iiti,¡l

REVALIDATIE. ln deze artikelenreeks worden diverse trainingsvormen

TRAINING uitçschreven om duidelijk te maken hoe de Rehaboom in
de proktijk gebruikt kon worden. Dit derde ortikel beschrijft,
troiningsvormen von oërobe caÞaciteit en oëroob vermogen
met Þroktische dwors- en kruisverbonden binnen de Reha-
boom methodiek

Dwars- en kruisverbanden binnen

de Rehaboom
Aërobe capac¡teit en aeroob vermogen

Michel Edelaar, Het stroomschema de Rehabooml binnen (sport)revalidatie is het cruciaal

Frank van Kouwen,
Hans Bult & forrit Rehorst
bestaat uit drie grondmotorische dat deze opbouw wordt gerelateerd
eigenschappen: kracht, snelheid en aan de aard van de blessure. Op deze
uithoudingsvermogen. Bij iedere manier kan en moet er klinisch geftrn-
grondmotorische eigenschap is een deerd van de gestelde volgorde wor-
mogelijke systematische opbouw van den afgeweken. Denk hierbij aan het
de belasting weergegeven. Bij gebruik overslaan van zogenaamde lactische
prikkels in bepaalde fasen van
spierherstel of het overslaan
R4ÆOOM
STROOMSCHEM SPORTREVALIOAT¡E van maximale krachttraining
gekoppeld aan bindweefsel-
herstel en het risico op falen.
Dit maakt het model, ìn de
juiste handen, bruikbaar voor
zowel fitte als geblesseerde
sporters.
In de revalidatie wordt er
dan in principe vanaf weinig
belastende en eenvoudige
trainingsvormen tot aan zeer
-î"--
SpþnoABC
1
belastende en complexe trai-
r--l bdsch.Éædtsil
ningsvormen op sportniveau
r¡ __
"J,",
LæÞAB.fÈ--.-=, gewerkt (figuur 1). Door
--#f*t'
de verschillende versclû-
ta
uC
ningsvormen van het aërobe
I I
"oiun
uithoudingsvermogen (aërobe
$ãTãA f6fl lU¡houdlnosffioæd

capaciteit en aëroob vermo-

Figuur L Rehaboom, stroornschemd
sportrevalidotie.
FFlothææut¡sô€ t€chÞiêken gen) in oefenstof met elkaar te
t
verenigen ontstaat de prakti-
R€hsbæñ shñsdsmE 3Ftuvâltdâ!ê rct9èn6 Tohe van dê codÞ€, vèEtè maãd æ03,
sche invulling van de (sport)
qyighllorne van do Godb€ß, åttè dlon @&bw€n.
revalidatietraining.

t8 Sportgericht nr. I I 2009 - jaargang 63

 Verschiiningsvorm % Anaërobe % maximale t.o.v. HFmax Trainingsmethode Tobe l L O v e rzi cht v e rschij n i ngs-
uithoudingsvermogen Drempel snelheid (Zoladz-methode) vo r me n uithou di n gsv e rm o gen.

Aërobe capaciteit 80-90 n.v.t FIFmax - 50/30 DuurHerstel

Duurloop I
Duu¡loop II Tobel 2.Vermogen en coÞocite¡t von
Aëroob vermogen 9s - 100 n.vt. Ftrmax III
- 20/10 Duurloop het oerobe systeem rnet bijbeho-
Tempo Duurloop
rende beiostingsvariabelen.

Vorm senes herhalingen omvang (min) seflepauze hh-pauze

Aëroob vermogen n.vt. 2-6 3-30 n.v.t. <2min
Aërobe capaciteit n.v.t. n.vt. 30-120 n.v.t. n.vt.

lntensiteit De begrippen capaciteit en vermogen Duurloop I (D I = extensief, 80-85%

