształtuje się na bardzo wysokim poziomie (0,98), co upoważnia do
stwierdzenia, że wydatki kształtują się na bardzo zróżnicowanym poziomie we wszystkich
gminach powiatu nowosądeckiego.
Wynik na działalności
Wynik Gminy Ryto za 2002 był ujemny, podobną sytuację odnotowały 9 gmin. Jednak
deficyt Rytro należy uznać jako w bardzo wysoki, bowiem był najwyższy w powiecie
nowosądeckim. Średni deficyt na mieszkańca wszystkich analizowanych gmin wyniósł 65,38 zł,
a w Gminie Rytro był on na poziomie 590,45 zł, i przekroczył o 65,38 zł wielkość odchylenia
standardowego.
Wskaźniki zmienności i rozpiętości są zatrważająco wysokie, co świadczy o bardzo

wysokim zróżnicowaniu wielkości wyników, które są pochodną różnych polityk budżetowych
prowadzonych przez gminy. Największy wynik osiągnęła Muszyna (+84,37), a najmniejszy
właśnie Gmina Rytro (-590,45). Gminy te wykazują odmienne strategie budżetowe. Muszyna,
należy przypomnieć, posiadała najwyższe dochody a wydatki jej były drugie za Rytrem pod
względem wielkości, natomiast Rytro posiadało dochody drugie pod względem wielkości, tuż za
Muszyną (per capita). Zatem politykę budżetową Rytra można nazwać agresywną i tym samym
ryzykowną, a Muszyny defensywną i tym samym ostrożną.

Strona 125
7.4. Inżynieria finansowa Planu Rozwoju Lokalnego
Inżynieria finansowa PRL Gminy Rytro to technika polegająca na projektowaniu,

opracowywaniu i koordynowaniu realizacji projektów i zadań inwestycyjnych. Posługuje się
instrumentami i technikami finansowymi niezbędnymi do gromadzenia, podziału i
wydatkowania środków finansowych przez gminę. Inżynieria finansowa PRL koncentruje się
przede wszystkim na zapewnieniu finansowania zadań inwestycyjnych wskazanych w
dokumencie. Jej głównymi obszarami działań są:
 planowanie w zakresie gromadzenia środków pieniężnych budżetowych, stąd w

strukturze podrozdziału plan finansowy do 2013 roku,
 przewidywanie zdolności finansowania rozwoju gminy, stąd w podrozdziale znalazły

miejsce prognozy zadłużenia i potencjału finansowego,
 montaż finansowy, stąd w podrozdziale znalazło się określenie zdolności absorpcji

funduszy unijnych, oraz wskazanie źródeł finansowania zadań określonych w PRL
7.4.1. Plan finansowy do roku 2013
Sprawą podstawową analizy prognozy dochodów i wydatków przewidzianych w latach

2005 do 2013 jest zbadanie możliwości podejmowania szeregu decyzji i to nie tylko
operatywnych, ale również taktycznych – takich które umożliwią realizację celu strategicznego.
Z realizacją celu strategicznego i decyzjami o takim charakterze związane jest ryzyko.

Właściwa ocena przyszłych sytuacji musi być ani nazbyt optymistyczna, bo wiąże się to z
nadmiernym ryzykiem, ani nazbyt pesymistyczna, bo rodzi to ryzyko niewykorzystanych szans.
Tak w jednym jak i drugim przypadku jest to strata, na którą gmina nie może sobie pozwolić.
Jednostka samorządowa, jaką jest gmina ma między innymi za zadanie zapewnić rozwój
społeczności lokalnej, stworzyć płaszczyznę dla rozwoju gospodarczego regionu. Podejmuje
ona wiele różnych działań, których efekty ekonomiczno finansowe są trudno mierzalne, bądź
zupełnie nie przynoszą dochodów dla gminy. Gmina chcąc nam zapewnić poczucie
bezpieczeństwa, zapewnienia pracy, opieki i możliwości rozwoju, powinna odpowiednio te cele
przewidzieć i ująć w ramach planowanych budżetach.

Strona 126
Gmina Rytro wpisała w zakres swoich działań realizację strategicznego wymiaru swojej
roli, który można ogólnie zdefiniować jako wzrost poziomu życia mieszkańców. Świadczy o tym
prognoza budżetu na lata 2005-2013, którą przedstawia tabela poniżej.

Strona 127
Tablica 73. Układ prognozy budżetu do roku 2013 w Gminie Rytro

Lata
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
1. Dochody własne, w tym: 1 769 593 1 998 600 2 075 900 2 156 300 2 259 600 2 327 200 2 367 500 2 482 000 2 150 000
a. dochody ze sprzedaży mienia 210 000 42 900 50 200 257 700 265 400 273 400 275 000 351 437 13 132
b. podatki i opłaty lokalne, wpływy z usług, pozostałe dochody 1 125 099 1 412 300 1 466 000 1 322 100 1 400 400 1 442 200 1 471 500 1 500 000 1 500 000
c. udziały w podatkach państwowych 434 494 543 400 559 700 576 500 593 800 611 600 621 000 630 563 636 868
2. Subwencje z budżetu państwa w tym: 3 261 327 3 600 000 4 246 500 4 458 900 4 681 800 4 915 900 5 100 000 5 253 000 5 400 000
a. subwencja oświatowa 2 146 774 2 668 834 2 802 265 2 942 488 3 089 520 3 244 002 3 365 490 3 466 455 3 563 460
Dotacje celowe otrzymane z budżetu państwa na
3. realizację zadań bieżącychz zakresu administracji 685 370 280 000 348 800 576 200 605 100 635 300 650 000 700 000 800 000
rządowej oraz innych zadań zleconych gminie ustawami
Dotacje celowe otrzymane z budżetu państwa na
4. 67 810 6 300 6 500 6 700 7 000 7 200 7 500 15 000 50 000
realizację własnych zadań bieżących gmin
Środki na dofinansowanie własnych inwestycji gmin
5. 907 500 3 005 500 615 000 - - - - - -
pozyskane z innych źródeł
I OGÓŁEM DOCHODY BUDŻETU 1+2+3+4+5 6 691 600 8 890 400 7 292 700 7 198 100 7 553 500 7 885 600 8 125 000 8 450 000 8 400 000
7. Wydatki bieżące budżetu 5 064 371 3 914 755 4 192 373 4 506 044 4 775 595 4 883 267 5 078 238 5 934 420 5 985 270
a. w tym wynagrodzenia i pochodne 2 972 328 2 933 627 2 962 963 2 992 592 3 022 000 3 052 220 3 082 520 3 113 345 3 200 000
8. Wydatki na inwestycje 1 291 139 4 499 045 2 631 279 2 228 580 2 320 000 2 550 000 2 600 000 2 500 000 2 400 000
II OGÓŁEM WYDATKI BUDŻETU 7+8 6 355 510 8 447 120 6 849 420 6 754 820 7 110 220 7 442 320 7 681 720 8 435 300 8 385 300
9 Spłata rat kredytów i pożyczek 336 090 443 280 443 280 443 280 443 280 443 280 443 280 14 700 14 700
10 Potencjalne spłaty poręczeń - - - - - - - - -
11 Odsetki od kredytów i pożyczek 50 000 33 320 25 768 20 196 14 625 9 053 3 482 880 30
III OGÓŁEM WYDATKI FINANSOWE 9+ 10+11 386 090 476 600 469 048 463 476 457 905 452 333 446 762 15 580 14 730
RAZEM II + III 6 838 000 8 890 400 7 318 468 7 198 100 7 553 500 7 885 600 8 125 000 8 450 880 8 400 030
WYNIK -146 400 0 -25 768 0 0 0 0 -880 -30
IV KREDYTY i POŻYCZKI Stan zadłużenia na 31.12 2 689 080 2 245 800 1 802 520 1 359 240 915 960 472 680 29 400 14 700 0
a. Raty pożyczek 2 689 080 2 245 800 1 802 520 1 359 240 915 960 472 680 29 400 14 700

Strona 128
W planowanym budżecie gminy po stronie dochodów własnych, do końca 2013 roku

przewidziano wzrost z roku na rok w granicach do 21%, co wydaje się być założeniem
prawidłowym biorąc pod uwagę inflację. Ponadto w tym okresie również można się spodziewać
zwiększenia znaczenia subwencji w konstrukcji budżetu, a dynamika wzrostu na koniec 2013
roku będzie sięgała ponad 65% w stosunku do roku 2005.
W zakresie dotacji celowych otrzymywanych z budżetu państwa na realizację zadań z zakresu

administracji rządowej oraz innych zadań zleconych gminie ustawami można spodziewać się w
roku 2006 dużego spadku sięgającego –60%, ale w kolejnych latach przewiduje się nieustanny
wzrost tej pozycji. W 2013 roku jej wartość będzie o 16% wyższa niż w 2005.
W latach 2006 do 2011 przewidziano duży spadek dotacji celowych na zadania własne.
Celem zrównoważenia niedoborów finansów gmina musi zaciągnąć kredyty i starać się o
dodatkowe dotacje z instytucji rządowych jak również szukać pomocy ze środków Unii
Europejskiej. Aby uzyskać środki unijne gmina będzie tworzyć wnioski aplikacyjne o fundusze
strukturalne, które mieszczą się w ramach przyznanych środków pomocowych z UE dla Polski.
Dlatego istotną pozycję w dochodach Gminy Rytro odgrywają środki na dofinansowanie
własnych inwestycji gminy pozyskane z innych źródeł, które w układzie planu budżetu
rozpisano do końca 2007 roku. Większość środków unijnych przyznawana jest po zakończeniu
zadań inwestycyjnych i po przedłożeniu dokumentacji wraz z potwierdzeniem zapłaty za
wykonane zadania, można zatem stwierdzić że środki unijne to jest swego rodzaju refundacja
poniesionych wydatków w ustalonym przez UE procencie.
Jak wynika z analiz tablicy planowanych dochodów, władze Gminy Rytro będą starały
utrzymać w miarę stabilna politykę budżetową, czego dowodem jest - w większości lat objętych
analizą – zerowy wynik finansowy. Ponadto planuje się zmniejszanie zadłużenia gminy.
7.4.2. Prognoza zadłużenia i potencjału finansowego
W związku z planowanymi inwestycjami w gminie, jej zadłużenie - kwota 2,689 mln zł

będzie sukcesywnie spłacane do końca 2012 r. W roku 2013 planuje się, iż gmina nie będzie
zadłużona. W latach 2007 do 2013 poziom wydatków inwestycyjnych obniży się, jednakże
kwotowo pozostaną na ustabilizowanym poziomie.

