8 Department of Education

National Capital Region

SC HOO LS DIVISIO N OFF IC E
MARIKINA CITY

FILIPINO
Unang Markahan-Modyul 5:
Paghihinuha Batay sa mga Ideya
at Pangyayari sa Akda at Pag-uugnay
ng Dating Kaalaman sa Binasa

May-akda: Erwin L. San Juan

Tagaguhit: Paolo N. Tardecilla

City of Good Character

DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
 Alamin
Ang modyul na ito ay binubuo lamang ng isang aralin.
 Aralin 1 – Paghihinuha Batay sa mga Ideya at Pangyayari sa Akda
at Pag-uugnay ng Dating Karanasan sa Binasa

Sa pag-aaral ng modyul na ito, inaasahang maisagawa mo ang

sumusunod:
A. napagbabalik-aralan ang paghihinuha;
B. nahihinuha ang mga kalalabasan ng mga pangyayari batay sa mga
ideya at pangyayari sa akda; at
C. naiuugnay ang dating kaalaman sa mga pangyayari sa akda.

Subukin
Bago ka magpatuloy, magbigay ng ilang hinuha sa sitwasyon na nasa ibaba.

Sitwasyon 1: Si Zach Lavine ay nag-aaral sa sekondaryang paaralan sa Marikina,

ngayon ay papasok siya sa ika-8 baitang na may kinakaharap na epidemnya sa
ating bansa. Ano ang mahihinuha mo ngayon sa sistema ng pag-aaral ni Zach
Lavine. Ang aking hinuha ay

Sitwasyon 2: Nagbakasyon ang mag-anak ni Mang Reynaldo sa Boracay noong

nakaraang Hunyo. Maaga silang nakarating sa kanilang paroroonan subalit
napansin nila na ang kalangitan ay nagbabadya ng di maganda. Ano ang
mahihinuha mo sa bakasyon ng mag-anak ni Mang Reynaldo? Ang aking hinuha
ay

Sitwasyon 3: Panahon na naman ng tag-ulan, inihahanda na ng mag-asawang

sina Vanessa at Bernie ang mga maaaring gamitin lalo na sa panahong ng tag-ulan,
dahil madalas bahain ang kanilang lugar. Ang mga kagamitan tulad ng pagkain at
mga delata, flashlight, malinis na tubig at marami pang iba. Ano ang mahihinuha
mo sa ginawa ng mag-asawa? Ang aking hinuha ay
_________________________________________________________________________________

2
City of Good Character
DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
 Aralin Paghihinuha Batay sa mga Ideya
at Pangyayari sa Akda at Pag-uugnay
1 ng Dating Kaalaman sa Binasa

Sa araling ito ay pag-aaralan mo ang paghihinuha batay sa mga ideya at

pangyayari sa akda at pag-uugnay ng dating kaalaman sa binasa. Malilinang ito
kung maisasagawa mo nang matapat ang mga gawain.

Balikan

Magbalik-aral ka tungkol sa paghihinuha batay sa mga ideya at pangyayari

sa akda at dating kaalaman sa binasa. Ano sa tingin mo ang kalalabasan ng mga
pangyayaring nakalahad sa bawat bilang. Maghinuha batay sa iyong nabasa o
napakinggang akda. Bilugan ang letra ng tamang sagot at ipaliwanag iyong naging
hinuha.

1.Kung hindi nagkaroon ng hidwaan si Agyu sa ibang Moro

a. katuwang ng ibang Moro at si Agyu sa pakikipaglaban sa ibang dayuhan.
b. patuloy pa rin na pakikipaglaban nila Agyu sa mga ibang Moro
c. masayang namumuhay ang pamilya ni Agyu kasama ang ibang Moro
Paliwanag: ________________________________________________________________
2. Nais ni Tanagyaw na makipaglaban ngunit pinigilan ito ni Agyu
a. ayaw ni Agyu na masawi ang pinakabata niyang anak
b. nais nito na mag ensayo pa si Tanagyaw para sa muling pakikipaglaban
c. hindi pa panahon para siya’y lumaban sa mga kaaway
Paliwanag: ________________________________________________________________
3. Ang mga kaaway ng kanilang lahi ay kinalaban ni Tanagyaw
a. maraming buhay ang nawala sa hanay nil Tanagyaw
b. natalo niya ang mga kalaban at namuno na siya sa kanilang lugar.
c. nagkaroon ng kasunduan ang dalawang panig na magkaayos
Paliwanag: ________________________________________________________________

4. Sumang-ayon si Agyu na ikasal sina Tanagyaw at Paniguan

a. upang magkaroon ng pamilya si Agyu at maging mabuting ama ito sa kanyang
mga anak at sa kanyang nasasakupan.
b. para matapos na ang mga hidwaan laban sa mga Moro
c. dahil natalo si Tanagyaw sa mga kalaban at ito ang naging kasunduan.
Paliwanag: ________________________________________________________________
5. “Ibibigay ko na sa iyo ang Sunglawon. Ipagtatanggol mo ito at pamamahalaan ito
nang may hustisya at pagpapahalaga sa mga tao.”

