• Co to jest „metrologia”?

nauka o pomiarach w zakresie eksperymentalnym i teoretycznym, o

dowolnym poziomie niepewności w każdej dziedzinie nauki i techniki

• Co to jest „podstawy metrologii”? Podstawy metrologii dotyczą ustanawiania jednostek miar,

opracowywania nowych metod pomiaru, realizacji standardów pomiarowych oraz przekazywania
identyfikowalności tych standardów użytkownikom

• Co to jest „obserwacja”? jest czynnością, której efektem jest określenie cech zjawisk, ciał lub
procesów na podstawie subiektywnej oceny Podstawową wadą obserwacji jest jej charakter
jakościowy

• Co to jest „pomiar”? Ilościowe wyznaczenie na drodze eksperymentu jakiejś cechy zjawiska,

ciała lub procesu, za pomocą przyrządu pomiarowego

• Co to jest „mezurand” cecha (wielokość) mierzona

• Co to jest „układ jednostek miar”? Zespół jednostek miar stosowanych do wyrażania wartości
wielkości w różnych dziedzinach nauki i techniki

• Co to jest „SI”? System informacji (SI) to zbiór stosowanych technologii i narzędzi

informatycznych, które mają na celu zbieranie, przechowywanie, przetwarzanie i udostępnianie
danych organizacji. System informacji może obejmować zarówno systemy informatyczne, jak i
ludzi tworzących te systemy. Systemy informacji służą głównie do zarządzania informacjami w
organizacji i zapewnienia, że informacja jest szybko dostępna i przydatna dla potrzeb biznesowych.

• Jak jest i jak została zdefiniowana jednostka długości w ukł. SI? przyjęcie ustalonej wartości
liczbowej stałej Plancka h, wynoszącej 6,626 070 15x10- 34, wyrażonej-w jednostce J s, która jest
równa kg m2 s -1 , przy czym metr i sekunda zdefiniowane są za pomocą c i ∆νCs.

• Jak jest i jak została zdefiniowana masy długości w ukł. SI? Masy długości w układzie SI są
definiowane jako jednostka podstawowa długości, która jest definiowana jako odległość pomiędzy
dwoma stykami stykowymi właściwego atomu krzemu-28 w wyznaczonym stanie ustalonym. Jest
to najmniejsza jednostka długości, jaką można zmierzyć w układzie SI i jest ona zdefiniowana jako
odpowiadająca 1/299792458 części okrążenia światła w próżni.

• Jak jest i jak została zdefiniowana jednostka czasu w ukł. SI? Sekunda S czas równy 9 192 631
770 okresom promieniowania odpowiadającego przejściu między dwoma poziomami F = 3 i F = 4
struktury nadsubtelnej stanu podstawowego 2S1/2 atomu cezu 133Cs

• Co to jest jednostka podstawowa ukł. SI?

Jednostką podstawową układu SI jest kilogram (kg). Jest to jednostka miary masy, która jest
definiowana jako masa trwałego artefaktu znanego jako Protokół Masy Urządzenia (IPK).

• Co to jest jednostka pochodna ukł. SI? wielkości fizycznej pochodnej, utworzona w oparciu o

równanie definicyjne tej wielkości i wynikające z niego równanie wymiarowe
tej jednostki wyrażające ją jako iloczyn potęg jednostek podstawowych układu.

• Co to jest koherentna jednostka pochodna ukł. SI? Jednostka pochodna, dla przyjętego układu
jednostek miar oraz dla przyjętego zestawu jednostek podstawowych, jest efektem zależności
podstawowych jednostek miar ze współczynnikiem proporcjonalności równym jeden
• Co to jest „etalon”? Etalon-Narzędzie pomiarowe przeznaczone do określenia lub zrealizowania,
zachowania lub odtwarzania jednostki miary określonej wielkości w celu przekazywania jej przez
porównanie innym narzędziem pomiarowym.

• Co to jest „spójność pomiarowa”? Spójność pomiarowa-Właściwość pomiaru lub wzorca

jednostki miary polegająca na tym, że można go powiązać z określonymi odniesieniami, na ogół z
wzorcami państwowymi lub międzynarodowymi jednostkami miary, za pośrednictwem
nieprzerwanego łańcucha porównań, z których wszystkie mają określone niepewności.

• Co „wzorcowanie (kalibracja) przyrządu pomiarowego”? Kalibracja przyrządu pomiarowego

to proces polegający na porównaniu jego wyników pomiarowych z odpowiednimi wartościami
referencyjnymi, aby potwierdzić, że jest on w stanie wykonywać wymagane pomiary z określoną
dokładnością. Proces wzorcowania obejmuje również określenie, jakie czynniki mogą wpływać na
wyniki pomiarów i jak je kontrolować. Może on obejmować również oprogramowanie do kontroli
jakości i weryfikacji wyników.