Strona 129
Tablica 74. Analiza kredytów w latach 2005-2013 w Gminie Rytro

Kredyty i pożyczki na
2 689 080 2 245 800 1 802 520 1 359 240 915 960 472 680 29 400 14 700 0
31.12.
Wynik -146 400 0 -25 768 0 0 0 0 -880 -30
Dotacje celowe na
67 810 6 300 6 500 6 700 7 000 7 200 7 500 15 000 50 000
zadania własne
Z punktu widzenia gminy istotne znaczenie odgrywa zarówno wielkość zaciąganych

zobowiązań finansowych, jak i ich charakter, wiążący się bezpośrednio z obciążeniem
finansowym na kolejne lata budżetowe. Istotnym również wydaje się kształtowanie pewnych
ustawowo określonych, wskaźników przede wszystkim poziomu zadłużenia, których wielkości
nie mogą przekroczyć określonego poziomu. I tak:
 wskaźnik procentowy zadłużenia określony w art. 113 ustawy o finansach publicznych,
określający stosunek obsługi długu (spłata zobowiązań, poręczenia i gwarancje) do
dochodów ogółem, którego wartość nie może przekroczyć 15% przy czym za wartość
bezpieczną uznaje się poziom 10-13%,
 wskaźnik procentowy zadłużenia określony w art. 114 ustawy o finansach publicznych,
określający zależność całkowitego zadłużenia (na koniec danego roku budżetowego) i
dochodów ogółem, którego wartość nie może przekroczyć 60%, przy czym za wartość
bezpieczną uznać można poziom znacznie niższy, oscylujący w granicach 30-40%.
W przypadku Gminy Ryto w okresie objętym prognozą budżetu tj. do 2013 roku wskaźnik
określony art. 113 ww. ustawy prezentuje niski poziom. W latach 2005-2011 oscylować on
będzie w granicach 5-6% tym samy dając duży margines bezpieczeństwa z jednej strony, z
drugiej zaś pozostawia duży potencjał finansowy. Po roku 2011 poziom wskaźnika ulegnie
jeszcze mocniejszemu obniżeniu.
Tablica 75. Prognoza wskaźnika ogólnego zadłużenia Gminy Rytro

Wskaźnik procentowy zadłużenia z

5,03% 5,36% 6,44% 6,44% 6,07% 5,74% 5,82% 0,19% 0,18%
art.113 ust.o finan.publ.
Wskaźnik procentowy zadłużenia z

40,19% 25,26% 24,72% 18,89% 12,13% 6,00% 0,38% 0,19% 0,00%
art.114 ust.o finan.publ.

Strona 130
Poziom wskaźnika z art. 114 prezentuje również bezpieczny poziom. W 2005 jego
poziom plasuje się na granicy bezpieczeństwa, niemniej nie jest to zagrożeniem. Po roku 2005
jego wartości ulegną znacznemu obniżeniu dając, analogicznie jak wyżej, duże możliwości w
zakresie pozyskiwania kredytów.
Zdolność kredytowa gminy oraz planowane obniżki poziomu zadłużenia pozwalają

wnioskować, że Gmina Ryto w kolejnych latach będzie posiadała potencjał finansowy w zakresie
pozyskiwania zewnętrznych środków, celem uzupełnienia montażu finansowego.
Każda gmina winna stawiać na rozwój swoich zasobów celem dostosowania ich do
potrzeb mieszkańców na jej terenie zamieszkałych, stwarzania odpowiedniego zaplecza do
rozwoju przedsiębiorczości mieszkańców, dostosowania infrastruktury do przyciągnięcia
kapitału z zewnątrz jak również poprawy warunków bytowych mieszkańców i przyjezdnych
do gminy.
Do realizacji wszystkich przedsięwzięć inwestycyjnych należy posiadać odpowiedni

potencjał finansowy. Potencjał finansowy rozumiany jako:
1.Środki pieniężne zgromadzone.
2.Odpowiedni majątek trwały umożliwiający zaciąganie pożyczek i kredytów.
3.Fundusze strukturalne UE.
Należy podkreślić, analizując prognozę budżetów Gminy Rytro do 2013 roku, że wyżej
zdefiniowane czynniki wzrostu i potencjału finansowego są spełnione. Gmina właściwie
podchodzi do posiadania zdolności absorpcji środków z funduszy strukturalnych, świadczy o
tym ustabilizowany poziom wyniku. Posiadanie wkładów własnych przy pozyskiwaniu funduszy
strukturalnych jest warunkiem koniecznym. Nadto, Ryto posiada zdolności do zaciągania
zobowiązań, głównie w prorozwojowej konstrukcji budżetu, który przewiduje przekazywanie
znacznych kwot na wzrost i poprawę infrastruktury technicznej.
7.4.3. Zdolność absorpcji funduszy strukturalnych i realizacji zadań inwestycyjnych
Chcąc korzystać z funduszy strukturalnych zazwyczaj trzeba wykazać się

zaangażowaniem własnych środków finansowych.

Strona 131
W celu uzyskania kredytu bądź pożyczki długoterminowej gmina musi w pierwszej

kolejności wykazać zdolność do ich zaciągania, czyli mieć płynność finansową. Płynność
finansowa wiąże się z krótkim horyzontem czasowym i zazwyczaj dotyczy działalności
eksploatacyjnej. Lepszym agregatem do oceny stopnia zadłużenia wydaje się być
wypłacalność, czyli możliwość spłaty zobowiązań długoterminowych.
Należy ocenić poziom zadłużenia gminy, a jednym z takich wskaźników jest

wskaźnik ogólnego zadłużenia, który był przedmiotem powyższej analizy.
Jak wspomniano ustawowy limit zadłużenia dla samorządów został określony na

poziomie 60 % dochodów. Można zatem oszacować kwotę zadłużenia, która może zostać
dodatkowo zaciągnięta na cel absorpcji środków z funduszy europejskich.
Tablica 76.Prognoza dopuszczalnego poziomu zadłużenia

i poziom obsługi zadłużenia w Gminie Rytro
Wyszczególnienie 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Suma
Dopuszczalny poziom
zadłużenia (art. 114 – 4 014 960 5 334 240 4 375 620 4 318 860 4 532 100 4 731 360 4 875 000 5 070 000 5 040 000
max 60%)
Limit poziomu spłat
zadłużenia (art. 113 – 1 003 740 1 333 560 1 093 905 1 079 715 1 133 025 1 182 840 1 218 750 1 267 500 1 260 000 10 573 035
max 15%)
Powyższe kwoty należy uznać jako szacunkowe, ponieważ określają maksymalny

poziom dodatkowego zadłużenia, które gmina może zaciągnąć na pozyskiwanie środków
UE, jednocześnie wskaźnik zadłużenia do 60% należy rozumieć jako granicę
bezpieczeństwa. Gmina Rytro pozyskując środki z kredytów będzie przekazywać je na
realizację zadań uwzględniając ich typ, przy czym część zadań będzie stanowić projekty
o charakterze dochodowym i quasi dochodowym. Odpowiednia proporcja projektów o
charakterze dochodowym będzie zwiększać bezpieczeństwo kredytowe gminy.
Kolejnym wskaźnikiem, który należy zastosować do oceny możliwości absorpcji

funduszy strukturalnych, który jest komplementarny do powyższego jest wskaźnik
wypłacalności gminy.
Kształtowanie się tego wskaźnika według limitu na lata 2004 do 2013 obrazuje
poniższa tabela.

Strona 132
Tablica 77. Prognoza wskaźnika wypłacalności Gminy Rytro

Wskaźnik
386 090 476 600 469 048 463 476 457 905 452 333 446 762 15 580 14 730
wypłacalności
Rezerwy 617 650 856 960 624 857 616 239 675 120 730 507 771 988 1 251 920 1 245 270
Powyższy wskaźnik ustawowo nie powinien przekraczać 15%, zatem istnieją spore
niewykorzystane rezerwy. Do oceny zdolności obsługi kredytowej wykorzystać można
również wskaźniki oparte na przepływach środków pieniężnych. Wskaźnik ten jest
jednym z podstawowych w ocenie zdolności przedsiębiorstw do obsługi długu. Gmina to
przecież też jest w jakimś sensie przedsiębiorstwo. Dlatego też można by było
zastosować wskaźnik pokrycia obsługi kredytów „cash flow” = (zysk netto +
amortyzacja) : (rata kredytu + odsetki) .
W przedsiębiorstwach za wartość normatywną przyjmuje się 1,5.
W gminie gdzie przychodami są subwencje, dotacje, podatki i opłaty lokalne, to znaczy

bardzo pewne źródła przychodów, to znaczy takie według których można ustalić
przewidywalny poziom wydatków to wskaźnik ten może z pewnością oscylować w
granicach 1,1 do 1,5.
Do pomiaru aktywności gminy w absorbowaniu funduszy strukturalnych mają szczególne

znaczenie wskaźniki gospodarowania zasobami. W przedsiębiorstwach tych wskaźników
jest wiele do wykorzystania, ale w gminach wydają się do zastosowania szczególnie te
które określają:
„produktywność środków trwałych” = przychody gminy własne / przeciętny stan

środków trwałych brutto
W warunkach gospodarki rynkowej każda jednostka gospodarująca nastawiona na

przetrwanie stosuje jedynie reprodukcję prostą majątku. „Dobra firma” przyjmuje jako
cel rozwój – permanentnie inwestując w rozwój zasobów majątkowych.
Przedsięwzięcia inwestycyjne przynoszą różnorakie korzyści, z których tylko

część może być wyrażana wartościowo, ale w inwestycje w sferze budżetowej zazwyczaj
nie podlegają kwantyfikacji. W takich sytuacjach wymagane jest przeprowadzenie
analizy niemierzalnych efektów przedsięwzięć.

