ΔΕΙΓΜΑΣΟΛΗΨΙΑ ΚΑΙ ΚΟΚΚΟΜΕΣΡΙΑ ΢ΣΕΡΕΩΝ ΚΑΤ΢ΙΜΩΝ

Αντικείμενο τθσ εργαςτθριακισ άςκθςθσ είναι θ μελζτθ τθσ ςφνκεςθσ ςτερεοφ καυςίμου ςε
κόκκους διαφόρων μεγεθών χρθςιμοποιϊντασ ειδικά κόσκινα. Θ διαδικαςία διαχωρίηει τα λεπτά
ςωματίδια από ςωματίδια μεγαλφτερθσ διαμζτρου περνϊντασ το υλικό μζςω ενόσ αρικμοφ
κόςκινων διαφορετικϊν μεγεκϊν οπϊν. Τα αποτελζςματα τθσ άςκθςθσ εκφράηουν τα κλάςματα των
ςωματιδίων διαφορετικοφ μεγζκουσ ωσ ποςοςτό επί τοισ εκατό κατά μάηα του αρχικοφ δείγματοσ.

Βαςική Θεωρία

Α. Δειγματολθψία
Θ δειγματολθψία ορυκτοφ άνκρακα πραγματοποιείται κάκε φορά που υπάρχει ανάγκθ
ανάλυςθσ του. Ο άνκρακασ είναι εξαιρετικά ετερογενισ ωσ προσ τθ φφςθ του και
αποτελείται από ςωματίδια διαφόρων ςχθμάτων και μεγεκϊν που ζχουν διαφορετικά
φυςικά χαρακτθριςτικά και χθμικζσ ιδιότθτεσ. Επιπλζον, ο άνκρακασ προσ δειγματολθψία
μπορεί να είναι ζνα μείγμα διαφορετικϊν τφπων άνκρακα και ο τρόποσ με τον οποίο
αναμιγνφεται ο άνκρακασ ζχει μια βακιά επίδραςθ ςτον τρόπο με τον οποίο λαμβάνεται
ζνα αντιπροςωπευτικό δείγμα. Τα πρωτόκολλα δειγματολθψίασ άνκρακα πρζπει να
πλθροφν τισ γενικζσ αρχζσ δειγματολθψίασ, ζτςι ϊςτε να παρζχουν υλικό το οποίο, όταν
αναλφεται, κα παράςχει αποτελζςματα αντιπροςωπευτικά τθσ παρτίδασ που πρόκειται να
αναλυκεί. Ζχουν αναπτυχκεί εκνικά και διεκνι πρότυπα για τθν παροχι κατευκυντιριων
γραμμϊν για τισ διαδικαςίεσ δειγματολθψίασ άνκρακα υπό διαφορετικζσ ςυνκικεσ, τθν
προετοιμαςία δειγμάτων και τισ διαδικαςίεσ ελζγχου με ςκοπό τθ λιψθ αντικειμενικϊν
δειγμάτων.Θ επιλογι του αντιπροςωπευτικοφ αυτοφ δείγματοσ γίνεται με:
• ςυςκευζσ διαχωριςμοφ δειγμάτων (samplesplitter),
• τετραμεριςμό.

Εικόνα 1 : Συςκευή μηχανικοφ Σχήμα 1: Διαδικαςία τετραμεριςμοφ

διαχωριςμοφ
ορυκτοφ άνθρακα ςε
εργαςτήριο

Θ επιλογι τθσ μεκόδου δειγματολθψίασ εξαρτάται από παράγοντεσ, όπωσ ο ςκοπόσ τθσ
δειγματολθψίασ, θ επικυμθτι ακρίβεια, θ προςβαςιμότθτα του χϊρου και οι τεχνικοί,
1
οικονομικοί και χρονικοί περιοριςμοί. Στθν περίπτωςθ τθσ μθχανικισ δειγματολθψίασ
άνκρακα θ καλφτερθ κζςθ για να ςυγκεντρωκοφν τα δείγματα βρίςκεται ςτο ςθμείο
εκφόρτωςθσ ενόσ μεταφορικοφ ιμάντα ι αγωγοφ όπου ολόκλθρθ θ ποςότθτα μπορεί να
διαςταυρωκεί ςε τακτά χρονικά διαςτιματα. Τα δείγματα άνκρακα μποροφν επίςθσ να
λθφκοφν από κινθτό μεταφορικό ιμάντα.
Θ δειγματολθψία από ακίνθτο άνκρακα, όπωσ ζνα ςωρό αποκικευςθσ άνκρακα ι
ςιδθροδρομικζσ γραμμζσ, είναι μερικζσ φορζσ απαραίτθτθενϊ θ χειροκίνθτθ
δειγματολθψία πολλζσ φορζσ αποφεφγεται.

