Republic of the Philippines

Department of Education
REGION V BICOL
SCHOOLS DIVISION OF LIGAO CITY
BINATAGAN, LIGAO CITY, 4504
Edukasyon sa Pagpapakatao
GRADE Unang Markahan - Linggo 4
9 GAWAING PAGKATUTO 4

Lipunang Politikal, Prinsipyo ng Subsidiarity at Prinsipyo ng Pagkakaisa

Pangalan: ____________________________ Seksyon: ______ Petsa: ________

Panimulang Konsepto

Ano nga ba ang Prinsipyo ng Subsidiarity at Prinsipyo ng Solidarity? Bakit

kailangan mo itong maunawaan lalong-lalo na ngayong may dinaranas na pandemya?
Natutunan mo sa nakaraang gawaing pagkatuto ang dahilan kung bakit may lipunang
pulitikal, Prinsipyo ng Subsidiarity at Prinsipyo ng Pagkakaisa.ngayon naman sa
pamamagitan ng gawaing pagkatutong ito patutunayan at tatayahin o huhusgahan mo
kung umiral o nalalabag sa pamilya, paaralan, pamayanan (barangay) at
lipunan/bansa ang Prinsipyo ng Subsidiarity at Prinsipyo ng Pagkakaisa.

Kasanayang Pampagkatuto mula sa MELCs

Inaasahang malinang sa akin ang mga sumusunod matapos kong gawin ang
mga gawain sa gawaing pagkatutong ito:

 Napatutunayan na:

a. May mga pangangailangan ang tao na hindi niya makakamtan bilang

indibidwal na makakamit niya lamang sa pamahalaan o organisadong
pangkat tulad ng mga pangangailangang pangkabuhayan, pangkultural, at
pangkapayapaan.

1
 3. Mahalaga ba ang pagsisikap ng pagpapairal ng Prinsipyo ng Subsidiarity at
Prinsipyo ng Pagkakaisa sa isang lipunan? Bakit?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________

4. Bilang isang mag-aaral sa Baitang 9, paano ka makikilahok sa pagpapairal ng

dalawang prinsipyong ito alo na ngayong may pandemya? Ipaliwanag.

______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________

Pagpapalalim

“Subsidiarity at Pagkakaisa sa Panahon ng Pandemic

at Pandaigdigang Krisis”

Ang lipunan ay hindi pinapatakbo ng iilan. Kailangan pa ring makilahok ng

taumbayan, gawin ang kayang gawin ng bawat isa, at ibahagi ang bunga ng paggawa
sa bayan. Maaaring mahusay na pinuno ang mga namumuno sa atin, ngunit kailangan
nila ng katuwang upang maisagawa ang malalaki nilang proyekto. Ang totoo, hindi
naman talaga sa ating mga pinuno ang proyektong kanilang pinasisimulan. Ang mga
ito ay proyekto ng kaniyang mga kasamahan na nagkataong siya lamang ang
nakapagpaliwanag at nanguna sa paggawa. Ang proyekto ng pinuno ay hindi
proyektong para sa kanyang sarili. Ito ay proyekto ng at para sa kaniyang
pinamumunuan.

Ang pamahalaan ang nangunguna sa gawaing ito kaya’t hindi mula sa “itaas”
patungo sa “baba” ang prinsipyo ng mahusay na pamamahala. Kailangan ang
pakikipaglaban ng nasa “itaas” sa mga nasa “ibaba.” Ang gagawin ng pinuno ay ang
gusto ng mga pinamumunuan at ang pinamumunuan naman ay susumunod din sa

6
giya ng kanilang pinuno. Gabay sa ugnayang ito ang Prinsipyo ng Subsidiarity at
Pagkakaisa (Solidarity) na pangunahing kondisyon upang maging maayos ang
lipunan.

Sa Prinsipyo ng Subsidiarity, tutulungan ng pamahalaan ang mga

mamamayan na magawa nila ang makapagpapaunlad sa kanila. Sisiguraduhin nito
na walang hahadlang sa kalayaan ng mga mamamayan mula sa mga pinuno sa
pamamagitan ng pag-aambag sa estado ng kanilang buwis, lakas at talino. Hindi
panghihimasukan ng mga lider ng pamahalaan kung paano mapauunlad ng mga
mamamayan ang kanilang sarili.