3
City of Good Character
DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
 a. magiging mabuti at mahusay na pinuno si Tanagyaw
b. upang huminto na siya sa pakikipaglaban
c.mapanatili nito ang ugnayan nila sa iba pang Moro
Paliwanag: ________________________________________________________________

Tuklasin
A. Panimula

Basahin mo ang senaryo sa ibaba at pagkatapos ay ipikit mo ang iyong mga mata
upang isipin kung ano ang maaaring paghihinuha mo tungkol dito. Isulat sa
hiwalay na papel ang iyong kasagutan.

Senaryo: May isang babae na umiiyak habang sinusuyo

ng isang lalaki.

B. Pagbasa/Pakikinig
Ngayon naman ay sisimulan na natin ang bagong aralin. Basahin at
unawain ang akdang Si Tuwaang at ang Dalaga ng Buhong na Langit. At sagutin
ang mga sumusunod na gabay na tanong. Kung nais mo naman na pakinggan ito,
Punthan ang link na ito https://www.youtube.com/watch?v=8Ti5kQ1S6fI

Si Tuwaang at ang Dalaga ng Buhong na Langit

Sa Kaharian ng Kuaman, may isang lalaking nagngangalang Tuwaang.

Tinawag niya ang kaniyang kapatid na si Bai.
Lumapit si Bai, at ito ay nagdala ng nganga. Ang magkapatid ay ngumuya
ng nganga. Sinabi ni Tuwaang na may dalang mensahe ang hangin na
pinapapunta siya sa kaharian ni Batooy, isang bayani sapagkat may dalagang
dumating sa kaharian ngunit hindi siya nakikipag-usap sa mga kalalakihan doon,
kaya pinatawag ng isa sa mga kalalakihan ang hangin para ipatawag si Tuwaang.
Hindi pumayag si Bai sa gagawing paglalakbay ni Tuwaang. Kinakabahan si
Bai sa maaaring mangyayaring masama kay Tuwaang. Pero hindi nakinig si
Tuwaang sa sinabi ni Bai. Agad-agad na naghanda si Tuwaang at isinuot ang
kanyang mga armas. Kinuha niya ang kaniyang sibat at kalasag at tinawag ang
kidlat upang dalhin siya sa lugar ng Pinanggayungan.
Pagkarating doon ay bumisita siya sa bahay ng Binata ng Pangavukad.
Sinamahan siya ng binata ng Pangavukad sa kaniyang paglalakbay.
Sila’y nakarating sa tahanan ni Batooy. Humiga si Tuwaang sa tabi ng
dalagang nagbalita sa kaniya at kaagad na nakatulog. Bumunot ang dalaga ng
isang buhok ni Tuwaang na nakalawit. Nagsalita ang dalaga at nakilala na nila ang
isa’t isa.

