See discussions, stats, and author profiles for this publication at: https://www.researchgate.

net/publication/296703952

PROTEUS SOFTWARE APPLICATIONS FOR SIMULATION OF ELECTRONIC

Article · January 2016

CITATIONS READS

0 3,868

1 author:

Tập san Kỹ thuật điện-điện tử

Hue University
4 PUBLICATIONS   0 CITATIONS   

SEE PROFILE

All content following this page was uploaded by Tập san Kỹ thuật điện-điện tử on 04 March 2016.

The user has requested enhancement of the downloaded file.

Tập san Kỹ thuật Đện- Điện tử Phân Hiệu ĐHH tại QT
Vol 1 | 1

ỨNG DỤNG PHẦN MỀM PROTEUS ĐỂ MÔ PHỎNG CÁC MẠCH ĐIỆN TỬ

Ngô Xuân Cường
Bộ môn kỹ thuật điện - Phân hiệu Đại học huế tại Quảng trị
Tóm tắt: Bài báo giới thiệu tổng quan về phần mềm proteus, ứng dụng phần mềm để mô phỏng
mạch khuếch đại transistor sử dụng cầu phân áp. Trong bài cũng đã trình bài phương pháp xác
định đặc tuyến vào ra của transistor, phương pháp vẽ mạch điện tử trên phần mền. Kết quả mô
phỏng mang tính chính xác cao.
Từ khóa: proteus, mạch khếch đại, cầu phân áp.

1. Đặt vấn đề
Phần mềm Proteus là phần mềm cho phép mô phỏng hoạt động của mạch điện tử tương
tự và số bao gồm phần thiết kế mạch và viết chương trình điều khiển cho các họ vi điều khiển
như MCS-51, PIC, AVR, …[1, 2]
Phần mềm bao gồm 2 chương trình: ISIS (Intelligent schematic input system) cho phép
mô phỏng mạch và ARES (Advanced routing & editing softwar) dùng để vẽ mạch in.
Đối với sinh viên mới bắt đầu của ngành điện-điện tử, thì công cụ isis rất dể dàng tiếp
cận, bởi vì nó hệ thống đầy đủ các linh kiện điện tử tương tự và số cơ bản, các công cụ đo đạc
trong thực tế. Ngoài ra nó còn có các công cụ để mô phỏng trực quan các quá trình trong
mạch[3, 4].
Với những điều đã đưa ra ở trên, bài viết mong muốn đưa ra giới thiệu phần mềm và
một số mô phỏng mạch điện tử, qua đó mở ra các hướng nghiên cứu mới cho cả sinh viên và
các nhà nghiên cứu tại Phân hiệu Đại học Huế tại Quảng Trị.
2. Giới thiệu phần mềm proteus
2.1. Giao diện khởi tạo của phần mềm proteus
Để vẽ sơ đồ nguyên lý, vào Start Menu khởi động chương trình ISIS. Chương trình
được khởi động và có giao diện như hình 1.
Trong hình 1 chỉ rõ ở giao diện gồm có: vùng làm việc chính; vùng hiển thị, thanh công
cụ, vùng lựa chọn, thanh tác vụ và các nút mô phỏng
Vùng làm việc chính là vùng tại đó ta vẻ các linh kiện điện tử, nối dây các linh kiện, đặt
các máy đo, hiển thị các đồ thị mong muốn.
Thanh công cụ gồm có các thành phần cơ bản sau:

- Section mode: Chức năng nay để chọn linh kiện

- Component mode: Dùng để lấy linh kiện trong thư viện linh kiện
- wire lable mode: đặt tên cho dây
- Terminals mode: Chứa Power, Ground,

- Graph mode: Dùng để vẽ dạng sóng, datasheet, trở kháng…

Tập san Kỹ thuật Đện- Điện tử Phân Hiệu ĐHH tại QT
Vol 1 | 2
- Generator Mode: Chứa các nguồn điện, nguồn xung, nguồn dòng…

- Voltage Probe Mode: Dùng để đo điện thế tại 1 điểm trên mạch, đây là 1 dụng cụ
chỉ có 1 chân và không có thật trong thức tế

- Curent Probe mode: Dùng để đo chiều và độ lớn của dòng điện tại 1 điểm trên wire
- Virtual Instrument Mode: Chứa các dụng cụ đo dòng và áp, các dụng cụ này được
mô phỏng như trong thực tế

Hình 1. Giao diện khởi tạo ban đầu

Thanh các nút mô phỏng trong hình 1 gồm có nut mô phỏng liên tục, mô phỏng từng
bước, tạm dừng và dừng mô phỏng
2.2. sử dụng thư viện isis
Để lấy các linh kiện điện tử ta phải vào được thư viện chính isis, nhìn vào phía trái của
chương trình và thực hiện như sau: [1]

bấm vào biểu tượng Component Mode ,sau đó bấm vào chử P hoặc nhấn
phím tắt P trên Keyboad như hình 2a.
- Hoặc củng có thể Right Click trên Editting Window và chọn Place (Hình 2b)

a) b)
Hình 2. Cách vào thư viện isis
Tập san Kỹ thuật Đện- Điện tử Phân Hiệu ĐHH tại QT
Vol 1 | 3
Khung chương trình Pick Devices hiện ra như hình 3

