SmartPrep.

in

భారత రహజ్యాంగాం - ముఖ్య లక్షణాలు

ఫాయత మహజ్యాంగాం విశిశట లక్షణాల షభాశృయాం. మహజ్యాంగహతున ఩ూమతి చేమడాతుకి మహజ్యాంగ
఩మతశతత
ి కు 2 షాంఴతసమహల 11 నెలల 18 మోజులు ఩ట్టాంది.
రహజయాంగహ ఩రిశతత
ు ముదట షమావేవమైన తేది: డిసాంబర్ 9, 1946
రహజ్యాంగాం అమలలోకి ఴచ్చిన తేది: నఴాంబర్ 26, 1949

n
ు ముదటి అధయక్షుడు: షచ్చిదానాంద స఺నా ా
రహజ్యాంగ ఩రిశతత

.i
రహజ్యాంగ ఩రిశతత
ు షలహాదారు: బి.ఎన్. రహఴు
ఫాయత మహజ్యాంగ ఩రవేశిక దేశహతున “సహరవభౌమ, సహమయవహద, లౌకిక, ఩రజ్సహవమయ, గణతాంతర”
మహజయాంగహ ఩రకట్ాంచాంది. ఇాంద఼లోతు ఩రతి ఩దాతుకి విషి ాతబైన అయధాం ఉాంది

1. సహరవభౌమతవాం: ep
఩రతి షవతాంతర మహజ్యతుకి ఉాండాల్ససన భుఖ్యలక్షణాం శూహయవఫౌభతవాం. ఎలాాంట్ విదేశీ
Pr
వకుిల తుమాంతరణలో ఩రబుతవాం లేకతృో ఴడబే శూహయవఫౌభతవాం. ఫాయత్ తన విధానాలన఼
తాన఼ యూతృ ాందిాంచ఼కుాంట ాంది.
2. సహమయవహదాం:
t

మహజ్యాంగాం అభలోోకి ఴచిన఩ప఩డు ఈ ఩దాం లేద఼. 1976లో 42ఴ మహజ్యాంగ షఴయణ

ar

దావమహ శూహభయవహద, లౌకిక ఩దాలన఼ చేమహియు. శూహభయవహదాం అనే ఩దాం భుఖ్యాంగహ ఆమతిక
విధానాల యూ఩కల఩నలో ఩రబుతవ దాక఩థాతున తెల్సమజైషి ఼ాంది. ఆమతిక ఴయఴషి లో ఩రభుఖ్
తృహతర తృో ష఺ాంచడాం దావమహ షభాజాంలోతు అషభానతలన఼ తొలగతాంచడాతుకి ఩రబుతవాం
Sm

కాష఺చేషి ఼ాందతు మహజ్యాంగాం ఩రకట్ాంచాంది.

3. లౌకికాం:
ఫాయతదేవాంలో ఎలాాంట్ అధికహమతక భతాం లేద఼. మహజయాం ఏ భతాతూన అన఼షమతాంచద఼.
దేవాంలోతు ఩రతి ఴయకతి తనకు నచిన భతాతున నభమఴచ఼ి, ఆచమతాంచఴచ఼ి. మహజయాం ఏ
ఴయకతి లేదా షాంషి ఩టో భత తృహరతి఩దికన విఴక్ష చఽ఩ద఼. అతున భతాలన఼ ఩రబుతవాం
షభానాంగహ చఽష఼ిాంది.