Sa Prinsipyo ng Pagkakaisa, tungkulin ng mga mamamayan ang

magtulungan at ng pamahalaan ang magtayo ng mga akmang estruktura upang
makapagtulungan ang mga mamamayan. Mailalagay sa ganitong balangkas ang
Prinsipyo ng Pagkakaisa: “May kailangan kang gawing hindi mo kayang gawing mag-
isa, tungkulin ko ngayong tulungan ka sa abot ng makakaya ko. Ako naman ay may
kailangang gawin nang mag-isa, tungkulin mo ngayon na tulungan ako sa abot ng
makakaya mo”. Tungkulin nating magtulungan tungo sa pag-unlad ng ating lipunan.

Ang pag-unlad ng isang lipunan ay hindi gawa ng pinuno. Gawa ito ng pag-
aambag ng talino at lakas ng mga kasapi sa kabuuang pagsisikap ng lipunan.

Pagtataya

Panuto: Suriin ang bawat sitwasyon at tayahin kung umiiral ang Prinsipyo ng
Subsidiarity at Prinsipyo ng Pagkakaisa. Kulayan ng kulay bughaw ang
kahon kung ito ay nagpapakita ng pag-iiral ng Prinsipyo ng Subsidiarity
at Pagkakaisa at kulay pula kung hindi ito umiiral.

1. Pamamahagi ng pamahalaan ng limang libo sa bawat pamilyang Pilipino na

nawalan ng trabaho dahil sa pandemya at paggamit ng pamilyang nabigyan
upang ibili ng mga pangunahin nilang pangangailangan o puhunan sa maliit
na negosyo o mapagkakakitaan.

2. Pakikipag-unahan nang isang kabaranggay mo kahit hindi pa naman siya

naka-iskedyul na mabigyan ng bakuna dahil siya ay kabilang sa A5 na
kategorya.

3. Pananatili mo sa loob ng tahanan kung wala ka namang mahalagang

kailangang puntahan.

7
 Republic of the Philippines
Department of Education
REGION V BICOL
SCHOOLS DIVISION OF LIGAO CITY
BINATAGAN, LIGAO CITY, 4504

GRADE Edukasyon sa Pagpapakatao

Unang Markahan - Linggo 2
9 GAWAING PAGKATUTO 2

Layunin ng Lipunan: Kabutihang Panlahat

Pangalan: ____________________________ Seksyon: ______ Petsa: ________

Panimulang Konsepto

Mabilis ang mga pagbabago sa daigdig natin sa kasalukuyan. Tunay ngang

malayo na ang nararating ng tao sa iba’t ibang aspeto. Ang teknolohiya, siyensiya,
medisina at iba pa noon, malayong-malayo kung ikukumpara sa ngayon. Gayundin
ang pananampalataya, kaugalian, paniniwala, kasabihan at iba pang lumang
nakagawian nang mga tao ay nag-iba na rin. Lalo na ngayon na nahaharap tayo sa
pandaigdigang krisis dulot ng Pandemikong Corona Virus o CoViD-19, karamihan ay
balot sa pangamba, kung anong buhay ang naghihintay sa kanila. Sa araling ito,
mauunawaan mo na sa tulong ng kabutihang panlahat at moral na pagpapasiya
mapagtitibay ang paniniwala ng bawat isa, sa kabila ng lahat ng mga pagbabago at
pagsubok na dumarating sa ating buhay. Inaasahan din na makakagawa ng
proyektong makatutulong sa isang pamayanan o sektor sa pangangailangang
pangkabuhayan, pangkultura at pangkapayapaan.

Kasanayang Pampagkatuto mula sa MELCs

 Napangangatwiranan na ang pagsisikap ng bawat tao na makamit at mapanatili

ang kabutihang panlahat sa pamamagitan ng pagsasabuhay ng moral na
pagpapahalaga ay mga puwersang magpapatatag sa lipunan

 Naisasagawa ang isang proyekto na makatutulong sa isang pamayanan o

sektor sa pangangailangang pangkabuhayan, pangkultura at pangkapayapaan

1
 Pagpapalalim

 Ayon kay John Rawis, ang kabutihang panlahat ay ang pangkalahatang

kondisyong pantay na ibinabahagi para sa kapakinabangan ng lahat ng kasapi
ng isang lipunan. Hindi ito isang mabilis na proseso at hindi agarang makikita
ang katuparan. Katulad ng adhikain ni Mahatma Gandhi para sa India, nakita
niyang hindi ito magiging madali kaya itinalaga niya ang kaniyang sarili bilang
halimbawa ng pagsisimula sa sarili at ang paunang pakikibaka para sa
makatarungang pagbabahagi ng lahat ng bagay na nararapat para sa tao.

