‫ﺟﺴﺘﺠ‬

‫دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ‬

‫ﻣﺮدمﺳﺎﻻری]‪ [۱‬ﯾﺎ ِدﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ )ﺑﻪ ﻓﺮاﻧﺴﻮی‪ (Démocratie :‬ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در آن ﻣﺮدم‪ ،‬اﻗﺘﺪار ﺑﺮای اﻧﺘﺨﺎب ﻗﺎﻧﻮن و‬
‫ﻗﺎﻧﻮنﮔﺬار دارﻧﺪ‪ [۳][۲].‬ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت اﺻﻠﯽ دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪاز‪ :‬آزادی اﺟﺘﻤﺎع‪ ،‬آزادی ﺑﯿﺎن‪ ،‬ﺷﻬﺮوﻧﺪی‪ ،‬رﺿﺎﯾﺖ‬
‫ﺣﮑﻮﻣﺖﺷﻮﻧﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺣﻖ زﻧﺪﮔﯽ و ﺣﻘﻮق اﻗﻠﯿﺖﻫﺎ‪.‬‬
 ‫ﺷﺎﺧﺺ دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ‪-‬دﯾﮑﺘﺎﺗﻮری‬

‫ﮔﻮﻧﻪﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ وﺟﻮد دارﻧﺪ و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ ﻧﯿﺰ ﺷﺎﻫﺪ درﺻﺪ و ﺷﺎﺧﺺ ﻣﺮدمﺳﺎﻻری اﺳﺖ‪ .‬ﻣﯿﺎن اﻧﻮاع‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﺗﻔﺎوتﻫﺎی ﺑﻨﯿﺎدﯾﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ از آنﻫﺎ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ و ﻗﺪرت ﺑﯿﺸﺘﺮی در اﺧﺘﯿﺎر ﺷﻬﺮوﻧﺪان‬
‫ﻣﯽﮔﺬارﻧﺪ‪ .‬در ﻫﺮ ﺻﻮرت اﮔﺮ در ﯾﮏ دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮنﮔﺬاری دﻗﯿﻖ ﺑﺮای ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻧﺎﻣﺘﻌﺎدل ﻗﺪرت ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺳﯿﺎﺳﯽ‬
‫)ﺑﺮای ﻣﺜﺎل ﺗﻔﮑﯿﮏ ﻗﻮا( ﺻﻮرت ﻧﮕﯿﺮد‪ ،‬ﯾﮏ ﺷﺎﺧﻪٔ ﻧﻈﺎم ﺣﺎﮐﻢ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻗﺪرت و اﻣﮑﺎﻧﺎت زﯾﺎدی را در اﺧﺘﯿﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ و‬
‫ﺑﻪ آن ﻧﻈﺎم دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ ﻟﻄﻤﻪ ﺑﺰﻧﺪ‪ .‬از »ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻋﺪد« ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺧﺎﺻﯿﺖ اﺻﻠﯽ و ﻣﺘﻤﺎﯾﺰﮐﻨﻨﺪه دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﻧﺎم ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ‪ .‬در‬
‫ﺻﻮرت ﻧﺒﻮد ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖﭘﺬﯾﺮ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﻘﻮق اﻗﻠﯿﺖﻫﺎی ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻮرد ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﯿﺮد )ﮐﻪ در آن ﺻﻮرت‬
‫ﺑﻪ آن اﺳﺘﺒﺪاد اﮐﺜﺮﯾﺖ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ( از اﺻﻠﯽﺗﺮﯾﻦ روﻧﺪﻫﺎی ﻣﻮﺟﻮد در دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽﻫﺎی ﻣﻤﺘﺎز ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ وﺟﻮد رﻗﺎﺑﺖﻫﺎی‬
‫اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﯽ ﻋﺎدﻻﻧﻪ اﺷﺎره ﮐﺮد‪.‬‬
 ‫ﮐﻠﺌﯿﺴﺘﻨﺲ‪ ،‬ﭘﺪر دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ آﺗﻨﯽ‬

‫رﯾﺸﻪﺷﻨﺎﺳﯽ‬

‫دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺴﯿﺎری از اﺻﻄﻼﺣﺎت اﺻﻠﯽ ﻋﻠﻢ ﺳﯿﺎﺳﺖ‪) ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﺧﻮد »ﺳﯿﺎﺳﺖ«( در اﺻﻞ واژهای اﺳﺖ ﯾﻮﻧﺎﻧﯽ ﮐﻪ از‬
‫دو واژه ﮐﻮﺗﺎهﺗﺮ »دﻣﻮس« و »ﮐﺮاﺗﻮس« ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪهاﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ دو اﺻﻄﻼح ﭼﻨﺪ ﻣﻌﻨﯽ دارﻧﺪ‪:‬‬

‫»دﻣﻮس« ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﮐﻠﯿﻪ ﺷﻬﺮوﻧﺪاﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ در ﭘﻮﻟﯿﺲ ﯾﺎ دوﻟﺖ‪-‬ﺷﻬﺮ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی »اراذل‬
‫]‪[۴‬‬
‫و اوﺑﺎش« ﯾﺎ »ﺗﻮده ﻋﻮام« ﯾﺎ »ﻗﺸﺮﻫﺎی ﻓﺮودﺳﺖ« ﺑﮑﺎر رود‪.‬‬

‫»ﮐﺮاﺗﻮس« ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی »ﻗﺪرت« و ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی »ﻗﺎﻧﻮن« ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ دو ﻣﻌﻨﺎی ﯾﮑﺴﺎﻧﯽ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬زﯾﺮا ﻣﯽﺗﻮان‬
‫ﮔﺮوهﻫﺎ ﯾﺎ اﻓﺮادی را ﺑﻪ ﺗﺼﻮر درآورد ﮐﻪ ﺑﯽآﻧﮑﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت رﺳﻤﯽ و ﻣﺸﻬﻮد ﺣﮑﻮﻣﺖ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬دارای ﻗﺪرت ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ‬
‫ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ در ﯾﮏ دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﺻﻮری ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﻣﺮدم ﯾﺎ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن ﻣﺮدم ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻮزﯾﻊ ﻗﺪرت‬
 ‫واﻗﻌﯽ ﮐﺎﻣ ً‬
‫ﻼ ﻏﯿﺮدﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﯾﺎ ﺑﺮﻋﮑﺲ‪ ،‬در ﯾﮏ ﻧﻈﺎم ﺳﯿﺎﺳﯽ ﮐﻪ در آن ﺳﻠﻄﻨﺖ ﯾﺎ اﺷﺮاف ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻓﺮﻣﺎﯾﺸﯽ‬
‫اﺳﺖ‪[۴].‬‬ ‫ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ آﺷﮑﺎر ﻧﺒﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻗﺪرت واﻗﻌﯽ در دﺳﺘﺎن ﻣﺮدم‬

