Tóm tắt Bản án 1117/2012/LĐ – PT ngày 11/09/2012 về việc tranh chấp bị đơn phương

chấm dứt hợp đồng lao động giữa ông Nguyễn Ngọc Hùng và cơ quan đại diện Bộ Tài
nguyên và Môi trường thành phố Hồ Chí Minh:

 Bản án số: 1117/2012/LĐ – PT.

 Cơ quan ban hành: Tòa án nhân dân thành phố Hồ Chí Minh.
 Cấp xét xử: phúc thẩm.
 Ngày ban hành: 11/09/2012.
 Nội dung:

Vào ngày 16/09/2011, nguyên đơn là ông Nguyễn Ngọc Hùng khởi kiện bị đơn là cơ quan đại
diện Bộ Tài nguyên và Môi trường thành phố Hồ Chí Minh để đòi lại quyền lợi do cơ quan đại
diện đơn phương chấm dứt hợp đồng với ông Hùng. Nguyên đơn khởi kiện và yêu cầu Tòa án
hủy quyết định số 192/QĐ – CQĐDPN ngày 15/09/2011 của cơ quan đại diện Bộ Tài nguyên
và Môi trường thành phố Hồ Chí Minh. Ông không yêu cầu nhận ông trở lại làm việc và đồng ý
chấm dứt hợp đồng lao động kể từ ngày Tòa án xét xử sơ thẩm, tuy nhiên cơ quan phải giải
quyết chế độ trợ cấp thôi việc và giao sổ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp đóng cho đến
ngày chấm dứt hợp đồng và yêu cầu bồi thường ông số tiền trong những ngày không được làm
việc cộng với hai tháng lương.

Tại bản án Lao động sơ thẩm số 32/2012/LĐST ngày 09/07/2012, Tòa án nhân dân quận 1 đã
chấp nhận những yêu cầu trên của nguyên đơn.

Ngày 06/06/2012, cơ quan đại diện Bộ Tài nguyên và Môi trường thành phố Hồ Chí Minh nộp
đơn kháng cáo bản án sơ thẩm. Tại phiền tòa phúc thẩm, xét thấy bên nguyên đơn đã xác nhận
không đúng quy định của luật về pháp nhân của bị đơn, vì vậy nguyên đơn có quyền khởi kiện
lại cho đúng đối tượng mà không để quá thời hiệu khởi kiện vụ án nên cần phải hủy án sơ thẩm
để Tòa án cấp sơ thẩm xét xử lại vụ án với hội đồng xét xử khác.

1. Những điều kiện để tổ chức được thừa nhận là một pháp nhân
 Theo Khoản 1 Điều 74 Bộ luật dân sự 2015 (áp dụng từ 01/01.2017) quy định, một tổ chức
được công nhận là pháp nhân khi có đủ các điều kiện sau đây:

a) Được thành lập theo quy định của Bộ luật này, luật khác có liên quan;
 b) Có cơ cấu tổ chức theo quy định tại Điều 83 của Bộ luật này;

c) Có tài sản độc lập với cá nhân, pháp nhân khác và tự chịu trách nhiệm bằng tài sản của mình;

d) Nhân danh mình tham gia quan hệ pháp luật một cách độc lập.

 Mọi cá nhân, pháp nhân đều có quyền thành lập pháp nhân, trừ trường hợp luật có quy định
khác. (Quy định theo Khoản 2 Điều 74 Bộ luật dân sự 2015).
 Tuy nhiên, những điều kiện để một tổ chức được công nhận là pháp nhân theo quy định ở
Khoản 1, 2 Điều 84 Bộ luật dân sự 2005 không được cụ thể và rõ ràng như ở Điểm a, b Khoản
1 Điều 74 Bộ luật dân sự 2015.

a) Được thành lập hợp pháp;

b) Có cơ cấu tổ chức chặt chẽ;
c) Có tài sản độc lập với cá nhân, tổ chức khác và tự chịu trách nhiệm bằng tài sản
đó;
d) Nhân danh mình tham gia các quan hệ pháp luật một cách độc lập.

2. Trong Bản án số 1117, theo Bộ tài nguyên và môi trường, Cơ quan đại diện của Bộ tài
nguyên và môi trường có tư cách pháp nhân không? Đoạn nào của Bản án có câu trả lời?

Trong Bản án số 1117, theo Bộ tài nguyên và môi trường, Cơ quan đại diện của Bộ tài nguyên
và môi trường có tư cách pháp nhân.

