Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 12

qarTuli

5
literatura
moswavlis wigni
nawili

nino gordelaZe
TinaTin kuxianiZe

grifminiWebulia saqarTvelos
ganaTlebis, mecnierebis, kulturisa da
sportis saministros mier 2018 wels.
Sinaarsi

Tavi 6.
TanagrZnoba da sinanuli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

ia vaJa-fSavela . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
qarTlis tyve xalxuri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
muxa revaz inaniSvili . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
Teoria. Canaxati . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

Tavi 7.
vaJkacsa – guli rkinisa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

sagmiro leqsebi qarTuli xalxuri poeziidan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16


daTuna gociriZe (Zveleburi ambavi) akaki wereTeli. . . . . . . . . . . . . . . 18
Teoria. pirdapiri da iribi naTqvami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

Tavi 8.
sicili gadamdebiao! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

ra ufro sakvirvelia xalxuri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25


I. WaSi Cavardnilis igavi SoTa rusTaveli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
II. daTvi da monadireni sulxan-saba orbeliani . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
ambad gagonilni ilia WavWavaZe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
razed icinodnen yvavilebi? revaz inaniSvili . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
Teoria. iumori, ironia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40

Tavi 9.
da me vigoneb.... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41

Semodioda CvenSi kalanda ana kalandaZe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42


Teoria. werili . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
nikolooz gostaSabiSvili (saaxalwlo moTxroba) ilia WavWavaZe . . .45
xelosnoba saqarTveloSi (nawyvetebi) filipe gogiCaiSvili . . . . . . . 51
Teoria. leqsikoni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55

Tavi 10.
dedaenis Zala . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57

iavnanam ra hqmna? (moTxroba) iakob gogebaSvili . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58


Teoria. wigni da kino . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
poeziis saRamo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83

leqsikoni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85
Tavi

me- 6
TanagrZnoba
da sinanuli
vaxsenoT erTxel kideva
Cveni lamazi mxareo,
RmerTo, uSvele turfasa,
gza gaunaTe, mTvareo!
vaJa-fSavela
aq Seiswavli...
ia vaJa-fSavela muxa r. inaniSvili
qarTlis tyve xalxuri Teoria. Canaxati

Temis Sesavali
mohyevi ambavs Seni cxovrebidan, romelmac SenSi
TanagrZnoba an sinanuli gamoiwvia.
imsjeleT vaJa-fSavelas strofSi gamovlenili ganwyobis
Sesaxeb.
ia
6

TanagrZnoba da sinanuli
1.
uRran tyeSi mosuli var.… sanam cocxali var, Cemi silamaziT da-
vatkbob tyes, balaxs da im gaRmidan gamomcqeral gulxavsian kldes,
surnelebas mivafrqvev aremares. yvelas vuyvarvar: ager im yunWs*
Tvali sul Cemken uWiravs, micinis xolme, unda, CemTan movides,
makocos, magram ar SeuZlia, mxolod Soridan gamicinebs, gamiRimebs
sacodavi, Tumca uSnod, magram gulkeTiloba ki didi gadaefineba
xolme pirze.
gana marto imas uxaria Cemi sicocxle? wverxmeli xeebic me damx-
arian zevidan, TviTon TavSiSvelni, totebs me mafareben: Cvens ias ar
Sescivdes, an araferma awyinoso. pirdapir Sxapuna wvimas ar uSveben
Cemamde: wvimas SeuZlia erTbaSad Camomacalos foTlebi. ufoTle-
bod yofna CemTvis da sikvdili erTia. ara, xeebi: aryi, wifeli, Txi-
li, Tameli, dudgula garSemo mexvevian, wvimis nams inaxaven tote-
biT, foTlebiT da mere nel-nela mamcvreven* pirze TiTo namobiT,
wveT-wveTad, pirs mbanen.
me yels moviRereb da vinatreb, neta simRera SemeZlos, neta dam-
badebels CemTvis niWi moeca, rom meqo maRla ca da Rrubeli, mze, es
Cemi mfarveli xeebi, es mTebi, is Walebi da Rabua Citebi, romelnic
xmel, yviTel foTlebSi Cem win dagogaven* da xandaxan SemomWikWike-
ben pirSi, maTamaSeben, uxariaT Cemi sicocxle.
Cemi erTi Tvis sicocxle sxvis ocdaoTxi Tvis sicocxles sjobia,
magram didxans sicocxles ki danatrebuli var.
dilas erTma wiflisCitam igaloba, lamazi ram iyo, – yelwiTeli,
Rabua*. imasac CemsaviT Tavi moswonda, ixedeboda gulze da mxrebze.
yvelas moswons Tavi, yvelas uxaria sicocxle, yvelas uyvars buneba.