‫اﯾﻦ اﺑﻬﺎم در ﻫﺮ دو واژه ﺳﺎزﻧﺪه دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ‪ ،‬از زﻣﺎن ﺷﮑﻞﮔﯿﺮی ﻣﻔﻬﻮم و واﻗﻌﯿﺖ دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ و ﺑﺮای درک ﻣﻌﻨﺎ‬
‫دارد‪[۵][۴].‬‬ ‫و ﺗﺎرﯾﺦ دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ اﻫﻤﯿﺖ وﯾﮋهای‬

‫ﻣﻨﺸﻮر ﮐﺒﯿﺮ در ﺳﺎل ‪۱۲۱۵‬م‪ .‬ﺑﻪ اﻣﻀﺎی ﺟﺎن اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن رﺳﯿﺪ و ﭘﺎﯾﻪ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﻣﺪرن ﺑﻮد‬

‫ﻣﻔﻬﻮم دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ‬

‫از دﯾﺪﮔﺎه ﻧﻈﺮﯾﻪ ﭘﺮدازان ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﻣﺘﻨﻮﻋﯽ ﺑﺮای دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ وﺟﻮد دارد‪.‬‬

‫از دﯾﺪﮔﺎه ﺗﻘﻠﯿﻞ ﮔﺮاﯾﯽ ﯾﺎ ﻣﯿﻨﯿﻤﺎﻟﯿﺴﻢ‪ [۶]،‬دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در آن ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺑﻪ ﮔﺮوﻫﯽ از رﻫﺒﺮان‬
‫ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺣﻖ ﺣﮑﻮﻣﺖ را از ﻃﺮﯾﻖ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت دورهای اﻋﻄﺎ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﻪ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﭼﻨﺪ ﺗﻨﯽ و ﭘﻠﯿﺎرﺷﯽ )‪(Polyarchy‬‬
‫ﻧﯿﺰ ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
 ‫ﻣﻔﻬﻮم ﺟﻤﻌﯽ )‪ (Aggregative‬دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ]‪ [۷‬اذﻋﺎن دارد ﮐﻪ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺗﺪوﯾﻦ ﻗﻮاﻧﯿﻦ و ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎﯾﯽ ﺑﭙﺮدازد ﮐﻪ‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ ﻧﻈﺮات ﻣﯿﺎﻧﻪ ﻣﺮدم‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﻧﯿﻤﻪای در ﺳﻤﺖ راﺳﺖ و ﻧﯿﻤﻪای در ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺮدمﺳﺎﻻری ﺷﻮراﯾﯽ )‪ (Deliberative‬ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی اﯾﻦ اﺻﻞ اﺳﺘﻮار اﺳﺖ ﮐﻪ دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺑﺎ ﺑﺤﺚ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫دﻣﻮﮐﺮاتﻫﺎی ﺷﻮراﯾﯽ ادﻋﺎ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻗﻮاﻧﯿﻦ و ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎ ﻣﯽﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی اﺳﺘﺪﻻلﻫﺎﯾﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺗﻤﺎم ﺷﻬﺮوﻧﺪان‬
‫ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ آن را ﺑﭙﺬﯾﺮﻧﺪ‪ .‬ﭘﻬﻨﻪ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺑﺎﯾﺪ ﺟﺎﯾﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ رﻫﺒﺮان و ﺷﻬﺮوﻧﺪان در آن ﺑﻪ ﻣﺒﺎﺣﺜﻪ ﭘﺮداﺧﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﮔﻮش‬
‫ﻓﺮاداده و ﻧﻈﺮات ﺧﻮد را ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﻓﻮق ﺑﻪ دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ از ﻃﺮﯾﻖ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن آنﻫﺎ اﺷﺎره دارد‪ :‬دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ )‪ (Direct‬ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﮐﻪ ﺷﻬﺮوﻧﺪان‬
‫ً‬
‫ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎ و ﻧﻪ از ﻃﺮﯾﻖ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮد در اﯾﺠﺎد ﻗﻮاﻧﯿﻦ و ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎ ﻣﺸﺎرﮐﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﻪ‬ ‫ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ﺧﻮدی ﺧﻮد ارزﺷﻤﻨﺪ ﺑﻮده‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺷﺪن و ﻓﺮﻫﯿﺨﺘﮕﯽ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺷﺪه و ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻣﺮدﻣﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺨﺒﮕﺎن‬
‫ً‬
‫ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎ‬ ‫ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪ را ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﻨﺪ؛ و از ﻫﻤﻪ ﻣﻬﻢﺗﺮ اﯾﻨﮑﻪ ﺷﻬﺮوﻧﺪان در ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺑﺮ ﺧﻮد ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ ﺧﻮدﺷﺎن‬
‫ﻗﻮاﻧﯿﻦ و ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎ را ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ﮐﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻔﻬﻮم دﯾﮕﺮ دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ‪ ،‬ﺗﺴﺎوی ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﯿﻦ ﺗﻤﺎم ﺷﻬﺮوﻧﺪان اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻔﻬﻮم ﺑﻪ ﺟﻮاﻣﻌﯽ اﺷﺎره دارد ﮐﻪ در آنﻫﺎ ﻋﺮف‪،‬‬
‫روش و اﻟﮕﻮﻫﺎﯾﯽ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮان راﻫﻨﻤﺎﻫﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﺳﻮی ﺗﺴﺎوی ﻗﺪرت ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اوﻟﯿﻦ و ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ اﯾﻦ‬
‫ﻋﺮفﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻋﺒﺎرت از رﺧﺪاد ﻣﻨﻈﻢ‪ ،‬آزاد و آﺷﮑﺎر اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺑﻮده و ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﺲ از‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪن ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﮐﻞ ﯾﺎ ﻋﻤﺪه ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎی ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﻋﻬﺪهدار ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ دﯾﺪﮔﺎه‪ ،‬اﺷﮑﺎل دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ‬
‫درﺑﺎره اﺟﺒﺎری‬
‫ٔ‬ ‫اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﮐﺜﺮﯾﺖ رایدﻫﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮای ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ ﻧﻪ اﮐﺜﺮﯾﺖ ﻣﺮدم و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ راه ﺑﺤﺚ‬
‫ﺷﺪن ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﺜﻞ رأی دادن اﺟﺒﺎری را ﺑﺎز ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ؛ و ﻧﯿﺰ اﺷﺨﺎص ﺑﺎ ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪ ﻣﺎﻟﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﻣﮑﺎن اﺛﺮﮔﺬاری‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮی در ﺟﺎﻣﻌﻪ در ﻣﺒﺎرزات اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﯽ داﺷﺘﻪ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻗﻮاﻧﯿﻨﯽ ﺑﺮای ﺷﻔﺎف ﺳﺎزی ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﯽ در اﺧﺘﯿﺎر‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪[۸].‬‬ ‫ﻧﺎﻣﺰدﻫﺎی اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﯽ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز‬