Trong Bản án, “Xét theo quyết định số 1364/QĐ – BTNMT ngày 08/07/2008 của Bộ trưởng Bộ
Tài nguyên và Môi trường quyết định quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ
chức của cơ quan đại diện Bộ Tài nguyên và Môi trường tại thành phố Hồ Chí Minh… Mặc dù
trong quyết định 1367 nói trên có nội dung “Cơ quan đại diện có tư cách pháp nhân, có con dấu
và tài khoản riêng” nhưng là Cơ quan đại diện Bộ phải hạch toán báo sổ nên cơ quan này có tư
cách pháp nhân nhưng là tư cách pháp nhân không đầy đủ.”

2.3: Trong bản án số 1117, vì sao Tòa án xác định Cơ quan đại diện của

Bộ Tài nguyên và Môi trường không có tư cách pháp nhân?

Trong bản án số 1117, Tòa án xác định Cơ quan đại diện của Bộ Tài nguyên và
Môi trường không có tư cách pháp nhân vì:
- Căn cứ theo Điều 92 Bộ luật dân sự 2005: các khoản
 2. Văn phòng đại diện là đơn vị phụ thuộc của pháp nhân, có nhiệm vụ và đại diện theo ủy
quyền cho lợi ích của pháp nhân và được thực hiệnnhiệm vụ bảo vệ các lợi ích đó…
4. Văn phòng đại diện, chi nhánh không phải là pháp nhân. Người đứng đầu Văn phòng đại
diện, chi nhánh thực hiện nhiệm vụ theo ủy quyền củapháp nhân trong phạm vi của thời hạn
được ủy quyền.
5. Pháp nhân có quyền, nghĩa vụ dân sự phát sinh từ giao dịch dân sự do Văn phòng đại diện,
chi nhánh xác lập, thực hiện”.
- Tòa xác định Cơ quan đại diện của Bộ Tài nguyên và Môi trường không có tư cách pháp
nhân vì lý do: “ Cơ quan đại diện Bộ Tài nguyên và Môi trường thành phố Hồ Chí Minh là đơn
vị trực thuộc Bộ Tài nguyên và Môi trường là cơ quan đại diện hạch toán báo sổ khi thực hiện
dự toán, quyết định phải theo phân cấp của Bộ, phụ thuộc theo sự phân bổ ngân sách của Nhà
nước và phân cấp của Bộ Tài nguyên và Môi trường chứ không phải là một cơ quan hạch toán
độc lập”
2.4 : Suy nghĩ của anh/chị về hướng giải quyết trên của Tòa án

Hướng giải quyết trên Tòa án:

- Hợp lí, công tâm, đảm bảo được lợi ích của nguyên đơn và bị đơn.

- Có cái nhìn tổng quan, xác định sai phạm của phiên tòa sơ thẩm trước đó.

- Xác định tư cách pháp nhân gây nhầm lần trong xét xử

2.5. Pháp nhân và cá nhân có gì khác nhau về năng lực pháp luật dân sự ? Nêu cơ sở pháp
lý khi trả lời (nhất là trên cơ sở quy định của BLDS 2005 và BLDS 2015).
Năng lực pháp luật dân sự của Năng lực pháp luật dân sự
pháp nhân của cá nhân
Khái niệm Năng lực pháp luật dân sự của Năng lực pháp luật dân sự của
pháp nhân là khả năng của pháp cá nhân là khả năng của cá
nhân có các quyền, nghĩa vụ dân nhân có quyền dân sự và
sự. (Khoản 1 Điều 86 BLDS nghĩa vụ dân sự. (Khoản 1
2015) Điều 16 BLDS 2015)
Thời điểm phát Năng lực pháp luật dân sự của Năng lực pháp luật dân sự của
sinh pháp nhân phát sinh từ thời điểm cá nhân có từ khi người đó
được cơ quan nhà nước có thẩm sinh ra. (Khoản 3 Điều 16
quyền thành lập hoặc cho phép BLDS 2015 và Khoản 3 Điều
 thành lập; nếu pháp nhân phải 14 BLDS 2005)
đăng ký hoạt động thì năng lực
pháp luật dân sự của pháp nhân
phát sinh từ thời điểm ghi vào sổ
đăng ký. (Khoản 2 Điều 86 BLDS
2015)
Thời điểm chấm Năng lực pháp luật dân sự của Năng lực pháp luật dân sự của
dứt pháp nhân chấm dứt kể từ khi cá nhân chấm dứt khi người
chấm dứt pháp nhân. (Khoản 3 đó chết. (Khoản 3 Điều 16
Điều 86 BLDS 2015 và Khoản 2 BLDS 2015 và Khoản 3 Điều
Điều 86 BLDS 2005) 14 BLDS 2005)
Hạn chế Năng lực pháp luật dân sự của Năng lực pháp luật dân sự của
pháp nhân không bị hạn chế, trừ cá nhân không bị hạn chế, trừ
trường hợp Bộ luật này, luật khác trường hợp Bộ luật này, luật
có liên quan quy định khác. khác có liên quan quy định
(Khoản 1 Điều 86 BLDS 2015) khác. (Điều 18 BLDS 2015)
Nội dung 1. Quyền nhân thân không gắn
với tài sản và quyền nhân thân
gắn với tài sản.
2. Quyền sở hữu, quyền thừa kế
và quyền khác đối với tài sản.
3. Quyền tham gia quan hệ dân
sự và có nghĩa vụ phát sinh từ
quan hệ đó.
(Điều 17 BLDS 2015 và Điều
15 BLDS 2005)