Εικόνα 2: Ιμάντασ μεταφοράσ άνθρακα Εικόνα 3 : Άνθρακασ ςε ςιδηροδρομικζσ γραμμζσ

Όταν ςυγκεντρωκεί το δείγμα εκτελείται θ διαδικαςία του τετραμεριςμοφ ωσ εξισ: Το προσ

εξζταςθ δείγμα αδειάηεται προςεκτικά ςε μια επίπεδθ επιφάνεια ϊςτε να ςχθματιςτεί ζνασ
κϊνοσ. Στθ ςυνζχεια με ζνα φτυάρι ι μία ςπάτουλα ανακατεφεται το δείγμα παίρνοντασ
υλικό από τθ βάςθ του κϊνου και ρίχνοντασ το ςτθν κορυφι του. Με το φτυάρι ι τθ
ςπάτουλα επιπεδϊνεται θ κορυφι του κϊνου και χωρίηεται το υλικό ςε τζςςερα
τεταρτθμόρια. Απομακρφνονται τα δφο κατά κορυφι τεταρτθμόρια και κρατείται το υλικό
των δφο άλλων. Στθ ςυνζχεια επαναλαμβάνεται θ παραπάνω διαδικαςία άλλθ μία φορά
ζτςι που το τελικό προσ εξζταςθ δείγμα να είναι το ζνα τζταρτο περίπου του αρχικοφ
δείγματοσ.
H πρότυπθ διαδικαςία ASTM D2234 ( Standard Practice for Collection of a Gross Sample of
Coal) αναφζρεται ςτθ διαλογι δείγματοσ ορυκτοφ άνκρακα από μεγάλεσ ποςότθτεσ
αρχικοφ υλικοφ.
Σφμφωνα με τθν πρότυπθ διαδικαςία ASTM D346 (Standard Practice for Collection and
Preparation of Coke Samples for Laboratory Analysis) θ ποςότθτα του δείγματοσ coke που
κα «διαιρεκεί» για να παραλθφκεί το αντιπροςωπευτικό δείγμα εξαρτάται από τθν
κοκκομετρία του αρχικοφ δείγματοσ. Θ μικρότερθ ποςότθτα του τελικοφ
(αντιπροςωπευτικοφ) δείγματοσ που κα παραλθφκεί προςδιορίηεται ςε ςχζςθ με το
μζγεκοσ των οπϊν του κόςκινου από το οποίο περνά το 95% του αρχικοφ υλικοφ.
Χρθςιμοποιοφνται τα κόςκινα Νο 4, Νο 8, Νο20 και Νο60 κατά ASTM Ε 11.
Σφμφωνα με τθν πρότυπθ διαδικαςία ASTMD 2013 (Standard Practice for Preparing Coal
Samples for Analysis) θ δειγματολθψία είτε χειροκίνθτθ είτε μθχανικι ακολουκείται από
διαδικαςία μείωςθσ του μεγζκουσ που ελζγχεται με κόςκινα Νο 4, Νο 8, Νο20 και Νο60 κατά
ASTM Ε 11.

2
Β. Θραφςθ και άλεςθ
Θ μετατροπι ςτερεϊν ςωματιδίων ςε μικρότερα με τθν εφαρμογι εξωτερικισ δφναμθσ
γίνεται με τθ κραφςθ. ϋΕτςι είναι δυνατι θ επίτευξθ οριςμζνου μεγζκουσ ςωματιδίων ( π.χ
με τθν πρόςκρουςθ ςχθματίηονται μεςαία ι λεπτά ςωματίδια) και ταυτόχρονα θ αφξθςθ
τθσ επιφάνειασ του ςτερεοφ.

Σχήμα 2: Θραφςη ςτερεοφ ορυκτοφ με πρόςκρουςη

Oι πρϊτεσ μαρτυρίεσ περί των μεκόδων κραφςθσ των ορυκτϊν αναφζρονται ςτθν Aρχαία
Aίγυπτο κατ' αρχάσ και ςτθν Aρχαία Eλλάδα και τθν Pωμαϊκι Aυτοκρατορία μετζπειτα.
Σφμφωνα με τον Διόδωρο το Σικελιϊτθ (90-21 π.Χ.) πετρϊματα κραφονταν κατ' αρχάσ με
ςιδερζνια γουδοχζρια και ζπειτα τα ρίχνανε ςε μφλουσ ςε ςειρά όπου και
κονιορτοποιοφνταν.
Tζλοσ του 15ου με αρχζσ του16ου αιϊνα τα γουδοχζρια και οι μυλόπετρεσ
αντικαταςτάκθκαν από τουσ μφλουσ ςφυρθλάτθςθσ (stamp-mill).
Το 1870 επινοικθκαν από τον Σράνη ςτθ Γερμανία οι κυλινδρόμυλοι.
Tα πρϊτα πειράματα για να χρθςιμοποιθκεί ρεφμα πεπιεςμζνου αζρα για τθν άλεςθ ζγιναν
το 1880 όμωσ θ καταςκευι των πρϊτων βιομθχανικϊν ςυςκευϊν άρχιςε το 1925.
Oι αυτογενείσ μφλοι, μεγάλθσ διαμζτρου, άρχιςαν να καταςκευάηονται ςτθ δεκαετία του
1930 αλλά βρικαν ευρεία εφαρμογι μετά το 1950.
Θ κονιορτοποίθςθ ι αλλιϊσ ο κατακερματιςμόσ του ορυκτοφ άνκρακα ςε μικρότερου
μεγζκουσ ςωματίδια είναι διαδικαςία που πραγματοποιείται ςιμερα ςε μφλο άλεςθσ και
αποτελεί ζνα από τα πρϊτα ςτάδια επεξεργαςίασ του και προετοιμαςίασ του για χριςθ.
Με αυτι τθ διαδικαςία «ςπάνε» τα μεγάλα κομμάτια είτε του ορυκτοφ άνκρακα είτε του
pet-coke* και αυξάνει θ ενεργι επιφάνεια του, γεγονόσ που οδθγεί ςε αποδοτικότερθ
καφςθ.