‫ﮔﻮﻧﻪﻫﺎی دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ‬

‫دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﺟﻔﺮﺳﻮﻧﯽ‬
 ‫دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺼﻤﯿﻤﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﺪﺳﺖ اﻋﻀﺎی آن‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ اﻓﺮاد وﯾﮋهای ﮐﻪ ﻣﺮدم ﺑﺮﮔﺰﯾﺪهاﻧﺪ؛ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺷﮑﻞﻫﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ در ﺑﺴﯿﺎری از ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ‬
‫ﻫﻢ وﺟﻮد دارد‪.‬‬

‫دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ ﭼﻨﺪﺣﺰﺑﯽ‪ :‬ﻧﻈﺎمﻫﺎی دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ ﭼﻨﺪﺣﺰﺑﯽ در ﻫﺮ ﯾﮏ ﯾﺎ ﻫﻤﻪ اﯾﻦ ﺳﻄﻮح‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ‬
‫رأیدﻫﻨﺪﮔﺎن ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ از ﻣﯿﺎن ﭼﻨﺪ ﺣﺰب در ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﯾﮑﯽ را ﮔﺰﯾﻨﺶ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻣﻠﺖﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺷﯿﻮه‬
‫دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﭼﻨﺪﺣﺰﺑﯽ را ﺑﺮﮔﺰﯾﺪهاﻧﺪ و در آن ﺗﻮده ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺑﺰرگﺳﺎل از ﺣﻖ رأی در ﺳﻄﻮح ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻟﯿﺒﺮال دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه آﻣﺮﯾﮑﺎ‪ ،‬ﮐﺸﻮرﻫﺎی اروﭘﺎی ﻏﺮﺑﯽ‪ ،‬ژاﭘﻦ‪ ،‬اﺳﺘﺮاﻟﯿﺎ‪ ،‬ﻧﯿﻮزﯾﻠﻨﺪ و ﻫﻨﺪ‬
‫در دﺳﺘﻪ دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽﻫﺎی ﻟﯿﺒﺮال ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ ﺗﮏﺣﺰﺑﯽ‪ :‬ﺑﻌﻀﯽ از ﮐﺸﻮرﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭼﯿﻦ‪ ،‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﮐﻪ در آنﻫﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﯾﮏ ﺣﺰب وﺟﻮد دارد؛ ﺧﻮد را‬
‫دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﻣﯽداﻧﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﮐﺸﻮرﻫﺎ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ رأیدﻫﻨﺪﮔﺎن اﻣﮑﺎن اﻧﺘﺨﺎب از ﻣﯿﺎن اﺣﺰاب ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن را ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت‬
‫وﺟﻮد دارد ﮐﻪ از راه آنﻫﺎ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن در ﺳﻄﻮح ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﺤﻠﯽ و ﻣﻠﯽ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺸﻮرﻫﺎ در دﺳﺘﻪ "دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ‬
‫ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ ﯾﮏ ﺣﺰﺑﯽ" ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ .‬اﺻﻠﯽ ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً در دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ ﯾﮏ ﺣﺰﺑﯽ وﺟﻮد دارد اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﺰب واﺣﺪ‬
‫اراده ﻓﺮاﮔﯿﺮ اﺟﺘﻤﺎع را ﺑﯿﺎن ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﺖﻫﺎ‪ ،‬اﺣﺰاب در دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽﻫﺎی ﻟﯿﺒﺮال ﻧﻤﺎﯾﻨﺪه ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻃﺒﻘﺎت‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﺟﻮاﻣﻊ ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺘﯽ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﯾﮏ ﺣﺰب ﺿﺮوری ﺷﻤﺮده ﻣﯽﺷﻮد؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ رأیدﻫﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻧﻪ از ﻣﯿﺎن‬
‫اﺣﺰاب‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ از ﻣﯿﺎن ﻧﺎﻣﺰدﻫﺎی اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ دارﻧﺪ؛ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮدﺷﺎن را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﻣﺸﺎرﮐﺘﯽ‪ :‬در دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﻣﺸﺎرﮐﺘﯽ ﯾﺎ دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‪ ،‬ﺗﺼﻤﯿﻤﺎت ﺑﻪﻃﻮر ﺟﻤﻌﯽ ﺑﻪدﺳﺖ اﻓﺮاد ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﮔﻮﻧﻪ دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﯾﻮﻧﺎن ﺑﺎﺳﺘﺎن ﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬اﻗﻠﯿﺖ ﮐﻮﭼﮑﯽ از ﺟﺎﻣﻌﻪ ﮐﻪ ﺷﻬﺮوﻧﺪ ﻧﺎﻣﯿﺪه‬
‫ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮای ﺑﺮرﺳﯽ ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎ و ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺗﺼﻤﯿﻤﺎت ﻣﻬﻢ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﻨﻈﻢ ﮔﺮد ﻫﻢ ﻣﯽآﻣﺪﻧﺪ‪ .‬دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﻣﺸﺎرﮐﺘﯽ در ﺟﻮاﻣﻊ‬
‫اﻣﺮوزی‪ ،‬ﮐﻪ ﺗﻮده ﻣﺮدم از ﺣﻘﻮق ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪﻧﺪ و ﺑﺮای ﻫﻤﻪ اﻣﮑﺎن ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻓﻌﺎﻻﻧﻪ ﻧﯿﺴﺖ؛ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺤﺪود اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ‬
‫ﺟﻨﺒﻪﻫﺎی دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﻣﺸﺎرﮐﺘﯽ ﻫﻨﻮز ﻫﻢ ﮐﺎرﺑﺮد دارﻧﺪ و ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎی زﯾﺎدی در اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﺟﻮاﻣﻊ از اﯾﻦ ﺷﯿﻮه اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﮔﺰاری ﻫﻤﻪﭘﺮﺳﯽ در ﺳﻄﺢ ﻣﻠﯽ ﺑﺮای ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻮرد اﺧﺘﻼف؛ ﻧﻤﻮﻧﻪای از دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﻣﺸﺎرﮐﺘﯽ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﺒﻪدﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ‪ :‬ﺷﺒﻪ دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺮﭼﻨﺪ در آن ﻣﺮدم ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻧﺪارﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﺮﺧﯽ ﻧﻬﺎدﻫﺎی دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ‬
‫وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ ﺳﯿﺎﺳﺖ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﺣﮑﻮﻣﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﻇﺎﻫﺮ دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮑﯽ اﺳﺖ وﻟﯽ در ﻋﻤﻞ ﻧﻬﺎدﻫﺎی دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ‪ ،‬ﺧﻮاﺳﺖ‬
 ‫ﻣﺮدم را اﺟﺮا ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫اﻟﯿﺰاﺑﺖ دوم‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪای از ﭘﺎدﺷﺎﻫﯽ ﻣﺸﺮوﻃﻪ‬