• Co to jest „legalizacja przyrządu pomiarowego”? Legalizacja przyrządu pomiarowego to

proces, w którym przyrząd pomiarowy jest sprawdzany przez odpowiednią jednostkę certyfikującą,
aby upewnić się, że odpowiada on określonym normom jakości. Proces ten może obejmować
kalibrację, sprawdzenie wzorcowania, weryfikację wyników itp. Legalizacja ma na celu
zapewnienie, że wyniki pomiarów są wiarygodne i że przyrząd jest odpowiedni do zastosowania na
danym obszarze.

• Co to jest „przyrząd pomiarowy”? Urządzenie, które przyporządkowuje zbiorowi mierzonych

cech obiektu zbiór wartości, zwykle w postaci liczbowej

• Jaki jest „podstawy etap procesu pomiarowego”? Przejęcie sygnału ze źródła wielkości •
Wyselekcjonowanie interesującej nas wielkości • Przetworzenie wielkości na porównywalną •
Dopasowanie wartości wielkości porównywalnej do zakresu przyrządu pomiarowego Przetworzenie
surowego wyniku pomiaru do dalszego opracowania • Dopasowanie wielkości • Opracowanie
wyniku pomiaru według modelu matematycznego • Przetworzenie wyniku pomiaru dla ujawnienia
wielkości • Ujawnienie wyniku: – analogowe (wychylenie wskaźnika, wykres, itp.) – cyfrowe
(wyświetlacz, wydruk, zapis w pamięci)

• Co to jest „zasada pomiaru”? określa zjawisko fizyczne stanowiące podstawę pomiaru

• Co to jest „metoda pomiaru”? sposób postępowania przy porównaniu parametrów badanego

zjawiska z wzorcem celem wyznaczenia wartości danej wielkości fizycznej

• Co to jest „sposób pomiaru”? określa kolejność czynności koniecznych do wykonania pomiaru

• Na czym polega „metoda pomiarowa bezpośrednia”? W jej wyniku otrzymuje się bezpośrednio
wartość wielkości mierzonej bez potrzeby wykonywania dodatkowych obliczeń opartych na
zależnościach funkcjonalnych y = a · x y-wynik x-wartosc odczytana a-stała przyrzadu
pomiarowego

• Na czym polega „metoda pomiarowa pośrednia”? W jej wyniku otrzymuje się wartości innych
wielkości związanych funkcjonalnie z wielkością mierzoną i znając zależność funkcjonalną oblicza
się wielkość mierzoną y = f (x1 , x2 , x3 ,…xn ) y – wynik pomiaru x1 , x2 , x3 ,…, xn – wielkości
zmierzone bezpośrednio
• Na czym polega „metoda pomiarowa złożona”? Polegająca na bezpośrednim wyznaczeniu
wartości pewnej liczy wielkości lub na pośrednim wyznaczeniu wartości tych wielkości
grupowanych w różnych kombinacjach, co wymaga rozwiązania układów odpowiednich równań
f1 (y1 , y2 , y3 , …, yn , x1 , x2 , x3 , …, xn ) = 0 f2 (y1 , y2 , y3 , …, yn , x1 , x2 , x3 , …, xn ) = 0
f3 (y1 , y2 , y3 , …, yn , x1 , x2 , x3 , …, xn ) = 0 fn (y1 , y2 , y3 , … ,yn , x1 , x2 , x3 , …, xn ) = 0
y – wynik pomiaru x1 , x2 , x3 ,…, xn – wielkości zmierzone bezpośrednio y1 , y2 , y3 ,…, yn –
wielkości zmierzone pośrednio
• Na czym polega „metoda pomiarowa wychyleniowa”? Polega na określeniu wartości wielkości
mierzonej na podstawie odchylenia wskazówki lub innego wskazania (np. cyfrowego) narzędzia
pomiarowego. Odchylenie to jest miarą wielkości mierzonej. Podczas pomiaru wzorzec wielkości
mierzonej nie występuje bezpośrednio, natomiast przy produkcji narzędzia pomiarowego cały
szereg wartości wzorcowych został wykorzystany do odpowiedniego wykonania podziałki

•Na czym polega „metoda pomiarowa różnicowa”? Jest metodą porównawczą, przy której w
układzie pomiarowym występuje wzorzec wielkości o wartości zbliżonej do wartości mierzonej
(np. jednowartościowy wzorzec nienastawialny). W tym przypadku bezpośrednio mierzy się
różnicę obu wartości, a wynik pomiaru określa się następująco: y = xw+Δx xw - wartość wzorcowa,
Δx - zmierzona bezpośrednio różnica, z uwzględnieniem jej znaku.