Σχήμα 3: Λειτουργία μφλου άλεςησ ορυκτοφ άνθρακα

3
Θ ςτερεά βιοµάηα τεμαχίηεται και αλζκεται ςε µικρά τεµαχίδια ϊςτε να αποκτιςει τθν
κατάλλθλθ ομοιογζνεια και κοκκομετρία που κα τθσ επιτρζψει να ξθρανκεί και να
πρεςαριςτεί αποτελεςματικότερα. Σε όλα τα ςτάδια ελζγχεται θ υγραςία και θ κοκκομετρία
του πριονιδιοφ με ςκοπό τθν καλφτερθ ποιότθτα του τελικοφ προϊόντοσ.
Στθ βιομθχανία χρθςιμοποιοφνται τρείσ διαφορετικοί τφποι μφλων άλεςθσοι μφλοι χαμθλισ
ταχφτθτασ όπωσ είναι οι ςφαιρόμυλοι (ballmills) ι οι δονθτικοί μφλοι, οι μφλοι μζςθσ
περιφερειακισ ταχφτθτασ όπωσ οι μφλοι ςφαιρϊν λεκάνθσ (bowl mills) ι οι κυλινδρόμυλοι
(rollmills) και οι μφλοι υψθλισ περιφερειακισ ταχφτθτασ όπωσ οι λεπτισ άλεςθσ
ςφυρόμυλοι.

Εικόνα 4 : Δείγμα ορυκτοφ άνθρακα πριν και μετά την άλεςη

Γ. Γενικά περί κοςκίνθςθσ

Θ διαδικαςία τθσ κοςκίνθςθσ άρχιςε ςτθν Αρχαία Αίγυπτο για να διαχωρίςει τισ ςυγκομιδζσ
ςιτθρϊν και ζχει επιβιϊςει μζχρι ςιμερα ωσ μζκοδοσ ανάλυςθσ του μεγζκουσ των
ςωματιδίων ςε υλικά που χρθςιμοποιοφνται ςε διάφορεσ βιομθχανίεσ,
ςυμπεριλαμβανομζνων των φαρμακευτικϊν, γεωργικϊν και χθμικϊν.

Εικόνα5: Ιςτορία τησ κοςκίνηςησ

Θεωρείται θ «ραχοκοκαλιά» τθσ τεχνολογίασ αναλφςθσ μεγζκουσ ςωματιδίων. Το γεγονόσ

ότι εφαρμόηεται ευρφτατα και ςιμερα οφείλεται ςτθν απλι αρχι τθσ μεκοδολογίασ τθσ, τθ
μεγάλθ ακρίβεια και ςτο ςχετικά μικρό κόςτοσ τθσ.
Από τότε που το κοςκίνιςμα ειςιχκθ ςτθ βιομθχανία προζκυψαν λεπτομερείσ
προδιαγραφζσ για πολλά διαφορετικά κόςκινα.

4
 Εικόνα6: Κόςκινα διαφορετικοφ μεγζθουσ οπήσ

Τα κόςκινα είναι ςκεφθ με μεταλλικό πλαίςιο και επίπεδο μεταλλικόδιάτρθτο πυκμζνα με

διαφορετικοφ ανοίγματοσ οπζσ. Καταςκευάηονται από πλζγμα υφαςμζνων ςυρμάτων θ οπι
(mesh) και οι διαςτάςεισ των οποίων είναι αυςτθρά τυποποιθμζνεσ. Κάκε πλζγμα
χαρακτθρίηεται από τον αρικμό των οπϊν (mesh) ανά μια ίντςα (in), όπου 1in ιςοφται με
2,54 cm.

Σχήμα 3:Χαρακτηριςτικά κόςκινων

Μία πλιρθσ ςειρά προτφπων κοςκίνων διατάςςεται κατά μζγεκοσ ανοιγμάτων ςε ςτιλθ με
το μικρότερο άνοιγμα ςτθ βάςθ και το μεγαλφτερο ςτθν κορυφι.

