પ્રિન્ટીંગની પદ્ધપ્રિઓ

ફેબ્રિકને અન્યથા સમાપ્િ કયાા પછી િેના પર રં ગ શણગાર લાગુ કરવાના એક િકારને પ્રિન્ટીંગ કહેવામાં
આવે છે . જે ફેબ્રિક પ્રિન્ટ કરવાના હોય િે પ્રસન્ગ, બ્લીચ અને સાફ કરવા જોઈએ. ફેબ્રિક પર રં ગ છાપવા માટે
ત્રણ મ ૂળભ ૂિ અબ્રિગમો છે : ડાયરે ક્ટ, ડડસ્ચાર્જ અને રે બ્રિસ્ટ.

ડાયરે ક્ટ પ્રિન્ટીંગ. સૌથી સામાન્ય

રં ગ પેટના લાગુ કરવા માટેનો અબ્રિગમ સીધી પ્રિન્ટીંગ છે . િે સફેદ ફેબ્રિક પર અથવા અગાઉ રં ગેલા ફેબ્રિક પર
થઈ શકે છે, આ ડકસ્સામાં િેને ઓવરપ્રિિંડટિંગ કહેવામાં આવે છે . પેસ્ટ સ્વરૂપે ફેબ્રિક પર રં ગ છાપવામાં આવે છે,
અને કોઈપણ ઇચ્છછિ પેટના ઉત્પન્ન કરી શકાય છે . રં ગો સામાન્ય રીિે મયાાડદિ માત્રામાં પાણીમાં
ઓગળવામાં આવે છે જેમાં પ્રિન્ટ પેસ્ટને જરૂરી સ્સ્નગ્ધિા આપવા માટે ઘટ્ટ એજન્ટ ઉમેરવામાં આવે છે .
મ ૂળરૂપે, કોટન પ્રિનન્ટિંગમાં આ હેત ુ માટે મકાઈનો સ્ટાચા વધુ પસંદ કરવામાં આવ્યો હિો ; આજે, સીવીડમાંથી
મેળવેલા પેઢાં અથવા અલ્જીનેટ્સને િાધાન્ય આપવામાં આવે છે કારણ કે િેઓ ધોવા માટે સરળ છે અને
િેઓ કોઈપણ રં ગને શોષી શકિા નથી (જે પછીથી અંપ્રિમ સાબુ અને પ્રિનન્ટિંગમાં ધોવાઇ જશે). વધુમાં, પેઢા
રં ગને વધુ સારી રીિે િવેશવાની મંજૂરી આપે છે , જે સારી પ્રિનન્ટિંગ માટે મહત્વપ ૂણા છે . મોટાિાગના રં ગદ્રવ્ય
પ્રિન્ટીંગ જાડા વગર કરવામાં આવે છે, જેમ કે; છાપવા માટે જરૂરી સ્સ્નગ્ધિા ઉત્પન્ન કરવા માટે રે બ્રિન,
સોલવન્ટ અને પાણીને એકસાથે િેળવીને જાડુ ં થવું મેળવવામાં આવે છે.

ડડસ્ચાર્જ પ્રિન્ટીંગ. અન્ય અબ્રિગમ

રં ગ પેટના લાગુ કરવા માટે ડડસ્ચાર્જ પ્રિન્ટીંગ છે, પરં ત ુ િેનો ઉપયોગ ઘટી રહ્યો છે . ફેબ્રિકને ટુ કડામાં રં ગવામાં
આવે છે અને પછી રસાયણથી છાપવામાં આવે છે જે ડડિાઇન કરે લ પ્રવસ્િારોમાં રં ગને નષ્ટ કરશે. કેટલીકવાર
બેિ કલર કાઢી નાખવામાં આવે છે અને િેની જગ્યાએ બીજો રં ગ પ્રિન્ટ કરવામાં આવે છે , પરં ત ુ સામાન્ય રીિે
એકંદર ડડિાઇનને ચમકાવવા માટે સફેદ પ્રવસ્િાર ઇછછનીય છે . જ્યારે યોગ્ય રીિે કરવામાં આવે છે , ત્યારે
ડડસ્ચાર્જ પ્રિનન્ટિંગ સંપ ૂણા રીિે સંિોષકારક હોય છે ; જો કે, પ્રિન્ટીંગ પછી માલને સારી રીિે ધોવામાં ન આવે િો
પ્રવસર્જર્જિ પ્રવસ્િારો ફેબ્રિકમાંથી બ્રલટર - એલી પડી શકે છે (આજે એક દુ લાિ પડરસ્સ્થપ્રિ). ડડસ્ચાર્જ પ્રિન્ટ
બનાવવાની સામાન્ય પદ્ધપ્રિ એ છે કે પોલ્જકા ડોટ્સ જેવી ડડિાઇનને ડરડયુપ્રસિંગ એજન્ટ ધરાવિી પેસ્ટ સાથે
પ્રિન્ટ કરવી. એક સ્ટીપ્રમિંગ અનુસરે છે અને પછી િપ્રિડિયાના ઉપ-ઉત્પાદનોને દૂ ર કરવા માટે સારી રીિે
ધોવાનુ ં છે .