5
6 upasuxe SekiTxvebs
TanagrZnoba da sinanuli

1. saidan Cans, rom ia, marTlac, lamazia?


2. rogori damokidebuleba aqvs ias tyesTan, kldesTan, balaxTan?
3. rogor axasiaTebs ia yunWs?
4. Seni azriT, ratom iyvnen xeebi wverxmeli, `TavSiSvelni~?
5. rogor epyrobian ias xeebi?
6. ras natrobs ia?
7. Seni azriT, ras gulisxmobs ia naTqvamSi: `Cemi erTi Tvis sicocxle
sxvis ocdaoTxi Tvis sicocxles sjobia~?
8. ra saerTo, msgavsi Tvisebebi aqvT iasa da wiflisCitas?
9. ra ganwyoba sufevs tyeSi? rogori urTierToba aqvT mcenareebsa
da frinvelebs erTmaneTTan? daimowme teqstidan is sityvebi
da gamoTqmebi, romlebic migvaniSnebs tyis binadarTa
keTilganwyobaze.
10. am nawarmoebSi ia Tavis ambavs mogviTxrobs, yunWs ki ia uyvars da
ucinis mas, Citebi ias aTamaSeben...… ra ewodeba mxatvrul xerxs,
romelsac aseT SemTxvevebSi iyenebs mwerali?

moZebne
11. aRniSne, teqstis romel abzacebSi Cans iis mimarT a) xeebis,
b) frinvelebis, g) yunWis damokidebuleba.
12. ipove moTxrobaSi adgili, saidanac Cans, rom tye, marTlac, uRrani
iyo.
13. moZebne iseTi winadadebebi, romlebSic gadmocemulia tyis
binadarTa xalisiani ganwyoba.

imsjele
14. daakvirdiT mwerlis miniSnebebs da daaxasiaTeT: klde, yunWi, xeebi,
Citebi.

dawere
15. dawere am moTxrobis sami monakveTis Sinaarsi:
a) ia da yunWi,
b) ia da xeebi,
g) ia da Citebi.

16. gviambe moTxrobis Sinaarsi mesame pirSi, warsul droSi; daiwye ase:
`uRran tyeSi ia amovida da Tavisi silamaziT atkbobda aremares...~

6
2.
guSin cam iWeqa. Weqa-quxili Cven ar gvaSinebs: quxili wvimis mo- 6
maswavebelia, wvimis mosvla mcenareebs uxariaT. axla isini axal

TanagrZnoba da sinanuli
kabebs da qaTibebs* Caicvamen. ai, es ori dRea, rac Cemi dobili sa-
sutelac amoCnda. uxaria sacodavs, sul Tavs ukravs dedamiwas, mzis
sinaTles. mze – mamaa, zevidan dagvyurebs da gvealerseba, Tvalyurs
gvadevnebs.
meCurCuleba sasutela, zRaprebs miambobs sicocxleze, siyvar-
ulze. xandaxan gadaikiskisebs, gadamexveva da makocebs... guSin dil-
iT me da Cemma dobilma orivem vitireT...
ra Seubralebelia kaci?! rasac ki dainaxavs, unda, rom Tavis sa-
sargeblod moixmaros. albaT, ver afasebs Cvens silamazes! Cven win
kacma gamoiara, cal mxarze culi edo, meoreze Tofi ekida. miadga
erT mSvenier totgarTxmul wifels, dauSina culi da waaqcia. sa-
bralo, rodesac waiqca, daikvnesa. Cvens iqiT guguliskaba amosu-
liyo da jer xmel, Camocvenil foTols ar amoscileboda. rodesac
xe waiqca, gadaacala zevidan foTlebi da wiTlad gamobrWyvinda,
cremlebi dasxmoda CaRrmavebul gulSi.
SuadRisas daRlil-daqanculi qedani movida, dajda Cven win
Telis* totze da daiwyo RuRuni. uxaroda imasac gazafxulis mos-
vla. uceb Tofi gavarda, qedanma xma gakminda, jer fexiT Camoekida
totze, mere Zirs Camovarda, Cem win daeca. me da sasutelas kankali
mogvivida...… me garkveviT araferi mesmis, mxolod raRac bubuni,
griali, bundi* Jriamuli modis Cemamde...