• Na czym polega „metoda pomiarowa podstawieniowa”? W układzie pomiarowym musi

znajdować się wzorzec wielkości mierzonej o wartościach nastawianych w szerokich granicach.
Podczas pomiaru wartość mierzoną x zastępuje się wartością wzorcową xw , dobraną w taki sposób,
aby skutki (np. odchylenia wskazówki miernika) wywoływane przez obie wartości były takie same,
z czego wynika zależność: y = x = xw.

• Na czym polega „metoda pomiarowa analogowa”? Wartość wielkości mierzonej, która zmienia
się w sposób ciągły, odpowiada również wielkość wyjściowa (wskazanie) o ciągłych wartościach.

• Na czym polega „metoda pomiarowa cyfrowa”? Ciągłym przedziałom wartości wielkości

mierzonej są przyporządkowane nieciągłe (dyskretne) przydziały wartości wielkości wyjściowej. To
znaczy, że wartości wyjściowe mają formę cyfrową, która składa się z całkowitej liczby kwantów

• Co to są „środki pomiarowe”? Środkami pomiarowymi nazywamy ogół środków technicznych

przeznaczonych do wykonywania pomiarów, czyli narzędzia pomiarowe i urządzenia pomocnicze.
Narzędzia pomiarowe są to urządzenia techniczne przeznaczone do wykonywania pomiarów,
obejmujące wzorce miar i przyrządy pomiarowe.

• Co to jest „etalon”? Narzędzie pomiarowe przeznaczone do określenia lub zrealizowania,

zachowania lub odtwarzania jednostki miary określonej wielkości (albo jej wielokrotności lub
podwielokrotności) w celu przekazywania jej przez porównanie innym narzędziem pomiarowym.

• Co to jest „wzorzec miary”? Narzędzie pomiarowe, niezmiennie odtwarzające jedną lub kilka
znanych wartości danej wielkości. Wzorzec miary służy do wykonywania pomiarów samoistnie lub
łącznie z innym narzędziem pomiarowym.

• Co to jest „przyrząd pomiarowy”? Narzędzie pomiarowe służące do przetwarzania wielkości

mierzonej albo jednej spośród innych wielkości związanych z wielkością mierzoną na wskazanie
lub inna równoznaczną informację

• Co to jest „tor pomiarowy”? urządzenie służące do pomiarów i kalibracji wybranych parametrów

fizycznych, takich jak prędkość, przyspieszenie, przyspieszenie grawitacyjne i siła.
• Co to jest „miernik”? Przyrząd pomiarowy, który za pomocą jednego wskazania podaje wartość
wielkości mierzone

• Co to jest „licznik”? Przyrząd pomiarowy, w którym wyznaczanie wartości wielkości mierzonej

odbywa się za pomocą całkowania lub sumowania

• Co to są „charakterystyki metrologiczne”? Zespół cech pozwalających na ocenę przydatności

narzędzi pomiarowych do określonych celów pomiarowych nazywa się charakterystyką
metrologiczną, określoną przez poszczególne właściwości metrologiczne

• Co to jest „zakres pomiarowy”? Określa graniczne górne i dolne wartości, dla których dany
miernik lub urządzenie pomiarowe działa poprawnie Dokładność pomiarowa danego urządzenia
jest zagwarantowana dla całego zakresu pomiarowego

• Co to jest „przedział pomiarowy”? Moduł różnicy między dwiema granicami zakresu

pomiarowego

• Co to jest „wartość działki elementarnej”? wartość wielkości mierzonej odpowiadająca zmianie

wskazania o jedną działkę elementarną.

• Co to jest „wielkość działki elementarnej”? Odległość między dwoma kolejnymi wskazami

podziałki mierzona wzdłuż linii podstawowej podziałki.

