Professional Documents
Culture Documents
Modyul 5 Panitikan
Modyul 5 Panitikan
8-9
7-7 PANITIKAN SA PANAHON NG AMERIKANO AT HAPONES
Muli na naman tayong maglakbay at matuto mga mahal kong mag aaral upang
malaman natin ang mga panitikan sa iba’t ibang panahon. Pag-aaral ng Panitikang
Pilipino isang malaki at mahalagang bahagi ng edukasyon sa Pilipinas, ang pag-aaral
at pagkakaroon ng kurikulum na ukol sa panitikang Pilipino. Bilang isang kurso sa
paaralan, dalubhasaan, o pamantasan, ginagamitan ang pag-aaral ng Panitikan sa
Pilipinas ng makasaysayang pananaw. Sinasaklaw nito ang kasaysayan ng
Panitikang Pilipino sa iba't ibang panahong pinagdaanan ng bansang Pilipinas. Sakop
din nito ang mga mga uri at anyo ng Panitikang Pilipino, paglinang nito, mga
manunulat, mga bayani, at mga mithiin ng sangkabansaan.
ARALIN 1
PANITIKAN NG AMERIKANO
Aralin 1.1
Itinuturing ito ng marami na gintong panahon ng maikling kuwento at ng
dulang Tagalog. Ang wikang Ingles na nakuhang maipasok ng mga Amerikano
hanggang sa kamalayan ng mga Pilipino ay ipinagbawal gamitin ng mga Hapones
kung kaya’t ang nagtamasa ng bunga ng pagbabawal na ito ay ang panitikang
Pilipino sa wikang Tagalog. Ang isang manunulat ay likas na manunulat, kayat nang
ipagbawal ang pasulat ng Ingles, siya’y napilitang gumamit ng wikang Tagalog
upang makapagsulat lamang. Ang isang naging bunga nito ay ang paglitaw ng isang
uri ng pamamaraan sa pagsusulat na gagad sa Ingles, maging sa pagbuo ng mga
pangungusap hanggang sa istilo ng pagsusulat. Nabigyang- sigla ang Pambansang
Wika dahil na rin sa pagtataguyod ng pananakop.
Ang Panitikang Amerikano
panitikan na isinulat o ginawa sa Estados Unidos ng Amerika at ng nauna nitong
mga kolonya (para sa mga tukoy na talakayan ng tula at teatro, tingnan ang
Tula ng Estados Unidos at Theatre sa Estados Unidos). Bago ang pagtatatag
ng Estados Unidos, ang mga kolonya ng Britanya sa silangang baybayin ng
kasalukuyang Estados Unidos ay labis na naimpluwensyahan ng panitikan sa
Ingles. Ang tradisyong pampanitikang Amerikano samakatuwid ay nagsimula
bilang bahagi ng mas malawak na tradisyon ng panitikang Ingles.
Ang panahon ng rebolusyonaryo ay kapansin-pansin para sa mga
pampulitikang sulatin nina Benjamin Franklin, Alexander Hamilton, at Thomas
Paine kasama ng maraming iba pa. Ang Pahayag ng Kalayaan ng Estados
Unidos ni Thomas Jefferson ay tumibay sa kanyang katayuan bilang isang
pangunahing manunulat na Amerikano. Sa huling bahagi ng ika-18 at unang
bahagi
ng ika-19 na siglo na nai-publish ang mga unang nobela ng bansa. Isang
maagang halimbawa ay ang The Power of Sympathy ni William Hill Brown na
inilathala noong 1791. Ang nobela ni Brown ay naglalarawan ng isang trahedya
na kuwento ng pagibig sa pagitan ng mga magkakapatid na nagmamahal nang
hindi alam na nauugnay ito. Sa isang pagtaas ng pagnanais na makabuo ng
natatanging panitikan at kultura ng Amerikano, lumitaw ang isang bilang ng mga
pangunahing bagong pigura ng panitikan, marahil pinakaprominente na
Washington Irving at Edgar Allan Poe.
Habang namumuno sa Transcendental Club noong 1836, pinangunahan ni
Ralph Waldo Emerson ang maimpluwensiyang kilusang kilala bilang
Transcendentalism. Napukaw ng kilusang iyon, isinulat ni Henry David Thoreau
si Walden, na ipinagdiriwang ang indibidwalismo at kalikasan at hinihimok ang
pagtutol sa mga dikta ng organisadong lipunan at Unitarianism. Ang salungat sa
politika na nakapalibot sa pagpapawalang-inspirasyon ay nagbigay inspirasyon
sa mga sinulat nina William Lloyd Garrison at Harriet Beecher Stowe sa
kanyang sikat na nobelang Uncle Tom's Cabin.
Ang mga pagsisikap na ito ay suportado ng pagpapatuloy ng mga salaysay ng
alipin tulad ng Frederick Douglass's Narrative of the Life of Frederick Douglass,
isang American Slave, na isinulat noong 1845.
Noong kalagitnaan ng ikalabinsiyam na siglo, inilathala ni Nathaniel Hawthorne
ang kanyang magnum opus na The Scarlet Letter, isang nobela tungkol sa
pangangalunya, paghihiwalay, at iba pang mahahalagang tema.
Naimpluwensyahan ni Hawthorne si Herman Melville, na kilala sa mga librong
Moby-Dick at Billy Buddh.
Ang ilan sa mga pinakadakilang makata ng America noong ikalabing siyam na
siglo ay kasama sina Walt Whitman at Emily Dickinson. Nag-ambag si Edgar
Allan Poe sa panitikang Amerikano sa pamamagitan ng pagpapakilala ng mas
madidilim na mga tema at ideya, na makakaimpluwensya sa ibang mga may-
akda. Si Mark Twain (ang pangalan ng panulat na ginamit ni Samuel Langhorne
Clemens) ay ang unang pangunahing Amerikanong manunulat na isinilang
malayo sa East Coast. Inilagay ni Henry James ang panitikang Amerikano sa
internasyonal na mapa na may mga nobelang tulad ng The Portrait of a Lady.
Sa pagliko ng ikadalawampu siglo ay lumitaw ang isang malakas na kilusang
naturalista na binubuo ng mga manunulat tulad nina Edith Wharton, Stephen
Crane, Theodore Dreiser, at Jack London. Ang mga manunulat ng Amerikano
ay nagpahayag ng parehong pagkadismaya at nostalgia kasunod ng World War
I. Ang mga maiikling kwento at nobela ni F. Scott Fitzgerald ay nakuha ang
kalagayan noong 1920s, at isinulat ni John Dos Passos tungkol sa giyera.
Si Ernest Hemingway ay naging sikat sa The Sun Gayundin Rises at Isang
Paalam sa Arms; noong 1954, nanalo siya ng Nobel Prize sa Panitikan.
Si William Faulkner ay naging isa sa mga pinakadakilang manunulat ng Amerika
na may mga nobelang tulad ng The Sound at the Fury.
Ang tula ng Amerikano ay umabot sa isang rurok pagkatapos ng World War I
kasama ang mga nasusulat tulad ng Wallace Stevens, TS Eliot, Robert Frost,
Ezra Pound, at EE Cummings.
Ang Amerikanong dula ay nakamit ang katayuan sa pang-internasyonal na
katayuan sa mga akda ni Eugene O'Neill, na nanalo ng apat na Pulitzer Prize at
Nobel Prize.
Sa kalagitnaan ng ikadalawampu siglo, ang drama sa Amerika ay
pinamamahalaan ng gawain ng playwrights na Tennessee Williams at Arthur
Miller, pati na rin sa pagkahinog ng musikal na Amerikano. Kasama sa mga
manunulat ng panahon ng depression ay si John Steinbeck, na kilala sa
kanyang nobelang The Grapes of Wrath. Ipinagpalagay ni Henry Miller ang
isang natatanging lugar sa Panitikang Amerikano noong 1930s nang ang
kanyang mga nobelang semiautobiograpical ay ipinagbawal mula sa US.
Mula sa pagtatapos ng World War II hanggang sa unang bahagi ng 1970s
maraming mga tanyag na gawa sa modernong literatura ng Amerika ang
ginawa, tulad ng Harper Lee's To Kill a Mockingbird . Ang paglahok ng Amerika
sa World War II ay naiimpluwensyahan ang mga gawa tulad ng Norman Mailer's
The Naked and the Dead (1948), Joseph Heller's Catch22 (1961) at
Slaughterhouse-Lim (1969) ni Kurt Vonnegut Jr.
Ang pangunahing kilusang pampanitikan mula noong 1970s ay naging
postmodernismo, at mula noong huling bahagi ng ikadalawampu siglo na etniko
at minorya ng literatura ay biglang tumaas.
Dapat na magsimula ang panitikang Amerikano sa isang kolonyal na British
noong ika-17 siglo, ngunit dahil sa mahirap na gawain ng pagbuo ng isang
bagong lipunan sa ilang, maliban sa mga ulat ng kolonyal, mga salaysay,
talaarawan, at sermon, hindi ko iniwan ang marami upang makita bilang
panitikan. Ang mga tula tulad ng A. Bradstreet at E. Taylor ay lumitaw din sa
hilagang rehiyon ng New England, na kung saan ay nailalarawan sa tradisyon
ng Puritan, ngunit ipinahiwatig sa mga salita ng Coton Ina na <ang diyosa ng
tula ay hindi naiiba sa isang slut. Sa pangkalahatan, ang panitikan ay may
pagkahilig sa hilaga na maituturing na mapanganib. Ang katimugang kolonya ng
Virginia ay may isang malakas na sekular na interes at hindi nagpakita ng labis
na pagpayag na lumikha ng sariling likhang pampanitikan.
Noong ika-18 siglo Ang New England ay nagpahina sa awtoridad ng Simbahan,
ngunit si Edwards, na nagsikap na muling mabuhay ang kanyang relihiyon, ay
binigkas ng mga akdang teolohiko tulad ng About Freedom of Will (1754).
Gayunman, ang panahong ito ay marahil ay si Franklin, na nagdagdag ng
pagiging praktiko at politika sa diwa ng pagiging makatwiran at nagpakita ng
ilang mabubunga na resulta. Ang Autobiography (1771-89, inilathala 1818) na-
convert ang tradisyunal na tradisyon ng New England sa isang pangaraw-araw
na moralidad, at nagsalita tungkol sa potensyal ng tao na may sarili bilang isang
halimbawa. may katuturan.
ANG PAGTAAS NG PAMBANSANG PANITIKAN (BAGO AT PAGKATAPOS NG
REBOLUSYON NG KALAYAAN NOONG UNANG BAHAGI NG IKA-19 NA SIGLO)