fen PRETELE AE HOMEE-Er RINE vRmtmMmammmenEiameeennoin min: =imesrnnen meme 8 onLUYAN Bago duma social work Ang katutubong konsepto ng pagtulong sa Filipinas ii Ma. Corazon J. Veneracion Malimit na isinasagawa na lemang eng pagtulong, hindi na kinukuwestiyon. Manapa'y sinasabing ang pagtulong ay likas 5a taong nekitipagkapwrs ot may mabuting locb. Ngunit sa mga propesyon rng pagkalinga at pag-aalaga ng tao. ang pagtulong ay nagiging paglilingkod na ‘may kabayaran, Halimbawa, s2 paglilingkod ng abogado, counselor, doktor o social worker, hindi sapat ang ‘makatulong lang sila Kahit paano. Sa social worker, dalawang uri ng, tanong ang kailangang panagutan ng, kanilang pagiulong: makaagham at ‘makatao. $2 makeagham na tanong, halimbawa, mabisa ba? Nakapagbabago ta ng kalagayan? Batay ba sa mga subok nna kaalaman at proseso ng paslutas ng problema? Nakapagpapagaan ba ng buhay? Nakasusulong ba sa peinbanseng layunin? At ca makataong tanong ‘makahulugan ba sa paninivvala, hhalagahan, at pagpapakatao! So dalawang mukha ng pagsusulit ng propesyon, makaagham at pangkulwura, ang hull lamang ang tinalalakay ug papel na ito, May social Filipina: propesy Saltang at pane vwork m wangun Mertine nakapa mga go opribade fayunt *haybay aga ge practic buhay Si social naglal ange aiipl pani si tec tange ‘kage! teori avis faale pane edu Ing wor Fil Tha wis hin aw ba rs rang ork ts] ig 1g 1g as acion zsyon ang a 98 ago bok 38 May problema ang pagsasawika ng social work sa kaniyang kalalagyan $2 Filipinas. Hindi tulad ng thang propesyong tumutulong, may mga Salitang taal para sa propesyon ng batas at penggagamot. Inangkat ang social work mula sa Kanluran ng mga hangutiang propesyonal (Escod, Martinez, Laudico, silva, atbp.) na akapag-aral sa Estados Unidos bilang mga goverament pensionada at pribadong iskolas, noonig dekada 20. Layanin ng kasakuluyang pag-aaral, na bayBayin angdinatnang Social work $4 imge"gewaing panlipanan (social practices) na nakapaloob sa sinaunang bahay Filipino. Sinasabi ng RA 4373 (1965) na ang octal work ay isang propesyon na hhaglalayong makatulong sa Kanilang mga pangangailangan sa buhay. Bilang isang Gisiplina sa hanay ng mga agham panlipunan, isa itong un ng pagllingkod f2 190 nang mangisa-ngisa, Kapamilya, i/o bilang bahagi ng isang kolektibo, {ungo sa kanilang transpormmasyon at kagalingang personal at panlipunan. Ang teorya at praktike ng social work ngayon ay isang pandaigdigang produksiyon ng kaalaman, batay s@ mga kumikilos na samahang pambansa, panrehiyon, at pandaigdigan. ‘Karamihan sa mga bansang may edukasyong social work na itinuuro sa Ingles ay gumagamnt ng katagang social ‘works tulad ng Amerika, Inglatera, Filipinas, at South Africa, Datapwat sa ‘Theiland, Japan, at Vietnam na ang medium ng pagiuturo ay Katurubong wvika, maaaring may sal sila, nganit hhindi Katagang social work ang kanilang tawag, Dito sa Filipinas, ang katawagang ‘social work” at ang “gawaing panlipunan” ay panimulang salin lamang sa UP CSWCD. Ngunit sa slang mga fhauisa na gamit ang Katncubong wika $3 pahanaro, may mga sail sang Paw sa ele a ak, Wal “trabajo social” at “trabajador/a social” sa Latin America; Mexico, at Espanya. (De Guzman, 1968, 1992; Mendoza, 1981, 2002; Diaz, 1985; Sanchez, 1994) Peano nangyati't nakapag-arigkin ang ibang bansa ng terminong social work sa Kanilang sariling wika? lisa yraman ang pinagmulan ng social work ta kasaysayan nito, sa Inglatera at ‘Amerika. Maganda nga sana kung ang Social work ay inangkin sa ating sailing wwika, halimbawa; sa "gayaing = palipunan.” Magandaito sa usang tunog na saling literal sapagkat ‘mapageatli ang Koaotdsyon, at rmapagkapwa ang dating sa diwang folektibo. Subalt' dahl hindi ga inagkagayon ang paglitaw ng social work sa atin, Kinakailangang linangin mune fang social work sa katutubong keltura bbago ito matanggap sa kaniyang pinanday (kundi man dalisay) na yahulugan sa F Mapalalalim at maisasakenteksto ng araling pangkultura ang kaalamang, qnakaagham sa edukasyon at praktika ng focial work. At para naman 52 mga May ig at interes na makatulong sa iba, may matutuklasan sila so mga eagawiang katutubo na bahagi ng rmatiwasay, mapagkalinga, at mapagmalasakit na liounan, kabit n2g; thasarn pa rito ng katarungan sa ponlipunang pag-wuri-ut. Problema at metodo Proposisyon ng papel na ito na wala pa mang inangkat na kanluraning Konsept© fg social work, may mga uiiral nang fistema ng pagtulong sa Filipinas. Ano at paano mailalarawan ang tradisyon ng pagtulong ng mga Filipino? Sa mga fhaunang Kaugnay na pananaliksiky tmaibibilang sina Abaya (2000), Aleste (1996), Costco (1961), at ba pang