DEFINICIJA I KLASIFIKACIJA MOTORNIH VOZILA

Definicija vozila
Vozilo je sredstvo koje je po konstrukciji, uređajima,
sklopovima i opremi namijenjeno i osposobljeno za kretanje po
putu.
Motorno vozilo je vozilo koje se pokreće snagom sopstvenog
motora, koje je po konstrukciji, uređajima, sklopovima i
opremi namijenjeno i osposobljeno za prevoz lica i/ili stvari, za
obavljanje radova ili za vuču priključnog vozila.
Priključno vozilo je vozilo bez pogonskog motora namijenjeno i
osposobljeno da bude vučeno od strane drugog vozila, a
služi za prevoz lica i stvari ili za vršenje određenog rada.
Skup vozila je sastav motornog i priključnog vozila koji u
saobraćaju učestvuje kao jedna cjelina.
Druge vrste vozila su npr.:
Traktor - motorno vozilo sa najmanje dvije osovine i
namijenjeno za vuču, guranje, nošenje i pogon izmjenljivih
priključnih
oruđa i mašina za obavljanje određenih poljoprivrednih, šumskih
ili drugih radova ili za vuču priključnih vozila za traktor.
Samohodna radna mašina - motorno vozilo namijenjeno za
vršenje određenih radova (kombajn, valjak, grejder, utovarivač,
rovokopač...), čija najveća konstruktivna brzina ne prelazi 45
km/h.

Organizacija rada u autoservisu

Klasifikacija motornih vozila

Vrsta L - mopedi, motocikli, tricikli i četvorocikli

L1 - Vozilo na dva točka sa radnom zapreminom motora SUS

koja ne prelazi 50 cm3 i čija maksimalna brzina (bez
obzira na vrstu pogona) ne prelazi 45 km/h - moped.
L2 - Vozilo na tri točka sa radnom zapreminom motora SUS koja
ne prelazi 50 cm3 i čija maksimalna brzina (bez
obzira na vrstu pogona) ne prelazi 45 km/h - laki tricikl.
L3 - Vozilo na dva točka sa radnom zapreminom motora SUS
većom od 50 cm3 i čija maksimalna brzina (bez obzira
na vrstu pogona) prelazi 45 km/h - motocikl.
L4 - Vozilo na tri točka raspoređena asimetrično u odnosu na
uzdužnu vertikalnu srednju ravan, sa radnom zapreminom motora
SUS većom od 50 cm3 i čija maksimalna brzina prelazi 45 km/h -
motocikl sa bočnom prikolicom (sa sjedištem).
L5 - Vozilo na tri točka raspoređena simetrično u odnosu na
uzdužnu vertikalnu srednju ravan, sa radnom zapreminom
motora SUS većom od 50 cm3 i čija maksimalna brzina prelazi 45
km/h - teški tricikl.
L6 - Vozilo sa četiri točka, čija masa praznog vozila nije veća od
350 kg i najveća konstruktivna brzina ne prelazi 45 km/h, sa
radnom zapreminom benzinskog motora SUS ne većom od 50
cm3 i čija najveća neto snaga ne prelazi 4 kW za SUS motore sa
drugom vrstom pogonskog goriva - laki četvorocikl.
L7 - Vozilo sa četiri točka koje ne odgovara uslovima iz vrste L6,
čija masa praznog vozila nije veća od 400 kg, tj. 550 kg za vozila
za prevoz tereta i čija najveća snaga motora ne prelazi 15 kW -
teški četvorocikl.