Strona 133
Dla dużych zadań inwestycyjnych analiza i ocena efektywności obejmuje:
 analizę i ocenę realności danego zamierzenia rozwojowego, (możliwość

rozwiązań techniczno-technologicznych, dostępność produktów, środków
produkcji, siły roboczej, normy ochrony środowiska itp.);
 analizę porównawczą, polegającą na porównywaniu wskaźników techniczno-

ekonomicznych charakteryzujących dane zamierzenia rozwojowe z ich
wartościami krajach wysokorozwiniętych i innymi rozwiązaniami w Polsce;
 analizę finansową, polegającą na wykazaniu istnienia wystarczających źródeł do

realizacji zadania finansowego.
Analiza finansowa w jednostkach budżetowych sprowadza się głównie do

wskazania źródeł finansowych niezbędnych do realizacji danego przedsięwzięcia
inwestycyjnego i zastanowienia się, czy źródła te są wystarczające.
Powyżej zostały omówione wskaźniki dotyczące możliwości obsługi zaciąganych

kredytów i pożyczek. Należy także uwzględnić inne możliwości pozyskiwania środków niż
kredyty bankowe. Źródłami takimi są:
a) fundusze przyznawane ex post, są mniej atrakcyjne w myśl realizowania zadania

inwestycyjnego i utrzymania spłacalności- płynności finansowej;
b) fundusze przyznawane ex ante, atrakcyjne, poprawiające kondycje finansową,
c) obligacje gminy, szczególnie atrakcyjne w przypadku trudności

w uzyskiwaniu pożyczek i kredytów bankowych,
d) inwestorzy zewnętrzni - innych jednostek budżetowych jak i spoza sfery

budżetowej - głównie przedsiębiorców, którzy dla obopólnych korzyści chcą
uczestniczyć w realizacji przedsięwzięć,
e) sponsorzy.
7.4.4. Analiza zewnętrznych źródeł finansowych

Strona 134
W rozdziale IV „Realizacja zadań i projektów” wskazano kilka potencjalnych źródeł

wsparcia dla zadań inwestycyjnych planowanych w Gminie Rytro. Poniżej przedstawiono
syntetyczną charakterystykę tych źródeł.
Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego (ZPORR)
Działanie 1.1. Modernizacja i rozbudowa regionalnego układu transportowego
Zakres wsparcia:
W ramach Poddziałania 1.1.1. Infrastruktura drogowa realizowane będą następujące typy

projektów:
 Budowa, przebudowa, remont i/lub rozbudowa dróg, węzłów, skrzyżowań, skrzyżowań z

ruchem okrężnym wraz z towarzyszącą infrastrukturą drogową celem m.in. osiągnięcia
standardów Unii Europejskiej w zakresie dopuszczalnego nacisku na oś, bezpieczeństwa
i ochrony środowiska;
 Budowa, przebudowa, remont i/lub rozbudowa obiektów mostowych, wiaduktów,

estakad, tuneli drogowych i innych obiektów inżynieryjnych, obwodnic, obejść miast i
miejscowości, w tym ich połączeń z sieciami dróg wraz z towarzyszącą infrastrukturą
drogową, celem m.in. osiągnięcia standardów Unii Europejskiej w ww. zakresie;
 Infrastruktura towarzysząca w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego, ochrony

środowiska i/lub przyczyniającej się do realizacji polityki horyzontalnej w zakresie
infrastruktury społeczeństwa informacyjnego wyłącznie w przypadku: budowy,
przebudowy, remontów i/lub modernizacji ww. rodzajów projektów realizowanych w
ramach tego poddziałania.
Zasady finansowania:
Dofinansowanie z EFRR: 75% kwalifikujących się wydatków publicznych.
Dostępne środki z EFRR dla województwa małopolskiego (dla działania 1.1.): 50,9 mln EUR
Działanie 3.1. Obszary wiejskie
Zakres wsparcia:
Projekty inwestycyjne zlokalizowane na obszarach wiejskich i miast do 20 tys. mieszkańców

(główne kategorie):
Strona 135
 Budowa lub modernizacja urządzeń do odprowadzania i oczyszczania ścieków;
 Budowa lub modernizacja urządzeń zaopatrzenia w wodę i poboru wody;
 Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii;
 Poprawa jakości powietrza;
 Gospodarka odpadami;
 Przeciwdziałanie powodziom;
 Budowa lub modernizacja dróg gminnych i powiatowych z znaczeniu lokalnym;
 Kompleksowe uzbrojenie terenu pod inwestycje – projekty kompleksowego uzbrojenia

terenu przeznaczonego w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego pod
inwestycje, z wyłączeniem terenów pod inwestycje mieszkaniowe – uzbrojenie związane
z dostarczaniem podstawowych mediów – kanalizacji, wodociągu, instalacji
elektrycznych, gazowych oraz dróg wewnętrznych itp.;
 Budowa lub modernizacja lokalnej bazy kulturalnej i turystycznej (w miejscowościach

powyżej 5000 mieszkańców).
Dofinansowanie z EFRR:
 75% kwalifikujących się wydatków publicznych;
 50% kwalifikujących się wydatków publicznych – tylko w przypadku projektów

dotyczących kompleksowego uzbrojenia terenu, gdy inwestycja generuje znaczący
dochód netto.
Dofinansowanie z krajowych środków publicznych: z budżetu państwa – Minister Gospodarki,

Pracy i Polityki Społecznej (10%) oraz np. Minister Kultury (zgodnie z zasadami ustalanymi
przez danego dysponenta części budżetowej).
Dostępne środki z EFRR dla województwa małopolskiego: 23,96 mln EURO
Działanie 3.5. Lokalna infrastruktura społeczna
Zakres wsparcia:
W ramach Poddziałania 3.5.1. Lokalna infrastruktura społeczna i sportowa możliwe jest

uzyskanie wsparcia następujących typów projektów:
Strona 136
 Budowa nowych i przebudowa, rozbudowa istniejących obiektów dydaktycznych (w

szczególności budynków szkolnych, przedszkolnych, laboratoriów dydaktycznych, sal do
praktycznej nauki zawodu w szkołach ponadgimnazjalnych);
 Budowa nowych i przebudowa, rozbudowa istniejących bibliotek;
 Budowa nowych i przebudowa, rozbudowa istniejących obiektów sportowych (w

szczególności sal gimnastycznych, basenów, boisk sportowych, stadionów, hal
sportowych);
 Budowa nowych i przebudowa, rozbudowa istniejących obiektów infrastruktury

społeczno-edukacyjnej (w szczególności burs, internatów, stołówek);
 Budowa, rozbudowa i przebudowa infrastruktury technicznej i sanitarnej;
 Wyposażenie obiektów sportowych, dydaktycznych i społeczno-edukacyjnych;
 Zagospodarowanie otoczenia obiektów w przypadku realizacji ww. projektów

realizowanych w ramach poddziałania.
Dofinansowanie z EFRR: do 75% kwalifikujących się wydatków publicznych;
Dofinansowanie z budżetu państwa – Minister Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej (10%);
Dostępne środki z EFRR dla województwa małopolskiego: 7,09 mln EURO.
Szczegółowe informacje:
Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego
Departament Polityki Regionalnej i Funduszy Strukturalnych
ul. Kordylewskiego 11, Kraków
tel. (0-12) 29-90-700, fax: (0-12) 29-90-726
www.zporr.gov.pl; www.malopolskie.pl; http://zporr.wrotamalopolski.pl;
Sektorowy Program Operacyjny Restrukturyzacja i Modernizacja Sektora Żywnościowego

oraz Rozwój Zasobów Wiejskich (SPO ROL)
Działanie 2.3. Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego
Zakres wsparcia:
Pomocą finansową mogą zostać objęte koszty:

Strona 137
 Prac projektantów, architektów, konserwatorów zabytków oraz doradztwa związanego z

realizacją przedsięwzięć inwestycyjnych objętych wnioskiem o pomoc finansową;
 Modernizacji przestrzeni publicznej;
 Budowy lub modernizacji publicznej infrastruktury związanej z rozwojem funkcji

turystycznych i kulturalnych;
 Modernizacji i wyposażenia obiektów pełniących funkcje kulturalne, rekreacyjne i

sportowe;
 Odnowy obiektów charakterystycznych dla tradycji budownictwa wiejskiego regionu

oraz ich adaptacji na cele kulturalne.
Finansowaniu podlegają projekty realizowane w gminach wiejskich i miejsko-wiejskich w

miejscowościach poniżej 5 tys. mieszkańców (Gmina Ryto kwalifikuje się).
Wnioski opracowywane są z inicjatywy mieszkańców wsi i podlegają opiniowaniu przez

samorząd lokalny (radę sołectwa). Wnioski zgłaszane są za pośrednictwem samorządu szczebla
gminnego. Zadania inwestycyjne, wchodzące w zakres wniosku opisane w załączniku do
wniosku, mogą być przyjęte do realizacji pod warunkiem, że są zgodne z przyjętą dla danego
obszaru strategią rozwoju.
Pokrycie 80% całkowitych kosztów kwalifikowanych przedsięwzięcia ze środków UE i

minimum 20% przez gminy.
Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego
Departament Środowiska i Rozwoju Wsi
ul. Racławicka 56, Kraków
tel. (0-12) 63-03-140, fax: (0-12) 63-03-141
www.malopolskie.pl ; www.funduszestrukturalne.gov.pl
Działanie 2.6. Rozwój i ulepszanie infrastruktury technicznej związanej z rolnictwem
Zakres wsparcia:
Pomocą finansową mogą zostać objęte koszty:
 Budowy lub modernizacji dróg wewnętrznych, nie zaliczanych do żadnej kategorii dróg
publicznych;
 Budowy lub modernizacji urządzeń zaopatrywania w wodę;

Strona 138
 Budowy lub modernizacji urządzeń do odprowadzania i oczyszczania ścieków;
 Budowy lub modernizacji sieci i urządzeń zaopatrywania w energię;
 Instalacji indywidualnych stałych łącz internetowych.
Wnioskodawcami w ramach działania mogą być osoby fizyczne lub prawne prowadzące
działalność rolniczą oraz mieszkańcy obszarów wiejskich.
Poziom pomocy wynosi do 50% kosztów kwalifikowanych, w tym poziom wsparcia ze środków
UE do 35% całkowitego kwalifikującego kosztu.
Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa
Al. Jana pawła II 70, Warszawa
tel. (0-22) 860-28-24, fax: (0-22) 860-28-97
www.arimr.gov.pl ;
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚ)
Formy wsparcia:
Pożyczki, kredyty, dotacje i dopłaty do oprocentowania preferencyjnych kredytów ze środków

finansowych Narodowego Funduszu przeznacza się na cele określone w ustawie z dnia 27
kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2001 roku Nr 62, poz. 627 i Nr 115,
poz. 1229 oraz z roku 2002 Nr 74, poz. 676, Nr 113, poz. 984, Nr 153, poz. 1271 i Nr 233, poz.
1957), zgodnie z priorytetami Narodowego Funduszu, określonymi w oparciu o: „Politykę
Ekologiczną Państwa”, listy przedsięwzięć priorytetowych wojewódzkich funduszy ochrony
środowiska i gospodarki wodnej oraz zgodnie z planem działalności i kryteriami wyboru
przedsięwzięć, o których mowa w art. 414 ust. 1 pkt. 1 i ust. 2 pkt. 3 powołanej ustawy. Jako
priorytetowe traktuje się te przedsięwzięcia, których realizacja wynika z konieczności
wypełnienia zobowiązań Polski wobec UE związanych z członkostwem RP w UE. Wnioski o
dofinansowanie do NFOŚiGW można składać w dowolnym terminie.
Zadania planowane mogą uzyskać w ramach następujących programów priorytetowych:
1. Ochrona wód przed zanieczyszczeniem
W ramach programu będą dofinansowane przedsięwzięcia związane z realizacją:

Strona 139
 „Krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych”, w tym:
o dokumentacja techniczna przedsięwzięcia;
o oczyszczalnie;
o kanalizacje;
 Oczyszczalni i podczyszczalni ścieków przemysłowych.
2. Gospodarka wodna
W ramach programu będą dofinansowane przedsięwzięcia mające na celu zwiększenie i poprawę

jakości zasobów wodnych oraz zwiększenie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego, w tym:
 Wspieranie budowy szczególnie ważnych inwestycji wieloletnich;
 Poprawa jakości wody do picia – przedsięwzięcia współfinansowane ze środków UE, a

wskazane przez Ministra Środowiska;
 Wspieranie ekologicznych form transportu wodnego poprzez fundusz żeglugowy;
 Poprawa jakości wody do picia – stacje uzdatniania wody.
3. Ochrona powietrza przed zanieczyszczeniem poprzez zapobieganie i ograniczenie emisji

zanieczyszczeń oraz oszczędzanie surowców i energii
W ramach programu dofinansowane będą przedsięwzięcia mające na celu:
 Ograniczenie emisji zanieczyszczeń z dużych źródeł spalania paliw;
 Oszczędzanie surowców i energii;
 Poprawę jakości paliw i technologii silnikowych stosowanych w transporcie;
 Modernizację systemów ciepłowniczych;
 Wykorzystanie alternatywnych, a przyjaznych środowisku źródeł energii;
 Ochronę przed promieniowaniem jonizującym;
 Utylizację odpadów w procesie spalania;
 Ograniczenie emisji lotnych związków organicznych oraz odorów;
Strona 140
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

ul. Konstruktorska 3A, Warszawa
tel. (0-22) 849-22-80, 849-00-79 wew. 124, 129; fax: (0-22) 849-72-72
www.nfosigw.gov.pl ;
Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR)
Wsparciem ARiMR objęte są w szczególności:
 Inwestycje w rolnictwie, przetwórstwie rolno-spożywczym i usługach dla rolnictwa;
 Poprawa struktury agrarnej gospodarstw rolnych;
 Przedsięwzięcia tworzące nowe miejsca pracy na wsi dla mieszkańców obszarów

wiejskich;
 Rozwój infrastruktury techniczno-produkcyjnej w obszarach wiejskich;
 Instytucje związane z tworzeniem giełd i rynków hurtowych;
 Przedsięwzięcia w zakresie oświaty rolniczej, doradztwa rolniczego i szkoleń w

dziedzinie rolnictwa.
Potencjalni beneficjenci:
 Gospodarstwa rolne, zakłady przetwórstwa rolno-spożywczego, jednostki świadczące

usługi dla rolnictwa;
 Podmioty gospodarcze zainteresowane tworzeniem nowych, stałych miejsc pracy w

działalności pozarolniczej na terenie wiejskim;
 Samorządy gmin realizujące na terenach wiejskich inwestycje z zakresu budowy

infrastruktury komunalnej;
 Uczelnie, szkoły, ośrodki doradztwa rolniczego, instytucje naukowe zajmujące się

oświatą i doradztwem dla sektora gospodarki żywnościowej;
 Podmioty tworzące giełdy rolne i rynki hurtowe.
Formy wsparcia:
Pomoc Agencji realizowana jest poprzez dopłaty do kredytów i pożyczek, udzielanie gwarancji
kredytowych, udział w finansowaniu przedsięwzięć z zakresu infrastruktury technicznej, pomoc
finansową na działalność związaną z podnoszeniem i zmiana kwalifikacji zawodowych,
doradztwem oraz informacją w rolnictwie i jego otoczeniu.
Strona 141
Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa
Al. Jana Pawła II 70, 00-175 Warszawa
tel. (0-22) 860-28-24, fax: (0-22) 860-28-97
www.arimr.gov.pl ;
Perspektywa wsparcia z Funduszy Strukturalnych Unii Europejskiej

w okresie programowania 2007-2013
Jednostki samorządu terytorialnego będą mogły liczyć na wsparcie realizowanych

zadań z Funduszy Strukturalnych UE również w kolejnym okresie programowania dla tych
instrumentów finansowych, tj. w latach 2007-2013. Aktualnie największe przybliżenie
pozwalające ocenić zakres wsparcia z funduszy strukturalnych w tych latach w Polsce
zawiera dokument opracowany w Ministerstwie Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej
pn. Założenia Narodowego Planu Rozwoju na lata 2007-2013. Odnosi się on do stanowiska
Komisji Europejskiej w sprawie przyszłości polityki strukturalnej i jednocześnie wskazuje
pola, na których będzie koncentrować się wsparcie oraz wstępnie określa mechanizmy,
jakie będą stosowane w celu realizacji tej polityki. W części „Założeń...” dotyczącej
przyszłości polityki regionalnej wskazano m.in., że główną zasadą tej polityki powinna być
ponadto koncentracja na projektach twardych dotyczących inwestycji w regionach.
Inwestycje te mogą obejmować następujące, najważniejsze kierunki:
 Dostępność komunikacyjną – zarówno kolejową, drogową jak i lotniczą oraz

morską;
 Infrastrukturę regionalną – telekomunikacyjną, media, uzbrojenie terenów pod

inwestycje;
 Infrastrukturę dostępu szerokopasmowego do Internetu oraz rozwój elektronicznych

usług i treści;
 Programy zwiększające dostępność finansowania dla sektora MŚP ze szczególnym

uwzględnieniem firm szybko rozwijających się, innowacyjności – fundusze
poręczeniowe, pożyczkowe, kapitałowe;
 Projekty inwestycyjne polepszające stan środowiska naturalnego, ofertę kulturową,

ochronę dziedzictwa kulturowego i edukację.

Strona 142
W dokumencie tym wskazano również, że w okresie 2007-2013 zwiększona powinna

zostać rola województw w kształtowaniu polityki regionalnej, co oznacza, że to
województwa będą samodzielnie formułować programy operacyjne dostosowane
maksymalnie do uwarunkowań regionalnych.
Powyższe daje podstawę, aby oczekiwać że zadania planowane przez samorząd

Gminy Rytro na lata następujące po roku 2006, będą mogły uzyskać znaczące wsparcie ze
środków europejskich.

Strona 143
VIII. SYSTEM WDRAŻANIA

Plan Rozwoju Lokalnego jest dokumentem długoletnim, wykraczającym ponad

jedną kadencję. Ponadto, określa cele i programy działań na kilka lat oraz wymaga ciągłej
pracy nad podnoszeniem jego jakości. Proces jego wdrażania jest złożonym
przedsięwzięciem, wymagającym dobrego przygotowania informacyjnego i stałej
komunikacji z otoczeniem. Wdrożeniu planu towarzyszyć będzie jego ewaluacja, która
będzie się opierać na pozyskiwaniu obiektywnej informacji o jego przebiegu, skutkach i
publicznym odbiorze.
Ze względu na swój długookresowy charakter wdrażanie założeń PRL jest

p r o c e s e m c i ą g ł y m, wymagającym stałego śledzenia zmian prawnych,
gospodarczych, politycznych oraz elastyczności w dostosowaniu się do priorytetów w
zakresie uzyskiwania zewnętrznych środków finansowych.
Poszczególne projekty wdrażane są w oparciu o harmonogram realizacji projektów

zawartych we wcześniejszej części niniejszego dokumentu. Realizacja PRL obejmuje
następujące podokresy:
 Pierwszy – do końca grudnia 2006 roku,
 Drugi – od stycznia 2007 do końca grudnia 2013 roku.
Wdrażaniem PRL zajmować się będzie Wójt Gminy Rytro, przy pomocy podległych
mu wydziałów UG Rytro, merytorycznie odpowiedzialnych za poszczególne zadania.
Występować oni będą o środki finansowe na realizację działań, sporządzając właściwe
projekty i wnioski.
Punktem wyjścia systemu wdrażania jest jasno określony zbiór działań i zadań,
wynikających z potrzeb gminy.
System wdrażania planowania rozwoju lokalnego posiadać powinien następujące

wymiary:
 Czasowy – w jakim czasie wykonywanie będą poszczególne zadania

 Podmiotowy – kto będzie wykonywał poszczególne zadania
 Przestrzenny – jaka będzie lokalizacja poszczególnych zadań.

Strona 144
System wdrażania projektów i zadań planu rozwoju lokalnego będzie uwzględniał

wszystkie aspekty planowania, organizowania, zatrudnienia, i kontroli wykonania
przyjętych zadań.
Zasadniczym celem systemu wdrażania przyjętych zadań jest zamknięcie projektu

w terminie, dostarczenie korzyści określonym wcześniej beneficjantom, utrzymanie
dyscypliny budżetowej.
Przyjęte i zatwierdzone zadania posiadają układ hierarchiczny, określający

kolejność wykonania poszczególnych zadań wynikających po pierwsze z potrzeb, ale
także uwzględniające zależność wykonawczą poszczególnych zadań. Przyjęta hierarchia
zadań wynika z potrzeb gminy, ale także uwzględnia racjonalność wdrożenia
poszczególnych zadań, która wynika z: kapitałochłonności, pracochłonności, i
posiadanych kompetencji przez gminę.
System wdrażania zadań, określony w rozdziałach powyżej, zawiera także krótki

opis prac. Jest to zestawienie celów projektu, prac do wykonania, proponowanego
terminu rozpoczęcia i zakończenia, budżetu, punktów krytycznych ułatwiających kontrolę
ich postępu.
Wójt Gminy Rytro powoła koordynatora sytemu wdrażania przyjętych zadań.

Osoba ta będzie bezpośrednio odpowiedzialna za realizacje przyjętych zadań i działanie
zgodne z przyjętym planem, będzie ona należeć do ścisłego kierownictwa gminy. Poprzez
to zapewniony zostanie jej odpowiedni autorytet.
Ważnym elementem systemu wdrażania zadań w Gminie Rytro będzie nastawienie

na maksymalną skuteczność ich realizacji. Aby to zapewnić zadania podzielone zostaną
na dwie grupy:
 zadania dochodowe,
 zadania niedochodowe.
Pierwszy typ zadań będzie zlecany, w drodze otwartego przetargu, komercyjnym

firmom, które będą mogły zagwarantować najwyższy poziom realizacji zadania. Umowy
podpisywane z realizatorami takich uwzględniać będą rezydualną wartość prac. Wypłata
premii od sukcesu, zagwarantowana w umowie, w założeniu będzie stymulować
wykonawców do zwiększonej skuteczności podejmowanych prac.

Strona 145
Projekty niedochodowe powierzane będą firmom z odpowiednio wysokim

doświadczeniem, potwierdzonym referencjami, które będą każdorazowo weryfikowane.
Istotnym założeniem, przy wyborze wykonawcy będzie fakt uczestnictwa w

przetargu minimum trzech podmiotów.
Po wyborze wykonawcy określi on szczegółowy plan i harmonogram realizacji

wraz z punktami krytycznymi. Harmonogram będzie opracowany z wykorzystaniem
metod programowania sieciowego, uwzględniającą ścieżkę krytyczną działań CMP. Tak
stworzony plan wdrożenia stanie się załącznikiem umowy podpisywanej przez gminę z
wykonawcą.
Równocześnie taki plan będzie narzędziem szczegółowej kontroli wykonawców.
Każde zadanie będzie parametryzowane pod względem ryzyka wykonania. Do tego

celu wykorzystane będą:
 własne doświadczenie Wójta gminy, a w szczególności koordynatora systemu

wdrożenia zadań,
 informacje na temat tego, co się wydarzyło w przeszłości w podobnych

przypadkach,
 konsultantów zewnętrznych, ekspertów w zakresach poszczególnych projektów.
Szacowanie ryzyka i racjonalności wykonania przyjętych zadań bazować będą na

różnych rodzajach prawdopodobieństwa, czyli mających charakter nieciągły (0,1),
dających się przewidzieć co do kwot i czasu, nie dających się przewidzieć. Szczególnie
chodzić będzie o ewentualny negatywny wpływ na realizację zadania w trzech
następujących kategoriach: a) jakości lub funkcji (niepowodzenia w osiągnięciu celu), b)
kosztów (niepowodzenia w realizacji założeń budżetowych), c) czasu (niepowodzenia w
osiąganiu celów projektu w ramach przyjętego harmonogramu).
Koordynator wdrażania systemu opracuje, po szczegółowym zapoznaniu się z

zakresem każdego projektu, system zarządzania strategicznego planowaniem rozwoju
lokalnego, wspomagający realizacje planowania rozwoju lokalnego. System wdrażania
wykorzystywać będzie metodę mierzenia efektywności, opartą o Strategiczną Kartę
Wyników, określającą następujące, kluczowe procesy zarządzania:
 Dopracowanie wizji i strategii każdego zadania.

Strona 146
 Wyjaśnienie celów i mierników strategicznych oraz ich integracja z systemami

zarządzania stosowanymi w Gminie Rytro.
 Planowanie, wyznaczanie celów i podejmowanie inicjatyw w ramach przyjętych
zadań.
 Usprawnienie systemów monitorowania realizacji zadań.
Ostatni element – system monitorowania – pełni zasadniczą rolę dla powodzenia

wdrożenia strategii planu rozwoju lokalnego. Będzie on polegał na dwupoziomowym
procesie analizy. Proces ten będzie obejmował dwa powiązane ze sobą działania.
Pierwsze z nich polegać będzie na comiesięcznych przeglądach działalności operacyjnej
związanej z realizacją punktów krytycznych zespołu realizowanych działań i zadań. W
ramach tego porównywane będą także osiągnięte wyniki z założonymi w planie ścieżkami
krytycznymi, a także budżetach. Drugie działanie monitorujące polegać będzie na
kwartalnych przeglądach strategicznych, które koncentrować się będą na
długookresowych trendach kształtowania się założonych mierników, określonych w
rozdziale 6 niniejszego opracowania.
Na użytek systemu monitorowania opracowana zostanie także procedura

monitorowania i jej formalny wyraz. Będzie on polegał na zunifikowanych, pisemnych
raportach składanych na Radach Gminy i wszystkim jej członkom, a także na ustnych
raportach realizowanych w stosunku do wójta i członków rady gminnej.
Realizacja PRL oparta będzie o zasadę subsydiarności, co oznacza że dopełnieniem

środków własnych na realizację projektów będzie wsparcie środkami pochodzącymi z
funduszy strukturalnych UE oraz z budżetu państwa.
Realizacja planu uzależniona jest więc od wysokości środków zarówno krajowych

jak i z funduszy strukturalnych. Biorąc pod uwagę prognozę dopuszczalnej wysokości
zobowiązań w poszczególnych latach i wysokość środków, jakie mogą być wydatkowane
bezpośrednio z budżetu, możliwości finansowe gminy wskazują, że na realizację
przyjętych celów zabezpieczone zostanie 25% wkładu w stosunku do uzyskanych środków
wspólnotowych.
Zakłada się, że nie wykonanie wszystkich zadań w wskazanych latach powoduje

przesunięcie ich realizacji na lata następne.

Strona 147
IX. SPOSOBY MONITOROWANIA,

OCENY I KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ
9.1. Monitoring
Monitoring jest to element procesu bieżącego zarządzania programami publicznymi,

mający na celu zapewnienie prawidłowości i wydajności wdrażania programów finansowanych
ze środków publicznych, poprzez zbieranie wiarygodnych danych o tych programach,
porównywanie ich z zakładanymi wskaźnikami oraz podejmowanie przy udziale partnerów
samorządowych, gospodarczych i społecznych decyzji o zmianach w tych programach.
Podstawową funkcją monitoringu i oceny Planu Rozwoju Lokalnego jest umożliwienie

sprawnego zarządzania realizacją Planu Rozwoju poprzez monitorowanie postępów realizacji i
oceny skuteczności wdrażanych projektów. Zadanie to obejmuje zarówno monitoring rzeczowy,
będący elementem zarządzania poprzez cele określone w programach operacyjnych, jak i
monitorowanie wskaźników finansowych będących funkcją zarządzania finansowego
programami i projektami.
Monitoring jest procesem zbierania, przetwarzania i analizy danych na temat zakresu

realizacji celów programu. Dla monitoringu stopnia realizacji strategii ważne jest stworzenie
systemu wskaźników, dzięki któremu możliwe byłoby zmierzenie zakresu realizacji
strategicznych priorytetów rozwoju gminy. Ze względu na fakt, iż osiągnięcie celów
strategicznych ma nastąpić w wyniku wdrożenia poszczególnych zadań inwestycyjnych, każde z
nich zawiera indywidualnie zidentyfikowane rezultaty i mierniki efektów realizacji Planu. To
właśnie te wskaźniki będą podstawą do ilościowego i jakościowego monitoringu realizacji Planu
Założenia systemu monitorowania zostały opisane w rozdziale poprzednim.
Skuteczny monitoring musi posiadać określone cechy i tak:
 oparty powinien być na ustalonych kryteriach, pozwalających na obiektywną ocenę

realizacji strategii i efektywności zastosowanych instrumentów rozwoju,

Strona 148
 powinien dostarczać podstawy do podejmowania tak strategicznych, jak i bieżących

operacyjnych decyzji - musi posiadać zdolność do wczesnego ostrzegania o zagrożeniach
i niebezpieczeństwach.
System monitoringu jest w takim układzie systemem realizującym także proces uczenia
się obejmujący dwie pętle. Osoby uczestniczące i decydujące o wdrożeniu kwestionują przyjęte
założenia oraz zastanawiają się, czy punkty wyjścia, którymi się kierowali, i na podstawie
których podejmowali decyzję dotychczas, są wciąż aktualne, w świetle bieżących informacji i
doświadczeń. Jak wspomniano wcześniej w Gminie Rytro przy realizacji PRL zostanie
stworzony efektywny system raportowania, który w istocie będzie systemem obiegu informacji i
wiedzy. Dzięki temu umożliwiać będzie powstawanie sprzężeń zwrotnych wyprzedzających.
Osoby w gminie odpowiedzialne za realizację PRL powinny w razie potrzeby, opracować

nowe plany, uzdatnić ścieżki krytyczne dotychczasowych planów realizacji. Powstawanie
nowych okoliczności jest immanentną cechą zmiennej rzeczywistości, zatem potrzebę zmian
należy traktować bardziej jako oczywistość niż zaskoczenie, czy błąd w sztuce planowania.
Gmina Rytro jest dostatecznie przygotowana, aby zareagować na większość obecnie
nieuwzględnianych okoliczności. Punktem wyjścia, jaki został przyjęty w gminie, przy realizacji
PRL jest fakt, że wdrożenie planu rozwoju lokalnego jest procesem, który jest zmienny.
Ważnym elementem systemu wdrażania i monitorowania, który został przyjęty i będzie

stosowany w gminie jest czerpanie informacji i pomysłów od osób wywodzących się z niższych
szczebli realizacyjnych, także spośród ekip podmiotów wykonawczych.
Monitoring generalnie będzie polegał na dwupoziomowym procesie analizy.

Proces ten będzie obejmował dwa powiązane ze sobą działania. Pierwsze z nich polegać
będzie na comiesięcznych przeglądach działalności operacyjnej związanej z realizacją
punktów krytycznych zespołu realizowanych działań i zadań. W ramach tego
porównywane będą także osiągnięte wyniki z założonymi w planie ścieżki krytycznej, a
także budżetach. Drugie działanie monitorujące polegać będzie na kwartalnych
przeglądach strategicznych, które koncentrować się będą na długookresowych trendach
kształtowania się założonych mierników, określonych w rozdziale 6 niniejszego
opracowania.
Na użytek systemu monitorowania opracowana zostanie także procedura

monitorowania i jej formalny wyraz. Będzie on polegał na zunifikowanych, pisemnych

Strona 149
raportach składanych wójtowi gminy i wszystkim jej członkom, a także na ustnych

raportach realizowanych w stosunku do burmistrza i członków rady miejskiej.
Ważnym mechanizmem uczenia się, oceny, i monitoringu będzie uzyskiwanie

opinii niezależnych osób z zewnątrz.
Takie analizy oparte o specjalistów z zewnątrz umożliwią systematyczną

weryfikację planu i stanowić będą dodatkowe zabezpieczenie przed możliwością
pomyłki, który zostanie popełniony przez specjalistów z gminy. Monitoring osób z
zewnątrz będzie polegać na okresowym przeglądzie wykonania przyjętych zadań, okresy
te będą odpowiednio dłuższe, przyjęto wstępnie, że w Gminie Rytro odbywać się one
będą co 3 miesiące
9.2. Ewaluacja
Nieodłącznym, elementem monitorowania postępów realizacji Planu, jest ocena

(ewaluacja) skuteczności podejmowanych działań, zarówno na podstawie określonych
wskaźników rzeczowych, efektywności wykorzystania środków finansowych oraz skuteczności
pozyskiwania środków do montażu finansowego, jak również oceny sprawności systemu
realizacji Planu.
Przez ocenę (ewaluację) polityki, programu lub projektu należy rozumieć określenie
wartości polityki, programu lub projektu w odniesieniu do wcześniej zdefiniowanych kryteriów i
w oparciu o odpowiednie informacje. Jest to ocena realizacji programów pod względem
porównania faktycznych rezultatów z planowanymi, szerszego wpływu społeczno-
ekonomicznego (impact assessment) oraz porównania poniesionych nakładów z rezultatami
(analiza efektywności).
Ocena realizacji planu rozwoju lokalnego oparta będzie o analizy porównawcze, które
oparte będą o założone wskaźniki szczegółowe zestawiane z rzeczywistym wykonaniem planu
rozwoju. Zespół wskaźników przyjęty do oceny całości planu rozwoju lokalnego został
zaprezentowany w rozdziale 5 niniejszego opracowania. W taki sposób oceniany będzie cały
plan rozwoju, a nie poszczególne zadania.

Strona 150
Odchylenia od planu nie będą w każdym razie wykorzystane w celu piętnowania osób
odpowiedzialnych za realizację planu rozwoju lokalnego i personalnemu przypisywaniu winy.
Niekorzystne różnice pomiędzy aktualnymi a planowanymi wynikami stawać się będą
symulantami do przemyśleń, czy w świetle dostępnych informacji, przyjęty plan rozwoju jest
wciąż odpowiedni.
Analizując czytelny ciąg wzajemnych powiązań pomiędzy przyjętymi, długookresowymi

miernikami (rozdział 5), kierownictwo gminy będzie testować i oceniać statycznie, a także
nieformalnie, postępy w realizacji; hipotetyczny łańcuch relacji przyczynowo-skutkowych,
łączących inicjatywy planu rozwoju będzie modelem umożliwiającym osiągnięcie przyszłego
sukcesu.
Można zatem będzie mówić, że w Gminie Rytro realizuje się strategiczny sposób
podejścia do oceny realizacji PRL, jako elementu zarządzania strategicznego gminą. Proces taki
zaczyna się od zdefiniowania celu strategicznego, długookresowego, który drogą konsultacji
społecznych, realizować będzie gmina.
Wykorzystanie mierników jako elementu języka komunikacji, umożliwi przełożenie

złożonych i często nieczytelnych koncepcji rozwoju na bardziej konkretne działania, integrujące
i motywujące kierownictwo gminy, a także obywateli do działania.
9.3. Sposoby inicjowania współpracy pomiędzy sektorem publicznym, prywatnym i

organizacjami pozarządowymi
Zarządzanie rozwojem lokalnym w kontekście partnerstwa sprowadza się do tworzenia

właściwych warunków dla aktywności społeczności lokalnej i odnosi się ono do określenia
koniecznych zmian i opracowywania efektywnych metod ich wprowadzania. Wymaga to
włączenia wielu organizacji i osób w uspołeczniony proces określania priorytetów rozwojowych
i ich osiągania przy wsparciu ze strony organizacji oraz zaangażowanych grup, na co składają
się:
 Wysłuchiwanie i angażowanie lokalnej społeczności.
 Tworzenie wizji i kierunku.
 Efektywne działanie oparte na partnerstwie.
 Doprowadzanie działań do skutku.

Strona 151
 Opowiadanie się w obronie społeczności.
 Upodmiotowienie lokalnych społeczności.
 Odpowiedzialność przed społecznościami.
 Efektywne wykorzystanie zasobów społeczności.
Elementami kluczowymi tak pojętego partnerstwa są koncentracja na potrzebach

społeczności jako całości, zintegrowanie procesów planowania rozwoju w lokalnym systemie
instytucjonalnym oraz pełne zaangażowanie, konsultacje i uczestnictwo społeczności oraz
organizacji partnerskich w określeniu celów, przygotowaniu Planu Rozwoju Lokalnego i jego
realizacji.
Proces przygotowania i realizacji Planu Rozwoju Lokalnego oparto na następujących

zasadach:
 Dobrobyt mieszkańców jako najważniejsze dobro.
 Koncentracja na wynikach, która wymaga określenia harmonogramu zadań, systemu

oceny wyników działań, monitoringu i sprawozdawczości zwrotnej.
 Integracja środowisk lokalnych wokół sposobów rozwiązywania problemów.
 Zapewnienie uczestnictwa i informacji zwrotnej od mieszkańców.
 Dostępność, włączenie, otwartość na potrzeby i problemy jednostek.
 Partnerstwo priorytetów ronić szans.
 Nastawienie na działanie.
 Odpowiedzialność i rewizja.
 Własność misji i celów rozwojowych Gminy.
W skład przedstawicielstwa społeczności lokalnej wchodzą przedsiębiorcy, rolnicy,

organizacje pozarządowe, samorząd wiejski oraz instytucje publiczne. Reprezentacja partnerów
społecznych jest powołana, informowana i konsultowana w sprawach dotyczących realizacji
Planu. Inicjatywy wszystkich projektów i przedsięwzięć pochodzą bezpośrednio od
mieszkańców gminy lub też zostały zidentyfikowane podczas konsultacji społecznych
przeprowadzanych w formie zebrań wiejskich oraz dyskusji z sołtysami i radnymi podczas
odbywanych sesji rady gminy.

Strona 152
Partnerzy społeczni i gospodarczy uczestniczą także w procesie wdrażania projektów

wynikających z Planu Rozwoju Lokalnego. Wszędzie tam gdzie ich współudział podnosi
wartość dodaną projektu są oni włączani w proces konceptualizacji projektu oraz jego realizacji.
Ponadto wszyscy partnerzy społeczni i gospodarczy są na bieżąco informowani o pomocy

udzielanej z funduszy strukturalnych.
9.4. Public Relations
Public Relations (PR) PRL oznacza głównie działalność informacyjną i propagandową,

która ma być przedstawiona opinii publicznej, pracownikom, organom nadrzędnym, środkom
masowego przekazu, politykom, związkom zawodowym, kontrahentom, społecznościom
lokalnym i potencjalnym inwestorom tak, by wpłynęła na ich pozytywną opinię.
Wszelkie działania w zakresie PR służą kształtowaniu właściwego (pożądanego)

wizerunku (image) gminy. O tym, jaki jest aktualny wizerunek jednostki terytorialnej, decydują
między innymi takie elementy, jak:
 nazwa (herb - w przypadku jednostek samorządu terytorialnego);
 tradycje;
 zasięg działania i wielkość;
 misja i cele;
 oferta usługowa i jakość świadczonych usług;
 jakość prowadzonych działań z zakresu public relations;
 jakość kadr i obowiązujące systemy zarządzania;
 zachowanie i wygląd zewnętrzny pracowników;
 wewnętrzny i zewnętrzny wystrój siedzib.
Odpowiedzialność za rozpowszechnianie informacji o realizowanych projektach oraz

rezultatach spoczywa na Sekretarzu Gminy. Do jego zadań w tym zakresie należy zaliczyć:
 sterowanie przepływem informacji do otoczenia;
 stałe utrzymywanie dobrych kontaktów z mediami;

Strona 153
 organizowanie konferencji prasowych, spotkań i imprez o charakterze informacyjno-

promocyjnym;
 utrzymywanie stałych kontaktów z instytucjami i firmami o kluczowym znaczeniu dla

Gminy Rytro;
 nadzór nad wykonywaniem zleceń powierzonych agencjom public relations
 przygotowywanie (lub nadzorowanie przygotowań) materiałów dla prasy i biuletynów

wewnętrznych;
 uczestnictwo w procesie projektowania i nadzór nad drukiem materiałów graficznych

(folderów, papieru firmowego, wizytówek, kopert itp.) tworzących tzw. corporate
identity;
 prowadzenie monitoringu mediów i gromadzenie opublikowanych informacji;
 reprezentowanie władz jednostek administracji publicznej w kontaktach z prasą

(pełnienie funkcji rzecznika prasowego);
Osoby i instytucje odpowiedzialne za realizację poszczególnych projektów w ramach

PRL będą również odpowiedzialne za rozpowszechnianie informacji i promocję. Jednostki te
będą wykonywały następujące zadania:
 dostarczanie i rozpowszechnianie informacji dotyczących funduszy wspierających

projekty realizowane w gminie w ramach Planu Rozwoju Lokalnego;
 dostarczanie i rozpowszechnianie informacji o projektach realizowanych na terenie

Gminy w ramach Planu Rozwoju Lokalnego;
 inicjowanie i realizacja dodatkowych działań promocyjnych (akcje informacyjne, itp.).
Głównymi kanałami informacyjnymi są:
 billboardy i tablice informacyjne umieszczane w miejscu realizacji projektów

współfinansowanych ze środków funduszy strukturalnych,
 strona internetowa,
 ogłoszenia na tablicy ogłoszeń w Urzędzie Gminy,
 informacje prasowe (press release),
 informacje przekazywane na sesjach Rady Gminy,

Strona 154
 konsultacje w postaci zebrań wiejskich.
Działania informacyjne i promocyjne podlegają regularnej ewaluacji oraz ocenie

dokonywanej przez Radę Gminy.

Strona 155
X. PODSUMOWANIE
Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Rytro na lata 2005-2013 sporządzony przy udziale
zewnętrznych konsultantów, zawierający m.in. zestawienie 13 projektów, stanowi
odzwierciedlenie aspiracji tutejszej społeczności lokalnej. Łączna wartość zestawionych w
Planie Rozwoju Lokalnego projektów wynosi 16,730 mln zł. A warto zaznaczyć, że nie brano
pod uwagę projektów o mniejszej skali ani zadań bieżących i realizowanych w trybie ciągłym.
Realizacja wszystkich zadań zapisanych w Planie Rozwoju Lokalnego jest możliwa

ponieważ, na wszystkie inwestycje w prognozie budżetowej przewidziano w okresie 2005-2013
niebagatelną kwotę 23,020 mln zł. Dodatkowo ze względu na sposób rozliczania projektów
dofinansowanych z funduszy Unii Europejskiej, gdzie dotacja jest wypłacana dopiero po
zrealizowaniu i rozliczeniu projektu, bądź istotnego etapu, argument ten jest bardzo istotny.
Realizacja Planu Rozwoju Lokalnego w znacznej mierze uzależniona będzie od

skutecznego pozyskiwania dofinansowania projektów inwestycyjnych z funduszy strukturalnych
Unii Europejskiej, w szczególności ze Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju
Regionalnego jak również z Funduszu Spójności i innych źródeł pozabudżetowych.
Za skuteczne pozyskiwanie funduszy uznajemy nie tylko wąsko rozumianą umiejętność

pisania projektów, ale całościowo know how na opracowanie, realizację, nadzór, rozliczanie
projektów zgodnie z obowiązującymi regułami.
Założone dofinansowanie na poziomie 12,5 mln zł dla 13 projektów można uznać za

ambitne, ale również realistyczne biorąc pod uwagę wielkość środków planowanych do
przeznaczenia na zadania inwestycyjne realizowane przez samorządy gminne w skali kraju czy
województwa. Pozyskanie kwoty rzędu 10 mln można by uznać za sukces, który znacznie
zwiększyłby prawdopodobieństwo wykonania Planu Rozwoju Lokalnego i przyniósłby
widoczny rozwój gminy, poprawę jej pozycji konkurencyjnej, postęp cywilizacyjny i
odczuwalną dla mieszkańców poprawę jakości życia.
Zaplanowany na poziomie blisko 2 mln zł udział własny ze strony samorządu gminnego z

podobnych powodów wydaje się być wiarygodny.
Ważnym jest, by corocznie uchwalając budżet, rada gminy brała pod uwagę specyfikę
finansowania projektów inwestycyjnych dofinansowanych z funduszu unijnych, które ma szansę

Strona 156
wystąpić w niespotykanej dotychczas skali. Relatywnie dobra sytuacja budżetowa Gminy Rytro,
która w do tej pory w bezpieczny sposób realizowała swoje inwestycje i nie zbliżyła się do
ustawowych limitów wynoszących 60% dochodu gminy dla zadłużenia i 15% dla rocznej
obsługi długu dobrze rokuje odnośnie zewnętrznego finansowania zapotrzebowania na kapitał
inwestycyjny.
W sytuacji zwiększenia zaangażowania inwestycyjnego gminy i realizowania projektów

unijnych zwiększy się istotnie rola krótko i średnioterminowego zarządzania płynnością
finansową gminy przy większym udziale korzystania z instrumentu finansowego jakim jest
krótkoterminowy kredyt bankowy.
W zależności od rozwoju sytuacji w zakresie skutecznego pozyskiwania funduszy

zewnętrznych na zaplanowane zadania inwestycyjne Rada Gminy powinna przewidzieć
możliwość korekty (nowelizacje) Planu Rozwoju Lokalnego. Korekta powinna być dokonywana
nie rzadziej jak raz na 3 lata, przy czym pierwsza w trakcie I kwartału 2007 roku, czyli z
rozpoczęciem kolejnego okresu budżetowania projektów unijnych (2007-2013).
Przy uchwalaniu rocznych budżetów oraz przy korektach Planu Rozwoju Lokalnego
absolutny priorytet winny uzyskać projekty najwyżej ocenione ze względu na wagę – wpływ na
rozwój lokalny, oraz te dla których istnieją dobrze przygotowane wnioski wraz z dokumentacją
projektową i tym samym szansa na dofinansowanie zewnętrzne.
Dokument niniejszy ma zatem charakter otwarty, z możliwością dodania w przyszłości

nowych, ważnych dla rozwoju Gminy Rytro projektów.

Strona 157
SPIS RYSUNKÓW I TABLIC
Rysunki
Rysunek 1. Mapa poglądowa Rytra...............................................................................................6

Rysunek 2. Struktura własności podmiotów gospodarczych w powiecie nowosądeckim –
stan na koniec 2002 roku............................................................................................23
Rysunek 3. Liczba jednostek gospodarczych i osoby fizyczne w działalności gospodarczej
w Gminie Rytro w latach 1995-2002.........................................................................26
Rysunek 4. Prognoza osób fizycznych zarejestrowanych w działalności gospodarczej w
Gminie Rytro................................................................................................................27
Rysunek 5. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rej. REGON wg wybranych
sekcji PKD w powiecie nowosądeckim – stan na koniec 2002 roku......................29
Rysunek 6. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rej. REGON wg wybranych
sekcji PKD w Gminie Rytro – stan na koniec 2002 roku........................................29
Rysunek 7. Prognoza zagregowanego wskaźnika rozwoju dla gałęzi: handel i naprawy,
budownictwo; hotele i restauracje – Gmina Rytro w %..........................................32
Rysunek 8. Udział wybranych gałęzi w strukturze gospodarki lokalnej w Gminie Rytro w
latach 1995-2002.........................................................................................................33
Rysunek 9. Prognozowany udział handlu w strukturze gospodarki Gminy Rytro w %............34
Rysunek 10. Prognoza liczby sklepów w Gminie Rytro...............................................................36
Rysunek 11. Prognoza liczby pracujących w sklepach w Gminie Rytro....................................37
Rysunek 12. Prognozowany udział budownictwa w strukturze gospodarki Gminy Rytro w
%.................................................................................................................................38
Rysunek 13. Prognozowany udział hoteli i restauracji w strukturze gospodarki Gminy
Rytro w %...................................................................................................................39
Rysunek 14. Użytkowania gruntów w powiecie nowosądeckim – stan na koniec 2002 roku
.....................................................................................................................................41
Rysunek 15. Struktura gospodarstw rolnych prowadzących działalność gospodarczą w
Gminie Rytro – stan na koniec 2002 roku...............................................................42
Rysunek 16. Prognoza udziału rolnictwa i leśnictwa w gospodarce Rytra...............................43
Rysunek 17. Korzystający z wybranych kategorii bazy noclegowej, Rytro 2002......................49
Rysunek 18. Udzielone noclegi według wybranych kategorii bazy noclegowej, Rytro 2002
.....................................................................................................................................50
Rysunek 19. Struktura ludności wg miejsca zamieszkania w powiecie nowosądeckim w
2002 roku....................................................................................................................53
Rysunek 20. Gęstość zaludnienia w powiecie nowosądeckim w 2002 roku w os/km 2..............53
Rysunek 21. Ludność Gminy Rytro w latach 1995-2002 w podziale na płeć...........................54
Strona 158
Rysunek 22. Prognoza liczby ludności w Gminie Rytro..............................................................55

Rysunek 23. Prognoza przyrostu naturalnego w Gminie Rytro..................................................56
Rysunek 24. Saldo ruchu ludności w powiecie nowosądeckim w 2002......................................58
Rysunek 25. Napływ i odpływ ludności w Gminie Rytro w latach 1995 – 2002.......................60
Rysunek 26 Prognoza napływu ludności do Gminy Rytro...........................................................61
Rysunek 27. Prognoza odpływu ludności z Gminy Rytro............................................................61
Rysunek 28. Ludność powiatu nowosądeckiego w 2002 roku w wieku przedprodukcyjnym,
produkcyjnym, poprodukcyjnym...............................................................................64
Rysunek 29. Struktura ekonomiczna ludności Gminy Rytro w latach 1995-2002.....................65
Rysunek 30 Prognoza ludności w wieku produkcyjnym w Gminie Rytro..................................66
Rysunek 31. Stopa bezrobocia w powiecie nowosądeckim w 2004 roku...................................67
Rysunek 32. Bezrobotni w powiecie nowosądeckim wg wieku w latach 1995-2003 – ujęcie
procentowe.................................................................................................................69
Rysunek 33. Bezrobotni w powiecie nowosądeckim wg wykształcenia w latach 1995-2003 –
ujęcie procentowe......................................................................................................70
Rysunek 34. Szacowana prognoza poziomu bezrobocia w Gminie Rytro..................................72
Rysunek 35. Wypożyczenia księgozbioru na zewnątrz w przeliczeniu na jednego
mieszkańca w gminach powiatu nowosądeckiego w 2002 roku............................78
Rysunek 36. Wykorzystanie zasobów bibliotecznych w Gminie Rytro w latach 1995-2002....79
Rysunek 37. Prognoza księgozbiorów oraz jego wypożyczeń w Gminie Rytro.........................80
Tablice
Tablica 1. Charakterystyki wodociągów w Gminie Rytro w latach 1995-2002.........................18
Tablica 2. Charakterystyki sieci kanalizacyjnej w Gminie Rytro w latach 1995-2002.............19
Tablica 3. Jednostki zarejestrowane w układzie sektorów w powiecie nowosądeckim – stan
na koniec 2002 roku.......................................................................................................24
Tablica 4. Jednostki zarejestrowane w układzie sektorów w Rytrze w latach 1995-2002........25
Tablica 5. Wartości prognozy osób fizycznych zarejestrowanych w działalności
gospodarczej w Gminie Rytro.......................................................................................27
Tablica 6. Jednostki zarejestrowane w układzie wybranych sekcji klasyfikacji działalności
gospodarczej w powiecie nowosądeckim – stan na koniec 2002 roku......................30
Tablica 7. Jednostki zarejestrowane w układzie wybranych sekcji klasyfikacji działalności
gospodarczej w Rytrze w latach 1995-2002................................................................31
Tablica 8. Wartości prognozy dla łącznego udziału gałęzi: handel i naprawy;
budownictwo; hotele i restauracje w strukturze gospodarki Gminy Ryto – ujęcie
procentowe......................................................................................................................32
Tablica 9. Wartości prognozy dla handlu i naprawy w Gminie Rytro– ujęcie procentowe ......33