nakapag-ambag kaalaman 50 Mg gawsain at katanasang panlipunan,pnakabahagi sa mga pormel at di-porinal ra Instiusyon, ‘Tinutunton naman ng kasalukuyang papel ang nakaraan, lalo na #4 panahong, wala pang mga kolonyalista at inangkat ‘na social work sa ating bansa, Sa pamamagitan ng pagbabalik sa mga sulating historikal at sa pag-uugat ng mga salita, matutunghayan ang yaman ng ating lipunan ne pinag-ugatan ng social work s2 ganang sinaunang asaysayan at semantika= : =. Nahahati ang kabuuan ng papel ne ‘tose mga pananon ng Pagtuutungan #3 Sa fig Bahag! ng Neolitike hanggatig sa Poghalat ng Lahing Austronesyano, at ‘Mala sa Pagtutulungan Tango sa Pagtulong, na ang mahahalagang petsa ay ang sumusunod: 900 Mula kay Kristo — 1290 NUK Tinwtskoy ng unang petse ang anahon ng balenghay £9 Butuen, at ng Laguna Coppe, Pate inelipsiyon s3 Luzon. Ang halng pose ay pagasok ny er se 1200 MK.— 1555 NLK. Sa uneng petsa, meraning hhalogahang kavonay ng islam ang ‘mehahaie a halagarong Katto tulad ng zahot Sa kaawang tsa, 1555, pumasok sa Fipinas ang mgs halagahana Kristyana use 99 Jigs na katlag ang katulugan ea zakalng ma Mush 1505 » 18408 Sa Iutingpetsa papasok ang mga Iralaganang kaugray ng plosapiyang Hustado at ng nosing katunbong kapstan ne geting dn 52 Krisyanisme. Kinakatovien ang {anieng hslagahan ng kivsong ofracia ni Apainaria "Hermans ule" dola Cruz at ong okularizesyen ng mge paring atutibo, Sa ganitong pagpapanahon, halam sinagalugad ang larangan ng semantika i amu (Hindi na maisasama tito ang } mga b pagkatuto mula sa rebolusyong Filipino. t gel (1856) at ang mga kasunod na panchon hayop ng Amerikano (1920s-) at Hapon Me (1940s), dala ng limitasyon ng metak. Daglaathata ang pe 1931, Pagtutulungan sa sinaunang.lipunang “paleolitiko-at néolitiko i Taal na asipan sa Filipinas ang, grutuliigan bago pa man ayo = tinawag a Filipino. May pagtutulungan na noong Panahong Paleoitiko (ea. $00,000 hanggang 9,000 bago ngayon) © ane ‘ang tinarawag na panahon ng Hen pangangaso.Kailangan ng mallit na Mat Pangkat na magtataboy ng malalaking tues hhayop tulad ng eiephos o elepante ze patungo s2 mga latian, Doon rila maakt Pinupukpok 1g bato3t pinapatay ang ee hayop; pinaghahati-hatian ito ng ne pangkat = Pauma 2 gantong agen te ea natagpuang stiong arkeolohiko s0 : Solan, Cagayan, Nalagpuan dito ang vim mga labi ng elepante kasama ang oats, kasangkepang bato tulad ng matali ua nagta batong pamukpok at pambalat (Jocano nakatit 1975. 77 at Dizon 1998), = Ang ganitong paglalarawan ng. ‘sa Filip bvahay noong Panahong Paleoitike ay na ang tinatanggap ng mga autropologo, Sa Paglip: masusing pageaaral ng mga artifact at ay sar lab, naitakta na sa mga panahong tulad Sa pag 1g Paleolitkco, may kaibong kalikasan naka kaysa seating panahon. Maraming anger szbana at latian dahil hindi magubat. pangs Bunga Wo ig kakaibang kiima- indi pa paneak g2anong mainit dahil makulimlim ang falakar fav at malamig dail sa malalaking saeae sacier 0 bundok-yelo sa bendang bleng Hilaga ng daigdg. Hind pa lusialaki ang viene ‘mga puno sapagkat hind| sapat ang sinag ng araw para sa photosynthesis ng a pinaiathalaman, Sa halip, dumami ang mga ddamuban at latian. Dahil sa lawale ng mga bukas na espasyo sa kaligian, sang ‘gawaing pampangkat ang paghuli ng hayep. Maraming lugar ang mazaring matakasan ng mga heyop, kailangan din ang pagritatingan ng baat isa (Childe 1951, 48). Sa panahong Neolitiko o “bagong. bato” nainaganap sa Filipinas may 9,000 “toon ang nakararaan;pinakamcahalagang = fatangian ang pagkattidas nisi ~inatacdin na Wisangigpang palo gamit $’agrikultura at-pag-aalaga ng~ hayop. Hindi na lamang umasa ang tao sa:makuluna sa kalikasan, Nagtanim na siya ng halaman, butil o halamang-ugat 21/0 neg-alaga ng pinaamong hayop, hindi na lamang siya nagkasiya #2 Panghubuli ng mga ligaw na hayop, Laumitaw a 1oob ng lipunang Neolitiko ang pagtulungan, agunit may ga pagbabago s4 mgo katangian nto dahil sa naibang dominanteng uri ng parumuhay. $2 panahoog lo, mnasasabing neging sedentary 0 plrmihan ang pamurmuhy-inclagaen na ang mga pitmihang sinasaka 0 buldd, nagtatayo na ng bahay sa halip na sakaves lamang sa mga kusveba ‘Nagsimula ang mga taong Neoiiko sa Bilipinas noong 9.000 BK. Nagsilubos ma ang mga tulay na lupa at ang paglipatlipat sa imga pulo at kamugnog ay sa pamamagitan na ng mga bangke. Sa pagsapit ng hgit na sedentarye 9 rakapiming pamumubay. lumipas ang panganaaco bilang pangunehing gewaing Pangkabuiayan; nahalinhinan te ng Pansakshan © ang pang-agikulurang talakaran sa ipunan, Dit rin Iamitane ang pangangalaga sa tertoyo at pangeat bilang isang gawaing pangkabuhayan at pangkomunitog