Organizacija rada u autoservisu

Vrsta M - motorna vozila za prevoz putnika

Motorno vozilo prvenstveno namijenjeno prevozu lica, mase veće

od 400 kg, sa najvećom neto snagom motora većom od
15 kW.
M1 - Vozila za prevoz putnika sa ne više od 9 sjedišta, uključujući
i sjedište vozača - putničko vozilo, koja se dijele na:
AA - limuzina,
AB - limuzina sa zadnjim vratima,
AC - karavan (station wagon, estate car),
AD - kupe,
AE - kabriolet,
AF - višenamijensko vozilo: motorno vozilo koje ne odgovara
klasama AA do AE namijenjeno za prevoz putnika i njihovog
prtljaga odnosno robe u istom prostoru. Ako ovakvo vozilo
ispunjava oba sledeća uslova:
(1) broj mjesta za putnike N (bez vozača) nije veći od šest,
(2) P – (M + N × 68) > N × 68.
P = najveća dozvoljena masa u kg
M = masa vozila spremnog za vožnju u kg
N = broj putničkih mjesta za sjedenje,
tada se to vozilo ne smatra vozilom vrste M1.
M2 - Vozila za prevoz putnika sa više od 9 sjedišta uključujući i
sjedište vozača, čija najveća dozvoljena masa ne prelazi
5 tona - laki autobus
M3 - Vozila za prevoz putnika sa više od 9 sjedišta uključujući i
sjedište vozača, čija najveća dozvoljena masa prelazi 5
tona - teški autobus
M2 i M3 su autobusi i dijele se prema tome da li su predviđeni za
prevoz putnika koji stoje (gradski i prigradski) ili ne
(međugradski).

Organizacija rada u autoservisu

 Zglobni autobus je vozilo koje se sastoji od dva ili više jasno
razdvojenih djelova koji su međusobno povezani; putnička
odjeljenja svake sekcije su takva da putnici mogu da se slobodno
kreću između njih; djelovi su čvrsto povezani. Autobusi koji
uključuju dvije ili više neodvojivih ali jasno definisanih jedinica,
tretiraju se kao jedno vozilo.

Vrsta N - teretna vozila

Teretno vozilo je motorno vozilo sa najmanje četiri točka, mase

preko 550 kg i snage motora preko 15 kW, koje može biti
namijenjeno:
- prevozu tereta,
- vršenju rada na način da se vozilom ne može nositi nikakav
drugi teret, ili
- vuči priključnih vozila.
N1 - Vozila za prevoz tereta čija najveća dozvoljena masa ne
prelazi 3,5 t - lako teretno vozilo
N2 - Vozila za prevoz tereta čija najveća dozvoljena masa prelazi
3,5 t, ali ne prelazi 12 t - srednje teretno vozilo
N3 - Vozila za prevoz tereta čija najveća dozvoljena masa prelazi
12 t - teško teretno vozilo

U slučaju teretnog vozila namijenjenog vuči poluprikolice

(tegljač), masa koja se uzima u obzir za klasifikaciju vozila је
najveća dozvoljena masa tegljača.
Vozila vrste N se dijele na:
BA - kamion,
BB - furgon,
BC - tegljač,
BD - vozilo za vuču (drumski traktor).
Vozilo definisano kao BB (furgon) se ne smatra vozilom vrste N
ako ima najveću dozvoljenu masu manju od 3500 kg i pri tome
ima više od 6 sjedišta osim sjedišta vozača ili ispunjava oba
sljedeća uslova:
Organizacija rada u autoservisu
(1) broj putničkih mjesta nije veći od 6 i
(2) P – (M + N × 68) ≤ N × 68,
Vozilo definisano kao BA, BB se ne smatra vozilom vrste N, ako
mu najveća dozvoljena masa prelazi 3500 kg i
odgovara najmanje jednom od sledećih uslova:
(1) broj putničkih mjesta prelazi 8 ili
(2) P – (M + N × 68) ≤ N × 68

Specijalna vozila

Vozila vrste M ili N, za prevoz ljudi ili tereta i za specijalnu

namjenu, za koju je potrebno da budu posebno opremljena ili
konstruktivno izvedena: vozilo za stanovanje, ambulantno vozilo,
oklopno vozilo, pogrebno vozilo i dr.

Vrsta G - terenska vozila

Terenskim vozilima se smatraju vozila kategorija M ili N koja

zadovoljavaju određene zahtjeve, kao npr.:
- pogon i prednje i zadnje osovine
- blokiranje diferencijala
- mogućnost savladavanja određenog minimalnog uspona
- minimalne vrijednosti prilaznih uglova i rastojanja karoserije od
podloge i dr.
Na primjer,
Vozilo vrste N1 koje je namijenjeno za terensku upotrebu
označava se sa N1G.
Oznaka vozila G je dopunska i koristi se isključivo uz oznake
vrste vozila M ili N.

Organizacija rada u autoservisu

PODELA VOZILA PREMA PRAVILNIKU EVROPSKE UNIJE

Kako bi se lakše vozila klasifikovala, zemlje Evropske Unije

usvojile su standard 70/156 EWG, kasnije promijenjen u 98/91
EG, prema kome su sva vozila podijeljena u 6 kategorija s tim da
svaka kategorija sadrži podkategorije. Na ovakvu podjelu vozila,
oslanjaju se na dalje sve regulative Evropske Unije koje se
odnose na vozila.