2.6. Giao dịch do người đại diện của pháp nhân xác lập nhân danh pháp nhân có ràng
buộc pháp nhân không? Nêu cơ sở pháp lý khi trả lời.
- Đại diện của pháp nhân có thể là đại diện theo pháp luật hoặc đại diện theo ủy quyền. (Điều 85
BLDS 2015)
- Giao dịch do người đại diện của pháp nhân xác lập nhân danh pháp nhân có ràng buộc pháp
nhân vì căn cứ theo Khoản 1 Điều 87 BLDS 2015: “Pháp nhân phải chịu trách nhiệm dân sự
về việc thực hiện quyền, nghĩa vụ dân sự do người đại diện xác lập, thực hiện nhân danh pháp
nhân.”
7. Trong tình huống trên, hợp đồng ký kết với Công ty Nam Hà có ràng buộc Công ty
Bắc Sơn không? Vì sao? Nêu cơ sở pháp lý khi trả lời.

Trong tình huống trên, hợp đồng ký kết với Công ty Nam Hà có ràng buộc Công ty Bắc Sơn
vì Điều 84 Bộ luật dân sự 2015 đã có quy định rõ về Chi nhánh, văn phòng đại diện của
pháp nhân:

1. Chi nhánh, văn phòng đại diện là đơn vị phụ thuộc của pháp nhân, không phải là pháp
nhân.

2. Chi nhánh có nhiệm vụ thực hiện toàn bộ hoặc một phần chức năng của pháp nhân.

3. Văn phòng đại diện có nhiệm vụ đại diện trong phạm vi do pháp nhân giao, bảo vệ lợi ích
của pháp nhân.

4. Việc thành lập, chấm dứt chi nhánh, văn phòng đại diện của pháp nhân phải được đăng
ký theo quy định của pháp luật và công bố công khai.

5. Người đứng đầu chi nhánh, văn phòng đại diện thực hiện nhiệm vụ theo ủy quyền của
pháp nhân trong phạm vi và thời hạn được ủy quyền.

6. Pháp nhân có quyền, nghĩa vụ dân sự phát sinh từ giao dịch dân sự do chi nhánh, văn
phòng đại diện xác lập, thực hiện.

Do đó theo Khoản 1, 2 Điều 84 Bộ luật dân sự 2015 được nêu trên thì Chi nhánh Công ty
Bắc Sơn chỉ là đơn vị phụ thuộc của pháp nhân, không phải pháp nhân. Nên trong tình
huống này, Công ty Bắc Sơn cho rằng Chi nhánh Công ty Bắc Sơn tại thành phố Hồ Chí
Minh là một tổ chức kinh tế có tư cách pháp nhân là không đúng (theo quy định Khoản 1 đã
nêu trên). Chi nhánh công ty Bắc Sơn có quyền thực hiện toàn bộ hoặc một phần chức năng
của pháp nhân (Khoản 2 Điều 84 Bộ luật dân sự 2015) vàchỉ thực hiện nhiệm vụ theo ủy
quyền của pháp nhân trong phạm vi và thời hạn được ủy quyền (Khoản 5 Điều 84 Bộ luật
dân sự 2015). Song, Công ty Bắc Sơn phải có quyền và nghĩa vụ dân sự phát sinh từ giao
dịch kinh tế do Chi nhánh Công ty Bắc Sơn tại thành phố Hồ Chí Minh ký kết với Công ty
Nam Hà (Khoản 6 Điều 84 Bộ luật dân sự 2015). Tóm lại, căn cứ từ những quy định cụ thể
về Chi nhánh, văn phòng đại diện của pháp nhân được ghi nhận trong Bộ luật dân sự hiện
hành, Công ty Bắc Sơn không thể phủ nhận trách nhiệm của mình mà ngược lại phải có có
nghĩa vụ xử lí đối với tranh chấp trong giao dịch mà Chi nhánh Công ty Bắc Sơn tại Hồ Chí
Minh đã ký kết với Công ty Nam Hà.