Μπιλιάνη Αδαμαντία -Φιλόλογος

ΕΛΕΝΗ ΕΥΡΙΠΙΔΗ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Γενικά: Ο πρόλογος είναι αναγκαίο στοιχείο στη αρχαία τραγωδία γιατί:

 Πρέπει να παρουσιαστούν τα πρόσωπα του έργου. Εδώ δεν υπάρχει αφηγητής
όπως στο έπος.
 Η δράση εκτυλίσσεται στο διάστημα μιας τραγικής ημέρας , οπότε πρέπει η
υπόθεση να μπει σε ένα πλαίσιο , να συνδεθεί με τα προηγούμενα , στοιχεία
γνωστά από τους μυθικούς κύκλους.
 Το σκηνικό είναι υποτυπώδες και το θέατρο τεράστιο σε διαστάσεις, οπότε ο
ποιητής στον πρόλογο δίνει και σκηνογραφικές –σκηνοθετικές πληροφορίες
στο θεατή.

ΣΚΗΝΗ ΠΡΩΤΗ ( στιχ. 1-82)

Μύθος: Η Ελένη βρίσκεται στην Αίγυπτο και όχι στην Τροία , με την παρέμβαση
του Ερμή μετά την κρίση για την ωραιότερη θεά, που επέσυρε την οργή της Ήρας
εναντίον της Ελένης. Μετά το θάνατο του δίκαιου και φιλόξενου Βασιλιά
Πρωτέα, η Ελένη αντιμετωπίζει την επίμονη ερωτική πολιορκία του γιου του
Θεοκλύμενου. Θέλοντας να παραμείνει πιστή στον άνδρα της και με την ελπίδα
της επιστροφής της στην Σπάρτη, προσπέφτει ικέτισσα στον τάφο του Πρωτέα.
Ήθος: Αφοσιωμένη σύζυγος, πιστή, σεμνή, σαν την Πηνελόπη του Οδυσσέα και
όπως αρμόζει στην ευγενική της καταγωγή. Βρίσκεται στον αντίποδα του ήθους
του ειδώλου της ,που αποτέλεσε αφορμή για τον Τρωϊκό πόλεμο και την
εξαπάτηση του συζύγου της .Είναι τραγικό πρόσωπο και προκαλεί τον έλεο και
τον φόβο γιατί
 αντιμετωπίζει δίλημμα να υποχωρήσει παρά τη θέλησή της στην επιθυμία
του Θεοκλύμενου και να ζήσει μια άνετη ζωή ή να μείνει πιστή.
 Υποφέρει εξαιτίας ης ιδιοτροπίας των θεών, είναι θύμα της βούλησής τους
 Δυσφημίζεται χωρίς να το αξίζει
Διάνοια: Υπάρχει έντονος σκεπτικισμός και αμφιβολία για την επέμβαση των θεών
στη φύση( στίχοι1-2),τους μύθους καταγωγής ( στίχοι 20, 25), για τη εντιμότητα των
θεών ( δολερό σμίξιμο Δία με τη Λήδα, τεχνητή νίκη Αφροδίτης, απάτη Πάρη από
Ήρα με το είδωλο της Ελένης, άλλες οι αφορμές και άλλες οι αιτίες του πολέμου ).Η
ιδέα που υπάρχει σε όλο το έργο είναι η αντίθεση ανάμεσα στα φαινόμενα και την
αλήθεια.( φαίνεσθαι- ειναι).
Όψη: Η Ελένη είναι ικέτις στον τάφο του Πρωτέα, που πρέπει να βρίσκεται κάπου
κοντά στη σκηνή. Η πρόσοψη της σκηνής παρουσιάζει μάλλον τα ανάκτορα του
Πρωτέα.Ο χώρος γενικότερα είναι η Αίγυπτος ( αναφορά γίνεται στο Νείλο αλλά και
στο νησί Φάρος).
Λέξη: Ο λόγος της είναι περιγραφικός και σε κάποια σημεία έμμεσα αξιολογικός
( αμφιβολία).Όταν αναφέρει τις περιπέτειες του παρόντος ο λόγος γίνεται
μακροπερίοδος που δείχνει την ένταση και την ταραχή της και καταλήγει σε μια
απελπισμένη ρητορική ερώτηση( τι να την κάνω τη ζωή πια).
Τεχνική: Ο ποιητής έντεχνα προοικονομεί το ευτυχές τέλος (στίχοι 69-71)και
παρουσιάζει τα πρόσωπα που θα επηρεάσουν την πλοκή: το Θεοκλύμενο, τη Θεονόη
και το Μενέλαο.
Εργασία: - Τι συμπεράσματα βγάζουμε για την παρουσία των θεών στο έργο από την
α΄ σκηνή; -Ποια είναι τα αίτια του πολέμου για την Ελένη;