Μεγάλο άνοιγμα
οπϊν

Μικρό άνοιγμα
οπϊν

Σχήμα 4: Στήλη κόςκινων

5
Στθ χϊρα μασ τα ςυνθκζςτερα χρθςιμοποιοφμενα κόςκινα, αυτά που υιοκετοφν και οι ςχετικοί
κανονιςμοί είναι :
α) Θ ςειρά των αμερικανικϊν κοςκίνων ι αμερικάνικα κόςκινα, όπωσ αυτά περιγράφονται
ςτο πρότυπο ASTM E11.

Νο 6 Νο 10

Το εμβαδό των ανοιγμάτων ςε κάκε κόςκινο τθσ

ςειράσ είναι ακριβϊσ διπλάςιο του εμβαδοφ των
ανοιγμάτων του αμζςωσ επόμενου μικρότερου
κόςκινου.

Σχήμα 5: Προδιαγραφζσ των αμερικανικών κόςκινων

β)Θ ςειρά των γερμανικϊν κοςκίνων ι γερμανικά κόςκινα όπωσ αυτά περιγράφονται ςτα
DIN 4187 και φζρουν οπζσ τετραγωνικισ μορφισ και ςυμβολίηονται με το ςφμβολο π που
ακολουκείται από ζνα αρικμό, που δθλϊνει το άνοιγμα τθσ οπισ ςε mm. Τα γερμανικά
κόςκινα που χρθςιμοποιοφνται είναι τα εξισ: - πλζγματοσ: 0,25 , 0,50 , 1 , 2 mm -
ελάςματοσ: 4 , 8 , 16 , 31,5 , 63 mm.
Θ ανάλυςθ διεξάγεται με τοποκζτθςθ του δείγματοσ ςτο κόςκινο τθσ κορυφισ και
ανακίνθςθ τθσ ςτιλθσ μθχανικά για οριςμζνο χρόνο. Τα ςυγκρατοφμενα ςε κάκε κόςκινο
ςωματίδια απομακρφνονται και οι ςυγκρατοφμενεσ μάηεσ ςε κάκε κόςκινο μετατρζπονται
ςε κλάςματα μάηασ ι ποςοςτά μάηασ επί τοισ εκατό επί του ολικοφ δείγματοσ. Τα
ςωματίδια τα οποία διζρχονται το λεπτότερο κόςκινο ςυλλζγονται ςε δίςκο ςτθ βάςθ τθσ
ςτιλθσ. Τα αποτελζςματα μίασ κοκκομετρικισ ανάλυςθσ διατάςςονται ςε πίνακεσ ϊςτε να
δείχνουν το κλάςμα τθσ ςυγκρατοφμενθσ μάηασ ςε κάκε κόςκινο ςυναρτιςει του μεγζκουσ
τθσ οπισ (mesh) του κοςκίνου.

6
 Εικόνα 7: Τοποθζτηςη δείγματοσ ςτη ςτήλη με τα κόςκινα

Θ ανακίνθςθ των κόςκινων μπορεί να γίνει με διαφορετικοφσ τρόπουσ ανάλογα με το υλικό

και τα χαρακτθριςτικά του.
Σε δονθτικι κοςκίνιςθ (vibrationalsieving)το δείγμα υποβάλλεται ςε τριςδιάςτατεσ κινιςεισ.
Μια κυκλικι κίνθςθ υπερκαλφπτει μια κίνθςθ κάκετθσ ρίψθσ. Αυτόσ ο μθχανιςμόσ προκαλεί
τθν ομοιόμορφθ κατανομι των ςωματιδίων ςε ολόκλθρθ τθν επιφάνεια κοςκίνιςθσ με
τρόπο που τουσ επιτρζπει να ςυγκρικοφν με τα ανοίγματα του κόςκινου ςε όλεσ τισ πικανζσ
διαςτάςεισ.
Ειδικι περίπτωςθ δονθτικισ κοςκίνιςθσ είναι θ υγρή κοσκίνιση. Σε αυτι τθ διαδικαςία, το
δείγμα πλζνεται διαμζςου τθσ ςτιλθσ κόςκινων με κατάλλθλο μζςο ςυνικωσ νερό.
Σε οριηόντια κοςκίνιςθ (horizontalsieving ) το δείγμα υποβάλλεται ςε κυκλικι οριηόντια
κίνθςθ.
Σε κατακόρυφθ κοςκίνιςθ (tapsieving )μια κάκετθ κίνθςθ κτυπιματοσ υπερτερεί μιασ
κυκλικισ οριηόντιασ κίνθςθσ.