Sa mnaaganig panahon ng Neoltko, hg puno © panggaw9 ng bangka tule sa Davuraw 161 isang puno ng kahoy ang kasangkapan. Kinakatawan ang kagamitang lie 1g lunatawag na Candaba adze isang tmaganddang artifact na yan sa pinakinis na bato at ginagamit na palakol ‘pinangalan ito sa Candaba na unang Kinatagpuan ng ganitong uri ng asangkapan Malalapit sa dagat ang mga sinaunang ‘animan. Sa huling bahag) ng Noolitiko, nagkaroon ng paggalugad sa ‘ga Kkagubatang Nilinis nang fulong- ‘tulong ig mga Dangkatang mga gubat sa pulo at pinatagang mga ito pate mapagtamnan ng mga halamang pini ula sa mga llahas. Kaalinsabay ng agrikultura ang pagpapaemo sa mga ligaw na hayop na ginagamit bilang pantulong sa produksiyon. Kasama sa mga nilinang na halaman ang palay 0 agulay at lamang-ugat tulad ng gabi at ube. Malaki ang pagtutulungan ng mga babae at lalaki: Karoniwang mga babac ang tagatuklas ng mg buul na maaaring itenim:; mga lalaki naman ang, hagpapaamo sa mga hayop, negbibiyak ng lupa sa pamamagitan ng matulis na tangkod para lalagyan ng binhi =: mga babae naman ang nagtatabon o raglitinang sa mga lupang bininbian at tinamnan ng mga lalaki (Childe 55). Mapapansing hanggang ng2 gimagavra pa rin ito sa mga ritwai na Pagtatanim at paglilinang ng maraming pangkat etniko sa Filipinas (Jocano 1982, 35:36), Pagtutulungan mula sa huling bahagi ng neolitiko hanggang sa pagkalat ng lahing Austronesyano Hind na sakop ng Neoliko arg pavahong patungo ang lipunan Dageamit ng bakal at 193 bang meat bara hawanin ang mige Kagubata= Mula tha 5000 BLK, (Bago Kay Krisio hanging ka-4O0 MLK. «Mula kyee oaturaw Kristo), nanatling Austronesyano ang lipunan, Austonesyano ang lahing tinatayang naglibot kapuluan mula homeland o pmagmulan nito s2 tmog ng Tsina. Hindi pa Tsina ang bahaging yaon 1g Koatinente, Magiging Tsina lamang ito nang gumalaw patungong timog ang nagpapalawak na mga dinastiyang Tsino matapos ang Han Dynasty (200 M.K.) aging paraan sa pagkalat ng labing Austconesyano ang paggamit ng bangka, ‘Wala nasang mga tulayelupa na'unang duanan fig mga tao sa panahong Paleolitik = = = Sa tiungkabi ni De: Noel “Teoduro (1998), maaari ding ilarawan bilang ‘Nusantara o Lipunang Balanghay, ang panahon mule 400 M.K. hanggang 900 M.K. Isang salliang Melayu, ang Nusantara ay nangangahulugang lupaing timog," na siyang.kinalalagyan ng estado ng Filipinas, Indonesia, at Malaysia ngayon. Avon sa kaniye, hindi lamang heograpikal kundi kulural din ang paglalatawan sa mga lipunan o eatadong nabanggit. Hindi tampok ang pag-uun-uring matatagpuan sa mga lipunang aurokratiko tulad ng India, Taina, at Hapon, Hindi rin laganap ang nerarkiya kahit s2 loob ng pamilya. at kahit tamanggap pa ito ng mga implowensiyang galing sa India, tulad ng Budahisino at Hinduismo (na pamasok sa ating wika sa mga salitang keluluvra, athala, Karma_at iba pa noong 400 MK). hindi nakapasok dito sa Timog Silangang Asia ang laganap na sistemang caste sa India. Sa halip, ang masasabing pagpapahalaga ay nanatiling nakaklling sa pagkakapantay-pantay tulad ng ‘mahihinuba sa paggamit ng mga saltang asawa, anak, kapatid, magulang, at iba pang hindi binibigyan ng kahalagahan Aang pagiging alakl o abae, o ang mmataas at mababa, © ang pagiging mmatanda o bata, Dumating lamang ang hiya sa mga saltang, ne Kiya, singe, ditse, dike, at sans kaalinsabay ng pagpasok ng impluwensiyang Tsino noong ika-? daniaon Tinatayang naging palasak ang kalakarang ito mula huling bahagi ng Neolitiko at panahong metal (890 B.K.), ‘at pagkalat ng Austtonesyano noong 900 M.K., hanggang pagbubuo ng “lipunang balanghay” sa Butuan at iba pang bahagi 1g kapuluan noong tka-13 dantaon (1200 MX), na.sa Lit Silanganga Niasantara:(Teodaro 1999) Bagama't nakapasok-ang ittipluwensiyang indian at Tsino, Dananafi ang taai na Kultura tulad ng paniniwala sa anito, ang kul rng bangla, at ang magkakapantay na ‘ugnayang panlipunan. Kung may mga konsepto man ng paghahati sa lipunan, nasa konteksto ito ng pagtutulungan. Halimbawa, nakasalalay ang lipunang Austronesyano 2 Filipinas sa pamamayani ng bagani o ‘mandingma. Aalalayan nila ang pangangailangeng pangalagean ang teritoryo bilang pinagkokunan ng ikabubuhay at ng kattorasayan Pagiatanggol ng pemayenan ang. espesyalisasyon ng mga bagani Karaniwang kabilang sa kalalakihan ang bagani. Mangangailangan ng ibang pamamaraang teoretikal 9 metodolohiya ang pagpapatunay ng pagtutulungan sa panahong ito. to ang pagsusuring Tingguwistiko. Bunge ng isang teoretikal na pagsusuri sa mga salitang ‘Austronesyano na kumalat mula Filipinas hanggang sa mga ta0 sa Pasipiko (Polynesia) at Madagascar ¢2 Africa ang lingguwistikong