4
City of Good Character
DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
 Ang dalaga ay ang Dalaga ng Buhong na Langit. Tumakas siya at nagtatago
mula sa Binata ng Pangumanon, isang higante na may palamuti sa ulo na abot
ang mga ulap. Gusto siyang pakasalan ng binata ngunit tinanggihan niya ang alok
nito.
Nagalit ang binata at sinunog ang bayan ng dalaga. Sinundan niya ang
dalaga saan man siya mapadpad at sinunog niya ang mga bayan na pinagtataguan
ng dalaga, kaya naghanap ang dalaga ng pagtataguan sa mundong ito.
Pagkatapos magkuwento ang dalaga kay Tuwaang, dumating bigla ang
Binata ng Pangumanon, balot ng apoy, at pinagpapatay niya ang mga tao sa
kaharian ni Batooy.
Naglaban si Tuwaang at ang Binata ng Pangumanon gamit ang kanilang
mga sandata. Ngunit magkasinlakas silang dalawa, at nasira ang kanilang mga
sandata. Tinawag ng Binata ng Pangumanon ang kaniyang patung, isang
mahabang bakal. Ito’y kaniyang ibinato at pumulupot kay Tuwaang. Lumiyab ito
ngunit itinaas ni Tuwaang ang kaniyang kanang bisig at namatay ang apoy.
Tinawag ni Tuwaang ang kaniyang patung at ibinato sa binata. Lumiyab ito at
namatay ang binata. Pagkatapos ng labanan ay binuhay niya ang mga namatay na
tauhan gamit ng kaniyang laway. Dinala niya ang dalaga sa kaniyang bayan sakay
ng kidlat.
Ikinuwento ng Gungutan na nakita niya sa kaniyang panginip na darating si
Tuwaang sa Kawkawangan. Inalok naman ni Tuwaang ang Gungutan na sumama
sa paglalakbay niya; tinanggap naman ito ng Gungutan. Tumuloy na sila sa
paglalakbay.
Nakarating si Tuwaang at ang Gungutan sa kasal. Dumating ang Binata ng
Panayangan, na nakaupo sa gintong salumpuwit, ang Binata ng Liwanon, ang
Binata ng Pagsikat ng Araw, at ang Binata ng Sakadna, ang ikakasal na lalaki, at
kaniyang 100 pang tagasunod. Nakiusap ang Binata ng Sakadna na linisin ang
mga kalat sa kasal (o mga hindi imbitado/kailangang bisita) ngunit sinagot naman
siya ni Tuwaang na may pulang dahon (mga bayani) sa okasyon.
Nagsimula ang mga unang seremonya ng kasal. Binayaran ng mga kamag-
anak ang mga savakan (mga bagay para sa babaeng ikakasal at mga nakabalot na
pagkain na inaalay ng mga kamag-anak ng lalaking ikakasal) ng babaeng ikakasal,
hanggang may naiwang dalawang hindi mabayaran. Umamin ang Binata ng
Sakadna na hindi niya kayang bayaran ang dalawang bagay, pero tinulungan siya
ni Tuwaang gamit ng paglikha ng isang sinaunang gong bilang kapalit sa unang
bagay at gintong gitara at gintong bansi (o gintong plawta) sa pangalawang bagay.
Lumabas ang Dalaga ng Monawon, ang dalagang ikakasal para magbigay ng
nganga sa lahat ng bisita.
Pagkatapos niyang bigyan ang lahat ng panauhin ng nganga, umupo siya sa
tabi ni Tuwaang. Nagalit ang Binata ng Sakadna. Hinamon ng binata si Tuwaang
sa labas ng bahay. Ang Gungutan, samantala ay nakapatay na ng mga kasama ng
binata hanggang sa anim na lang ang natira. Nagkipaglaban ang dalawa sa anim
na kalaban hanggang ang natira na lamang ay si Tuwaang at ang Binata ng
Sakadna.
Binato nang napakalakas ni Tuwaang ang binata at lumubog siya sa lupa at
nakita niya ang isa sa mga tagapagbantay ng mundong ilalim. Bumalik agad sa
mundo ang binata at itinapon naman si Tuwaang sa mundong ilalim, kung saan

5
City of Good Character
DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
nakita rin ang tagapagbantay rito. Nalaman ni Tuwaang ang kahinaan ng binata,
at pagkalabas niya roon, kinuha ang gintong plawta na nagtataglay ng buhay ng
binata. Dahil mas ginusto ng binata na mamatay kaysa mapabilang sa kampon ni
Tuwaang, sinira ni Tuwaang ang plawta at ang binata ay unti-unting namatay.
Inuwi ni Tuwaang ang dalaga sa Kuaman kung saan siya ay naghari
habambuhay.

C. Pag-unawa sa Binasa/Pinakinggan

1.Tungkol saan ang binasang Epiko?

2. Saang epiko nagmula ang iyong binasa?
3. Ano ang mensaheng dala ng hangin kay Tuwaang?
4. Anong dahilan bakit bumunot ng buhok ang Dalaga kay Tuwaang?
5. Paano nagalit ang Binata ng Pangumanon sa Dalaga ng buhong ng langit?
Ilarawan.
6. Isalaysay ang pakikipaglaban ni Tuwaang sa Binata ng Pangumanon?
7. Sa paanong paraan nalaman ni Tuwaang ang kahinaan ng Binata ng Sakadna?
Natalo niya ba ito?
8. Ano-ano ang mga tradisyon, kultura at pag-uugali na sumasalamin sa epikong
binasa?
9. Bilang isang Pilipino, naniniwala ka ba sa mga pamahiin, anting-anting at
gayuma? Bakit?
10. Ano-anong mga dating kaalaman mo ang maiuugnay sa binasa? Bakit ito
kaugnay sa binasa?

