1.

WSTĘP TEORETYCZNY

Wahadło matematyczne to punkt materialny o masie m. zaczepiony na nieważkiej,

nierozciągliwej lince o długości l, wahający się na niej w zakresie niewielkich kątów wychyleń.

 Okres drgań wahadła nie zależy od masy i dla

niewielkich kątów wychylenia wahadła z położenia
równowagi wyraża się wzorem:

T-okres drgań wahadła

I-długość wahadła

g-przyspieszenie ziemskie

Przekształcając to równanie można otrzymać wzór na przyspieszenie ziemskie (g):

 Okres wahadła dla danej długości można wyznaczyć mierząc czas n okresów. Wówczas:
t
T=
n
t-czas, w którym zachodzi n pełnych okresów

n-liczba okresów
 1. PRZEBIEG ĆWICZENIA

Dla trzech wybranych długości wahadła matematycznego, mierzonych taśmą mierniczą mierzymy
stoperem czas odpowiednio 20, 30 oraz 50 okresów wahadła wychylonego o mały (ok. 5), średni
(ok. 15) i duży kąt (ok. 20).

2. OPRACOWANIE WYNIKÓW

Wszystkie uzyskane wyniki są zamieszczone w Tabeli 1, Tabeli 2, oraz Tabeli 3 dołączonych do

sprawozdania. Znajdują się tam również obliczone przy danych parametrach (długość wahadła,
ilość okresów) okresy i wartości przyspieszenia ziemskiego. W celu wypełnienia tabeli zostało
wykonanych wiele analogicznych obliczeń, z tego powodu zamieszczam w sprawozdaniu
przykładowe dokładne obliczenia tylko dla jednego przypadku.

Obliczenia dla l3 i 20 okresów:

l3 = (1,0 ± 0,01)m

n = 20

t = (39,93 ± 1,00)s

t
Korzystając ze wzoru T = , otrzymujemy:
n
39,93
T= ≈ 1,9965 [ s ]
20
1
ΔT = =0,05 [ s ]
20
Zatem:

T = (1,9965 ± 0,05)s

4 πl
Korzystając ze wzoru: g= 2
T
4 ⋅ 3,14 ⋅ 1 m
g= 2
≈ 9,8942 2
( 1,9965 s ) s
Błąd otrzymanego wyniku wyliczam metodą różniczki zupełnej:

Błąd względny liczymy ze wzoru:

Gdzie:
=9,8942-9,8066/9,8066 =0,89320,9%

Średnia wartość przyśpieszenia ziemskiego z uzyskanych przeze mnie wyników wynosi:

10,0463 + 9,9227 + 10,0407 + 9,9139 + 10,0618 + 9,8722 + 9,8591 + 9,7662 + 9,7884 /9 = 9,91903

3. PODSUMOWANIE I DYSKUSJA

Niepewność wyznaczenia długości wahadła jest znacznie większa niż dokładność taśmy
mierniczej, ponieważ długość ta była wyznaczana od środka kulki, który jest trudny do
jednoznacznego wyznaczenia. Jednak, jak widać ze wzoru na błąd wyznaczenia wartości
przyspieszenia ziemskiego, dominujący wpływ na wielkość tego błędu stanowiła dokładność
wyznaczenia okresu, a nie długości wahadła. Dokładność wyliczenia okresu zależała od
dokładności zmierzenia czasu i ilości okresów branych pod uwagę. Pomiar czasu, mimo stopera
mierzącego z dużą dokładnością, był niedokładny ze względu na czas reakcji człowieka
wykonującego pomiar. Na szczęście błąd wyznaczenia okresu można zmniejszać przyjmując jak
największą ilość okresów.

Na błąd wyznaczenia przyspieszenia ziemskiego mógł mieć także wpływ fakt, że wahadło nie było
idealne: kulka nie była punktem a nić miała własną masę oraz była w jakimś niewielkim stopniu
rozciągliwa, na dodatek ruch wahadła byt tłumiony przez opory ruchu. Również dokładność
przybliżenia liczby  wpływa na wynik końcowy.

Wartość przyspieszenia ziemskiego w Krakowie wynosi:

gKrk=9,81052 m/s2

Wyznaczona przeze mnie średnia wartość przyspieszenia ziemskiego jest zbliżona do wartości
rzeczywistej, zwłaszcza biorąc pod uwagę wyliczony błąd. Zatem można wnioskować, że
zaprezentowana przeze mnie metoda jest wiarygodna.

Analizując wyniki zawarte w załączonych tabelach, można zauważyć izochronizm wahadła.

Oznacza to, że okres nie zależy od wychylenia dla danej długości wahadła. Ten brak zależności
słuszny jest dla niewielkich kątów. Widocznie kąt nazwany w tabelach ,,dużym" podczas
doświadczenia był wystarczająco mały, ponieważ dla wszystkich pomiarów, przy ustalonej
długości wahadła, okresy mają bardzo zbliżone do siebie wartości.

Przyglądając się wartościom okresów dla wahadła o długości l 1=0,25m można zauważyć, że
wszystkie są w przybliżeniu równe 1s. Analogicznie analizując tabelkę dotyczącą wahadła o 4 razy
większej długości l3=1m widać, że dla każdego przypadku okres wynosi ok.2s, czyli 2 razy więcej
niż w pierwszej tabeli. Zatem można stwierdzić, że słuszna jest proporcjonalność okresu drgań
wahadła do pierwiastka jego długości.

Najlepszy średni wynik uzyskałam dla wahadła o długości 1m i małego wychylenia od położenia
równowagi. Jest tak dlatego, że uwzględniając większą długość wahadła zmniejsza się błąd
wyznaczenia tej długości, co prowadzi do mniejszego błędu wyznaczenia wartości przyspieszenia
ziemskiego. Dodatkowo, wzór z którego korzystałam słuszny jest jedynie dla kątów wystarczająco
małych, czyli kąt widocznie spełniał ten warunek. Również, najbardziej zbliżone do rzeczywistej
wartości przyspieszenia ziemskiego wyniki dają pomiary wykonane dla 50 okresów, gdyż
minimalizują one błędy związane z wyznaczeniem okresu wahadła.

4. BIBLIOGRAFIA

 https://eszkola.pl/fizyka/wahadlo-matematyczne-3736.html
 https://pl.wikipedia.org/wiki/Przyspieszenie_ziemskie