ਕੋਰਸ 12: ਬੁਨਿਆਦੀ ਪੱ ਧਰ ਤੇ ਨਿਡੌਣੇ ’ਤੇ ਆਧਾਨਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦਾ ਤਰੀਕਾ

● ਕੋਰਸ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ

○ ਕੋਰਸ ਦਾ ਵੇਰਵਾ

○ ਮੁੱ ਖ ਸ਼ਬਦ

● ਕੋਰਸ ਦੀ ਸੰ ਿੇਪ ਜਾਣਕਾਰੀ

○ ਕੋਰਸ ਦੀਆਂ ਹਦਾਇਤਾਂ (Text) (12_1_eng_course_instruction)

○ ਉਦੇਸ਼ (Slide Text) (12_2_eng_objectives)

○ ਕੋਰਸ ਦੀ ਰੂਪ ਰੇਖਾ (Slide Text) (12_3_eng_course_outline)

● ਨਿਡੌਣੇ ਤੇ ਆਧਾਨਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਿਾਲ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ (ਟੀ. ਬੀ. ਪੀ.)

○ ਖਖਡੌਣੇ ਤੇ ਆਧਾਖਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਦਾ ਮਹੁੱ ਤਵ (Video)

(12_4_eng_importance_of_play_and_toy_based_pedagogy)

○ ਖਖਡੌਣੇ ਤੇ ਆਧਾਖਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਦਾ ਮਹੁੱ ਤਵ - ਕਾਪੀ (Text)

(12_5_eng_importance_of_play_and_toy_based_pedagogy_transcript)

○ ਗਤੀਖਵਧੀ 1: ਖਦ ਕੋਖਸ਼ਸ਼ ਕਰੋ (Text) (12_6_eng_activity1_try_yourself)

● ਿੇਡ ਤੇ ਆਧਾਨਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦਾ ਤਰੀਕੇ ਵਜੋਂ ਨਿਡੌਣ,ੇ ਿੇਡਾਂ

○ ਖੇਡ ਤੇ ਆਧਾਖਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਦੇ ਖਹੁੱ ਸੇ ਵਜੋਂ ਖਖਡੌਣੇ, ਖੇਡਾਂ (Text)

(12_7_eng_toys_games_as_component_of_play_based_pedagogy) (605
words)
○ ਗਤੀਖਵਧੀ 2: ਆਪਣੀ ਸਮਝ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰੋ (DIKSHA ਗਤੀਖਵਧੀ)

(12_8_eng_activity2_check_your_understanding)
○ ਦੇਸੀ ਅਤੇ ਰਵਾਇਤੀ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਦੀ ਭੂਖਮਕਾ (Text)

(12_9_eng_role_of_indigenous_traditional_toys) (426 words)

● ਨਿਡੌਣੇ ਤੇ ਆਧਾਨਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਰਾਹੀਂ ਸਨਿਆਚਾਰਕ ਸਾਂਝ ਿੰ ਉਤਸਾਨਹਤ ਕਰਿਾ

1 Page of 37
 ○ ਖਖਡੌਣੇ ਤੇ ਆਧਾਖਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਰਾਹੀਂ ਬਹਭਾਸ਼ਾਈਵਾਦ, ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਅਤੇ

ਸੁੱ ਖਭਆਚਾਰਕ ਸਾਂਝ ਨੂੂੰ ਉਤਸ਼ਾਖਹਤ ਕਰਨਾ (Text) (12_10_eng_promoting

multilingualism_cultural_connect_through_tbp) (275 Words)

○ ਉਦਾਹਰਨ 1: ਗਜਰਾਤ ਦੇ ਖਖਡੌਣੇ (Text)

(12_11_eng_example1_toys_from_gujarat) (259 words)

○ ਉਦਾਹਰਨ 2: ਕਰਨਾਟਕ ਦੇ ਖਖਡੌਣੇ (Text)

(12_12_eng_example2_toys_from_karnataka) (224 words)

○ ਗਤੀਖਵਧੀ 3: ਆਪਣੇ ਖਵਚਾਰ ਸਾਂਝੇ ਕਰੋ (Text-Blog)

(12_13_activity3_share_your_ideas)

● ਆਪਣੇ ਆਪ ਬਣਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਨਿਡੌਣੇ

○ ਆਪਣੇ ਆਪ ਬਣਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਖਖਡੌਣੇ ਦੀ ਜਗਹਾ ਖਤਆਰ ਕਰਨਾ: ਕੁੱ ਝ ਅਲੁੱਗ ਸੋਚਣਾ ਅਤੇ

ਖਤਆਰ ਕਰਨਾ (Video)

(12_14_eng_creating_a_diy_area_thinking_out_of_the_box)

○ ਆਪਣੇ ਆਪ ਬਣਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਖਖਡੌਣੇ ਦੀ ਜਗਹਾ ਖਤਆਰ ਕਰਨਾ: ਕੁੱ ਝ ਅਲੁੱਗ ਸੋਚਣਾ ਅਤੇ

ਖਤਆਰ ਕਰਨਾ - ਕਾਪੀ (Text)

(12_15_eng_creating_a_diy_area_thinking_out_of_the_box_transcript)

○ ਗਤੀਖਵਧੀ 4: ਖਦ ਕੋਖਸ਼ਸ਼ ਕਰੋ (Text) (12_16_activity4_try_yourself)

○ ਘੁੱ ਟ ਲਾਗਤ ਨਾਲ /ਖਬਨਾਂ ਖਕਸੇ ਲਾਗਤ ਵਾਲੀ ਸਮੁੱ ਗਰੀ ਅਤੇ ਸਰੋਤਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਖਖਡੌਣੇ

ਬਣਾਉਣਾ: 1 (Video)

(12_17a_eng_creating_toys_using_low_cost_no_cost_materials_resources
)

○ ਘੁੱ ਟ ਲਾਗਤ ਨਾਲ /ਖਬਨਾਂ ਖਕਸੇ ਲਾਗਤ ਵਾਲੀ ਸਮੁੱ ਗਰੀ ਅਤੇ ਸਰੋਤਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਖਖਡੌਣੇ

ਬਣਾਉਣਾ: 1 - ਕਾਪੀ (Text)

2 Page of 37
 (12_17b_eng_creating_toys_using_low_cost_no_cost_materials_resources
_transcript)

○ ਘੁੱ ਟ ਲਾਗਤ ਨਾਲ /ਖਬਨਾਂ ਖਕਸੇ ਲਾਗਤ ਵਾਲੀ ਸਮੁੱ ਗਰੀ ਅਤੇ ਸਰੋਤਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਖਖਡੌਣੇ

ਬਣਾਉਣਾ: 2 (Video)

(12_18a_eng_creating_toys_using_low_cost_no_cost_materials_resources
)

○ ਘੁੱ ਟ ਲਾਗਤ ਨਾਲ /ਖਬਨਾਂ ਖਕਸੇ ਲਾਗਤ ਵਾਲੀ ਸਮੁੱ ਗਰੀ ਅਤੇ ਸਰੋਤਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਖਖਡੌਣੇ

ਬਣਾਉਣਾ: 2 - ਕਾਪੀ (Text)

(12_18b_eng_creating_toys_using_low_cost_no_cost_materials_resources
_transcript)

○ ਗਤੀਖਵਧੀ 5: ਆਪਣੇ ਖਵਚਾਰ ਸਾਂਝੇ ਕਰੋ (Text - Blog)

(12_19_eng_activity5_share_your_ideas)

● ਨਸੱ ਿਣ ਲਈ ਿੇਡਣ ਵਾਲੀ ਇਲੈ ਕਟਰੌਨਿਕ ਸਮੱ ਗਰੀ

○ ਖਸੁੱ ਖਣ ਲਈ ਖੇਡਣ ਵਾਲੀ ਇਲੈ ਕਟਰੌਖਨਕ ਸਮੁੱ ਗਰੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨਾ (Text)

(12_20_eng_use_gamified_econtent_for_learning) (329 words)

○ ਗਤੀਖਵਧੀ 6: ਪਤਾ ਲਗਾਓ (H5P - Image Hotspot)

(12_21_eng_activity6_explore)

● ਨਿਡੌਣੇ ਤੇ ਆਧਾਨਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦਾ ਤਰੀਕੇ ਅਤੇ ਨਵਕਾਸ ਟੀਚੇ

○ ਸਾਰੇ ਖਤੂੰ ਨ ਖਵਕਾਸ ਟੀਖਚਆਂ ਨੂੂੰ ਜਮਾਤ ਦੇ ਕਮਖਰਆਂ ਖਵੁੱ ਚ ਖਖਡੌਣੇ ਤੇ ਆਧਾਖਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ

ਤਰੀਕੇ ਨੂੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨਾ (ਵੀਖਡਓ)

(12_22_eng_implementing_tbp_classroom_in_all_three_developmental_g
oals)

○ ਸਾਰੇ ਖਤੂੰ ਨ ਖਵਕਾਸ ਟੀਖਚਆਂ ਨੂੂੰ ਜਮਾਤ ਦੇ ਕਮਖਰਆਂ ਖਵੁੱ ਚ ਖਖਡੌਣੇ ਤੇ ਆਧਾਖਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ

ਤਰੀਕੇ ਨੂੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨਾ - ਕਾਪੀ (Text)

3 Page of 37
 (12_23_eng_implementing_tbp_classroom_in_all_three_developmental_g
oals_transcript)

○ ਸਾਰੇ ਖਤੂੰ ਨ ਖਵਕਾਸ ਟੀਖਚਆਂ ਖਵੁੱ ਚ ਬਖਨਆਦੀ ਅਤੇ ਅਰੂੰ ਖਭਕ ਪੁੱ ਧਰ ਤੇ ਖਖਡੌਣੇ ਤੇ ਆਧਾਖਰਤ

ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਨੂੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨਾ (Text)

(12_24_eng_implementing_tbp_at_foundational_preparatory_stage) (306
words)
● Foundational Literacy and Numeracy ਨਵੱ ਚ ਨਿਡੌਣੇ ਅਤੇ ਿੇਡ ਤੇ ਆਧਾਨਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ

ਤਰੀਕੇ ਿੰ ਜੋੜ੍ਿਾ

○ ਖਖਡੌਣੇ ਤੇ ਆਧਾਖਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਨੂੂੰ FLN ਖਵੁੱ ਚ ਜੋੜ੍ਨਾ (Text)

(12_25_eng_integrating_toy_and_game_ based_pedagogy_fln) (357

words)
○ ਵਾਧੂ ਗਤੀਖਵਧੀ: ਖਦ ਕੋਖਸਸ਼ ਕਰੋ (Text) (12_26_eng_addl_activity_do_yourself)

○ ਖਖਡੌਣੇ ਤੇ ਆਧਾਖਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਲਈ ਪਖਹਲਾਂ ਤੋਂ ਮੌਜੂਦ ਮਲਾਂਕਣ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਖਕਵੇਂ

ਬਣਾਈਏ? (Text) (12_27_eng_how_to_plan_for_inbuilt_assessment_for_tbp)

(483 words)
● ਨਿਡੌਣੇ ਤੇ ਆਧਾਨਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਨਵੱ ਚ ਮਾਨਪਆਂ ਅਤੇ ਪਨਰਵਾਰਾਂ ਦੀ ਸਮਲੀਅਤ

○ ਮਾਖਪਆਂ/ਪਖਰਵਾਰਾਂ ਨੂੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੂੰ ਖਖਡੌਣੇ ਤੇ ਆਧਾਖਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ

ਦਾ ਖਹੁੱ ਸਾ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਸਝਾਅ (Text)

(12_28_eng_ideas_to_involve_parents_families_and_make_them_a_part_
of_tbp) (413 words)

○ ਵਾਧੂ ਗਤੀਖਵਧੀ: ਆਪਣੀ ਸਮਝ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰੋ (H5P-Drag and Drop)

(12_29_eng_addl_activity_check_your_understanding)

● ਸੰ ਿੇਪ

○ ਸੂੰ ਖੇਪ (Mind Map) (12_30_eng_summary)

4 Page of 37
 ● ਪੋਰਟਫੋਲੀਓ ਗਤੀਨਵਧੀ

○ ਅਸਾਈਨਮੈਂਟ (Text) (12_31_eng_assignment)

● ਵਾਧ ਸਰੋਤ

○ ਹਵਾਲੇ (Text) (12_32_eng_references)

○ ਵੈੈੱਬਖਲੂੰਕ (Text) (12_33_eng_weblinks)

● ਮੁਲਾਂਕਣ

○ ਪਰਸ਼ਨਾਵਲੀ (12_34_eng_quiz)

ਬੁਨਿਆਦੀ ਪੱ ਧਰ ਤੇ ਨਿਡੌਣੇ ਤੇ ਆਧਾਨਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦਾ ਤਰੀਕਾ

ਕੋਰਸ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ

ਕੋਰਸ ਦਾ ਵੇਰਵਾ

ਇਸ ਕੋਰਸ ਖਵੁੱ ਚ ਬਖਨਆਦੀ ਪੁੱ ਧਰ ’ਤੇ ਖਖਡੌਣੇ ’ਤੇ ਤੇ ਆਧਾਖਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਬਾਰੇ ਸੂੰ ਖੇਪ ਜਾਣਕਾਰੀ ਖਮਲਦੀ

ਹੈ। ਬਖਨਆਦੀ ਪੁੱ ਧਰ ’ਤੇ ਖਖਡੌਣੇ ਤੇ ਆਧਾਖਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਉਹ ਹੈ, ਖਜਸ ਖਵੁੱ ਚ ਬੁੱ ਚੇ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ

ਰਾਹੀਂ ਖਸੁੱ ਖਦੇ ਹਨ, ਖਕਉਂਖਕ ਬੁੱ ਚੇ ਖੇਡਣ ਨਾਲ ਅਤੇ ਖੇਡ ਸਮੁੱ ਗਰੀ ਬਾਰੇ ਪਤਾ ਲਗਾ ਕੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਢੂੰ ਗ ਨਾਲ ਖਸੁੱ ਖਦੇ

ਹਨ। ਇਸ ਤਰਹਾਂ ਇਹ ਕੋਰਸ ਅਖਧਆਪਕ ਨੂੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਫੌਰੀ ਮਾਹੌਲ ਅਤੇ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਦੀ ਦਨੀਆ ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ ਬਾਰੇ ਪਤਾ

ਲਗਾਉਣ ਅਤੇ ਜਮਾਤ ਦੇ ਕਮਰੇ ਦੀਆਂ ਪਰਖਕਖਰਆਵਾਂ ਖਵੁੱ ਚ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ’ਤੇ ਖਧਆਨ ਕੇਂਖਦਰਤ ਕਰਨ

ਖਵੁੱ ਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।

Keywords

5 Page of 37
NISHTHA FLN, ਖਖਡੌਣੇ ’ਤੇ ਆਧਾਖਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦਾ ਤਰੀਕਾ, ਖਖਡੌਣੇ, ਬਖਨਆਦੀ ਪੁੱ ਧਰ, ਆਪਣੇ ਆਪ ਬਣਾਏ ਜਾਣ

ਵਾਲੇ ਖਖਡੌਣੇ, ਦੇਸੀ ਖਖਡੌਣੇ, ਘੁੱ ਟ ਲਾਗਤ ਵਾਲੇ ਖਖਡੌਣੇ, ਖਬਨਾਂ ਖਕਸੇ ਲਾਗਤ ਵਾਲੇ ਖਖਡੌਣੇ

ਕੋਰਸ ਦੀ ਸੰ ਿੇਪ ਜਾਣਕਾਰੀ

ਕੋਰਸ ਦੀਆਂ ਹਦਾਇਤਾਂ(Text) (12_1_eng_course_instruction)

ਅਨਧਆਪਕ ਲਈ ਹਦਾਇਤਾਂ

'ਖਖਡੌਣੇ ਤੇ ਆਧਾਖਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦਾ ਤਰੀਕਾ' ਜੋ ਖਕ 4 ਘੂੰ ਟੇ ਦਾ ਆਨਲਾਈਨ ਕੋਰਸ ਹੈ ਖਵੁੱ ਚ ਤਹਾਡਾ ਸਵਾਗਤ ਹੈ ਖਜਸਨੂੂੰ

ਤਸੀਂ ਆਪਣੀ ਸਖਵਧਾ ਅਨਸਾਰ ਪੂਰਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ।

ਕੋਰਸ ਦਾ ਮਕਸਦ

ਇਸ ਕੋਰਸ ਦਾ ਮਕਸਦ ਬਖਨਆਦੀ ਪੁੱ ਧਰ ਲਈ ਖਖਡੌਣੇ ’ਤੇ ਆਧਾਖਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਦੀ ਸੂੰ ਖੇਪ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇਣਾ

ਹੈ। ਇਹ ਕੋਰਸ ਅਖਧਆਪਕਾਂ ਨੂੂੰ 'ਖਖਡੌਣੇ ’ਤੇ ਆਧਾਖਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ' ਤੇ ਆਪਣੀ ਸਮਝ ਨੂੂੰ ਖਵਕਸਤ ਕਰਨ,

ਵਧਾਉਣ, ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਕਝ ਕਰਨ ਅਤੇ 21ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਹਨਰ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਨੂੂੰ ਘੁੱ ਟ ਲਾਗਤ /

ਖਬਨਾਂ ਖਕਸੇ ਲਾਗਤ ਵਾਲੀ ਸਮੁੱ ਗਰੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ, ਆਪਣੇ ਖਦ ਦੇ ਖਖਡੌਣੇ ਬਣਾਉਣ ਖਵੁੱ ਚ ਮਦਦ ਕਰੇਗਾ।

ਕੋਰਸ ਦਾ ਤੌਰ-ਤਰੀਕਾ

ਹਰੇਕ ਅਖਧਆਪਕ ਲਈ ਕੋਰਸ ਨੂੂੰ 100 ਪਰਤੀਸ਼ਤ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਵੀਡੀਓ, ਪਾਠ ਸੂੰ ਬੂੰ ਧੀ ਸਰੋਤ ਅਤੇ ਬਹਤ ਸਾਰੀਆਂ

ਅਖਭਆਸ ਗਤੀਖਵਧੀਆਂ ਦੇ ਰੂਪ ਖਵੁੱ ਚ ਖਦੁੱ ਤੀ ਗਈ ਕੋਰਸ ਸਮੁੱ ਗਰੀ ਨੂੂੰ ਦੇਖਣਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ। ਖਸੁੱ ਖਖਆ ਨੂੂੰ ਇਸ ਕੋਰਸ

ਸਮੁੱ ਗਰੀ ਤੋਂ ਅੁੱ ਗੇ ਲੈ ਕੇ ਜਾਣ ਲਈ ਵਾਧੂ ਸਰੋਤ ਵੀ ਖਦੁੱ ਤੇ ਗਏ ਹਨ।

ਸਰਟੀਨਫਕੇਟ

ਕੋਰਸ ਦੇ ਅੂੰ ਤ ਖਵੁੱ ਚ, ਅਖਧਆਪਕਾਂ ਤੋਂ ਇੁੱ ਕ ਬਹਖਵਕਲਪੀ ਮਲਾਂਕਣ ਪਰਸ਼ਨਾਵਲੀ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਦੀ ਉਮੀਦ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ

ਹੈ। ਅੂੰ ਖਤਮ ਮਲਾਂਕਣ ਖਵੁੱ ਚ 70% ਅੂੰ ਕ ਪਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਅਖਧਆਪਕਾਂ ਨੂੂੰ DIKSHA ਪੋਰਟਲ ਖਵੁੱ ਚ ਭਾਗ ਲੈ ਣ ਲਈ

ਆਨਲਾਈਨ 'ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਦਾ ਸਰਟੀਖਫਕੇਟ' ਖਮਲੇ ਗਾ। ਸਰਟੀਖਫਕੇਟ ਖਤਆਰ ਹੋਣ ਖਵੁੱ ਚ 0-15 ਖਦਨ ਲੁੱਗ ਸਕਦੇ ਹਨ

6 Page of 37
ਅਤੇ ਇਸਨੂੂੰ ਪਰੋਫਾਈਲ ਪੇਜ ਤੋਂ ਡਾਊਨਲੋ ਡ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੂੰ ਹੇਠਾਂ ਖਦੁੱ ਤੇ ਪੜ੍ਾਵਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਕੇ DIKSHA

ਪੋਰਟਲ ਤੋਂ ਡਾਊਨਲੋ ਡ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ:

7 Page of 37
 DIKSHA ਪੋਰਟਲ ’ਤੇ ਸਰਟੀਨਫਕੇਟ ਤੱ ਕ ਨਕਵੇਂ ਪਹੁੰ ਚਣਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਿੰ ਨਕਵੇਂ ਡਾਊਿਲੋ ਡ ਕਰਿਾ ਹੈ

ਪੜ੍ਾਅ 1: ਪਰੋਫਾਇਲ ਤੇ ਜਾਣ ਲਈ ਪਰੋਫਾਈਲ ਪੇਜ ਤੇ ਜਾੳ, ਇਸ ਖਵੁੱ ਚ ਤਹਾਡੀ ਸਕਰੀਨ ਦੇ ਉੱਪਰਲੇ ਸੁੱ ਜੇ ਕੋਨੇ ਤੇ,

ਚੁੱ ਕਰ ਕੀਤੇ ਹੋਏ ਤਹਾਡੇ ਨਾਮ ਦੇ ਪਖਹਲੇ ਅੁੱ ਖਰ ਨੂੂੰ ਲਾਲ ਖਾਨੇ ਨਾਲ ਹਾਈਲਾਈਟ ਕਰ ਕੇ ਦੁੱ ਖਸਆ ਖਗਆ ਹੈ, ਉਸ

ਬਟਨ ਤੇ ਕਖਲੁੱਕ ਕਰੋ।

ਪੜ੍ਾਅ 2: ਸੁੱ ਜੇ ਪਾਸੇ ਖਦਖਾਈ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਮੀਨੂ ਖਵੁੱ ਚ ਲਾਲ ਖਾਨੇ ਨਾਲ ਹਾਈਲਾਈਟ ਕੀਤੇ ਪਰੋਫਾਈਲ ਖਵਕਲਪ ਨੂੂੰ

ਚਣੋ।

ਪੜ੍ਾਅ 3: ਖਫਰ ਤਹਾਡਾ ਪਰੋਫਾਈਲ ਸੈਕਸ਼ਨ ਖਦਖਾਈ ਦੇਵੇਗਾ, ਪੇਜ ’ਤੇ ਹੇਠਾਂ ਸਕਰੋਲ ਕਰੋ ਅਤੇ ਤਹਾਨੂੂੰ ਆਪਣਾ

'ਮਾਈ ਲਰਖਨੂੰਗ' ਅਤੇ 'ਲਰਨਰ ਪਾਸਬੁੱ ਕ' ਸੈਕਸ਼ਨ ਖਮਲੇ ਗਾ ਅਤੇ ਖਫਰ ਆਪਣੇ ਪੂਰੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਕੋਰਸ ਦੇ

8 Page of 37
 ਸਰਟੀਖਫਕੇਟ ਨੂੂੰ ਡਾਊਨਲੋ ਡ ਕਰਨ ਲਈ ਲਾਲ ਖਾਨੇ ਖਵੁੱ ਚ ਹਾਈਲਾਈਟ ਕੀਤੇ “ਡਾਊਿਲੋ ਡ ਸਰਟੀਨਫਕੇਟ”

ਬਟਨ ਤੇ ਕਖਲੁੱਕ ਕਰੋ ਅਤੇ ਤਹਾਡਾ ਸਰਟੀਖਫਕੇਟ ਡਾਊਨਲੋ ਡ ਹੋਣਾ ਸ਼ਰੂ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ।

ਉਦੇਸ (Slide Text) (12_2_eng_objectives)

ਉਦੇਸ

ਇਸ ਕੋਰਸ ਦੇ ਪੂਰਾ ਹੋਣ ਤੇ ਅਖਧਆਪਕ ਹੇਠਾਂ ਖਦੁੱ ਤੀਆਂ ਗੁੱ ਲਾਂ ਨੂੂੰ ਖਸੁੱ ਖਣ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋਣਗੇ:

● ਤਜਰਬੇ ਤੋਂ ਖਸੁੱ ਖਣ ਦੇ ਅਖਨੈੱਖੜ੍ਵੇਂ ਅੂੰ ਗ ਵਜੋਂ ਖੇਡ ਅਤੇ ਖਖਡੌਣੇ ’ਤੇ ਆਧਾਖਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਤੋਂ ਜਾਣੂ

ਹੋਣਾ

● ਖਤੂੰ ਨੋ ਖਵਕਾਸ ਟੀਖਚਆਂ ਖਵੁੱ ਚ ਖਖਡੌਣੇ ’ਤੇ ਆਧਾਖਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਨੂੂੰ ਜੋੜ੍ਨ ਲਈ ਹਨਰ ਖਵਕਖਸਤ

ਕਰਨਾ

● ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਅਤੇ ਖੇਡ ਖਕਵੇਂ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਵਜੋਂ ਖਵਕਖਸਤ ਹੂੰ ਦੇ ਹਨ, ਇਸਨੂੂੰ ਉਤਸ਼ਾਖਹਤ ਕਰਨਾ

● ਬਖਨਆਦੀ ਅਤੇ ਆਰੂੰ ਖਭਕ ਪੁੱ ਧਰ ਤੇ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਨੂੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨਾ

● ਖਖਡੌਖਣਆਂ, ਖੇਡਾਂ ਅਤੇ ਜੋੜ੍-ਤੋੜ੍ ਵਾਲੀ ਸਮੁੱ ਗਰੀ ਨਾਲ ਸੂੰ ਕਲਪਾਂ ਨੂੂੰ ਜੋੜ੍ਨਾ

● ਦੇਸੀ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਵਾਇਤੀ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਦੀ ਭੂਖਮਕਾ ਅਤੇ ਮਹੁੱ ਤਵ ਨੂੂੰ ਸਮਝਣਾ

● ਖਖਡੌਣੇ ਆਧਾਖਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਰਾਹੀਂ ਸੁੱ ਖਭਆਚਾਰਕ ਸਾਂਝ ਨੂੂੰ ਉਤਸ਼ਾਖਹਤ ਕਰਨਾ

9 Page of 37
 ● ਜਮਾਤ ਦੇ ਕਮਰੇ ਖਵੁੱ ਚ ਖਖਡੌਣੇ ਵਾਲੀ ਜਗਹਾ/ਆਪਣੇ ਆਪ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਜਗਹਾ ਬਣਾਉਣਾ

● ਘੁੱ ਟ ਲਾਗਤ ਵਾਲੀ/ਖਬਨਾਂ ਲਾਗਤ ਵਾਲੀ ਸਮੁੱ ਗਰੀ/ਸਰੋਤਾਂ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਬਣਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਖਖਡੌਣੇ ਖਤਆਰ

ਕਰਨਾ

● ਤਕਨਾਲੋ ਜੀ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਚੁੱ ਲਣ ਵਾਲੇ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਬਾਰੇ ਖਸੁੱ ਖਣਾ

ਕੋਰਸ ਦੀ ਰਪਰੇਿਾ(Slide Text) (12_3_eng_course_outline)

ਕੋਰਸ ਦੀ ਰਪਰੇਿਾ

● ਖੇਡ ਅਤੇ ਖਖਡੌਣੇ ’ਤੇ ਆਧਾਖਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਦਾ ਮਹੁੱ ਤਵ

● ਖਖਡੌਣੇ ’ਤੇ ਆਧਾਖਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਬਾਰੇ ਧਾਰਨਾ

● ਖੇਡ ’ਤੇ ਆਧਾਖਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਵਜੋਂ ਖਖਡੌਣੇ, ਖੇਡਾਂ