For more information log on to http://SmartPrep.in

 SmartPrep.in

4. ఩రజ్సహవమయాం:
మహజ్యాంగ ఩రవేశిక ఩రకహయాం ఫాయత మహజ్యాంగహతున ఩రజలు యూతృ ాందిాంచ఼కునానయు. అాంటే
఩రబుతవ ఏమహ఩ట కు భూలకహయణాం ఩రజలే. ఈ ఩రజ్శూహవభయ షఽపమతితు ఴయోజన ఒట
సకుు, ఎతునకలు, తృహరథమిక సకుులు, ఫాధయతాముత ఩రబుతవ ఏమహ఩ట యూ఩ాంలో
మహజ్యాంగాంలో తృ ాంద఼఩యచాయు.
5. గణతాంతరాం:

n
ఫాయత మహజ్యాంగాం ఩రకహయాం మహజ్యధినేత (అధయక్షుడు) త౅రట్ష్ మహజు భాదిమతగహ

.i
ఴాంవతృహయాం఩యయాంగహ కహకుాండా, ఩మోక్షాంగహ ఩రజల చేత ఎతునకఴపతాయు. ఇది గణతాంతర
మహజ్యతుకి ఉాండే ఩రధాన లక్షణాం. అలాగై దేవాంలోతు ఩రబుతవ ఉదయ యగహలకు ఩రజలాందయూ
అయుులే
6. షుదీరఘ లిఖిత రహజ్యాంగాం:
ep
ఫాయత మహజ్యాంగాం ఩ర఩ాంచ దేశహల ల్సఖిత మహజ్యాంగహలోోకెలో ా అతి ఩ెదదది. మహజ్యాంగాం
Pr
అభలులోకి ఴచిన఩ప఩డు 395 ఆరిికల్స్, 8 షడయయల్స్, 22 భాగహలుగహ ఉాండేద.ి దీతున
దాష఺టలో ఉాంచ఼కుతు హెచ్.వి. కహభత్ ఫాయత మహజ్యాంగహతున ఐమహఴతాంతో తృో లాియు.
఩రషి ఼తాం 450 ఆమతటకల్సస, 25 ఫాగహలు, 12 షెడఽయల్సస ఉనానభ
t

కైాందర, మహశట ర ఩రబుతావల ఏమహ఩ట దగగ యునాంచ, తృహరథమిక సకుులు, విధ఼లు, ఆదేశిక
ar

షఽతారలు, ఩రబుతవ తృహలన, కహయయతుమహవసక ఴయగ ాం, నాయమఴయఴషి , తదితయ అాంశహలన఼

మహజ్యాంగాంలో వి఩పలాంగహ చమతిాంచాయు.
Sm

7. దృఢ, అదృఢ లక్షణాల షమమేళనాం:

>ఫాయత మహజ్యాంగహతున షఴమతాంచే ఩దధ తితు ఫట్ట దాఢ, అదాఢ లక్షణాల షబేమళనాంగహ
విశలోశకులు ఴమతణాంచాయు. కొతున అాంశహలోో శూహధాయణ బజ్మతటీ దావమహ తృహయో బాంట
మహజ్యాంగహతున షఴమతాంచఴచ఼ి. ఇది దృఢ రహజ్యాంగ లక్షణాం.
>భమతకొతున అాంశహలన఼ షఴమతాంచడాతుకి తృహయో బాంట లో భూడాంతతల బజ్మతట,ీ
షగహతుకి఩ెైగహ మహశుహటరల ఆమోదాం అఴషయాం. ఇది అదాఢ మహజ్యాంగ లక్షణాం. మహజ్యాంగాంలోతు

For more information log on to http://SmartPrep.in

 SmartPrep.in

368ఴ తుఫాంధన మహజ్యాంగ షఴయణ విధానాతున వివదీకమతషి ఼ాంది. భన మహజ్యాంగ తుమహమతలు

ఈ విధానాతున దక్షిణాప఺రకహ మహజ్యాంగాం న఼ాంచ స఻వకమతాంచాయు.
>కొతి మహశుహటరల ఏమహ఩ట , మహశుహటరల ఩ేయో ు, షమతసద఼దలు భాయిడాం, విధాన ఩మతశత్న఼ యద఼ద
చేమడాం, ఏమహ఩ట చేమడాం, తృౌయషతావతుకి షాంఫాంధిాంచన అాంశహలు ముదల ైనవహట్తు
శూహధాయణ బజ్మతటీ దావమహ షఴమతాంచఴచ఼ి.
>తృహరథమిక సకుులు, ఆదేశిక షఽతారల షఴయణ, నఽతన మహజ్యాంగఫదధ షాంషి ల

n
ఏమహ఩ట కు మెాండిాంట భూడాంతతల బజ్మతటీ అఴషయాం.

