ԵՎՐՈՊԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

ԿԱՌԱՎԱՐՄԱՆ ԵՎ ՏՆՏԵՍԱԳԻՏՈՒԹՅԱՆ ԱՄԲԻՈՆ

ԱՆՀԱՏԱԿԱՆ ԱՇԽԱՏԱՆՔ
Կանխատեսման դերը պլանավորման գործընթացում

ՄԱՍՆԱԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆ՝ Գործառնական Կառավարում

ԿՈՒՐՍ՝ 4 կուրս (հեռակա)

ՈՒՍԱՆՈՂ՝ Ելենա ՈՒնուսյան

ԴԱՍԱԽՈՍ՝ Տ․ Մարտիրոսյան

ԵՐԵՎԱՆ 2022

1
 Բովանդակություն

1. ՆԵՐԱԾՈՒԹՅՈՒՆ․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․3
2. Կանխատեսում, պլանավորում և նպատակներ ․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․4
3. Կանխատեսման դերը․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․6
4. Կանխատեսման քայլերը․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․7

5. Կանխատեսման տեխնիկա․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․8
6. ԵԶՐԱԿԱՑՈՒԹՅՈՒՆ․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․12
7. Առաջարկություններ․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․13
8. Գրականության և հղումներ․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․16

2
 ՆԵՐԱԾՈՒԹՅՈՒՆ

Գործողությունների պլանավորված ուղղությունները նկարազարդված, նկարագրված

և վերլուծված են: Վերլուծությունը առանձնացնում է հետևյալ տասը բաղադրիչները.
հիմնական գիտելիքներ, ընդհանուր քաղաքականություն, գործնական խնդիր, որը
պետք է լուծվի գործողությունների ընթացքով, ընդհանուր որոշում, հետազոտության
պլանավորում, օրեցօր որոշումներ, գործողություն, վերջնական արդյունք և
վերջիններիս գնահատում: Կանխատեսումը ներառված է հենց առաջին փուլում,
այսինքն՝ համակարգի վերաբերյալ նախնական գիտելիքների, ինչպես նաև
հինգերորդում՝ թարմ գիտելիքների ձեռքբերման փուլում: Կանխատեսման դերը
ծրագրավորման մեջ ուսումնասիրվում է որոշ մանրամասնությամբ: Հիշեցնենք, որ
կանխատեսումը կարող է լինել ինտուիտիվ կամ ռացիոնալ։ Եթե ռացիոնալ է, ապա
կանխատեսումը կարող է լինել գիտական (կանխատեսող փաստեր) կամ
տեխնոլոգիական (կանխատեսում է մարդու գործողությունները և դրանց
արդյունքը): Երկու դեպքում էլ այն հիմնված է տեսությունների և տվյալների
վրա: Սակայն տեխնոլոգիական կանխատեսումը, որի վրա հիմնված է
պլանավորումը, ունի իր առանձնահատկությունները, ինչպիսիք են
ինքնակատարելագործումը և սեփական պարտությունը: Բացի այդ, թերթն
ուսումնասիրում է երկու հայտնի սխալ. Մեկը տեխնոլոգիական կանխատեսումների
շփոթումն է տեխնոլոգիական զարգացումների կանխատեսման (ավելի ճիշտ՝
մարգարեության) հետ։ Վերջինս չի կարող խիստ լինել, քանի որ այն հիմնված է
միտումների վրա (որոնք կարող են թեքվել) և ոչ թե օբյեկտիվ օրենքների. այն,
լավագույն դեպքում, կրթված ենթադրություն է: Երկրորդ սխալը ֆուտուրոլոգիան
որպես անկախ նոր գիտություն համարելն է, որը զբաղվում է մարդու ապագայի
կանխատեսմամբ sui generis պրոյեկցիոն գործիքների օգնությամբ, որոնք տարբերվում
են սովորական գիտության և տեխնոլոգիայի մեջ օգտագործվողներից: Համարվում է,
որ լուրջ ֆուտուրոլոգիան միջդիսցիպլինար ջանքեր է՝ որոշակի լայնածավալ և
երկարաժամկետ կանխատեսումներ անելու համար՝ հիմնվելով ներկա միտումների
կամ մակրոհամակարգերի որոշակի տեսական մոդելների վրա:

3
 Կանխատեսում, պլանավորում և նպատակներ

Կանխատեսումը սովորական վիճակագրական խնդիր է բիզնեսում, որտեղ այն

օգնում է որոշումներ կայացնել արտադրության, տրանսպորտի և անձնակազմի
ժամանակացույցի վերաբերյալ և երկարաժամկետ ռազմավարական
պլանավորման ուղեցույց է տրամադրում: Այնուամենայնիվ, բիզնեսի
կանխատեսումը հաճախ վատ է արվում և հաճախ շփոթվում է պլանավորման և
նպատակների հետ: Դրանք երեք տարբեր բաներ են։

Կանխատեսում
ապագան հնարավորինս ճշգրիտ կանխատեսելու մասին է՝ հաշվի առնելով առկա
ողջ տեղեկատվությունը, ներառյալ պատմական տվյալները և ապագա
իրադարձությունների մասին գիտելիքները, որոնք կարող են ազդել
կանխատեսումների վրա:

Նպատակներ
այն են, ինչ կցանկանայիք, որ տեղի ունենար: Նպատակները պետք է կապված
լինեն կանխատեսումների և պլանների հետ, բայց դա միշտ չէ, որ տեղի է
ունենում: Շատ հաճախ նպատակները դրվում են առանց որևէ ծրագրի, թե ինչպես
հասնել դրանց, և չկան կանխատեսումներ, թե արդյոք դրանք իրատեսական են:

Պլանավորում
կանխատեսումների և նպատակների պատասխանն է։ Պլանավորումը ներառում է
համապատասխան գործողությունների որոշում, որոնք անհրաժեշտ են, որպեսզի
ձեր կանխատեսումները համապատասխանեն ձեր նպատակներին:

Կանխատեսումը պետք է լինի կառավարման որոշումների կայացման

գործունեության անբաժանելի մասը, քանի որ այն կարող է կարևոր դեր խաղալ
ընկերության բազմաթիվ ոլորտներում: Ժամանակակից կազմակերպությունները
պահանջում են կարճաժամկետ, միջնաժամկետ և երկարաժամկետ
կանխատեսումներ՝ կախված կոնկրետ կիրառությունից։

4
Կարճաժամկետ կանխատեսումներ

անհրաժեշտ են անձնակազմի, արտադրության և տեղափոխման ժամանակացույցի

համար: Որպես ժամանակացույցի գործընթացի մաս, հաճախ պահանջվում են նաև
պահանջարկի կանխատեսումներ:

Միջնաժամկետ կանխատեսումներ
անհրաժեշտ են ռեսուրսների ապագա պահանջները որոշելու համար՝ հումք գնելու,
անձնակազմ վարձելու կամ մեքենաներ և սարքավորումներ գնելու համար:

Երկարաժամկետ կանխատեսումներ
օգտագործվում են ռազմավարական պլանավորման մեջ: Նման որոշումները պետք
է հաշվի առնեն շուկայի հնարավորությունները, շրջակա միջավայրի գործոնները և
ներքին ռեսուրսները:

Կազմակերպությունը պետք է մշակի կանխատեսման համակարգ, որը ներառում է

անորոշ իրադարձությունների կանխատեսման մի քանի մոտեցումներ:
Կանխատեսման նման համակարգերը պահանջում են փորձագիտություն՝
կանխատեսման խնդիրների բացահայտման, կանխատեսման մի շարք մեթոդների
կիրառման, յուրաքանչյուր խնդրի համար համապատասխան մեթոդների
ընտրության և ժամանակի ընթացքում կանխատեսման մեթոդների գնահատման և
ճշգրտման համար: Կարևոր է նաև ունենալ ուժեղ կազմակերպչական
աջակցություն կանխատեսման պաշտոնական մեթոդների կիրառման համար, եթե
դրանք հաջողությամբ կիրառվեն: Կանխատեսումը պետք է մշտապես մոնիտորինգի
ենթարկվի և վերանայվի, հատկապես, երբ այն վերաբերում է երկարաժամկետ
ժամանակահատվածին: Ղեկավարները պետք է փորձեն նվազեցնել գուշակության
տարրը կանխատեսումներ պատրաստելիս՝ համապատասխան տվյալներ
հավաքելով՝ օգտագործելով վերլուծության և եզրակացության գիտական տեխնիկան:

5
 Կանխատեսման դերը
Քանի որ պլանավորումը ներառում է ապագան, ոչ մի օգտագործելի պլան չի կարող
կազմվել, քանի դեռ ղեկավարը չի կարողանում հաշվի առնել ապագա բոլոր
հնարավոր իրադարձությունները: Սա բացատրում է, թե ինչու կանխատեսումը
կարևոր տարր է պլանավորման գործընթացում: Փաստորեն, կազմակերպությունում
յուրաքանչյուր որոշում հիմնված է ինչ-որ կանխատեսումների վրա:

Այն օգնում է ղեկավարներին հետևյալ ձևերով.

1. Պլանավորման հիմքը.
Կանխատեսումը պլանավորման բանալին է: Այն առաջացնում է պլանավորման
գործընթացը: Պլանավորումը որոշում է գործողությունների հետագա ընթացքը, որը
ակնկալվում է, որ տեղի կունենա որոշակի հանգամանքներում և պայմաններում: Եթե
ղեկավարները չգիտեն այս պայմանները, նրանք չեն կարող գնալ արդյունավետ
պլանավորման:
Կանխատեսումը ապահովում է պլանավորման տարածքների մասին գիտելիքներ,
որոնց շրջանակներում ղեկավարները կարող են վերլուծել իրենց ուժեղ և թույլ
կողմերը և կարող են նախօրոք ձեռնարկել համապատասխան գործողություններ,
նախքան դրանք իրականում դուրս կբերվեն շուկայից: Կանխատեսումը տալիս է
գիտելիքներ ապագա պայմանների բնույթի մասին:
2. Կազմակերպության խթանում.
Կազմակերպության նպատակները հասնում են որոշակի գործունեության
իրականացման միջոցով: Ինչ գործողություններ պետք է իրականացվեն, կախված է
այդ գործողությունների ակնկալվող արդյունքից: Քանի որ ակնկալվող արդյունքը
կախված է ապագա իրադարձություններից և տարբեր գործողությունների
իրականացման եղանակից, ապագա իրադարձությունների կանխատեսումն
ուղղակիորեն կարևոր է նպատակին հասնելու համար:

3. Համակարգման և վերահսկման խթանում

Կանխատեսումը անուղղակիորեն ապահովում է արդյունավետ համակարգման և
վերահսկողության ճանապարհը: Կանխատեսումը պահանջում է տեղեկատվություն

6
տարբեր գործոնների մասին: Տեղեկատվությունը հավաքվում է տարբեր ներքին և
արտաքին աղբյուրներից: Այս գործընթացում ներգրավված են կազմակերպության
գրեթե բոլոր ստորաբաժանումները։
Այն ապահովում է ինտերակտիվ հնարավորություններ պլանավորման
գործընթացում ավելի լավ միասնության և համակարգման համար: Նմանապես,
կանխատեսումը կարող է ապահովել համապատասխան տեղեկատվություն
վերահսկողություն իրականացնելու համար: Կառավարիչները կարող են իմանալ
իրենց թույլ կողմերը կանխատեսման գործընթացում և կարող են համապատասխան
քայլեր ձեռնարկել դրանք հաղթահարելու համար:
4. Հաջողություն կազմակերպությունում.
Բոլոր բիզնես ձեռնարկությունները բնութագրվում են ռիսկով և պետք է աշխատեն
ոլորտի վերելքների և անկումների շրջանակներում: Ռիսկը կախված է ապագա
իրադարձություններից, և կանխատեսումը օգնում է հաղթահարել
անորոշությունների խնդիրը: Թեև կանխատեսումը չի կարող ստուգել ապագա
իրադարձությունները, այն տալիս է դրանց մասին հուշումներ և ցույց է տալիս, թե երբ
պետք է ձեռնարկվեն այլընտրանքային գործողություններ: Կառավարիչները կարող
են փրկել իրենց բիզնեսը և դիմակայել դժբախտ դեպքերին, եթե նախապես իմանան,
թե ինչ է լինելու:

Կանխատեսման քայլերը․
1. Հիմքի մշակում.
Տարբեր բիզնես գործառնությունների ապագա գնահատումները պետք է հիմնված
լինեն տնտեսության, արտադրանքի և արդյունաբերության համակարգված
հետազոտության արդյունքում ձեռք բերված արդյունքների վրա:
2. Ապագա գործառնությունների գնահատում.
Տնտեսության և արդյունաբերության իրավիճակի համակարգված հետազոտության
արդյունքում հավաքագրված տվյալների հիման վրա կառավարիչը պետք է
պատրաստի բիզնես գործունեության ապագա մասշտաբի քանակական
գնահատականներ: Այստեղ ղեկավարները պետք է հաշվի առնեն պլանավորման
տարածքները:
7
3. Կանխատեսումների կարգավորում.
Արդեն նշվել է, որ կառավարիչները չեն կարող հանգիստ վերաբերվել բիզնեսի
կանխատեսումը կազմելուց հետո։ Նրանք պետք է անընդհատ համեմատեն իրական
գործողությունները պատրաստված կանխատեսումների հետ, որպեսզի պարզեն
կանխատեսումներից ցանկացած շեղումների պատճառները։ Սա օգնում է ապագայի
համար ավելի իրատեսական կանխատեսումներ անել:

4. Կանխատեսման գործընթացի վերանայում.

Որոշելով փաստացի կատարողականների շեղումները ղեկավարների կողմից
կանխատեսված դիրքերից, անհրաժեշտ կլինի ուսումնասիրել այդ նպատակով
ընդունված ընթացակարգերը, որպեսզի բարելավումներ կատարվեն կանխատեսման
մեթոդի մեջ:

Կանխատեսման տեխնիկա

Կան կանխատեսման տարբեր մեթոդներ. Այնուամենայնիվ, ոչ մի մեթոդ չի կարող

առաջարկվել որպես համընդհանուր կիրառելի: Փաստորեն, կանխատեսումների մեծ
մասը կատարվում է տարբեր մեթոդների համադրմամբ։

1. Պատմական անալոգիայի մեթոդ.

Այս մեթոդի համաձայն, որոշակի իրավիճակի վերաբերյալ կանխատեսումը հիմնված

է նախկինում այլուր որոշ նմանատիպ պայմանների վրա: Երկրի տնտեսական
վիճակը կարելի է կանխատեսել՝ համեմատելով առաջադեմ երկրների հետ այն
որոշակի փուլում, որով այժմ անցնում է երկիրը։ Նմանապես, նկատվել է, որ եթե ինչ-
որ բան հորինված է աշխարհի ինչ-որ մասում, ապա դա ընդունվում է այլ երկրներում
որոշակի ժամանակի ընդմիջումից հետո: Այսպիսով, անալոգիայի հիման վրա կարելի
է ընդհանուր կանխատեսում անել երկրի տնտեսական համակարգում տեղի ունեցող
իրադարձությունների բնույթի մասին։ Հաճախ ենթադրվում է, որ սոցիալական
անալոգիաներն օգնել են ցույց տալ կյանքի առումով բիզնեսի վարքագծի նորմերի
փոփոխության միտումները: Նմանապես, անհավասարության դեմ աշխատողների
վերաբերմունքի առումով գործարար վարքագծի նորմերի փոփոխությունները

8
նմանություններ են գտնում տարբեր երկրներում արդյունաբերական աճի
պատմության տարբեր փուլերում: Այսպիսով, այս մեթոդը լայն ցուցում է տալիս
ապագա ընդհանուր բնույթի իրադարձությունների մասին:

2. Հարցման մեթոդ.