De opbouw van het uithoudingsver-
mogen in de trainingsleer en (sport)
revalidatie is gebaseerd op een toe-
name in intensiteit en belasting. Bij
uithoudingsvermogen wordt de inten-
siteit vaak uitgedrukt in percentages
van de maximale snelheid (tabel 3), de
anaërobe drempel (tabel 3) of de hart-
frequentiereserve (Karvonenmethode:
HFtraini.g = FIF*', + ((HF*u"-HF-r) x
gekozen%o), in zones gerelateerd aan
de maximale hartfrequentie volgens de
Zoladzmethode (tabel 4) of gelabeld
als verschillende trainingsmethoden
(tabel 5). Er zijn dus nogal wat ver-
schillende benaderingswijzen. Dit is in
het geheel niet verkeerd, als men maar
hetzelfde bedoelt (tabel 1).
I¡r de Rehaboommethodiek worden de
begrippen capaciteit en vefinogen en
de bijbehorende percentages gebruikt.
Yerschijningsvorm
uithoudingsvermogen
Alactisch vermosen
Alactische capaciteit
Lactisch vermogen
Lactische capaciteit
Aëroob vermoqen
Aërobe capaciteit
Trainingshartslag Trainingsmethode
(HFtraining) (sl/min)
FIFmax - 10
FIFmax - 20
FIFmax - 30
HFmax - 40
FIFmax - 50
zijn praktisch 'nauwelijks'los van el- anaërobe drempel) en Duurloop II (DII
kaar te zien. In de trainingsleer wordt = extensiel 85-90% anaërobe drempel).
dit onderscheid echter doelbewust wel Er worden trainingen met vaartspel
gemaakt, om de accentverschillen tus- aangeboden om eentonige belasting
sen diverse trainingsmethoden duide- en/of overtraining te voorkomen.
lijker te kunnen aangeven. Vaartspel bestaat uit afwisseling van
verschillende loopsnelheden en bijbe-
Aërobe capaciteir horende tijdspanne met een maximale
Onder capaciteit wordt verstaan de duur tot 2 uur. Voor spelsporters is het
inhoud van de brandstoftank die is juist van belang aërobe capaciteit te
bedoeld voor de opbouw van de ver- trainen zonder dat hun explosieve ei-
schillende conditionele eigenschappen genschappen verloren gaan. Er wordt
bij een sporter. Deze verschijnings- dan gebruik gemaakt van korte series
vorm wordt o.a. gebruikt als actief en diverse herhalingen.
herstel tijdens de revalidatiefase,
de wondgenezing en als snelheids- Aëroob vermogen
gewenning. Trainingen voor de aerobe Onder aëroob vermogen wordt ver-
capaciteit voor duursporters zijn re- staan de maximale hoeveelheid ener-
lafief lange duurtrainingen met een gie die per tijdseenheid via het aerobe
relatief lagere intensiteit. Onder deze energiesysteem geleverd kan worden
trainingen vallen herstelduurlopen, (submaximale insparuLing). Bij veel
sporten is het zuurstofopnamevermo-
% maximale % anaërobe
gen één van de prestatiebepalende fac-
snelheid drempel
toren. In de trainingspraktijk komt dit
95 - 100 Nvt
90 -95 Nlt neer op: het langdurig kt¡n¡ren leveren
8s-90 110 -120 van een zo hoog mogelijke inspanning.
80-85 100 - 110 Bij het trainen van vermogen wordt
ñ'I 90 - 100 er gekozen om rondom de overgang
nvt 80-90 van energiesystemen te trainen om
zodoende het uithoudingsvermogen
Tobel 3.Theoretisch overz cht te verbeteren. Hierbij wordt gebruik
intenslteit rschij n i ngsvo r m en
ve
gemaakt van intensieve duurlopen (D
uithoudingsvermogen.
intensief interval IIIen TD) en extensieve of intensieve
extensief interval intervallen. Tïainingsvoorbeelden voor
aëroob vermosen teamsporters kururen zijn: Duurloop
aërobe capaciteit III (D III = intensief 90-95% anaërobe
Tobel 4, Troiningszones roþns
aërobe capaciteit de Zolodz-methode. drempel, bijvoorbeeld 2 x 10 minuten)