પ્રિન્ટીંગનો િપ્રિકાર કરો. કલર પેટના મેળવવાનો ત્રીજો અબ્રિગમ એ રે બ્રિસ્ટ પ્રિનન્ટિંગ છે . બ્લીચ કરે લા માલને
રે બ્રિસ્ટ પેસ્ટથી પ્રિન્ટ કરવામાં આવે છે - એક રે બ્રિનસ પદાથા કે જે ફેબ્રિકને પછીથી રં ગમાં ડૂબી જાય ત્યારે
િેમાં િવેશી શકાિો નથી. રં ગ માત્ર એવા િાગોને અસર કરશે જે િપ્રિકારક પેસ્ટ દ્વારા આવરી લેવામાં આવ્યા
નથી. ફેબ્રિક અનુગામી રં ગની િડિયામાંથી પસાર થઈ જાય િે પછી, િપ્રિરોધક પેસ્ટ દૂ ર કરવામાં આવે છે , જે
ઘાટી જમીન પર પેટના છોડી દે છે . ડડસ્ચાર્જ પદ્ધપ્રિમાં, ફેબ્રિકને િથમ રં ગવામાં આવે છે અને પછી છાપેલા
રસાયણ દ્વારા રં ગ કાઢવામાં આવે છે ; િપ્રિકાર પદ્ધપ્રિમાં, િપ્રિકારક પેસ્ટને િથમ છાપવામાં આવે છે અને
પછી ફેબ્રિકને રં ગવામાં આવે છે . િપ્રિકાર પદ્ધપ્રિથી ફેબ્રિકની ટકાઉપણાને અસર થિી નથી.

આમાંના દરે ક અબ્રિગમનો ઉપયોગ નીચે વણાવેલ એચ્પ્લકેશનની એક અથવા વધુ પદ્ધપ્રિઓ પર થાય છે.

બ્લોક પ્રિન્ટીંગ

ફેબ્રિક પર ડડિાઇન પ્રિન્ટ કરવાની સૌથી જૂની પદ્ધપ્રિ હાથથી બ્લોક પ્રિનન્ટિંગ છે . િે આજે વ્યાપારી રીિે
મહત્વપ ૂણા નથી કારણ કે િે ખ ૂબ ધીમી પ્રિન્ટેડ ફેબ્રિક છે જે હેન્ડબ્લોક કરે લી પદ્ધપ્રિ દ્વારા પ ૂરિી મોટી માત્રામાં
સસ્તું ઉત્પાદન કરી શકાતું નથી. બ્લોક પ્રિન્ટીંગ સામાન્ય રીિે એવા દે શોમાં કરવામાં આવે છે જ્યાં યુનાઇટેડ
સ્ટેટ્સ કરિાં મજૂરી ઓછી ખચાાળ હોય છે. આજે, ફેબ્રિક બ્લોક-પ્રિન્ટેડ સામગ્રીની તુલનાત્મક રીિે ટૂંકી
લંબાઈમાં જ છે . બ્લોક પ્રિન્ટીંગ છે

મુખ્યત્વે ઘર માટે શણગારાત્મક ટુ કડાઓમાં અથવા બેઠકમાં ગાદીના હેતઓ

ુ માટે મોંઘા બ્રલનનમાં જોવા મળે
છે .