ebidensiya (Bellwood 1977:174-185; 1979; 1985) Paano natin mapaiitaw ang pagutulungan sa lipunang ‘Austronesyano sa parang lingguwistike! Paano natin mauligat ang pagiulong ¢ pagturulungan sa panaliong walang fnakasulat na hatibayan ng mga naganep 28 lipunany lingguwistik atapat agcikultural 28 salitang 1, Panahong Pavan 8 hag i ustronesy 28 nakataraan, : Ee ta sYo0, Pangengaso,ne ! ee ie sa lipunant Sa ebidensiya ng lingguwistika, maaaring hanapin ang ketapat ng pagtulong <2 mga lipunang agrikultural; makikitang lalabas lamang ‘ang salitang kaugnay se pagtulong sa panahong nagkarcon ng komunidad, ang bayan, Saligang palagay ng inga lingguwistiko ang pagiakaroon ng mga salitang lantay sa sinaunang pamilya ng, ‘mga wika, tinatawag na Austronesyano ‘sa panahopg ito sa Filipinas. Maaaring sabihing ang mga salitang makikita sa Dbokabularyo ng mga.wikang = ‘Austronesyano ay ginamit at kumalat sa iba’t ibang bahag\ ng Timog Silangang, Asia, Oceania (Melanesia, Polynesia, Micronesia), Australia, at Timog Africa ra mga bayang dinaungan ng mga Austronesyano maraming milenya na ang nakararaan. Maaaring ituring na ang pinakakalat na salita ang siyang higit na matanda at kumaketawan sa higit na matagal na panahon, Sa pagdaraan ng panahon, may pagbabago sa baybay, pagsasalita, at pagpapakahulugan (kung minsan ay abaligraran pa ng salitang ugat) Karamihan sa mga saliteng ito ay may kinakatawang karanasan na mautigal sa ‘Austronesyanong pamumuhay. Bagama’t may mga mandirigma, hindi pa ganoon kalalim ang pag-uuri-uci sa lipunan, May pagka-egalitarian o may pagkakapantay-pantay ang mga tao sa lipunaa, Dahil nasa antas na agrikultural ang relasyon. ang paglilinang at pangengaso ang sentro ng mga ugnayang, DaLuraw 103 panlipunan. Ang palusong na naging kahulugan ng pagtalong ay may umalaman sa pagllinang, Pababa ang Jusong, may huyo o hukey tulad ng tusong; paglusong nga'y pagbaba Sa kalatinan, mawawala ang tribu sa agpapélit-palit-ng may-hawakig tule: Maaari nga nameag may magbeiita ng titulo sa isang tagalabas ng tribu. Kaya’t hindi natuloy ang pamamahagt ng lupang binangsit. 3. Panday. ‘Ang panday bilang cksperto sa gavraing teknolohiko ang inaasahang gumawa ng mga bagay na makatutulong 0 magpapadali sa trabaho ng komunidad Halimbawa, ang pagpanday ng gulok. Kasangkapan itong magpapacall ng agpuiol ng puno o paggawa ng bahay. Ang sandatang kailangan ng bagani 0 ang mga lalagyen ng alek at kagamitang panritwal ng Babaylan ay nagdarean sa kamay ng panday. Sa mga Tausug at Samal, tinatawag ding pacwlay ang nanghinilot o nagpapaanak (Abrera 1996), Para sa buong komunidad, ang panday ang nagpaplano sa pagbubuo ng buong bahay 0 bangka Mahabeng prosesong pangkasaysayan ang pinagdeanan para mabuo ang kapangyarihan ng mga haliging ito ng beyen. Mahalagang isipia fa lamang natin na ang salitang mamamayan ai mamayant ay kaugnay (cognate) ng bayan at bayani Magtagumpay 0 magdomina sa isang lugar o panahon ang mamayant, Kaya ‘mula sa mga magkapantay na relasyon na kinakarawan ng pagtutulutigan, at pagiuculingang along, bayad, napunta aang pagtulong sa panahon ng dominasyon. Ibig sabihin, sa huli bagama't nanatiling “walang bayad” ang pagiulong ng mga espesyalisadong inuno, nagkaroon naman ito ng *kabayaran” at pamamayani nila sa kapaleron at Kalagayan ng bawrat kasapi a lipunan. Bago dumating ang impluwensiyang Hindu at Arab (ang huli ay kaugnay ng Islam) noong ika-13 dantaon, wala pang ‘mga raja 9 sultan, Pumapasok pa latang afig dominasyor-ng mataas sa ~ mabebang wri, atfhindi pa tahasan bilatig pamantcijan ng kapangjatihan dabil malawak pa ang pagkakaisa ng komunidad na pinamamayanihan ng ekonomiyang agrizultural. Hindi pa nasasapawan ng mga konsepto ng tulong na nakabatay sa sari o indibidwal ang bayanihan na siyang sentro ng pagtutulungan. Ang pagtulong bilang gawaing pang indibidwal ay nakasanib sa relihiyon - sa Islam sa Mindanao at Kristiyanisino se Luzon at Visayas. tto ang makikita sa pagyaman ng mga konsepto at salita na singkahulugan ng Pagtulong na tetalakayin sa susunod na Dahegt Pagtulong sa sarili¢ tungo sa pagtulong sa kapuwa Nase konsepto.ng kawanggawa ang mga salitang kawan, ava, at gawa. Ngunit nasa loab din nito ang pagbibigay mula sa sar tungo sa kapwra, Ang magkawanggawa ay magbisay sa ibang tao 0 kapwa ng limos 6 zakav® (Gowing 1979, 21, 62:67) na tinatawag ding caridad. Para sa sari, Krstiyano man © Musi, kapalt nito ang indulhensiya na siyang paraan para makapasck sa langit 6 kalangiian, Ang pana naman, ruled tig nga haghahampas s3 sari sa agtulong sa sailing kaluluwa na hit pasa ikumy may} sa ti Mayk: nage: panat dadat ingle fipur: Ish tinang sapi yang ng pang. oil ulong, ang, 8 nib at to ng, mgr tn aula ang ing, ano ng shad Ln natn. pacoran lustrasyon 3: Kawanggawa pa sa parucang tinatanggap matapos ikumpisal ang mga kasalanan, Ngunit nay panata na isang uri ng pasasalamat sa tinanggap na tulong mula sa Maykapal (Salazar 1987). Kapag nagdaan sa isang malubhang sab Panatang ginagawa kung gumeling, Gadalhin siya sa prusisyon, isisimba, 0 ang pagpapako ng mismong nagkasakit: pagsasayaw sa Obando ng mga nnenganak dahil sa Sta. Clara; at pagsalt sa Senakulo ng mga pamilyang nabigyan ng suvrerte 0 kaya'y gumaling ¢3 bagkekasakit, 0 dumami ang ani sa bukid ‘Avon s2 pag-aaral ni Denys Lombard, ang Konsepto ng sail (Islam at Hindu, pagkatapos, Krstiyano) ay napasok sa kulturang Filipino kasabay ng pagdating ng mga Muslim mula Arabia at India (Lombard 1989). Ibig sabinin, ang singkakulugan ng salitang Ingles ne self ay hindi raw umiital sa Hipunang katutubo hanggang maibuyo ang budhi o Kalooban tila sa pagkatakot tha magkaroon ng Kasalanan. Ayon sa Islam, hindi makararating sa kalangtan ang niga makasalanan. Hing! buong bayan ang turmutungo sa kalangitan, Tangkulin ng indibidwal ta linisin ang, ili upang makatanggap ng biyaya, 0 Sarili ‘Awa Gawa sa kapuwa © ibang t20 Indulhensiya limos zakat Panata (Pangako) magandang kapalaran mula sa Maykapal? (Salazar 1997). Kaiba ang paniniwalang Islam sa onsepto ng “kebilang buhay” sa lipunang katutubo, Se daigdig ng mga anito, laging kasangkot sa daigdig ng mga buhay ang espisiiu ng mga namatay. Kund? nakikita ang pisikal nilang anyo, hindi naman nangangahulugang navvala na silang tuluyan, Nariyan pa rin ang ‘mga anito para tulungen ang komunidad at upang tulungan ang sinumang may pangangeilangan - mga may sakit, naliligaw ng landas 0 nanganganib sa smge keaway ng nibu, Ritwal ng papusi para sa anito ang isang responsabilidad ng pangkomunidad dahil ang. pagkakamali ng sinuman s2 komunidad ay tumatanggap ng pangkalahatang parusa o paghihiganti mula sa anito tulad ng peste, tagtuyot, at kalamidadd Hindi maibihiwalay ang isang katutubo sa kaniyang bayan sapagkat ito ang kaniyang pagtentiya sa kalauhan Kaya't wala siya ni pangalan kung hindi iniuuignay s@ kaniyang anak. Halimbawa ang pangalang “Amai Pakpak” ay nnangangahiulugang “ama niya si Pakpak.” Hindi hiwalay ang kaniyang sarili sa Kaniyang ama. Hin hivalay ong kaniyang amis $9 Raniyang paivaMo oxturay at kamag-anak. [sang mala aitakan 9 isang pagbubuo ng ‘magkakataling-ugnayan ng mga pamilya at angkan at ang bayan (Veneracion 1989). May dimensiyong historikal at dimensiyong heograpiko ang katauhan ng isang tao. Sa isang banda, bahagi siya ng Kalipunan ng bayan, na kasama ng, ‘mge ninuno na sumakabilang buhay. $a abilang banda, kabilang siya ca buong. bayan.ng mga buhay..Nasa loob palagt ‘ng mgé dimeasiyong jtong riepalawak' nig skop sa logat at panahon ang keniyang kamag- Sa pagpasok ng relihiyong Islam (1280 MK.) at Kristiyanismo (1565, M.K.), nagkaroon ng pagtulong batay sa pagtulong sa kapwa. Tinatawag itong kawanggawa ng mga Tagalog, Pansinin nna ang selitang kawanggawa ay kaugnay sa salitang ugat na wan} at kawani na pinagmulan din ng salitang kavvani, Nagkaroon ng pagbabago sa nilalaman rg pagtulong mula sa bayanihan tungo sc kawanggawva. Bagama’t gawain pa rin ‘ng kawan ang bayanihan, ibig sabihin, fsa itong gawain ng pangkat 0 grupo para sa kanilang miyembro, May ansariling sikep ang bawat miyembro, ‘habang ginagabayan ng awa sa kapwa © sa ibang tao ang kaniyang sensibilidad (Reid 1988, 2:1450- 1680) May pagtulong sa sarili na nakapaloob din sa kawanggawa Tinatawag na indulhensiva, ito ang gantimpala mula sa kabuuang puntos na nalilikom ng isang nagkawanggawa sa bawat pagkekataon na nakatutulong siya sa Kapwa, Tulad ng ipinabihiwaug ng mga salitang zakat, indulhensiya, at caridad, ang mga pagtulong na ito ay angkat ng kultura at lipunang katutubo, kasabay ng pagpesok ng Islam at Kristiyanismo noong ika-13 at ika-16 na dantaon" (Chua at Nazareno 1992, 51). Naging isang mahalagang stitusyon ang obras ptas para sa mga Kristiyanong sais mag-indulhensiya (Obra Pia ni Data Ana Herrera, 1715, ‘Apendlise A). Ang mga mamamatay na © ang mayayamang encoraendero at ‘maylupa ay nageonasyon ng kanilang ariarian para sa gamit ng simbahan. Nang lumaon, pinuhunan sa kalakalong galeon ang salaping nalikorn. Bnili nila ‘ang mga lugar sa galeon patungong Mexico at ipinaarkila o ipinaupa sa mga negosyanteng nais magluwas ng produkto. Dahil sa lat ng kita 62 ‘iegosyo ng galeon, nakalikom 1g ‘maraming salapi ang mga relihijoso; — ginamit nila ang nalikomy sa pagtatatag= ing mga paaralan