• Co to jest „krok cyfrowy”? wartość wielkości mierzonej odpowiadająca zmianie wskazania o

jedną cyfrę znaczącą wskazującego urządzenia cyfrowego

• Co to jest „czułość”? Iloraz przyrostu odpowiedzi przyrządu pomiarowego przez odpowiadający

mu przyrost sygnału wejściowego k=dW/dN W – wskazanie przyrządu pomiarowego, N – wielkość
zmierzona

• Co to jest „pobudliwość”? właściwość charakteryzująca zdolność narzędzia pomiarowego do

reagowania na małe zmiany wielkości mierzonej

• Co to jest „stałość”? Zdolność przyrządu pomiarowego do utrzymywania stałych w czasie

charakterystyk metrologicznych

• Co to jest „odwracalność”? zdolność narzędzia pomiarowego do dawania tego samego

wskazania, gdy tę samą wartość wielkości mierzonej osiąga się raz przez zwiększanie wartości
wielkości mierzonej od wartości mniejszej, drugi raz przez jej zmniejszanie od wartości większej

• Co to jest „poprawność wskazań”? zdolność do dawania wskazań równych poprawnym

wartościom wielkości mierzonej

• Co to jest „wierność wskazań”? zdolność do dawania wskazań zgodnych ze sobą dla tej samej
wartości wielkości mierzonej, przy jednoczesnym pominięciu błędów systematycznych

• Co to są „maksymalny błąd graniczny”? Maksymalny błąd graniczny to maksymalna

dozwolona odchylenia danych od prawdziwej wartości. Jest to pomiar wielkości, który mówi nam o
przybliżonym poziomie dokładności danego pomiaru lub wyniku. Jest to szczególnie ważne w
przypadku pomiarów, których odchylenie nie może przekroczyć określonego poziomu, jak w
przypadku systemów kontroli jakości lub systemów nawigacji.
• Co to jest „klasa dokładności”? Zbiór właściwości metrologicznych, umownie oznaczonych
wartością dopuszczalnego błędu podstawowego Wartością umowną jest najczęściej górna granica
zakresu pomiarowego. Może nią być też wartość wskazana, zakres wskazań, długość podziałki.
Informacje o rodzaju wartości umownej podane są na przyrządzie w formie odpowiedniego
symbolu.

• Co to jest „błąd pomiaru”? Jest to różnica miedzy wynikiem pomiaru, a wartością prawdziwą
wielkości mierzone

• Co to jest „błąd przypadkowy”? Jest to błąd pomiaru, który podczas wielokrotnego

wykonywania pomiaru tej samej wartości pewnej wielkości, w praktycznie tych samych
warunkach, przybiera różne wartości i znaki, zmieniające się według nieustalonego prawa.

• Co to jest „błąd systematyczny”? Jest błąd pomiaru, który podczas wielokrotnego wykonywania
pomiaru tej samej wartości pewnej wielkości, w praktycznie tych samych warunkach, pozostaje
niezmienny, lub zmienia się w funkcji parametru, według ustalonego prawa.

• Co to jest „niepewność pomiaru”? to parametr związany z wynikiem pomiaru, charakteryzujący

rozrzut wartości, które można w uzasadniony sposób przypisać wielkości mierzonej.

• Co to jest „niepewność typu A”? obliczana metodą analizy statystycznej serii pojedynczych
obserwacji

• Co to jest „niepewność typu B”? obliczana innymi metodami niż w przypadku A, najczęściej
wykorzystując rozkład prostokątny opisujący błędy systematyczne spowodowane nierozpoznanym
oddziaływaniem systematycznym

• Co to jest „niepewność rozszerzona”? jest iloczynem niepewności standardowej i

współczynnika rozszerzenia k U = k ∙ uc

• Co to jest „współczynnik rozszerzenia i jakie wartości przyjmuje w zastosowaniach

technicznych”? Współczynnik rozszerzenia to stosunek zmiany długości materiału do jego
pierwotnej długości po podgrzaniu. Oznacza to, że im wyższy współczynnik rozszerzenia, tym
większa jest zmiana długości materiału po podgrzaniu.

• Co to jest „niepewność złożona”? określana w przypadku występowania wielu składowych

niepewności

• Co to jest „kiedy jako rozkład błędów stosowany jest rozkład Gaussa”?

• Co to jest „ kiedy jako rozkład błędów stosowany jest rozkład t-Studenta”?

• Jakie są źródła błędów pomiaru? NIEŚCISŁOŚĆ DEFINICJI WIELKOŚCI MIERZONEJ//

BŁĘDY INSTRUMENTALNE//BŁĘDY ODCZYTU//BŁĘDY METODY//BŁĘDY
ŚRODOWISKOWE//BŁĘDY OBLICZENIOWE

•Co to jest „budżet niepewności”? listę wszystkich źródeł niepewności występujących podczas
pomiaru wraz z przypisanymi im niepewnościami standardowymi, jak również metodami ich
wyznaczania. W przypadku pomiarów powtarzanych należy podać również liczbę n tych
obserwacji. W celu zapewnienia przejrzystości zalecane jest przedstawienie danych istotnych dla tej
analizy w formie tabeli.
• Co to jest „błąd paralaksy”? Błąd paralaksy polegający na odczytaniu innej wartości niż jest
wskazywana przez przyrząd pomiarowy w wyniku niepoprawnej obserwacji elementów
wskazujących tego przyrządu