બ્લોક કરે લી પ્રિન્ટ બનાવવા માટે, ડડિાઇનને પહેલા લાકડાના અથવા મેટલ બ્લોક પર કોિરવામાં આવવી
જોઈએ. ડાયસ્ટફ બ્લોકના ચહેરા પરની ડડિાઇન પર પેસ્ટ સ્વરૂપમાં લાગુ કરવામાં આવે છે . બ્લોકને ફેબ્રિકની
સપાટીના પસંદ કરે લા િાગો પર હાથ વડે મજબ ૂિ રીિે દબાવવામાં આવે છે, કાપડની ચોક્કસ લંબાઈ પર
ઇચ્છછિ હોય િેટલી વખિ કોિરવામાં આવેલી ડડિાઇનને છાપવામાં આવે છે. સમાન ડડિાઇનમાં રં ગની
પ્રવપ્રવધિા મેળવવા માટે , વધારાના રં ગો હશે િેટલા વધારાના બ્લોક્સ કોિરે લા હોવા જોઈએ . ડડિાઇનના
િાગો કે જે પ્રવપ્રવધ રં ગોમાં દે ખાશે િે દરે ક ડડિાઇન પ ૂણા થાય િે પહેલાં હાથ દ્વારા અલગથી છાપવામાં
આવશ્યક છે . વધુ રં ગોનો ઉપયોગ કરવામાં આવશે, બ્લોક કરે લી પ્રિન્ટ વધુ મ ૂલ્જયવાન અને ખચાાળ હશે,
કારણ કે ડડિાઇનની સુદ
ં રિામાં વધારો િેમજ હાથ પ્રિન્ટીંગમાં સામેલ શ્રમ.

હેન્ડબ્લોક કરે લી પ્રિન્ટને પ્રવગિોમાં અને ડડિાઇનના પુનરાવિાનમાં થોડી અપ્રનયપ્રમિિાઓ નોંધીને અને
રં ગમાં સહેજ બ્રિન્નિા માટે પ્રવસ્િારોની સરખામણી કરીને ઓળખી શકાય છે . આ અપ્રનયપ્રમિિાઓ હવે મશીન
પ્રિન્ટીંગ દ્વારા અનુકરણ કરવામાં આવે છે , િેમ છિાં. િેઓ મશીન પ્રિન્ટને મોંઘા હાથથી અવરોપ્રધિ પ્રિન્ટની
લાક્ષબ્રણકિા આપે છે .

રોલર પ્રિન્ટીંગ

રોલર પ્રિન્ટીંગ એ કોિરણીવાળા રોલરો દ્વારા કાપડ પર ડડિાઇન છાપવાની મશીન પદ્ધપ્રિ છે . િે 1000 થી
4000 યાડડા સ (914-3658 મીટર) િપ્રિ કલાકના દરે પ્રવશાળ જથ્થામાં રં ગ -ડડિાઇન કરે લા કાપડ બહાર કાઢે છે .
કોઈપણ હાથની પદ્ધપ્રિની તુલનામાં આકષાક ડડિાઇન બનાવવાની આ પદ્ધપ્રિ િમાણમાં સસ્િી છે. િે બ્લોક
પ્રિન્ટીંગનુ ં મશીન સમકક્ષ છે. રોલર પ્રિનન્ટિંગમાં, કોિરે લા કોપર પ્રસબ્રલન્ડર અથવા રોલસા હાથથી કોિરે લા
બ્લોકનુ ં સ્થાન લે છે . જેમ બ્લોક પ્રિન્ટીંગમાં દરે ક રં ગ માટે એક અલગ બ્લોક હોવો જોઈએ , િેવી જ રીિે
મશીન પ્રિન્ટીંગમાં પણ કોિરે લા રોલરો જેટલા જ ડડિાઇનમાં છાપવા માટેના રં ગો હોવા જોઈએ. રોલરની
દરે ક િાંપ્રિ સાથે, ડડિાઇનનુ ં પુનરાવિાન મુડદ્રિ થાય છે .