‫دﺳﺘﻪﺑﻨﺪی ﻧﻈﺎمﻫﺎی دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ‬

‫در ﻋﻠﻮم ﺳﯿﺎﺳﯽ‪ ،‬ﻧﻈﺎمﻫﺎی دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ ﭼﻬﺎر ﮔﺮوه ‪ (۱‬ﻧﻈﺎم رﯾﺎﺳﺘﯽ‪ (۲ ،‬ﻧﻈﺎم ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ‪ (۳ ،‬ﻧﻈﺎم ﻧﯿﻤﻪ رﯾﺎﺳﺘﯽ و ‪(۴‬‬
‫ﻧﻈﺎم ﻧﯿﻤﻪ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ دﺳﺘﻪﺑﻨﺪی ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺗﻔﺎوت اﺻﻠﯽ ﺑﯿﻦ ﻧﻈﺎمﻫﺎی ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ و رﯾﺎﺳﺘﯽ‪ ،‬در ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺗﻮزﯾﻊ ﻗﺪرت ﺑﯿﻦ دو‬
‫اﺳﺖ‪[۹]:‬‬ ‫ﻧﻬﺎد ﭘﺎرﻟﻤﺎن و رﯾﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮری اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻔﺎوت اﯾﻦ ﭼﻬﺎر ﻧﻮع ﻧﻈﺎم ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﻪ ﺷﺮح ﺟﺪول زﯾﺮ‬
 ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ‬ ‫رﺋﯿﺲ دوﻟﺖ‬ ‫رﺋﯿﺲ ﺣﮑﻮﻣﺖ‬ ‫ﻧﻮع ﻧﻈﺎم‬

‫رﺋﯿﺲﺟﻤﻬﻮر اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ آﻣﺮﯾﮑﺎ ‪ -‬ﮐﺮه ﺟﻨﻮﺑﯽ‬ ‫رﺋﯿﺲﺟﻤﻬﻮر اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ‬ ‫رﯾﺎﺳﺘﯽ‬

‫ﻓﺮاﻧﺴﻪ ‪ -‬اوﮐﺮاﯾﻦ‬ ‫ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ‬ ‫ﻧﯿﻤﻪ رﯾﺎﺳﺘﯽ رﺋﯿﺲﺟﻤﻬﻮر اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ‬

‫ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ‪ -‬آﻟﻤﺎن‬ ‫ﭘﺎدﺷﺎﻫﯽ ﻣﺸﺮوﻃﻪ ﯾﺎ رﺋﯿﺲﺟﻤﻬﻮر اﻧﺘﺼﺎﺑﯽ ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ‬ ‫ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ‬

‫رﺋﯿﺲﺟﻤﻬﻮر اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ‬
‫اﺗﺮﯾﺶ ‪ -‬ﻓﻨﻼﻧﺪ‬ ‫ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ‬ ‫ﻧﯿﻤﻪ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ‬
‫)ﻣﻘﺎم ﺗﺸﺮﯾﻔﺎﺗﯽ ﺑﺎ ﻗﺪرت ﻣﺤﺪود(‬

‫دﺳﺘﻪﺑﻨﺪی ﭼﻬﺎرﮔﺎﻧﻪ ﻓﻮق اﮔﺮ ﭼﻪ ﺑﺮای ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺗﻔﺎوتﻫﺎی اﺻﻠﯽ ﻧﻈﺎمﻫﺎی ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﻔﯿﺪ اﺳﺖ اﻣﺎ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻔﺎوت ﻣﯿﺎن‬
‫ﮐﺸﻮرﻫﺎ در ﻫﺮ ﮔﺮوه را ﻧﺸﺎن دﻫﺪ‪ .‬ﻣﺜ ً‬
‫ﻼ ﺑﺎ دﺳﺘﻪﺑﻨﺪی ﻓﻮق ﻧﻤﯽﺗﻮان ﺗﻔﺎوت ﻣﯿﺰان ﻗﺪرت رﺋﯿﺲﺟﻤﻬﻮر در آﻣﺮﯾﮑﺎ و ﮐﺮه ﺟﻨﻮﺑﯽ‬
‫را ﺗﺸﺨﯿﺺ داد‪ .‬ﯾﺎ از ﺳﻮی دﯾﮕﺮ ﻧﻤﯽﺗﻮان ﻓﻬﻤﯿﺪ ﮐﻪ ﻗﺪرت ﻣﺠﻠﺲ در ﻫﺮ ﯾﮏ از ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ ﺗﺎ ﭼﻪ ﻣﯿﺰان ﻣﺘﻔﺎوت‬
‫]‪[۹‬‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺮای ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺗﻮزﯾﻊ اﺧﺘﯿﺎرات و ﺗﻮازن ﻣﯿﺎن ﻗﺪرت رﺋﯿﺲﺟﻤﻬﻮر و ﻗﺪرت ﻣﺠﻠﺲ‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﮐﺸﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺷﺪهاﺳﺖ‪[۹]:‬‬ ‫ﺟﺪول زﯾﺮ‪ ،‬ﻟﯿﺴﺘﯽ از اﺧﺘﯿﺎرات ﺷﺎﻣﻞ ﻗﺪرت رﺋﯿﺲﺟﻤﻬﻮر و ﻗﺪرت ﭘﺎرﻟﻤﺎن‪ ،‬ﺗﻬﯿﻪ‬
 ‫ﻗﺪرت رﺋﯿﺲﺟﻤﻬﻮر‬ ‫ﻗﺪرت ﻣﺸﺘﺮک‬ ‫ﻗﺪرت ﻣﺠﻠﺲ‬

‫وﺟﻮد رﺋﯿﺲﺟﻤﻬﻮر اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ‬ ‫ﻋﺪم وﺟﻮد رﺋﯿﺲﺟﻤﻬﻮر اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ‬

‫اﻣﮑﺎن ﻋﺰل رﺋﯿﺲﺟﻤﻬﻮر ﺑﻌﺪ از ﺑﺮﮔﺰاری‬

‫ﻋﺪم اﻣﮑﺎن ﻋﺰل رﺋﯿﺲﺟﻤﻬﻮر‬ ‫اﻣﮑﺎن ﻋﺰل رﺋﯿﺲﺟﻤﻬﻮر ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺠﻠﺲ‬
‫رﻓﺮاﻧﺪوم ﻋﻤﻮﻣﯽ‬

‫ﻧﺒﻮد ﭘﺴﺖ ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮی ﯾﺎ ﺗﻌﯿﯿﻦ‬ ‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﺗﻮﺳﻂ رﺋﯿﺲﺟﻤﻬﻮر و‬

‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺠﻠﺲ‬
‫آن ﺗﻮﺳﻂ رﺋﯿﺲﺟﻤﻬﻮر‬ ‫ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻣﺠﻠﺲ‬

‫ﺗﻌﯿﯿﻦ وزﯾﺮان ﺗﻮﺳﻂ رﺋﯿﺲﺟﻤﻬﻮر ﺑﺎ ﺗﺄﯾﯿﺪ‬

‫ﺗﻌﯿﯿﻦ وزﯾﺮان ﺗﻮﺳﻂ رﺋﯿﺲﺟﻤﻬﻮر‬ ‫ﺗﻌﯿﯿﻦ وزﯾﺮان ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺠﻠﺲ‬
‫ﻣﺠﻠﺲ‬