Hình 3. Khung chương trình Pick Devices

Trong hình 3 có phần keyword: là ô tìm kiếm, ta dánh các từ khóa cần tìm ví dụ:
resistor ( không phân biệt chữ hoa và chữ thường) . Ở phần category sẽ hiển thị các thư mục
liên quan đến từ khóa. Phân sub-category là nhóm con của phần trên. Phần manufacturer là
tên của nhà sản xuất linh kiện. ở o preview là ô hiển thị trên sơ đồ nguyên lý. PCB preview là
hình dáng trên sơ đồ mạch in. Nếu linh kiện trong sơ đồ nguyên lý không có hình dáng trên
sơ đồ mạch in ( hay kiểu đóng gói thì khi chuyển sang sơ đồ mạch in chúng ta phải thiết kế
dạng chân ( kiểu đóng gói cho chúng ). Mục ở giữa là kết quả hiển thị.
Double Click vào linh kiện cần lấy, lập tức linh kiện sẻ được bổ sung vào “vùng chọn
lựa” ở ngoài giao diện chình. Xem hình 4.

Hình 4. Bổ sung linh kiện vào vùng chọn lựa

2.3. Một số thao tác cơ bản
Giao diện chính của chương trình gồm 2 phân vùng chủ yếu sau: vùng chọn lựa và
vùng làm việc chính.
Tập san Kỹ thuật Đện- Điện tử Phân Hiệu ĐHH tại QT
Vol 1 | 4
- Zooming. Có thể dùng Zoom in, Zoom out, Zoom Area trên menu Tools bar

- Có thể dùng Mouse Scrool: Đặt con trỏ chuột nơi cần phóng to, thu nhỏ và xoay
Scrool mouse
- Có thể dùng phím tắt mà ta thiết lập cho chương trình , vào System –> Set
Keyboard Mapping
- Để lấy linh kiện ra và vẽ mạch, chọn linh kiện ở vùng chọn lựa (vùng màu trắng) đã
nói ở trên
- Ví dụ ta chọn LM358N, Khi đó trên khung Overview xuất hiện Schematic cua linh
kiện đó. Sau đó đưa chuột qua vùng Editting Window, khi đó hình dạng linh kiện hiện ra
có màu đỏ. Ta chỉ việc chọn vị trí đặt linh kiện phù hợp và Click chuột trái, kết quả như
hình 4.
- Một đặc điểm rât hay của phân mêm này là có thê phóng to thu nhỏ vùng làm việc
bằng cách dùng Scroll của chuột. Nhấn F8 để Zoom 100%
- Move linh kiện ( Di chuyển linh kiện ). Ta chọn linh kiện cần di chuyển. Right Click
và chọn Drag Objject
- Ta củng có thể Copy, Move, Rotate, Delete linh kiện
- Wire. (Vẽ dây nối chân các linh kiện ) chọn công cụ Selection Mode. Sau đó đưa
chuột lại chân linh kiện, khi đó con trỏ chuột có dạng một cây bút màu xanh. Click vào chân
linh kiện để nối dây vào chân đó, sau đó đưa chuột đến chân còn lại mà ta muốn
- Delete wire bằng cách Right Click 2 lần lên dây.Hình dạng đường đi của dây di qua
các điểm mà ta click chuột.
- Editing Part Labels. Có thể ẩn hoăc hiện tên, giá trị , thay đổi tên, giá trị của linh
kiện bằng cách: Right Click /Edit Properties. Check/Uncheck Hidden ( ẩn hiện tên, giá trị
linh kiện ).[5]
3. Kết quả mô phỏng mạch điện tử
Để làm ví dụ cho mô phỏng mạch điện tử bằng proteus trong bài viết sử dụng mạch
khuếch đại dùng transitor dùng cầu chia điện áp. Trước khi mô phỏng ta phải xác định các
thông số của mạch khuếch đại cần mô phỏng. [6, 7, 2]
Chọn bjt BC 107BP có các thông số sau hfe=100; hie=2k.
Xác định đặc tuyến ra của transitor bằng mạch mô phỏng như hình 5. Dùng công cụ
Graph mode/ DC TRANSFER CURVE ANALYSIS chọn các tham số VCE thay đổi từ 0-
12V, tham số IB thay đổi từ 0uA-10uA.
Tập san Kỹ thuật Đện- Điện tử Phân Hiệu ĐHH tại QT
Vol 1 | 5

Hình 5. Đặc tuyến ra của transistor

Chọn mạch phân cực bằng cầu chia điện áp, VCC=12V; VCE=5V; VBE=0,7; IC=1mA. Ta
có công thức đầu ra của bộ khếch đại.
VCC  I C .RC  VCE  I E .RE
Theo [1] công thức thực nghiệm ta có được.