મ ૂળરૂપે, દરે ક રોલરોની ડડિાઇન હાથ વડે awl વડે કોિરવામાં આવી હિી; પછી એક કુ શળ કારીગરોએ કોપર
રોલસા પર કલાકારની ડડિાઇનનુ ં ડુ ચ્પ્લકેટ કયુ.ું આજે, કોિરણી વારં વાર પેન્ટોગ્રાફ ટ્રાન્સફર દ્વારા કરવામાં
આવે છે . ડડિાઇનના દરે ક રં ગ માટે વ્યસ્ક્િગિ રીિે સંવેદનશીલ કોપર પ્લેટ પર અલગ ફોટોગ્રાફ લેવામાં
આવે છે . પછી કલાકાર દરે ક પ્લેટ પર પેટનાનો યોગ્ય રં ગ કરે છે . કોિરનાર પેન્ટોગ્રાફના એક હાથ વડે પ્લેટ
પર ડડિાઇનની રૂપરે ખા શોધી કાઢે છે, જે એક સાથે કોપર રોલરની વિ સપાટી પર ડડિાઇનને (િેના બીજા
હાથ પર હીરાની સોય સાથે) કાપી નાખે છે . આગળ, રાસાયબ્રણક િપ્રિરોધક રોલરના પ્રવસ્િારો પર કોટ
કરવામાં આવે છે જે રં ગને છાપશે અને રોલરને એપ્રસડથી સારવાર આપવામાં આવે છે. એપ્રસડ અસુરબ્રક્ષિ
પ્રવસ્િારોને કોિરે છે, જે રં ગ પ્રિનન્ટિંગ માટે ઉપયોગમાં લેવાિી ડડિાઇન પેટના બનાવે છે .

રોલર પર ડડિાઈનનુ ં પુનઃઉત્પાદન કરવાની બીી પદ્ધપ્રિ ફોટોઈન્ગ્રેપ્રવિંગ છે. સેસ્ન્સટાઇઝ્ડ રોલર પર
ફોટોગ્રાફ પેટનાની ડફલ્જમ મ ૂકવામાં આવે છે . એક્સપોિર પછી, રોલર કોિરવામાં આવે છે . આ િકનીક
ફોટોગ્રાફની પ્રવગિો અને શેડડિંગને પુનઃિાપ્િ કરે છે .

દરે ક રોલરને એકસરખી સરળિા માટે પોબ્રલશ્ડ કરવામાં આવે છે જેથી કરીને ઉિેલા પ્રવસ્િારોમાં રં ગ સરખી
રીિે ફેલાય. પછી યોગ્ય નોંધણી (સંરેખણ) માટે િેઓને મશીન પર ચોક્કસ સ્થાનો પર લૉક કરવામાં આવે છે .
ઉપયોગમાં લેવાિા રોલરોની સંખ્યા ડડિાઇનમાં રં ગોની સંખ્યા પર આધાડરિ છે , અને િે િમાણે

સોળ જેટલા રોલસાનો ઉપયોગ કરી શકાય છે . દરે ક કોિરે લા રોલર સૌિથમ સાથી રોલર સાથે સંપકા માં આવે
છે જે િેના ડડિાઇનના િાગ માટે ઉપયોગમાં લેવાિી ડાઇ પેસ્ટમાં ડૂબી જાય છે . એક િીક્ષ્ણ બ્લેડ, જેને ડૉક્ટર
બ્લેડ કહેવાય છે, રોલરની સપાટી પરથી વધારાનો રં ગ કાઢી નાખે છે . જેમ જેમ ફેબ્રિક કોિરે લા રોલસા અને
સ્મ ૂથ પ્રસબ્રલન્ડર રોલસા વછચેથી પસાર થાય છે િેમ, છીછરા પ્રવસ્િારોમાંથી રં ગ િેના પર દબાવવામાં આવે છે .
છાપવામાં આવિા ફેબ્રિકની પાછળ અને િેની સાથે અન્ય એક ફેબ્રિક છે , જેને બેક ગ્રે કહેવાય છે, જે પ્રિન્ટની
વધારાની પેસ્ટને શોષી લે છે અને િેને સ્મ ૂથ રોલસા પર િહાર કરિા અને ડાઘ પડિા અટકાવે છે (જુ ઓ
આકૃપ્રિ 12-1).

પ્રિન્ટેડ કાપડને િરિ જ સ ૂકવણી ચેમ્બરમાં અને પછી સ્ટીમ ચેમ્બરમાં પસાર કરવામાં આવે છે જ્યાં િેજ અને
ગરમી રં ગને સેટ કરે છે . પાછળનો ગ્રે આખરે ધોવાઇ જાય છે અને ફરીથી ઉપયોગમાં લેવાય છે.