.i
>మహశట ఩
ర తి ఎతునక, అధికహమహలు, తదితయ కతలక అాంశహలోో షఴయణలు చేమాలాంటే
తృహయో బాంట లో మెాండిాంట భూడాంతతల బజ్మతటీతోతృహట దేవాంలోతు షగహతుకి఩ెైగహ మహశుహటరల
శహషనషబలోో కూడా భూడాంతతల బజ్మతటీ అఴషయాం.
8. ఏకకాందర లక్షణాలు ఉనన షమాఖ్య:
ep
భనదేవాంలో త౅రటనలో భాదిమతగహ ఩ూమతి ఏకకైాందర లక్షణాలుగహతూ, అబమతకహలో భాదిమతగహ
Pr
఩ూమతి షభాఖ్య ఴయఴషి లక్షణాలుగహతూ లేఴప. అనేక అాంశహలోో షభాఖ్య లక్షణాలు
ఉనన఩఩ట్క,త దేవ షభగరతన఼ దాష఺టలో ఉాంచ఼కుతు మహజ్యాంగ తుమహమతలు ఏకకైాందర ఴయఴషి
వెై఩ప ముగుగచఽతృహయు. అాంద఼కై మహజ్యాంగాంలో షభాఖ్య అనే ఩దాతున ఎకుడా
t

ఉ఩యోగతాంచలేద఼. ఫాయతదేశహతున మహశుహటరల షభుదామాంగహనే ఩ేమకునానయు. ఫాయత

ar

మహజ్యాంగ తుమహమతలు ఈ లక్షణాతున కెనడా రహజ్యాంగాం న఼ాంచ గరహాంచాయు.

>ఏకకాందర లక్షణాలు: ఑కై మహజ్యాంగాం, ఑కై తృౌయషతవాం, ఑కై ఎతునకల షాంఘాం, అఖిల
ఫాయత షమవవష఼లు కైాందరాం అధీనాంలో ఉాండటాం, ఏకతకాత నాయమఴయఴషి ముదల ైనవి.
Sm

>షమాఖ్య లక్షణాలు: ల్సఖిత మహజ్యాంగాం, దాఢ మహజ్యాంగాం, కైాందర మహశుహటరల భధయ అధికహమహల
విబజన, షవతాంతర నాయమ ఴయఴషి , దవాందవ షఫా విధానాం ముదల ైనవి.
9. నుహరో మాంటరీ ఩రభుతవ విధానాం:
త౅రటన భాదిమతగహ ఫాయతదేవాం తృహయో బాంటమవ ఩రబుతవ విధానాతున అన఼షమతషి ఼ాంది. కైాందరాంలో,
మహశుహటరలోో తృహయో బాంటమవ ఩దధ తిలో ఩రబుతావలన఼ ఏమహ఩ట చేశూి హయు. దీతు ఩రకహయాం ఩రబుతవాంలో
నాభభాతర, వహషి ఴ కహయయతుమహవసకులు ఉాంటాయు.

For more information log on to http://SmartPrep.in

 SmartPrep.in

కైాందరాంలో మహశట ఩
ర తి, మహశుహటరలోో గఴయనరలు నాభభాతర అధి఩తతలుగహ, ఩రధాన భాంతిర,
భుఖ్యభాంతతరలు వహషి ఴ అధి఩తతలుగహ ఴయఴసమతశూి హయు.