vahme, ra sabralo ari


ia, mosuli mTazeda!
beCavs* daazrobs sicive,
an elvas dahkravs Tavzeda;
RmerTs miucia sawylisad*
mokle sicocxlis Jamia,
qveynisa misgan Sveneba
erTi beCavi wamia...

vaJa-fSavela

upasuxe SekiTxvebs
1. ratom ar aSinebs ias Weqa-quxili?
2. ras niSnavs naTqvami: `axla isini (mcenareebi) axal kabebs da qaTibebs
Caicvamen~?
3. vis uambobs sasutela zRaprebs da ras exeba misi monaTxrobi?
4. ganmarte, ras da ratom uwodebs ia mzes?
5. ratom aris, iis TqmiT, kaci Seubralebeli?
6. ganmarte, ra arRvevs tyis harmonias moTxrobis bolo abzacSi?

7
6 7. adamianis ra Tvisebebs gamokveTs mwerali am moTxrobaSi?
8. ia TviTon hyveba Tavis ambavs. vin ambobs moTxrobaSi leqss: `vahme, ra
TanagrZnoba da sinanuli

sabralo ari~?
9. rogor daaxasiaTeb mwerals, romelmac aseTi nawarmoebi Seqmna? ra aris
misi mizani?

imsjele
10. Seni azriT, risTvis cocxlobs ia; ras migaxvedra am moTxrobam?

moZebne teqstSi
11. moZebne sityva, romelic migvaniSnebs, rom sasutela mxiarulia.
12. moZebne gamonaTqvami, romelic migvaniSnebs, rom guguliskaba Zalian
patara iyo.
13. leqsSi, romelic moTxrobas axlavs, iaze naTqvamia: `qveynisa misgan
Sveneba erTi beCavi wamia~. moZebne teqstSi msgavsi Sinaarsis winadadeba.
14. moTxrobis pirvel monakveTSi tyis binadarTa cxovreba daxatulia
naTel ferebSi. moZebne is winadadeba, romelSic ganwyoba icvleba.
15. ia Tavis gancdebs mogviTxrobs, yunWi icinis, Citebi TamaSoben,
sasutela zRapars hyveba...… moZebne teqstSi sxva adgilebic, sadac
mcenareebs, frinvelebsa da usulo sagnebs adamianis Tvisebebi
miewereba.

imsjele
16. daakvirdi, ra damokidebuleba aqvT mcenareebs, frinvelebs erTmaneTis
mimarT, tyis mimarT; Seadare maT damokidebulebas adamianis
damokidebuleba bunebis mimarT.
17. ra aris is mTavari Tviseba, romelic axasiaTebs tyis binadarT:
mcenareebsa da frinvelebs? siyvaruli, megobroba, keTilganwyoba, –
kidev ra SeiZleba vuwodoT erTmaneTTan maT urTierTobas?

dawere
18. dawere Txzuleba saTauriT `TanagrZnoba~ (am moTxrobidan amoarCie
saTauris Sesabamisi monakveTebi da TxzulebaSi gamoiyene).
19. moigone zRapari tyis binadarTa cxovrebis Sesaxeb.

moZebne teqstSi
20. moniSne ori an sami iseTi winadadeba, romlebic mxatvruli
TvalsazrisiT yvelaze metad mogewona.

daxate
21. SearCie saTauri da am moTxrobis mixedviT daxate:
a) uRrani tye; b) dobilebi;
g) ia da wiflisCita.

8
qarTlis tyve 6

TanagrZnoba da sinanuli
qarTlis tyve gamoparula,
gamamxdariyo zRvasao,
nu Cauxdebi, mTvareo,
nu Caubneleb gzasao!
nu gauyinav, myinvaro,
gadasavalsa mTasao!
xidno, nu CaucvivdebiT,
gaaxdinodiT wyalsao!
nu autirebT dedasa,
gasaTxovarsa dasao!
xalxuri

upasuxe SekiTxvebs
1. ras niSnavs `qarTlis tyve~? ra iciT istoriidan tyveobaze?
2. gamoparul tyves zRva gadmoulaxavs, mTa unda gadaiaros. gaixsene,
romel gamoTqmas vxvdebiT zRaprebSi, rodesac gmiri did gzas
gaivlis?
3. leqsis mTqmeli mimarTavs mTvares, myinvars, xidebs. ras sTxovs maT?
4. Seni azriT, ra gancdas avlens leqsis mTqmeli tyvis mimarT?
a) sinanuls; b) TanagrZnobas.

