Araling Panlipunan – Ikaanim na Baitang

Unang Markahan – Modyul 16: Unang Putok sa Panulukan ng Silencio at Sociego

Sta. Mesa
Unang Edisyon, 2020

Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon
ng karapatang-sipi ang sinuman sa anumang akda ng Pamahalaan ng Pilipinas.
Gayunpaman, kailangan na may pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na
naghanda ng akda kung ito ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng
nasabing ahensiya o tanggapan ay ang pagtakda ng kaukulang bayad.

Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o
brand name, tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa
modyul na ito ay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang malikom
ang mga ito upang makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin
ng mga tagapaglathala at mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anumang gamit
maliban sa modyul na ito ay kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-
akda.

Walang anumang bahagi ng nilalaman nito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa

anumang paraan nang walang pahintulot sa kagawaran.

Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon Dibisyon ng Lungsod ng Pasig.

Komite sa Pagsulat ng Modyul

Manunulat: Donald A. Gunda
Editor:
Tagasuri: Ferdinand P. Apostle/Aurelio O.Bermudez Ph.D
Tagaguhit: Edison P. Clet
Tagalapat: Clifchard D. Valente
Tagapamahala: Ma. Evalou Concepcion A. Agustin
OIC-Schools Division Superintendent
Aurelio G. Alfonso EdD
OIC-Assistant Schools Division Superintendent
Victor M. Javeña EdD
Chief, School Governance and Operations Division and
OIC-Chief, Curriculum Implementation Division

Education Program Supervisors

Librada L. Agon EdD (EPP/TLE/TVL/TVE)

Liza A. Alvarez (Science/STEM/SSP)
Bernard R. Balitao (AP/HUMSS)
Joselito E. Calios (English/SPFL/GAS)
Norlyn D. Conde EdD (MAPEH/SPA/SPS/HOPE/A&D/Sports)
Wilma Q. Del Rosario (LRMS/ADM)
Ma. Teresita E. Herrera EdD (Filipino/GAS/Piling Larang)
Perlita M. Ignacio PhD (EsP)
Dulce O. Santos PhD (Kindergarten/MTB-MLE)
Teresita P. Tagulao EdD (Mathematics/ABM)
Inilimbag sa Pilipinas, Kagawaran ng Edukasyon – Pambansang Punong Rehiyon
Tanggapan ng mga Paaralan ng Sangay-Lungsod Pasig
Araling
Panlipunan 6
Unang Markahan
Modyul para sa Sariling Pagkatuto
Unang Putok ng Silencio at Sociego
Sta. Mesa
Paunang Salita

Para sa tagapagdaloy:
Malugod na pagtanggap sa asignaturang Araling Panlipunan 6 ng Modyul
para sa araling Unang Putok sa Panulukan ng Silencio at Sociego, Sta. Mesa !

Ang modyul na ito ay pinagtulungang idinisenyo, nilinang at sinuri ng mga

edukador mula sa Tanggapan ng mga Paaralan ng Sangay-Lungsod Pasig na
pinamumunuan ng Nanunuparang Pinuno-Tanggapan ng Pansangay na
Tagapamanihala, Ma. Evalou Concepcion A. Agustin, sa pakikipag-ugnayan sa Lokal
na Pamahalaan ng lungsod sa pamumuno ng butihing Punong Lungsod, Kgg. Victor
Ma. Regis N. Sotto, upang matulungang makamit ng mag-aaral ang pamantayang
itinakda ng Kurikulum ng K to12 habang kanilang pinanagumpayan ang pansarili,
panlipunan at pang-ekonomikong hamon sa pag-aaral.

Inaasahan na sa pamamagitan ng modyul na ito, ang mga mag-aaral ay

makauugnay sa pamamatnubay at malayang pagkatuto ng mga gawain ayon sa
kanilang kakayahan, bilis at oras. Naglalayon din itong matulungan ang mag-aaral
na makamit ang mga kasanayang pang-ika-21 siglo lalong-lalo na ang 5 Cs
(Communication, Collaboration, Creativity, Critical Thinking and Character) habang
isinasaalang-alang ang kanilang mga pangangailangan at kalagayan.

Bilang karagdagan sa pangunahing teksto, makikita ang pinakakatawan ng

modyul sa loob kahong ito:

Mga Tala para sa Guro

Ito'y naglalaman ng mga paalala at
estratehiyang magagamit sa paggabay sa
mag-aaral.