‫ﻣﺼﻮﻧﯿﺖ ﮐﺎﺑﯿﻨﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺘﯿﻀﺎح‬ ‫اﻣﮑﺎن اﺳﺘﯿﻀﺎح وزﯾﺮان ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺠﻠﺲ‬

‫اﻣﮑﺎن اﻧﺤﻼل ﻣﺠﻠﺲ ﺗﻮﺳﻂ‬

‫ﻣﺼﻮﻧﯿﺖ ﻣﺠﻠﺲ در ﺑﺮاﺑﺮ اﻧﺤﻼل‬
‫رﺋﯿﺲﺟﻤﻬﻮر‬

‫ﺣﻖ وﺗﻮ ﻣﺼﻮﺑﺎت ﻣﺠﻠﺲ ﺗﻮﺳﻂ‬ ‫وﺟﻮد ﺣﻖ وﺗﻮ رﺋﯿﺲﺟﻤﻬﻮر و اﻣﮑﺎن ﺧﻨﺜﯽ‬ ‫ﻋﺪم وﺟﻮد ﺣﻖ وﺗﻮ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺼﻮﺑﺎت‬
‫رﺋﯿﺲﺟﻤﻬﻮر‬ ‫ﮐﺮدن آن ﺑﺎ رأی اﮐﺜﺮﯾﺖ ﻣﺠﻠﺲ‬ ‫ﻣﺠﻠﺲ‬

‫ﺣﻖ ﻓﺮﻣﺎن و ﻗﺎﻧﻮنﮔﺬاری‬ ‫اﻣﮑﺎن ﻓﺮﻣﺎن اﺿﻄﺮاری رﺋﯿﺲﺟﻤﻬﻮر ﺑﻪﻃﻮر‬ ‫ﻋﺪم اﺟﺎزه ﻓﺮﻣﺎن اﺿﻄﺮاری ﺑﺪون‬
‫اﺿﻄﺮاری ﺗﻮﺳﻂ رﺋﯿﺲﺟﻤﻬﻮر‬ ‫ﻣﻮﻗﺖ‬ ‫ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻣﺠﻠﺲ‬

‫ﺣﻖ ﻗﺎﻧﻮنﮔﺬاری در ﺣﻮزهﻫﺎی‬ ‫ﺣﻖ ﻗﺎﻧﻮنﮔﺬاری در ﺣﻮزهﻫﺎی ﺧﺎص ﺗﻮﺳﻂ‬ ‫ﺣﻖ ﻗﺎﻧﻮنﮔﺬاری در ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺣﻮزهﻫﺎ‬
‫ﺧﺎص ﺗﻮﺳﻂ رﺋﯿﺲﺟﻤﻬﻮر‬ ‫رﺋﯿﺲﺟﻤﻬﻮر ﺑﺎ ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻣﺠﻠﺲ‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺠﻠﺲ‬

‫ﺗﻮاﻓﻖ ﻫﺮ دو ﻧﻬﺎد ﺑﺮای ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد اﺻﻼح ﻗﺎﻧﻮن ﺣﻖ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد اﺻﻼح ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ‬ ‫ﺣﻖ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد اﺻﻼح ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ رﺋﯿﺲﺟﻤﻬﻮر‬ ‫اﺳﺎﺳﯽ‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺠﻠﺲ‬

‫ﻣﺼﻮﻧﯿﺖ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی رﺋﯿﺲﺟﻤﻬﻮر‬ ‫وﺟﻮد ﺑﺎزﺑﯿﻨﯽ ﻗﻀﺎﯾﯽ ﺑﺮ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﺠﻠﺲ و‬ ‫ﻣﺼﻮﻧﯿﺖ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﺠﻠﺲ از ﺑﺎزﺑﯿﻨﯽ‬
‫از ﺑﺎزﺑﯿﻨﯽ ﻗﻀﺎﯾﯽ‬ ‫دﺳﺘﻮرﻫﺎ رﺋﯿﺲﺟﻤﻬﻮر‬ ‫ﻗﻀﺎﯾﯽ‬
 ‫ﺣﻖ اﻋﻼن ﺟﻨﮓ ﺗﻮﺳﻂ‬ ‫ﺣﻖ اﻋﻼن ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﺗﻮاﻓﻖ ﻫﺮ دو ﻧﻬﺎد‬ ‫ﺣﻖ اﻋﻼن ﺟﻨﮓ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺠﻠﺲ‬
‫رﺋﯿﺲﺟﻤﻬﻮر‬

‫ﺗﺼﻮﯾﺐ ﭘﯿﻤﺎنﻫﺎی ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﺑﺪون‬ ‫ﺗﺼﻮﯾﺐ ﭘﯿﻤﺎنﻫﺎی ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﺑﺎ دﺳﺘﻮر‬ ‫ﺗﺼﻮﯾﺐ ﭘﯿﻤﺎنﻫﺎی ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻣﺠﻠﺲ‬ ‫رﺋﯿﺲﺟﻤﻬﻮر و ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻣﺠﻠﺲ‬ ‫ﻣﺠﻠﺲ ﻣﺠﻠﺲ‬

‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻗﻀﺎت ﺗﻮﺳﻂ رﺋﯿﺲﺟﻤﻬﻮر ﺑﺎ ﺗﺄﯾﯿﺪ‬

‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻗﻀﺎت ﺗﻮﺳﻂ رﺋﯿﺲﺟﻤﻬﻮر‬ ‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻗﻀﺎت ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺠﻠﺲ‬
‫ﻣﺠﻠﺲ‬

‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻋﺎﻟﯽ ﻧﻈﺎﻣﯽ‪/‬‬ ‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻋﺎﻟﯽ ﻧﻈﺎﻣﯽ‪/‬اﻧﺘﻈﺎﻣﯽ ﺗﻮﺳﻂ‬ ‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ﯾﺎ ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻋﺎﻟﯽ‬
‫اﻧﺘﻈﺎﻣﯽ ﺗﻮﺳﻂ رﺋﯿﺲﺟﻤﻬﻮر‬ ‫رﺋﯿﺲﺟﻤﻬﻮر ﺑﺎ ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻣﺠﻠﺲ‬ ‫ﻧﻈﺎﻣﯽ‪/‬اﻧﺘﻈﺎﻣﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺠﻠﺲ‬

‫ﺗﻌﯿﯿﻦ رﺋﯿﺲ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰی ﺗﻮﺳﻂ رﺋﯿﺲﺟﻤﻬﻮر ﺗﻌﯿﯿﻦ رﺋﯿﺲ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰی ﺗﻮﺳﻂ‬ ‫ﺗﻌﯿﯿﻦ رﺋﯿﺲ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰی ﺗﻮﺳﻂ‬
‫رﺋﯿﺲﺟﻤﻬﻮر‬ ‫ﺑﺎ ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻣﺠﻠﺲ‬ ‫ﻣﺠﻠﺲ‬