● ਦੇਸੀ ਅਤੇ ਰਵਾਇਤੀ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਦੀ ਭੂਖਮਕਾ

● ਖਖਡੌਣੇ ਤੇ ਆਧਾਖਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਰਾਹੀਂ ਸਖਭਆਚਾਰਕ ਸਾਂਝ ਨੂੂੰ ਉਤਸ਼ਾਖਹਤ ਕਰਨਾ

● ਬਹਭਾਸ਼ਾਈਵਾਦ ਅਤੇ ਖਖਡੌਣੇ ਤੇ ਆਧਾਖਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦਾ ਤਰੀਕਾ

● ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ ਲਈ ਖਖਡੌਣੇ ’ਤੇ ਆਧਾਖਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦਾ ਤਰੀਕਾ

● ਆਪਣੇ ਆਪ ਕਰਨ ਵਾਲੀ/ ਖਖਡੌਣੇ ਦੀ ਜਗਹਾ ਬਣਾਉਣਾ

● ਘੁੱ ਟ ਲਾਗਤ ਵਾਲੀ/ਖਬਨਾਂ ਲਾਗਤ ਵਾਲੀ ਸਮੁੱ ਗਰੀ ਅਤੇ ਸਰੋਤਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਬਣਾਏ ਜਾਣ

ਵਾਲੇ ਖਖਡੌਣੇ ਖਤਆਰ ਕਰਨਾ

● ਖਸੁੱ ਖਣ ਲਈ ਤਕਨਾਲੋ ਜੀ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਚੁੱ ਲਣ ਵਾਲੇ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨਾ

● ਜਮਾਤ ਦੇ ਕਮਖਰਆਂ ਖਵੁੱ ਚ ਖਖਡੌਣੇ ’ਤੇ ਆਧਾਖਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਨੂੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨਾ

● ਖਖਡੌਣੇ ਤੇ ਆਧਾਖਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਲਈ ਮਾਖਪਆਂ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ

ਨਿਡੌਣੇ ਤੇ ਆਧਾਨਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਿਾਲ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ

10 Page of 37
ਿੇਡ ਅਤੇ ਨਿਡੌਣੇ ’ਤੇ ਆਧਾਨਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਦਾ ਮਹੱ ਤਵ (ਵੀਡੀਓ)

(12_4_eng_importance_of_play_and_toy_based_pedagogy)

ਿੇਡ ਅਤੇ ਨਿਡੌਣੇ ’ਤੇ ਆਧਾਨਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਦਾ ਮਹੱ ਤਵ - ਕਾਪੀ (Text)

(12_5_eng_importance_of_play_and_toy_based_pedagogy_transcript)

ਿੇਡ ਅਤੇ ਨਿਡੌਣੇ ਤੇ ਆਧਾਨਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਦਾ ਮਹੱ ਤਵ - ਕਾਪੀ

ਖਪਆਰੇ ਅਖਧਆਪਕੋ, ਸਵਾਗਤ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਬਖਨਆਦੀ ਪੁੱ ਧਰ ਤੇ ਖਖਡੌਣੇ ’ਤੇ ਆਧਾਖਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਬਾਰੇ ਗੁੱ ਲ

ਕਰਨ ਜਾ ਰਹੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਇਸਨੂੂੰ ਬਚਪਨ ਦੀ ਸ਼ਰੂਆਤੀ ਦੇਖਭਾਲ ਅਤੇ ਖਸੁੱ ਖਖਆ ਲਈ ਪਛਾਣੇ ਗਏ ਖਤੂੰ ਨ ਖਵਕਾਸ ਟੀਖਚਆਂ

ਨਾਲ ਸੂੰ ਬੂੰ ਧਤ ਸੂੰ ਕਲਪਾਂ ਅਤੇ ਹਨਰਾਂ ਨੂੂੰ ਖਸੁੱ ਖਣ ਅਤੇ NIPUN ਭਾਰਤ ਖਵੁੱ ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਖਦਸ਼ਾ ਖਨਰਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਅਖਧਆਪਨ-

ਅਖਧਐਨ ਖਵੁੱ ਚ ਬਹਤ ਹੀ ਮਨੋਰੂੰ ਜਕ ਢੂੰ ਗ ਨਾਲ ਖਕਵੇਂ ਵਰਖਤਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਟੀਚੇ ਹਨ- ਟੀਚਾ-1 (ਬੁੱ ਚੇ ਚੂੰ ਗੀ

ਖਸਹਤ ਅਤੇ ਤੂੰ ਦਰਸਤੀ ਕਾਇਮ ਰੁੱ ਖਣ), ਟੀਚਾ-2 (ਬੁੱ ਚੇ ਪਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਸੂੰ ਚਾਰਕ ਬਣਨਗੇ) ਅਤੇ ਟੀਚਾ-3 (ਬੁੱ ਚੇ ਰੁੱ ਝੇ ਹੋਏ

ਖਸਖਖਆਰਥੀ ਬਣਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਆਲੇ -ਦਆਲੇ ਨਾਲ ਜੜ੍ਦੇ ਹਨ)। ਖਜਵੇਂ ਖਕ ਤਹਾਨੂੂੰ ਪਤਾ ਹੈ ਖੇਡਣਾ ਸਭ ਤੋਂ

ਮਹੁੱ ਤਵਪੂਰਨ ਤਰੀਖਕਆਂ ਖਵੁੱ ਚੋਂ ਇੁੱ ਕ ਹੈ, ਖਜਸ ਖਵੁੱ ਚ ਬੁੱ ਚੇ ਸੂੰ ਕਲਪੀ ਖਗਆਨ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਮਹੁੱ ਤਵਪੂਰਨ ਹਨਰ ਖਸੁੱ ਖਦੇ

ਹਨ। ਹਰ ਉਮਰ ਦੇ ਬੁੱ ਚੇ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਨਵੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਅਨੂੰਦ ਲੈਂ ਦੇ ਹਨ, ਜੇ ਤਸੀਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੂੰ ਲੋ ੜ੍ੀਂਦੀ ਅਤੇ

ਖਵਕਾਸ ਲਈ ਢੁੱ ਕਵੀਂ ਸਮੁੱ ਗਰੀ ਅਤੇ ਖਖਡੌਣੇ ਖਦੂੰ ਦੇ ਹੋ। ਉਹ ਖੋਜਾਂ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਖਦੂੰ ਦੇ ਹਨ।

ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਇੂੰ ਟਰਲੌ ਖਕੂੰ ਗ ਬਲਾਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਮੁੱ ਗਰੀ ਅਤੇ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਨੂੂੰ ਵੁੱ ਖ ਕਰਦੇ

ਹਨ, ਤਾਂ ਉਹ ਗਖਣਤ ਦੀ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦ ਦੇਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਖੋਜਾਂ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਖਦ ਦੀ

ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਜੋੜ੍ਨ ਵਾਲੇ ਟਕਖੜ੍ਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਸਮੁੱ ਗਰੀ ਅਤੇ

ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਨੂੂੰ ਅਲੁੱਗ-ਅਲੁੱਗ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਉਹ ਗਖਣਤ ਦੀ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਕਾਗਜ਼ ਦੇ ਜਹਾਜ਼,

ਖਕਸ਼ਤੀਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹਤ ਸਾਰੇ ਕਾਗਜ਼ ਦੇ ਖਖਡੌਣੇ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਖਸੁੱ ਖਦੇ ਹਨ ਖਕ ਇਹਨਾਂ ਨੂੂੰ ਖਕਵੇਂ ਉਡਾਇਆ

ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਪਾਣੀ ਖਵੁੱ ਚ ਖਕਵੇਂ ਚਲਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਆਪਣੀਆਂ ਬਣਾਈਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੂੰ ਦੇਖਣਾ ਪਸੂੰ ਦ ਕਰਦੇ

11 Page of 37
ਹਨ। ਇਹ ਉਹਨਾਂ ਖਵੁੱ ਚ ਆਲੋ ਚਨਾਤਮਕ ਅਤੇ ਰਚਨਾਤਮਕ ਸੋਚ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਰਾਹੀਂ ਖਸੁੱ ਖਣ

ਦੀ ਆਪਣੀ ਉਤਸਕਤਾ ਅਤੇ ਚਾਹ ਨੂੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਸੇ ਤਰਹਾਂ, ਬੁੱ ਚੇ ਬਹਤ ਕਾਖਬਲ ਮਖਹਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਦੋਂ ਉਹ

ਖਖਡੌਖਣਆਂ (ਖਾਸ ਤੌਰ ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਖੇਡਣ ਵਾਸਤੇ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਨਾਲ) ਨੂੂੰ ਤੋੜ੍ਦੇ ਜਾਂ ਵੁੱ ਖ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਖਫਰ ਵੁੱ ਖ ਕੀਤੇ

ਗਏ ਟਕਖੜ੍ਆਂ ਨਾਲ ਕੁੱ ਝ ਨਵਾਂ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਉਹਨਾਂ ਨੂੂੰ ਇਹ ਵੀ ਖਸਖਾਉਂਦਾ ਹੈ ਖਕ ਸਮੁੱ ਖਸਆਵਾਂ ਨੂੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ

ਖਕਵੇਂ ਹੁੱ ਲ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਖਕਉਂਖਕ ਉਹ ਅਖਧਆਪਕ ਦਆਰਾ ਖਬਨਾਂ/ਘੁੱ ਟ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤੇ ਆਪਣੀ ਮਰਜੀ ਨਾਲ ਖੇਡ

ਖਵੁੱ ਚ ਰੁੱ ਝੇ ਹੂੰ ਦੇ ਹਨ। ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਦੀ ਕਲਪਨਾ ਦੀ ਦਨੀਆਂ ਨੂੂੰ ਸਮਝਣ ਲਈ, ਸਾਨੂੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਖੇਡਾਂ ਦੀ ਦਨੀਆ ਅਤੇ

ਉਹਨਾਂ ਲਈ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ, ਨੂੂੰ ਸਮਝਣ ਦੀ ਲੋ ੜ੍ ਹੈ। ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਦੇ ਅਜੋਕੇ ਰੂਪ ਤੁੱ ਕ ਪਹੂੰ ਚਣ ਲਈ ਲੂੰਮਾ ਸਮਾਂ

ਲੁੱਖਗਆ ਹੈ। ਇਹ ਖਸੂੰ ਧੂ ਘਾਟੀ ਦੀ ਸਖਭਅਤਾ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਖਵੁੱ ਚ ਹੋਂਦ ਖਵੁੱ ਚ ਹਨ। ਅੁੱ ਜਕਲਹ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋ ਰਹੇ ਸਜਾਵਟੀ,

ਮਖਹੂੰ ਗੇ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਦੇ ਮਕਾਬਲੇ ਖਵੁੱ ਚ ਰਵਾਇਤੀ ਦੇਸੀ ਖਖਡੌਣੇ ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ ਸਧਾਰਨ ਸਨ ਅਤੇ ਕਦਰਤ ਤੋਂ ਪਰੇਖਰਤ ਸਨ।

ਪਰ ਹਣ ਬਹਤੇ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਕੋਲ ਵੂੰ ਨ-ਸਵੂੰ ਨੇ ਖਖਡੌਣੇ ਨਹੀਂ ਹਨ।

ਸਾਨੂੂੰ ਇਹ ਦੇਖਣ ਦੀ ਲੋ ੜ੍ ਹੈ ਖਕ ਅਸੀਂ ਇਹਨਾਂ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਅਤੇ ਖੇਡਣ ਨੂੂੰ ਜਮਾਤ ਦੇ ਕਮਰੇ ਦੇ ਮਾਹੌਲ ਖਵੁੱ ਚ ਖਕਵੇਂ ਸ਼ਾਮਲ

ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ, ਖਕਉਂਖਕ ਖੇਡਣਾ ਸਾਰੇ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਲਈ ਮਨੋਰੂੰ ਜਕ ਹੂੰ ਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਉਹਨਾਂ ਲਈ ਸਭਾਵਕ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਬੁੱ ਚੇ ਸਾਰਥਕ ਖੇਡ ਦੇ ਤਜਰਖਬਆਂ ਤੋਂ ਖਸੁੱ ਖਦੇ ਹਨ ਜਦੋਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੂੰ ਉਤੇਜਕ, ਸਮਰੁੱ ਥ ਅਤੇ ਵਧੀਆ ਢੂੰ ਗ ਨਾਲ ਖਸੁੱ ਖਣ

ਦੇ ਮਾਹੌਲ ਖਵੁੱ ਚ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਅਤੇ ਜੋੜ੍-ਤੋੜ੍ ਵਾਲੇ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਬਾਰੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਖਵੁੱ ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲਈ

ਕਾਫੀ ਸਮਾਂ ਅਤੇ ਢੁੱ ਕਵੀਂ ਜਗਹਾ ਖਦੁੱ ਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਤਸੀਂ ਬਖਨਆਦੀ ਅਤੇ ਆਰੂੰ ਖਭਕ ਪੁੱ ਧਰ ਤੇ ਖਖਡੌਣੇ ’ਤੇ ਆਧਾਖਰਤ

ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਬਾਰੇ ਖਸੁੱ ਖਣ ਦਾ ਅਨੂੰਦ ਲਵੋਗੇ ਅਤੇ ਤਹਾਡੀਆਂ ਜਮਾਤ ਦੇ ਕਮਰੇ ਦੀਆਂ ਪਰਖਕਖਰਆਵਾਂ ਲਈ ਸਾਰਥਕ

ਖਖਡੌਣੇ ਵੀ ਖਤਆਰ ਕਰੋਗੇ, ਜੋ ਤਹਾਡੇ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਨੂੂੰ ਖਸ਼ੀ ਦੇਣਗੇ।

ਇਸ ਲਈ, ਤਸੀਂ ਖਸੁੱ ਖੋਗੇ ਖਕ ਖਕਵੇਂ ਅਖਧਆਪਨ-ਅਖਧਐਨ ਬਹਤ ਆਸਾਨ ਅਤੇ ਅਨੂੰਦਮਈ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ

ਜਮਾਤ ਦੇ ਕਮਰੇ ਖਵੁੱ ਚ ਸੂੰ ਕਲਪਾਂ ਅਤੇ ਹਨਰਾਂ ਨੂੂੰ ਖਸਖਾਉਣ ਲਈ ਖਖਡੌਣੇ, ਖੇਡਾਂ ਅਤੇ ਸਮੁੱ ਗਰੀ ਨੂੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਦੇ ਹਾਂ।

ਅਖਧਆਪਨ-ਅਖਧਐਨ ਦੇ ਸਰੋਤ ਵਜੋਂ ਖਖਡੌਣੇ, ਜਮਾਤ ਦੇ ਕਮਰੇ ਦੀ ਖਸੁੱ ਖਖਆ ਖਵੁੱ ਚ ਬਦਲਾਅ ਖਲਆਉਣ ਦੀ ਸਮਰੁੱ ਥਾ

ਰੁੱ ਖਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਖਖਡੌਣੇ ਕੇਵਲ ਮਨੋਰੂੰ ਜਨ ਲਈ ਨਹੀਂ ਹੂੰ ਦੇ, ਇਹ ਬੁੱ ਚੇ ਦੇ ਸਮੁੱ ਚੇ ਖਵਕਾਸ ਖਵੁੱ ਚ ਮਹੁੱ ਤਵਪੂਰਨ ਭੂਖਮਕਾ

12 Page of 37
ਖਨਭਾਉਂਦੇ ਹਨ।

ਗਤੀਨਵਧੀ 1: ਿੁਦ ਕੋਨਸਸ ਕਰੋ (Text) (12_6_eng_activity1_try_yourself)

ਗਤੀਨਵਧੀ 1: ਬਚਪਿ ਦੇ ਨਿਡੌਨਣਆਂ/ਿੇਡਾਂ ਦੀ ਸਚੀ - ਿੁਦ ਕੋਨਸਸ ਕਰੋ

ਆਪਣੇ ਬਚਪਨ ਦੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਨੂੂੰ ਦਬਾਰਾ ਤਾਜ਼ੀਆਂ ਕਰੋ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਬਣਾਓ ਖਜਹਨਾਂ ਨਾਲ

ਤਸੀਂ ਬਚਪਨ ਖਵੁੱ ਚ ਖੇਡਦੇ ਹੂੰ ਦੇ ਸੀ।

● ਖਜਹੜ੍ੇ ਬਚਪਨ ਦੇ ਖਖਡੌਖਣਆਂ/ਖੇਡਾਂ ਨੂੂੰ ਸੂਚੀਬੁੱ ਧ ਕੀਤਾ ਖਗਆ ਹੈ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਖਗਣਤੀ ਕਰੋ।

● ਬਚਪਨ ਖਵੁੱ ਚ ਤਹਾਡੇ ਮਨਪਸੂੰ ਦ ਖਖਡੌਣ/ੇ ਖੇਡਾਂ ਖਕਹੜ੍ੀਆਂ ਸਨ?

● ਸੁੱ ਜੇ ਪਾਸੇ ਇੁੱ ਕ ਹੋਰ ਖਾਨਾ ਬਣਾਓ ਅਤੇ ਹਰੇਕ ਖਖਡੌਣੇ/ਖੇਡ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਹਨਰ/ਸੂੰ ਕਲਪ ਖਲਖੋ ਜੋ ਤਸੀਂ ਖਸੁੱ ਖਖਆ

ਹੈ/ ਖਜਸ ਖਵੁੱ ਚ ਮਹਾਰਤ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਹੈ।

ਲੜ੍ੀ ਿੰ: ਨਿਡੌਣੇ/ਿੇਡ ਦਾ ਿਾਮ ਨਿਡੌਣ/ੇ ਿੇਡ ਦੇ ਿਾਲ ਨਸੱ ਨਿਆ ਨਗਆ

ਹੁਿਰ/ਸੰ ਕਲਪ

ਿੇਡ ’ਤੇ ਆਧਾਨਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਵਜੋਂ ਨਿਡੌਣੇ, ਿੇਡਾਂ

13 Page of 37
ਿੇਡ ਤੇ ਆਧਾਨਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਵਜੋਂ ਨਿਡੌਣ,ੇ ਿੇਡਾਂ (Text)

(12_7_eng_toys_games_as_component _of_play_based_pedagogy) (605 words)

ਿੇਡ ਤੇ ਆਧਾਨਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਵਜੋਂ ਨਿਡੌਣ,ੇ ਿੇਡਾਂ

ਖੇਡਣ ਖਵੁੱ ਚ ਖਵਕਾਸ ਨਾਲ ਸੂੰ ਬੂੰ ਧਤ ਵੁੱ ਖ-ਵੁੱ ਖ ਪਖਹਲੂਆਂ - ਸਮਾਖਜਕ, ਭਾਵਨਾਤਮਕ, ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਖਹੁੱ ਲ-ਜਲ, ਬੌਖਧਕ ਅਤੇ

ਰਚਨਾਤਮਕ ਖਵੁੱ ਚ ਬੁੱ ਚੇ ਦੀ ਸਖਕਰਅ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੂੰ ਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸਵੈ-ਮਾਣ ਨੂੂੰ ਉਤਸ਼ਾਖਹਤ ਕਰਦਾ

ਹੈ। ਜਾਣੀਆਂ-ਪਛਾਣੀਆਂ ਅਤੇ ਮਨਪਸੂੰ ਦ ਵਸਤੂਆਂ ਨਾਲ ਖੇਖਡਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਖਜਹਨਾਂ ਬਾਰੇ ਬੁੱ ਚੇ ਆਪਣੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ

ਪਤਾ ਲਗਾਉਣਾ ਚਾਹੂੰ ਦੇ ਹਨ। ਨਿਡੌਣੇ ਅਨਜਹੀਆਂ ਵਸਤਆਂ ਅਤੇ ਸਾਧਿ ਹੁੰ ਦੇ ਹਿ ਨਜਹਿਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬੱ ਚੇ ਿੇਡਣ

ਵੇਲੇ ਕਰਿਾ ਪਸੰ ਦ ਕਰਦੇ ਹਿ। ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਖਖਡੌਣੇ ਤੇ ਆਧਾਖਰਤ ਪੜ੍ਾਉਣ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਖੇਡ ’ਤੇ ਆਧਾਖਰਤ

ਪੜ੍ਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕਾ ਦੇ ਅਧੀਨ ਇੁੱ ਕ ਖਹੁੱ ਸਾ ਹੈ ਖਜਸਦੀ ਖਕ ਬਖਨਆਦੀ ਅਤੇ ਆਰੂੰ ਖਭਕ ਪੁੱ ਧਰ ’ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਖਜ਼ਆਦਾ

ਖਸਫਾਖਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਖਵਗੋਟਸਕੀ (1967) ਅਨਸਾਰ ਖੇਡਣਾ ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਸੋਚ-ਖਵਚਾਰ ਦੇ ਖਵਕਾਸ ਖਵੁੱ ਚ

ਮਦਦਗਾਰ ਹੂੰ ਦਾ ਹੈ। ਖਚੂੰ ਨਹਾਂ ਅਤੇ ਸਾਧਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਰਾਹੀਂ ਮਾਨਖਸਕ ਢਾਂਚਾ ਖਤਆਰ ਹੂੰ ਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਖੇਡਣਾ ਇਸਨੂੂੰ

ਬਣਾਉਣ ਖਵੁੱ ਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਖੇਡਣਾ ਬੁੱ ਚੇ ਨੂੂੰ ਅਸਲੀ ਦਨੀਆ ਦੀਆਂ ਬੂੰ ਖਦਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਮਕਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਬੁੱ ਚੇ ਦੇ

ਆਲੇ -ਦਆਲੇ ਹੂੰ ਦੀਆਂ ਹਨ।

ਨਵੱ ਨਦਅਕ-ਨਿਡੌਣੇ ਤੋਂ ਖਸੁੱ ਖਖਆ ਦੇਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸਨੂੂੰ ਬੁੱ ਚੇ ਨੂੂੰ ਕੋਈ ਖਾਸ ਹਨਰ ਬਾਰੇ ਖਸੁੱ ਖਣ ਜਾਂ

ਖਵਕਸਤ ਕਰਨ ਖਵੁੱ ਚ ਮਦਦ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਬੁੱ ਚੇ ਲਈ ਕੋਈ ਵੀ ਚੀਜ਼ ਖਖਡੌਣਾ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਖਜਵੇਂ ਖਕ ਕਾਗਜ਼ ਜਾਂ

ਕੁੱ ਪੜ੍ੇ ਦਾ ਟਕੜ੍ਾ। ਇੁੱ ਕ ਬੁੱ ਚਾ ਕਾਗਜ਼ ਦੇ ਟਕੜ੍ੇ ਨੂੂੰ ਉਡਾਉਣ ਅਤੇ ਉਤਸਕਤਾ ਨਾਲ ਇਸਨੂੂੰ ਦੇਖਣਾ ਪਸੂੰ ਦ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਖਖਡੌਣੇ ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ ਸਾਰੇ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਨੂੂੰ ਬਹਤ ਸਾਰੀ ਖਸ਼ੀ ਦੇਣ ਖਵੁੱ ਚ ਮਦਦ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।

ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਨੂੂੰ ਕਈ ਸ਼ਰੇਣੀਆਂ ਖਵੁੱ ਚ ਸ਼ਰੇਣੀਬੁੱ ਧ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਖਜਵੇਂ ਖਕ ਖੜ੍ਕਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਖਖਡੌਣੇ, ਗੁੱ ਡੀਆਂ, ਪਰਾਚੀਨ

ਗੁੱ ਤੇ ਵਾਲੀਆਂ ਖੇਡਾਂ ਆਖਦ। ਗੁੱ ਡੀ ਦੇ ਨਾਲ ਹੋਰ ਸਮਾਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਖਖਡੌਣੇ ਖਜਵੇਂ ਖਕ ਛੋਟੇ ਰਸੋਈ ਦੇ ਬਰਤਨ ਨਾਟਕੀ ਅਤੇ

ਗੁੱ ਡੀਆਂ ਦੇ ਖੇਡ ਖਵੁੱ ਚ ਬਹਤ ਮਜ਼ੇਦਾਰ ਹੂੰ ਦੇ ਹਨ। ਕੁੱ ਝ ਖੇਡਾਂ ਖਪੁੱ ਠੂ , ਚਾਰ ਖੂੂੰ ਜੇ, ਉਪਰੋਂ ਫੜ੍ਹ ਕੇ ਘਮਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਖਜਵੇਂ

ਖਕ ਲਾਟੂ, ਭੰ ਬੀਰੀ ਆਖਦ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ । ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਨੂੂੰ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ-ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਵੁੱ ਡੀਆਂ ਜਮਾਤਾਂ ਤੁੱ ਕ ਪੜ੍ਹਾਉਣ

ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਵਜੋਂ ਵਰਖਤਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

14 Page of 37
ਖਖਡੌਣੇ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਨੂੂੰ ਆਪਣੇ ਸੁੱ ਖਭਆਚਾਰ ਨਾਲ ਜੋੜ੍ਨ ਖਵੁੱ ਚ ਵੀ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਖਵਕਾਸ ਨੂੂੰ ਤੇਜ਼ ਕਰਨ

ਖਵੁੱ ਚ ਵੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਖਾਸ ਕਰ ਜਦੋਂ ਬੁੱ ਚੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਖਖਡੌਣੇ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ।

ਸਾਰੇ ਪੁੱ ਧਰਾਂ ਲਈ ਖਖਡੌਣੇ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਖਜਵੇਂ ਖਕ, ਬਖਨਆਦੀ ਪੁੱ ਧਰ (3-8 ਸਾਲ) ਅਤੇ ਆਰੂੰ ਖਭਕ ਪੁੱ ਧਰ (8 ਤੋਂ 11

ਸਾਲ) ਅਤੇ 11 ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੁੱ ਧ ਉਮਰ ਦੇ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਲਈ ਵੀ। ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਖਜਵੇਂ-ਖਜਵੇਂ ਸਾਡੀ ਉਮਰ ਵੁੱ ਧਦੀ ਹੈ, ਖਖਡੌਣੇ ਖੇਡਾਂ

ਦੀ ਥਾਂ ਲੈ ਲੈਂ ਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਖਕ ਕੁੱ ਝ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਨੂੂੰ ਸਹਾਰੇ ਵਜੋਂ ਵਰਤ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਕਈ ਪਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਖੇਡਾਂ ਅਤੇ ਖਖਡੌਣੇ ਹੋ

ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੂੰ ਜਮਾਤ ਦੇ ਕਮਰੇ ਦੇ ਖਵੁੱ ਚ ਜਾਂ ਬਾਹਰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ ਦਾ ਮਕਸਦ ਖਸੁੱ ਖਣ ਨੂੂੰ ਹੋਰ ਸਥਾਈ ਅਤੇ

ਸਾਰਥਕ ਬਣਾਉਣਾ ਹੈ। ਨਿਡੌਣੇ ’ਤੇ ਆਧਾਨਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਦੋ ਤੋਂ ਖਤੂੰ ਨ ਸਾਲ ਦੇ ਬੁੱ ਚੇ ਤੋਂ ਸ਼ਰੂ ਹੂੰ ਦਾ ਹੈ, ਖਧਆਨ

ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਖੇਡਣ-ਕੁੱ ਦਣ ਤੋਂ ਵਸਤੂਆਂ ਨਾਲ ਖੇਡਣ ਵੁੱ ਲ ਵਧਦਾ ਹੈ ਖਕਉਂਖਕ ਬੁੱ ਚਾ ਆਪਣੀ ਕਲਪਨਾ ਤੋਂ ਖਜ਼ਆਦਾ ਖਸੁੱ ਖਣਾ

ਸ਼ਰੂ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਦੇਸੀ ਅਤੇ ਰਵਾਇਤੀ ਿੇਡਾਂ (ਅੰ ਦਰ ਅਤੇ ਬਾਹਰ)