Sportgericht nr. | / 2009 - jaargang 63 t9

 Trainingsvorm Duurvorm Doel training Ondergrond Intensiteit Omvang Tiid Casus
I% AD) fkml It min) In deze casus komt er in de
D-H Extensief Bevorderen Gras, schors- <80 R=3-6km 10-45
herstel paden; licht
fase tussen de 13 en 17 weken
M=5-8km
glooÍend L = 6-10 km post-operatief een duidelijker
DI Extensief Gewenning Asfalt etc., 80-85 R = 10-20 km 45-180 accent op de conditionele op-
bindweefsel zowel vlak IVI= IJ-ZJM
als heuvel- L = 20-40 km bouw te liggen. In het begin is
¡chtio
het verstandig om de trainings-
Du Extensief Stabiìiseren Asfalt etc., 85-90 R = 8-15 km 45-90
prestane- zowel vlak
vormen onder gecontroleerde
M = 10-20 m
niveau als heuvel- L = lf,-t) m omstandigheden, zoals een
e¡h tiø
trainingsruimte binnen, aan te
DIIì Intensief Ve¡beteren Asfalt etc., 90-95 R = 4-8km 15-45
anaêrobe zowel vlak M = 6-10 km
bieden. Het gebruik van trai-
drempel aÌs heuvel- L = 8-15 km ningsapparatuur heeft naast de
gecontroleerde omstandigheden
To b el 5. Troi ni ngsvo rm en ook als voordeel dat de kwaliteit
H-D=He¡stel-Duuloop Dtr =No¡maleduuloop uithoudingsvermogen.
R =Rec¡eatief van bewegen goed beoordeeld kan
L =Lmgeafstmd
AD = A¡aë¡obe d¡empel D III = Snelle duurloop worden. Op een loopband, een spin-
D I = Langzme duurloop Ext = Extensíef fiets en een crosstrainer kan met veel
M = Middenlmge afstand TD =Tempo duuloop
t = Geschatte wadden aandacht voor het fr.mctieverlies van
Int = lntensief
het geopereerde been zowel de aërobe
capaciteit als het aërobe vermogen ge-
of Tempo Duurloop (TD = intensief, mules van Tanaka4 (2084,7 x leeftijd) traind worden.
95-100"/' anaërobe drempel, bijvoor- en Ilmarinen5 (2204,9 x leeftijd) naar Oefenvormen cardio-apparatuur: wis-
beeld 3 x 5 minuten / ongeveer 1200 voren als de best onderbouwde formu- selend in vaartspel/intensiteit / duut,
meter) met een seriepauze van'L - Ly2 les om de FIF*'* te berekenen.6 AIs de afhankelijk van het ftmctieniveau:
minuut. maximale hartfrequentie is berekend - Loopband: snelwandelen vlak afge-
Bovenstaande verschijningsvormen kan er vervolgens gewerkt worden wisseld met hellinglopen, op geleide
zljnzowel buiten als biruren te trainen. met trairúngspercentages, of met hart- van de hartfrequentie;
Binnen wordt er in de sportrevalidatie- frequentiezones zoals bij de Zoladz- - Loopband: voorwaarts hellinglo-
praktijk frequent gebruik gemaakt van methode (tabel 4). pen afgewisseld met zijwaarts hel-
verschillende cardio-apparaten. Indien
mogelijk - in het geval van functionele
sportrevalidatie - is het aan te raden
ffi
om zo snel mogelijk de stap naar /bui-
ten'op het trainingsveld of de sporthal
te maken.

Hartfrequentie
Om de trainingsintensiteit te bepalen
itiÍìieili;
aan de hand van de hartfrequentie ge-
li::ll: 1.. : -:-.1

niet het de voorkeur om informatie te

verz¿rrnelen over de werkelijke maxi-
male én rusthartfrequentie en op basis
hiervan (verstandige) percentages voor
de trainingsintensiteit te kiezen mid-
dels de formule van Karvonen (zie
eerder). Als dit om welke reden dan
ook rúet mogelijk is, is het berekenen/
schatten van de HF*u" de enige moge-
lijkheid. De formules voor het bepalen
van de HF-* geven een ruwe schat-
ting. Uit de literatuur komen de for- tli:iiÌliii

20 Sportgericht nr. I I 2009 - laargang 63

i::
ri,..
i;, ,
¡:::t
Verschijnings- Afstand (m) Series
i''. vorm
Aërobe capaciteit 1000 3-10
Voorbeeldtrainingen voetballer
- Fartlek training
- AÁadsselingen bij duurloop (DH > D II > D I > DH > D II)
- I¡nitatie techniek: ó oefeningen met 4 series en 15 herha-lingen
- Loop ABC: 5 oefeningen met 4 series en 15 herhalingen
Aëroob vermogen Afstand (m) Series
1000 J-O
800 4-12
1000-800-600 3-6
Voorbeeldtrainingen voetballer
- Fartlek training / Interval training
-Tempoduur afirisselingen bij duurloop @ III > D II >TD > D Il >TD )
- Duurwerk D III /TD: 5 x 1000 mete¡ met herhalingspauze L minuut
Tobel ó.Troinìngsvoorbeelden oërobe caÞaciteit en vermogen (oþankeltlk von het funct¡en¡veou).
linglopen ("schaatspassen", met
Seopereerde been als afzetbeen);
- Loopband: joggen gecombineerd
lr.etT a 8% helling joggen;
- Crosstrainer: rechtop staand afge-
wisseld met iets meer knieflexie;
- Stepper: rechtop staand afgewisseld
met iets meer knieflexie;
- Spinfiets: accent op interval, frequen-
tie en/of kracht. Uitvoering staand
of zittend.
lrdien de intensiteit van de loop- en
bewegingssnelheid wordt verhoogd
kan ook het aerobe vermogen getraind
worden. Snel duurwerk (D III en tem-
poduur) afgewisseld met intewalach-
tige vormen en,/of opdrachten (tabel 6).
Voetballers gebruiken het aërobe ver-
mogen en de aërobe capaciteit om te
kunnen herstellen binnen het anaërobe
systeem. Dit gebruiken ze telkens weer
om gedurende negentig minuten ex-
plosieve, korter durende acties te kun-
nen maken. Het trainingsprograrruna
voor uithoudingsvermogen wordt
voor spel- en explosieve sporters in
omvang en tijdsduur aangeboden, om-
datdeze sporters meer gebaat zijnbij
explosiviteit.
Dwarsverbanden
Deze trainingsvormen v¿ur de aërobe
capaciteit of vermogen lenen zich
prima voor andere verschijningsvor-
Herhalingen Seriepauzel Hersteltijd Hierbij is het uiteindelijke doel om de
fminl I in uren belastbaarheid van de sporter syste-
I-J 24
matisch te verhogery zodat sportdeel-
- middenvelder:
name zonder risico's weer mogelijk is.
Er moet voor worden gewaakt dat er
geen negatieve transfers optreden. De
Herhalingen Seriepauze Hersteltijd oefenstof moet elkaar positief onder-
lminl in uren steunen.
3-5 1.-2 z4
3-4 1.-2
3-5 1a 24 Met medewerking van: Toine van de Gool-
berg, Peter Kruft en lgor Täk.
- middenvelder
Literatuurlijst
| . Goolberg,A4y van de, De Rehaboom, een
methodische aanoak in de soortrevalidatie.
lYaarsen. Elsevien 2005.
2. Bosch F & Klomp R (200l). Hardlopen, bio-
mechanicA en inspanningsfysiologie praktisch
men en dwarsverbanden elders in de
toegepast. Maarssen: Elsevier Gezondheidszorg.
Rehaboom: 3. Zinll F ( | 996). Duurtraining: basisprincipes,
- Indien de intensiteit omhoog gaat methoden en trainingsbegeleiding. Haarlem: De
Vrieseborch.
door het veranderen van de trai-
4. Tanaka H, lYonahan DK & Seals DR (200 l).
ningsparameters, zoals kortere
Age-predicled maximal heart rate revisited.
afstandery langere pauzes, kleinere journal of the American College of Cardiology
trainingsomvang zal de aërobe trai- 37, t53-t56,
ningsvorm gaan verschuiven naar 5. llmarinen J & Rutenfranz J ( | 980). Longitudi-
nal ludies ofthe changes in habitual physical
een anaërobe (a)lactische trainings- activity of schoolchìldren and working adoles-
vorm. cents. In: K. Berg & B.O, Erikson (Eds.): Children
and exercise lX, International series on sport
- Trainingsparameters die veranderd sciences,Vol. l0 ( pp. 149- 159). Baltimore:
kururen worden: afstand, frequentie, University Park Press.
intensiteit, wisselende snelheden, 6. Bult H & Poel G vd (2007). De mrvimale
duur, herhalingspauze en serie- hartfrequentie: berekend of gemeten? Sport-
gericht,6l (2) 6-10.
Pauze.
7. Buft H & GoolbergT vd (2007). Het aeroob
- Tevens kan er gebruik gemaakt reval idatie systeem. Sportgericht, 6 | (2), 70-24.
worden van wisselende onder-
gronden en oefenmaterialen zoals
i:lf:ii
de speedladder, pylonen, stokken,
gewichtsvestje, parachute of speedy.
Afhankelijk van de gekozen inten-
siteit wordt er stabiliteit getraind,
krachtuithoudingsvermogen of zelfs
een onderdeel van de complexme-
thode.
- Training van het aërobe vermogen
alsmede de aërobe capaciteit kan
prima worden gecombineerd met
loop ABC.
Besluit
In dit artikel zijn mogelijke toepas-
singer¡ combinaties en try-outs be-
schreven voor twee onderdelen uit het
onderste 'J, /3 deel van de Rehaboom.
Sportgericht nr. I I 2009 - jaargang 63 2l