5. gaixsene, xom ar wagikiTxavs iseTi leqsi, romelSic avtori bunebas –


mzes, zRvas an mTebs esaubreba?

gramatika
6. ipove leqsSi mimarTvis nimuSebi.
7. moZebne nar-iani mravlobiTis forma.
8. gadaiwere da aRadgine gamotovebuli sasveni niSani:
nu Cauxdebi mTvareo nu Caubneleb gzasao!
nu gauyinav myinvaro gadasavalsa mTasao!
xidno nu CaucvivdebiT, gaaxdinodiT wyalsao!

9. ipove leqsSi zmnis warsuli drois forma (III. ra uqnia?)


romeli zmnebi dgas momaval droSi?

9
6
TanagrZnoba da sinanuli

muxa

es muxa tyis piras dgas – beberi, jmuxi, tandakoJrili*, foTleb-


SeTxelebuli. aRarc Crdils ifens, aRarc rkos isxams.
iSviaTad Tu ewveva vinme, – adamiani, cxoveli Tu frinveli. sau-
kuneebiT daRlils, gawamebuls, xandaxan qori Tu moebmeba xmel
kenweroze, isic uZravi, mrisxaned miSterebuli velisken; xandaxan
kodala Tu moinaxulebs; swrafad, ugulod Semoufrens irgvliv,
TiTqos valdebulebis mosaxdelad, oriodejer dahkravs niskarts,
– kiv-kivo! – anugeSebs da gafrindeba sxva xeebisken. ciyvebmac ki
miatoves da wavidnen...
am ramdenime wlis winaT muxis mezoblad, lamazi Telis ZirSi,
monadireebma Seisvenes. daanTes cecxli, gaSales sufra, daiwyes
puroba da sma. cota rom SezarxoSdnen, ayayandnen: ara, me gjobivarT
srolaSi, ara – meo.
erTi monadire wamodga da Tqva: – ai, burTi da, ai, moedani! – muxis
did koJrze asanTis kolofi dasva, – vesroloTo.
zogi fexmorTxmuli isroda, zogi – wawolili. siciliT gaSvebu-
li tyviebi wiviliT esobodnen muxas, simwris nafleTebi gulxeTqe-
biT cvioda aqeT-iqiT.
monadireebi rom wavidnen, qari amovarda, muxis sveli Wriloba
miwiT amoivso.
gamoxda xani, Tveebi, wlebi. da, ai, wleuls, gazafxulze, is
monadire, asanTis kolofi rom dasva muxaze, ukve Warmagi*, patara
SviliSvilTan xelCakidebuli, isev moxvda am adgilebSi.
muxis naWrilobevSi mTeli bRuja ia amosuliyo da JriamuliT
yvaoda.

10
monadiris SviliSvilma, lamazma, yurebsifrifana gogonam, aRta-
cebulma Caimuxla, muxas xelebi moxvia da miexuta. 6
monadirem uyura, uyura, mere qudi moixada da Tavdaxrili ga-

TanagrZnoba da sinanuli
Cerda.
revaz inaniSvili

upasuxe SekiTxvebs
1. rogori epiTetebiT axasiaTebs avtori muxas pirvelsave
winadadebaSi?
2. ras gulisxmobs gamoTqma: `xandaxan qori Tu moebmeba xmel
kenweroze~?
3. ciyvebma sul miatoves muxa. romeli frinveli ufro iCens
`saukuneebiT daRlili~ muxis mimarT keTilganwyobas,
TanagrZnobas?
a) qori, radgan xandaxan mainc dajdeba mis kenweroze da iqidan
aTvalierebs mindor-vels;
b) kodala, miuxedavad imisa, rom TiTqos ugulod, valdebulebis
mosaxdelad Semoufrens irgvliv, magram mainc anugeSebs beber
xes.
4. ra damokidebulebas iCenen monadireni muxis, zogadad, bunebis
mimarT?
5. moTxrobaSi gvxvdeba winadadeba: `siciliT gaSvebuli tyviebi
wiviliT esobodnen muxas, simwris nafleTebi gulxeTqebiT
cvioda aqeT-iqiT~. am winadadebis Sinaarsis romeli Sefasebaa
swori?
a) avtors surs, `sicilisa~ da `simwris~ dapirispirebiT xazi
gausvas monadireTa gulgrilobas da muxis tkivils;
b) avtors surs, Searbilos monadireTa sisastike da amitom
uwodebs tyvias `siciliT gaSvebuls~.
6. rogor Seicvala muxis naWrilobevi wlebis Semdeg?
7. `Jriamuli~ frinvelTa an adamianTa xalisian xmaurs niSnavs.
ratom ambobs mwerali: `mTeli bRuja ia amosuliyo da
JriamuliT yvaoda~?
8. ra gancda gauCnda patara gogonas muxis danaxvisas da rogor
gamoxata man Tavisi damokidebuleba?
9. raze migvaniSnebs mwerali, rodesac ambobs: `monadirem qudi
moixada da Tavdaxrili gaCerda~?
a) monadire gaaoca da moxibla xeze ayvavebulma iebma;
b) monadires sircxvilisa da sinanulis gancda daeufla;
g) ayvavebuli iebis silamazem monadires Zveli dro gaaxsena.