 Binibigyang linaw din na ang kabutihang panlahat ay tumutukoy sa kabutihang

naaayon sa moralidad ng tao, sa Likas na Batas Moral. Halimbawa, kung
mangingibabaw ang kalayaan, lalo kung hindi niya nauunawaan ang tunay na
kahulugan, masasakripisyo ang kabutihang panlahat dahil mangingibabaw ang
pagnanais na gawin ng tao ang kaniyang naisin. Kung mangingibabaw naman
ang pagkakapantay-pantay, maaaring masakripisyo ang kabutihan ng
indibidwal (De Torre, 1987)

Mga Hadlang sa Pagkamit ng Kabutihang Panlahat

1. Nakikinabang lamang sa benepisyong hatid ng kabutihang panlahat, subalit

tinatanggihan ang bahaging dapat gampanan upang mag-ambag sa pagkamit
nito. Ang mahalaga sa iba ay ang pakinabang na kaniyang makukuha sa
kabutihang panlahat na nagmumula sa malasakit at pagsasakripisyo ng iba.
Nakikinabang lamang siya, subalit walang ambag o pakikibahagi na nanggagaling
sa kanya.

2. Ang indibidwalismo o paggawa ng tao ng kaniyang personal na naisin. Nais ng

tao na maging malaya sa pagkamit ng pansariling tunguhin nang walang ibang
nanghihimasok o nakikialam sa kaniya. Ayaw ng taong ganito, na magambala ang
kaniyang personal na buhay- “nagnanais na mapag-isa”. Hindi niya pinapakay ang
pakinabang mula sa kabutihang hatid ng sakripisyo ng iba subalit ayaw rin niyang
mangamba para sa kabutihan ng iba. Sa kulturang ito mahirap makumbinse ang
taong isakripisyo ang kaniyang kaunting kalayaan, personal na hangarin at
pansariling interes para sa kapakanan ng kabutihang panlahat, dahil para sa
kanya, hindi niya kailangang mag-ambag sa kabutihang panlahat kundi ang
manatiling malaya sa pagkamit ng kaniyang personal na kabutihan.

3. Ang pakiramdam na siya ay nalalamangan o mas malaki ang naiambag kaysa sa

nagagawa ng iba. Upang mapanatili ang kabutihang panlahat, hinihingi sa ilan ang
mas malaki at mabigat na pananagutan kaysa sa iba. Halimbawa, upang kayanin
ng mga mahihirap ang pagbili ng produkto, kailangan tanggapin ng negosyante
ang mababang tubo o kita mula sa mga produkto. Subalit ang tingin ng ilan, sa
ganitong sitwasyon ay hindi makatarungan.

5
 Ang moral na pagpapahalaga ay pagpapakita ng paggawa batay sa
pamantayan ng ating Poong Maykapal. Ito ay ang paggawa ng mga
magagandang bagay sa kapwa at sa lipunan. Ang mga taong may ganitong uri
ng pag-uugali ay kakikitaan ng pagrespeto at pagmamahal sa lahat ng nilikha
ng Diyos. Kung ang lahat ng tao sa buong mundo, ay may ganitong pag-uugali,
hindi na natin mararanasan ang iba’t ibang problema na kinakaharap ng bansa

Mga Kondisyon sa Pagkamit ng Kabutihang Panlahat

(Joseph de Torre-1987)

1. Ang lahat ng tao ay dapat na mabigyan ng pagkakataong makakilos nang

malaya na ginagabayan ng diyalogo, pagmamahal at katarungan. Mahalagang
palaging nasa isip ng lahat ang tunay na kahulugan ng kalayaan dahil may
panganib na isipin ng ilan na walang hanggan ang kaniyang kalayaan.
Mahalaga ang diyalogo upang maibahagi sa bawat isa ang kanilang saloobin,
damdamin at pananaw. Madalas na ang sanhi ng hindi pagkakaunawaan ng
mga tao ay ang kakulangan ng pag-uusap. Kung hindi mananaig ang
pagmamahal at katarungan sa kanila sa lahat ng pagkakataon, hindi ganap
na kakayanin ng sinuman na isantabi sa ilang pagkakataon ang kaniyang
pansariling kaligayahan at kapakanan para sa kabutihang panlahat. Ang
dalawang pagpapahalagang ito ang susi upang makamit ng lipunan ang
kaniyang tunay na layunin at tunguhin.