tulad ng Colegio de Misericordia at Colegio de Sta. Isabel, ng ‘mga asilo o ampunan ng mga nanlila (Tamon 1738/1895, 188-210), Naging isang mithiing pangkonsenstya ang pagiulong sa kapwa; sa mga Kristivano naging carided ang ganito, Halimbavra, ica ca mga simumpaan ng mga made ang pagbibigay ng caridad. Nagtutungo ang ‘mga madre sa lugar ng mahubirap para ‘magbigay ng pagkain sa panahon ng Aapistahan at pangangailangan, 0 nagdadala ng mga doktor na gumagamot ‘sa mga may sakit" ‘Ano ang papel ng pari at imam sa pagtulong ayon sa Bibliya at Korant Sa ‘unang pagtategpo, bilang babeylan 0 ranggagamet ang papel ng pati kaya {agatipon din siya ng mga halainang ‘gamot na nakagagaling sa iba’t ibang sakit (tulad ng ginawa, halimbavra, nt Padre Oliver noong ika-17 dantaon) Ngunit bukod sa sakit sa katawan, ‘gumamot din siya sa sakit ng kaluluwa— na sa Krstiyano at Islam ay pagkalubleb ng tao sa putik ng Kasalanan; ang ‘ganito'y isa ring sakit (Rafael 1988, 230). aging importante sa paggemot na ito ang kumpisal na isang paglilinis ng bbudhi (Foucalt 1995). Patunay ng bagong konsepto ng pagtulong ng mga pari ang salitang ahesus. isang ving pagsaktolo 0 aynida (Nolas ni Sen naghit (1965, dalam mga tz din ito 1979, pumas limos, 1g pag angat paitahy angm tumow tagasu angir 73)." se panah hawal nagin) mga kaloot sangn Legaz noon aloe (Abre 8 halip ay pa mam kaper nama lamas arut pagte ang n sume kabas anakyna « ang n. lang inila amga o ang para ng agamot usa at Sa no aya ng ang ay dluwa— stublob 3, 230). salto 1% ng 6 vayuda nei (Nolasco 1997). Binigyang-kahulugan ni Serrano Laktaw na “tumulong sa naghihingalo” ang halimbawang ito (1965, 73), Pakikiisa ng mga tao sa larahati ng namatayan o pagdamay ng ‘mga tao sa namatayan — isang paraan in ito ng pagtulong na espiritwal (Ileto 1979, 51), Ngunit kasabay ng pahesus, pumacok din ang mga salitang alo, umes, abuloy, at pintakast 3 daigdig ng pag-ayuda, Nasa porma.ng salapi aiig abuloy Kaya’ lilitayrito sas anahong may ginagamit-nang salapt ‘ag mga-@o. Isanig-unt paETin ng tumutulong “ang alilang tazaahit,~ tagasuklay, at tagapagbihis ng kaniyang anginoon’ (Serrano Laktaw 1965, a)" ‘Sa mga sumunod na panahon, sa panahon ng Rebolusyong 1896, kahit nawala ang institusyon ng kampisal, raging mahalaga sa pagtutulungan ng ‘nga Anak ng Bayan ang paglilinis ng alooban, Kinakatawan ng pacto de sangre na naganap sa pagniniig nina Legazpi at Siketuna sa pulo ng Bohol noong 1565 ang pagtiyak ng malinis na kalocban; binigyan ito ng bagong porma se sandugo ng mge Anak ng Bayan (Abrera 1993, 93-108) Bilang paglalagom, masasabing sa halip na pagtututungan, ang namayani ay pagtulong; ibig sabiin, isang higit na ‘mataas na kalagayan sa lipanan na “tumutulong” sa isong dukha at walang kapangyarihan. Gayumpaman, hindi naman nawalang tuluyan ang mga taal 0 lantay na pagpapahalaga ng mga aturubong Filipino sa mga usapin ng pagtulong at pagtutulungan. Dumaloy ‘ang mga pagpapahalagang ito sa ‘sumunod na panahon, sa pantahon ng kabayanihan at pagdadamayan ng mga anak ng bayan. Konklusyon Gayon naman pala at lkas ang pagtulong, bakit kailangan pa itong pag aralan! Kailangan sapagkat, sa bandang hui, ang dakilang tanong ay kung nakotutulong nga ba sa pagsulong ng uri 1g buhay Fllpino ang gavaing panlipunan? Kapag hinahanapan ng sagot ang tanong na ito, buhéy ang Jaultura at may saysay ang propesyon ng pagtulong. é ‘Ang “gawaing panlipunan” ay Bindi na payak na salin ng social work, kundi — isang gewain'sa loobing isang | === panlipunang daigcig ng malayang Dagtutulungan. Sa kasalukuyan, may pagtulong na naghahangad ng kapality sulit, pakinabang, at paglago ng pinuhunan. May pagrulong din na walang hinihinging kapalit o kabayaran, nna mamamasid sa mga magkakamag- anak, at sa mataas na antas ng pagtutulungan para sa bayan. Ang paglilingkod para sa bayan ay kabayanihan, Ngunit may kapalit man 0 wala, sa gawain man o 5a pakikipagkapwa, itinatangi ang malinis ha kalooban para sa nagtuculungan, ‘Ang mga social worker ang smaghahawan ng landas sa malavraie at masalimuot na larangan na pinagsasalimbayan ng iba't ibang onsepto ng pagtulong. Atas ng pagtatalegang propesyonal ang makapagteorya, kumbaga, umuktt at bhumugis ang mga social worker ng Kanilang lugar sa pagbubuo ng ating boansa, Tahakin ang iba pang landas, at rmagriwan ng bakasMga tala | asa exniitng Asian Centor Musou Auditodum, UP Diliman ‘pinata ang hecarapikong Kala ng hayan at ng kalopit na kautugan ato sa ibang mga pangeat io. “Ang “payan” sa wlagang Fspinac, mula locas hnanggang Cordier at Cagayan ay i. Ana ¢altang ie ay nase Mega in ng ikagar Asla ‘alcawikang Quechue ng Timea Ament, Sa saxanese,ayon kay Dempwos(Comparaia Prionoioy-« 9. 