‫ﺑﺎ اﻧﺪازهﮔﯿﺮی ﺗﻌﺪاد اﺧﺘﯿﺎرات ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪه در ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﺑﺮای ﻫﺮ ﯾﮏ از اﯾﻦ ﻧﻬﺎدﻫﺎ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮان ﻣﯿﺰان ﻗﺪرت رﺋﯿﺲﺟﻤﻬﻮر و‬
‫ﮐﺮد‪[۹].‬‬ ‫ﻗﺪرت ﭘﺎرﻟﻤﺎن را در ﻫﺮ ﮐﺸﻮر ﺗﺨﻤﯿﻦ زد و ﺑﺎ دﯾﮕﺮ ﮐﺸﻮرﻫﺎ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ‬

‫ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺎس‪ ،‬رﺋﯿﺲﺟﻤﻬﻮر ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﻗﺪرت ﺑﯿﺸﺘﺮی از رﺋﯿﺲﺟﻤﻬﻮر اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه آﻣﺮﯾﮑﺎ دارد‪ .‬زﯾﺮا ﻣﺠﻠﺲ ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ‬
‫او را ﻋﺰل ﮐﻨﺪ در ﺣﺎﻟﯿﮑﻪ او ﻗﺪرت اﻧﺤﻼل ﻣﺠﻠﺲ را دارد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ رﺋﯿﺲﺟﻤﻬﻮر ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻋﺎﻟﯽ ﻗﻀﺎﯾﯽ و‬
‫]‪[۹‬‬
‫رﺋﯿﺲ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰی ﻧﯿﺎزی ﺑﻪ ﺗﺎﺋﯿﺪﯾﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﻧﺪارد‪.‬‬
 ‫‪ ۸۶   ‬ﮐﺸﻮر آزاد ‪ ۵۹   ‬ﮐﺸﻮر ﺗﺎ ﺣﺪودی آزاد ‪ ۵۰   ‬ﮐﺸﻮر ﻏﯿﺮ آزاد‬ ‫دﺳﺘﻪﺑﻨﺪی ﮐﺸﻮرﻫﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺷﺎﺧﺺ آزادی در ﺳﺎل ‪۲۰۱۵‬‬
‫]‪[۱۰‬‬

‫ﻣﻨﺘﻘﺪﯾﻦ دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ‬

‫اﻓﻼﻃﻮن از ﻣﻨﺘﻘﺪان دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﺑﻮده و آن را ﺑﺪﺗﺮﯾﻦ ﻧﻮع ﺣﮑﻮﻣﺖ داﻧﺴﺘﻪاﺳﺖ و ﺑﺮ اﯾﻦ اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻮد ﮐﻪ دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﺣﮑﻮﻣﺖ‬
‫ﻣﺮدم ﻧﺎدان اﺳﺖ‪}}.‬ﻣﺪرک )‪{{ (https://www.rajanews.com/news/122357‬‬

‫از ﻧﻈﺮ ﻣﻨﺘﻘﺪﯾﻦ ﺣﮑﻮﻣﺖ دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ؛ اﮐﺜﺮ ﻣﺮدم ﺷﺎﯾﺴﺘﮕﯽ ﻻزم ﺑﺮای ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﯿﺎﺳﯽ را ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬از ﻧﻈﺮ اﯾﺸﺎن‪،‬‬
‫دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﻣﺎﻧﻌﯽ ﺑﺮای ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ و ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ﻗﺎﻃﻊ اﺳﺖ و ﻣﺴﯿﺮ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ را دﺷﻮار ﻣﯽﺳﺎزد‪.‬‬

‫ارﺳﻄﻮ ﻧﯿﺰ ﺑﺎ آن ﮐﻪ ﻓﻮاﯾﺪی ﺑﺮای اﻧﻮاع ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻗﺎﺋﻞ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺮدم ﺳﺎﻻری را ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺗﻬﯿﺪﺳﺘﺎﻧﯽ ﻣﯽداﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻮاﻧﮕﺮان‬
‫]‪[۱۱‬‬
‫از ﻓﻀﯿﻠﺖ ﻣﯿﺎﻧﻪروی و اﻋﺘﺪال ﺑﺮﮐﻨﺎرﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻫﻮاداران دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﺑﺎور دارﻧﺪ ﮐﻪ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ راه ﺑﺮای ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﺗﺮاﮐﻢ ﻗﺪرت اﺳﺖ و ﺑﺎﻋﺚ ﮐﻨﺘﺮل ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﻬﺘﺮ‬
‫ﺑﺮای ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫در اﯾﺮان‬
‫ﺷﺎﺧﺺ دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ در اﯾﺮان ‪ ۲ ۳۸‬از ‪ ۱۰‬و ﺷﺎﺧﺺ ﺗﮑﺜﺮﮔﺮاﯾﯽ ﺻﻔﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﺮان از ﺣﯿﺚ دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ در ﺑﯿﻦ ‪ ۱۶۷‬ﮐﺸﻮر‪ ،‬در رﺗﺒﻪ‬
‫]‪[۱۲‬‬
‫‪ ۱۵۱‬ﻗﺮار دارد‪.‬‬

‫ﺧﻤﯿﻨﯽ ﺑﺎ ﻋﺒﺎرت »ﻣﯿﺰان رأی ﻣﺮدم اﺳﺖ« ﺑﺮ‬ ‫ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﺠﯿﺪ اﻧﺼﺎری روﺣﺎﻧﯽ ﺷﯿﻌﻪ و ﺳﯿﺎﺳﺘﻤﺪار اﺻﻼحﻃﻠﺐ‪ ،‬ﺳﯿﺪ روحا‬
‫ﺟﻨﺒﻪ ﻣﺮدمﺳﺎﻻراﻧﻪ ﺣﮑﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب ‪ ۱۳۵۷‬اﯾﺮان ﺗﺄﮐﯿﺪ داﺷﺘﻪاﺳﺖ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎری از دوﻟﺖﻣﺮدان ﮐﻨﻮﻧﯽ در ﺟﻤﻬﻮری‬
‫]‪[۱۳‬‬
‫اﺳﻼﻣﯽ ﻧﯿﺰ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ »رأی ﻣﺮدم« ﻣﯿﺰان و ﭘﺎﯾﻪ ﺣﮑﻮﻣﺖ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺣﺘﯽ ﺑﺮای آن ﭘﺎﯾﻪ و اﺳﺎس ﻓﻘﻬﯽ ﻗﺎﺋﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺤﻤﻮد اﺣﻤﺪیﻧﮋاد ﺷﺸﻤﯿﻦ رﺋﯿﺲﺟﻤﻬﻮر اﯾﺮان‪ ،‬ﻣﺮدمﺳﺎﻻری را ﯾﮏ »اﻣﺮ اﺻﯿﻞ« در ﮐﺸﻮر داﻧﺴﺘﻪ]‪ [۱۴‬و ﻧﻈﺎم ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ اﯾﺮان‬
‫را ﻧﻤﻮﻧﻪای از »ﻣﺮدمﺳﺎﻻری ﻣﺘﮑﯽ ﺑﺮ ارزشﻫﺎی اﺧﻼﻗﯽ و اﻟﻬﯽ« و »ﻣﺮدمﺳﺎﻻری دﯾﻨﯽ« را ﻧﻘﻄﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ »ﻟﯿﺒﺮال دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ«‬
‫ﻣﯽداﻧﺪ‪[۱۵].‬‬