2. Ang pangunahing karapatang pantao ay nararapat na mapangalagaan. Hindi

magiging ganap ang isang lipunan at ang mga taong kasapi nito kung hindi
naigagalang ang pangunahing karapatan ng tao. Ang karapatan ang
nangangalaga sa dignidad ng tao at nagtataguyod ng pagkakapantay-pantay.
Hangga’t nananaig ang diskriminasyon sa lipunan, nagpapahiwatig itong hindi
pa ganap ang pagsasaalang-alang ng mga tao sa kabutihang panlahat.

3. Ang bawat indibidwal ay nararapat na mapaunlad patungo sa kaniyang

kaganapan. Ang lipunan ang dapat na maging isang instrumento upang
makamit ng tao ang kaniyang kaganapan bilang tao. Kung walang nagagawa
ang lipunang kaniyang ginagalawan upang siya ay umunlad bilang tao,
masasabing hindi pa tunay na patungo ang lipunan sa tunay nitong layunin,
ang kabutihang panlahat. Maaaring hindi rin nagagawa ng bawat sektor ng
lipunan ang kaniyang tunay na gampanin para sa tao at sa lipunan. Tandaang
binanggit sa unang bahagi ng babasahing ito na, binubuo ang lipunan ng tao,
hindi lamang tao ang bumubuo sa lipunan.

6
 Republic of the Philippines
Department of Education
REGION V BICOL
SCHOOLS DIVISION OF LIGAO CITY
BINATAGAN, LIGAO CITY, 4504
Edukasyon sa Pagpapakatao
GRADE Unang Markahan - Linggo 3
9 GAWAING PAGKATUTO 3

Lipunang Politikal, Prinsipyo ng Subsidiarity at Prinsipyo ng Pagkakaisa

Pangalan: ____________________________ Seksyon: ______ Petsa: ________

Panimulang Konsepto

Narinig mo na ba ang kasabihang, Ang tanging kailangan upang

magtagumpay ang kasamaan ay ang hindi pagkilos ng mga mabubuting tao (All
that is necessary for the triumph of evil is that good men do nothing)?

Kung minsan, hindi naman sinasadya ng mga tao na wala silang gawin.
Maaaring hindi lamang nila alam kung ano ang papel nila at kung paano sila
makatutulong. Kung minsan, akala nila ay may iba nang gagawa. Sa takot na
makagulo pa, lumalayo na lamang sila sa eksana. Ngunit sa panahon ngayon na
nahaharap tayo sa isang malaking suliranin, ang COVID 19 pandemya na kung saan
lahat ay apektado walang pinipiling estado ng buhay. Lahat maaapektuhan kung tayo
ay hindi makikiisa, ikanga, ayon sa hashtag na “We Heal as One”. Sa araling ito
matutuhan mo kung bakit mahalaga ang pag-iral ng Prinsipyo ng Subsidiarity at
Prinsipyo ng Pagkakaisa at malalaman mo rin kung ano ang epekto ng pag-iral o
kawalan ng dalawang prinsipyong ito sa pamilya, paaralan, pamayanan o
lipunan/bansa.

Kasanayang Pampagkatuto mula sa MELCs

 Naipapaliwanag ang dahilan kung bakit may lipunang politikal, prinsipyo ng

subsidiarity, prinsipyo ng pagkakaisa

 Natataya ang pag-iral o kawalan sa pamilya, paaralan, barangay, pamayanan,

o lipunan/bansa ng prinsipyo ng subsidiarity at prinsipyo ng pagkakaisa

1
 Pagpapalalim

Isa sa mga pinakamasayang bahagi ng buhay ay ang paghahanap ng mga

matalik na kaibigan sa Junior High School. Mahirap manimbang sa simula subalit
kapag naging kaibigan mo na tuloy-tuloy na ang ligaya. Sila ang kasamang
sumusubok ng maraming karanasan, mga kabiruan at kaasaran. Sila ang
kakuwentuhan sa maraming mga seryoso at malalim na kaisipan. Sila ang kasamang
pumalaot sa higit pang dakilang tunguhin sa buhay.