1
VE  VCC  1.2V
10
VE 1.2
 RE    1.2k
I CQ 1mA
Thay RE=1.2k vào (1) ta có RC=5.8k, chọn RC=5.6k.
Để tính được R1, R2 ta dùng công thức sau [1]:

1
R2  RE  12k
10
Chọn R2=10k.
Tập san Kỹ thuật Đện- Điện tử Phân Hiệu ĐHH tại QT
Vol 1 | 6

Hình 6. Mạch khếch đại

Ta lại có

R2
VB  VCC  1,9V
R1  R2
Từ đây tính R1=53k chọn R1=51k.
Sau khi tính toán được các giá trị của mạch phân cực, ta thiết lập một mạch khuếch đại
như hình 6 trong proteus.
Để có được kết quả mô phỏng quá trình khuếch đại ta có thể sử dụng oscilloscope ảo
trong phần mềm, hoặc sử dụng công cụ analogue analysis để vẻ đồ thị. Khi sử dụng
oscilloscope, sau khi bấm nút mô phỏng, phần mềm sẽ cho ta một cử sổ có chứa digital
oscilloscope rất gần giống với một dao động ký thực ở phòng thí nghiệm, ta có thể căn chỉnh
các giá trị biên độ, chu kỳ… Sau đó qua các dạng đồ thị ta xác định được các hệ số khếch đại,
dạng sóng khuếch đại… dựa vào đồ thị mô phỏng hình 7 ta có thể xác định được tần số sóng
là 50hz, độ khuếch đại AC AV=-4,5 lần (giá trị này gần đúng với giá trị khi tính bằng công
thức -RC/RE=-4.6).
Tập san Kỹ thuật Đện- Điện tử Phân Hiệu ĐHH tại QT
Vol 1 | 7
Hình 7. Kết quả mô phỏng trên osciloscope

a)

b)
Hình 8. Kết quả mô phỏng trên analogue analysis
Tương tự nếu chúng ta dung công cụ analogue analysis, phần mềm sẽ cho ra kết quả
mô phỏng dạng đồ thị có số hiển thị như hình 8. Qua hình 8a ta cũng xác định được các giá
trị như phần trên. Trong hình 8b ta thấy được nếu biên độ của sóng vào lớn hơn ngưỡng
900m méo phần dưới, đến khi biên độ 1.5A méo cả 2 nữa.
4. Kết luận.
Bài viết đã giới thiệu tổng quan phần mềm proteus, giao diện phần mềm, làm quen với
thư viện linh kiện điện-điện tử phong phú và một số tính năng cơ bản của nó.
Việc nghiên cứu phần mềm proteus chỉ ra cho chúng ta một phương pháp mô phỏng
các mạch điện tử. Bài báo đã đưa ra nghiên cứu về mạch khuếch đại sử dụng cầu phân áp, kết
quả mô phỏng bằng cả osciloscope ảo và phần vẽ đồ thị chính xác của proteus.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Hòa, V.Đ., Hướng dẫn sử dụng proteus 7.2. 2011.
 Tập san Kỹ thuật Đện- Điện tử Phân Hiệu ĐHH tại QT
Vol 1 | 8
2. Нго, С.К., Моделирование переходных процессов в системе реактивно -
вентильного электродвигателя солнечных батарей. Известия Тульского
государственного университета. Технические науки, 2011. 6(1): p. 169-172.
3. До, Н.И. and С.К. Нго, Управление электромеханическими системами с
упругими связями. Научный альманах, 2015. 7(9): p. 636-639.
4. Нго, С.К., Н.И. До, and З.Х. Ан, Моделирование электропривода с частотным
управлением асинхронного двигателя. Известия Тульского государственного
университета. Технические науки, 2014(3).
5. Нго, С.К. Метод расчёта уровня надёжности электромеханической системы
солнечнорй батареи. in I международная заочная научно-практическая
конференция проблемы развития науки, медицины, образования (теория и
практика). 2013. ООО «НИКА-ГРУПП».
6. Boylestad, R.L. and L. Nashelsky, Electronic Devices and Circuit Theory, Eight
Edition. 2002: Prentice Hall (Pearson Education Inc.).
7. Tám, T.V., Mạch điện tử. 2010.

PROTEUS SOFTWARE APPLICATIONS FOR SIMULATION OF ELECTRONIC

Ngo Xuan Cuong
Department of Electrical Engineering - Hue University - Campus in Quang Tri
Abstract: This paper presents an overview of the Proteus software, application software to
simulate the transistor amplifier circuit using potentiometer bridge. In the paper method also
identified characteristics of the transistor, the method of drawing electronic circuits on software.
Simulation results bring higher accuracy.
Keywords: Proteus, amplifier circuit, potentiometer bridge.

Địa chỉ E-mail: cuongngoxuan@gmail.com

(BBT nhận bài: 01/10/2015, phản biện xong: 01/11/2015)

View publication stats