AKSJOLOGICZNE

PODSTAWY EDUKACJI

dr Urszula Tokarczyk-Bar
u.bar@amu.edu.pl
 WARTOŚĆ

WARTOŚĆ to podstawowa kategoria aksjologii

oznaczająca wszystko, co cenne i godne
pożądania.
• BÓG/HONOR/OJCZYZNA

a może
• kawa, długopis i tramwaj.
 AKSJOLOGIA

Urszula Ostrowska, Aksjologiczne podstawy

wychowania, Pedagogika, tom 1. Podstawy nauk
o wychowaniu, red. Bogusław Śliwerski, Gdańsk
2006, s. 391nn.
 AKSJOLOGIA

Aksjologia to nauka o wartościach, nazywana

również filozofią wartości i/lub ogólną teorią
wartości, dociekająca istoty moralnego
zachowania i piękna oraz podejmująca próby
ustalenia, jakie postępowanie jest dobre, a jakie
jest jego przeciwieństwem.
 Poziomy osobowej wrażliwości aksjologicznej
wg. Urszuli Ostrowskiej

Nadwrażliwość aksjologiczna

Podwyższona wrażliwość aksjologiczna

(uzasadniona w niektórych sytuacjach)

Właściwa wrażliwość aksjologiczna

Częściowa wrażliwość aksjologiczna

(nieadekwatna do sytuacji)

Brak wrażliwości; atrofia aksjologiczna

 Etapy nabywania kompetencji aksjologicznych
wg. Urszuli Ostrowskiej

TWORZENIE

URZECZYWISTNIANIE

UZNAWANIE/AKCEPTOWANIE

ROZUMIENIE

ODKRYWANIE/ROZPOZNAWANIE
 RELATYWIZMY
RELATYWIZM ETYCZNY zaprzecza istnieniu
obiektywnych wartości i norm moralnych;

RELATYWIZM HISTORYCZNY
RELATYWIZM KULTUROWY

RELATYWIZM SOCJOLOGICZNY (grup

społecznych)
 STADIA ROZWOJU MORALNEGO wg.
Lawrence’a Kohlberga
Poziomy i stadia Powody moralnego zachowania

I. Moralność prekonwencjonalna

Stadium 1. Orientacja na przyjemność i unikanie kary Uniknąć kary lub nie dać się przyłapać

Orientacja na koszty i korzyści; wzajemność -

Stadium 2. Pozyskać nagrodę
oko za oko

II. Moralność konwencjonalna

Stadium 3. Orientacja "dobrego dziecka" Uzyskać akceptację

Przestrzegać reguł i uniknąć krytyki ze strony

Stadium 4. Orientacja na prawo i porządek
autorytetów

III. Moralność oparta na zasadach

Stadium 5. Orientacja na "umowę społeczną" Przyczynić się do pomyślności społeczeństwa

Osiągnąć sprawiedliwość i uniknąć

Stadium 6. Orientacja na zasady etyczne
samopotępienia, Ghandi, Jezus, Mahomet

Być wiernym uniwersalnym zasadom i czuć się

Stadium 7. Orientacja kosmiczna
częścią porządku kosm
 ŹRÓDŁO
Philip Zimbardo, Psychologia. Kluczowe
koncepcje, tom 1, wydanie II, Warszawa 2017,
s. 210- 213.
 STADIA ROZWOJU MORALNEGO wg.
Lawrence’a Kohlberga
Powody
Poziomy i stadia moralnego
zachowania
I Moralność prekonwencjonalna
Orientacja na przyjemność i Uniknąć kary lub nie dać się
Stadium 1. unikanie kary przyłapać

Orientacja na koszty i
Stadium 2. korzyści; wzajemność - oko Pozyskać nagrodę
za oko
 STADIA ROZWOJU MORALNEGO wg.
Lawrence’a Kohlberga
Powody
Poziomy i stadia moralnego
zachowania
II Moralność konwencjonalna
Orientacja "dobrego
Stadium 3. Uzyskać akceptację
dziecka"
Przestrzegać reguł i
Orientacja na prawo i
Stadium 4. uniknąć krytyki ze strony
porządek
autorytetów
 STADIA ROZWOJU MORALNEGO wg.
Lawrence’a Kohlberga

Powody
Poziomy i stadia moralnego
zachowania
III. Moralność oparta na zasadach
Przyczynić się do
Orientacja na "umowę
Stadium 5. pomyślności
społeczną"
społeczeństwa
Osiągnąć sprawiedliwość
Orientacja na zasady
Stadium 6. i uniknąć samopotępienia
etyczne
Ghandi, Jezus, Mahomet
Być wiernym
uniwersalnym zasadom i
Stadium 7. Orientacja kosmiczna
czuć się częścią
porządku kosmosu
 WARTOŚCI WARTOŚCI NIESAMOISTNE
SAMOISTNE
WARTOŚCI
SAMOISTNE
Prawda prawda

Dobro dobro

Piękno piękno
POROZUMIENIE BEZ PRZEMOCY
NVC
 POROZUMIENIE BEZ PRZEMOCY
NVC

POTRZEBY ZWSZE SĄ DOBRE.

SPOSOBY ICH REALIZACJI

MOGĄ Z SOBĄ KOLIDOWAĆ
 POROZUMIENIE BEZ PRZEMOCY
NVC

1. OBSERWACJE (bez ocen)

2. UCZUCIA
3. POTRZEBY

4. PROŚBY (nie rozkazy)

POROZUMIENIE BEZ PRZEMOCY
NVC
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ!

u.bar@amu.edu.pl