Bilang tagapagdaloy, inaasahang bibigyan mo ng paunang kaalaman ang

mag-aaral kung paano gamitin ang modyul na ito. Kinakailangan ding subaybayan
at itala ang pag-unlad nila habang hinahayaan silang pamahalaan ang kanilang
sariling pagkatuto. Bukod dito, inaasahan mula sa iyo na higit pang hikayatin at
gabayan ang mag-aaral habang isinasagawa ang mga gawaing nakapaloob sa
modyul.
Para sa mag-aaral:

Malugod na pagtanggap sa Araling Panlipunan 6 Modyul ukol sa Unang

Putok sa Panulukan ng Silencio at Sociego, Sta. Mesa !

Ang modyul na ito ay ginawa bilang tugon sa iyong pangangailangan. Layunin

nitong matulungan ka sa iyong pag-aaral habang wala ka sa loob ng silid-aralan.
Hangad din nitong madulutan ka ng mga makabuluhang oportunidad sa pagkatuto.

Ang modyul na ito ay may mga bahagi at icon na dapat mong maunawaan.

MGA INAASAHAN
Sa bahaging ito malalaman mo ang mga dapat mong
matutuhan pagkatapos mong makumpleto ang modyul.

PAUNANG PAGSUBOK
Dito masusukat ang dati mo nang kaalaman at mga dapat mo
pang malaman sa paksa.

BALIK-ARAL
Dito masusukat ang iyong matutuhan at naunawaan sa mga
naunang paksa.

ARALIN
Tatalakayin sa bahaging ito ang aralin batay sa kasanayang
pampagkatuto.

MGA PAGSASANAY
Sa bahaging ito, pagbibigay ng guro ng iba’t ibang pagsasanay
na dapat sagutin ng mga mag-aaral.

PAGLALAHAT
Sa bahaging ito ibunuod ang mahahalagang konsepto na dapat
bigyang-halaga.

PAGPAPAHALAGA
Sa bahaging ito ay titiyakin kung ang mga kasanayang
pampagkatuto ay naiuugnay at nailalapat sa inyong mga
pagpapahalaga.

PANAPOS NA PAGSUSULIT
Dito masusukat ang mga natutuhan ng mga mag-aaral.
 MGA INAASAHAN

Pagkatapos ng aralin, ang mga bata ay inaasahang naipaliliwanag ang mga

pangyayari sa unang putok sa panulukan ng Silencio at Sociego, Sta. Mesa.

PAUNANG PAGSUBOK

Basahing mabuti ang bawat pahayag. Isulat ang titik sa sagutang papel
bilang inyong sagot.
1. Anong pangyayaring naganap sa lugar ng Silencio at Sociego sa Sta.
Mesa noong ika-4 ng Pebrero, 1899?
A. Pinaslang si Andres Bonifacio C. Pagtakas ni Emilio Aguinaldo
B. Pinaputokan ng mga Amerikano D. Naging Malaya ang Pilipinas
ang mga sundalong Pilipino

2. Ang digmaang Pilipino-Amerikano ay nangyari sa _____.

A. Sta. Mesa C. Cavite
B. San Juan D. Laguna

3. Sino ang unang nagpaputok ng baril na naging mitsa ng digmaan?

A. Pilipino C. Amerikano
B. Hapon D. Espanyol

4. Ano ang naging tugon ng mga Amerikano tungkol sa nasabing

digmaan?
A. Ipinagpatuloy ang digmaan.
B. Itinigil ang digmaan.
C. Winakasan ang digmaan.
D. Walang ginawa ang mga Amerikano

5. Maraming mga Pilipino ang nagbuwis ng buhay sa nasabing digmaan.

Bilang Pilipino ano ang mararamdaman mo?
A. Malulungkot C. Matutuwa
B. Walang mararamdaman D. Mananahimik
 BALIK-ARAL

Mula sa nakaraang paksang aralin, suriin ang mga sumusunod na mga

salita o grupo ng mga salita kung may relasyon sa aralin o wala. Iguhit sa
sagutang papel ang kung may relasyon sa nakaraang aralin at
naman kung wala.
1. Pagpapahayag ng kasarinlan ng mga Pilipino
2. Pananakop ng mga Hapon
3. Digmaang Pilipino-Amerikano
4. Paglaya ng mga Pilipino sa kamay ng mga Espanyol
5. Kongreso ng Malolos

ARALIN

Pagmasdang mabuti ang larawan!

Ano ang nakikita mo sa larawan?

Sino-sino kaya ang mga nasa larawan? Mga sundalo ba yan?