D. Paglinang ng Talasalitaan

Magbigay ng kahulugan batay sa mga nakadiin na salita na ginamit sa akda

upang higit na maunawaan ang nilalaman nito.

1.Dumating ang binata ng Panayangan na nakaupo sa gintong salumpuwit.

Kahulugan: ____________________________________________________
2. Tinawag ng Binata ng Pangumanon ang kanyang patung.
Kahulugan: ____________________________________________________
3. Ang magkapatid ay ngumuya ng nganga.
Kahulugan: ____________________________________________________
4. Tinulungan siya ni Tuwaang gamit ang paglikha ng isang sinaunang gong.
Kahulugan: ____________________________________________________
5. Kinuha niya ang kanyang sibat at kalasag at tinawag si Kidlat.
Kahulugan: ____________________________________________________

6
City of Good Character
DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
 Suriin
Ang paghihinuha ay isang prosesong pag-iisip na ginagamit upang maihayag
ang mga maaaring mangyari batay sa mga sitwasyon o kondisyon.

May mga tiyak na salitang ginagamit sa paghihinuha at ilan sa mga ito ay

ang sumusunod:

ang tingin ko ay… di kaipala…

siguro… marahil…
baka… ‘di malayo…
yata… sa palagay ko…
tila…

Ang pagbibigay ng hinuha o haka-haka ay maaaring positibo o negatibo

batay sa nagiging daloy ng mga pangyayari. Kaya’t kailangan maging maingat sa
pagpapahayag upang hindi makasakit ng damdamin ng kapuwa.

Samantala, ang bawat mambabasa ay may mga naunang kaalaman o

maging karanasan na maaaring iugnay sa binasa. Sa pag-uugnay ng dating
kaalaman, lalo nating napagtitibay kung tama o mali ang mga bagay-bagay sa
akda man o maging sa totoong buhay.

Pagyamanin

Ngayon naman ay palawakin natin ang iyong kaalaman, Batay sa iyong

interes. Pumili ng isang gawain na sa tingin mo ay magagawa mo ayon sa iyong
kagustuhan.

7
City of Good Character
DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
 Pamantayan sa Pagmamarka:

 Pagkamalikhain (Orihinalidad) - 50
 Nilalaman/Gamit ng mga Salita - 30
 Kalinisan/Presentasyon - 20
Kabuuang Puntos - 100

Puna ng Guro:
______________________________________________________
______________________________________________________

Isaisip

Ang paghihinuha ay batay sa mga ideya at pangyayari sa akda at

dating kaalaman sa binasa na nakatutulong upang malaman ang
posibleng mangyari sa kuwento. Nagbibigay din ito ng hudyat
upang pagtuunan ng pansin ang mga susunod pang pangayari sa
kuwento.

Isagawa
Ilapat natin sa tunay na buhay ang natutuhan mo sa ating aralin. Gumawa
ng isang liham sa iyong matalik na kaibigan o kapatid na maaari mong
pagsabihan tungkol sa akdang iyong nabasa. Maaari mo itong ikuwento
muna sa kanya upang maunawaan niya ang takbo ng mga pangyayari.
Matapos nito hingin mo sa kanya ang paghihinuha niya batay sa ideya at
pangyayari sa akda. Gamitin ang rubrik na sa bahaging PAGYAMANIN

8
City of Good Character
DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
 Tayahin

Ngayong naunawaan mo na ang ating aralin, oras na para sukatin natin ang
iyong natutuhan. Ibigay ang iyong pahihinuha batay sa mga ideya at pangyayari sa
akdang binasa. Piliin lamang ang letra ng tamang sagot.
1.Hindi pumayag si Bai sa gagawing paglalakbay ni Tuwaang. Ang mahihinuha ko
sa pahayag na ito ay ____________________________________________.
a. ayaw ni Bai na mapamahak si Tuwaang sa kanyang paglalakbay
b. naisip niya na baka hindi na bumalik si Tuwaang at doon na manirahan.
c. nais lamang ni Bai na sumama sa paglalakbay ni Tuwaang.