Հարցումներ կարող են իրականացվել՝ շահագրգիռ անձանց մտադրությունների

վերաբերյալ տեղեկատվություն հավաքելու համար: Օրինակ, տեղեկատվությունը
կարող է հավաքագրվել տարբեր ապրանքների վրա սպառողների հավանական
ծախսերի վերաբերյալ հարցումների միջոցով: Այս մեթոդով կարելի է հավաքել
ինչպես քանակական, այնպես էլ որակական տեղեկատվություն:

Նման հետազոտությունների հիման վրա կարելի է կանխատեսել տարբեր

ապրանքների պահանջարկ։ Հետազոտության մեթոդը հարմար է ինչպես առկա,
այնպես էլ նոր ապրանքների պահանջարկը կանխատեսելու համար: Արժեքն ու
ժամանակը սահմանափակելու համար հարցումը կարող է սահմանափակվել
ապագա սպառողների ընտրանքով:

3. Սոցիոլոգիական հարցում.

Սոցիոլոգիական հարցումն անցկացվում է տվյալ ոլորտում փորձառու անձանց և

փորձագետների կարծիքը գնահատելու համար, որոնց տեսակետները մեծ կշիռ
ունեն: Օրինակ, սոցհարցումները շատ տարածված են ընտրությունների արդյունքը
կանխատեսելու համար շատ երկրներում, այդ թվում՝ Հնդկաստանում: Նմանապես,
վաճառքի ներկայացուցիչների, մեծածախ վաճառողների կամ մարքեթինգի
փորձագետների կարծիքի հարցումը կարող է օգտակար լինել պահանջարկի
կանխատեսումները ձևակերպելու համար:
Եթե սոցհարցումները տալիս են լայնորեն տարբերվող տեսակետներ,
փորձագետները կարող են հրավիրվել քննարկման և բացատրելու, թե ինչու են նրանք
ունեն որոշակի տեսակետ: Նրանց կարող է խնդրել մեկնաբանել մյուսների
տեսակետները, վերանայել իրենց տեսակետները հակառակ տեսակետների

9
համատեքստում, և կարող է կոնսենսուս առաջանալ: Այնուհետև այն դառնում է
ապագա իրադարձությունների գնահատականը:
4. Բիզնես բարոմետրեր.
Մթնոլորտային ճնշումը չափելու համար օգտագործվում է բարոմետր։ Նույն կերպ,
ինդեքսային թվերն օգտագործվում են երկու կամ ավելի ժամանակաշրջանների միջև
ընկած ժամանակահատվածում տնտեսության վիճակը չափելու համար: Այս
ինդեքսային թվերը սարք են՝ ուսումնասիրելու միտումները, սեզոնային
տատանումները, ցիկլային շարժումները և անկանոն տատանումները:

Այս ինդեքսային թվերը, երբ օգտագործվում են միմյանց հետ համատեղ, ցույց են

տալիս, թե ինչ ուղղությամբ է ընթանում տնտեսությունը: Այսպիսով, բիզնեսի
ակտիվության ինդեքսի թվերով հեշտ է դառնում կանխատեսել հետագա
գործողությունների ընթացքը։

Այնուամենայնիվ, պետք է հիշել, որ բիզնես բարոմետրերն ունեն իրենց

սահմանափակումները, և նրանք վստահ չեն հաջողության ճանապարհին: Բիզնեսի
բոլոր տեսակները չեն հետևում ընդհանուր միտումին, բայց տարբեր գործունեության
համար պետք է պատրաստվեն տարբեր ինդեքսային թվեր և այլն։

5. Ժամանակային շարքի վերլուծություն.

Ժամանակային շարքերի վերլուծությունը ներառում է պատմական շարքերի

տարրալուծումը նրա տարբեր բաղադրիչների, այսինքն. միտում, սեզոնային
շեղումներ, ցիկլային տատանումներ և պատահական շեղումներ: Երբ ժամանակային
շարքի տարբեր բաղադրիչներն առանձնացված են, որոշակի իրավիճակի
տատանումները, ուսումնասիրվող առարկան, կարող են հայտնի լինել ժամանակի
ընթացքում և կանխատեսումներ անել ապագայի մասին:

Ժամանակի ընթացքում կարող է հայտնի լինել միտում, որը կարող է ճիշտ լինել նաև
ապագայի համար: Այնուամենայնիվ, ժամանակային շարքերի վերլուծությունը պետք
է օգտագործվի որպես կանխատեսման հիմք, երբ տվյալները հասանելի են երկար

10
ժամանակով, և միտումները, որոնք բացահայտվում են միտումների և սեզոնային
գործոնների կողմից, բավականին պարզ և կայուն են:

6. Ռեգրեսիայի վերլուծություն.