10.ఏకీకృత నాయయఴయఴషథ :
మహజ్యాంగాం దేవాంలో ఏకతకాత నాయమఴయఴషి న఼ ఏమహ఩ట చేస఺ాంది. మహజ్యాంగహతున
వహయఖ్ాయతుాంచడాం, అభలు చేమడాం, దిగుఴ కోయుటల఩ెై తుమాంతరణ ష఼఩఻రాంకోయుటకు భాతరబే

n
ఉాంట ాంది.
మహజ్యాంగాంలోతు 50ఴ తుఫాంధన నాయమశహఖ్న఼ కహయయతుమహవసక శహఖ్ న఼ాంచ వేయుచేషి ఼ాంది.

.i
తదావమహ నాయమఴయఴషి కు షవతాంతర ఩రతి఩తిి తు కల్స఩ాంచాయు.
11. నాయయ షమీక్ష:

ep
శహషనషబ యూతృ ాందిాంచన చటాటలు మహజ్యాంగ ఴయతిమైకాంగహ ఉాంటే వహట్తు కొట్టవేసే అధికహయాం
నాయమఴయఴషి కు కటట ఫెటట ాయు. దీతున నాయయ షమీక్ష అాంటాయు. ఈ విధానాతున ఫాయత
మహజ్యాంగ తుమహమతలు అబమతకహ మహజ్యాంగాం న఼ాంచ స఻వకమతాంచాయు.
Pr
12. సహరవజనీన ఴయోజన ఓటుసకుు:
ఫాయత మహజ్యాంగాంలోతు 326ఴ తుఫాంధన శూహయవజతూన ఒట సకుున఼ కల్స఩ష఼ిాంది. తుమవణత
t

ఴమష఼ ఴచిన తమహవత కులాం, భతాం, ల్సాంగ, తృహరాంత, ఴయగ విఴక్షత లేకుాండా అాందమతకత
ఒట సకుు లభిష఼ిాంది.
ar

మహజ్యాంగాం అభలోోకి ఴచిన఩ప఩డు తుమవణత ఴమష఼ 21 షాంఴతసమహలుగహ ఉాండేద.ి

1989లో 61ఴ మహజ్యాంగ షఴయణ దావమహ ఒట సకుు కతూష ఴమష఼న఼ 21 న఼ాంచ 18
Sm

షాంఴతసమహలకు తగతగాంచాయు.
13. నుహరథమిక సకుులు:
మహజ్యాంగాంలోతు 3ఴ ఫాగాంలో 12 న఼ాంచ 35 తుఫాంధన ఴయకు తృహరథమికసకుులన఼ విఴమతాం
చాయు. ఩రషి ఼తాం షభానతవ సకుు, శూహవతాంత్ర఩ప సకుు, ఩఻డనాతున తుమోధిాంచే
సకుు, భత శూహవతాంత్ర఩ప సకుు, విదయ శూహాంషుాతిక సకుు, మహజ్యాంగ ఩మతశృయ సకుులు
మహజ్యాంగాంలో ఉనానభ.

For more information log on to http://SmartPrep.in

 SmartPrep.in

ఆస఺ి సకుున఼ తృహరథమిక సకుుల జ్త౅తా న఼ాంచ తొలగతాంచ మహజ్యాంగఫదధ సకుుగహ

భామహియు. 32ఴ తుఫాంధనలో తృ ాంద఼఩యచన మహజ్యాంగ ఩మతశృయ఩ప సకుు అతయాంత
కతలకబైాంది. తృౌయులు తభ సకుులకు బాంగాం వహట్ల్సోన఩ప఩డు దీతున ఉ఩యోగతాంచ
నాయమశూహినాలన఼ ఆవరభాంచఴచ఼ి.
14. ఆదేశిక షయతారలు:
ఫాయత మహజ్యాంగాంలో 4ఴ ఫాగాం ఆదేశిక షఽతారలన఼ విఴమతషి ఼ాంది. వీట్తు భన మహజ్యాంగ

n
వేతిలు ఐమహోాండ్ మహజ్యాంగాం న఼ాంచ స఻వకమతాంచాయు. వీట్తు అభలు చేమడాం దావమహ శ్రయో
ే