Organizacija rada u autoservisu

Organizacija rada u autoservisu
STANDARDI

U principu sve karakteristike i veličine vozila se deklarišu prema

nacionalnim ili međunarodnim standardima. Standardi
međusobno nisu isti, niti su isti uslovi prema kojima se
obavlja ispitivanje određenih karakteristika, tako da se o ovome
mora voditi računa kod poređenja karakteristika proizvođača
vozila u različitim državama. Tako na primjer prema SAE
standardu (standard u SAD), snaga motora se određuje kada se
od motora odstrani sva oprema, kao na primjer: generator struje,
sistem za hlađenje, sistem za podmazivanje, izduvni sistem i
ostali, uslijed čega je razlika deklarisane karakteristike snage i
obrtnog momenta veća za 10% u odnosu na naš ili njemački
standard, koji propisuju da pri ispitivanju motor mora da bude
opremljen svim pripadajućim agregatima.
Uobičajeni standardi koji se koriste su:
- Srpski standard - SRPS (Srpski standard)
- Nemački - DIN (Deutsche Industrie Normen),
- Italijanski - CUNA (Comissione tehnica di unificazione
nell automobile),
- SAD - SAE (Societe of automotive engineers),
- Britanski - B.S (British standard)
- Međunarodna organizacija za standardizaciju - ISO
(International standardizing organization)
- Evropske zajednice* - ECE standardi (Economic Comision for
Europe)
- Evropske ekonomske zajednice - EWG (Europäischen
Wirtschaft Gemeinschaft)
- Evropske unije - EG (Europäischen Gemeinschaft)

Organizacija rada u autoservisu

Pojedini izrazi upotrijebljeni u ZAKONU O STANDARDIZACIJI

Zakon je objavljen u "Službenom listu CG", br. 13/08 od 26.

Februara 2008. godine ovom zakonu imaju sljedeća značenja:
1) standardizacija je aktivnost na utvrđivanju odredaba za opštu i
višekratnu upotrebu, u odnosu na stvarne ili potencijalne
probleme, radi postizanja optimalnog nivoa uređenosti u
određenoj oblasti;
2) standard je dokument utvrđen konsenzusom i donijet od
priznatog tijela, u kome se za opštu i višekratnu upotrebu utvrđuju
pravila, smjernice ili karakteristike za aktivnosti ili njihove
rezultate radi postizanja optimalnog nivoa uređenosti u određenoj
oblasti. Standard takođe može da sadrži ili da se isključivo odnosi
na terminologiju, simbole, zahtjeve koji se odnose na pakovanje,
označavanje ili obilježavanje ako se primjenjuju na proizvod,
metod proizvodnje ili obrade;
3) međunarodni standard je standard koji je donijela
međunarodna organizacija (međunarodno tijelo) za
standardizaciju i koji je dostupan javnosti;
4) evropski standard je standard koji su donijele evropske
organizacije za standardizaciju i koji je dostupan javnosti;
5) crnogorski standard je standard koji je donijela organizacija za
standardizaciju Crne Gore i koji je dostupan javnosti;

Organizacije za standardizaciju
1) međunarodne organizacije za standardizaciju su organizacije
za standardizaciju u koje se mogu učlanjivati odgovarajuća
nacionalna tijela bilo koje zemlje, kao što su:
Organizacija rada u autoservisu
- Međunarodna organizacija za standardizaciju (ISO);
- Međunarodna elektrotehnička komisija (IEC);
- Međunarodna unija za telekomunikacije (ITU);
2) evropske organizacije za standardizaciju su organizacije za
standardizaciju, u koje se mogu učlanjivati odgovarajuća
nacionalna tijela iz evropskih zemalja, kao što su:
- Evropski komitet za standardizaciju (CEN);
- Evropski komitet za standardizaciju u elektrotehnici
(CENELEC);
- Evropski institut za standarde iz oblasti telekomunikacija (ETSI).

Oznaka standarda u Crnoj Gori

Crnogorski standardi i srodni dokumenti označavaju se oznakom
koja počinje akronimom MEST, koji se ne smije upotrebljavati za
označavanje (ME - Montenegro ST – standad).

Organizacija rada u autoservisu