๖

หน่วยการเรียนรู้ที่

กาพย์เห่ชมเครื่องคาวหวาน

ตัวชี้วัด
• สรุปเนื้อหาวรรณคดีและวรรณกรรมที่อ่าน
• วิเคราะห์วรรณคดีและวรรณกรรมที่อ่าน พร้อมยกเหตุผลประกอบ
• อธิบายคุณค่าของวรรณคดีและวรรณกรรมที่อ่าน
• สรุปความรู้และข้อคิดจากการอ่านเพื่อประยุกต์ใช้ในชีวิตจริง
กาพย์เห่ชมเครื่องคาวหวานต่างไปจากกาพย์เห่เรือ เพราะเป็นการพรรณนาเกี่ยวกับอาหาร
กาพย์เห่ชมเครื่องคาวหวานประกอบด้วย การชมเครื่องคาว ชมผลไม้ และชมเครื่องหวาน
 รัชกาลที่ ๒ พระราชนิพนธ์

ชมฝีมือการทาอาหารของสมเด็จพระศรี ใช้เป็นบทเห่เรือเสด็จ
สุริเยนทราบรมราชินี ตั้งแต่ครั้งยังทรงเป็น ประพาสส่วนพระองค์
สมเด็จพระเจ้าหลานเธอ เจ้าฟ้าหญิงบุญรอด

ต่อมารัชกาลที่ ๕ ใช้กาพย์เห่ชมเครื่องคาวหวานในการเห่เรือทางราชการคู่กับบทเห่เรือของเจ้าฟ้าธรรมธิเบศร
สมเด็จพระศรีสุริเยนทราบรมราชินี (เจ้าฟ้าหญิงบุญรอด) พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย (รัชกาลที่ 2)
พระราชประวัติของพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย

พระบาทสมเด็จพระพุทธ
ยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย

พระราชสมภพเมื่อ วันที่ ๒๔ กุมภาพันธ์ พ.ศ.๒๓๑๐

สมเด็จพระอมรินทรา พระมหากษัตริย์พระองค์ที่ ๒ แห่งราชวงศ์จักรี

บรมราชินี
โดดเด่นด้านภาษา ศิลปะ และวัฒนธรรม
ทรงได้รับการเทิดพระเกียรติเป็นบุคคลสาคัญ
ของโลกจาก UNESCO
ตัวอย่าง ผลงานพระราชนิพนธ์
กาพย์เห่ชม
อิเหนา เครื่องคาวหวาน
มณีพิชัย
ไกรทอง
ไชยเชษฐ์ สังข์ทอง
ลักษณะคาประพันธ์
กาพย์เห่ชมเครื่องคาวหวานแต่งเป็นกาพย์เห่ ประกอบด้วยโคลงสี่สุภาพและกาพย์ยานี ๑๑ โดยมีโคลงสี่สุภาพ ๑ บท
เป็นบทนาหรือบทขึ้นต้น แล้วแต่งกาพย์ยานี ๑๑ อีกหลายบทเป็นเนื้อความสอดคล้องและสัมพันธ์กับโคลงบทนา
แผนผังโคลงสี่สุภาพ
แผนผังกาพย์ยานี ๑๑
ตัวอย่าง กาพย์เห่ชมเครื่องคาวหวาน

แกงไก่มัสมั่นเนื้อ นพคุณ พี่เอย

หอมยี่หร่ารสฉุน เฉียบร้อน
ชายใดบริโภคภุญช์ พิศวาส หวังนา
แรงอยากยอหัตถ์ข้อน อกให้หวนแสงฯ
มัสมั่นแกงแก้วตา หอมยี่หร่ารสร้อนแรง
ชายใดได้กลืนแกง แรงอยากให้ใฝ่ฝันหา
 กาพย์เห่ชมเครื่องคาวหวาน
เรื่องย่อ
มีเนื้อความพรรณนาถึงอาหารคาวหวานและผลไม้หลายชนิด ดังนี้
เห่ชมเครื่องคาว (อาหารคาว)
มัสมั่น ยาใหญ่ ตับเหล็กลวก หมูแนม ก้อยกุ้ง แกงเทโพ น้ายา แกงอ่อม
ข้าวหุงเครื่องเทศ แกงคั่วส้มหมูป่าใส่ระกา พล่าเนื้อ ล่าเตียง หรุ่ม รังนก
ไตปลา แสร้งว่า
เห่ชมผลไม้
ผลชิด ลูกตาล ลูกจาก มะปราง มะม่วง ลิ้นจี่ ลูกพลับ น้อยหน่า ผลเกด
ทับทิม ทุเรียน ลางสาด เงาะ สละ
เห่ชมเครื่องหวาน (อาหารหวาน)
ข้าวเหนียวสังขยา ซ่าหริ่ม ลาเจียก มัศกอด ลุดตี่ ขนมจีบ ขนมเทียน
ทองหยิบ รังไร ทองหยอด ทองม้วน จ่ามงกุฎ บัวลอย ช่อม่วง ฝอยทอง
 ตัวอย่างอาหารคาว จากกาพย์เห่ชมเครื่องคาวหวาน

กะทิ เนื้อไก่ มันฝรั่ง พริกแกง

ลูกผักชี ยี่หร่าป่น กานพลู กระวาน อบเชย

แกงมัสมั่น
เป็นอาหารที่ได้รับความนิยมมากทั้งในประเทศไทยและ
ต่างประเทศ ด้วยรสชาติที่กลมกล่อม หอมเครื่องแกง กะปิ ผิวมะกรูด จันทน์เทศ พริกแห้ง กระเทียม
ตัวอย่างอาหารคาว จากกาพย์เห่ชมเครื่องคาวหวาน

ล่าเตียง แสร้งว่า
เป็นอาหารว่าง ปรุงจากกุ้งสับปรุงรส ห่อด้วยไข่ที่โรย เป็นอาหารที่ปรุงในลักษณะยา ใส่สมุนไพรที่มี
เป็นตารางบนกระทะ จัดพับเป็นคา ประโยชน์หลายชนิด มีรสชาติจัดจ้าน
ที่มาภาพ จาก http://royalthaicuisine.blogspot.com/ ที่มาภาพ จาก http://royalthaicuisine.blogspot.com/
ตัวอย่างอาหารหวาน จากกาพย์เห่ชมเครื่องคาวหวาน

จ่ามงกุฎ มัศกอด
มีลักษณะคล้ายกาละแม เป็นแป้งข้าวเหนียวกวนกับ เป็นขนมที่มีมาตั้งแต่สมัยโบราณ มีรสชาติคล้ายขนมไข่
น้าตาลและกะทิ ใส่เมล็ดแตงโม ก่อนจะห่อด้วยใบตอง โรยหน้าด้วยมะพร้าวขูดใส่สีต่าง ๆ
ที่มาภาพ จาก http://royalthaicuisine.blogspot.com/ ที่มาภาพ จาก http://royalthaicuisine.blogspot.com/
 ความสาคัญของวรรณคดี
ความเป็นมา

เดิมกาพย์เห่หรือบทเห่ มักเป็นบทที่ใช้ในการเห่เรือ กาพย์เห่เรือ

จะเป็นบทเห่ชมเรือ ชมธรรมชาติ ชมนาง ใช้ประกอบในพระราชพิธี
ที่พระมหากษัตริย์เสด็จทางชลมารค