Ռեգրեսիոն վերլուծությունը կոչված է բացահայտելու երկու կամ ավելի

փոխկապակցված շարքերի հարաբերական շարժումները: Այն օգտագործվում է մեկ
փոփոխականի փոփոխությունները գնահատելու համար՝ այլ փոփոխականների կամ
փոփոխականների որոշակի փոփոխությունների արդյունքում: Տնտեսական և բիզնես
իրավիճակներում մի շարք գործոններ միաժամանակ ազդում են բիզնես
գործունեության վրա: Ռեգրեսիոն վերլուծությունը մեծապես օգնում է մեկուսացնել
նման գործոնների ազդեցությունը: Օրինակ, եթե մենք գիտենք, որ կա դրական կապ
գովազդային ծախսերի և վաճառքի ծավալների կամ վաճառքի և շահույթի միջև, ապա
հնարավոր է ունենալ վաճառքի գնահատում գովազդի հիման վրա կամ շահույթը
կանխատեսվող վաճառքի հիման վրա: , պայմանով, որ մնացած բաները մնան նույնը:

7. Մուտք-ելքային վերլուծություն.

Ըստ այս մեթոդի, արտադրանքի կանխատեսումը հիմնված է տվյալ մուտքագրման

վրա, եթե հայտնի է մուտքի և ելքի միջև կապը: Նմանապես, մուտքային պահանջը
կարող է կանխատեսվել վերջնական արդյունքի հիման վրա՝ տվյալ մուտքային-
ելքային հարաբերություններով: Այս տեխնիկայի հիմքն այն է, որ տնտեսության
տարբեր ոլորտները փոխկապակցված են, և նման փոխհարաբերությունները լավ են
հաստատված:

Օրինակ՝ երկրի ածխի պահանջարկը կարելի է կանխատեսել՝ ելնելով դրա

օգտագործման մակարդակից տարբեր ոլորտներում, ինչպիսիք են՝
արդյունաբերությունը, տրանսպորտը, կենցաղային տնտեսությունը և այլն, և ինչպես
են վարվում տարբեր ոլորտները ապագայում: Այս տեխնիկան տալիս է ոլորտային
կանխատեսումներ և լայնորեն օգտագործվում է բիզնես իրադարձությունների
կանխատեսման համար, քանի որ դրա կիրառման համար պահանջվող տվյալները
հեշտությամբ են ձեռք բերվում:

11
 Եզրակացություն

Պլանավորումը և կանխատեսումը կորպորատիվ գործողությունների

քարտեզագրման կառավարչական գործընթաց է ՝ հիմնված անցյալ և ներկա
տվյալների միտումների վրա: Պլանավորումն ընդգրկում է ամեն ինչ՝ բարձր
մակարդակի կորպորատիվ պլաններից մինչև ռազմավարական պլաններ,
գործառնական, HR, ծախսեր, կարողություններ, վաճառքներ և գործառնական,
հաշվեկշիռ, շահութաբերություն, կապիտալ, դրամական հոսքերի պլանավորում և
այլն: Որոշները կարող են լինել երկարաժամկետ, ինչպես ռազմավարական
պլանավորումը, մինչդեռ մյուսները կարճաժամկետ են, ինչպես գործառնական
պլանավորումը: Պլան ստեղծելը նշանակում է մանրամասնել KPI-ները և
իրադարձությունները, որոնք պետք է հանգեցնեն որոշակի նպատակի
հասնելուն: Քանի որ կանխատեսումները ապագա իրադարձությունների
կանխատեսումներ են, պլանները հաճախ օգտագործում են կանխատեսումներ՝
որոշումների կայացման գործընթացին տեղեկացնելու համար:  Կանխատեսման դերը
կարևոր է գիտելիքի մի ամբողջություն մշակելու համար, որը կօգնի ղեկավարներին
ապագայի վերաբերյալ հնարավորինս արդյունավետ հեռատեսություն զարգացնելու
նրանց խնդիրն է: Այն համոզմունքն է, որ կանխատեսողներն ու ստրատեգները պետք
է սերտորեն համագործակցեն հաջողության հասնելու համար վաղվա ֆիրմաներին։
Նման համատեղ ջանքերի դեպքում կանխատեսողները պետք է կենտրոնացնեն
իրենց ուժերը ողջ տնտեսության վրա ազդող երկարաժամկետ միտումների և
համապատասխան անալոգիաների բացահայտման վերաբերյալ որպես կոնկրետ
արդյունաբերություն:Ռազմավարները, մյուս կողմից, պետք է հաշվի առնեն դրա
հետևանքները միտումներ/անալոգիաներ և ինչպես դրանք կարող են օգտագործվել՝
զարգացնելու հեռատեսությունը, ինչպես նաև ուղիներ գտնելու համար օգտվել
հնարավորություններից՝ նվազագույնի հասցնելով գալիք փոփոխություններից
առաջացող վտանգները։