δονθτικι κοςκίνιςθ οριηόντια κοςκίνιςθ κατακόρυφθ κοςκίνιςθ

Σχήμα 6: Τρόποι κοςκινίςματοσ

Θ δοκιμι τθσ κοκκομετρικισ ανάλυςθσ μπορεί να διενεργθκεί με πολλζσ διαφορετικζσ

πρότυπεσ μεκόδουσ. Οι πιο ςυχνά εφαρμοηόμενεσ ςτθν Ελλάδα είναι οι ακόλουκεσ:

7
Αμερικανικά πρότυπα
ASTM C 136 για τθν κοκκομετρικι ανάλυςθ
ASTM E11 για τισ προδιαγραφζσ των κοςκίνων
Ευρωπαϊκά πρότυπα
ΕΝ 933.01 και ΕΝ 933.02 για τθν κοκκομετρικι ανάλυςθ
ISO 3310.01 για τισ προδιαγραφζσ των κοςκίνων από μεταλλικό πλζγμα

Δ. Κοκκομετρικι ανάλυςθ ςτερϊν καυςίμων

Εικόνα 8 : Στερεά καφςιμα

Στα ςτερεά καφςιµαπεριλαµβάνονται όλα τα καφςιµα τα οποία βρίςκονται ςε ςτερει

κατάςταςθ, δθλαδι το ξφλο, όλεσ οι κατθγορίεσ ορυκτϊν ι πετρελαϊκϊν ανκράκων και θ
ςτερει βιοµάηα .

Σχήμα 7: Χρήςη ςτερεών καυςίμων

Πολλζσ δοκιμζσ των φυςικοχθμικϊν χαρακτθριςτικϊν των ςτερεϊν καυςίμων

χρθςιμοποιοφνται ςτθν αξιολόγθςθ τουσ για οικιακζσ χριςεισ, κερμικζσ εγκαταςτάςεισ,
βιομθχανία και άλλουσ ςκοποφσ. Το μζγεκοσ των ςωματιδίων είναι πολφ ςθμαντικό φυςικό
χαρακτθριςτικό των ςτερεϊν καυςίμων, γιατί επθρεάηει διάφορεσ ιδιότθτεσ τουσ όπωσ τθν
απόδοςθ καφςθσ τουσ.
Ανάλογα με το μζγεκοσ των ςωματιδίων του ο ορυκτόσ άνκρακασ διακρίνεται ωσ εξισ:
Χονδρόκοκκοσ άνκρακασ > 25,0 χιλιοςτά
Λεπτόκοκκοσ άνκρακασ 25,0-3,0 mm
8
Πολφ λεπτόκοκκοσ άνκρακασ < 3,00mm
Υπζρλεπτοσ άνκρακασ < 0,15mm

Εικόνα 9: Άνθρακεσ διαφορετικοφ μεγζθουσ κόκκων

Ο πετρελαϊκόσ άνκρακασ (pet-coke) που παράγεται κατά τθν πυρόλυςθ των υπολειμμάτων
τθσ τροφοδοςίασ και από τθν απόςταξθ των πιο βαριϊν πετρελαίων, είναι ζνα μαφρο
κοκκϊδεσ υλικό. Το pet-coke εμπορεφεται και διακινείται κυρίωσ ςε κοκκϊδθ μορφι και ςε
λιγότερεσ περιπτϊςεισ εν διαλφςει μζςα ςε νερό. Πριν τθν καφςθ του κρυμματίηεται ϊςτε
να αποκτιςει μικρότερθ κοκκομετρία. Όταν μεταφζρεται υπό τθ μορφι ςκόνθσ πρζπει να
λαμβάνονται ιδιαίτερα μζτρα προφφλαξθσ για τθν αποφυγι τθσ διαςποράσ του.

Εικόνα 10 : Petcoke ςε διαφορετικά μεγζθη ςωματιδίων

Θ πρότυπθ μζκοδοσ ASTM D293 για τθν ανάλυςθ με κόςκινα δειγμάτων coke
( Standard Test Method for the Sieve Analysis of Coke ) χρθςιμοποιεί κόςκινα τετράγωνθσ
οπισ μεγζκουσ οπισ 100 mm (4 in) ζωσ και το κόςκινο No 200, όπωσ περιγράφονται ςτθν
ASTM Ε 11.
Θ πρότυπθ μζκοδοσ ASTM D4749 ( Standard Test Method for Performing the Sieve Analysis
of Coal and Designating Coal Size) για τθν ανάλυςθ με κόςκινα δειγμάτων ορυκτοφ άνκρακα
και τον προςδιοριςμό του μεγζκουσ των ςωματιδίων του χρθςιμοποιεί κόςκινα από
πλζγμα υφαςμζνων ςυρμάτων τετράγωνθσ οπισ και ςυγκεκριμζνα τα κόςκινα κόςκινα
μεγζκουσ οπισ 125 mm (5 in.) ζωσ και το κόςκινο No 400. Συνικωσ προτιμοφνται τα
κόςκινα Νο4,Νο 8,Νο 16,Νο 30,Νο 50,Νο 100, Νο 200 και Νο400, που ικανοποιοφν τθν
ASTM E 11.
Θ πρότυπθ μζκοδοσ ASTM D5709-95 (Standard Test Method for Sieve Analysis of Petroleum
Coke) για τθν ανάλυςθ με κόςκινα δειγμάτων coke από πετρζλαιο χρθςιμοποιεί κόςκινα
μεγζκουσ οπισ 75 mm (3 in.) ζωσ και το κόςκινο No 200.