‫از ﺳﻮی دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻣﻨﺘﻘﺪان ﻧﻈﺎم ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ اﯾﺮان آن را ﺑﻪ ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺮدمﺳﺎﻻری ﻣﺘﻬﻢ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ]‪ [۱۶‬و ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺟﻤﻬﻮری اﺳﻼﻣﯽ‬
‫]‪[۱۷‬‬
‫اﯾﺮان آن را دﯾﮑﺘﺎﺗﻮری دﯾﻨﯽ و ﻧﻈﺎﻣﯽ ﻣﯽﺧﻮاﻧﻨﺪ ﮐﻪ دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ در آن وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬

‫ﺟﺴﺘﺎرﻫﺎی واﺑﺴﺘﻪ‬

‫دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ ﺷﺪن‬

‫ﻧﻈﺎم وﺳﺘﻤﯿﻨﺴﺘﺮ‬

‫ﻣﺮدمﺳﺎﻻری اﺳﻼﻣﯽ‬

‫ﻣﺮدمﺳﺎﻻری ﻫﻤﺮاﯾﺎن‬

‫ﻣﺮدمﺳﺎﻻری ﻣﻬﺘﺮی‬

‫ﭘﺎﻧﻮﯾﺲ‬

‫دﻣﮑﺮاﺳﯽ« )ﺑﻪ اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ‪(démocratie :‬؛ ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬ﮔﺮوه واژهﮔﺰﯾﻨﯽ )‪https://apl‬‬

‫ارز » ُ‬
‫‪» .۱‬ﻣﺮدمﺳﺎﻻری« ]ﻋﻠﻮم ﺳﯿﺎﺳﯽ[ ﻫﻢ ِ‬
 l.ir/%D9%88%D8%A7%DA%98%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D9%86%DB%
‫ اﻧﺘﺸﺎرات ﻓﺮﻫﻨﮕﺴﺘﺎن‬:‫ ﺗﻬﺮان‬.‫ ﻓﺮﻫﻨﮓ واژهﻫﺎی ﻣﺼﻮب ﻓﺮﻫﻨﮕﺴﺘﺎن‬.‫ دﻓﺘﺮ ﺷﺸﻢ‬.‫ وﯾﺮاﺳﺘﺎر‬،‫ ﺟﻮاد ﻣﯿﺮﺷﮑﺎری‬. (/8C
(democracy ‫)ذﯾﻞ ﺳﺮواژ ٔه‬ ۹۷۸-۹۶۴-۷۵۳۱-۸۵-۶ ‫ ﺷﺎﺑﮏ‬.‫زﺑﺎن و ادب ﻓﺎرﺳﯽ‬

democracy - Definition from the Merriam-Webster Online Dictionary (http://www.merriam-web .۲

(ster.com/dictionary/democracy

https://web.archive.org/web/20100322221629/http://) «‫ »ﻣﺮدم ﺳﺎﻻری از اﺳﻼم ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﺨﺮاج ﻧﯿﺴﺖ‬.۳

. (www.roozonline.com/persian/news/newsitem/article/2010/march/14/-1ea1cb2969.html
http://www.roozonline.com/persian/news/newsit) ‫ ﺑﺎﯾﮕﺎﻧﯽﺷﺪه از اﺻﻠﯽ‬.۱۳۸۸ ‫ اﺳﻔﻨﺪ‬۲۳ .‫وﺑﮕﺎه روزآﻧﻼﯾﻦ‬
.۲۰۱۰ ‫ ﻣﺎرس‬۲۲ ‫در‬ (em/article/2010/march/14//-1ea1cb2969.html

۲۹ ‫ ص‬-۱۳۸۵ ‫ ﭼﺎپ دوم‬- ‫ ﻧﺸﺮ آﺷﯿﺎن‬-‫ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺣﺴﻦ ﻣﺮﺗﻀﻮی‬-‫ اﺛﺮ آﻧﺘﻮﻧﯽ آرﺑﻼﺳﺘﺮ‬- «‫ »دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ‬.۴

https://web.archive.org/web/20140714171920/http://goftemanandishe.ir/%) «‫ »ﻧﺴﺨﻪ آرﺷﯿﻮ ﺷﺪه‬.۵

D9%88%D9%82%D8%AA%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%
B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%AD%D8%B1%D9%81-%D9%85%DB%8C-%D8%B2%D9%86%
. (/DB%8C%D9%85-%D8%8C-%D8%A7%D8%B2-%DA%86%D9%87-%D8%AD%D8%B1%D9%81
http://goftemanandishe.ir/%D9%88%D9%82%D8%AA%DB%8C-%D8%A7%D) ‫ﺑﺎﯾﮕﺎﻧﯽﺷﺪه از اﺻﻠﯽ‬
8%B2-%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%AD%D8%B
1%D9%81-%D9%85%DB%8C-%D8%B2%D9%86%DB%8C%D9%85-%D8%8C-%D8%A7%D8%B2-%
.۲۰۱۹ ‫ اﮐﺘﺒﺮ‬۱۹ ‫ درﯾﺎﻓﺖﺷﺪه در‬.۲۰۱۴ ‫ ژوﺋﯿﻪ‬۱۴ ‫در‬ (/DA%86%D9%87-%D8%AD%D8%B1%D9%81

Joseph Schumpeter, (1950). Capitalism, Socialism, and Democracy. Harper Perennial. ISBN 0- .۶
.06-133008-6

Anthony Downs, (1957). An Economic Theory of Democracy. Harpercollins College. ISBN 0-06- .۷
.041750-1
 ‫‪http://en.wikipedia.org/wiki/Campaign_finance_reform .۸‬‬

‫‪ .۹‬ﻋﻤﺎر ﻣﻠﮑﯽ‪-‬اﺳﺘﺎدﯾﺎر ﻋﻠﻮم ﺳﯿﺎﺳﯽ در داﻧﺸﮕﺎه ﺗﯿﻠﺒﺮگ ﻫﻠﻨﺪ )‪ ۱۹‬ﺑﻬﻤﻦ ‪» .(۱۳۹۵‬آﯾﺎ رﺋﯿﺲﺟﻤﻬﻮر آﻣﺮﯾﮑﺎ ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪﺗﺮﯾﻦ‬
‫رﺋﯿﺲﺟﻤﻬﻮر ﺟﻬﺎن اﺳﺖ؟« )‪ . (http://www.bbc.com/persian/blog-viewpoints-38899960‬ﺑﯽﺑﯽﺳﯽ‬
‫ﻓﺎرﺳﯽ‪.‬‬

‫‪Freedom in the World 2016 (https://freedomhouse.org/sites/default/files/FH_FITW_Report_2 .۱۰‬‬