Sa isang mahiwagang paraan, nagsasama-sama ang mga magkakatulad sa

mga interes, hilig mga pangarap, pananampalataya o pilosopiya sa buhay. Subalit
may pagkakataon ding nagsasama ang hindi magkakilala. Halimbawa, dahil sa
nakababagot na paghihintay sa pag-usad ng pila sa sine, maya-maya’y nag-uusap na
ang magkatabi. Hindi sila magkakilala. Nagkataong magkasunod sila sa pila at
parehong naiinip. Sa pila natagpuan ang bagong kaibigan. Ang parehong karanasan
ang naging dahilan ng pagkakakilala at pag-uugnayan. Ganyan nabubuo ang
barkada. Umuusad at lumalalim ang pagkakaibigan sa paglipas ng panahon dahil sa
mas marami pang pagkukuwentuhan at sama-samang pagdanas.

Hawig sa barkadahan ang isang pamayanan. Kultura ang tawag sa mga

nabuong gawi ng pamayanan. Ito ang tradisyon, nakasanayan, pamamaraan ng
pagpapasya at mga hangarin. Iniukit ang mga ito sa mga awit, sining, at ritwal upang
huwag makalimutan. Habang lumalaki ang mga pangkat, nagiging mas mahirap nang
pakinggan ang lahat at panatilihin ang dating nakukuha lamang sa bigayan at
pasensiyahan. Sa isang lipunan, nangangailangan na ng isang mas malinaw na
sistema ng pagpapasiya at pagpapatakbo. Pampolitika ang tawag sa paraan ng
pagsasaayos ng lipunan upang masiguro na ang bawat isa ay malayang magkaroon
ng maayos na pamumuhay, makamit ang pansariling mithiin sabay ang kabutihang
panlahat. Ang pamahalaan ang nangunguna sa gawaing ito. Tungkulin ng
pamahalaan na isatitik sa batas ang mga pagpapahalaga at adhikain ng mga
mamamayan. Ito ang mukha ng estado sa internasyonal na larangan at nagpapatupad
ng batas upang matiyak ang soberanya at mapanatili ang seguridad at kapayapaan
sa loob ng bansa na kailangan sa pagiging produktibo ng lipunan. Sa laki ng tungkulin
at kapangyarihan ng pamahalaan, may tukso na tingnan ang pamahalaan bilang nasa
itaas ng mga tao. Itinuturing kung minsan ng tao ang kanilang mga sarili bilang sakop
lamang ng pamahalaan. Ang pamamahala ay kaloob ng mga tao sa kapuwa nila tao
dahil sa nakikita nilang husay at galling ng mga ito sa pamumuno at pangangasiwa.
Ang pamamahala ay usapin ng pagkakaloob ng tiwala.

Prinsipyo ng Subsidiarity ay galing sa salitang Latin na subsidium na ang

kahulugan ay tulong, tutulungan ng pamahalaan ang mga mamamayan na magawa

5
nila ang makapagpapaunlad sa kanila. Sisiguraduhin nito na walang hahadlang sa
kalayaan ng mga mamamayan mula sa mga pinuno sa pamamagitan ng pag-aambag
sa estado ng kanilang buwis, lakas at talino. Hindi panghihimasukan ng mga lider ng
pamahalaan kung paano mapauunlad ng mga mamamayan ang kanilang sarili.
Tumutukoy sa pagpapahalaga ng mga nasa mataas na antas ng lipunan sa mga nasa
mababang antas. Ang pagtuwang na ito ay magsisimula sa pinakamaliit at
pinakamalapit na antas na maaaring tumulong sa mga ito. Samantala, ang konsepto
ng Prinsipyo ng Pagkakaisa (Solidarity) ay maipapaliwanag sa ganitong balangkas:
“May kailangan kang gawin hindi mo kayang gawing mag-isa, tungkulin ko ngayong
tulungan ka sa abot ng makakaya ko. Ako naman ay may kailangang gawin nang mag-
isa tungkulin mo ngayon na tulungan ako sa abot ng makakaya mo”. Tungkulin nating
magtulungan tungo sa pag-unlad ng ating lipunan.