9
 Ακροιςτικι
ποςότθτα
διερχόμενθσ
μάηασ
άνκρακα
(%)

Μζγεκοσ οπϊν κόςκινου (mm)

Διάγραμμα 1 : Κοκκομετρική ανάλυςη διαφορετικών τφπων άνθρακα

Για να προςδιοριςτεί θ κερμογόνοσ δφναμθ δειγμάτων ορυκτοφ άνκρακα ι coke με τθν

πρότυπθ μζκοδο ASTM D5865 (Standard Test Method for Gross Calorific Value of Coal and
Coke) - θ οποία αντικατζςτθςε τθ μζκοδο ASTM D2015 - πρζπει το καφςιμο να
προετοιμαςτεί ςφμφωνα με τθν πρότυπθ διαδικαςία ASTM D 346, αν είναι coke, ι τθν
πρότυπθ διαδικαςία ASTM D2013, αν είναι ορυκτόσ άνκρακασ. Το δείγμα ςτο οποίο κα
μετρθκεί θ κερμογόνοσ δφναμθ είναι το κονιορτοποιθμζνο υλικό που διαπερνά το κόςκινο
με οπζσ μεγζκουσ 250 μm ( Νο60).
Σφμφωνα με τθ μζκοδο ASTM D3173 (Standard Test Method for Moisture in the Analysis
Sample of Coal and Coke) θ υγραςία ςε δείγματα ορυκτοφ άνκρακα ι coke προςδιορίηεται
ςε δείγματα που ζχουν αλεςτεί και ζχουν μζγεκοσ τζτοιο ϊςτε να περνοφν από το κόςκινο
με οπζσ μεγζκουσ 250 μm ( Νο60). Τθν ίδια προδιαγραφι μεγζκουσ ςωματιδίων πρζπει να
ζχουν και τα δείγματα ορυκτοφ άνκρακα ι coke των οποίων προςδιορίηεται θ τζφρα
ςφμφωνα με τθ μζκοδο ASTMD 3174 (Standard Test Method for Ash in the Analysis Sample
of Coal and Coke), τα περιεχόμενα πτθτικά ςυςτατικά κατά τθ μζκοδο ASTMD
3175(Standard Test Method for Volatile Matter in the Analysis Sample of Coal and Coke) και
θ περιεκτικότθτα ςε άνκρακα και υδρογόνο με τθ μζκοδο ASTMD 3178 (Standard Test
Method for Carbon and Hydrogen in the Analysis Sample of Coal and Coke).

Πίνακασ 1: Χαρακτηριςτικά δείγματοσ ορυκτοφ άνθρακα ςτα διαφορετικοφ μεγζθουσ κλάςματα

του

10
Για τθν παραγωγι pellet (ιδιαίτερα ςυμπαγζσ ςτερεό καφςιμο υλικό που ζχει κυλινδρικι
μορφι)

Εικόνα 11: Πελλζτεσ

αρχικάγίνεται τεμαχιςμόσ τθσ πρϊτθσ φλθσ και μετά ακολουκεί θ διεργαςία του
κοςκινίςματοσ,ζτςι ϊςτε να διαςφαλιςτεί το ςωςτό μζγεκοσ των κομματιϊν ξφλου, για τθ
ςωςτι και απροβλθμάτιςτθ διεξαγωγι των επόμενων ςταδίων τθσ παραγωγικισ
διαδικαςίασ.
Σε βιομθχανικζσ εφαρμογζσ παραγωγισ pellets χρθςιμοποιοφνται ειδικζσςυςκευζσ με
δονθτικά κόςκινα.Σ’ αυτζσ το υλικό οδθγείται λόγω τθσ βαρφτθτασ προσ τα κάτω, και
τροφοδοτείται με ςυνεχόμενθ ροι το κόςκινο που βρίςκεται ςτον πυκμζνα. Το υλικό που
είναι μικρότερο των 3 cm ςε μικοσ, περνάει από το κόςκινο και εξζρχεται από αυτό,
ςυνεχίηοντασ για το επόμενο ςτάδιο τθσ γραμμισ παραγωγισ. Τα μεγαλφτερα των 3 cm
κομμάτια ςυλλζγονται μετά το πζρασ τθσ διεργαςίασ, για τθν εκ νζου επεξεργαςία τουσ.