ਖਕੁੱ ਕਲੀ-ਕਲੀਰ-ਦੀ, ਕੋਟਲਾ ਛਪਾਕੀ, ਲਕਣ ਮੀਚੀ, ਛੂਹਣ ਵਾਲੀਆ, ਘੇਰੇ ਖਵੁੱ ਚ ਖੇਡੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ, ਆਮ ਫੁੱ ਟੀ ’ਤੇ

ਖੇਡੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਅਤੇ ਕਾਰਡ ਵਾਲੀਆਂ ਖੇਡਾਂ ਅਤੇ ਖਨਯਮਾਂ ਨਾਲ ਖੇਡੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਹੋਰ ਖੇਡਾਂ 6 ਤੋਂ 11 ਸਾਲ

ਤੁੱ ਕ ਦੇ ਹਰ ਉਮਰ ਦੇ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਖਵੁੱ ਚ ਖਾਸ ਤੌਰ ਤੇ ਲੋ ਕਖਪਰਯ ਹੂੰ ਦੀਆਂ ਹਨ। ਪੂੰ ਜ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤੋਂ, ਬੁੱ ਚੇ ਆਪਣੇ ਸਾਥੀਆਂ

ਦੀ ਸੂੰ ਗਤ ਦਾ ਆਨੂੰਦ ਮਾਨਣਾ ਸ਼ਰੂ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਖਨਯਮਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨਾ ਉਹਨਾਂ ਨੂੂੰ ਸੌਖਾ ਲੁੱਗਦਾ ਹੈ ਅਤੇ

ਖੇਡਾਂ ਅਤੇ ਚਣੌਤੀਆਂ ਖਵੁੱ ਚ ਖਸ਼ੀ ਮਖਹਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਨ। 6 ਤੋਂ 8 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਬੁੱ ਚੇ ਦੂਜੇ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਨਾਲ ਖੇਡਣ ਦੀ

ਆਪਣੀ ਇੁੱ ਛਾ ਨੂੂੰ ਢਾਂਚਾਗਤ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਦੁੱ ਸਣ ਲੁੱਗਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਇਸ਼ਾਰੇ ਵਾਲੇ ਗਾਖਣਆਂ ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ ਖਜਵੇਂ ਖਕ 'ਕੋਟਲਾ

ਛਪਾਕੀ ਜੂੰ ਮੇ ਰਾਤ ਆਈ ਏ', 'ਭੂੰ ਡਾ ਭੂੰ ਡਾਰੀਆ ਖਕੂੰ ਨਾ ਕ ਭਾਰ' ਦਾ ਅਨੂੰਦ ਮਾਣਦੇ ਹਨ।

15 Page of 37
 ਇੱਥੇ ਨਦੱ ਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਉਦਾਹਰਿਾਂ ਬੱ ਚੇ ਦੇ ਸੰ ਦਰਿ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ ਲਈਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਿ। ਇਹਿਾਂ ਦਾ

ਨ਼ਿਕਰ ਇਹ ਦੱ ਸਣ ਲਈ ਕੀਤਾ ਨਗਆ ਹੈ ਨਕ ਨਸੱ ਿਣ ਿੰ ਵਧਾਉਣ ਅਤੇ ਹੋਰ ਹੁਿਰਾਂ ਅਤੇ ਯੋਗਤਾਵਾਂ ਿੰ ਨਵਕਨਸਤ

ਕਰਿ ਲਈ ਿੇਡਾਂ ਿੰ ਨਕਵੇਂ ਸਾਮਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਬਖਨਆਦੀ ਪੁੱ ਧਰ ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੂੰ ਵੁੱ ਖੋ ਵੁੱ ਖਰੀਆਂ ਗੇਂਦਾਂ, ਲੁੱਕ ਤੇ ਘੂੰ ਮਾਉਣ ਲਈ ਗੋਲ ਚੁੱ ਕਰ ਦੇ ਰੂਪ ਖਵੁੱ ਚ ਵਸਤੂ, ਸਲਾਈਡਾਂ

ਅਤੇ ਝੂਲੇ, ਉਪਰ-ਥੁੱ ਲੇ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਝੂਲਾ, ਟੁੱ ਪਣ ਲਈ ਰੁੱ ਸੀ ਦੀ ਲੋ ੜ੍ ਹੂੰ ਦੀ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਆਰੂੰ ਖਭਕ ਪੁੱ ਧਰ ਦੇ ਬੁੱ ਖਚਆਂ

ਲਈ ਲੋ ਕਖਪਰਯ ਰਵਾਇਤੀ ਭਾਰਤੀ ਖੇਡਾਂ ਹਨ - ਕੋਟਲਾ ਛਪਾਕੀ ਜੂੰ ਮੇ ਰਾਤ ਆਈ ਏ, ਜੋਟੀ ਫੜ੍ ਕੇ ਖੇਡੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ

ਖੇਡਾਂ, ਸੁੱ ਟਣਾ ਅਤੇ ਫੜ੍ਨਾ, ਖੋ-ਖੋ, ਕਬੁੱ ਡੀ, ਖਪੁੱ ਠੂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਵੀ। ਇਹ ਖੇਡਾਂ ਖਵੁੱ ਚ ਖਸਹਤ ਅਤੇ ਤੂੰ ਦਰਸਤੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ

ਸਵਾਲ ਹੁੱ ਲ ਕਰਨ ਅਤੇ ਫੇਰ-ਬਦਲ ਕਰਨ ਦੇ ਹਨਰ ਲਈ ਬਹਤ ਉਪਯੋਗੀ ਹੈ।

ਗਤੀਨਵਧੀ 2: ਆਪਣੀ ਸਮਝ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰੋ (DIKSHA ਗਤੀਖਵਧੀ)

(12_8_eng_activity2_check_your_understanding)

ਗਤੀਨਵਧੀ 2: ਆਪਣੀ ਸਮਝ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰੋ

ਹੇਠ ਨਦੱ ਤੇ ਕਥਿਾਂ ਬਾਰੇ "ਸਹੀ" ਜਾਂ "ਗ਼ਲਤ" ਦੱ ਸੋ

1. ਖਖਡੌਣੇ ਸਿਰਫ਼ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਲਈ ਹਨ (ਗ਼ਲਤ)

2. ਖਖਡੌਣੇ ਖੇਡਾਂ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੇ (ਗ਼ਲਤ)

3. ਆਪਣੇ ਆਪ ਬਣਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਖਖਡੌਣੇ, ਖਖਡੌਣੇ ਨਹੀਂ ਹੂੰ ਦੇ (ਗ਼ਲਤ)

4. ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਰਾਹੀਂ ਬੁੱ ਚੇ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਖਵਕਾਸ ਨੂੂੰ ਵਧਾਉਣਾ ਮਸ਼ਖਕਲ ਹੈ (ਗ਼ਲਤ)

5. ਅਲੁੱਗ ਅਲੁੱਗ ਤਰੀਖਕਆਂ ਨਾਲ ਖੇਡੇ ਜਾ ਸਕਣ ਵਾਲੇ ਖਖਡੌਣੇ ਲੁੱਕੜ੍ ਦੇ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ (ਗ਼ਲਤ)

6. ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਨਾਲ ਖੇਡਣਾ ਖਦਮਾਗ ਲਈ ਚੂੰ ਗਾ ਹੂੰ ਦਾ ਹੈ (ਸਹੀ)

16 Page of 37
 7. ਖਖਡੌਣੇ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਨੂੂੰ ਆਪਣੇ ਬਾਰੇ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਆਲੇ -ਦਆਲੇ ਦੀ ਦਨੀਆ ਬਾਰੇ ਖਸੁੱ ਖਣ ਖਵੁੱ ਚ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ

(ਸਹੀ)

8. ਖੇਡਣਾ ਖਸੁੱ ਖਖਆ ਨਾਲ ਸੂੰ ਬੂੰ ਧਤ ਨਹੀਂ ਹੈ (ਗ਼ਲਤ)

9. ਸੂੰ ਕਲਪਾਂ ਦੇ ਅਖਧਆਪਨ-ਅਖਧਐਨ ਲਈ ਬਣੇ ਬਣਾਏ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੂੰ ਦੀ ਹੈ (ਗ਼ਲਤ)

ਦੇਸੀ ਅਤੇ ਰਵਾਇਤੀ ਨਿਡੌਨਣਆਂ ਦੀ ਿਨਮਕਾ (Text) (12_9_eng_role_of_indigenous_traditional_toys)

(347 words)
ਦੇਸੀ ਅਤੇ ਰਵਾਇਤੀ ਨਿਡੌਨਣਆਂ ਦੀ ਿਨਮਕਾ

ਸਾਨੂੂੰ ਖਖਡੌਣੇ ’ਤੇ ਆਧਾਖਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਵੇਲੇ ਦੇਸੀ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਨੂੂੰ ਉਤਸ਼ਾਖਹਤ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋ ੜ੍

ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਨੂੂੰ ਉਹ ਸੌਖੇ ਅਤੇ ਲਾਗਤ-ਪਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਢੂੰ ਗ ਨਾਲ ਖਮਲ ਜਾਣ। ਸਕੂਲ 'ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਦੀ ਲਾਇਬਰੇਰੀ

ਜਾਂ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਦੀ ਜਗਹਾ' ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਅਖਧਆਪਨ-ਅਖਧਐਨ ਦੇ ਸਰੋਤ ਵਜੋਂ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਖਵੁੱ ਚ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ

ਨੂੂੰ ਬਦਲਣ ਦੀ ਸਮਰੁੱ ਥਾ ਹੂੰ ਦੀ ਹੈ। ਨੌਕਰੀ ਤੋਂ ਪਖਹਲਾਂ ਅਖਧਆਪਕ ਖਸੁੱ ਖਖਆ ਪਾਠਕਰਮ ਅਤੇ ਨੌਕਰੀ ਦੇ ਦੌਰਾਨ

ਅਖਧਆਪਕ ਖਸੁੱ ਖਖਆ ਪਰੋਗਰਾਮਾਂ ਖਵੁੱ ਚ, ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਦੇ ਸਰੋਤ ਵਜੋਂ ਦੇਸੀ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੀ

ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।

17 Page of 37
 ਦੇਸੀ ਨਿਡੌਨਣਆਂ ਦੀ ਚੋਣ- ਮਹੱ ਤਵਪਰਿ ਿੁਕਤੇ

ਨਿਡੌਣੇ

● ਭਾਰਤੀ ਸੁੱ ਖਭਆਚਾਰ ਅਤੇ ਰਸਮ-ਖਰਵਾਜ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦੇ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ

● ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਸੁੱ ਖਭਆਚਾਰ ਦਾ ਅੂੰ ਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਸਥਾਨਕ ਸੁੱ ਖਭਆਚਾਰ ਨਾਲ ਜੜ੍ੇ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ

● ਬੁੱ ਚੇ ਦੀ ਉਮਰ, ਖਵਕਾਸ ਅਤੇ ਸਰੁੱ ਖਖਆ ਲਈ ਢੁੱ ਕਵੇਂ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ

ਭਾਰਤ ਖਵੁੱ ਚ ਬਹਤ ਸਾਰੇ ਖਖਡੌਣੇ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਕਾਰੀਗਰ ਹਨ, ਜੋ ਰਵਾਇਤੀ ਖਖਡੌਣੇ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਖਜਹੜ੍ੇ

ਖਕ ਨਾ ਖਸਰਫ਼ ਸੁੱ ਖਭਆਚਾਰ ਨਾਲ ਸੂੰ ਬੂੰ ਧਤ ਹੂੰ ਦੇ ਹਨ, ਬਲਖਕ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਖਵੁੱ ਚ ਸਾਈਕੋਮੋਟਰ (ਖਹੁੱ ਲ-ਜਲ, ਤਾਲਮੇਲ, ਫੇਰ-

ਬਦਲ, ਖਨਪੂੰ ਨਤਾ, ਤਾਕਤ, ਗਤੀ ਨਾਲ ਜੜ੍ੇ) ਅਤੇ ਖਜ਼ੂੰ ਦਗੀ ਦੇ ਹੋਰ ਹਨਰਾਂ ਨੂੂੰ ਖਵਕਸਤ ਕਰਨ ਖਵੁੱ ਚ ਵੀ ਮਦਦ ਕਰਦੇ

ਹਨ। ਜਮਾਤ ਦੇ ਕਮਖਰਆਂ ਖਵੁੱ ਚ ਰਵਾਇਤੀ ਭਾਰਤੀ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੇਸੀ ਉਤਪਾਦਾਂ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ

ਉਪਯੋਗਤਾ ਦੀ ਨੂੂੰ ਸਲਾਹਣ ਖਵੁੱ ਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਬੁੱ ਚੇ ਵੀ ਭਾਰਤੀ ਸੁੱ ਖਭਆਚਾਰ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹ

ਆਪਣੀ ਪਛਾਣ ਤੇ ਮਾਣ ਕਰਨਾ ਸ਼ਰੂ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਪਰਖਕਖਰਆ ਦੇ ਰੂਪ ਖਵੁੱ ਚ ਹੂੰ ਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਸਦੀ

ਸ਼ਰੂਆਤ ਬਖਨਆਦੀ ਅਤੇ ਆਰੂੰ ਖਭਕ ਪੁੱ ਧਰ ਤੇ ਹੂੰ ਦੀ ਹੈ। ਦੇਸੀ ਖਖਡੌਣੇ ਲਾਗਤ-ਪਰਭਾਸਿਤ ਹੂੰ ਦੇ ਹਨ, ਖਕਉਂਖਕ ਉਹ

18 Page of 37
ਸਥਾਨਕ ਪੁੱ ਧਰ ਤੇ ਖਮਲਣ ਵਾਲੀ ਵਾਤਾਵਰਣ-ਅਨਕੂਲ ਸਮੁੱ ਗਰੀ ਤੋਂ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਖਜਵੇਂ ਖਕ ਦਰਜੀਆਂ ਕੋਲ ਬਚੇ

ਹੋਏ ਫਾਲਤੂ ਕੁੱ ਪੜ੍ੇ, ਰਖਹੂੰ ਦ-ਖੂੂੰ ਹਦ ਦੇ ਵਾਧੂ ਕਾਗਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਕਾਗਜ਼ ਦੇ ਖਖਡੌਣੇ, ਕੁੱ ਪੜ੍ੇ ਅਤੇ ਫਟੇ ਹੋਏ ਕੁੱ ਪੜ੍ੇ ਦੀਆਂ

ਗੁੱ ਡੀਆਂ/ਕਠਪਤਲੀਆਂ।

ਲੁੱਕੜ੍, ਬਾਂਸ, ਅਖਬਾਰ, ਰਖਹੂੰ ਦ-ਖੂੂੰ ਹਦ ਵਰਗੀ ਸਮੁੱ ਗਰੀ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਦੇਸੀ ਖਖਡੌਣੇ ਬਣਾਉਣ ਖਵੁੱ ਚ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ

ਅਤੇ ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਇਹ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਨੂੂੰ ਬਣਤਰ, ਰੂੰ ਗ, ਆਕਾਰ ਅਤੇ ਆਖਕਰਤੀ ਆਖਦ ਬਾਰੇ ਖਸੁੱ ਖਣ ਖਵੁੱ ਚ ਸਹਾਇਤਾ

ਕਰਦਾ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰ ਸਥਾਨਕ ਖਖਡੌਣੇ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲਾ ਬੀਜ, ਖੂੰ ਭ, ਨਾਰੀਅਲ ਦੇ ਖੋਲ, ਸਪਾਰੀ, ਖਗਰੀਆਂ ਆਖਦ ਦੀ

ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਨਾਲ ਬੁੱ ਚੇ ਅਲੁੱਗ-ਅਲੁੱਗ ਰੁੱ ਖਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਬਾਰੇ ਖਸੁੱ ਖ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਦੇਸੀ ਖਖਡੌਣੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੂੰ ਮਾਨਖਸਕ ਤੌਰ ਤੇ ਸੂੰ ਤਸ਼ਟੀ ਖਦੂੰ ਦੇ ਹਨ ਖਕਉਂਖਕ ਉਹ ਜਾਣੀਆਂ-ਪਛਾਣੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਨੂੂੰ

ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਬੁੱ ਚੇ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਉਹਨਾਂ ਨਾਲ ਜੜ੍ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਸਾਡੀਆਂ ਦੇਸੀ ਖੇਡਾਂ ਵੀ ਬਹਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹਨ

ਅਤੇ ਇਹ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਅਤੇ ਵੁੱ ਖਡਆਂ ਨੂੂੰ ਲੂੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੁੱ ਕ ਰੁੱ ਝੇ ਰੁੱ ਖਦੀਆਂ ਹਨ। ਅਖਜਹੀਆਂ ਖੇਡਾਂ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਚਸਤੀ, ਤਾਕਤ,

ਸੂੰ ਤਲਨ, ਪਰਤੀਖਬੂੰ ਬ, ਹੁੱ ਥਾਂ-ਅੁੱ ਖਾਂ ਦਾ ਤਾਲਮੇਲ, ਸਟੀਕ ਹੋਣ, ਰਣਨੀਤੀ, ਤਜਰਬੇ ਅਤੇ ਸਬਰ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸਵਾਲ

ਹੁੱ ਲ ਕਰਨ, ਫੈਸਲਾ ਲੈ ਣ ਆਖਦ ਦੇ ਹਨਰ ਨੂੂੰ ਉਤਸ਼ਾਖਹਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।

ਨਿਡੌਣੇ ’ਤੇ ਆਧਾਨਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਰਾਹੀਂ ਸੱ ਨਿਆਚਾਰਕ ਸਾਂਝ ਿੰ ਉਤਸਾਨਹਤ ਕਰਿਾ

ਨਿਡੌਣੇ ’ਤੇ ਆਧਾਨਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਰਾਹੀਂ ਬਹੁਿਾਸਾਈਵਾਦ, ਸਮਲੀਅਤ ਅਤੇ ਸੱ ਨਿਆਚਾਰਕ ਸਾਂਝ ਿੰ

ਉਤਸਾਨਹਤ ਕਰਿਾ (Text)

(12_10_eng_promoting_multilingualism_cultural_connect_through_tbp) (275 words)

ਨਿਡੌਣੇ ਤੇ ਆਧਾਨਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਰਾਹੀਂ ਬਹੁਿਾਸਾਈਵਾਦ, ਸਮਲੀਅਤ ਅਤੇ ਸੱ ਨਿਆਚਾਰਕ ਸਾਂਝ ਿੰ

ਉਤਸਾਨਹਤ ਕਰਿਾ

19 Page of 37
ਭਾਰਤ ਆਪਣੇ ਸੁੱ ਖਭਆਚਾਰ ਅਤੇ ਖਮੁੱ ਟੀ ਜਾਂ ਲੁੱਕੜ੍ ਦੇ ਬਣੇ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਜਾਂ ਸਜਾਵਟੀ ਸਮਾਨ ਦੇ ਰੂਪ ਖਵੁੱ ਚ ਸੁੱ ਖਭਆਚਾਰਕ

ਕਦਰਾਂ ਕੀਮਤਾਂ ਨੂੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਜਾਖਣਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸੁੱ ਚਮੁੱ ਚ ਦੇਸ਼ ਖਵੁੱ ਚ ਖਪਛਲੇ 5000 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਦੀ

ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਪਰੂੰ ਪਰਾ ਹੈ। ਹੜ੍ੁੱ ਪਾ ਅਤੇ ਮੋਹਨਜੋ-ਦਾਰੋ ਦੀ ਖਦਾਈ ਖਵੁੱ ਚੋਂ ਖਮਲੇ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਅਤੇ ਗੁੱ ਡੀਆਂ ਨੂੂੰ ਕਈ ਭਾਰਤੀ

ਅਜਾਇਬ ਘਰਾਂ ਖਵੁੱ ਚ ਸੂੰ ਭਾਲ ਕੇ ਰੁੱ ਖਖਆ ਖਗਆ ਹੈ ਅਤੇ ਦਬਾਰਾ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਨਕਲ ਦੇ ਰੂਪ ਖਵਚ ਨਵੇਂ ਖਖਡੌਣੇ ਵੀ ਬਣਾਏ

ਗਏ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਦੇਸੀ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਦਆਰਾ ਮਨੋਰੂੰ ਜਨ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਆਲ਼ੇ -ਦਆਲ਼ੇ ਦੀ ਦਨੀਆ ਨੂੂੰ

ਸਮਝਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਲਈ ਸਮੁੱ ਗਰੀ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ, ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਦੇ ਸਮਾਜ ਅਤੇ ਸੁੱ ਖਭਆਚਾਰਾਂ ਨੂੂੰ ਖਧਆਨ ਖਵੁੱ ਚ ਰੁੱ ਖਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ

ਹੈ। ਅਖਧਆਪਕ ਜਮਾਤ ਦੇ ਕਮਰੇ ਖਵੁੱ ਚ ਵੁੱ ਖੋ-ਵੁੱ ਖਰੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ, ਪਖਹਰਾਵੇ ਅਤੇ ਸੂੰ ਗੀਤ ਨੂੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਖਕਤਾਬਾਂ/ਵਰਕਸ਼ੀਟਾਂ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਨ ਵੇਲੇ ਜਾਂ ਬਣਾਉਣ ਵੇਲੇ, ਤਸੀਂ ਜਮਾਤ ਦੇ ਕਮਰੇ ਖਵੁੱ ਚ ਬੁੱ ਖਚਆਂ

ਦੇ ਅਲੁੱਗ-ਅਲੁੱਗ ਪਰਕਾਰ ਦੇ ਸੁੱ ਖਭਆਚਾਰ ਅਤੇ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ ਜਾਂ ਇਹਨਾਂ ਨੂੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਦੇ

ਸਕਦੇ ਹੋ। ਇਸੇ ਤਰਹਾਂ, ਖਕਸੇ ਖਾਸ ਖਵਅਕਤੀ ਖਵਸ਼ੇਸ਼ ਨੂੂੰ ਖਦਖਾਉਣ ਲਈ ਗੁੱ ਡੀਆਂ, ਕਪਖੜ੍ਆਂ, ਫਲਾਂ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੇ

ਰੂਪ ਖਵੁੱ ਚ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਨੂੂੰ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਦੇ ਪਖਰਵਾਰਾਂ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਨੂੂੰ ਦਰਸਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਜਮਾਤ ਦੇ ਕਮਰੇ ਖਵੁੱ ਚ ਬੁੱ ਖਚਆਂ

ਨੂੂੰ ਆਪਣੇ ਖਖਡੌਣੇ ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ ਖਲਆਉਣ ਅਤੇ ਇਸਨੂੂੰ ਦੂਜੇ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਨਾਲ ਸਾਂਝੀਆਂ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਖਦੁੱ ਤੀ ਜਾਣੀ

ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਅਖਜਹੇ ਉਪਰਾਲੇ ਲਈ ਹਰ ਬੁੱ ਚੇ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੂੰ ਆਪਣੇ ਸਥਾਨਕ

ਸੁੱ ਖਭਆਚਾਰ ਅਤੇ ਲੋ ਕਾਚਾਰ ਤੇ ਮਾਣ ਮਖਹਸੂਸ ਕਰਵਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰਹਾਂ ਨੁੱਚਣ ਵੇਲੇ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਲੋ ਕ

ਗੀਤ, ਨਾਚ ਅਤੇ ਰੂੰ ਗ ਮੂੰ ਚ ਦੀ ਸਮੁੱ ਗਰੀ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਦੇ ਆਪਣੇ ਖਪਛੋਕੜ੍ ਤੋਂ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤਰਹਾਂ ਅਖਧਆਪਕ

ਬਖਨਆਦੀ ਅਤੇ ਆਰੂੰ ਖਭਕ ਪੁੱ ਧਰ ਤੇ, ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਭਾਰਤੀ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਅਤੇ ਪਰੂੰ ਪਰਾਵਾਂ ਖਵੁੱ ਚ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਖਵੁੱ ਚ ਖਦਲਚਸਪੀ

ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਬਖਨਆਦੀ ਪੁੱ ਧਰ ’ਤੇ ਆਂਗਨਵਾੜ੍ੀ, ਗਤੀਖਵਧੀ ’ਤੇ ਆਧਾਖਰਤ ਅਤੇ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਤੇ ਕੇਂਖਦਰਤ ਤਰੀਕੇ

ਨੂੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਲਈ ਬੁੱ ਚੇ ਦੇ ਅਨਕੂਲ ਮਾਹੌਲ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਲੋ ੜ੍ ਹੂੰ ਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਘੁੱ ਟੋ-ਘੁੱ ਟ ਖਸੁੱ ਖਖਆ ਦੇ ਆਰੂੰ ਖਭਕ

ਪੁੱ ਧਰ ਤੁੱ ਕ ਜਾਰੀ ਰਖਹਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਬਹਤ ਹੀ ਰਸਮੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਅਖਧਆਪਨ ਅਤੇ ਅਖਧਐਨ ਛੋਟੇ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਨੂੂੰ

ਪਰੇਖਰਤ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ।

20 Page of 37
ਉਦਾਹਰਿ 1: ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਨਿਡੌਣੇ (Text) (12_11_eng_example1_toys_from_gujarat) (259 words)

ਉਦਾਹਰਿ 1: ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਨਿਡੌਣੇ

ਨ ੰ ਗਲੀ - ਰੰ ਦੀਆਂ ਗੁੱ ਡੀਆਂ

ਖਢੂੰ ਗਲੀ ਗਜਰਾਤ ਦੇ ਰਵਾਇਤੀ ਗੁੱ ਡੀ ਦੇ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਖਵੁੱ ਚੋਂ ਇੁੱ ਕ ਹੈ। ਇਹ ਕਢਾਈ ਵਾਲੇ ਕੁੱ ਪਖੜ੍ਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਰੂੂੰ ਦੀ ਬਣੀ

ਹੂੰ ਦੀ ਹੈ। ਕਈ ਖਕਸਮਾਂ ਦੇ ਵਰਤੇ ਹੋਏ ਜਾਂ ਨਵੇਂ ਕੁੱ ਪਖੜ੍ਆਂ ਨੂੂੰ ਕੁੱ ਖਟਆ ਜਾਂਦਾ

ਹੈ ਅਤੇ ਜੋ ਖਖਡੌਣਾ ਜਾਂ ਗੁੱ ਡੀ ਬਣਾਉਣੀ ਹੈ, ਉਸਦੇ ਰੂਪ ਖਵੁੱ ਚ ਇੁੱ ਕ ਖੋਖਲਾ

ਢਾਂਚਾ ਖਤਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਖਫਰ ਰੂੂੰ ਜਾਂ ਬੂਰੇ ਨਾਲ ਉਸਨੂੂੰ ਭਖਰਆ

ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕੁੱ ਪੜ੍ੇ ਦੇ ਖਖਡੌਣੇ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਪਰਖਕਖਰਆ ਸੌਖੀ ਹੈ; ਇਹਨਾਂ

ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਦਾ ਆਕਾਰ ਅਕਸਰ ਪੇਚੀਦਾ ਪਖਹਰਾਵੇ ਦੇ ਨਾਲ ਖਦਖਾਇਆ

ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਭਾਵਾਂ ਨੂੂੰ ਖਵਅਕਤ ਕਰਦੀਆਂ ਅਤੇ ਸਜੀਵ ਖਦਖ ਸਕਣ।

ਅਖਜਹੇ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਦੇ ਕੁੱ ਝ ਵੁੱ ਡੇ ਰੂਪ ਅਲੁੱਗ-ਅਲੁੱਗ ਕਠਪਤਲੀ ਨਾਚਾਂ ਖਵੁੱ ਚ ਖਦਖਾਈ ਖਦੂੰ ਦੇ ਹਨ। ਗੁੱ ਡੀ ਨੂੂੰ ਨਾਟਕ ਖੇਡਣ

ਵਾਲੀ ਜਗਹਾ ਅਤੇ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਦਆਰਾ ਖੇਡਣ ਲਈ ਵੀ ਵਰਖਤਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਖਢੂੰ ਗਲੀ ਗੁੱ ਡੀ ਦੇ ਖਖਡੌਣੇ ਹੇਠਾਂ ਖਦੁੱ ਤੇ ਹਨਰਾਂ ਨੂੂੰ

ਖਵਕਖਸਤ ਕਰਨ ਖਵੁੱ ਚ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ -

● ਰਚਨਾਤਮਕਤਾ

● ਸੂੰ ਚਾਰ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੂੰ ਖਵਅਕਤ ਕਰਨ ਦੇ ਹਨਰ

● ਸਵਾਲ ਹੁੱ ਲ ਕਰਨਾ

● ਹੁੱ ਥਾਂ ਅਤੇ ਉਂਗਲੀਆਂ ਨਾਲ ਜੜ੍ੇ ਸੂਖਮ ਹਨਰ

● ਸਮਾਖਜਕ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਹਨਰ

21 Page of 37
 ਰਸੋਈ

ਰਸੋਈ ਚੁੱ ਲਹੇ ਚੌਂਕੇ ਦੇ ਭਾਂਖਡਆਂ ਦਾ ਸਮੂਹ ਹੂੰ ਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਲੁੱਕੜ੍ ਦੇ ਬਣੇ ਹੂੰ ਦੇ ਹਨ

ਅਤੇ ਆਕਰਸ਼ਕ ਅਤੇ ਖਦਲ ਖਖੁੱ ਚਵੇਂ ਖਦਖਣ ਲਈ ਰੂੰ ਗ ਕੀਤੇ ਹੂੰ ਦੇ ਹਨ। ਇਹ

ਖਖਡੌਣੇ, ਮੁੱ ਖ ਤੌਰ ਤੇ ਪੋਲੀ ਲੁੱਕੜ੍ ਦੇ, ਤਰਖਾਣਾਂ ਦਆਰਾ ਖਤਆਰ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਇਹਨਾਂ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਨੂੂੰ ਜਮਾਤ ਦੇ ਕਮਰੇ ਖਵੁੱ ਚ ਨਾਟਕੀ ਖੇਡ ਕਾਰਨਰ ਖਵੁੱ ਚ ਵੀ

ਰੁੱ ਖਖਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਰਸੋਈ ਦੇ ਖਖਡੌਣੇ ਸੂੰ ਚਾਰ, ਸਵਾਲ ਹੁੱ ਲ ਕਰਨ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੂੰ ਖਵਅਕਤ ਕਰਨ ਦੇ ਹਨਰ

ਨੂੂੰ ਖਵਕਸਤ ਕਰਨ ਖਵੁੱ ਚ ਵੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਕੈਲੀਡੋਸਕੋਪ (ਕਈ ਤਰਹਾਂ ਦੇ ਰੰ ਗਾਂ ਅਤੇ ਰਪਾਂ ਿੰ ਨਦਿਾਉਣ ਵਾਲਾ ਨਿਡੌਣਾ)

ਕੈਲੀਡੋਸਕੋਪ ਉਹ ਖਖਡੌਣਾ ਹੂੰ ਦਾ ਹੈ ਜੋ ਗੁੱ ਤੇ, ਕੁੱ ਚ ਦੇ ਟਕਖੜ੍ਆਂ ਅਤੇ ਕੁੱ ਝ ਉਘੜ੍-ਦਘੜ੍ ਤਸਵੀਰਾਂ ਤੋਂ ਬਖਣਆ ਹੂੰ ਦਾ ਹੈ।

ਇਸ ਖਖਡੌਣੇ ਨਾਲ ਬੁੱ ਚੇ ਕਈ ਤਸਵੀਰਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਕਈ ਤਰਹਾਂ ਦੇ ਰੂੰ ਗਦਾਰ ਸਰੂਪ ਦੇਖਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਖਖਡੌਣਾ

ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਲਈ ਵਧੀਆ ਆਪਣੇ ਆਪ ਬਣਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਖਖਡੌਣੇ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ STEM (ਐੈੱਸ. ਟੀ. ਈ. ਐੈੱਮ.) ਖਖਡੌਣਾ ਵੀ

ਸਾਬਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕੈਲੀਡੋਸਕੋਪ ਇਹਨਾਂ ਖਵੁੱ ਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦਾ ਹੈ:

● ਹੁੱ ਥਾਂ-ਅੁੱ ਖਾਂ ਦਾ ਤਾਲਮੇਲ

● ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਦਾ ਖਵਕਾਸ

● ਹੁੱ ਥਾਂ ਅਤੇ ਉਂਗਲੀਆਂ ਨਾਲ ਜੜ੍ੇ ਸੂਖਮ ਹਨਰਾਂ ਦਾ ਖਵਕਾਸ

● ਰਚਨਾਤਮਕਤਾ

22 Page of 37
 ● ਆਖਕਰਤੀ ਅਤੇ ਰੂੰ ਗ ਦਾ ਸੂੰ ਕਲਪ

● ਖਲਸ਼ਕਾਰੇ ਅਤੇ ਅਪਵਰਤਨ ਦੇ ਖਵਖਗਆਨ ਦੇ ਸੂੰ ਕਲਪ

ਉਦਾਹਰਿ 2: ਕਰਿਾਟਕ ਤੋਂ ਨਿਡੌਣੇ Text) (12_12_eng_example2_toys_from_karnataka) (224

words)
ਉਦਾਹਰਿ 2: ਕਰਿਾਟਕ ਤੋਂ ਨਿਡੌਣੇ

ਅਲੱਗ-ਅਲੱਗ ਆਕਾਰ ਦੀਆਂ ਗੁੱ ਡੀਆਂ

ਅਲੁੱਗ-ਅਲੁੱਗ ਆਕਾਰ ਦੀਆਂ ਗੁੱ ਡੀਆਂ ਸੂੰ ਦਰ ਢੂੰ ਗ ਨਾਲ ਰੂੰ ਗ

ਕੀਤੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਲੁੱਕੜ੍ ਦੀਆਂ ਗੁੱ ਡੀਆਂ ਹੂੰ ਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਲੁੱਕੜ੍

ਦੀਆਂ ਬਣੀਆਂ ਹੂੰ ਦੀਆਂ ਹਨ, ਖਦਲਕਸ਼ ਅਤੇ ਆਕਰਸ਼ਕ ਖਦਖਣ ਲਈ

ਇਹਨਾਂ ਨੂੂੰ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਲਈ ਅਨਕੂਲ ਭੋਜਨ ਖਵੁੱ ਚ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਰੂੰ ਗ

ਜਾਂ ਕਦਰਤੀ ਰੂੰ ਗਾਂ ਨਾਲ ਰੂੰ ਗ ਕੀਤਾ ਹੂੰ ਦਾ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਦੀ

ਵਰਤੋਂ ਲੜ੍ੀਵਾਰ ਕਰਨ ਜਾਂ ਕਰਮ ਖਵੁੱ ਚ ਕਰਨ, ਖਗਣਤੀ ਕਰਨ, ਵੁੱ ਡੇ ਅਤੇ

ਛੋਟੇ ਦੇ ਸੂੰ ਕਲਪ, ਸਥਾਨਕ ਸੂੰ ਕਲਪ ਆਖਦ ਪੂਰਵ ਗਖਣਖਤਕ ਸੂੰ ਕਲਪਾਂ ਬਾਰੇ ਖਸੁੱ ਖਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਹ

ਹੇਠਾਂ ਖਦੁੱ ਤੇ ਹਨਰਾਂ ਨੂੂੰ ਖਵਕਸਤ ਕਰਨ ਖਵੁੱ ਚ ਵੀ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ:

● ਰਚਨਾਤਮਕਤਾ

● ਸੂੰ ਚਾਰ ਕਰਨਾ, ਖਜਵੇਂ ਗੁੱ ਡੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਕਹਾਣੀਆਂ ਬਣਾਉਣਾ

● ਸਵਾਲ ਹੁੱ ਲ ਕਰਨਾ

● ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੂੰ ਖਵਅਕਤ ਕਰਨਾ

● ਹੁੱ ਥਾਂ ਅਤੇ ਉਂਗਲੀਆਂ ਨਾਲ ਜੜ੍ੇ ਸੂਖਮ ਹਨਰ ਅਤੇ ਖਨਪੂੰ ਨਤਾ

23 Page of 37
ਕਨੜ੍ਆਂ ਵਾਲੀ ਬੁਝਾਰਤ

ਕਖੜ੍ਆਂ ਵਾਲੀ ਬਝਾਰਤ ਲੜ੍ੀਬੁੱ ਧ ਕਖੜ੍ਆਂ ਵਾਲਾ ਇੁੱ ਕ ਖਖਡੌਣਾ ਹੂੰ ਦਾ ਹੈ;

ਇਹਨਾਂ ਨੂੂੰ ਖਦਲਕਸ਼ ਅਤੇ ਆਕਰਸ਼ਕ ਖਦਖਣ ਲਈ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਲਈ ਅਨਕੂਲ ਭੋਜਨ

ਖਵੁੱ ਚ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਰੂੰ ਗ ਜਾਂ ਕਦਰਤੀ ਰੂੰ ਗਾਂ ਨਾਲ ਰੂੰ ਗ ਕੀਤਾ ਹੂੰ ਦਾ ਹੈ। ਇਸ

ਖਖਡੌਣੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਲੜ੍ੀਵਾਰਤਾ ਦੇ ਪੂਰਵ ਗਖਣਖਤਕ ਸੂੰ ਕਲਪਾਂ ਬਾਰੇ ਖਸੁੱ ਖਣ ਲਈ

ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਰੂੰ ਗ, ਆਕਾਰ ਆਖਦ ਦੀ ਸਮਝ ਦੇ ਨਾਲ

ਰਚਨਾਤਮਕਤਾ, ਸੂੰ ਚਾਰ, ਸਵਾਲ ਹੁੱ ਲ ਕਰਨ, ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੂੰ ਖਵਅਕਤ ਕਰਨ,

ਹੁੱ ਥਾਂ ਅਤੇ ਉਂਗਲੀਆਂ ਨਾਲ ਜੜ੍ੇ ਸੂਖਮ ਹਨਰਾਂ ਨੂੂੰ ਖਵਕਖਸਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਰਸੋਈ ਦੇ ਸਮਾਿ ਦੇ ਨਿਡੌਣੇ

ਰਸੋਈ ਦੇ ਸਮਾਨ ਦੇ ਖਖਡੌਣੇ ਰਸੋਈ ਦੇ ਭਾਂਖਡਆਂ

ਦਾ ਸਮੂਹ ਹੂੰ ਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਲੁੱਕੜ੍ ਦੇ ਬਣੇ ਹੂੰ ਦੇ ਹਨ

ਅਤੇ ਖਦਲਕਸ਼ ਅਤੇ ਆਕਰਸ਼ਕ ਖਦਖਣ ਲਈ

ਰੂੰ ਗ ਕੀਤੇ ਹੂੰ ਦੇ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਨੂੂੰ

ਜਮਾਤ ਦੇ ਕਮਰੇ ਖਵੁੱ ਚ ਨਾਟਕੀ ਖੇਡ ਕਾਰਨਰ

ਖਵੁੱ ਚ ਵੀ ਰੁੱ ਖਖਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਰਸੋਈ ਦੇ

ਸਮਾਨ ਦੇ ਖਖਡੌਣੇ ਹੇਠਾਂ ਖਦੁੱ ਤੇ ਹਨਰ ਖਵਕਖਸਤ

ਕਰਨ ਖਵੁੱ ਚ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ:

● ਸੂੰ ਚਾਰ ਕਰਨਾ

● ਸਵਾਲ ਹੁੱ ਲ ਕਰਨਾ

● ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੂੰ ਖਵਅਕਤ ਕਰਨਾ

● ਹੁੱ ਥਾਂ ਅਤੇ ਉਂਗਲੀਆਂ ਨਾਲ ਜੜ੍ੇ ਸੂਖਮ ਹਨਰ

24 Page of 37
 ● ਸਮਾਜਕ ਭਾਵਨਾਤਮਕ

● ਰਚਨਾਤਮਕਤਾ

ਇਸ ਲਈ ਖਖਡੌਣੇ ਸੁੱ ਖਭਆਚਾਰਾਂ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਨਾਲ ਰਲਦੇ-ਖਮਲਦੇ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਨੂੂੰ ਜੋੜ੍ਦੇ ਹਨ ਜੋ ਖਕ ਵੁੱ ਖ-ਵੁੱ ਖ ਰਾਜਾਂ

ਖਵੁੱ ਚ ਖਮਲਦੇ ਹਨ ਖਜਵੇਂ ਖਕ ਗਜਰਾਤ ਦੇ 'ਰਸੋਈ' ਦੇ ਖਖਡੌਣੇ ਅਤੇ ਕਰਨਾਟਕ ਦੇ 'ਰਸੋਈ ਦੇ ਸਮਾਨ ਦੇ ਖਖਡੌਣੇ'।

ਗਤੀਨਵਧੀ 3: ਆਪਣੇ ਨਵਚਾਰ ਸਾਂਝੇ ਕਰੋ (Text - Blog) (12_13_eng_activity3_share_your_ideas)

ਗਤੀਨਵਧੀ 3: ਆਪਣੇ ਨਵਚਾਰ ਸਾਂਝੇ ਕਰੋ

ਦੇਸੀ ਖਖਡੌਖਣਆਂ/ਖਸੁੱ ਖਣ ਲਈ ਸਮੁੱ ਗਰੀ ਬਾਰੇ ਸੋਚੋ ਜੋ ਤਹਾਡੇ ਰਾਜ/ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਤ ਪਰਦੇਸ਼ ਖਵੁੱ ਚ ਬਹਤ ਲੋ ਕਖਪਰਯ ਹਨ

ਅਤੇ ਤਸੀਂ ਵੁੱ ਖੋ-ਵੁੱ ਖਰੇ ਸੂੰ ਕਲਪਾਂ, ਹਨਰਾਂ ਆਖਦ ਨੂੂੰ ਖਸਖਾਉਣ ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਖਕਵੇਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ ਇਸ ਬਾਰੇ

ਆਪਣੇ ਖਵਚਾਰ ਸਾਂਝੇ ਕਰੋ।

ਆਪਣੇ ਆਪ ਬਣਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਨਿਡੌਣੇ

ਆਪਣੇ ਆਪ ਬਣਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਨਿਡੌਣੇ ਦੀ ਜਗਹਾ ਨਤਆਰ ਕਰਿਾ: ਕੁੱ ਝ ਅਲੱਗ ਸੋਚਣਾ ਅਤੇ ਨਤਆਰ ਕਰਿਾ

(Video) (12_14_eng_creating_a_diy_area_thinking_out_of_the_box)
ਆਪਣੇ ਆਪ ਬਣਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਨਿਡੌਣੇ ਦੀ ਜਗਹਾ ਨਤਆਰ ਕਰਿਾ: ਕੁੱ ਝ ਅਲੱਗ ਸੋਚਣਾ ਅਤੇ ਨਤਆਰ ਕਰਿਾ -

ਕਾਪੀ (Text) (12_15_eng_creating_a_diy_area_thinking_out_of_the_box_transcript)

ਆਪਣੇ ਆਪ ਬਣਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਨਿਡੌਣੇ ਦੀ ਜਗਹਾ ਨਤਆਰ ਕਰਿਾ: ਕੁੱ ਝ ਅਲੱਗ ਸੋਚਣਾ ਅਤੇ ਨਤਆਰ ਕਰਿਾ -

ਕਾਪੀ

ਆਓ ਸਮਝੀਏ ਖਕ ਖਖਡੌਣੇ ਵਾਲੀ ਜਗਹਾ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਖਕਵੇਂ ਬਣਾਈਏ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੂੰ ਖਕਵੇਂ ਖਤਆਰ ਕਰੀਏ? ਇਹ ਆਪਣੇ

ਆਪ ਖਖਡੌਣੇ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲਾ ਖੇਤਰ, ਗਖਣਤ ਜਾਂ ਖੋਜ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਤਹਾਡੀ ਖਦਲਚਸਪੀ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਖਵੁੱ ਚੋਂ ਇੁੱ ਕ ਹੈ।

ਇਸ ਜਗਹਾ ਖਵੁੱ ਚ ਖੁੱ ਲਹਾ ਸਮਾਨ, ਘੁੱ ਟ ਲਾਗਤ ਵਾਲੀ/ਖਬਨਾਂ ਖਕਸੇ ਲਾਗਤ ਵਾਲੀ ਸਮੁੱ ਗਰੀ, ਵਾਤਾਵਰਣ ਖਵੁੱ ਚੋਂ ਸਮੁੱ ਗਰੀ

25 Page of 37
ਖਜਵੇਂ ਖਕ ਸ਼ੂੰ ਕੂ, ਖਦਓਦਾਰ, ਸੁੱ ਕੇ ਪੁੱ ਤੇ, ਬੀਜ, ਖੂੰ ਭ, ਬੋਤਲ ਦੇ ਢੁੱ ਕਣ, ਢੁੱ ਕਣ, ਖਫਰਕੀਆਂ, ਕਾਗਜ਼ ਦੇ ਕੁੱ ਪ ਅਤੇ ਕਾਗਜ਼

ਦੀਆਂ ਪਲੇ ਟਾਂ ਅਤੇ ਵੁੱ ਖ-ਵੁੱ ਖ ਆਕਾਰ ਦੀਆਂ ਕੌ ਲੀਆਂ, ਗੁੱ ਤੇ ਦੇ ਡੁੱ ਬੇ, ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਦੇ ਵਰਤਣ ਵਾਲੀ ਕੈਂਚੀ, ਖਾਲੀ ਮਰਤਬਾਨ,

ਖਕਤਾਬਾਂ, ਪਾਈਪ, ਅੁੱ ਖਾਂ ਖਵੁੱ ਚ ਦਵਾਈ ਪਾਉਣ ਵਾਲੇ ਡਰਾਪਰ, ਕਈ ਤਰਹਾਂ ਦੇ ਕਾਗਜ਼, ਰਸਾਲੇ , ਵਾਧੂ ਨਰਮ ਤਾਰਾਂ ਆਖਦ

ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ।

ਇਸ ਜਗਹਾ ਖਵੁੱ ਚ ਉਮਰ ਅਤੇ ਖਵਕਾਸ ਪੁੱ ਖੋਂ ਢੁੱ ਕਵੇਂ ਰਵਾਇਤੀ ਭਾਰਤੀ ਖਖਡੌਣੇ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ, ਖਜਹਨਾਂ ਤੁੱ ਕ ਸਾਰੇ ਬੁੱ ਚੇ

ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਪਹੂੰ ਚ ਸਕਣ। ਛੋਟੇ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਦੀ ਸਰੁੱ ਖਖਆ ਨੂੂੰ ਖਧਆਨ ਖਵੁੱ ਚ ਰੁੱ ਖਦੇ ਹੋਏ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਆਕਾਰ ਖਵੁੱ ਚ ਬਹਤ

ਛੋਟੇ ਨਹੀਂ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ।

ਇਸ ਖਵੁੱ ਚ ਕੋਈ ਸੂੰ ਦੇਹ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਖਕ ਤਸੀਂ ਇਸ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਵਾਲੀ ਜਗਹਾ ਖਵੁੱ ਚ ਸਾਰੀਆਂ ਸਮੁੱ ਗਰੀਆਂ ਨੂੂੰ ਇੁੱ ਕੋ ਵਾਰ ਖਵੁੱ ਚ

ਨਹੀਂ ਰੁੱ ਖ ਸਕਦੇ, ਇਸ ਲਈ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਦੀ ਖਦਲਚਸਪੀ ਅਤੇ ਲੋ ੜ੍ ਨੂੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ ਇਹਨਾਂ ਨੂੂੰ ਬਦਲ-ਬਦਲ ਕੇ ਰੁੱ ਖਣ ਦੀ

ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਓ ਅਤੇ ਇਸ ਜਗਹਾ ਨੂੂੰ "ਮੇਰੀ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਦੀ ਜਗਹਾ" ਦਾ ਨਾਮ ਦੇਣਾ ਨਾ ਭੁੱ ਲੋ ।

ਖਫਰ ਖੁੱ ਲਹੀਆਂ ਅਲਮਾਰੀਆਂ ਤੇ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਅਤੇ ਖੁੱ ਲੀ ਸਮੁੱ ਗਰੀ/ਰੂੰ ਗ ਮੂੰ ਚ ਦੀ ਸਮੁੱ ਗਰੀ ਨੂੂੰ ਰੁੱ ਖੋ, ਖਜਹਨਾਂ ਨੂੂੰ ਬੁੱ ਚੇ ਆਸਾਨੀ

ਨਾਲ ਚੁੱ ਕ ਸਕਣ, ਜਾਂ ਤਸੀਂ ਕੁੱ ਝ ਪਰਾਣੀਆਂ ਬਾਂਸ ਤੋਂ ਬਣੀਆਂ ਟੋਕਰੀਆਂ ਜਾਂ ਪਰਾਣੇ ਗੁੱ ਤੇ ਦੇ ਡੁੱ ਖਬਆਂ ਨੂੂੰ ਵੀ ਵਰਤ ਸਕਦੇ

ਹੋ ਅਤੇ ਤਸੀਂ ਡੁੱ ਖਬਆਂ ਉੱਪਰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਖਲਖਣਾ ਖਕਵੇਂ ਭੁੱ ਲ ਸਕਦੇ ਹੋ? ਇਸ ਲਈ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਨੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਖੁੱ ਲਹੀ

ਪਈ ਸਮੁੱ ਗਰੀ, ਤਸਵੀਰਾਂ, ਡੁੱ ਖਬਆਂ ਜਾਂ ਅਲਮਾਰੀਆਂ ’ਤੇ ਖਲਖੋ ਤਾਂ ਜੋ ਬੁੱ ਚੇ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਚੁੱ ਕ ਸਕਣ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੂੰ

ਆਪਣੀ ਜਗਹਾ ਤੇ ਵਾਪਸ ਰੁੱ ਖ ਸਕਣ। ਤਸੀਂ ਬੈਠਣ ਲਈ 3 ਤੋਂ 4 ਛੋਟੇ ਗਲੀਚੇ ਵੀ ਰੁੱ ਖ ਸਕਦੇ ਹੋ, ਖਜੁੱ ਥੇ ਟੋਲੇ ਬਣਾ ਕੇ ਦੋ ਤੋਂ

ਖਤੂੰ ਨ ਬੁੱ ਚੇ ਬੈਠ ਸਕਦੇ ਹਨ ਤਅਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਕੁੱ ਝ ਖਤਆਰ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨੂੂੰ ਤਸੀਂ

ਆਪਣੇ ਆਪ ਖਖਡੌਣੇ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੀ ਜਗਹਾ ਕਖਹੂੰ ਦੇ ਹੋ ਅਤੇ ਤਹਾਨੂੂੰ ਇਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਖਖਡੌਣੇ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੀ ਜਗਹਾ

ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਦੇ ਲਈ ਬਹਤ ਹੀ ਅਨਕੂਲ ਮਾਹੌਲ ਮਤਾਖਬਕ ਬਣਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।

● ਕੁੱ ਝ ਖਖਡੌਣੇ ਜੋ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਨੇ ਬਣਾਏ ਜਾਂ ਖਤਆਰ ਕੀਤੇ ਹਨ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੂੰ ਟੂੰ ਗਣ ਲਈ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਵਾਲੀ ਜਗਹਾ ਦੇ

ਨੇੜ੍ੇ ਕੂੰ ਧਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ।

26 Page of 37
 ● ਖਕਸੇ ਚੀਜ਼ ਨੂੂੰ ਬਣਾਉਣ ਖਵੁੱ ਚ ਲੁੱਗੇ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਦੀ ਫ਼ੋਟੋ ਨੂੂੰ ਉੱਥੇ ਟੂੰ ਗੋ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਨੂੂੰ ਇਹ ਸਮਝ ਲੁੱਗੇ ਖਕ ਮੈਂ ਇਹ

ਕੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੈਂ ਇਹ ਕਰਨ ਜਾ ਖਰਹਾ ਹਾਂ।

● ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਓ ਖਕ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਵਾਲੀ ਜਗਹਾ ਖਵੁੱ ਚ ਹਰ ਚੀਜ਼ ਖੇਡਣ ਅਤੇ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਅਤੇ ਖਵਕਾਸ ਪੁੱ ਖੋਂ

ਢੁੱ ਕਵੀਂ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।

● ਕੁੱ ਝ ਖਾਸ ਰੂੰ ਗ ਮੂੰ ਚ ਦੀ ਸਮੁੱ ਗਰੀ ਰੁੱ ਖੋ ਜੋ ਬੁੱ ਚੇ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤ ਸਕਦੇ ਹਨ

● ਆਖਕਰਤੀਆਂ, ਰੂੰ ਗ ਅਤੇ ਆਕਾਰ ਦੇ ਅਨਸਾਰ ਖੁੱ ਲੀਆਂ ਪਈਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੂੰ ਖਲਖੇ ਹੋਏ ਡੁੱ ਖਬਆਂ ਜਾਂ ਟੋਕਰੀਆਂ ਖਵੁੱ ਚ

ਅਲੁੱਗ-ਅਲੁੱਗ ਰੁੱ ਖੋ।

ਇਸ ਲਈ ਕੁੱ ਝ ਅਲੁੱਗ ਸੋਚੋ ਅਤੇ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਵਾਲੀ ਜਗਹਾ ਖਤਆਰ ਕਰੋ, ਇਸ ਖਵੁੱ ਚ ਵਸਤੂਆਂ ਨੂੂੰ ਇਕੁੱ ਲੀਆਂ-ਇਕੁੱ ਲੀਆਂ

ਰੁੱ ਖੋ ਅਤੇ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਨੂੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਬਣਾਉਂਦੇ ਅਤੇ ਖਤਆਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਦੇਖ ਕੇ ਅਨੂੰਦ ਮਾਣੋ। ਪਰ ਜਦੋਂ ਵੀ ਉਹਨਾਂ ਨੂੂੰ

ਲੋ ੜ੍ ਹੋਵੇ, ਸਹਾਇਤਾ ਦੇਣ ਲਈ ਉੱਥੇ ਹੀ ਮੌਜੂਦ ਰਹੋ। ਇਸ ਲਈ ਤਸੀਂ ਇਹ ਸੋਚਣਾ ਸ਼ਰੂ ਕਰੋ ਖਕ ਤਸੀਂ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਵਾਲੀ

ਜਗਹਾ ਅਤੇ ਉਸ ਲਈ ਯੋਜਨਾ ਖਕਵੇਂ ਬਣਾਓਗੇ।

ਗਤੀਨਵਧੀ 4: ਿੁਦ ਕੋਨਸਸ ਕਰੋ (Text) (12_16_eng_activity4_try_yourself)

ਗਤੀਨਵਧੀ 4: ਨਿਡੌਨਣਆਂ ਿੰ ਸੰ ਕਲਪਾਂ ਅਤੇ ਨਸੱ ਿਣ ਪਨਰਣਾਮ ਿਾਲ ਜੋੜ੍ਿਾ - ਿੁਦ ਕੋਨਸਸ ਕਰੋ

ਹੇਠਾਂ ਖਦੁੱ ਤੀ ਖਵਸ਼ਾ ਸੂਚੀ ਖਖਡੌਖਣਆਂ, ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਖਸੁੱ ਖੇ ਜਾ ਸਕਣ ਵਾਲੇ ਸੂੰ ਕਲਪਾਂ ਅਤੇ ਸੂੰ ਬੂੰ ਧਤ ਖਸੁੱ ਖਣ

ਪਖਰਣਾਮ ਦੇ ਖਵਚਾਲੇ ਕੜ੍ੀ ਨੂੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇੁੱ ਕ ਨੂੂੰ ਤਹਾਡੇ ਲਈ ਕਰ ਕੇ ਖਦਖਾਇਆ ਖਗਆ ਹੈ। ਹੇਠ ਖਦੁੱ ਤੀਆਂ ਖਵਸ਼ਾ

ਸੂਚੀਆਂ ਨੂੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਖਸ਼ਸ਼ ਕਰੋ:

ਨਵਸ਼ਾ ਸਚੀ 1: ਕਾਗ਼ਿ ਦੇ ਨਿਡੌਣੇ

27 Page of 37
 ਨਿਡੌਣੇ ਦਾ ਿਾਮ ਸੰ ਕਲਪ/ਹੁਿਰ ਨਸੱ ਿਣ ਪਨਰਣਾਮ

ਕਾਗਜ਼ ਦੀ ਖਕਸ਼ਤੀ ਆਨਕਰਤੀ ਆਈ. ਐੈੱਲ. 3.25 (ਖਜਵੇਂ ਖਕ NIPUN ਭਾਰਤ ਖਮਸ਼ਨ ਦੇ ਖਦਸ਼ਾ-

ਖਨਰਦੇਸ਼ਾਂ ਖਵੁੱ ਚ ਖਦੁੱ ਤਾ ਖਗਆ ਹੈ) ਸਮਤਲ ਸਤਹਾ ਤੇ 3 ਪਾਸਾਰੀ

ਆਖਕਰਤੀਆਂ ਦਾ ਖਾਕਾ ਖਖੁੱ ਚ ਕੇ 2 ਪਾਸਾਰੀ ਆਖਕਰਤੀਆਂ ਦੀ ਪਛਾਣ

ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਕਾਗਜ਼ ਦਾ ਜਹਾਜ਼

ਨਕਾਬ

ਭੰ ਬੀਰੀ

ਨਵਸ਼ਾ ਸਚੀ 2: ਨਮੱ ਟੀ ਦੇ ਨਿਡੌਣੇ

ਨਿਡੌਣ/ੇ ਸਮੱ ਗਰੀ ਦਾ ਸੰ ਕਲਪ/ਹੁਿਰ ਪਰਾ ਕੀਤਾ ਨਗਆ ਨਸੱ ਿਣ ਪਨਰਣਾਮ

ਿਾਮ

ਚੀਕਣੀ ਖਮੁੱ ਟੀ

ਖੇਡਣ ਲਈ ਘਰੇ

ਖਤਆਰ ਕੀਤੀ ਗਈ

ਖਮੁੱ ਟੀ

ਨਵਸ਼ਾ ਸਚੀ 3: ਗੱ ਤਾ

28 Page of 37
 ਨਿਡੌਣੇ ਦਾ ਿਾਮ ਸੰ ਕਲਪ/ਹੁਿਰ ਪਰਾ ਕੀਤਾ ਨਗਆ ਨਸੱ ਿਣ ਪਨਰਣਾਮ

ਲਾਟੂ

ਘੜ੍ੀ

ਗੁੱ ਤੇ ਤੇ ਖੇਡੀਆਂ ਜਾਂ

ਵਾਲੀਆਂ ਖੇਡਾਂ

ਘੱ ਟ ਲਾਗਤ ਿਾਲ /ਨਬਿਾਂ ਨਕਸੇ ਲਾਗਤ ਵਾਲੀ ਸਮੱ ਗਰੀ ਅਤੇ ਸਰੋਤਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਨਿਡੌਣੇ ਬਣਾਉਣਾ: 1

(Video) (12_17a_eng_creating_toys_using_low_cost_no_cost_materials_resources)
ਘੱ ਟ ਲਾਗਤ ਿਾਲ /ਨਬਿਾਂ ਨਕਸੇ ਲਾਗਤ ਵਾਲੀ ਸਮੱ ਗਰੀ ਅਤੇ ਸਰੋਤਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਨਿਡੌਣੇ ਬਣਾਉਣਾ: 1 -

ਕਾਪੀ (Text)

(12_17b_eng_creating_toys_using_low_cost_no_cost_materials_resources_transcript)

ਘੱ ਟ ਲਾਗਤ ਿਾਲ /ਨਬਿਾਂ ਨਕਸੇ ਲਾਗਤ ਵਾਲੀ ਸਮੱ ਗਰੀ ਅਤੇ ਸਰੋਤਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਨਿਡੌਣੇ ਬਣਾਉਣਾ: 1 -

ਕਾਪੀ

ਅਨਧਆਪਕ 1: ਖਦਲਚਸਪ ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਖਖਡੌਣੇ ਅਕਸਰ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਉਪਲਬਧ ਸਮੁੱ ਗਰੀ ਖਜਵੇਂ ਖਕ ਕੁੱ ਪੜ੍ੇ, ਬੋਤਲਾਂ,

ਗੁੱ ਤੇ ਦੇ ਡੁੱ ਬੇ, ਧਾਗੇ, ਢੁੱ ਕਣ, ਜੁੱ ਤੀਆਂ ਦੇ ਡੁੱ ਬੇ, ਖਦਓਦਾਰ ਦੇ ਰੁੱ ਖ ਦਾ ਫਲ, ਟਾਹਣੀਆਂ ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਆਲੇ -ਦਆਲੇ ਖਵੁੱ ਚ

ਮੌਜੂਦ ਹੋਰ ਬਹਤ ਸਾਰੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਘਰ ਖਵੁੱ ਚ ਹੀ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਤਸੀਂ ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹੋ ਖਕ ਇਹ ਉਦੋਂ

ਹੋਵੇ ਜਦੋਂ ਤਸੀਂ ਆਪਣੇ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਲਈ ਸਥਾਨਕ ਪੁੱ ਧਰ ਤੇ ਉਪਲਬਧ ਸਰੋਤਾਂ ਨਾਲ ਖੇਡ ਸਮੁੱ ਗਰੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋ।

ਸਥਾਨਕ ਤੌਰ ਤੇ ਖਮਲਣ ਵਾਲੀ ਸਮੁੱ ਗਰੀ ਨਾਲ ਖਖਡੌਣੇ ਬਣਾਉਣਾ ਆਪਣੇ ਆਪ ਖਵੁੱ ਚ ਹੀ ਖਸ਼ੀ ਖਦੂੰ ਦਾ ਹੈ। ਬਖਨਆਦੀ

ਸਮੁੱ ਗਰੀ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਖਸਰਜਣਾਤਮਕਤਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਤਸੀਂ ਖੇਡਣ ਨੂੂੰ ਉਤਸ਼ਾਖਹਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ ਅਤੇ ਬੌਖਧਕ

ਖੇਤਰ ਸਮੇਤ ਸਾਰੇ ਖੇਤਰਾਂ ਖਵੁੱ ਚ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਦੇ ਖਵਕਾਸ ਖਵੁੱ ਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਬੁੱ ਚੇ ਦੀ ਉਮਰ, ਖਵਕਾਸ ਅਤੇ

29 Page of 37
ਰਚੀਆਂ ਦੇ ਮਤਾਖਬਕ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਢੁੱ ਕਵੇਂ ਖਖਡੌਣੇ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਆਰਖਥਕ ਤੌਰ ਤੇ ਪਛੜ੍ੇ ਸਮਾਜ ਦੇ

ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਨੂੂੰ ਵੀ ਬਰਾਬਰ ਰੁੱ ਖਣ ਲਈ ਘੁੱ ਟ ਅਤੇ ਖਬਨਾਂ ਖਕਸੇ ਲਾਗਤ ਵਾਲੀ ਸਮੁੱ ਗਰੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਖਵਸੇਸ਼ ਰੂਪ ਖਵੁੱ ਚ

ਮਹੁੱ ਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਪਲਾਸਖਟਕ ਦੀਆਂ ਬੋਤਲਾਂ, ਪਰਾਣੇ ਜੁੱ ਖਤਆਂ ਦੇ ਡੁੱ ਬੇ, ਵਰਤੇ ਗਏ ਅਤੇ ਸਾਫ ਦੂੰ ਦਾਂ ਵਾਲੇ ਬਰਸ਼ ਇਕੁੱ ਠੇ

ਕਰੋ ਅਤੇ ਤਸੀਂ ਕੀ ਸੋਚਦੇ ਹੋ? ਹੋਰ ਤਸੀਂ ਕੀ ਇਕੁੱ ਠਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ? ਪਰ ਇਹ ਸਮੁੱ ਗਰੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਬਣਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ

ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਲਈ ਬਹਤ ਵਧੀਆ ਹੂੰ ਦੀ ਹੈ, ਖਕਉਂਖਕ ਇਹ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਨੂੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਆਲੋ ਚਨਾਤਮਕ ਸੋਚ ਦੇ ਹਨਰ,

ਰਚਨਾਤਮਕਤਾ ਅਤੇ ਸਵਾਲ ਹੁੱ ਲ ਕਰਨ ਦੇ ਹਨਰ ਦੀ ਚਣੌਤੀ ਖਦੂੰ ਦੀ ਹੈ। ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਲਈ ਸਮੁੱ ਗਰੀ ਦੀ ਚੋਣ ਅਤੇ ਖਸੁੱ ਖਣ

ਦੀਆਂ ਗਤੀਖਵਧੀਆਂ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ, ਤਸੀਂ ਇਸ ਗੁੱ ਲ ਦਾ ਖਧਆਨ ਰੁੱ ਖ ਸਕਦੇ ਹੋ ਖਕ ਖਕਵੇਂ ਖਖਡੌਣੇ ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ

ਬੁੱ ਚੇ ਦੇ ਅੂੰ ਦਰ ਅਤੇ ਆਲੇ -ਦਆਲੇ ਅਤੇ ਖਤੂੰ ਨ ਖਵਕਾਸ ਟੀਖਚਆਂ ਨੂੂੰ ਖਵਕਸਤ ਕਰਨ ਖਵਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਆਉ,

ਰਖਹੂੰ ਦ-ਖੂੂੰ ਦ ਅਤੇ ਘੁੱ ਟ ਕੀਮਤ ਵਾਲੀ ਸਮੁੱ ਗਰੀ ਦੀ ਮੁੱ ਦਦ ਨਾਲ ਕੁੱ ਝ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਦੇ ਨਮੂਨੇ ਬਣਾਈਏ।

ਅਨਧਆਪਕ 2: ਸਖਤ ਸਰੀ ਅਕਾਲ ਦੋਸਤੋ, ਖਜਵੇਂ ਤਸੀਂ ਸਾਡੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਦੇ ਆਲੇ -ਦਆਲੇ ਕੋਈ ਵੀ ਅਖਜਹੀ ਸਮੁੱ ਗਰੀ

ਦੇਖੀ ਹੈ, ਕੋਈ ਵੀ ਅਖਜਹੀ ਸਮੁੱ ਗਰੀ ਖਜਸ ਦੀ ਅਸੀਂ ਦਬਾਰਾ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਖਜਵੇਂ ਖਕ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਇਹ ਕਾਗਜ਼ ਦਾ

ਰੋਲ() ਹੈ, ਜੇ ਬੁੱ ਚੇ ਇਸ ਕਾਗਜ਼ ਦੇ ਰੋਲ ਤੋਂ ਕੁੱ ਝ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੂੰ ਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਉਹ ਇਹਨਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੇ ਆਲੇ -ਦਆਲੇ ਹੋਰ

ਖਜ਼ਆਦਾ ਖੇਡਣਾ ਪਸੂੰ ਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸਮੁੱ ਗਰੀ ਨੂੂੰ ਇਕੁੱ ਠੀ ਕਰੋ ਖਜਵੇਂ ਖਕ ਅਸੀਂ ਇਹਨਾਂ ਬੋਤਲਾਂ ਦੇ ਢੁੱ ਕਣਾਂ ਨੂੂੰ ਰੂੰ ਗ ਕੀਤਾ

ਹੈ, ਇਹੋ ਖਜਹੀਆਂ ਬਹਤ ਸਾਰੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਹਨ ਖਜਹਨਾਂ ਦੀ ਇੁੱ ਕ ਵਾਰ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਸੀਂ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ

ਕੁੱ ਝ ਨਵਾਂ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।

ਇਸ ਲਈ ਤਸੀਂ ਕਾਗਜ਼ ਦੇ ਇਸ ਰੋਲ ਨਾਲ, ਤਸੀਂ ਢੁੱ ਕਣਾਂ ਦੇ ਚਾਰ ਪਹੀਏ ਲਾ ਕੇ ਇਸ ਨੂੂੰ ਗੁੱ ਡੇ ਦੇ ਰੂਪ ਦੇ ਖਵਚ ਬਣਾ

ਸਕਦੇ ਹੋ ਖਜਸਨੂੂੰ ਧਾਗਾ ਪਾ ਕੇ ਖਖੁੱ ਚ ਸਕਦੇ ਹੋ ਅਤੇ ਖੇਡਣ ਲਈ ਵਰਤ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਇਸ ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਛੋਟੀਆਂ-ਛੋਟੀਆਂ

ਗੁੱ ਲਾਂ ਖਵੁੱ ਚੋਂ ਇੁੱ ਕ ਹੈ ਖਜਹਨਾਂ ਨੂੂੰ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਖਸੁੱ ਖਖਆ ਖਵੁੱ ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਜੇ ਤਹਾਡੇ ਕੋਲ ਕਲਾ ਨੂੂੰ ਪਰਗਟ

ਕਰਨ ਲਈ ਕੋਈ ਖਵਚਾਰ ਹੈ ਤਾਂ ਅਖਜਹਾ ਕੁੱ ਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਜੋ ਤਸੀਂ ਦੋਬਾਰਾ ਨਹੀਂ ਬਣਾ ਸਕਦੇ। ਖਜਵੇਂ ਖਕ ਤਸੀਂ ਦੇਖ

ਸਕਦੇ ਹੋ, ਇਹ ਬੋਤਲ ਦੀ ਇੁੱ ਕ ਕਠਪਤਲੀ ਹੈ ਖਜਹੜ੍ੀ ਮੈਂ ਬਣਾਈ ਹੈ, ਖਜਹੜ੍ਾ ਖਕ ਕੁੱ ਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਬਸ ਬੋਤਲ ਨੂੂੰ ਇੁੱ ਕ

ਕਾਗਜ਼ ਦੇ ਨਾਲ ਢਖਕਆ ਹੈ ਅਤੇ ਦੋ ਕੂੰ ਨ, ਇੁੱ ਕ ਨੁੱਕ ਅਤੇ ਦੋ ਅੁੱ ਖਾਂ ਬਣਾ ਕੇ ਆਖਕਰਤੀ ਬਣਾਈ ਹੈ। ਖਜਵੇਂ ਖਕ ਕਹਾਣੀ ਦੇ

30 Page of 37
ਮਤਾਖਬਕ ਸਾਨੂੂੰ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਇਸ ਕਾਗਜ਼ ਦੇ ਰੋਲ ਤੋਂ ਗੋਲ ਖਚਹਰਾ ਵੀ ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ, ਇਸ ਤਰਹਾਂ ਬਹਤ ਸਾਰੀਆਂ

ਅਖਜਹੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਹਨ ਖਜਹਨਾਂ ਨੂੂੰ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਸਾਧਨ ਵਜੋਂ ਵਰਤ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਮੈਂ ਦੇਖਖਆ ਹੈ ਖਕ ਇੁੱ ਥੇ ਛੋਟੇ

ਬੁੱ ਚੇ ਹਨ ਜੋ ਖਕ ਪੂਰਵ-ਪਰਾਥਖਮਕ ਪੁੱ ਧਰ ਦੇ ਬੁੱ ਚੇ ਹਨ, ਅਸੀਂ ਇਹਨਾਂ ਨੂੂੰ ਗਤੀਖਵਧੀ ਖਦੂੰ ਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਜੋ ਇਹ ਖਗਣਤੀ ਵੀ

ਖਸੁੱ ਖ ਸਕਣ ਅਤੇ ਜੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੂੰ ਰੂੰ ਗਾਂ ਬਾਰੇ ਥੋੜ੍ਾ ਬਹਤ ਪਤਾ ਹੈ ਤਾਂ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਖਾਲੀ ਥਾਂ ਖਵੁੱ ਚ ਭਰਨ ਲਈ ਕੁੱ ਝ ਰਖਹੂੰ ਦ-

ਖੂੂੰ ਦ ਸਮੁੱ ਗਰੀ ਹੈ। ਤਸੀਂ ਚਾਹੋ ਤਾਂ ਤਸੀਂ ਵੀ ਕਝ ਅਖਜਹਾ ਵਰਤ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਇਹ ਛੋਟੇ ਬੁੱ ਚੇ ਦੀ ਗੁੱ ਡੀ ਸੀ, ਇਹ ਟੁੱ ਟੀ ਹੋਈ

ਸੀ, ਇਹ ਮੈਨੂੰ ੂ ਖਵਚਾਲੇ ਪਈ ਖਮਲੀ, ਅਸੀਂ ਇਸਨੂੂੰ ਇੁੱ ਕ ਆਧਾਰ ਦਾ ਰੂਪ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਾਂ, ਇਸ ਲਈ ਬਾਜ਼ਾਰ ਖਵੁੱ ਚੋਂ ਚੀਜ਼ਾਂ

ਖਰੀਦਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਹੂੰ ਦਾ,ਅਸੀਂ ਖਕਸੇ ਵੀ ਸਾਧਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਆਪਣੇ ਅਖਧਆਪਨ ਲਈ ਸਹਾਇਕ ਸਮੁੱ ਗਰੀ

ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਇਸ ਲਈ ਮੇਰੇ ਮਤਾਖਬਕ ਅਖਜਹਾ ਕੁੱ ਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਖਜਸ ਨੂੂੰ ਨਹੀਂ ਵਰਖਤਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਅਤੇ ਖਜਸ ਨੂੂੰ

ਰਖਹੂੰ ਦ-ਖੂੂੰ ਹਦ ਖਕਹਾ ਜਾਵੇ, ਰਖਹੂੰ ਦ-ਖੂੂੰ ਹਦ ਉਹਨਾਂ ਲਈ ਹੈ ਖਜਹੜ੍ੇ ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ। ਮੇਰੇ ਮਤਾਖਬਕ

ਕਾਗਜ਼ ਇੁੱ ਕ ਅਖਜਹਾ ਆਸਾਨ ਮਾਖਧਅਮ ਹੈ ਖਜਸ ਨਾਲ ਬੁੱ ਚੇ ਅਤੇ ਅਖਧਆਪਕ ਬੜ੍ੀ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਕੁੱ ਝ ਵੀ ਬਣਾ ਸਕਦੇ

ਹਨ। ਉਹ ਇਸ ਨਾਲ ਕੀ ਖਸਖਾਏਗਾ, ਆਪਣਾ ਤਰੀਕਾ ਬਣਾਏਗਾ ਜਾਂ ਖਫਰ ਬਚਪਨ ਦਾ ਵੇਲਾ ਯਾਦ ਕਰੋ ਤਾਂ ਸਭ ਨੂੂੰ ਯਾਦ

ਹੋਵੇਗਾ ਖਕ ਖਕਸ਼ਤੀ ਦੇ ਨਾਲ ਸਾਡਾ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਬਹਤ ਡੂੂੰ ਘਾ ਖਰਸ਼ਤਾ ਖਰਹਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਮੀਂਹ ਦੇ ਮੌਸਮ ਦੇ ਖਵੁੱ ਚ ਪਾਣੀ

ਵਖਹੂੰ ਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਬੁੱ ਚੇ ਅਲੁੱਗ-ਅਲੁੱਗ ਤਰੀਕੇ ਦੀਆਂ ਖਕਸ਼ਤੀਆਂ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਖਵੁੱ ਚ ਖੇਡਦੇ ਹਨ। ਖਕਸ਼ਤੀ

ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਖਵੁੱ ਚ ਅਸੀਂ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਨੂੂੰ ਦੁੱ ਸ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਖਕ ਦੇਖੋ ਬੁੱ ਖਚਓ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਇੁੱ ਕ ਆਇਤਕਾਰ ਹੈ, ਅਸੀਂ

ਇਸਨੂੂੰ ਇੁੱ ਕ ਵਾਰੀ ਦੂਹਰਾ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਕੀ ਬਖਣਆ, ਇਹ ਖਫਰ ਦਬਾਰਾ ਤੋਂ ਆਇਤਕਾਰ ਹੈ, ਇਸ ਦੀ ਖਕਸ਼ਤੀ

ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਜੇ ਮੈਂ ਇਸਦਾ ਇੁੱ ਕ ਖੂੂੰ ਜਾ ਫੜ੍ਹਾਂ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੂੰ ਇਸ ਤਰਹਾਂ ਹੇਠਾਂ ਨੂੂੰ ਮੋੜ੍ਾਂ, ਇਹ ਖਤਕੋਣ ਦੇ ਰੂਪ ਖਵੁੱ ਚ ਆਖਕਰਤੀ

ਖਵੁੱ ਚ ਬਣੇਗੀ, ਇਸ ਤਰਹਾਂ ਹੀ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਨੂੂੰ ਮੋੜ੍ਾਂ ਇਹ ਇੁੱ ਕ ਹੋਰ ਖਤਕੋਣ ਦੇ ਰੂਪ ਖਵੁੱ ਚ ਬਣੇਗੀ ਅਤੇ ਜੇ ਮੈਂ ਇਸਦੇ

ਥੁੱ ਲੇ ਬਚੇ ਹੋਏ ਕਾਗਜ਼ ਨੂੂੰ ਮੋੜ੍ਾਂ ਤਾਂ ਇਹ ਬੜ੍ੇ ਆਸਾਨ ਖਜਹੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਖਤਕੋਣ ਬਣ ਜਾਵੇਗੀ, ਇਹਨਾਂ ਗੁੱ ਲਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ

ਅਸੀਂ ਛੋਟੇ ਬੁੱ ਚੇ ਦੇ ਲਈ ਬਹਤ ਹੀ ਵਧੀਆ ਢੂੰ ਗ ਨਾਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਜੋ ਕੇ ਇੁੱ ਕ ਟੋਪੀ ਦੇ ਰੂਪ ਖਵੁੱ ਚ ਬਣ ਗਈ ਅਤੇ

ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਸਾਨੂੂੰ ਇਸਨੂੂੰ ਇੁੱ ਕ ਖਕਸ਼ਤੀ ਦਾ ਰੂਪ ਦੇਣਾ ਪਵੇਗਾ, ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਸੀਂ ਇਹ ਦਬਾਰਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਖਕ

ਅਸੀਂ ਇਹਨੂੂੰ ਦੂਸਰੇ ਪਾਸੇ ਤੋਂ ਖੋਲ ਸਕੀਏ ਅਤੇ ਖਫਰ ਅਸੀਂ ਇਸਨੂੂੰ ਅੂੰ ਦਰ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਵੁੱ ਲ ਮੋੜ੍ਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਖਫਰ

ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਇਸ ਤਰਹਾਂ ਦਾ ਇੁੱ ਕ ਹੋਰ ਖਤਕੋਣ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਾਂ। ਜੇ ਮੋਖੜ੍ਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਇਕ ਸੂੰ ਪੂਰਨ ਅਖਕਰਤੀ ਬਣ

31 Page of 37
ਜਾਵੇਗੀ, ਅਸੀਂ ਕਾਗਜ਼ ਦੇ ਆਕਾਰ ਅਤੇ ਖਕਸ਼ਤੀ ਦੇ ਆਕਾਰ ਦੇ ਖਹਸਾਬ ਨਾਲ, ਇਹ ਸਾਰਾ ਕੁੱ ਝ ਦਬਾਰਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।

ਅਸੀਂ ਇਸ ਨੂੂੰ ਚਲਦੇ ਪਾਣੀ ਖਵੁੱ ਚ ਛੁੱ ਡਾਂਗੇ ਅਤੇ ਇਹ ਖਕਸ਼ਤੀ ਚੁੱ ਲਦੀ ਰਹੇਗੀ, ਇਸ ਲਈ ਅਖਧਆਪਕ ਨੂੂੰ ਖਸਖਾਉਣ ਲਈ,

ਅਸੀਂ ਇਸ ਖਕਸ਼ਤੀ ਨੂੂੰ ਸੌਖੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਖਤਕੋਣ ਅਤੇ ਆਇਤਕਾਰ ਦੀ ਮੁੱ ਦਦ ਬਣਾਉਣਾ ਵੀ ਖਸਖਾ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਇਸ ਦੇ

ਵਰਗ ਹੋਣ ਬਾਰੇ ਵੀ ਅਸੀਂ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਨੂੂੰ ਥੋੜ੍ਹੀ ਖਜਹੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਸਾਡੇ ਬਚਪਨ ਨੂੂੰ ਖਕਸ਼ਤੀ

ਦੀ ਅਖਕਰਤੀ ਨਾਲ ਜੋੜ੍ ਖਰਹਾ ਹੈ। ਮੈਂ ਤਹਾਨੂੂੰ ਦੁੱ ਸਦਾ ਹੀ ਹਾਂ ਖਕ ਕਾਗਜ਼ ਨਾਲ ਅੂੰ ਕਾਂ ਦੀ ਖਗਣਤੀ ਕਰਨ ਦਾ ਇੁੱ ਕ ਬਹਤ

ਹੀ ਸਰਲ ਅਤੇ ਬਹਤ ਹੀ ਖਦਲਚਸਪ ਤਰੀਕਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਗਜ਼ ਤੋਂ ਮੈਂ ਤਹਾਨੂੂੰ ਇੁੱ ਕ ਛਾਲਾਂ ਮਾਰਨ ਵਾਲਾ ਡੁੱ ਡੂ ਬਣਾ ਕੇ

ਖਦਖਾਉਂਦਾ ਹਾਂ। ਤਸੀਂ ਇਸ ਨੂੂੰ ਬਹਤ ਵਾਰ ਦੇਖਖਆ ਹੋਵੇਗਾ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਇਸ ਛਾਲਾਂ ਮਾਰਨ ਵਾਲੇ ਡੁੱ ਡੂ ਨਾਲ ਕੀ ਕਰਦੇ

ਹਾਂ? ਸਾਨੂੂੰ ਦੂਹਰੇ ਕਾਗਜ਼ ਦਾ ਵਰਗ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਅਸੀਂ ਦੂਹਰਾ ਵਰਗਕਾਰ ਕਾਗਜ਼ ਚਾਹੂੰ ਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਮੇਰਾ ਕਖਹਣ ਦਾ

ਮਤਲਬ ਹੈ ਖਕ ਪਖਹਲਾਂ ਅਸੀਂ ਕਾਗਜ਼ ਨੂੂੰ ਦੂਹਰਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਖਫਰ ਦੂਹਰਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਸੀਂ ਇਸਦਾ ਵਰਗ

ਬਣਾਇਆ। ਇਸ ਨੂੂੰ ਦੇਖੋ, ਕਾਗਜ਼ ਨੂੂੰ ਦੂਹਰਾ ਕੀਤਾ ਖਗਆ ਅਤੇ ਖਫਰ ਵਰਗ ਬਣਾਇਆ ਖਗਆ, ਇਕ ਵਾਰੀ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ

ਵਰਗ ਨੂੂੰ ਇਸ ਤਰਹਾਂ ਦੁੱ ਬਦੇ ਹਾਂ, ਅਸੀਂ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਇਸੇ ਤਰਹਾਂ ਹੇਠਾਂ ਨੂੂੰ ਦੁੱ ਬਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਇਹ ਤਹਾਡੇ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨੂੂੰ

ਖਨਕਲ ਆਵੇਗਾ।

ਤਾਂ ਜੇ ਅਸੀਂ ਇਸ ਨੂੂੰ ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਖੋਲੀਏ ਤਾਂ ਵਰਗ ਦੀ ਆਖਕਰਤੀ ਖਵਚਾਲੇ ਵੀ ਨਜ਼ਰ ਆਵੇਗੀ, ਪਰ ਇਹ ਇੱ ਕ

ਅੂੰ ਦਰ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱ ਕ ਬਾਹਰ ਹੈ, ਅਸੀਂ ਦੋਵਾਂ ਨੂੂੰ ਖਵੁੱ ਚ ਪਾ ਖਦੂੰ ਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਬਾਹਰਲੇ ਪਾਸੇ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਕੀ ਹੈ, ਦਬਾਰਾ ਖਫਰ

ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਬਾਹਰਲੇ ਪਾਸੇ ਕਾਗਜ਼ ਹੈ। ਜੇ ਅਸੀਂ ਇਸ ਨੂੂੰ ਦੁੱ ਬੀਏ ਤਾਂ ਇਹ ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਸਾਡੇ ਵੁੱ ਲ

ਨੂੂੰ ਬਾਹਰ ਆਵੇਗਾ ਅਤੇ ਇਹ ਵਰਗ ਖਜਹੜ੍ਾ ਖਕ ਖਵਚਾਲੇ ਹੈ ਇਸ ਨੂੂੰ ਕਾਗਜ਼ ਨਾਲ ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਰੁੱ ਖਣਾ ਹੈ, ਖਕ

ਇਸ ਦੇ ਉੱਪਰ ਵਾਲਾ ਕਾਗਜ਼ ਇਸ ਨਾਲੋਂ ਅੁੱ ਧਾ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਖਹੁੱ ਸਾ ਵੀ ਇਸ ਨਾਲੋਂ ਅੁੱ ਧਾ ਹੋਵੇ, ਹਣ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਦੂਹਰਾ

ਵਰਗ ਕਾਗਜ਼ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਸੀਂ ਇਹ ਦੇਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਕੇ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਇੁੱ ਕ ਪਾਸੇ ਸਾਫ਼ ਕਾਗਜ਼ ਹੈ ਅਤੇ

ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਚਾਰ ਅਲੁੱਗ-ਅਲੁੱਗ ਖੂੂੰ ਜੇ ਹਨ। ਖੂੂੰ ਖਜਆਂ ਨੂੂੰ ਚਾਰ ਲੁੱਤਾਂ ਦੇ ਖਵੁੱ ਚ ਬਦਖਲਆ ਜਾਵੇਗਾ, ਅਸੀਂ ਇਸ ਤਰੀਕੇ

ਨਾਲ ਮੋੜ੍ਾਂਗੇ ਖਕ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਖਪਛਲੇ ਪਾਸੇ ਚਾਰ ਲੁੱਤਾਂ ਹੋਣ, ਹਣ ਇਸ ਡੁੱ ਡੂ ਦੀਆਂ ਲੁੱਤਾਂ ਵੀ ਇਹੋ ਖਜਹੀਆਂ ਹੋ ਗਈਆਂ

ਹਨ, ਜੇ ਤਸੀਂ ਖਸੁੱ ਧਾ ਦੇਖੋ ਤਹਾਨੂੂੰ ਖਚਹਰੇ ਦੇ ਖਪੁੱ ਛੇ ਖਬਲਕਲ ਖਵਚਾਲੇ ਇਕ ਖਨਸ਼ਾਨ ਖਦਖੇਗਾ। ਸਾਨੂੂੰ ਖਹੁੱ ਸਾ ਬਣਾਉਣਾ

32 Page of 37
ਪਵੇਗਾ, ਅਸੀਂ ਇਸਨੂੂੰ ਖਵਚਾਲੇ ਤੋਂ ਪਾਸੇ ਤੁੱ ਕ ਮੋੜ੍ਦੇ ਹਾਂ ਖਜਸ ਨੂੂੰ ਇਸ ਤਰਹਾਂ 90 ਖਡਗਰੀ ਬਣਾਇਆ ਖਗਆ ਹੈ, ਖਫਰ ਇੁੱ ਕ

ਆਖਕਰਤੀ ਖਦਖਾਈ ਦੇਵੇਗੀ ਅਤੇ ਖਪੁੱ ਛੇ ਖਤਕੋਣ ਖਦਖਾਈ ਦੇਵੇਗੀ, ਇਹ ਖਰਾਬ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗੀ, ਅਸੀਂ ਇਸ ਨੂੂੰ ਦੋਵੇਂ ਪਾਖਸਓਂ

ਖਵੁੱ ਚ ਪਾਵਾਂਗੇ। ਹਣ ਤਕ ਅਸੀਂ ਬੁੱ ਚੇ ਨਾਲ ਅਖਕਰਤੀ ਦੀ ਗੁੱ ਲ ਕੀਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਡੁੱ ਡੂ ਦੇ ਰੂਪ ਖਵੁੱ ਚ ਬਣੀ ਹੈ ਪਰ ਇਸ

ਦੀ ਖਵਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਹੈ ਖਕ ਇਹ ਛਾਲਾਂ ਵੀ ਮਾਰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਅਸੀਂ ਇਸ ਨੂੂੰ ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਇੁੱ ਕ ਵਾਰ ਖਪੁੱ ਛੋਂ ਖਸੁੱ ਧਾ

ਕਰਾਂਗੇ ਅਤੇ ਖਫਰ ਅਸੀਂ ਇਸ ਨੂੂੰ ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਦੂਹਰਾ ਕਰ ਕੇ ਮੋੜ੍ਾਂਗੇ। ਇੁੱ ਥੇ ਅਸੀਂ ਬੁੱ ਚੇ ਨੂੂੰ ਖਕਖਰਆ ਅਤੇ

ਪਰਤੀਖਕਖਰਆ ਦੇ ਖਵਖਗਆਨ ਬਾਰੇ ਵੀ ਦੁੱ ਸ ਸਕਦੇ ਹਾਂ, ਜਦੋਂ ਵੀ ਅਸੀਂ ਖਕਸੇ ਚੀਜ਼ ਨੂੂੰ ਹੇਠਾਂ ਨੂੂੰ ਦੁੱ ਬਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਉਹ ਮੜ੍

ਵਾਪਸ ਉਪਰ ਵੁੱ ਲ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਫੇਰ ਕੁੱ ਝ ਦੇਰ ਲਈ ਰਕ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੂੰ ਅਸੀਂ ਮੋੜ੍ ਵੀ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਇਹ ਵੀ

ਦੇਖਖਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਖਕ ਇਸ ਨੂੂੰ ਵਾਪਸ ਖਪੁੱ ਛੇ ਵੀ ਮੋਖੜ੍ਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਸੂੰ ਤਲਨ ਦੇ ਖਵੁੱ ਚ ਕੋਈ ਵੀ ਫ਼ਰਕ ਨਾ

ਆਵੇ। ਅਸੀਂ ਇਸ ਨੂੂੰ ਖਕਸੇ ਵੀ ਕਾਗਜ਼ ਤੋਂ ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ, ਅਸੀਂ ਇਸ ਨੂੂੰ ਅਖਬਾਰ ਤੋਂ ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ, ਅਸੀਂ ਇਸ ਨੂੂੰ

ਸਾਦੇ ਕਾਗਜ਼ ਤੋਂ ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ, ਹਣ ਅਸੀਂ ਇਸ ਨੂੂੰ ਖਪੁੱ ਛੇ ਤੋਂ ਖਜੂੰ ਨੀ ਵਾਰੀ ਮਰਜ਼ੀ ਦੁੱ ਬ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਜਾਂ ਖਜੂੰ ਨੀ ਵਾਰ ਅਸੀਂ

ਅੁੱ ਗੇ ਨੂੂੰ ਦੁੱ ਖਬਆ ਸੀ। ਤਾਂ ਇਸ ਦੇ ਰਾਹੀਂ ਅਸੀਂ ਬੁੱ ਚੇ ਨੂੂੰ ਜਮਾਤ ਦੇ ਖਵੁੱ ਚ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਖਗਣਤੀ ਨਾਲ ਜੋੜ੍ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।

ਸਾਨੂੂੰ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਨੂੂੰ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਲਈ ਦੋ ਡੁੱ ਡੂ ਬਣਾਉਣੇ ਪੈਣਗੇ ਅਤੇ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਨੂੂੰ ਭੁੱ ਜਣ ਲਈ ਕਹੋਗੇ ਅਤੇ ਇਸ ਖਵੁੱ ਚ ਤਸੀਂ 1

ਤੋਂ 10 ਤੁੱ ਕ ਖਗਣਤੀ ਕਰੋਗੇ ਅਤੇ ਸ਼ਰੂਆਤ ਖਵੁੱ ਚ ਤਸੀਂ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਨੂੂੰ ਹਰ ਵਾਰ ਇਹ ਕਖਹਣ ਨੂੂੰ ਕਹੋਗ।ੇ ਅਸੀਂ ਉਸ ਨੂੂੰ

ਆਪਣੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਖਵੁੱ ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।

ਘੱ ਟ ਲਾਗਤ ਨਾਲ/ਬਿਨਾਂ ਲਾਗਤ ਵਾਲੀ ਸਮੱ ਗਰੀ ਅਤੇ ਸਰੋਤਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਬਿਡੌਣੇ ਿਣਾਉਣਾ: 2 (Video)

(12_18a_eng_creating_toys_using_low_cost_no_cost_materials_resources)
ਘੱ ਟ ਲਾਗਤ ਨਾਲ/ਬਿਨਾਂ ਲਾਗਤ ਵਾਲੀ ਸਮੱ ਗਰੀ ਅਤੇ ਸਰੋਤਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਬਿਡੌਣੇ ਿਣਾਉਣਾ: 2 - ਕਾਪੀ

(Text) (12_18b_eng_creating_toys_using_low_cost_no_cost_materials_resources_transcript)
ਘੱ ਟ ਲਾਗਤ ਨਾਲ/ਬਿਨਾਂ ਲਾਗਤ ਵਾਲੀ ਸਮੱ ਗਰੀ ਅਤੇ ਸਰੋਤਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਬਿਡੌਣੇ ਿਣਾਉਣਾ: 2 - ਕਾਪੀ

ਪਰਮੋਦ ਸ਼ਰਮਾ: ਜੇ ਕੱ ਠਪੁਤਲੀਆਂ ਦੀ ਗੱ ਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਜੋ ਜੁਰਾਬਾਂ ਨਾਲ ਅਿੀਂ ਬਹੁਤ ਿਧੀਆ ਕਠਪੁਤਲੀ ਬਣਾ ਿਕਦੇ

ਹਾਂ। ਆਪਾਂ ਕੋਈ ਿੀ ਚੀਜ਼ ਨੂੰ ਕਠਪੁਤਲੀ ਬਣਾਉਣ ਸਿਚ ਿਰਤ ਿਕਦੇ ਹਾਂ। ਇਥੇ ਮੈਂ ਜੁਰਾਬਾਂ ਲਈਆਂ ਹਨ ਸਕਉਂਸਕ

ਜੁਰਾਬਾਂ ਿਾਨੂੰ ਆਰਾਮ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਘਰ ਸਿਚੋਂ ਸਮਲ ਿਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹੱ ਥ ਤੇ ਪਾ ਕੇ ਮੈ ਿੱ ਪ ਦੀ

33 Page of 37
ਕਠਪੁਤਲੀ ਬਣਾਈ ਹੈ। ਦੇਖੋ ਇਹ ਇਕ ਆਮ ਜੁਰਾਬ ਹੈ ਪਰ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਇਿਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹੱ ਥ ਸਿਚ ਪਾਇਆ ਤਾਂ ਇਹ ਗੱ ਲ

ਿੀ ਕਰ ਿਕਦੀ ਹੈ। ਇਿ ਜਗਹਾ ਤੇ ਮੈਂ ਿੱ ਪ ਦੀ ਜੀਭ ਲਗਾ ਿਕਦੀ ਹਾਂ ਅਤੇ ਇਥੇ ਉਿਦੀਆਂ ਅੱ ਖਾਂ ਲੱਗ ਿਕਦੀਆਂ ਹਨ।

ਦੇਖੋ ਇਿ ਤਰਹਾਂ ਅਿੀਂ ਸਕਿੇ ਦੀ ਿੀ ਸ਼ਕਲ ਿਧੀਆ ਬਣਾ ਿਕਦੇ ਹਾਂ; ਸਕਿੇ ਬੱ ਚੇ ਦੀ ਸ਼ਕਲ, ਸਕਿੇ ਇਿਤਰੀ ਦੀ ਸ਼ਕਲ

ਜਾਂ ਸਕਿੇ ਿੀ ਮਰਦ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਬਣਾਈ ਜਾ ਿਕਦੀ ਹੈ। ਅਤੇ ਇਿ ਿਭ ਨੂੰ ਕਠਪੁਤਲੀ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਕਲਾ ਸਕਹਾ ਜਾਂਦਾ

ਹੈ। ਹੁਣ ਹੱ ਥਾਂ ਦੀ ਬਜਾਏ ਤੁਿੀਂ ਰੂੰ ਦਾ ਇਿਤੇਮਾਲ ਿੀ ਕਰ ਿਕਦੇ ਹੋ। ਹੁਣ ਇਥੇ ਮੈਂ ਆਪਣਾ ਹੱ ਥ ਸਿਚ ਪਾਇਆ ਹੋਇਆ

ਹੈ ਤਾਂ ਿੱ ਪ ਦਾ ਮੂੰ ਹ ਨਜ਼ਰ ਆ ਸਰਹਾ ਹੈ ਪਰ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਹੱ ਥ ਕੱ ਢ ਸਲਆ ਤਾਂ ਇਥੇ ਇਕ ਛੋਟੀ ਸਜਹੀ ਗੇਂਦ ਪਾ ਕੇ ਮੈਂ ਸਚਹਰਾ

ਬਣਾ ਿਕਦੀ ਹਾਂ। ਰੂੰ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਜੁਰਾਬ ਦੇ ਸਿੱ ਚ ਪਾਓ ਦੇਖੋ ਮੈਨੰ ੂ ਤਾਂ ਇਥੇ ਇਿ ਦਾ ਨੱਕ ਬਣਦਾ ਿੀ ਨਜ਼ਰ ਆ ਸਰਹਾ ਹੈ।

ਜੇਕਰ ਇਹ ਘੱ ਟਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਪੁਰਾਣੇ ਕੱ ਪੜੇ ਦਾ ਇਿਤੇਮਾਲ ਕਰੋ। ਇਿ ਤਰਹਾਂ ਇੱ ਕ ਗੇਂਦ ਿਰਗਾ ਸਚਹਰਾ ਬਣ ਜਾਣਾ

ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਅਿੀਂ ਇਿ ਤਰਹਾਂ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਮੈਨੰ ੂ ਇਹ ਨੱਕ ਿੀ ਸਦਿਣ ਲੱਗ ਸਪਆ ਹੈ ਅਤੇ ਜੇ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਕੱ ਪੜਾ

ਿੀ ਘੱ ਟ ਸਰਹਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਤੁਿੀਂ ਅਖਬਾਰ ਿੀ ਿਰਤ ਿਕਦੇ ਹੋ, ਸਕ ਤੁਿੀਂ ਕੋਈ ਿੀ ਅਖਬਾਰ ਇਿ ਤਰਹਾਂ ਬਣਾਇਆ ਹੈ, ਸਜਿੇਂ

ਸਕ ਕਾਗਜ਼ ਦੀ ਗੇਂਦ। ਹੁਣ ਤੁਿੀਂ ਇਿ ਨੂੰ ਅੰ ਦਰ ਰੱ ਖੋ। ਇਿ ਤਰਹਾਂ ਇਿ ਦੀ ਆਸਕਿਤੀ ਨੂੰ ਦੇਖ।ੋ ਇਹ ਗਰਦਨ ਿਾਂਗ ਲੱਗ

ਰਹੀ ਹੈ। ਹੁਣ ਇਿ ਨੂੰ ਮੈਂ ਇਕ ਿੋਟੀ ਨਾਲ ਜੋੜ ਦਿਾਂਗੀ। ਇਿ ਤੇ ਅਿੀਂ ਦੋ ਅੱ ਖਾਂ ਲਗਾ ਿਕਦੇ ਹਾਂ। ਿਾਲਾਂ ਦੇ ਲਈ ਤੁਿੀਂ

ਕੋਈ ਿੀ ਪੁਰਾਣੀ ਉੱਨ ਿਰਤ ਿਕਦੇ ਹੋ। ਜੇਕਰ ਬੱ ਸਚਆਂ ਕੋਲ ਕੋਈ ਪੁਰਾਣੇ ਕੱ ਪੜੇ ਤੇ ਿਾਲ ਲੱਗੇ ਤਾਂ ਉਹ ਿੀ ਿਰਤੇ ਜਾ

ਿਕਦੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਿਰਤੋਂ ਲਈ ਿੂਤ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਿੀ ਿਰਸਤਆ ਜਾ ਿਕਦਾ ਹੈ। ਜੂਟ ਦੀ ਿਰਤੋਂ ਿੀ ਹੋ ਿਕਦੀ ਹੈ। ਸਕਿ

ਤਰਹਾਂ ਤੁਿੀਂ ਇਹ ਿੀ ਿਮਝ ਗਏ ਸਕ ਿਮੱ ਗਰੀ ਮਹੱ ਤਿਪੂਰਨ ਨਹੀਂ ਹੈ ਿਗੋਂ ਮਹੱ ਤਤਾ ਉਿ ਸਿਚਾਰ ਦੀ ਹੈ ਸਜਿ ਨਾਲ

ਤੁਿੀਂ ਕਠਪੁਤਲੀ ਸਤਆਰ ਕਰਦੇ ਹੋ। ਕਠਪੁਤਲੀ ਨੂੰ ਸਤਆਰ ਕਰਨਾ ਮਜ਼ੇਦਾਰ ਿੀ ਹੈ। ਇਿ ਨੂੰ ਦੂਹਰਾ ਕੀਤਾ, ਮੈਂ ਇਿ

ਨੂੰ ਇੱ ਕ ਿਾਰ ਸਿਰ ਮੋਸੜਆ, ਮਤਲਬ 1 ਚੌਥਾਈ ਕਾਗਜ਼ ਬਣਾ ਸਦੱ ਤਾ ਹੈ। 1 ਚੌਥਾਈ ਕਾਗਜ਼ ਸਿੱ ਚ ਅੱ ਧ ਦਾ ਸਨਸ਼ਾਨ

ਆਇਆ ਇੱ ਕ ਪਾਿੇ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਅੱ ਧਾ ਮੋੜ ਸਦੱ ਤਾ, ਇਿ ਤਰਹਾਂ ਦੂਜੇ ਪਾਿੇ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਿੀ ਮੋੜ ਸਦੱ ਤਾ ਅਤੇ ਹੁਣ ਤੁਿੀਂ ਦੇਸਖਆ

ਂ ੇ ਖੋਲਾਂਗੇ ਤਾਂ ਜੁੜੇ

ਸਕ ਦੂਹਰਾ ਕਰਕੇ 4 ਇੱ ਕੋ ਸਜਹੇ ਭਾਗ ਿਾਪਿ ਆ ਗਏ ਹਨ, ਜੇਕਰ ਅਿੀਂ ਇਿ ਨੂੰ ਉਪਰੋਂ ਕੁਝ ਐਿ

ਹੋਏ ਸਹੱ ਸਿਆਂ ਦੇ ਥੱ ਲੇ ਇੱ ਥੇ ਇੱ ਕ ਸਤਿਭੁਜ ਬਣ ਜਾਿੇਗਾ ਸਜਹੜਾ ਸਕ ਇੱ ਕ ਝੌਂਪੜੀ ਦੀ ਆਸਕਿਤੀ ਬਣਾਏਗਾ। ਅਕਿਰ ਸਜਿੇਂ

ਬੱ ਚੇ ਝੌਂਪੜੀ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ ਇਹ ਸਬਲਕੁਲ ਉਿੇ ਤਰਹਾਂ ਬਸਣਆ ਹੈ। ਇਿ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੈਂ ਝੌਂਪੜੀ ਦੀਆਂ ਕੰ ਧਾਂ ਨੂੰ ਸਪੱ ਛੇ

ਿੱ ਲ ਨੂੰ ਮੋੜ ਸਦੱ ਤਾ ਹੈ। ਦੋਨੋਂ ਪਾਸਿਆਂ ਤੋਂ ਥੱ ਲੇ ਕਾਗਜ਼ ਦਾ ਜੋੜ ਹੈ। ਮੋਸੜਆ ਹੋਇਆ ਉੱਤੇ ਿਾਨੂੰ ਦੋ ਕਾਗਜ਼ ਸਮਲ਼ੇ ਇੱ ਕ

34 Page of 37
ਨੂੰ ਅਿੀਂ ਪਸਹਲਾਂ ਸਜੰ ਨਾ ਮੋੜ ਲਿਾਂਗੇ ਅਤੇ ਇਿ ਨੂੰ ਿੜ ਸਲਆ ਅਤੇ ਦੁਬਾਰਾ ਮੋੜ ਸਦੱ ਤਾ ਹੈ। ਸਬਲਕੁਲ ਉਿੇ ਸਦਸ਼ਾ ਸਿੱ ਚ

ਦੂਜੇ ਕਾਗਜ਼ ਨੂੰ ਿੀ ਪਸਹਲਾਂ ਮੋੜੋ ਅਤੇ ਸਿਰ ਦੂਹਰਾ ਕਰ ਸਦਓ। ਇਹ ਤਰੀਕੇ ਨੂੰ ਤੁਿੀਂ ਚੁਣ ਿਕਦੇ ਹੋ ਅਤੇ ਕਠਪੁਤਲੀ

ਸਤਆਰ ਕਰ ਿਕਦੇ ਹੋ। ਕਠਪੁਤਲੀ ਸਤਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਸਕ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਕੋਈ ਬੋਤਲ ਜਾਂ ਜੁਰਾਬ ਹੀ

ਹੋਿੇ ਤੁਿੀਂ ਸਕਿੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਕਾਗਜ਼ ਨਾਲ ਿੀ ਿਧੀਆ ਬਣਾ ਿਕਦੇ ਹੋ। ਕਾਗਜ਼ ਸਮਲਣਾ ਬਹੁਤ ਅਿਾਨ ਹੈ ਪਰ ਜੇਕਰ

ਤੁਹਾਨੂੰ ਰੰ ਗੀਨ ਕਾਗਜ਼ ਸਮਲ਼ੇ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਿਧੀਆ। ਤੁਿੀਂ ਅਖ਼ਬਾਰ, ਸਕਿੇ ਰਿਾਲੇ ਦਾ ਕਾਗਜ਼ ਿੀ ਿਰਤ ਿਕਦੇ ਹੋ। ਹੁਣ

ਦੇਖੋ ਅਿੀਂ ਇਿ ਨੂੰ ਇੱ ਥੋਂ ਖੋਸਲਹਆ ਥੱ ਲੇ ਨੂੰ ਥੋੜਹਾ ਸਜਹਾ ਦਬਾਇਆ ਅਤੇ ਇਹ ਇੱ ਕ ਲੂੰਬੜੀ ਦੀ ਆਸਕਿਤੀ ਬਣ ਗਈ।

ਇਹ ਿੀ ਇੱ ਕ ਕੱ ਠਪੁਤਲੀ ਦੀ ਤਰਾਂ ਿਰਤ ਿਕਦੇ ਹੋ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਤੁਿੀਂ ਇਹਨੂੰ ਲੈ ਿਕਦੇ ਹੋ। ਤੁਿੀਂ ਕਾਂ ਨੂੰ ਬਣਾ

ਕੇ ਕਹਾਣੀ ਪੇਸ਼ ਕਰ ਿਕਦੇ ਹੋ। ਕਾਂ ਦੀ ਕਠਪੁਤਲੀ ਨੂੰ ਿੀ ਤੁਿੀਂ ਦੋ ਸਮੰ ਟ ਸਿਚ ਸਤਆਰ ਕਰ ਿਕਦੇ ਹੋ। ਇਿ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ

ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਿੀ ਮੈਂ ਦੱ ਿ ਸਦੰ ਦੀ ਹਾਂ। ਤਾਂ ਇਿਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਿਾਨੂੰ ਚੌਰਿ ਕਾਗਜ਼ ਦੀ ਲੋ ੜ ਹੈ। ਜੇ ਕਾਗਜ਼ ਚੌਰਿ ਨਹੀਂ

ਹੈ ਤਾਂ ਪਸਹਲਾਂ ਇਿ ਨੂੰ ਚੌਰਿ ਕਰ ਲਓ। ਇਹ ਕਰਨਾ ਿੀ ਆਿਾਨ ਹੈ ਛੋਟੇ ਪਾਿੇ ਨੂੰ ਿੱ ਡੇ ਪਾਿੇ ਿਲ ਰੱ ਖ ਸਦਓ ਅਤੇ

ਬਾਕੀ ਬਚੇ ਕਾਗਜ਼ ਨੂੰ ਕੱ ਟ ਸਦਓ। ਹੁਣ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਚੌਰਿ ਕਾਗਜ਼ ਬਣ ਸਗਆ ਇਿ ਨੂੰ ਆਹਮੋ -ਿਾਹਮਣੇ ਜੋੜ ਕੇ

ਤੁਿੀਂ ਦੂਹਰਾ ਕਰ ਸਦਓ। ਦੂਹਰਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਕ ਿਾਰੀ ਸਿਰ ਇਿ ਨੂੰ ਮੋੜ ਸਦਓ ਅਤੇ ਇੱ ਥੇ ਅੱ ਧ ਦਾ ਸਨਸ਼ਾਨ

ਬਣ ਜਾਿੇਗਾ। ਇੱ ਕ ਪਾਸਿਓ ਿੜਕੇ ਅੱ ਧ ਦੇ ਸਨਸ਼ਾਨ ਤਕ ਲੈ ਜਾਓ ਅਤੇ ਇਿੇ ਤਰਹਾਂ ਦੂਜੇ ਪਾਿੇ ਨੂੰ ਿੀ ਅੱ ਧ ਦੇ ਸਨਸ਼ਾਨ

ਤੱ ਕ ਸਮਲਾਓ। ਇਿ ਤਰਾਂ ਇਹ ਇਕ ਸ਼ੰ ਕੂ ਦੀ ਆਸਕਿਤੀ ਬਣ ਗਈ। ਹੁਣ ਇਹਨੂੰ ਉੱਪਰ ਿੱ ਲ ਨੂੰ ਮੋੜ ਕੇ ਸਕਸ਼ਤੀ ਦੀ

ਆਸਕਿਤੀ ਬਣ ਗਈ। ਪਰ ਬਣਾਉਣਾ ਤਾਂ ਅਿੀਂ ਇੱ ਕ ਕਾਂ ਹੈ ਚਲੋ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅਿੀਂ ਕਾਂ ਦੇ ਖੰ ਭ ਮੰ ਨ ਲੈਂ ਦੇ ਹਾਂ।

ਦੇਖੋ ਇਿ ਕਾਗਜ਼ ਨੂੰ ਅਿੀਂ ਪਸਹਲਾਂ ਦੂਹਰਾ ਕੀਤਾ ਿੀ ਤਾਂ ਇਿਨੂੰ ਸਿੱ ਧਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਿਾਨੂੰ ਦੋ ਸਤਿਭੁਜ ਸਮਲ

ਜਾਣਗੇ। ਮੂਹਰੇ ਿਾਲੇ ਨੂੰ ਥੱ ਲੇ ਨੂੰ ਦਬਾ ਸਦਓ ਹੁਣ ਿਾਡੇ ਕੋਲ ਇਕ ਉਪਰ ਅਤੇ ਦੋ ਥੱ ਲੇ ਕਾਗਜ਼ ਹਨ। ਸਤਿਭੁਜ ਨੂੰ ਦੂਹਰਾ

ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਚੁੰ ਝ ਬਣ ਜਾਿੇਗੀ। ਇਹਨਾਂ ਦੋਨਾਂ ਨੂੰ ਇੱ ਕੋ ਸਦਸ਼ਾ ਸਿੱ ਚ ਰੱ ਖੋ ਇਿ ਨੂੰ ਇੱ ਕ ਪਾਿੇ ਰੱ ਸਖਆ ਹੈ ਤਾਂ

ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਿੀ ਇਿ ਪਾਿੇ ਿੱ ਲ ਰੱ ਖੋ। ਇਕੋ ਸਦਸ਼ਾ ਸਿੱ ਚ ਰੱ ਖਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਏਥੋਂ ਇਨਹਾਂ ਦੋਨਾਂ ਨੂੰ ਦੂਹਰਾ ਕਰ ਸਦਓ ।

ਹੁਣ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਇੱ ਕ ਕਾਂ ਦੀ ਅਸਕਿਤੀ ਿਜੋਂ ਸਮਲੇ ਗਾ ਇੱ ਕ ਬਹੁਤ ਿੱ ਡਾ ਅਤੇ ਇਿ ਦੇ ਅੰ ਦਰ ਇਕ ਹਰਕਤ ਿੀ ਹੋਿੇਗੀ।

ਇਿ ਤਰਹਾਂ ਹੱ ਥ ਦੇ ਨਾਲ ਅਿੀਂ ਇਿ ਦੇ ਖੰ ਭਾਂ ਸਿੱ ਚ ਹਰਕਤ ਕਰਿਾ ਿਕਦੇ ਹਾਂ ਹੁਣ ਜੇ ਆਪਾਂ ਇਿ ਦੇ ਖੰ ਭਾਂ ਨੂੰ ਖੋਲੀਏ

ਤਾਂ ਇੱ ਥੋਂ ਦਾ ਮੂੰ ਹ ਿੀ ਖੁੱ ਲਹੇਗਾ ਤੇ ਇਹ ਇੱ ਕ ਿਧੀਆ ਸਖਡੌਣਾ ਬਣ ਸਗਆ ਹੁਣ ਦੋ ਬੱ ਸਚਆਂ ਨੂੰ ਜਮਾਤ ਦੇ ਅੰ ਦਰ ਇਹ

35 Page of 37
ਦੋਨੋਂ ਸਖਡੌਣੇ ਿੜਾ ਸਦਓ। ਹੁਣ ਇਹ ਕਹਾਣੀ ਿਭ ਨੂੰ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਸਿਰ ਆਪਾਂ ਬੱ ਸਚਆਂ ਨੂੰ ਹੀ ਕਹਾਂਗੇ ਸਕ ਚਲੋ ਇੱ ਕ

ਕਹਾਣੀ ਬਣਾਓ ਇਿ ਤਰਹਾਂ ਇਹ ਇੱ ਕ ਖੇਡਣ ਦਾ ਮਾਸਧਅਮ ਬਣ ਸਗਆ।

ਇਿ ਸਿੱ ਚ ਇਹ ਇੱ ਕ ਕਠਪੁਤਲੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਿ ਨਾਲ ਬੱ ਸਚਆਂ ਨੂੰ ਪੜਹਨ ਸਿੱ ਚ ਮਜ਼ਾ ਿੀ ਆਿੇਗਾ। ਇੱ ਕ ਇਿ ਤੋਂ ਿੀ

ਆਿਾਨ ਤਰੀਕਾ ਹੈ ਇਿ ਸਿੱ ਚ ਅਿੀਂ ਰੰ ਗੀਨ ਕਾਗਜ਼ ਦੀਆਂ ਦੋ ਪੱ ਟੀਆਂ ਬਣਾ ਲਿਾਂਗੇ। ਪੱ ਟੀ ਬਣਾਉਣ ਿਾਲਾ ਕਾਗਜ਼

ਥੋੜਹਾ ਿਖਤ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਇਿ ਲਈ ਅਿੀਂ ਪੇਿਟਲ ਕਾਗਜ਼ ਿੀ ਿਰਤ ਿਕਦੇ ਹਾਂ। ਹੁਣ ਆਹ ਪੱ ਟੀ ਨੂੰ ਅਿੀਂ ਦੂਜੀ

ਨਾਲ ਜੋੜਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਇਿ ਨੂੰ ਇਥੋਂ ਿਟੈਪਲਰ ਨਾਲ ਜੋੜ ਿੀ ਿਕਦੇ ਹਾਂ।

ਇਥੋਂ ਿਾਨੂੰ ਇਕ ਭਾਗ ਸਮਲ ਸਗਆ ਅਤੇ ਇਹਨੂੰ ਅਿੀਂ ਦੋ ਸਹੱ ਸਿਆਂ ਸਿਚ ਕੱ ਟ ਸਦੱ ਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਿ ਤਰਹਾਂ ਨਾਲ ਜੋੜ

ਦੇਿਾਂਗੀ। ਪੱ ਟੀ ਨੂੰ ਇਿ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਿਾਡੇ ਕੋਲ ਇੱ ਕ ਗੋਲਾ ਬਣ ਜਾਿੇਗਾ। ਇਿ ਤਰਹਾਂ ਇੱ ਥੇ ਇੱ ਕ

ਅੰ ਡਾਕਾਰ ਆਸਕਿਤੀ ਬਣ ਗਈ। ਗੋਲੇ ਨੂੰ ਜੇ ਇਿ ਤਰਹਾਂ ਜੋੜ ਦਈਏ ਤਾਂ ਇੱ ਕ ਪੰ ਛੀ ਦਾ ਆਕਾਰ ਿਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ।

ਚਲੋ ਇਿਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਇਹ ਬਸਚਆ ਹੋਇਆ ਟੁਕੜਾ ਹੈ ਜੇਕਰ ਅਿੀਂ ਇਿਨੂੰ 3 ਸਿੱ ਚ ਮੋੜਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਇਹ ਇੱ ਕ

ਲੱਤਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਸਿੱ ਚ ਕੰ ਮ ਕਰੇਗਾ। ਇਹ ਅਿੀਂ ਇਿਨੂੰ ਸਤੰ ਨ ਿਾਰ ਮੋੜ ਸਦੱ ਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅਿੀਂ ਇਿਨੂੰ ਹੇਠਾਂ ਜੋੜ ਿਕਦੇ ਹਾਂ

ਸਜੱ ਥੇ ਲੱਤਾਂ ਹਨ, ਇਿ ਲਈ ਿਾਨੂੰ ਇੱ ਕ ਆਸਕਿਤੀ ਸਮਲੀ ਹੈ ਸਜਿ ਨੂੰ ਅਿੀਂ ਪੰ ਛੀ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਕਸਹ ਿਕਦੇ ਹਾਂ। ਇਿ ਸਿੱ ਚ

ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਤਰੀਕਾ ਪਤਾ ਲੱਗ ਸਗਆ ਹੈ ਤਾਂ ਜੇਕਰ ਤੁਿੀਂ ਸਕਿੇ ਿੀ ਰੰ ਗ ਦਾ ਕਾਲਾ ਬਣਾਇਆ ਹੈ ਤਾਂ ਤੁਿੀਂ ਕਾਂ

ਬਣ ਗਏ ਹੋ, ਜੇਕਰ ਤੁਿੀਂ ਹਰੇ ਰੰ ਗ ਦਾ ਬਣਾਇਆ ਹੈ ਤਾਂ ਤੁਿੀਂ ਤੋਤਾ ਬਣ ਗਏ ਹੋ ਅਤੇ ਜੇਕਰ ਤੁਿੀਂ ਰੰ ਗੀਨ ਬਣਾਇਆ

ਹੈ ਤਾਂ ਤੁਿੀਂ ਿੋਟੋ ਬਣ ਗਏ ਹੋ। ਪੇਪਰ ਿਰਕ ਸਿੱ ਚ ਇੱ ਕ। ਇਿਦਾ ਇਹ ਿੀ ਿਾਇਦਾ ਹੈ ਸਕ ਤੁਿੀਂ ਇੱ ਕ ਿਾਰ ਸਿੱ ਚ ਇੱ ਕ

ਤੋਂ ਿੱ ਧ ਬਣਾ ਿਕਦੇ ਹੋ। ਹੁਣ ਸਜਿੇਂ ਮੈਂ ਇਿ ਦੇ ਉੱਪਰ ਖੰ ਭ ਬਣਾਉਣੇ ਹਨ, ਚੁੰ ਝ ਬਣਾਉਣੀ ਹੈ, ਹੁਣ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਖੰ ਭ

ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇੱ ਕ ਆਿਾਨ ਸਜਹਾ ਤਰੀਕਾ ਦੱ ਿ ਰਹੀ ਹਾਂ, ਸਜਿ ਸਿੱ ਚ ਦੇਖਦੇ ਹਾਂ ਸਕ ਸਕੰ ਨਾ ਿੱ ਡਾ ਖੰ ਭ ਹੈ। ਤਾਂ ਪੂਰੇ

ਿਰੀਰ ਦੇ ਸਹਿਾਬ ਨਾਲ ਅਿੀਂ ਇਿ ਦੇ ਖੰ ਭ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਲਿਾਂਗੇ ਕਾਗ਼ਜ਼ ਉੱਤੇ ਪਸਹਲਾਂ ਖੰ ਭ ਉਕੇਰਕੇ ਸਿਰ ਅਿੀਂ ਉਿਨੂੰ

ਕੱ ਟ ਲਿਾਂਗੇ। ਆਹ ਦੇਖੋ ਇੱ ਕ ਿਾਰ ਦੋ ਖੰ ਭ ਬਣ ਗਏ ਸਜੰ ਨੀਆ ਤਸਹਆਂ ਕਾਗਜ਼ ਦੀਆਂ ਹੋਣਗੀਆਂ ਉੱਨੇ ਿੱ ਧ ਤੁਿੀਂ ਖੰ ਭ

ਬਣਾ ਿਕਦੇ ਹੋ। ਹੁਣ ਇਿ ਨੂੰ ਅਿੀਂ ਏਥੇ ਿਟੈਪਲਰ ਨਾਲ ਜੋੜ ਲਿਾਂਗੇ ਹੁਣ ਿਾਰੀ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਚੁੰ ਝ ਦੀ ਸਕਉਂਸਕ ਅਿੀਂ

ਚੁੰ ਝ ਨੂੰ ਕਾਲਾ ਨਹੀਂ ਬਣਾ ਿਕਦੇ ਤਾਂ ਅਿੀਂ ਹੋਰ ਰੰ ਗ ਦੀ ਿਰਤੋਂ ਕਰਾਂਗੇ। ਇਿ ਲਈ ਿੀ ਅਿੀਂ ਪਸਹਲਾਂ ਕਾਗਜ਼ ਨੂੰ ਦੂਹਰਾ

ਕਰਾਂਗੇ ਿੇਰ ਸਤਿਭੁਜ ਸਿਚ ਕੱ ਟ ਲਿਾਂਗੇ। ਹੁਣ ਜੇ ਿਾਨੂੰ ਇੱ ਕ ਤਿਿੀਰ ਸਦਖਾਉਣੀ ਹੈ ਤਾਂ ਅਿੀਂ ਇਹ ਿੀ ਕਰ ਿਕਦੇ ਹਾਂ।

36 Page of 37
ਜੇ ਬੋਲਦੀ ਹੋਈ ਸਚੜੀ ਬਣਾਉਣੀ ਹੈ ਤਾਂ ਇਥੇ ਗੂੰ ਦ ਦੀ ਿਰਤੋਂ ਕਰਾਂਗੇ ਤੇ ਿਟੈਪਲਰ ਨਹੀਂ ਿਰਤਾਂਗੇ। ਸਜਿੇਂ ਮੈਂ ਗੂੰ ਦ

ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਜਗਹਾ ਬਣਾਈ ਿੀ, ਮੈਂ ਇਿ ਗੂੰ ਦ ਨੂੰ ਦੋਿਾਂ ਪਾਸਿਆਂ ਤੇ ਲਗਾ ਸਦੱ ਤਾ ਅਤੇ ਇਿ ਤਰਹਾਂ ਸਜੱ ਥੇ ਇਿ ਦੀ ਚੁੰ ਝ

ਹੁੰ ਦੀ ਹੈ, ਮੈਂ ਇਿ ਨੂੰ ਉਿ ਜਗਹਾ ਤੇ ਜੋੜ ਸਦੱ ਤਾ। ਹੁਣ ਇਿ ਤਰਹਾਂ ਤੁਿੀਂ ਕੋਈ ਿੀ ਰੰ ਗਦਾਰ ਪੰ ਛੀ ਬਣਾ ਿਕਦੇ ਹੋ, ਤੋਤਾ

ਬਣਾ ਿਕਦੇ ਹੋ ਅਤੇ ਕਾਂ ਬਣਾ ਿਕਦੇ ਹੋ। ਤੁਿੀਂ ਇੱ ਥੇ ਹੇਅਰ ਬੈਂਡ ਿੀ ਿਰਤ ਿਕਦੇ ਹੋ ਇਿ ਨੂੰ ਹੋਰ ਿਧੀਆ ਬਣਾਉਣ

ਲਈ। ਬੱ ਸਚਆਂ ਨਾਲ ਰੰ ਗਾਂ ਨਾਲ ਇਿ ਤਰਹਾਂ ਦੀ ਖੇਡ ਖੇਡਣ ਦੇ ਕਈ ਤਰੀਕੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਿ ਸਿਚ ਅੱ ਖਾਂ ਦੀ ਬਜਾਏ ਦੋ

ਬਟਨ ਿੀ ਿਰਤੇ ਜਾ ਿਕਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਸਿਰ ਤੁਿੀਂ ਿਕੈਚ ਪੈੈੱਨ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਅੱ ਖਾਂ ਿੀ ਬਣਾ ਿਕਦੇ ਹੋ। ਇਿ ਲਈ

ਿਾਡੇ ਕੋਲ ਇੱ ਕ ਿਿਤੂ ਹੈ, ਸਜਿ ਨੂੰ ਜੇਕਰ ਤੁਿੀਂ ਧਾਗੇ ਤੋਂ ਲਟਕਾਉਂਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਉਹ ਲਟਕ ਿਕਦੀ ਹੈ, ਮਤਲਬ ਸਕ

ਇਿਨੂੰ ਿਰਤਣਾ ਤੁਹਾਡੇ ਆਪਣੇ ਹੱ ਥ ਸਿੱ ਚ ਹੈ, ਤੁਿੀਂ ਇਿਨੂੰ ਸਕਿੇਂ ਿਰਤੋਗੇ, ਤੁਿੀਂ ਇਿਨੂੰ ਸਕੰ ਨਾ ਿੁੰ ਦਰ ਬਣਾ ਿਕੋਗੇ

ਅਤੇ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋਿੋਗੇ। ਇਿ ਦੇ ਸਿਰ ਤੇ ਇੱ ਕ ਕਲਗੀ ਬਣ ਿਕਦੀ ਹੈ। ਇਿ ਤਰਹਾਂ ਅਿੀਂ ਬਹੁਤ ਹੀ ਿੌਖੇ ਅਤੇ

ਆਿਾਨ ਤਰੀਕੇ ਦੇ ਨਾਲ ਬੱ ਸਚਆਂ ਨੂੰ ਕੁਝ ਿੀ ਨਿਾਂ ਤੇ ਰਚਨਾਤਮਕ ਬਣਾਉਣਾ ਸਿਖਾ ਿਕਦੇ ਹਾਂ।

ਡਾ. ਰੋਬਮਲਾ ਸੋਨੀ: ਇਿ ਲਈ, ਤੁਿੀਂ ਦੇਸਖਆ ਹੈ ਸਕ ਸਕਿੇਂ ਰਸਹੰ ਦ-ਖੂੰ ਹਦ ਦੀ ਿਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਸਖਡੌਣੇ ਬਣਾਉਣਾ

ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਜ਼ੇਦਾਰ ਅਤੇ ਆਿਾਨ ਹੈ ਅਤੇ ਤੁਿੀਂ ਇਿਦੀ ਿਰਤੋਂ ਆਪਣੇ ਜਮਾਤ ਦੇ ਕਮਰੇ ਸਿੱ ਚ ਅਸਧਐਨ-ਅਸਧਆਪਨ

ਦੀਆਂ ਪਿਸਕਸਰਆਿਾਂ ਲਈ ਕਰ ਿਕਦੇ ਹੋ। ਕਾਗਜ਼ ਦੇ ਸਖਡੌਣੇ ਬਣਾਉਣ ਿਮੇਂ ਕਾਗਜ਼ ਨੂੰ ਿਹੀ ਤਰਹਾਂ ਮੋੜਨ, ਿਧੀਆ ਹੱ ਥ

ਦੇ ਿੂਖਮ ਹੁਨਰ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਆਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਜਾਣਨ ਸਿੱ ਚ ਬੱ ਚੇ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਬੱ ਸਚਆਂ ਸਿੱ ਚ

ਰਚਨਾਤਮਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਧਆਨ ਦੀ ਸਮਆਦ ਸਿੱ ਚ ਿੁਧਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਬੱ ਚੇ ਿੀ ਹਦਾਇਤਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ

ਕਰਨਾ ਸਿੱ ਖਦੇ ਹਨ। ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ ਜਦੋਂ ਅਸਧਆਪਕ ਉਨਹਾਂ ਨੂੰ ਦੱ ਿ ਸਰਹਾ ਹੁੰ ਦਾ ਹੈ ... ਤੁਿੀਂ ਕਾਗਜ਼ ਤੇ ਗੋਲ ਆਸਕਿਤੀ

ਿਾਲੀਆਂ ਦੋ ਅੱ ਖਾਂ ਬਣਾਉ ਅਤੇ ਉਨਹਾਂ ਨੂੰ ਬੋਤਲ ਉੱਤੇ ਲਗਾ ਸਦਓ। ਨੱਕ ਨੂੰ ਸਤਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਇਕ ਹੋਰ ਕਾਗਜ਼

ਚੌਰਿ ਅਸਕਿਤੀ ਦਾ ਲਓ। ਇਹ ਆਲੋ ਚਨਾਤਮਕ ਿੋਚ ਨੂੰ ਪਿੇਸਰਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਗੁਣਿੱ ਤਾ ਦੇ ਿਮੇਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਸਹਤ

ਕਰਦਾ ਹੈ। ਕਾਗਜ਼ ਦੇ ਸਖਡੌਣੇ ਬੇਅੰਤ ਿੰ ਭਾਿਨਾਿਾਂ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ ਸਕਉਂਸਕ ਉਹ ਕਈ ਤਰਹਾਂ ਦੇ ਕਾਗਜ਼ਾਂ ਨਾਲ

ਮੋੜ -ਤੋੜ ਕੇ, ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਤੁਿੀਂ ਕਾਗਜ਼ ਦੇ ਇਹਨਾਂ ਸਖਡੌਸਣਆਂ ਦੀ ਿਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਇੱ ਕ ਕਲਾਜ਼ ਬਣਾ ਿਕਦੇ ਹੋ ਅਤੇ

ਆਿਾਜਾਈ ਤੇ ਇੱ ਕ ਿੂਚਨਾ ਿਾਲਾ ਬੋਰਡ ਬਣਾ ਿਕਦੇ ਹੋ।ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਤੁਿੀਂ ਕਾਗਜ਼ ਦੇ ਰਾਕੇਟ, ਕਾਗਜ਼ ਦੇ ਹਿਾਈ

ਜਹਾਜ਼, ਸਕਸ਼ਤੀ ਨੂੰ ਚਾਰਟ ਪੇਪਰ ਤੇ ਪੇਿਟ ਕਰ ਿਕਦੇ ਹੋ ਅਤੇ ਬੱ ਸਚਆਂ ਨੂੰ ਇਨਹਾਂ ਕਾਗਜ਼ ਦੇ ਸਖਡੌਸਣਆਂ ਦੇ ਆਲੇ -

37 Page of 37
ਦੁਆਲੇ ਬਾਕੀ ਦੇ ਸਦਿਸ਼ ਨੂੰ ਸਖੱ ਚਣ ਅਤੇ ਬਣਾਉਣ ਸਦਓ। ਬਾਅਦ ਸਿੱ ਚ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕਾਗਜ਼ ਦੇ ਹਰੇਕ ਸਖਡੌਣੇ ਨੂੰ ਮਾਰਕਾ

ਕਰਨ ਲਈ ਕਹੋ। ਇਹ FLN ਨੂੰ ਿੀ ਿਧਾਏਗਾ। ਿੱ ਡੇ ਬੱ ਸਚਆਂ ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇਿ ਕਾਗਜ਼ੀ ਿਾਹਨ ਦੇ ਬੋਰਡ ਨੂੰ

ਦੇਖਣ ਅਤੇ ਕੁਝ ਲਾਈਨਾਂ ਸਲਖਣ ਲਈ ਕਹੋ। ਯਕੀਨੀ ਤੌਰ ਤੇ ਬੱ ਚੇ ਆਪਣੀ ਰਚਨਾ ਦਾ ਆਨੰਦ ਮਾਨਣਗੇ ਅਤੇ ਉਹ

ਇਿ ਬਾਰੇ ਗੱ ਲ ਕਰਨ ਅਤੇ ਇਿ ਬਾਰੇ ਸਲਖ ਕੇ ਖੁਸ਼ ਹੋਣਗੇ। ਇਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਸਿੱ ਚ ਇੱ ਕ ਹੱ ਥੀਂ ਕਰਨ ਿਾਲੀ

ਗਤੀਸਿਧੀ ਹੈ ਜੋ ਤੁਹਾਨੂੰ ਬੱ ਸਚਆਂ ਦੇ ਿੰ ਕਲਪਾਂ ਅਤੇ ਹੁਨਰਾਂ ਦੀ ਸਿੱ ਸਖਆ ਦਾ ਸਨਰੀਖਣ ਅਤੇ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕਰਨ ਸਿੱ ਚ

ਮਦਦ ਕਰੇਗੀ। ਕਾਗਜ਼ ਦੇ ਕਈ ਸਖਡੌਸਣਆਂ ਦੀ ਿਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਸਿਸ਼ਾ ਅਧਾਰਤ ਬੋਰਡ ਬਣਾਉਣਾ ਬੱ ਸਚਆਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ

ਿਾਰੇ ਸਿੱ ਖਣ ਪਸਰਣਾਮਾਂ ਨੂੰ ਸਨਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਉਣ ਸਿੱ ਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਿਭ ਤੋਂ ਿੱ ਧ, ਘੱ ਟ ਕੀਮਤ ਿਾਲੀ/ਸਬਨਾਂ ਕੀਮਤ

ਿਾਲੀ ਿਮੱ ਗਰੀ ਦੀ ਿਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਸਖਡੌਣੇ ਬਣਾਉਣਾ ਅਤੇ ਸਡਜ਼ਾਈਨ ਕਰਨਾ ਛੋਟੇ ਬੱ ਸਚਆਂ ਸਿੱ ਚ ਖੁਸ਼ੀ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ

ਅਤੇ ਿੰ ਕਲਪਾਂ ਅਤੇ ਹੁਨਰਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱ ਖਣ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਸਹਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਬੇਸ਼ੱਕ, ਛੋਟੇ ਬੱ ਸਚਆਂ ਨੂੰ ਰਸਹੰ ਦ-ਖੂੰ ਹਦ ਤੋਂ ਸਖਡੌਣੇ

ਬਣਾਉਣ ਸਿੱ ਚ ਬਾਲਗਾਂ ਦੇ ਿਸਹਯੋਗ ਦੀ ਲੋ ੜ ਹੁੰ ਦੀ ਹੈ। ਇਿ ਲਈ, ਬੱ ਸਚਆਂ ਨੂੰ ਅਸਜਹੇ ਿਧਾਰਨ ਸਖਡੌਣੇ ਬਣਾਉਣ

ਅਤੇ ਸਸ਼ਲਪਕਾਰੀ ਦੀਆਂ ਗਤੀਸਿਧੀਆਂ ਸਿੱ ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰੋ ਸਜੱ ਥੇ ਤੁਿੀਂ ਬੱ ਸਚਆਂ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸਖਡੌਣੇ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਖੇਡਣ

ਲਈ ਦੇਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਆਜ਼ਾਦੀ ਸਦੰ ਦੇ ਹੋ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸਿਚਾਰ ਲੈਂ ਦੇ ਹੋ। ਇਿ ਦੀ ਬਜਾਏ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਤੁਹਾਡੇ

ਨਾਲ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਸਦਓ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਿਾਂ ਨਾਲ ਖੇਡ ਦਾ ਆਨੰਦ ਮਾਣੋ!

ਗਤੀਨਵਧੀ 5: ਆਪਣੇ ਨਵਚਾਰ ਸਾਂਝੇ ਕਰੋ (Text - Blog) (12_19_eng_activity5_share_your_ideas)

ਗਤੀਨਵਧੀ 5: ਨਿਡੌਨਣਆਂ ਦਾ ਿੇਤਰ ਬਣਾਓ - ਆਪਣੇ ਨਵਚਾਰ ਸਾਂਝੇ ਕਰੋ

ਸੋਚੋ ਖਕ ਤਸੀਂ ਆਪਣੇ ਜਮਾਤ ਦੇ ਕਮਰੇ ਅੂੰ ਦਰ/ਸਕੂਲ ਖਵੁੱ ਚ ਇੁੱ ਕ ਖਖਡੌਣੇ ਦਾ ਖੇਤਰ ਖਕਵੇਂ ਬਣਾਓਗੇ? ਕਝ ਜ਼ਰੂਰੀ

ਸਮੁੱ ਗਰੀਆਂ ਅਤੇ ਫੇਰ ਬਦਲ ਵਾਲੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਕੀ ਹਨ ਜੋ ਤਸੀਂ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਨੂੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਖਤਆਰ ਕੀਤੇ ਖਖਡੌਣੇ ਬਣਾਉਣ

ਖਵੁੱ ਚ ਮਦਦ ਕਰਨ ਲਈ ਰੁੱ ਖੋਗੇ?