11
6 imsjele
TanagrZnoba da sinanuli

10. rogor gamoiyureba muxa moTxrobis bolos? imsjele, ratom aRar


uwodebs mas avtori bebers, jmuxs, mitovebuls? ram gamoacocxla
muxa?
11. Seni azriT, ra cvlileba moxda Warmagi monadiris damokidebulebaSi
bunebis mimarT? savaraudod, rogor afasebs monadire Tavis Zvel
saqciels?
12. imsjele, Seni azriT, ram Secvala monadiris damokidebuleba: iebma
Tu SviliSvilis saqcielma?
13. rogor fiqrob, es patara gogona odesme moiqceva ise, rogorc
axalgazrda monadireebi moeqcnen muxas? ratom? Seni azriT, gogonas
Caunerges bunebis mimarT mowiwebis grZnoba, bunebis silamaziT
aRtacebis unari Tu es Tviseba Tandayolilia?
14. Seni azriT, ra surda eTqva mwerals am moTxrobiT? gaixsene, odesme
Tu gangicdia bunebis silamaziT, idumalebiT aRtaceba? rogor
gamoxatav xolme am gancdas?

dawere
15. dawere am moTxrobis mokle Sinaarsi:
a) TiToeul abzacSi moniSne Seni azriT mTavari winadadeba;
b) Semdeg moniSnuli amokribe abzacebis Tanamimdevrobis mixedviT;
g) Seavse es azrebi erTmaneTTan dasakavSireblad aucilebeli
sityvebiT da rveulis erT gverdze gamTlianebulad dawere.
16. dawere patara Txzuleba bunebis Sesaxeb. gaixsene, ram moaxdina Senze
Zlieri STabeWdileba. aRwere mTa, zRva, wyaro Tu patara kenWi, ia an
balaxis Rero... Seecade, gaixseno maSindeli gancda da Seni sityvebiT
gadmosce.

12
Teoria Canaxati

saxelmZRvanelos am Tavs `TanagrZnoba da sinanuli~ hqvia. roca aq


Tavmoyril nawarmoebebs kiTxulob, marTlac, geufleba TanagrZnoba,
sinanuli da sibraluli. SeiZleba aseTma SegrZnebam raime dagaxat-
vinos – saxeldaxelo naxati, romelic im wuTSi Sens ganwyobas gamox-
atavs. SeiZleba, rveulSi an furcelze patara Canaweric gaakeTo ,
romelSic aRwer, ras ganicdi im dros.
SeiZleba, raRacam Zalian gagaxaros da amis aRwera mogindes nax-
atiT an naweriT. ASeiZleba, Seni ocneba mxatvrulad Cawero an Caxato.
rveulSi saxeldaxelod gakeTebul naxats an Canawers Canaxati
hqvia.
Ees Seni Tanatolebis mier sityvierad gadmocemuli Canaxatebia:

sofeli
saxli, ezo, bavSvebi...
saxli didia, ezoc – didi, bavSvi bevria, mdinare Soria, bebo
mkacria, wasvla Znelia...
Cumad mdinarisken, Cumad...
tyap-tyup, tyap-tyup...
elene CabraZe, 2018 w.

ca lurjia gumbaTiviT
ca lurjia gumbaTiviT, rogorc Cemi Tvalebi,
am dRis miwuruls mTvares vuyureb me...
am saRamos Tvalebi ki Zalian hgavs papaCemis Tvalebs...
yviTeli kaSkaSa mTvare bebos saxlSi ipareba, rogorc qurdi.
Rrubeli rom gadaivlis, mTvaris silurjes iac Tvals ayolebs...
luka quTaTeli, 2018 w.

zafxuli
galumpuli ezo. sveli bavSvebi. sawuwaoebi da wyliT savse
vedroebi. mowmendili ca da kaSkaSa yviTeli burTi.
nikoloz miqautiZe, 2018 w.

13

You might also like