Strona 159
Tablica 10. Liczba sklepów i pracujący w sklepach w powiecie nowosądeckim – stan na

koniec 2002 roku.........................................................................................................35
Tablica 11. Liczba sklepów i pracujący w sklepach w Rytrze w latach 1995-2002..................36
Tablica 12. Prognozowana liczba sklepów w Gminie Rytro........................................................36
Tablica 13. Prognozowana liczba pracujących w sklepach w Gminie Rytro.............................37
Tablica 14. Wartości prognozy dla budownictwa w Gminie Rytro– ujęcie procentowe...........39
Tablica 15. Wartości prognozy dla hoteli i restauracji w Gminie Rytro– ujęcie procentowe
......................................................................................................................................39
Tablica 16. Użytkowania gruntów w powiecie nowosądeckim w ha. – stan na koniec 2002
roku...............................................................................................................................40
Tablica 17. Gospodarstwa rolne wg prowadzonej działalności gospodarczej w Rytrze –
stan na koniec 2002 roku............................................................................................42
Tablica 18. Gospodarstwa rolne prowadzące działalność pozarolniczą w Rytrze – stan na
koniec 2002 roku.........................................................................................................43
Tablica 19. Wartości prognozy rolnictwa i leśnictwa w Gminie Rytro – ujęcie procentowe
......................................................................................................................................44
Tablica 20. Korzystający z bazy noclegowej w Gminie Rytro w latach 1995-2002..................48
Tablica 21. Liczba udzielonych noclegów w Gminie Rytro w latach 1995-2002......................49
Tablica 22. Podstawowe charakterystyki ludności w powiecie nowosądeckim – stan na
koniec 2002 roku.........................................................................................................52
Tablica 23. Ludność Rytra w latach 1995 – 2002.........................................................................54
Tablica 24. Wartości prognozy liczby ludności w Gminie Rytro.................................................55
Tablica 25. Przyrost naturalny w Gminie Rytro w latach 1995 – 2002......................................56
Tablica 26. Wartości prognozy przyrostu naturalnego w Gminie Rytro....................................57
Tablica 27. Ruch ludności w powiecie nowosądeckim w 2002 roku...........................................57
Tablica 28. Migracje na pobyt stały w powiecie nowosądeckim w 2002 roku...........................59
Tablica 29. Ruch ludności w Gminie Rytro w latach 1995-2002................................................59
Tablica 30. Wartości prognozy napływu ludności w Gminie Rytro...........................................60
Tablica 31. Wartości prognozy odpływu ludności z Gminy Rytro..............................................62
Tablica 32. Wartości prognozy salda w ruchu naturalnym ludności w Gminie Rytro..............62
Tablica 33. Ludność wg grup wiekowych i okresu zamieszkiwania w Gminie Rytro – stan
na koniec 2002 roku....................................................................................................63
Tablica 34. Struktura ekonomiczna ludności w powiecie nowosądeckim – stan na koniec
2002 roku.....................................................................................................................63
Tablica35 . Struktura ekonomiczna ludności Gminy Rytro w latach 1995-2002.......................65
Tablica 36. Wartości prognozy liczby ludności w wieku produkcyjnym w Gminie Rytro.........66
Tablica 37. Stop bezrobocia w 2004 roku.....................................................................................67

Strona 160
Tablica 38. Bezrobotni w powiecie nowosądeckim wg wieku w latach 1995-2003...................68

Tablica 39. Bezrobotni w powiecie nowosądeckim wg wykształcenia w latach 1995-2003.....69
Tablica 40. Bezrobotni wg wieku, wykształcenia, stażu pracy czasu pozostawania bez pracy
– stan na 31.12.2003 w Gminie Ryto.........................................................................71
Tablica 41. Oszacowana stopa bezrobocia w Gminie Rytro w latach 1995-2002.....................72
Tablica 42. Wartości prognozy stopy bezrobocia w Gminie Rytro............................................73
Tablica 43. Ogólne dane o zamieszkanych mieszkaniach i warunkach mieszkaniowych wg
rodzaju podmiotów będących właścicielami mieszkań w Rytrze w 2002 roku......74
Tablica 44. Mieszkania zamieszkane wg wyposażenia w Rytrze w 2002 roku...........................75
Tablica 45. Budynki oddane do użytku w powiecie nowosądeckim w 2002 roku......................76
Tablica 46. Budynki oddane do użytku w Gminie Rytro w latach 1998-2002............................76
Tablica 47. Charakterystyka oświaty w Gminie Rytro w 2004 roku...........................................77
Tablica 48. Biblioteki w powiecie nowosądeckim w 2002 roku..................................................77
Tablica 49. Wykorzystanie zasobów bibliotecznych w Gminie Rytro w latach 1995-2002......79
Tablica 50. Wartości prognozy wykorzystania zasobów bibliotecznych w Gminie Rytro........80
Tabela 51. Rangowa ocena projektów / zadań inwestycyjnych...................................................87
Tablica 52. Zbiorcze zestawienie projektów wraz z oceną rangową priorytetów oraz
przyporządkowaniem do poszczególnych kategorii.................................................89
Tablica 53. Wykonanie budżetu w latach 2001-2003 i 2004 roku...............................................100
Tablica 54. Dynamika wzrostu dochodów budżetowych Gminy Rytro w latach 2001-2004
......................................................................................................................................100
Tablica 55. Struktura dochodów budżetowych Gminy Rytro w latach 2001-2004....................101
Tablica 56 . Analiza udziału dochodów budżetowych Gminy Rytro w latach 2001-2004.........102
Tablica 57. Udział podatków i opłat lokalnych w dochodach własnych Gminy Rytro w
latach 2001-2004.........................................................................................................103
Tablica 58. Dynamika wzrostu wydatków budżetowych Gminy Rytro w latach 2001-2004
......................................................................................................................................104
Tablica 59. Porównanie dynamik wzrostu dochodów i wydatków budżetowych Gminy Rytro w
latach 2002-2004.........................................................................................................104
Tablica 60. Wynik na działalności Gminy Rytro...........................................................................105
Tablica 61. Zadłużenie Gminy Rytro w latach 2001-2004...........................................................105
Tablica 62. Analiza dynamiki wydatków inwestycyjnych Gminy Rytro w latach 2001-2004
......................................................................................................................................106
Tablica 63. Analiza wskaźników dla Gminy Rytro w latach 2001-2004.....................................107
Tablica 64. Prognoza budżetu Gminy Rytro do roku 2007..........................................................108
Tablica 65. Prognozowana dynamika wzrostu dochodów budżetowych Gminy Rytro..............108

Strona 161
Tablica 66. Prognozowana dynamika wzrostu dochodów budżetowych Gminy Rytro wg

struktury.......................................................................................................................109
Tablica 67. Analiza porównawcza dochodów budżetowych Gminy Rytro..................................112
Tablica 68. Analiza porównawcza wydatków budżetowych Gminy Rytro..................................114
Tablica 69. Analiza porównawcza wyniku i zadłużenia Gminy Rytro........................................115
Tablica 70. Dochody i wydatki budżetów gmin powiatu nowosądeckiego– stan na konie
2002 r...........................................................................................................................116
Tablica 71. Dochody i wydatki budżetów gmin powiatu nowosądeckiego per capita w 2002
roku...............................................................................................................................117
Tablica 72. Wielkości statystyczne dla Gminy Rytro za rok 2002...............................................119
Tablica 73. Układ prognozy budżetu do roku 2013 w Gminie Rytro................................................123
Tablica 74. Analiza kredytów w latach 2005-2013 w Gminie Rytro...........................................125
Tablica 75. Prognoza wskaźnika ogólnego zadłużenia Gminy Rytro.........................................125
Tablica 76. Prognoza dopuszczalnego poziomu zadłużenia i poziom obsługi zadłużenia w
Gminie Rytro................................................................................................................127
Tablica 77. Prognoza wskaźnika wypłacalności Gminy Rytro....................................................128

Strona 162

Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Rytronalata 20052015

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Rytronalata 20052015

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Rytronalata 20052015

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

..

2005-01-28 .. SARR S.A.

.. 33-300 Nowy Sącz

.. tel. (018) 440-81-63; 440-81-64

Sądecka Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.

Urząd Gminy Rytro

Rytro – Nowy Sącz

Opracowanie: Sądecka Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.

Opracowanie: Sądecka Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.

7.1. Blok analiz diagnostycznych za lata 2001-2004.................................................................99

7.1.2. Analiza i diagnoza wydatków..................................................................................................104

SPIS RYSUNKÓW I TABLIC.......................................................................................................153

Opracowanie: Sądecka Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.

Aby wypełnić powyższe postulaty Zespół Redakcyjny zadbał, by dokument został

Opracowanie: Sądecka Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.

 funkcja promocyjna – plan jest dokumentem eksponującym te cele rozwoju Gminy

 funkcja regulacyjne – plan jest wyznacznikiem konkretnie podejmowanych decyzji

 funkcja informacyjna – plan jest zbiorem informacji o spodziewanych kierunkach

 funkcja pobudzająca – plan jest dokumentem zmuszającym podmioty władzy do

 funkcja kontrolna – plan jest podstawą oceny skuteczności działania organów

Opracowanie: Sądecka Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.

II. DIAGNOZA PROSPEKTYWNA

SYTUACJI SPOŁECZNO-GOSPODARCZEJ GMINY RYTRO

2.1. Ogólny profil gminy

Gmina Rytro należy do najmłodszych i najmniejszych gmin w województwie

Rysunek 1. Mapa poglądowa Rytra

Gmina od zachodu i północy

Opracowanie: Sądecka Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.

Po wprowadzeniu reformy samorządowej w 1990 Rytro oraz okoliczne wsie zostały

Głównym kierunkiem rozwoju gminy jest turystyka i ochrona środowiska. Działania w

Samorząd gminy jest otwarty na współpracę i kontakty partnerskie. W 1996 r. Podpisano

2.2. Analiza stanu istniejącego wraz z prognozami

Opracowanie: Sądecka Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.

Rdzeniem diagnozy prospektywnej jest niniejszy podrozdział, w którym przedstawiono

przestrzenny, gospodarka oraz problematyka społeczna. Zadbano, by poszczególne

Doboru cech prognostycznych dokonano w oparciu o metodę a priori wartości

Z kolei prognozy przeprowadzone zostały modelami ekstrapolacji tendencji rozwojowej.

Opracowanie: Sądecka Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.

instrumentem ostrzegawczy przed niepożądanymi zjawiskami, a tym samym instrumentem

2.2.1. Uwarunkowania środowiska przyrodniczego

Gmina Rytro położona jest w południowej części powiatu nowosądeckiego. Pod

 w obrębie Karpat Zewnętrznych, w mezoregionie Beskidu Sądeckiego. Gmina ma

Ponadto obszar gminy położony jest:

 częściowo w obrębie Popradzkiego Parku Krajobrazowego i jego otuliny,

 w „obszarze chronionego krajobrazu”, którym objęta jest cała część gminy z

 w obrębie „obszarów węzłowych” i „biocentrów” rangi międzynarodowej sieci

 w sferze ciągów ekologicznych pomiędzy Pasmem Radziejowej i Pasmem Jaworzyny

 częściowo w karpackiej strefie źródliskowo-alimentacyjnej,

 w obszarze występowania Głównych Zbiorników Wód Podziemnych (GZWP),

 częściowo w obszarze najwyższej ochrony wód podziemnych – ONO, wydzielonej ze

Granice gminy w znacznej mierze są naturalne. Biegną grzbietami górskimi i korytami

Opracowanie: Sądecka Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.

szczyt Pasma Radziejowej. Na północnym – wschodzie sięga po główny grzbiet Pasma

Gmina ma położenie tranzytowe w stosunku do głównych beskidzkich szlaków

Obszar gminy stanowi wycinek karpackiej przestrzeni zawartej pomiędzy wysokością

 w pobliżu szczytu Wierch Nad Kamieniem

Opracowanie: Sądecka Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.

 w rejonie szczytu Pusta Wielka