2. Tumakas siya at nagtatago mula sa Binata ng Pangumanon, isang higante na

may palamuti sa ulo naabot ang mga ulap. Ang mahihinuha ko ay ______.
a. natatakot ang dalaga sa binata kaya siya ay tumakas.
b. nais ng binata na pakasalan ang dalaga subalit tumanggi at tumakas ito.
c. naramdaman ng dalaga na may masamang balak ang binata sa kaniya.

3. Naglaban si Tuwaang at ang Binata ng Pangumanon gamit ang kanilang mga

sandata. Ang mahihinuha ko sa pahayag na ito ay ________________________.
a. parehong nasawi sa pakikipaglaban sina Tuwaang at ang Binata ng
Pangumanon
b. Namatay ang Binata ng Pangumanon gamit ang kapangyarihan ni Tuwaang at
muling binuhay ang bayan ng dalaga.
c.Nagtagumpay ang Binata ng Pangumanon kay Tuwaang at bumalik na ito sa
kanyang kaharian.

4. Umamin ang Binata ng Sakadna na hindi niya kayang bayaran ang dalawang
bagay para sa kanyang babaeng pakakasalan. Ang mahihinuha ko sa pahayag
na ito ay _________________________________________________________.
a. Hindi na natuloy ang kasal dahil sa hindi nabayaran ng Binata ng Sakadna
ang dalawang bagay.
b. Nagalit ang Dalaga ng Monawon sa Binata ng Sakadna.
c. Tinulungan ni Tuwaang ang Binata sa kanyang problema at kaagad itong
lumikha ng dalawang bagay.

5. Inuwi ni Tuwaang ang dalaga sa Kuaman kung saan siya ay naghari

habambuhay. Ang mahihinuha ko sa pahayag na ito ay _______________________.
a. Ginawang alipin ni Tuwaang ang dalaga sa kanyang kaharian.
b. Naging payapa at maayos ang pamumuhay ni Tuwaang at ang dalaga sa
kaharian.
c. Ipinakasal ni Tuwaang sa kanyang kapatid na si Bai ang dalaga upang
pamunuan ng dalawa ang kanilang kaharian.

9
City of Good Character
DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
 Karagdagang Gawain
Lalo pang palawakin ang iyong kakayahan. Sumulat ka ng
isa o dalawang talata na maaaring maging katapusan ng epikong
binasa na pinamagatang “Si Tuwaang at ang Dalaga ng Buhong
na Langit”. At naiuugnay mo ang dating kaalaman sa mga
pangyayari sa akdang binasa.
Pamantayan sa Pagmamarka:

 Pagkamalikhain (Orihinalidad) -5
 Nilalaman/Gamit ng mga Salita -3
 Kalinisan/Presentasyon -2
Kabuuang Puntos - 10
Puna ng Guro:
____________________________________________________________
____________________________________________________________

Natutuwa ako sa iyong ipinakitang kagalingan sa ating talakayan. Binabati

kita! Sige, hanggang sa muli!

Susi ng Pagwawasto

BALIKAN TALASALITAAN

1. C 1. silya/upuan
2. A 2. mahabang bakal/panali
3. B 3. pinaghalo halong buyo o
4. A apog na binalot sa dahon
5. A ng ikmo
4. instrumento
5. panangga

10
City of Good Character
DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
http://www.thephilippineliterature.com/si-tuwaang-at-ang-dalaga-ng-
buhong-na-langit/
https://www.youtube.com/watch?v=8Ti5kQ1S6fI

11
City of Good Character
DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
 Bumubuo sa Pagsulat ng Modyul

Manunulat: Erwin L. San Juan (Guro, BNHS)

Mga Editor: Maru U. Panganiban (Guro, JDPNHS)
Perlita Ponsal (BNHS)
Daniel De Guzman (SRNHS)
Tagasuri Panloob: Galcoso C. Alburo (EPS-Filipino)
Tagasuri Panlabas:
Tagaguhit: Paolo N. Tardecilla (KNHS)

Tagalapat: Jee-jay B. Canillo (NHS)

Tagapamahala:
Sheryll T. Gayola
Pangalawang Tagapamanihala
Pinunong Nanunuparan - Tanggapan ng Tagapamanihala

Elisa O. Cerveza
Hepe – Curriculum Implementation Division
Pinunong Nanunuparan - Tanggapan ng Pangalawang Tagapamanihala

Galcoso C. Alburo
Superbisor sa Filipino

Ivy Coney A. Gamatero

Superbisor sa Learning Resource Management Section

12
City of Good Character
DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE