7.

Kıyı Mühendisliği Sempozyumu - 167 -

DALGAKIRAN KORUMA TABAKASI TİPİNİN, BOYUTUNUN

VE YERLEŞTİRME ŞEKLİNİN DALGA AŞMASINA ETKİLERİ

Engin BİLYAY, İnşaat Yük.Müh., Selahattin BACANLI, Makina Müh.,

Dr. Bergüzar ÖZBAHÇECİ, İnşaat Yük.Müh.,
Dr. Alp KÜÇÜKOSMANOĞLU, İnşaat Yük.Müh., Gülsen KİZİROĞLU, Makina Müh.

T.C. Ulaştırma Bakanlığı, DLH İnşaatı Genel Müdürlüğü, Araştırma Dairesi Başkanlığı, Hidrolik
Şube Müdürlüğü, Macun Mah. Serpme Sok. No:3 Gimat-Yenimahalle-ANKARA
Tel : 0312 397 33 50 / 300 –301, Faks : 0312 397 338 11
e-posta: enginbilyay@yahoo.com, berguzaro@yahoo.com
alpkosmo@gmail.com, kgulsen@yahoo.com

ÖZET
Kıyı yapılarının tasarımında dalga aşmasının tahmin edilmesi oldukça önemlidir. Her ne kadar
hem deneysel formüllerde, hem de yapay sinir ağı modellemesinde dalga aşmasını etkileyebi-
lecek pek çok değişkenin etkisi dikkate alınmaya çalışılsa da, hesaplama araçları kullanılarak
elde edilen aşma değerlerinin ön tasarım aşamasında kullanılması; asıl tasarım için hidrolik
model deneyi yapılması önerilmektedir. Bu çalışmada bir seri hidrolik model deneyi yapılarak
farklı dalga koşullarının, kret genişliği, kret kotu, koruma tabakasında kullanılan ünitenin ve
boyutu ile yerleştirilmesinin dalga aşmasına etkileri araştırılmıştır. Sonuçlar hesaplama araçla-
rından bulunanlarla karşılaştırılmıştır. Ayrıca laboratuarımızda geliştirilen 2B-Blok isimli yeni
koruma tabakası ünitesinin de dalga aşması açısından davranışı incelenmiştir.

Effect of the armour layer unit with its dimensions and placement on
the wave overtopping
ABSTRACT
Prediction of wave overtopping is a key requirement for the design of coastal structures. The
predictions based on the empirical formulas and Neural Network model can be used for the
conceptual design of coastal structures; they may not be used in the final design stage, since
the results should be verified based on dedicated physical model tests for the particular wave
conditions and structure geometry of the structure to be built. In this study, effects of different
wave conditions, crest height and width, armour layer unit with its dimensions and placement
are investigated by a series of hydraulic model experiments. Results are compared with the
calculation tools given in the literature. Moreover, behaviour of a new unit called as 2B-Block
developed in our laboratory under wave overtopping is checked and presented.
Anahtar Kelimeler: Dalga aşması, koruma tabakası tipi, koruma tabakası boyutu, fiziksel
model
- 168 - 7. Kıyı Mühendisliği Sempozyumu

GİRİŞ
Dalgakıranlar, dalga enerjisinin sönümlenmesi amacı ile kullanılmakta ve taş dolgu, keson,
yüzer, kazıklı vs. olmak üzere farklı tiplerde yapılabilmektedir. Dalga enerjisinin bir kısmı yapı
üzerinde sönümlenirken, diğer bir kısmı tırmanmakta ve kret kotunu geçmesi durumunda da
dalga aşması meydana gelmektedir. Dalga aşması yapının kara tarafında hasara, kara tarafı
rıhtım ve insan kullanımına açıksa can, mal ve işletme süresi kayıplarına neden olabilmektedir.
Özellikle son yıllarda dikkat çeken su seviyesindeki yükselme, dalga aşmasıyla oluşan taşkın-
ların da artmasına neden olmaktadır. Dolayısıyla dalgakıran, rıhtım veya kıyı koruma yapısı
tasarlanırken dalga aşmasının tahmin edilebilmesi önem kazanmaktadır.
Dalga aşmasının tahmin edilmesinde en çok kullanılan yöntem, fiziksel model deneyleriyle elde
edilen deneysel formüller olmuştur. DLH İnş. Gn. Mdlüğü tarafından hazırlatılan ‘Kıyı ve Liman
Yapıları, Demiryolları, Hava Meydanları İnşaatları Deprem Teknik Yönetmeliği’ ekindeki ‘Kıyı
Yapıları ve Limanlar Planlama ve Tasarım Teknik Esasları’nda üç deneysel formül önerilmiştir.
Bunlardan Bradbury ve Allsop ( 1988) Aminti ve Franco(1988)’ya ait olanlar geçirgen olmayan
yapılar için türetilmiştir. Pedersen ve Burcharth (1992) denklemi ise geçirgen, eğimli ve kron-
man duvarlı yapılar içindir ve Denklem 1’de verilmiştir.

3
qTom 5  H s  H s2 (1)
 3.2  10  
L2om  Rc  Ac B cot 

Burada; Hs=Belirgin Dalga Yüksekliği, T0m=Ortalama Dalga Periyodu, L0m=T0m için dalga boyu,
Rc= Kronman üst kotu, Ac=Kret kotu, B=Kret genişliği, q=ortalama dalga aşması miktarıdır.
Denklem 1’de hidrolik ve yapısal pek çok değişkenin formülde yeraldığı görülmektedir. Ancak
Denklem 1 yalnızca taşdolgu dalgakıranlar içindir.
Avrupa Birliği tarafından desteklenen ‘CLASH’ isimli projeyle tüm formüller taranarak ve dün-
yada dalga aşmasıyla ilgili gerçekleştirilen deney verileri toplanarak ‘Dalga Aşması El Kitabı’
(EOM,2007) oluşturulmuş ve internet ortamında kullanılabilen hesaplama araçları oluşturul-
muştur. Hesaplama araçlarına http://www.overtopping-manual.com/calculation_tool.html
isimli adresten ulaşılabilmektedir. Hesaplama araçları incelendiğinde ülkemizde sıkça kullanı-
lan eğimli ve dolgu yapılar için iki araç önerildiği görülmektedir. Bunlar deneysel formüller ile
yapay sinir ağları çalışmasıdır. Deneysel formül olarak TAW teknik raporunda yer alan ve Van
der Meer (1992) tarafından türetilen aşağıdaki formüller önerilmektedir:
Sıçrayarak kırılan dalgalar

Burada; Hm0=Spektradan elde edilen dalga yüksekliği, s0=Dalga Dikliği, tana=yapı eğimi,
g=yerçekimi ivmesi, γb , γf , γβ , γv ise sırayla palye, pürüzlülük, dalga açısı ve kronman için dü-
zeltme katsayılarıdır.
Denklem 2 ve 3’den görüleceği gibi, Van der Meer dalganın yapı eğimi üzerinde kırılma tipinin
dalga aşmasında da farklılık yarattığını öne sürerek, sıçrayarak kırılma ve kabararak kırılma
tipleri için iki ayrı formül önermiştir. Sıçrayarak kırılma da pek çok değişken dikkate alınırken,
kabararak kırılmada yalnızca dalga yüksekliği, kret kotu ve pürüzlülüğün (yapı tipi ve geçirgen-
likle birlikte) formülde yer alması dikkat çekicidir.
Diğer hesap aracı ise dalga aşmasının yapay sinir ağları çalışması ile modellenmesidir. CLASH
7. Kıyı Mühendisliği Sempozyumu - 169 -

projesi çerçevesinde Hollanda’dan Deltares isimli bir enstitü (eski ismi Delft Hydraulics) tara-
fından gerçekleştirilmiştir. Çalışma çeşitli enstitüler tarafından yapılan 8372 model deneyi so-
nuçları kullanılarak hazırlanmıştır.Hesaplama aracına aşağıdaki web adresinden ulaşılabilinir:
http://www.deltares.nl/en/software/630304/overtopping-neural-network
Modelde, su derinliği, topuk, palye, yapı eğimi, kret kotu, kret genişliği, koruma tabakası üst
kotu ile hidrolik parametreler (H, T, dalga geliş açısı), pürüzlülük bilgileri girilerek ortalama
dalga aşması hesaplanabilmektedir.
Her ne kadar hem deneysel formüllerde, hem de yapay sinir ağı modellemesinde dalga aşmasını
etkileyebilecek pek çok değişkenin etkisi dikkate alınmaya çalışılsa da hesaplama araçları kul-
lanılarak elde edilen aşma değerlerinin ön tasarım aşamasında kullanılması; asıl tasarım için
hidrolik model deneyi yapılması önerilmektedir.
Bu çalışmada bir seri hidrolik model deneyi yapılarak farklı dalga koşullarının, kret genişliği,
kret kotu, koruma tabakasında kullanılan ünitenin ve boyutu ile yerleştirilmesinin dalga aşma-
sına etkileri araştırılmıştır. Sonuçlar hesaplama araçlarından bulunanlarla karşılaştırılmıştır.
Ayrıca laboratuarımızda geliştirilen 2B-Blok isimli yeni koruma tabakası ünitesinin de dalga
aşması açısından davranışı incelenmiştir.

YÖNTEM
Hidrolik model deneyleri, DLH, Araştırma Dairesi, Hidrolik Şube Müdürlüğü laboratuarında
bulunan 40.0m. uzunluğunda 1.20m. derinliğinde ve 0.60m. genişliğindeki dalga kanalında ya-
pılmıştır. Şekil 1.de şematik olarak gösterildiği gibi kanal tabanına 1/20 eğiminde deniz taban
topografyası yerleştirilmiştir. Dalgakıran önündeki su derinliği 43.5cm. dalga üreteci (jeneratör)
önünde ise 75cm. olacak şekilde kanal su ile doldurulmuştur.

Şekil 1. Dalga Kanalının Şematik Olarak Gösterimi

Dalgakıran koruma tabakası altındaki filtre malzemesinin kotu ve kret genişliği sabit tutularak,
Şekil 2. gösterildiği gibi farklı tip ve boyutlarda koruma tabakaları (anroşman, küp blok, antifer
blok, tetrapot ve 2B) yerleştirilmiştir. Yapı eğimi 2/3’dur.
Koruma tabakası boyutları (Tabaka kalınlığı ve ağırlıkları) Tablo 1.de verilmektedir.

Tablo 1. Koruma Tabakası Tipleri ve Boyutları

Koruma Kalınlık Ağırlık Boşluk
Boyut
Tabakası Tipi (m) (gr) (%)
Küçük 0.088 380
Taş 0.369
Büyük 0.102 525
Küçük 0.104 142
Küp 0.463
Büyük 0.112 391
Küçük 0.102 276
Antifer 0.464
Büyük 0.135 507
Küçük 0.090 212
Tetrapot 0.483
Büyük 0.110 316
Küçük 0.050 180
2B 0.521
Büyük 0.751 580
- 170 - 7. Kıyı Mühendisliği Sempozyumu

Şekil 2. K oruma Tabakası Tipleri

Deneylerde küp bloklar için iki farklı boşluk (%46 ve %37) çalışması ilave olarak yapılmıştır.
Su seviyesi sabit tutulurken, dalgakıranda iki farklı kret genişliği ve kot modellenmiştir.
Fiziksel model deneylerinde, koruma tabakası önüne farklı kotlarda kronman yerleştirilmiş ve
üzerine Şekil 3. de gösterildiği gibi 29cm. genişliğinde bir oluk konularak, kronman üzerinden
aşan dalgaların, dalgakıran arkasındaki hazneye toplanması sağlanmıştır. Hazneye toplanan
su, dalgıç pompa yardımıyla çekilerek ağırlıkları dolayısıyla da hacimleri litre cinsinden ölçül-
müştür.

Şekil 3. Aşan Dalgaların Ölçümü için Oluşturulan Oluk ve Hazne

7. Kıyı Mühendisliği Sempozyumu - 171 -

Fiziksel Model deneylerinde Bretshneider-Mitsuyasu tipi düzensiz dalgalar kullanılmıştır. Fark-

lı dalga dikliğine (H/L= 0.03 ve 0.05) sahip iki dalga seti oluşturulmuştur. Her bir dalga dikliği
setinde küçük dalgalardan başlanılarak, dalga yüksekliği kademeli olarak artırılmıştır. Model
kurulmadan önce dalgakıran modelinin geleceği yerin hem önüne (su derinliği 43.5cm) ve ta-
ban topografyasının başlangıcı ile dalga üreteci arasında (su derinliği 75cm) olmak üzere, iki
noktaya yerleştirilen dalga ölçüm cihazları ile dalga yükseklikleri ölçülmüştür. Her bir dalga
setinde dalga sayısının 1000 dalganın üzerinde olacak şekilde süre belirlenmiştir. Saniyede 10
veri alınacak şekilde deney süresince su seviyesi profili ölçülmüştür. Sıfırdan yukarı metodu ile
dalga yükseklikleri (H), periyotları (T) ve dalga sayıları hesaplanmıştır. Kanalda üretilen dalga-
ların istatistiksel sonuçları Tablo 2. de verilmektedir.

Tablo 2. Dalga Setlerinin İstatistiksel Sonuçları

Deneyde kullanılan değişkenler ve aralıkları Tablo 3’de özetlenmiştir.

Tablo 3. Deneyde kullanılan değişkenler ve aralıkları

Yapı önü su derinliği (m) 0.45

Yapı eğimi 1/1.5
Dalga Yüksekliği,Hs (m) 0.05-0.24
Dalga Periyodu,Tm (sn) 0.7-2.0
Kret Kotu (m) 0.16-0.29
Kret Genişliği (m) 0.16-0.3
Koruma Tabakası Taş, Küp, Antifer, Tetrapod, 2B
Ağırlık Küçük ve Büyük
Toplam deney sayısı 329
- 172 - 7. Kıyı Mühendisliği Sempozyumu

SONUÇ
Genel sonuçlar ve pürüzlülük katsayısı
Dalga aşması, fırtına süresine ve aşacak kısmın genişliğine bağlı olduğundan, aşan miktar fır-
tına süresine ve genişliğe bölünerek ortalama dalga aşması miktarı, q(m3/m.sn) hesaplanmak-
tadır. Dalga aşmasıyla ilgili deneysel sonuçlar genelde boyutsuz değişkenlerle verilmektedir.
Bu çalışmada da her bir koruma tabakası ünitesi için boyutsuz kot değişkeni Rc/Hs’e karşılık
boyutsuz aşma miktarı değişkeni q*=q/(gHs3)0.5 grafikleri çizilerek Şekil 4’de verilmiştir. Grafik-
ler incelendiğinde, beklendiği gibi boyutsuz kot değişkeni arttıkça aşma miktarının düştüğü gö-
rülmektedir. Aynı koşullar altında yapılan küçük ve büyük boyutlu ünitelere ait sonuçlar grafik
üzerinde belirtilmiştir. Şekil 4’de küçük ünitelerde büyüğe göre dalga aşmasının bir miktar
daha fazla olduğu görülmektedir. Ayrıca, karşılaştırma yapmak amacıyla Denklem 3’ kullanıla-
rak elde edilen aşma sonuçları Şekil 4’de gösterilmiştir. Deneyler için Irribaren sayısı,x, ikiden
büyük olduğu için kabararak kırılan dalga koşuluna uyulmakta olup, bu nedenle deneylerin
Denklem 3’le karşılaştırılması gereklidir. Denklem 3 için pürüzlülük katsayısı (γf) geçirgenlik,
koruma tabakası sıra sayısı ve ünite tipine göre aşağıdaki Tablo 4’deki gibi tanımlanmaktadır.

Tablo4.Koruma Tabakasına Karşılık Pürüzlülük Katsayısı

Koruma tabakası Pürüzlülük K. (γf)

geçirgen olmayan düz eğim 1.00
taş (geçirgen olmayan çekirdek üzerine) 0.55
Taş (geçirgen, 2 sıra) 0.40
küp (2 sıra) 0.57
antifer 0.57
tetrapod 0.38

Tablo 4’de görüleceği gibi pürüzlülük, geçirgenlik, boşluk arttıkça pürüzlülük katsayısı, dola-
yısıyla da dalga aşması da azalmaktadır. Şekil 4’de Denklem 3.deki formül sonuçları yukarıda
verilen pürüzlülük katsayıları kullanılarak çizilmiştir. Şekil 4’e bakıldığında formülün ortalama
bir sonuç verdiği ancak kret genişliği, kret kotu, dalga periyodu, ünite boyutu gibi değişkenlerin
dalga aşmasının miktarını değiştirdiği, dolayısıyla sonuçların dağınık olduğu görülmektedir.

Şekil 4. Boyutsuz kot değişkeni Rc/Hs’e karşılık boyutsuz aşma miktarı

7. Kıyı Mühendisliği Sempozyumu - 173 -

Şekil 4. Boyutsuz kot değişkeni Rc/Hs’e karşılık boyutsuz aşma miktarı (devam)

Koruma tabakası ünite ağırlığı ve boyutu

Dalgakıran ve diğer kıyı yapılarının stabilitesinde en önemli konu koruma tabakasının stabi-
litesidir. Dalga ve yapı koşulları dikkate alınarak stabiliteyi sağlayacak ünitenin ağırlığı ve bo-
yutu hesaplanabilmektedir. Şekil 5’de aynı koşullar altında büyük ve küçük ünite kullanılması
sonucunda dalga aşmasında değişim olduğu görülmektedir. Bu değişimin daha iyi anlaşılabil-
mesi için her ünite için küçük ve büyük boyuttaki ünitelerin dalga aşması davranışı karşılaş-
tırılmıştır. Aynı karşılaştırma yapay sinir ağları modeli (deltares) ve Denklem 3’deki formül için
de yapılmıştır. Örnek karşılaştırma tetrapod için Şekil 5’de sunulmuştur. Diğer üniteler için
sonuçlar Tablo 5’de verilmiştir
- 174 - 7. Kıyı Mühendisliği Sempozyumu

Şekil 5. Küçük ve büyük boyuttaki ünitelerin dalga aşması davranışının karşılaştırılması

(q*= q/(gHs3)0.5)

Deney sonuçlarına göre büyük ünite kullanıldığında dalga aşması %17 azalırken, yapay sinir
ağları modelinde (deltares) %11 lik bir azalma görülmektedir. Denklem 3 de ise küçük ünite ile
büyük arasında dalga aşması açısından hemen hemen aynı bir davranış görülmektedir. Deney-
lerde küçük ünite yerine büyük kullanılırken filtre kotu değiştirilmeden üzerine koruma taba-
kası ünitesi yerleştirildiğinden kret genişliği, Gc ve kret kotu Ac’de artma olmuştur. Yapay sinir
ağları modelinde Ac ve Gc dikkate alındığından dalga aşmasındaki değişim önemli ölçüde yan-
sıtılabilmiştir. Denklem 3’de ise Ac değişkeni hesaba katılmadığından küçük ünite ile büyük
ünite arasında dalga aşması açısından önemli bir fark olmamıştır. Tablo 5’de görüleceği üzere,
diğer ünitelerde de benzer bir eğilim bulunmaktadır. Dolayısıyla yapay sinir ağları modelinin
deneysel formüle göre kret kotunun etkisini daha iyi yansıttığı söylenebilir.

Tablo 5. Koruma Tabakası Ünitelerinde Büyük ünitede oluşan aşmanın Küçük ünitedeki
dalga aşmasına oranı

Deney Deltares Formül

Taş 0.74 0.92 0.92
küp 0.88 0.84 0.96
antifer 0.81 0.83 0.91
tetrapod 0.83 0.89 0.94

Kret Genişliği
Kret Genişliğinin dalga aşmasına etkisi Denklem 3’deki formülde gözükmemekle birlikte,
EOM(2007)de bu etki Cr isimli bir azaltma faktörüyle temsil edilmeye çalışılmıştır. Cr’nin tanı-
mı Denklem 4’de verilmektedir:

Cr=3.06exp(-1.5Gc/Hm0) (4)

Burada; Gc=kret genişliği, Hm0=Spektradan elde edilen dalga yüksekliği’dir. Cr katsayısı dalga
aşma miktarı q ile çarpılarak kret genişliğinin etkisi formüle yansıtılmaktadır.
Deltares trafından gerçekleştirilen yapay sinir ağları modellemesinde ise Gc bir değişken olarak
hesaplamalarda dikkate alınmaktadır.
7. Kıyı Mühendisliği Sempozyumu - 175 -

Deneylerde iki kret genişliği uygulanmıştır. Uzun kretin kısaya oranı yaklaşık 1.8’dir. Aynı
dalga ve yapı koşulları arasında kret genişliğinin etkisi deneylerle belirlenmeye çalışılmış ve
diğer hesaplama araçlarıyla karşılaştırma yapılmıştır. Örnek sonuç Şekil 7’de tetrapod için
sunulmuştur. Şekil 7’ye göre, deneylerde kret genişliğinin 1.8 kat uzatılması dalga aşmasını
yaklaşık %27 azaltırken, bu oran yapay sinir ağlarında %48, Denklem 3deki formülün Denklem
4deki Cr katsayısıyla modifiyesinde %29 olarak bulunmuştur. Diğer ünitelerde de benzer eğilim
görülmüştür.

Şekil 7. Tetrapod için kret genişliğinin dalga aşmasına etkisi

Boşluk Oranı
Küp ve antifer bloklarda boşluk oranı ve yerleştirme şekillerinin dalga aşmasını doğrudan et-
kilediği görülmüştür. Şekil 6’dan görüleceği üzere küp blokların %37 boşlukla düzensiz yerleş-
tirilmesi halinde, yine aynı boşluğa sahip düzenli yerleştirmeye göre dalga aşmasında yaklaşık
%35 lik bir azalma meydana gelebilmektedir. Boşluk oranının artırılması (%46) halinde de dalga
aşmasında azalma (%44) meydana gelmektedir.

Şekil 6. Küp ve Antifer Blokların Yerleştirme Şeklinin Dalga Aşmasına Etkisi

Antifer bloklar için de aynı durum söz konusudur. Şekil 6’dan görüleceği üzere %46 boşluklu
düzenli yerleştirme yerine, aynı boşluğa sahip düzensiz yerleştirme yapılması halinde, dalga
aşmasında yaklaşık %27 oranında azalma meydana gelebilmektedir.
- 176 - 7. Kıyı Mühendisliği Sempozyumu

2B-Blok
Laboratuvarımızda geliştirilen dalgakıran koruma tabakası ünitesi 2B-Blok, yatay veya dikey
olarak birbirine bağlı, tek sıra kullanılan yeni bir ünitedir. İki ve üç boyutlu hidrolik model de-
neyleriyle stabilitesi denenmiş ve kanıtlanmıştır. Tek sıra kullanıldığı için maliyet açısından da
oldukça avantajlıdır. Bu çalışmada dalga aşması açısından davranışı incelenmiştir. Diğer üni-
telerle aynı dalga ve yapı koşulları altında dalga aşması deneyleri yapılmıştır. Deney sonuçları
boyutsuz kot değişkeni Rc/Hs’e karşılık boyutsuz aşma miktarı değişkeni q*=q/(gHs3)0.5 grafiği
çizilerek Şekil 7’de verilmiştir.
Şekil 7’den 2B-Bloğun taş ve tetrapod’a benzer bir dalga aşması davranışı sergilediği söylene-
bilir. 2B-Bloğun delikli ve yerleştirme şekliyle pürüzlülüğü arttıran sistemi sayesinde dalga
enerjisini önemli ölçüde sönümlediği gözlemlenmektedir.

Şekil 7. 2B Bloğun Dalga Aşması Davranışı

ÖNERİLER
Kıyı yapılarının ön tasarımında dalga aşmasının tahmin edilmesinde kullanılan yöntemlerden
kret kotu ve kret genişliği gibi pek çok değişkenin etkisini içeren yapay sinir ağları modelinin
diğer yöntemlere göre daha iyi sonuçlar verdiği görülmüştür. ‘Kıyı ve Liman Yapıları, Demiryol-
ları, Hava Meydanları İnşaatları Deprem Teknik Yönetmeliği’ ekindeki ‘Kıyı Yapıları ve Limanlar
Planlama ve Tasarım Teknik Esasları’nda geçirgen taşdolgu dalgakıranlar için verilen Pedersen
ve Burcharth (1992) (Denklem 1) tasarım altı kalmaktadır.
Deneylerde, küçük ünite yerine büyük kullanılırken filtre kotu değiştirilmeden üzerine koruma
tabakası ünitesi yerleştirildiğinden, kret genişliği, Gc ve kret kotu Ac’de artma olmuştur. Ac ve
Gc’yi dikkate alan yapay sinir ağları (YSA) modeli büyük ünitenin dalga aşmasına etkisini bir
nebze gösterebilmiştir. Ancak YSA modeli ile deney sonuçları arasında Tablo 5’de görüleceği
gibi bir miktar fark bulunmaktadır. Bu farkın büyük ünitede tabaka kalınlığının ve boşluk mik-
tarının artmasından kaynaklanıp kaynaklanmadığı, Ac ve Gc’nin sabit tutulduğu yeni bir seri
deneyle araştırılacaktır.
DLH, Hidrolik Şube Müdürlüğünde yapılan fiziksel model deneylerinde, dalga aşması sonucun-
da, dalgakıran arkasındaki koruma tabakalarında ciddi hasarlar meydana geldiği sıkça göz-
lenmiştir. Dalgakıranın hem ön ve hem de arkasındaki koruma tabakalarında 2B-Blokların
kullanılması, hem dalga aşması hem de yapının stabilitesi açısından çok önemli katkısı olduğu,
dalga havuzunda yapılan üç boyutlu fiziksel modelleme ile kanıtlanmıştır. Şekil 8’de dalga ha-
vuzuna yerleştirilen 2B-bloğunun arka tarafının deney öncesi ve sonrası durum gösterilmek-
tedir.
7. Kıyı Mühendisliği Sempozyumu - 177 -

Şekil 8. Üç Boyutlu Ön ve Arka Tarafı 2B-Bloklu Dalgakıran Modeli

Deneylerde su seviyesi ve dalga yüksekliği kademeli olarak artırılarak yapının stabilesi izlen-
miştir. Çok ciddi kütlesel dalga aşmaları meydana gelmesine rağmen, dalgakıran arkasındaki
filtre malzemesinin özellikle topuk bölgesinde kısmen etkilendiği görülmüştür.

KAYNAKLAR
Aminti, P., Franco, L.(1988) Wave Overtopping on ruble mound breakwaters, Proc. Of 21st
ICCE, Malaga, Spain, pp770-781
DLH (2007) ‘Kıyı ve Liman Yapıları, Demiryolları, Hava Meydanları İnşaatları Deprem Teknik
Yönetmeliği’ Ek: ‘Kıyı Yapıları ve Limanlar Planlama ve Tasarım Teknik Esasları’, sayfa.160-163
EOM(2007). EurOtop, wave Overtopping of Sea defences and Related Structures: Assessment
Manual, pp117-125
Pederson and Burcharth(1992) wave Forces on crown walls, Prox. Of 23rd ICCE, Venice, Italy,
ASCE, pp.1489-1502
TAW(2002). Technical Report on wave run-up and wave overtopping at dikes, Technical Advi-
sory Committee on Flood Defence, The Netherlands