‫‪. 016.pdf), Freedom House. Retrieved 28 January 2016‬‬

‫‪ .۱۱‬ﺳﯿﺎﺳﺖ ارﺳﻄﻮ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺣﻤﯿﺪ ﻋﻨﺎﯾﺖ‪ ،‬ﭼﺎپ ﺳﻮم‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﮐﺘﺎبﻫﺎی ﺟﯿﺒﯽ‪ ،1358 ،‬ص‪166-156‬‬

‫‪Democracy Index 2019, A year of democratic setbacks and popular protest" (https://www.in.g" .۱۲‬‬
‫‪ .( r/wp-content/uploads/2020/01/Democracy-Index-2019.pdf) (PDF‬اﮐﻮﻧﻮﻣﯿﺴﺖ )ﺑﻪ اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ(‪.‬‬
‫‪.2020‬‬

‫‪» .۱۳‬ﻣﯿﺰان رای ﻣﻠﺖ اﺳﺖ ﯾﮏ ﺣﮑﻢ ﻓﻘﻬﯽ اﺳﺖ« )‪https://web.archive.org/web/20110809144304/http://w‬‬

‫‪ . (ww.mardomsalari.com/Template1/News.aspx?NID=37125‬روزﻧﺎﻣﻪ ﻣﺮدمﺳﺎﻻری‪ ۱۱ .‬ﺷﻬﺮﯾﻮر ‪.۱۳۸۷‬‬
‫در ‪۹‬‬ ‫ﺑﺎﯾﮕﺎﻧﯽﺷﺪه از اﺻﻠﯽ )‪(http://www.mardomsalari.com/Template1/News.aspx?NID=37125‬‬
‫اوت ‪ .۲۰۱۱‬درﯾﺎﻓﺖﺷﺪه در ‪ ۱۸‬دی ‪" .۱۳۸۸‬ﻣﺠﯿﺪ اﻧﺼﺎری"‬

‫‪» .۱۴‬ﻫﯿﭻ ﺣﺰب و ﮔﺮوﻫﯽ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ادﻋﺎ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻗﯿﻢ ﯾﺎ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ ﻣﺮدم اﺳﺖ« )=‪http://www.president.ir/fa/?ArtID‬‬
‫‪ . (16912‬ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼعرﺳﺎﻧﯽ رﯾﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮری اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان‪ ۲۴ .‬ﺧﺮداد ‪ .۱۳۸۸‬درﯾﺎﻓﺖﺷﺪه در ‪ ۱۸‬دی ‪.۱۳۸۸‬‬

‫‪» .۱۵‬رأی ﻣﺮدم ﺗﺎﺑﻊ ﺟﺮﯾﺎﻧﺎت و ﮔﺮاﯾﺶﻫﺎ ﻧﯿﺴﺖ« )‪ . (http://www.president.ir/fa/?ArtID=16905‬ﭘﺎﯾﮕﺎه‬

‫اﻃﻼعرﺳﺎﻧﯽ رﯾﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮری اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان‪ ۲۴ .‬ﺧﺮداد ‪ .۱۳۸۸‬درﯾﺎﻓﺖﺷﺪه در ‪ ۱۸‬دی ‪.۱۳۸۸‬‬

‫‪» .۱۶‬ﻧﺎﻣﻪ ﻣﻬﺪی ﮐﺮوﺑﯽ ﺑﻪ ﺣﺴﯿﻦ ﺷﺮﯾﻌﺘﻤﺪاری‪» :‬ﻣﯿﺰان رأی ﻣﻠﺖ اﺳﺖ« را ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﺮدﯾﺪ« )‪https://web.archive.or‬‬
‫‪ . (g/web/20110810163841/http://www.parlemannews.ir/index.aspx?n=5805‬ﺳﺎﯾﺖ ﭘﺎرﻟﻤﺎن ﻧﯿﻮز‪.‬‬
‫در ‪ ۱۰‬اوت ‪.۲۰۱۱‬‬ ‫‪ ۱۰‬آذر ‪ .۱۳۸۸‬ﺑﺎﯾﮕﺎﻧﯽﺷﺪه از اﺻﻠﯽ )‪(http://www.parlemannews.ir/index.aspx?n=5805‬‬
‫درﯾﺎﻓﺖﺷﺪه در ‪ ۱۸‬دی ‪.۱۳۸۸‬‬
 ‫‪Ahmadinejad. K. Naji. California University Press. 2008 ISBN 0-520-25663-8 pp.239 .۱۷‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬

‫ﻓﺮاﻣﺮز رﻓﯿﻊ ﭘﻮر )‪ ،(۱۳۷۷‬آﻧﺎﺗﻮﻣﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯾﺎ ﺳﻨﺔ ا ‪ :‬ﻣﻘﺪﻣﻪای ﺑﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﯽ ﮐﺎرﺑﺮدی‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ :‬اﻧﺘﺸﺎرات ﮐﺎوه‬

‫آﻧﺘﻮﻧﯽ ﮔﯿﺪﻧﺰ )‪ ،(۱۳۷۶‬ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪٔ ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ ﺻﺒﻮری‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ :‬ﻧﺸﺮ ﻧﯽ‪ ،‬ص‪۲۳۸ .‬‬

‫ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﯿﺮون‬

‫ﻋﺒﺪاﻟﺤﺴﯿﻦ ﻧﻮرﯾﺎن )‪ ۱۶‬ﺗﯿﺮﻣﺎه ‪۱۳۸۷‬؛ روزﻧﺎﻣﻪ اﻋﺘﻤﺎد(‪» .‬اﮐﺴﯿﺮ دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﯾﺎﻓﺘﮕﯽ« )‪http://www.magiran.‬‬
‫‪ . (com/npview.asp?ID=1652584‬وﺑﮕﺎه ﺑﺎﻧﮏ اﻃﻼﻋﺎت ﻧﺸﺮﯾﺎت ﮐﺸﻮر ‪ .www.magiran.com‬از ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
‫ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ |روزﻧﺎﻣﻪ زﺑﺎن= ﺻﺮفﻧﻈﺮ ﺷﺪ )ﮐﻤﮏ(; ﺗﺎرﯾﺦ وارد ﺷﺪه در |ﺗﺎرﯾﺦ= را ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﺪ )ﮐﻤﮏ(‬

‫ﻣﺮدم ﺳﺎﻻری ﺑﺎ ﻧﻘﺶ آﻓﺮﯾﻨﯽ ﻣﺮدم و ﺳﯿﺎﺳﺘﮕﺬاری ﻣﺴﺎﻋﺪ )_‪http://www.eabbassi.ir/pdf/article_economics‬‬

‫‪(demmultiresieconAbbassi.pdf‬‬

‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪای از ﮔﻔﺘﺎوردﻫﺎی ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ در وﯾﮑﯽﮔﻔﺘﺎورد ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از »?‪https://fa.wikipedia.org/w/index.php‬‬
‫‪&oldid=36226243‬دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ=‪«title‬‬
‫آﺧﺮﯾﻦ وﯾﺮاﯾﺶ ‪ ۳‬ﺳﺎﻋﺖ ﭘﯿﺶ ﺗﻮﺳﻂ ‪ Dexbot‬اﻧﺠﺎم ﺷﺪه‬