48) ang ay nsogangahutugan 19 “hats sisar na ind: naman calungol aa lugar ng sinaanang pamayananng mga ta noon namnasa tabng bats.CL2-A Salazar, op ak Se bbandang ines mule aa Visayas et Minconec, hhanggong sa bang beheg ng Poesia, eng saltang maging palesok ay barn, a sivang pinagrulan ng banosa. “Ang rant lant 3y Kapwa isang ugat dahi ang r {.2t/ay napagpapalt ca mga wikeng Austroresyare, *Ang ‘postulorg” se pagkakabaybay rito sa ‘baybayn, slpabete ng mga sinaunang Fipina ‘Ang binakalan ay isang coged fanguage, halimbawva bigyan mo aeo.n9 Aauina, ang code ay P900, 0 MabIN para 83 P10.00. Sa gayon, halligias ka 62 parusa‘o perhuwioyo, Ang tulungan aio ay prrsipy® ng exchange o palin ‘ga unite: maaaring monatizedo aon ‘monetized (bayad vs regalo, utang na fod at tutong: bigaykaya tulad ne downy), ga vansation na depet pens oagrsivan. gay. camaanacal gay. pavala. Ang rumiyng: ng lsgzy ay nnangangatangan ean hulang (3a) ang xaniyang suwelce. Sa kazo ng pambobekal, ang >umiing! ang nasa deminantong posiayon Se, hindhing’an. Sa wikang Kepemoangan. ang saltang “baka” ay magaring mengahulagana “aon” 2a wikang Tagalog o-alowance” sa, Ingles. Kung gayon, ae nangangatangan ay ‘ang binabskalan dahl kung hing! siya, ‘magbibigay.tatanggap siya ng pandea, hal pra ‘a atc votavon, 'Gayumoaman, ang pag-onto 0 mag-anito ay ‘sang ntwal na inoalis apg mesemnang orto s6 kKetaman ng isang biktima Kalat ang prakils na ite sa aha ng dako mula Corstera hanggarg ‘Mindanao. Halimbawa naman sa mga Maranso, ‘may paninivata na ang tava! sa ay ipinanganak ha may kakambat ra espe. ikadowa na apag nainsulo 0 napahiya ng kaniyang human ‘double ay magiging dahian ng pagkakasaki ng tao, "Ang zakat ay isa satimang naiigingIstar, na nangangahulugan 9g “obagatory centibuton of 4 parton (140) of 3 Mucins annual income ald in money ori kind ane uaed for the \wolare of tho pocr and “er the way of God, ‘Nakaugaion ng karanivang Mustin ne ang zokat ay ginagewa nang Kusangood at ‘biibigay eng tulong nang creiso sa rengangallangan. Ang zaKxt na to ay tnatowag a saaga z *Sa isang panayam'a poreofsl, nagpahayeo ti “hilisiera ir. Zeus A. Salazar dal eyon sa. ‘enya, ang sano sei (sa Sika at Fausug) ay flat sa lahat ng lugar at pareho in ca sedi ng ‘olay, saitangkalai sa Throg Stangang Asis bbago dumating ag Islam. Ang praveba nga ay ‘ang paghakaroon nto 6a Bikol na hindi naman rakpag-ugnayan sa mga Meranao henegorg avon “So pap-aara nina Romulo L Chua at Rodolfo Nezareno, ana saliang pag-ato ay isang pagkatewan sa response ng ibang 120. Bagama’t nabago arg untotng sata it ay |sang varyanting ako na paghstoy 22 each ‘aaanng sabhing ang salitang nongako 0 anata ay isang vaiyant lamang ng poo-ako. "’Maaating sabihing 20 daiadia na mas ‘Buddhista et Hindu, na lumilew sa Thala at Burma, ang pagiimos ay isang uring ‘responsabilidad na parveiyon. ang mos, aa sallang Kastla, ang pinakamalapt na pagtuleng 5a mga Budenista na naging banag rang rstyanong pagpananaiags. "Nun hind pa gemit noon ang Katulon kaya't hing’ pa makikita sa mge dksivonaryo Sanggunian Abaya, Eiron, 2091. Social meanings of ‘cooperative werk in elacted Philippine communi tes. Philpoine forming tadiions and prac- tices: Cooperation, celebration, chatenges ‘and change. neGi nia L. de Casto & ES. Frond UP Diliman: Koehiyo ng Agham Pantpunan atPiosopiya, ‘Abrora, Sernadete, 1954. "Ang sendugo ng Katpuren.* Katunan: Pambenseng klssan Ineditrs F Lienes, Lungsod Quezort ADHIKA oft Neg chal Bow. Pact a1, Bont Kap ‘hie Arne hus ‘mane Cay! bes socis Guer Dew. Imre ome Austr tng: Color Foue: Thee ide Con Leng: dine cfr Quex Stu stortng ‘owag sora sae aay ining aay sity otto slong ‘alia ° ‘Agercilo, Teedero at 0. Noneo. 1957. History ‘f tie Fipio pooplo. Lungsod Quozen: Malaya Books ‘Alogro, Alan. 1998, Trends ond tation, challenges anc choices: A strategie study of Phiippine NGOs. Lungsod Quezon: Ateneo Cente for Socal Potcy and Public Asis. Belicod, Peter. 1979. Man's conauest of the Paci. New York, Oxlord Univeisiy Press. 1985. Prehistory of ma Infoaiaysian ‘2renpotago. New York: Academic Press. Bonfeco, Andres. 1990, "Decalogo del Gregorio Zsido, Documentary “Katipunan © Gregori ‘S20UrZ06 of Phijppino hisicry. Bookstore. Childe, Gorden. 1061. Man makos himso¥. Now ‘American Library of Weed Literature, Inc. ‘Chus, Romulo at R. Nezarene. 1982. Arg ‘mahelaga sa buhay, Lunasod Quezon: New Day Pubiishers, De Guzman, Leonora. 186€/1992. Dctonary of sectal work: Phifine setting. Lungsod ‘Quezon: New Day Publishers De Nocada, Juan at Pedro de Santica’ 1860. Vocabiano ce a ngua Tagaia. May Inprenta 6e Ramirez yGrausir Dempacin, 0. 