Maaari kayang mga sundalong Pilipino at Amerikano ang nasa larawan?

Ano kaya ang pangyayaring naganap sa nasabing larawan?

Tama. Ang nasabing larawan ay isang mahalagang pangyayari sa

pagitan ng mga sundalong Pilipino at Amerikano.

At ito ay may kinalaman sa ating paksang aralin sapagkat ang ating

aralin ay:
Ang Unang Putok sa Panulukan ng Silencio at Sociego, Sta.
Mesa
Ika-4 ng Pebrero, 1899, nagsimula ang Digmaang Pilipino-
Amerikano. Noon tinawag itong insureksyon ng mga Pilipino laban sa
mga Amerikano. Pinalitan ito ng mga historyador na Pilipino ng
“Philippine-American War” sapagkat ang Estados Unidos noon ay
nakikipaglaban na sa isang republika, ang republika ng mga Pilipino
sa Malolos.
Noong gabi ng ika-4 ng Pebrero, 1899, isang Amerikanong may
dugong Ingles na si Private William Grayson ay nakakita ng isang
Pilipinong naglalakad malapit sa tinatawag na Blockhouse 7.
Ayon sa kanya, “I yelled ‘Halt!’ and made it pretty loud, for I was
accustomed to challenging the officer of the guard in approved military style. I
challenged him with another loud ‘halt!’ Then he shouted ‘halto!’ to me. Well, I
thought the best thing to do was to shoot him. He dropped. If I didn’t kill him, I
guess he died of fright.”

Si Corporal Anastacio Felix ng 4th Company, Batalyong Morong

ang unang tinamaan ng bala.
Nagkabarilan na ang mga pwersang Pilipino na nagmula sa
direksiyon ng San Juan del Monte at ang mga Amerikano.Nangyari
ang nasabing labanan sa may bandang Sta. Mesa na kung saan
matatagpuan ang Blockhouse 7, sa Kalye Silencio pagitan ng Sociego
sa Maynila.Kinabukasan, sa tulay ng San Juan at iba pang mga lugar
sa Maynila at mga kalapit na lugar, tumindi na ang bakbakan.

Nang malaman ito ni Aguinaldo ay sinulatan niya si Heneral

Otis upang pag-usapan ang mga pangyayari ngunit tumanggi si
 Heneral Otis at sinabing ang pinagsimulang laban ay itutuloy ng mga
Amerikano.
Noong ika-6 ng Pebrero, 1899, naratipika ang Tratado ng Paris
sa Kongreso ng Estados Unidos at naging legal sa mga Amerikano ang
pananakop nila ng Pilipinas.
Ito na ang naging pagsisimula ng digmaang Pilipino at Amerikano,
isang digmaan na kumitil ng buhay ng maraming mga Pilipino.

MGA PAGSASANAY

Pagsasanay# 1 Sino sila at saan?

Alamin ang mga sumusunod pahayag kung sino ang tinutukoy sa bawat
pangungusap.Isulat ang sagot sa patlang bago ang bawat bilang.
__________ 1. Siya ang sundalong Pilipino na unang tinamaan ng bala ng
mga Amerikano.
__________ 2. Isang Amerikanong sundalo na nakabaril sa mga Pilipino sa
nasabing pangyayari.
__________ 3. Siya ang pangulo ng Pilipinas noong maganap ang nasabing
pangyayari.
__________ 4. Isang heneral na sinulatan ni Aguinaldo upang pag usapan
ang nasabing labanan.
__________ 5. Lugar kung saan nagkabarilan ang mga sundalong Pilipino at
Amerikano noong ika-4 ng Pebrero, 1899.
Pagsasanay # 2 Pilipino o Amerikano?

Mula sa paksang aralin, Isulat ang PILIPINO kung may kinalaman sa

mga Pilipino ang nasabing sitwasyon o AMERIKANO kung sa mga
Amerikano. Isulat ang sagot sa sagutang papel.

1. Unang nagpaputok ng baril sa mga sundalong Pilipino noong gabi

ng Pebrero 4,1899.
2. Hindi pumayag na pag usapan ang nangyaring labanan.
3. Pagkitil ng maraming buhay ng mga Pilipino mula sa digmaan.
4. Humiling na pag-usapan ang nasabing labanan.
5. Nagbintang na ang mga Pilipino ang unang nagpaputok ng baril
kaya sumiklab ang digmaan.

PAGLALAHAT

Panuto: Pagsunod-sunurin ang mga pangyayari batay sa paksang

aralin.Lagyan ng bilang (1) bilng pinakaunang pangyayari
hanggang (5) bilang pinakahuling pangyayari.