Εικόνα 12 :Δονητικό βιομηχανικό κόςκινο

11
 Πειραματική διαδικαςία

Αντιδραςτήρια Όργανα-Συςκευζσ
1.Ορυκτόσ 1. Ηυγόσ ακριβείασ
άνκρακασ
π.χ. λιγνίτθσ

2. Pet-coke 2. Φοφρνοσ ξιρανςθσ

3. Στερει 3. Φυγοκεντρικόσ μφλοσ

Βιομάηα RETSCHZM 100
π.χ.
πυρθνόξυλο

4.Κόςκινα
Νο 4, Νο 8, Νο20 και Νο60 κατά
ASTME11

5. Κάψεσ (δοχεία για ηφγιςθ)

Μεθοδολογία

Θ πειραματικι διαδικαςία περιλαμβάνει :

1. Παραλαβι ποςότθτασορυκτοφ άνκρακα για κοκκομετρικι ανάλυςθ.
Ηφγιςθ του άνκρακα και ξιρανςθ του ςε κερμοκραςία 110οC μζχρι να ζχει ςτακερι μάηα.
2. Ηφγιςθ δείγματοσ προσ ανάλυςθ
Ηυγίηεται ςε ηυγό ακριβείασ κάψα αρχικά άδεια και ςτθ ςυνζχεια μαηί με το υπό εξζταςθ
δείγμα. Θ διαφορά που προκφπτει από τισ δφο παραπάνω μετριςεισ ιςοφται με τθ μάηα του
δείγματοσ που πρόκειται να αναλυκεί.
3. Άλεςθ ςτερεοφ δείγματοσ
Για τθν άλεςθ του δείγματοσ, χρθςιμοποιείται ο φυγοκεντρικόσ μφλοσ RETSCH ZM 100
(υψθλισ ταχφτθτασ μφλοσ) , ο οποίοσ αποτελείται από τα ακόλουκα εξαρτιματα:
 Αρκρωτό αφαιροφμενο κάλυμμα

12
  Χοάνθ με μθχανιςμό προςταςίασ για τθν εκτίναξθ του δείγματοσ.
 Περιςτροφικόσ άξονασ – Περιςτρζφεται με τθν βοικεια θλεκτροκινθτιρα μζγιςτθσ
ιςχφοσ 600-watt, ςε δυο διαφορετικζσ ταχφτθτεσ: 14,000 και 18,000 rpm.
 Οδοντωτοφσ κοπτιρεσ
 Δακτυλιοειδζσ κόςκινο
 Δοχείο ςυλλογισ αλεςμζνου δείγματοσ
Θ άλεςθ του δείγματοσ πραγματοποιείται υπό τθν επίδραςθ τθσ διατρθτικισ δράςθσ μεταξφ
του περιςτροφικοφ άξονα και του δακτυλιοειδοφσ κόςκινου. Το υλικό τροφοδοςίασ περνάει
μζςα από τθν χοάνθ και καταλιγει ςτο ρότορα. Θ φυγοκεντρικι δφναμθ που αναπτφςςεται
κατά τθν περιςτροφι του άξονα, εκτινάςςει το δείγμα προσ τουσ ςφθνοειδισ κοπτιρεσ,
προκαλϊντασ τθν άλεςθ του.
4.Κοςκίνιςμα αλεςμζνου δείγματοσ
Χρθςιμοποιοφνται τα πρότυπα κόςκινα No4, No8, No20 και No60 κατά ASTME11 για τθν
κατανομι μεγζκουσ ςωματιδίων τάξεωσ μεταξφ 4,74 mm και 250 μm.
Θ ςειρά προτφπων κοςκίνων διατάςςεται κατά μζγεκοσ ανοιγμάτων ςε ςτιλθ με το
μικρότερο άνοιγμα ςτθ βάςθ και το μεγαλφτερο ςτθν κορυφι. Το πρoσ εξζταςθ δείγμα
τοποκετείται ςτο κόςκινο με τθ μεγαλφτερθ οπι.
Στθ ςυνζχεια με οριηόντιεσ και κάκετεσ κινιςεισ, που περιοδικά ςυνοδεφονται με
προςεκτικζσ ανατινάξεισ του δείγματοσ, γίνεται το κοςκίνιςμα του υλικοφ. Το υλικό που
διζρχεται από το τελευταίο κόςκινο ςυλλζγεται ςε κατάλλθλθ πλατφςτομθ λεκάνθ. Το
κοςκίνιςμα κεωρείται ότι ζλθξε όταν τοποκετϊντασ ζνα άςπρο χαρτί κάτω από το κόςκινο
διαπιςτϊνουμε ότι δεν διζρχεται άλλο υλικό.