12
 Առաջարկություններ

1. Ընդլայնում դեպի նոր շուկաներ

Կանխատեսումը բացարձակապես անհրաժեշտ է, երբ դուք նոր շուկաներ եք գնում

կամ նոր վայրերում դուստր ձեռնարկություններ եք հիմնում: Ընդլայնվելը դեպի նոր
շուկաներ, հատկապես միջազգային շուկաներ, պարունակում է շատ ռիսկեր և
անորոշություններ: Բայց կանխատեսումների միջոցով դուք կարող եք որոշել
թիրախային շուկայում հաջողության հասնելու ձեր հնարավորությունները, պարզել,
թե ովքեր են ձեր պոտենցիալ հաճախորդները և գնահատել մրցակցության
մակարդակը, որին դուք հավանաբար կբախվեք:

Երբ հաստատեք, որ ունեք ձեր թիրախային շուկան ճեղքելու հնարավորություն,

կարող եք սկսել անհրաժեշտ ռեսուրսների և ճիշտ տաղանդների հավաքման
գործընթացը: Համագործակցությունը հեղինակավոր համաշխարհային PEO-ի հետ,
ինչպիսին է New Horizons Global Partners- ը , կարող է օգնել ձեզ հաջողությամբ
ընդլայնել ձեր բիզնեսը արտերկրում: Այս ընկերությունը կօգնի ձեզ ստեղծել
մասնագետների թիմ, որը կառաջնորդի ձեր բիզնեսը զարգանալ և ձեր անունից
կատարել աշխատավարձի բոլոր պարտականությունները:

2. Ձեր գումարը խելամտորեն ներդնել

Փողի շարունակական հոսքը ձեր ընկերության կենսական արյունն է : Այսպիսով,

դուք պետք է ձեր գումարը դնեք այնպիսի ոլորտներում, որոնք ունեն գերազանց
եկամուտներ բերելու ներուժ: Եվ այս ոլորտները բացահայտելու լավագույն միջոցը
կանխատեսումն է: Անկախ նրանից, թե դա ֆինանսավորում է գալիք արտադրանքի
թողարկումը, նոր տաղանդներ ներգրավում, ներդրումներ առկա անձնակազմի
զարգացման մեջ կամ ընդլայնում ձեր թվային մարքեթինգային ռազմավարությունը,
յուրաքանչյուր ընկերություն ունի շահութաբեր ոլորտներ, որոնցում արժե
ներդրումներ կատարել:

13
3. Չափելի կարճաժամկետ և երկարաժամկետ նպատակների սահմանում

Նպատակները հստակ պատկերացում են տալիս այն մասին, թե ինչի է ձգտում

հասնել ձեր բիզնեսը: Երկարաժամկետ նպատակներին հասնելու համար
կարճաժամկետ նպատակներ ստեղծելը ցանկացած հաջողակ բիզնեսի կարևոր կողմն
է : Կանխատեսումը օգնում է ձեզ սահմանել ինչպես կարճաժամկետ, այնպես էլ
երկարաժամկետ նպատակներ: Կան կանխատեսումների երեք ձևեր, որոնք կարող եք
օգտագործել՝ ելնելով ձեր բիզնեսի չափից և տեսակից:

Երեքից ամենապարզը որակական մոտեցումն է, որը հաճախ օգտագործվում է նոր

բիզնեսների կողմից, որոնք քիչ կամ չունեն պատմական տվյալներ ունեն: Երկրորդը
քանակական մոտեցումն է, որը սովորաբար օգտագործվում է այն
ձեռնարկությունների կողմից, որոնք բավականին երկար ժամանակ եղել են շուկայում
և գիտեն նախկինում հաջողված օրինաչափությունները: Պատճառահետևանքային
մոդելավորումը երեք մոտեցումներից ամենաբարդն է: Այն վերլուծում է տվյալների
տարբեր հավաքածուներ՝ պարզելու, թե արդյոք դրանց միջև կա
պատճառահետևանքային կապ: Այս երեք մոտեցումներով դուք կարող եք սահմանել
չափելի կարճաժամկետ և երկարաժամկետ նպատակներ՝ անկախ ձեր բիզնեսի
չափից և տեսակից:

4. Օգտվեք իրական ժամանակի տվյալներից

Ժամանակակից բիզնեսները իրական ժամանակում սպառողների

տվյալները ստանում են աղբյուրների լայն զանգվածից: Վաճառքի կանխատեսման
մոդելներով դուք հեշտությամբ գնահատում եք որոշակի ապրանքի կամ ծառայության
ապագա պահանջարկը՝ օգտագործելով սպառողների իրական ժամանակի
տվյալները: Սպառողների տվյալների որոշ աղբյուրներ ներառում են վաճառքի
ներկայացուցիչները, առցանց հարցումները և շուկայի թեստերը:

14
5. Խթանում է համագործակցությունը և համակարգումը

Կանխատեսումը մեկ անձի պարտականությունը չէ: Փոխարենը, դա պահանջում է

բոլոր թիմերի ղեկավարների համագործակցությունն ու համակարգումը: Ապագա
իրադարձությունների կանխատեսման գործընթացին բոլոր շահագրգիռ կողմերին
ներգրավելը ինքնաբերաբար խրախուսում է համագործակցությունն ու
համակարգումը: Այն նաև երաշխավորում է հարմարվողականություն արագ
փոփոխվող պայմաններին:

6. Պլանի ձևակերպում

Կանխատեսումը պլանավորման կարևոր մասն է, քանի որ պլանավորման տարածքը

բաղկացած է որոշ կանխատեսումներից: Փաստորեն, կանխատեսումը հիմք է, որի
վրա կատարվում է պլանավորումը: Պլանավորումը բոլոր պայմաններում և բոլոր
դեպքերում ներառում է ապագայի նախագծման զգալի աստիճան՝ հաշվի առնելով
ներկա հանգամանքները և շրջակա միջավայրը: Այսպիսով, կա սերտ
հարաբերություններ կանխատեսման և պլանավորման միջև: Համարժեք
պլանավորումը, լինի դա կարճաժամկետ կամ երկարաժամկետ, գերատեսչական
կամ ընդհանուր, ավելի մեծ չափով հիմնված է կանխատեսումների վրա:

Կանխատեսումը օգնում է ձեզ պլանավորել ձեր բիզնեսի հետագա քայլերը: Այն

օգնում է ձեզ հստակ պատկերացում կազմել, թե ինչ միջոցներ պետք է ձեռնարկեք
աճելու համար: Այն թույլ է տալիս խելացի կարճաժամկետ և երկարաժամկետ
նպատակներ դնել: Այն նաև հնարավորություն է տալիս խելացի ներդրումային
որոշումներ կայացնել և խթանում է թիմային ոգին և համակարգումը
աշխատավայրում, երբ գերատեսչությունների ղեկավարները մասնակցում են
կանխատեսումների գործընթացին:

15
 Գրականություն և հղոււմների ցանկ

1. Ackoff, Russell L.: A Concept of Corporate Planning, John Wiley, New York, 1970.
2. https://otexts.com/
3. https://www.yourarticlelibrary.com/
4. https://www.wolterskluwer.com/
5. https://link.springer.com/
6. Ansoff, H.I., (1964) "A Quasi-Analytical Approach of the Business Strategy Problem."
Management Technology, IV, pp. 67-77.

16