1971. Comparatve phonology of ‘ustfanesian word ft lanai mss ea Aleman, ‘Cungsod Quezon’ Ateneo 46 Mania Unversty. Diaz, Jorge. 1985. Historia dol taba soc Colombia: Sante Gadinty Cia Lisa Foucault, Michel. 1996. Dissiptno and punish: The bith ofthe prison sinalin mula ca Pronsos ‘i Allan Sherissn, New York: Vetage BO2ks, owing, Richard 1979. Muslin Flpings. Lungs0d Quezon: New Day Publishers. ocano, F. Landa. 1875. Philppie protistoy: Jan arthropetogical overview of tho begins Of Flipino socioty and cuture, Lungsod Quezon: Phiippine Canter fr Advanced Sues, UP. Diiman, 1980. Sociat work in tne Pripprnes: & Dstoneat overview Mayet: New Oay Pubish- e |= Mendoza: That ‘ayn National "and soba werk paturan m3 leto, Reynaléo. 1979. Pasyon and revolution: Popuiar movomorte in the Philipines 1840- 1970. Lungood Quozon: tense de Manila Unworiy Press, Kala, Teodoro M. 1989. Ang himagoitang Pino. Nuling rilmbag. Maynie: National Historcalintiste, Lopez. Honovio. 1898. Dimasafang kalendanong Tagalog. Maynla: Patmibagang La Sonisa Mauss, Marcel 1984. The git Forms and ‘nations of exchange In archate sociales Pinas: MeFree Press. et 3081 at = pe agave ion and Sone cthatat: Mopoboke. (Ordon Ocrninicance. 1715. Obra Pia do Die Ana Herrera, Herredereyfundede sobre una casa ‘Archivo de Universidad de Sto. Tomas, Mania. Rofeel. Vicente. 1989. Contscting coli. ‘Neneo de Mala University Press. Rei, Anthony, 1972. & Fltusterismo ‘inal sa Tagalege Pav Mariano, ayaa: Pambensang Kaliunang Pangkasaysayan, 1988, Soutneast Aslan the age of commerce 1460-1580. Yae Universi Ral. Jose P1967. Lata. Maynta: Nationa Histowest Commission Salaze, Zeus A. 2001. “Ang babayan 62 kasayeayan ng Pilpinas." Women's role» Priore netory. kslanang edicyon. Univer ty Conlertor Womons Studies, UP Oienan, Sanchez, MV. 1994. Lae onsonanzas dot trabajo socal on Espata 1032 1083, Mads Universied Penton Comin, ‘Scott, Wiliam Henry. 1888. Berongay siteent century Phlppine cultre and society. Lunes’ ‘Quezon: Aleneo de Mante Univers Press. ‘Serrano Lektaw, Pedio, 1955. icconario Hisparo-Tagaloa, Mad: Eaciones Cul Hispenica, amon, Fernando Valdes. 1995, Roportin which yonder of His Catate Majesty (May God Protect Him), the stenghodis, cass, forts 2nd gartzons ofthe provness uncer His Royal Dominen inthe Philppine Istands aro Aston1738. Ontinal na inalin 2a ingles nina D. Mariano Cuesta at Volos Infante, Santander Irvostmont, Yeneracion, Jaime B. 1997. “Ang bayan Ho: ‘Aigunas telexiones sobve i ioenticad nacional Fina.” El Galleon co Marita. Nexieo’ JGH Exstores. Journal Belwood, Pete 1977. Peopting ofthe Paste. ‘Saeentite amencan. Poocopy ttnang, Dempurof, 04926-1028. The LA ond D: sounds: austronesian languages: Journel for ‘ncigenous Languages. Vo. 15. Bel. Kumperensiya “Teodoro, Noel, 1994. “Sejarah Nusentare: Historical commonalities in insular Sout east Asia” Proceedings, Brunel Historograchy CConierence: Brunel Darussalam University Magasin Salazar, Zous A, 1975, Barangay in historical perspective. Pemana, Mayr, Lektura Nolasco, Ricardo. 1996. awtayn para sa phagruian ng sattang bayani Laura. Bulacan State University Nob. 30, Salazar, Zous A. 1907. “Ang foal bang {strate yang mitacng Katipunan." UP Maile. Mayo 10. Mga ertasyon Costco, Arsenic. 1881. Changes in tediéonal forms of cooperation in two barangays.” Oseriesyon (Commurity Devetcprend, Unibersidad ng Pinas tmarone2, Ruben. 1999. Iceatoniya, kapangyannan at sxo‘hiya: Nagoabagong sisterya ng pagmemay-an ng lupang (ays, Osertasyon. CSSP, UP Diliman, Mga binasang papel ‘Abrera, Bernadette, 1996. “Hagen at kkataysrinan: Pagpapahoiage 2a kasalukuyan.” Papelna binesa, ADHIKAKumnperensiva 86, Malolos. Bulacan State Universit. Arfbrosio, Banta 1977. "Ang mga bayant ay Duin Papel na binasa sa Bonifacio 100 Symposium. U.P. Mania ‘Camagay, Ma. Luisa T: 1993;"Ang buhay noone penahon ng Rebolusyon” Papel na binasa sa ‘ADHIKA Conference, Lungsod Baguio. = ae aaa ie Dizon, Eusetio. 1998 Phitppine ar! » {he 20th century. Papel na bisa sa Rehiyonal ‘na Kumperansiya ca Timog-Silangang Aaya, “Third Word Studioe Center, CSSP, UP Difran, Enero 28-30, Versrecion, Jaime 8. 1989. “Sinaunang ‘pamunuan sa skangang Mayrila~ Papat na binasa sa ania States Canterence Program, bp, Marsa. Panayam ‘Abrera, Sernadette, 1995, Tausug studes in TawTaw Lombard, Denys. 1989. Panayam.On the ‘concept of sel! among southern Flipics. Lungsed Quezon: UP Facuily Centar, Dilan Nolaeco, Ricardo, 1907. Panayam. Lungsod ‘Quezon: Facully Genter, UP Dilmen.Pebrero 14 ‘Salazar. Zeus A. 1997. Panayam. PeDrero6.