Sa Lipunang Pampolitika ang ideya ay mabigyang prayoridad at

pagpapahalaga ang mga ugnayan sa loob nito. Hindi ang mga personalidad ang
mahalaga. Ang mahalaga ay ang kabutihang panlahat, ang pag-unlad ng bawat isa.
Ang Lipunang Politikal ay ang proseso ng paghahanap sa kabutihang panlahat at
pagsasaayos ng sarili at ng pamayanan upang higit na matupad ang layuning ito.

Kailangan ang pakikibahagi ng bawat tao sa mga pagsisikap na mapabuti ang

uri ng pamumuhay sa lipunan at bansa, lalo na sa paglampas sa kahirapan at
kinakaharap na krisis dulot ng pandemya, sa kabila ng magkakaibang pananaw. Sa
pamamagitan ng lipunang politikal, prinsipyo ng subsidiarity at prinsipyo ng
pagkakaisa maibabalik sa mga tao ang kabutihan sa pamamagitan ng mga biyayang
tinatanggap mula sa lipunan bilang bunga ng pag-unlad.

Pagtataya

Panuto: Sagutin ang mga sumusunod base sa natutunan sa mga gawain at

nilalaman ng aralin.

1. Hango sa sariling pang-unawa at natutunan sa aralin, ipaliwanag ang dahilan

kung bakit may lipunang pulitikal, prinsipyo ng subsidiarity at prinsipyo ng
pagkakaisa.
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________

6
 Republic of the Philippines
Department of Education
REGION V BICOL
SCHOOLS DIVISION OF LIGAO CITY
BINATAGAN, LIGAO CITY, 4504

GRADE Edukasyon sa Pagpapakatao

Unang Markahan - Linggo 1
9 GAWAING PAGKATUTO 1

Layunin ng Lipunan: Kabutihang Panlahat

Pangalan: ____________________________ Seksyon: ______ Petsa: ________

Panimulang Konsepto

“Walang sinoman ang nabubuhay para sa sarili lamang”, pamilyar ba sa

iyo ang linya ng awiting ito? Nauunawaan mo ba ang mensaheng inihahatid nito?

Marahil ngayon nauunawaan mo na hindi ka lang nabubuhay para sa iyong

sarili at para sa iyong pamilya. Mayroon tayong mas malawak na mundong
kinabibilangan at ikaw ay isa sa mahalagang bahagi nito. Ikaw, ako, tayong lahat ay
may mahalagang papel na dapat gampanan, ang tumulong sa pagpapanatili ng
kapayapaan sa lipunang ating ginagalawan. Sa araling ito, mamumulat ang iyong mga
mata sa kahalagahan ng konsepto ng kabutihang panlahat at inaasahang masasagot
mo ang mahalagang tanong na: Paano makakamit at mapananatili ang kabutihang
panlahat? Bakit ba mahalagang ito ay makamit at mapanatili?

Kasanayang Pampagkatuto mula sa MELCs

 Natutukoy ang mga elemento ng kabutihang panlahat

 Nakapagsusuri ng mga halimbawa ng pagsasaalang-alang sa kabutihang

panlahat sa pamilya, paaralan, pamayanan o lipunan

1
 Pagpapalalim

 Ayon kay Dr. Manuel Dy Jr., isang propesor ng Pilosopiya sa Ateneo de Manila
University, ang buhay ng tao ay panlipunan. Makikita ito sa kabuuan ng ating pag-iral
bilang tao, sa ating pagsasagawa ng mga bagay na kilangan upang mahubog natin
ang ating sarili.

 Ang ating mga gawain ay panlipunan dahil natutuhan natin ito kasama nila. Ginagawa
natin ito dahil mahalaga ang mga ito sa lipunan at inaalay natin ito sa ating kapwa.
Halimbawa, bilang anak na tinuruang maglinis ng bakuran. Ginagawa mo ang ganitong
gawain dahil alam mong makapagpapasaya ito sa iyong magulang at kasabay nito ay
nakaambag pa ang iyong pamilya sa kalinisan ng kapaligiran.

 Ang salitang lipunan ay nagmula sa salitang ugat na “lipon” na nangangahulugan ng

pangkat. Ang mga tao ay may kinabibilangang pangkat na iisang tunguhin o layunin.