.i
రహజయాం లేదా షాంక్షమ రహజయాం శూహి఩఺ాంచాలనేది మహజ్యాంగవేతిల అభిలాశ.
విధానాల యూ఩కల఩నలో కైాందర, మహశట ర ఩రబుతావలకు ఆదేశిక షఽతారలు భాయగ దయశకాంగహ
఩తుచేశూి హభ. కహతూ వీట్కి నాయమశూహినాల యక్షణ లేద఼.
15. నుహరథమిక విధులు:
ep
మహజ్యాంగాం అభలోోకి ఴచిన఩ప఩డు తృహరథమిక విధ఼లు లేఴప. షవరణస఺ాంగ్ కమిటీ
Pr
స఺తౄహయష఼లతో 1976లో 42ఴ మహజ్యాంగ షఴయణ దావమహ 10 తృహరథమిక విధ఼లన఼
మహజ్యాంగాంలో చేమహియు.
>మహజ్యాంగాంలోతు 4ఎ ఫాగాంలో 51ఎ తుఫాంధన కిాంద వీట్తు తృ ాంద఼఩యచాయు.
t

>86ఴ మహజ్యాంగ షఴయణ దావమహ 6-14 ఏళో భధయ ఩఺లోలాందమతకత తృహరథమిక విదయన఼
ar

అాందిాంచడాతున 11ఴ తృహరథమిక విధిగహ చేమహియు. అాంద఼ఴలో ఩రషి ఼తాం 11 తృహరథమిక విధ఼లు
ఫాయత మహజ్యాంగాంలో ఉనానభ.
Sm

16. అతయఴషర ఩రిసథ త

఺ తలు:
దేవాంలో అవహాంఛిత షాంఘటనలు జమతగతన఩ప఩డు, మహజ్యాంగ షాంక్షోబాం ఏయ఩డిన఩ప఩డు
అతయఴషయ ఩మతసి తి
఺ తు విధిాంచఴచ఼ి. భూడు యకహల అతయఴషయ ఩మతసి త
఺ తలన఼
మహజ్యాంగాంలో తృ ాంద఼఩యచాయు.
> 352ఴ నిబాంధన: దేవాం మీద ముదధ ాం లేదా విదేశీ ద఼మహకరభణలు షాంబవిాంచన఩ప఩డు,

For more information log on to http://SmartPrep.in

 SmartPrep.in

దేవాంలో లేదా దేవాంలోతు కొతున తృహరాంతాలోో అాంతయగ త శూహముధ తియుగుఫాటో ఴచిన఩ప఩డు

ఈ తుఫాంధనన఼ ఉ఩యోగతాంచ అతయఴషయ ఩మతసి తి
఺ విధిాంచఴచ఼ి. దీతున జ్తీమ
అతయభక ఩మతసి తి
఺ అాంటాయు.
>356ఴ నిబాంధన: ఏదెైనా ఑క మహశట ాంర లేదా కొతున మహశుహటరలోో మహజ్యాంగ ఴయఴషి
విపలబైన఩ప఩డు అకుడ అతయఴషయ ఩మతసి తి
఺ తు ఩రకట్ాంచఴచ఼ి. దీతున మహజ్యాంగఫదధ
అతయభక ఩మతసి తి
఺ అాంటాయు.

n
>360ఴ నిబాంధన:

.i
దేవ ఆమతిక స఺ియతావతుకి భు఩ప఩ వహట్ల్సోన఩ప఩డు ఈ తుఫాంధన దావమహ అతయఴషయ ఩మతసి తి
఺
విధిశూి హయు. దీతున ఆమతిక అతయభక ఩మతసి తి
఺ అాంటాయు.

ep
t Pr
ar
Sm

For more information log on to http://SmartPrep.in

 SmartPrep.in

n
.i
ep
t Pr
ar
Sm

For more information log on to http://SmartPrep.in