_____ 1. Tumanggi si heneral Otis na itigil ang digmaan.

_____ 2. Pinaputukan ang mga sundalong Pilipino sa kalye ng
Silencio at Sociego sa Sta. Mesa.
_____ 3. Tinamaan ng bala si Corporal Anastacio Felix.
_____ 4. Sumulat si Aguinaldo sa mga Amerikano upang pag-
usapan ang digmaan.
_____ 5. Nagkabarilan na ang mga pwersang Pilipino na nagmula
sa direksiyon ng San Juan del Monte at ang mga Amerikano.

PAGPAPAHALAGA

Dahil sa maling bintang ng mga Amerikano, nauwi ang nasabing

pangyayari sa isang madugong digmaan. Digmaan na kung saan maraming
Pilipino ang nagbuwis ng kanilang buhay. Paano mo mapapahalagahan ang
kanilang mga nagawa para sa ating bayan?
 PANAPOS NA PAGSUSULIT

Panuto: Basahin ang bawat isang pangungusap. Piliin ang titik ng

tamang sagot.

1. Ang mga sumusunod ay mga pangyayaring nagbigay daan sa

dimaang Pilipino-Amerikano maliban sa isa. Alin ito?
A. Pagbaril sa sundalong Pilipino.
B. Pagganti ng pagpapaputok ng mga Pilipino mula sa San Juan
C. Hindi pag payag ng Amerika na itigil ang digmaan.
D. Pagtakas ni Aguinaldo sa kamay ng mga Amerikano.

2. Saang lugar nangyari ang unang putok na naging dahilan ng

pagsisimula ng digmaang Pilipino-Amerikano?
A. Kalye Silencio at Sociego C. Kalye San Juanico
B. San Juan D. Tulay ng Pasig

3. Kailan naganap ang unang putok na naging mitsa ng digmaang

Pilipino-Amerikano?
A. Ika-9 ng Abril, 1899 C. Ika-4 ng Pebrero, 1899
B. Ika-9 ng Pebrero, 1899 D. Ika-4 ng Abril, 1899

4. Sinong sundalong Amerikano ang nakabaril sa isang sundalong

Pilipino na nagpasiklab ng digmaan?
A. Corporal Anastacio Felix C. Emilio Aguinaldo
B. Private William Grayson D. Henaral Otis

5. Sa kabila ng nasabing digmaan, sinikap pa din ng mga Pilipino na

pag-usapan ang mga pangyayari. Ano ang ipinakita ng mga Pilipino
sa sitwasyong ito?
A. Pagpapakumbaba
B. Pagmamahal sa mga Amerikano
C. Pagkamasipag
D. Pagkamatulungin
 SUSI SA PAGWAWASTO

5. A 3 5. AMERIKANO 5.

4. B 4 4. PILIPINO 4.

3. C 2 3. AMERIKANO 3.

2. A 1 2. AMERIKANO 2.

1. D 5 1. AMERIKANO 1.

Panapos na pagsusulit Paglalahat Pagsasanay #2 Balik aral

Kalye Silencio at Sociego, Sta. Mesa 5. A 5.

Heneral Otis 4. A 4.
Emilio Aguinaldo 3. C 3.
Private William Grayson 2. A 2.
Corporal Anastacio Felix 1. B 1.
Pagsasanay#1 Paunang Pagsubok

Sanggunian
1. XIAOTIME, 4 February 2013: ANG UNANG PUTOK NG PHILIPPINE AMERICAN-
WAR, by xiaochua
Broadcast of Xiaotime news segment earlier, 4 February 2013, at News@1 of PTV 4, simulcast
over Radyo ng Bayan DZRB 738 khz AM
2. Mga Larawan:
 https://xiaochua.files.wordpress.com/2013/02/14-well-i-thought-the-best-thing-to-do-was-
to-shoot-him.jpg
 https://xiaochua.files.wordpress.com/2013/02/13-isang-amerikanong-may-dugong-ingles-
na-si-private-william-grayson.jpg
 Unang putok ng Digmaang Pilipino Amerikano. Mula sa Ayala Museum: The Diorama
Experience.
 Tulay ng San Juan. Mula kay Arnaldo Dumindin
 Mga lumalaban na mga Amerikako sa mga Pilipino, 1899. Mula kay Arnaldo Dumindin.
 Mga patay na Pilipino sa mga trintsera ng Sta. Ana.Mula kay Arnaldo Dumindin .