 Madalas na ginagamit ang salitang komunidad upang tukuyin ang lipunan.

Mahalagang maunawaan ang pagkakaiba at pagkakaugnay ng dalawang salitang ito
upang hindi maging sanhi ng kalituhan. Ang salitang komunidad ay galing sa Latin na
communis na nangangahulugang common o nagkakapareho.

 Ayon kay Jacques Maritain, ang manunulat ng aklat na “The Person ang the Common
Good” (1966), hahanapin talaga ng taong mamuhay sa lipunan sa dalawang
mahalagang dahilan: Una, ito ay dahil sa katotohanang hindi siya nilikhang perpekto
o ganap na dahil likas para sa kaniya ang magbahagi sa kaniyang kapuwa ng
kaalaman at pagmamahal. Pangalawa, ginugusto ng taong mamuhay sa lipunan dahil
sa kaniyang pangangailangan o kakulangan mula sa materyal na kalikasan.

 Ayon kay Santo Tomas Aquinas, may akda ng aklat na Summa Theologica, sa
pamamagitan lamang ng lipunan makakamit ng tao ang layunin ng kaniyang
pagkakalikha.

 Kabutihang panlahat – ang tunay na tunguhin ng lipunan ay ang kabutihan ng

komunidad na nararapat na bumalik sa bawat kasapi nito. Ipinaliwanag ni Sto Tomas
de Aquino na ang tunguhin ng lipunan ay kailangang pareho sa tunguhin ng bawat
indibidwal. Ayon naman kay John Rawis ang kabutihang panlahat ay ang
pangkalahatang kondisyong pantay na ibinabahagi para sa kapakinabangan ng lahat
ng kasapi ng isang lipunan, ito ay tumutukoy din sa kabutihan na naayon sa moralidad
ng tao, sa Likas ng Batas Moral.

Mga Elemento ng Kabutihang Panlahat

1. Ang paggalang sa indibidwal na tao. Upang maging makatarungan ang isang

lipunan, kailangang nasisiguro ng namumuno rito na ang karapatan ng bawat
indibidwal ay kinikilala, iginagalang, pinoprotektahan at pinahahalagahan

5
 2. Ang tawag ng katarungan o kapakanang panlipunan ng pangkat. Sinusukat
ito sa mga pampublikong Sistema ng pangangalaga ng kalusugan, epektibong
pampublikong pangkaligtasan at seguridad, kapayapaang namamagitan sa bawat
bansa sa mundo; makatarungang Sistemang legal at pampulitika; malinis na
kapaligiran at umuunlad na sistemang pang-ekonomiya.

3. Ang kapayapaan. Ito ay resulta ng pagkakaroon ng katahimikan, kapanatagan at

kawalan ng kaguluhan.

 Kahit sa gitna ng pag-iisa ay isinasaalang-alang mo pa rin ang iyong kapwa.

Halimbawa, kapag nagtatampo ka ay mas ninanais mong mag-isa upang maiwasan
ang alitan at mas mapaunlad mo pa ang ugnayan sa iyong kapwa.

 Ang pagiging kasama-ng-kapwa ay isang pagpapahalaga na nagbibigay ng tunay na

kaganapan sa ating pagkatao ayon kay Dr. Manuel Dy Jr., at ang pagiging kasama-
ng-kapwa ay makakamit lamang kung makikilahok at makikipamuhay ka sa lipunan.

 Kabutihan ng LAHAT, hindi ng NAKAKARAMI – ang kabutihang panlahat ay

tumutukoy para sa kabutihan ng bawat kasapi ng lipunan. Ito ay hindi para sa
kabutihan lamang ng indibidwal o grupo kundi ng lahat.

 Ang hamon ng dating pangulo ng Amerika na si John F.Kennedy na: “Huwag mong
itanong kung ano ang mgagawa ng iyong bansa para sa iyo, kundi itanong mo kung
ano ang magagawa mo para sa iyong bansa.”

Tanong:

1. Bilang isang kabataan, anon na ba ang nagawa mo para sa bansa o sa iyong

komunidad?
______________________________________________________________
______________________________________________________________

2. Mayroon ka bang kayang gawin ngunit hindi mo pinagsisikapang gawin? Bakit?

______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________

3. Sa iyong palagay, ano kaya ang munting magagawa ng kabataang tulad mo

para sa bansa? _________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________