XORNADAS TECNICAS SOBRE O USO DO OXALICO

Por Gonzalo Calvo, veterinario de AGA

Ou pasado dia 14 de outubro celebrarouse en Lanjaron (Granada) un seminario técnico

centrado non uso do Oxalico en xeral para ou tratamento dá varroa, o que asistiron os
veterinarios de Aga, e non que participava entre outros o Dr A. Nanetti, do instituto de
investigación italiano CREA-AA que é unha dás persoas que mais investigaron sobre ou uso do
oxálico en apicultura.

Imos resumir as principais conclusións que podemos extraer nestes momentos sobre
devandito acido.

En primeiro lugar destacar que o Ac. Oxálico é unha ferramenta moi eficaz contra a varroa e
que deberiamos utilizar habitualmente, polas súas vantaxes, eficaz, ecolóxico, barato, sen
residuos, sen resistencias, tolerable polas abellas cando é ben utilizado, etc, .

O ac. Oxálico (acido etanodioico, HOOC-COOH) é un composto moi sinxelo, é un acido

dicarboxilico, de estrutura simetrica

Non se fixa na cera, non deixa residuos, elimínase da colmea en poucos días

O seu efecto é por contacto, debido á acidez que provoca (0,8-0,9 de ph)

A mortalidade media de abellas aos 15 dias é de 36,5 abellas por colonia, similar á natural

Os métodos de interrupción de cría (engaiolado da raíña por 25 dias optimo, eliminación por
rascado, outros)combinado co tratamento é das técnicas mais eficaces en control de varroa.

Hai distintos produtos autorizados que levan oxálico na súa composición, Apibioxal, Apibioxal
con glicerol, Varromed, Oxybee.

Ter en conta que a eficacia do oxálico esta directamente relacionada coa ausencia de cría

Engaiolado de 25 dias, ou eliminación de cría, + oxálico presenta un 99% de eficacia.

A sacarosa en contacto cun acido, dispara o HMF, polo que a solución, cando se prepara en
xarope de azúcar ha de usarse nas seguintes 24 horas, non almacenar semanas.

Por iso substitúese sacarosa por glicerol (Apibioxal con glicerol , marca comercial) que non
forma HMF.
Outro efecto colateral beneficioso, moi a ter en conta é que o tratamento con Oxalico provoca
unha baixada ata do 99% dos niveis de infestación por Nosema.

Por goteo, é moi tolerable, pódese usar en calquera rango de temperaturas externas e na
practíca sempre que podamos manexar as colmeas, cando haxa certa actividade, sen piña
invernal.

Administrar por goteo, con piña invernal, pola contra pode haber bastante mortalidade de
abellas, aínda que non adoita comprometer a vida da colmea.

Goteo de 5 ml por cadro (94% mortandaz de varroa) 15 ml por cadro (98% mortalidade de
varroa) sublimación de 2,3 grs de oxálico (mortalidade de varroa 92%), a sobredosificación,
mais de 5 ml por cadro non aumenta a eficacia significativamente, e ten efecto negativo a
longo prazo.

No o caso do apibioxal a solución debe utilizarse nas seguintes 24 horas da sua preparación.

Exemplo de preparación do Apibioxal de 150 grs para tratar 100 colmeas, preparariamos un
xarope con 1543 ml de auga + 1543 grs de azucre, obvteniendo 2,5 litros de xarope ao que
engadiriamos os 150 grs de Apibioxal, usando 50 ml por colmea, e dicir 5 ml por cadro con
abellas.

Podemos gotearlo transversalmente aos cadros, mollando abellas e tamén o cadro asi
conseguimos unha maior duración do efecto do oxálico.

Se utilizamos a sublimación é importante limpar ben o sublimador entre colmea e colmea

Usar unha mascara de protección con filtro tipo A2P2 isto é importantísimo pola gravidade das
posibles lesións a nivel pulmonar (a medio prazo) do sublimado se penetra polas vías
respiratorias. Outro tipo de máscaras, NON PROTEXEN da inhalación de oxálico.

Tamén as partículas de oxalico adhírense á roupa polo que acabanse inhalando, aínda que
sexa en pequena cantidade, despois do seu uso. Isto ha de terse en consideración.

Este risco non o presenta a aplicación por goteo

O inicio da sublimación é a 160ºC, terminando a 210ºC, debemos achegarnos lentamente a esa

temperatura, por iso arrefriar o sublimador, entre dose e dose.

Marcas recomendadas de sublimadores Oxalica Premium , Oxalica Prol Easy tamén Varrox de
12 V a 150W.
Que sexan de resistencia eléctrica preferiblemente

A duración da aplicación do sublimado desde que empeza a sublimar será de 3 minutos

É igual a eficacia do goteo e do sublimado

Facer un bo sublimado é laborioso

Por todo o anterior, No aspecto practico a aplicacion por goteo é preferible ao sublimado.
Podemos concluír que O Ac. Oxalico debe empezar a formar parte da rutina de tratamento

para combater a varroa.

Para calquera aclaración sobre este tema contactar cos veterinarios da asociación,

Gonzalo Calvo, freanky@hotmail.com

Joaquin Lozano, kindok1964@hotmail.com

«Esta actividade foi realizada cunha axuda económica da Consellería do Medio Rural, do
Ministerio de Agricultura, Pesca e Alimentación e fondos FEAGA da Unión Europea»