Σχήμα 8: Διαχωριςμόσ υλικοφ με κοςκίνιςμα

5. Ηφγιςθ των επιμζρουσ κλαςμάτων του υλικοφ

Το κάκε κοκκομετρικό κλάςμα ςυλλζγεται ςε διαφορετικι κάψα και ηυγίηεται ςτο ηυγό
ακριβείασ.
6.Τα αποτελζςματα τθσ κοκκομετρικισ ανάλυςθσ αποτυπϊνονται ςτο κοκκομετρικό
διάγραμμα. Στο διάγραμμα αυτό ςτον οριηόντιο άξονα τοποκετοφμε τθν διάμετρο τθσ οπισ
των κοςκίνων και ςτον κατακόρυφο το ποςοςτό του διερχόμενου υλικοφ.Ο οριηόντιοσ
άξονασ είναι ςε λογαρικμικι κλίμακα για τον λόγο ότι είναι επικυμθτι θ ανάπτυξθ τθσ
περιοχισ των μικρϊν διαμζτρων. Θ ςυνζνωςθ των ςθμείων του διαγράμματοσ δίνει μια
πολυγωνικι γραμμι που καλείται κοκκομετρικι καμπφλθ.

13
7.Θ παραπάνω διαδικαςία επαναλαμβάνεται για τα υπόλοιπα δείγματα.
8. Στο τζλοσ τθσ πειραματικισ διαδικαςίασ τα κόςκινα κακαρίηονται.

Σχήμα 9: Kαθαριςμόσ κόςκινων

Ανάλυςη αποτελεςμάτων

Θ ποςότθτα του υλικοφ που παρζμεινε ςε κάκε κόςκινο καλείται ςυγκρατοφμενο και αυτι
που πζραςε διερχόμενο. Τα ςυγκρατοφμενα ςε κάκε κόςκινο ηυγίηονται με ακρίβεια και θ
μάηα τουσ καταγράφεται. Στθ ςυνζχεια με υπολογιςμοφσ βρίςκεται θ μάηατου διερχόμενου
και το % ποςοςτό του.

Σχήμα 10: Συγκρατοφμενο και διερχόμενο υλικό

1.Από τισ ηυγίςεισ των κλαςμάτων διαφορετικισ κοκκομετρίασ ςυμπλθρϊνεται ο παρακάτω

πίνακασ για κάκε δείγμα που εξετάςτθκε.
Διάμετροσ Μζγεκοσ Μάηα Μάηα % ποςοςτό
κόςκινων ςωματιδίων ςυγκρατοφμενου διερχόμενου διερχόμενου
(mm) ςυγκρατοφμενου δείγματοσ (g) δείγματοσ δείγματοσ
δείγματοσ (ακροιςτικά) (ακροιςτικά)
ςτερεοφ καυςίμου (g)
(mm)
4,74

2,38

0,84

0,25

pan

Θ μάηα του διερχόμενου δείγματοσ από ζνα κόςκινο i υπολογίηεται με αφαίρεςθ τθσ μάηασ
του ςυγκρατοφμενου υλικοφ ςτο κόςκινο i από τθν μάηα του διερχόμενου δείγματοσ από
το αμζςωσ μεγαλφτερου μεγζκουσ οπισ κόςκινο i-1, δθλ. το ακριβϊσ προθγοφμενο. Θ
14
μάηα του διερχόμενου δείγματοσ από το μεγαλφτερου μεγζκουσ οπισ κόςκινο
υπολογίηεται με αφαίρεςθ τθσ μάηασ του ςυγκρατοφμενου υλικοφ ςτο κόςκινο από τθν
μάηα του αρχικοφ δείγματοσ (ακροιςτικι κοκκομετρικι ανάλυςθ). Ο υπολογιςμόσ του %
διερχόμενου ςτο κόςκινο i δίνεται από τθ ςχζςθ :

Μάηαδιερχόμενουδείγματοσαπότοκόςκινο i
Διερχόμενο % ςτο κόςκινο i = Χ 100
Αρχικιμάηαδείγματοσ

2.Με τα δεδομζνα του παραπάνω πίνακα ςχεδιάηεται θ κοκκομετρικι καμπφλθ.

 Μζγεκοσ κόςκινου – Ακροιςτικό Ποςοςτό Μάηασ διερχόμενου δείγματοσ
Τα διαγράμματα γίνονται και όλα τα δείγματα που εξετάςτθκαν.

Βιβλιογραφία

1.Κυριακόπουλοσ Γ. «Τεχνολογία καυςίμων. Στερεά και Αζρια Καφςιμα» Ζκδοςθ 3 θ,Ακινα

1982
2.Λόθσ Ε., Ηαννίκοσ Φ., Καρϊνθσ Δ. «Τεχνολογία καυςίμων και Λιπαντικϊν» Ακινα 2014
3. Roger Loison, Pierre Foch, André Boyer «Coke: Quality and Production» Technology &
Engineering, 2014
4.Himadri Panda «Handbook on Coal, Coke, Cotton, Lignin, Hemicellulose, Wood, Wood-
Polymer Composites»
5. John T. Riley « Routine Coal and Coke Analysis. Collection, Interpretation, and Use of
Analytical Data » ASTM International, 2nd edition.
6. «Test Sieving: Principles and Procedures» Advantech Mfg.
7.www.petro-online.com/news

15