• Co to jest „precyzja pomiaru”? Pomiar pozbawiony błędów przypadkowych

• Co to jest „dokładność pomiaru”? Jest to stopień zgodności wyniku pomiaru z wartością

rzeczywistą wielkości mierzonej

• Co to jest „czujnik pomiarowy”? Urządzenie generujące użyteczny sygnał pod wpływem

oddziaływania wielkości mierzonej

• Co to jest „przetwornik pomiarowy”? Czujnik najczęściej współpracuje z jakimś układem

przetwornikowym

• Co to jest „przetwornik AC”?

• Co to jest „przetwornik CA”?

• Co to jest „czujnik parametryczny”? Czujnik wytwarzający na swym wyjściu sygnał

elektryczny pod wpływem działania wielkości mierzonej po pobudzeniu (zasileniu) dodatkową
energią

• Co to jest „czujnik generacyjny”? Czujnik wytwarzający na swym wyjściu sygnał elektryczny

bezpośrednio pod wpływem działania wielkości mierzonej

• Co to jest „zjawisko Seebecka”? Zjawisko termoelektryczne polegające na powstawaniu siły

elektromotorycznej w obwodzie zawierającym dwa metale lub półprzewodniki gdy ich złącza
znajdują się w różnych temperaturach

• Co to jest „czujnik inteligentny”? Czujnik sam w sobie spełniający funkcje przetwarzania

danych oraz funkcje kalibracji / automatycznej kompensacji, w których sam czujnik wykrywa i
eliminuje wartości nienormalne lub wyjątkowe. Zawiera algorytm, który może być zmieniany oraz
pełni w pewnym stopniu funkcję pamięci.

• Co to jest „sygnał”? abstrakcyjny model dowolnej mierzalnej wielkości zmieniającej się w

czasie, generowanej przez zjawiska fizyczne lub systemy.

• Jakie są wielkości charakterystyczne sygnałów? Czas trwania, który może być ograniczony
jakimś przedziałem czasowym, formalnie przedstawionym jako różnica pomiędzy końcem
przedziału T2 i początkiem przedziału T1, Wartość chwilową sygnału, mierzoną w jednostkach
właściwych dla danej wielkości, Funkcję opisującą przebieg sygnału, przy czym sygnał może być
funkcją jednej zmiennej lub wielu zmiennych niezależnych, Specyficzne własności opisujące naturę
danego sygnału, takie jak: amplituda, częstotliwość, energia, moc, okresowość, itp

• Co to jest „sygnał ciągły”? dziedzina i wartości sygnału są ciągłe

• Co to jest „sygnał dyskretny”? dziedzina sygnału jest dyskretna, a wartość ciągła,

• Co to jest „sygnał cyfrowy”? dziedzina i wartość sygnału jest dyskretna.

• Co to jest „wzmocnienie sygnału”? polega na zwiększeniu wartości określonego parametru
sygnału o ustaloną wartość po przejściu przez układ elektryczny wzmacniacza. Szczególnym
przykładem wzmacniacza jest układ, którego wzmocnienie równe jest jedności, tak zwany
przedwzmacniacz.

• Co to jest „stłumienie sygnału”? polega na zmniejszeniu wartości określonego parametru

sygnału o ustaloną wartość po przejściu przez układ elektryczny tłumika;

• Co to jest „filtracja sygnału”? czyli ograniczenie pasma częstotliwości (widma) do zakresu

określonego przez parametry charakterystyczne filtru, przez który przechodzi sygnał.

• Co to jest „sygnał okresowy”? Ze względu na powszechność zastosowań w opisie modelowym

wielu obiektów technicznych

• Co to jest „sygnał losowy”? zaliczymy wszystkie nie dające się opisać jednoznacznymi
zależnościami matematycznymi ze względu na fakt, że konkretna obserwacja daje tylko jeden z
wielu możliwych rezultatów

• Co to jest „sygnał pseudolosowy”? wzór sygnału powtarza się, ale dopiero po długim czasie, w
stosunku do czasu trwania pojedynczego bitu; sekwencja do czasu jej powtórzenia ma rozkład
podobny do losowego

• Co to jest „próbkowanie sygnału”? polega na rejestracji wartości sygnału z odstępem czasowym

określanym jako okres próbkowania.

• Co to jest „dyskretyzacja sygnału”? Proces przekształcenia sygnału analogowego na dyskretny