38 Page of 37
 ਨਸੱ ਿਣ ਲਈ ਿੇਡਣ ਵਾਲੀ ਇਲੈ ਕਟਰੌਨਿਕ ਸਮੱ ਗਰੀ

ਨਸੱ ਿਣ ਲਈ ਿੇਡਣ ਵਾਲੀ ਇਲੈ ਕਟਰੌਨਿਕ ਸਮੱ ਗਰੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਿਾ (Text)

(12_20_eng_use_gamified_econtent_for_learning) (329 words)

ਨਸੱ ਿਣ ਲਈ ਿੇਡਣ ਵਾਲੀ ਇਲੈ ਕਟਰੌਨਿਕ ਸਮੱ ਗਰੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਿਾ

ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਖਸੁੱ ਖਖਆ ਨੀਤੀ 2020 ਤਕਨਾਲੋ ਜੀ ਸਮਰਖਥਤ, ਖਧਆਨ ਨਾਲ ਖਤਆਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਚੂੰ ਗੀ ਤਰਹਾਂ ਖੋਜ

ਕੀਤੀ ਆਨਲਾਈਨ ਅਤੇ ਖਡਜੀਟਲ ਖਸੁੱ ਖਖਆ ਦੇ ਮਹੁੱ ਤਵ ਨੂੂੰ ਮਾਨਤਾ ਖਦੂੰ ਦੀ ਹੈ। ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਖਸੁੱ ਖਖਆ ਨੀਤੀ 2020 ਦਾ

ਅਖਧਆਇ 24 ਜੋ ਖਕ ਆਨਲਾਈਨ ਅਤੇ ਖਡਜੀਟਲ ਖਸੁੱ ਖਖਆ ਹੈ: ਟੈਕਨਾਲੋ ਜੀ ਦੀ ਬਰਾਬਰ ਵਰਤੋਂ ਨੂੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣਾ;

ਪੂੰ ਨਾ 59 ਭਾਗ (ਡੀ) ਦੁੱ ਸਦਾ ਹੈ- “ਖਵਖਦਆਰਥੀਆਂ ਦੇ ਮਜ਼ੇਦਾਰ ਢੰ ਗ ਨਾਲ ਖਸੁੱ ਖਣ ਲਈ-ਉਖਚਤ ਸਾਧਨ ਖਜਵੇਂ ਖਕ ਐਪਸ,

ਭਾਰਤੀ ਕਲਾ ਅਤੇ ਸੂੰ ਸਖਕਰਤੀ ਦੀ ਖੇਡ, ਕਈ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਖਵੁੱ ਚ, ਸਪਸ਼ਟ ਓਪਰੇਖਟੂੰ ਗ ਹਦਾਇਤਾਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਵੀ ਬਣਾਏ

ਜਾਣਗੇ।” ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਖਸੁੱ ਖਖਆ ਨੀਤੀ-2020 ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨੂੂੰ ਮੁੱ ਖ ਰੁੱ ਖਦੇ ਹੋਏ, ਸੈਂਟਰਲ ਇੂੰ ਸਟੀਖਚਊਟ ਆਫ਼ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨਲ

ਟੈਕਨਾਲੋ ਜੀ, NCERT ਦਆਰਾ ਖਵਕਸਤ ਵੈਬਸਾਈਟ (itfdigitalgames.ncert.org.in) ਤੇ ਚੂੰ ਗੀ ਤਰਹਾਂ ਖਡਜ਼ਾਈਨ

ਕੀਤੀਆਂ ਖਡਜੀਟਲ ਗੇਮਾਂ ਪਰਦਰਖਸ਼ਤ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਵੈੈੱਬਸਾਈਟ NEP- 2020, ਖਜਵੇਂ ਖਕ, ਬਖਨਆਦੀ,

ਖਤਆਰੀ, ਮੁੱ ਧ ਅਤੇ ਸੈਕੂੰਡਰੀ ਖਵੁੱ ਚ ਕਲਖਪਤ ਪਾਠਕਰਮ ਅਤੇ ਖਸੁੱ ਖਖਆ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਅਨਸਾਰ ਪਾਠਕਰਮ ਆਧਾਖਰਤ

ਇੂੰ ਟਰਐਕਖਟਵ ਖਡਜੀਟਲ ਗੇਮਾਂ ਦਾ ਪਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਵੈੈੱਬਸਾਈਟ ਦਾ ਯੂ. ਆਰ. ਐਲ. ਹੈ:

https://itfdigitalgames.ncert.org.in/। ਇਸਦਾ ਖਵਆਪਕ ਉਦੇਸ਼ ਆਨਲਾਈਨ ਅਤੇ ਖਡਜ਼ੀਟਲ ਖਸਖਲਾਈ ਦੇ

ਯੁੱ ਗ ਖਵੁੱ ਚ ਸਿੱ ਖਦਅਕ ਅਤੇ ਖਡਜ਼ੀਟਲ ਤਕਨਾਲੋ ਜੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੂੂੰ ਉਤਸ਼ਾਖਹਤ ਕਰਨਾ ਹੈ ਤਾਂ ਖਕ ਖਸੁੱ ਖਣ ਦਾ ਅਨਭਵੀ

ਅਨਭਵ ਪਰਦਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਖਵਖਦਆਰਥੀਆਂ ਅਤੇ ਅਖਧਆਪਕਾਂ ਖਵੁੱ ਚ ਆਲੋ ਚਨਾਤਮਕ ਸੋਚ,

ਸਮੁੱ ਖਸਆ ਹੁੱ ਲ ਕਰਨ ਅਤੇ ਰਚਨਾਤਮਕ ਸੋਚ ਨੂੂੰ ਵਧਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ।

ਇਹ ਖੇਡਾਂ 'ਖਡਜੀਟਲ ਖੇਡਾਂ' ਅਰਥਪੂਰਨ ਅਤੇ ਅਨੂੰਦਮਈ ਖਸੁੱ ਖਣ ਤਜ਼ਰਖਬਆਂ ਨੂੂੰ ਉਤਸ਼ਾਖਹਤ ਕਰਨ ਲਈ ਸੂੰ ਕਲਖਪਤ

ਅਤੇ ਖਵਕਸਤ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ; ਸੂੰ ਕਲਪਾਂ ਦੀ ਪਰਾਪਤੀ ਅਤੇ ਵੁੱ ਖ-ਵੁੱ ਖ ਖਵਖਸ਼ਆਂ ਨਾਲ ਸਬੂੰ ਧਤ ਖੇਡ ਅਧਾਖਰਤ

39 Page of 37
ਮਲਾਂਕਣ ਖਜਸ ਨਾਲ ਇਮਰਖਸਵ ਖਸੁੱ ਖਣ ਅਤੇ ਮਲਾਂਕਣ ਅਤੇ ਖਡਜ਼ੀਟਲ ਹਨਰਾਂ ਦੀ ਪਰਾਪਤੀ ਲਈ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ

ਹੈ। ਵੈੈੱਬਸਾਈਟ ਦੀਆਂ ਮੁੱ ਖ ਖਵਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਇੂੰ ਟਰਐਕਖਟਵ ਖਡਜ਼ੀਟਲ ਖੇਡਾਂ, ਇੂੰ ਟਰਐਕਖਟਵ ਆਨਲਾਈਨ-ਖਕਤਾਬਾਂ,

ਪਹੂੰ ਚਯੋਗ ਆਨਲਾਈਨ-ਖਕਤਾਬਾਂ (ਇੁੱ ਕ ਖੇਡਣ ਵਾਲੀ ਇਲੈ ਕਟਰੌਖਨਕ ਸਮੁੱ ਗਰੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੇ ਅਨਭਵ ਦਆਰਾ

ਪਹੂੰ ਚਯੋਗਤਾ ਬਾਰੇ ਖਹੁੱ ਸੇਦਾਰਾਂ ਖਵੁੱ ਚ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ), ਖਵਰਾਸਤੀ ਖੇਡਾਂ ਅਤੇ ਵਰਚਅਲ ਟੂਰ ਹਨ।

ਇਹਨਾਂ ਸਭਨਾਂ ਨੇ ਅਖਧਆਪਕਾਂ ਖਵੁੱ ਚ ਸਵੈ-ਖਸੁੱ ਖਣ ਦੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਨੂੂੰ ਉਤਸ਼ਾਖਹਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇੁੱ ਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਖਸਖਲਾਈ

ਅਨਭਵ ਪਰਦਾਨ ਕੀਤਾ।

ਖਸੁੱ ਖਖਆ ਖਵੁੱ ਚ ਖਡਜ਼ੀਟਲ ਖੇਡਣਾ ਅਤੇ ਖੇਡ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਨੂੂੰ ਵੁੱ ਖ-ਵੁੱ ਖ ਹਨਰ ਖਸੁੱ ਖਣ ਖਵੁੱ ਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ;

ਉਹ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਅਤੇ ਰਵੁੱ ਈਏ ਪੈਦਾ ਕਰੋ ਖਜਹਨਾਂ ਦੀ ਉਹਨਾਂ ਨੂੂੰ ਆਪਣੇ ਭਖਵੁੱ ਖ ਦੇ ਜੀਵਨ ਖਵੁੱ ਚ ਲੋ ੜ੍ ਹੋਵੇਗੀ। ਇਹ

ਖਸਖਲਾਈ ਸੂਖਮ ਅਤੇ ਕੁੱ ਲ ਗਤੀਸ਼ੀਲ ਹਨਰਾਂ ਦੇ ਖਵਕਾਸ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸਮੁੱ ਖਸਆ ਨੂੂੰ ਹੁੱ ਲ ਕਰਨ ਅਤੇ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਪਰਭਾਵ

ਸਬੂੰ ਧਾਂ ਨੂੂੰ ਖਸੁੱ ਖਣ, ਸਮਝੌਤਾ, ਟਕਰਾਅ ਦੇ ਹੁੱ ਲ ਅਤੇ ਸਾਂਝਾਕਰਨ ਦਆਰਾ ਦੂਖਜਆਂ ਨਾਲ ਖਕਵੇਂ ਖੇਡਣਾ ਹੈ,

ਰਚਨਾਤਮਕਤਾ ਅਤੇ ਕਲਪਨਾ ਦਾ ਪਾਲਣ ਪੋਸ਼ਣ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੁੱ ਤਵਪੂਰਨ ਤੌਰ ਤੇ ਉਨਹਾਂ ਦੀ ਸਤੂੰ ਤਰਤਾ ਅਤੇ

ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਸਵੈ-ਅਨਭਵ ਦੀ ਖੋਜ ਕਰਨਾ ਆਖਦ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।

ਗਤੀਨਵਧੀ 6: ਪਤਾ ਲਗਾਓ (H5P - Image Hotspot) (12_21_eng_activity6_explore)

ਗਤੀਨਵਧੀ 6: ਿੇਡਣ ਵਾਲੀ ਇਲੈ ਕਟਰੌਨਿਕ ਸਮੱ ਗਰੀ ਲਈ ਆਿਲਾਈਿ ਸਮੱ ਗਰੀ - ਪਤਾ ਲਗਾਓ

https://econtent.ncert.org.in/wp-admin/admin-ajax.php?action=h5p_embed&id=1682

40 Page of 37
 +

1. ਅੰ ਗਰੇ਼ਿੀ: https://itfdigitalgames.ncert.org.in/english/

2. ਨਹੰ ਦੀ: https://itfdigitalgames.ncert.org.in/hindi/

3. ਗਨਣਤ: https://itfdigitalgames.ncert.org.in/fundamental-math/

4. ਵਾਤਾਵਰਿ ਦਾ ਅਨਧਐਿ: https://itfdigitalgames.ncert.org.in/evs/

ਨਿਡੌਣੇ ਤੇ ਆਧਾਨਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦਾ ਤਰੀਕੇ ਅਤੇ ਨਵਕਾਸ ਟੀਚੇ

ਸਾਰੇ ਨਤੰ ਿ ਨਵਕਾਸ ਟੀਨਚਆਂ ਿੰ ਜਮਾਤ ਦੇ ਕਮਨਰਆਂ ਨਵੱ ਚ ਨਿਡੌਣੇ ’ਤੇ ਆਧਾਨਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਿੰ ਲਾਗ

ਕਰਿਾ (Video)

(12_22_eng_implementing_tbp_classroom_in_all_three_developmental_goals)

41 Page of 37
ਸਾਰੇ ਨਤੰ ਿ ਨਵਕਾਸ ਟੀਨਚਆਂ ਿੰ ਜਮਾਤ ਦੇ ਕਮਨਰਆਂ ਨਵੱ ਚ ਨਿਡੌਣੇ ’ਤੇ ਆਧਾਨਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਿੰ ਲਾਗ

ਕਰਿਾ - ਕਾਪੀ (Text)

(12_23_eng_implementing_tbp_classroom_in_all_three_developmental_goals_transcript)

ਸਾਰੇ ਨਤੰ ਿ ਨਵਕਾਸ ਟੀਨਚਆਂ ਿੰ ਜਮਾਤ ਦੇ ਕਮਨਰਆਂ ਨਵੱ ਚ ਨਿਡੌਣੇ ’ਤੇ ਆਧਾਨਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਿੰ ਲਾਗ

ਕਰਿਾ - ਕਾਪੀ

ਤਸੀਂ Foundational Literacy and Numeracy ਦੇ ਖਤੂੰ ਨ ਖਵਕਾਸ ਟੀਖਚਆਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਦੇ ਹੋ। ਆਓ ਸਮਝੀਏ ਖਕ

ਖਕਵੇਂ ਖਖਡੌਣੇ ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ ਨੂੂੰ ਖਤੂੰ ਨੋਂ ਖਵਕਾਸ ਟੀਖਚਆਂ ਦੇ ਖਸੁੱ ਖਣ ਪਖਰਣਾਮਾਂ ਨੂੂੰ ਪਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਖਤਆ ਜਾ ਸਕਦਾ

ਹੈ। ਮੁੱ ਢਲੀਆਂ ਸਮੁੱ ਗਰੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਥੋੜ੍ੀ ਰਚਨਾਤਮਕਤਾ ਖੇਡ ਨੂੂੰ ਉਤੇਖਜਤ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਖਤੂੰ ਨ ਖਵਕਾਸ

ਟੀਖਚਆਂ ਖਵੁੱ ਚ ਇੁੱ ਕ ਛੋਟੇ ਬੁੱ ਚੇ ਦੇ ਖਵਕਾਸ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਪਰਦਾਨ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਅਖਧਆਪਕ ਹੁੱ ਥੀਂ

ਖਤਆਰ ਕੀਤੇ ਖਖਡੌਣੇ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਗੁੱ ਤੇ ਦੇ ਬਕਸੇ, ਪਲਾਸਖਟਕ ਜਾਂ ਕਾਗਜ਼ ਦੀਆਂ ਪਲੇ ਟਾਂ, ਖਬਸਕਟ ਦੇ ਡੁੱ ਬੇ ਅਤੇ

ਨਰਮ ਕਠਪਤਲੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਖਖਡੌਣੇ ਅਤੇ ਸਮੁੱ ਗਰੀ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਖਵੁੱ ਚ ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਸੂੰ ਚਾਰ ਹਨਰ ਨੂੂੰ

ਉਤਸ਼ਾਖਹਤ ਕਰਨ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸ਼ਰੂਆਤੀ ਸਾਖਰਤਾ ਹਨਰ ਨੂੂੰ ਵਧਾਉਣ ਖਵੁੱ ਚ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਉਹ

ਖਬਸਕਟ ਅਤੇ ਖਬਸਕਟ ਦੇ ਕਾਗਜ਼ਾਂ ’ਤੇ ਲੱਗੇ ਲੇ ਬਲਾਂ ਤਣੇ ਛੱ ਪੇ ਸਪਿੰ ਟ ਦੇ ਿੰ ਪਰਕ ਸਿੱ ਚ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।।

ਇਹ ਟੀਚਾ 2, ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਦਾ ਪਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਸੂੰ ਚਾਰਕ ਬਣਨਾ, ਨਾਲ ਸੂੰ ਬੂੰ ਧਤ ਹੈ। ਕੈਰਮ ਬੋਰਡ, ਲੂਡ,ੋ ਇਸੇ ਤਰਹਾਂ ਦੀਆਂ

ਹੋਰ ਬੋਰਡ ਗੇਮਾਂ, ਗਤੀਖਵਧੀਆਂ ਖਜਵੇਂ ਖਕ ਖਬੂੰ ਦੀਆਂ ਨੂੂੰ ਜੋੜ੍ਨਾ, ਲਾਟੂ, ਸੂੰ ਗਮਰਮਰ ਦੀ ਖੇਡ, ਡਾਈਸ ਵਾਲੀਆਂ ਖੇਡਾਂ,

ਭੁੱ ਲ-ਭੁੱ ਲਈਆਂ, ਪਹੇਲੀਆਂ, ਬਲਾਕ ਜੋੜ੍ਕੇ ਆਖਦ ਨੂੂੰ ਬਖਨਆਦੀ ਪੜ੍ਾਅ ਖਵੁੱ ਚ ਅੂੰ ਦਰਲੀਆਂ ਖੇਡਾਂ ਦਾ ਖਹੁੱ ਸਾ ਬਣਾਇਆ

ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਖਤੂੰ ਨੋਂ ਟੀਖਚਆਂ ਦੇ ਅਧੀਨ ਵੀ ਆਵੇਗਾ। ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਨਾਲ ਖੇਡਣਾ ਅਤੇ ਵੁੱ ਡੇ ਸਮੂਹ ਖਵਚ

ਬਾਹਰਲੀਆਂ ਖੇਡਾਂ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਨੂੂੰ ਆਪਸੀ ਝਗਖੜ੍ਆਂ ਨੂੂੰ ਆਪਣੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਹੁੱ ਲ ਕਰਨ ਖਵੁੱ ਚ ਮਦਦ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।

ਅਤੇ ਇਹ ਅਖਸੁੱ ਧੇ ਤੌਰ ਤੇ ਉਨਹਾਂ ਨੂੂੰ ਸਵੈ-ਖਨਯੂੰ ਤਰਣ ਅਤੇ ਹਮਲਾਵਰ ਖਵਵਹਾਰ ਦੇ ਪਰਬੂੰਧਨ ਬਾਰੇ ਖਸਖਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਘਰ-

ਘਰ, ਗੁੱ ਡੀਆਂ ਦਾ ਖਵਆਹ ਵਰਗੀਆਂ ਖੇਡਾਂ ਨੈਖਤਕ, ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਅਤੇ ਸੂੰ ਚਾਰ ਹਨਰਾਂ ਦਾ ਖਧਆਨ ਰੁੱ ਖਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ

ਕਝ ਹੁੱ ਦ ਤੁੱ ਕ ਸੂਖਮ ਖਦਮਾਗੀ ਖਵਕਾਸ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਤਰਹਾਂ, ਇਹ ਅਖਸੁੱ ਧੇ ਤੌਰ ਤੇ ਟੀਚਾ 1 ਅਤੇ ਟੀਚਾ 2 ਨੂੂੰ ਪੂਰਾ

42 Page of 37
ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਖਖਡੌਣੇ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਨੂੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਖੋਜਣ, ਲੁੱਭਣ, ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਅਤੇ ਪਰਯੋਗ ਕਰਨ ਖਵੁੱ ਚ ਮਦਦ ਕਰਦੇ

ਹਨ। ਬੁੱ ਚੇ ਇਸ ਬਾਰੇ ਖਸੁੱ ਖਦੇ ਹਨ ਖਕ ਖਕਵੇਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣਾ ਹੈ, ਖਕਵੇਂ ਵਸਤੂਆਂ ਤੇ ਕੂੰ ਮ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਕਝ ਹੁੱ ਦ

ਤੁੱ ਕ ਖਕਵੇਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੂੰ ਠੀਕ ਕਰਨਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰਹਾਂ ਸਮੁੱ ਖਸਆ ਨੂੂੰ ਹੁੱ ਲ ਕਰਨ ਖਵੁੱ ਚ ਰੁੱ ਝੇ ਰਖਹੂੰ ਦੇ ਹਨ। ਮੈਨੂੰ ੂ ਲੁੱਗਦਾ

ਹੈ ਖਕ ਤਸੀਂ ਹਣ ਤੁੱ ਕ ਸਮਝ ਗਏ ਹੋਵੋਗੇ ਖਕ “ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਦੀ ਚੋਣ ਖਕਵੇਂ ਕਰੀਏ?”, “ਖੇਡਣ ਲਈ ਸਮੁੱ ਗਰੀ” ਅਤੇ “ਖੇਡਾਂ”

ਕੀ ਹਨ? ਸਾਰੇ ਖਤੂੰ ਨ ਖਵਕਾਸ ਟੀਖਚਆਂ ਨਾਲ, ਜਮਾਤ ਦੇ ਕਮਰੇ ਅੂੰ ਦਰਲੀਆਂ ਪਰਖਕਖਰਆਵਾਂ ਨੂੂੰ ਆਸਾਨ, ਖਦਲਚਸਪ ਅਤੇ

ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਲਈ ਖਸੁੱ ਖਣ ਲਈ ਮਜ਼ੇਦਾਰ ਬਣਾਉਣ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਸਾਰੇ ਨਤੰ ਿ ਨਵਕਾਸ ਟੀਨਚਆਂ ਨਵੱ ਚ ਬੁਨਿਆਦੀ ਅਤੇ ਅਰੰ ਨਿਕ ਪੱ ਧਰ ਤੇ ਨਿਡੌਣੇ ਤੇ ਆਧਾਨਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ

ਤਰੀਕੇ ਿੰ ਲਾਗ ਕਰਿਾ (Text)

(12_24_eng_implementing_tbp_at_foundational_preparatory_stage) (306 words)

ਸਾਰੇ ਨਤੰ ਿ ਨਵਕਾਸ ਟੀਨਚਆਂ ਨਵੱ ਚ ਬੁਨਿਆਦੀ ਅਤੇ ਅਰੰ ਨਿਕ ਪੱ ਧਰ ਤੇ ਨਿਡੌਣੇ ਤੇ ਆਧਾਨਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ

ਤਰੀਕੇ ਿੰ ਲਾਗ ਕਰਿਾ

ਤਹਾਨੂੂੰ ਇਹ ਦੇਖਣ ਦੀ ਲੋ ੜ੍ ਹੈ ਖਕ ਹਰੇਕ ਬੁੱ ਚੇ ਨੂੂੰ ਖਵਕਾਸ ਦੇ ਖਤੂੰ ਨਾਂ ਟੀਖਚਆਂ ਦੇ ਅੂੰ ਦਰ ਖੋਜ ਕਰਨ ਲਈ ਕਾਫੀ ਮੌਕੇ ਅਤੇ

ਖੇਡਣ ਦੀ ਸਮੁੱ ਗਰੀ ਖਮਲਦੀ ਰਹੇ। ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਖਵਕਾਸ ਟੀਚਾ-1 (ਬੁੱ ਚੇ ਚੂੰ ਗੀ ਖਸਹਤ ਅਤੇ ਤੂੰ ਦਰਸਤੀ ਬਰਕਰਾਰ

ਰੁੱ ਖਦੇ ਹਨ) ਦੇ ਤਖਹਤ, ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਨੂੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸਾਰੇ ਅਤੇ ਵਧੀਆ ਸੂਖਮ ਹਨਰ ਨੂੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਲਈ ਉਮਰ ਅਤੇ

ਖਵਕਾਸ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਢਕਵੇਂ ਖਖਡੌਣੇ ਅਤੇ ਖੇਡਣ ਦਾ ਸਾਜ਼ੋ-ਸਾਮਾਨ ਖਦੁੱ ਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਬਲਾਕ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ ਖੇਡਣ

ਵਾਲੇ ਖੇਤਰ ਖਵੁੱ ਚ ਯੂਨੀਖਫਕਸ ਬਲਾਕ, ਇੂੰ ਟਰਲਾਖਕੂੰ ਗ ਬਲਾਕ, ਸਾਫਟ (ਨਰਮ) ਬਲਾਕ ਆਖਦ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ।

ਗੁੱ ਡੀਆਂ ਲਈ ਕੁੱ ਪੜ੍ੇ ਖਤਆਰ ਕਰਨਾ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਦੀ ਪੜ੍ਚੋਲ ਕਰਨ, ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਅਤੇ ਪਰਯੋਗ ਕਰਨ ਖਵੁੱ ਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ

ਹੈ। ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਨੂੂੰ ਖਖਡੌਣੇ, ਖੇਡਾਂ ਅਤੇ ਗਤੀਖਵਧੀਆਂ ਵੀ ਪਰਦਾਨ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਨੂੂੰ ਸਵੈ-

ਸਹਾਇਤਾ ਦੇ ਹਨਰ ਅਤੇ ਉਮਰ ਦੇ ਅਨਕੂਲ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਖਜਵੇਂ ਖਕ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨਾ, ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਨਾ, ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੂੰ ਉਹਨਾਂ

ਦੇ ਸਥਾਨ ਤੇ ਵਾਪਸ ਰੁੱ ਖਣਾ, ਸਫ਼ਾਈ ਕਰਨਾ ਆਖਦ ਖਸਖਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ।

43 Page of 37
ਖਵਕਾਸ ਟੀਚਾ-2 (ਬੁੱ ਚੇ ਪਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਸੂੰ ਚਾਰਕ ਬਣਦੇ ਹਨ) ਲਈ ਖਖਡੌਖਣਆਂ, ਖਕਤਾਬਾਂ, ਸਮੁੱ ਗਰੀਆਂ, ਬੋਲਣ ਵਾਲੀਆਂ

ਖਕਤਾਬਾਂ, ਵੁੱ ਡੀਆਂ ਖਕਤਾਬਾਂ, ਹੁੱ ਥੀਂ ਬਣਾਉਣਾ ਦੁੱ ਸਣ ਵਾਲੀਆਂ ਖਕਤਾਬਾਂ ਦੀ ਇੁੱ ਕ ਸ਼ਰੇਣੀ ਪਰਦਾਨ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋ ੜ੍ ਹੂੰ ਦੀ ਹੈ -

ਖਜੁੱ ਥੇ ਬੁੱ ਚੇ ਇੁੱ ਕ ਜੋੜ੍ੇ ਖਵੁੱ ਚ ਜਾਂ ਇੁੱ ਕ ਛੋਟੇ ਸਮੂਹ ਖਵੁੱ ਚ ਆਪਣੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ ਖਕਤਾਬਾਂ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਤਸੀਂ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਨੂੂੰ

ਆਸਾਨ ਦਸਤਾਨੇ ਅਤੇ ਹੁੱ ਥ ਦੀਆਂ ਕਠਪਤਲੀਆਂ, ਸੋਟੀ ਵਾਲੀਆਂ ਕਠਪਤਲੀਆਂ, ਉਂਗਲੀ ਵਾਲੀਆਂ ਕਠਪਤਲੀਆਂ

ਬਣਾਉਣ ਖਵੁੱ ਚ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ ਜੋ ਉਹ ਕਹਾਣੀ ਸਣਾਉਣ/ਰਚਣ ਦੌਰਾਨ ਅਤੇ ਖਦਲਚਸਪੀ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਖਵੁੱ ਚ

ਆਪਣੇ ਖੇਡ ਦੌਰਾਨ ਇੁੱ ਕ ਸਹਾਇਕ ਵਜੋਂ ਵਰਤਣਾ ਪਸੂੰ ਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੂੰ ਨਾਟਕੀਕਰਨ ਦੌਰਾਨ ਇਹਨਾਂ

ਕਠਪਤਲੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਲਈ ਵੀ ਉਤਸ਼ਾਖਹਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਖਕਉਂਖਕ ਇਹ ਸੂੰ ਚਾਰ ਅਤੇ ਮੌਖਖਕ ਪਰਗਟਾਵੇ

ਦੇ ਹਨਰ ਨੂੂੰ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ।

ਖਵਕਾਸ ਟੀਚਾ-3 (ਬੁੱ ਚੇ ਸ਼ਾਮਲ ਖਸੁੱ ਖਣ ਵਾਲੇ ਬਣਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਨਾਲ ਜੜ੍ਦੇ ਹਨ) ਲਈ ਖਖਡੌਖਣਆਂ

ਅਤੇ ਸਮੁੱ ਗਰੀ ਖਜਵੇਂ ਖਕ ਪਹੇਲੀਆਂ, ਆਕਾਰ ਛਾਂਟਣ ਵਾਲੇ , ਆਲਹਣੇ ਦੇ ਖਖਡੌਣੇ, ਫੇਰ-ਬਦਲ ਅਤੇ ਵਰਗੀਕਰਨ ਲਈ

ਵਸਤੂਆਂ, ਮੈਨੂੰ ੂ ਖੇਡਾਂ ਦੀ ਖਕਸਮ ਲੁੱਭੋ, ਰੂੰ ਗ ਛਾਂਟਣ ਵਾਲੇ , ਨਾਲ ਿਿੀ ਪਲੇ ਅ ਦੇ ਕਾਫੀ ਮੌਕੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ।

1. ਨਵਚਾਰ:

2. ਕੀ ਤਸੀਂ ਸੋਚਦੇ ਹੋ ਖਕ ਖੇਡਣ ਲਈ ਖਸੁੱ ਖਣ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਬਣਾਉਣਾ ਮਹੁੱ ਤਵਪੂਰਨ ਹੈ?

3. ਖਖਡੌਣੇ ਆਧਾਖਰਤ ਪੜਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਦਆਰਾ ਕਦਰਾਂ- ਕੀਮਤਾਂ ਨੂੂੰ ਖਕਵੇਂ ਖਸਖਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ?

4. ਤਸੀਂ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਅਤੇ ਖੇਡ ਸਮੁੱ ਗਰੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਲੋ ੜ੍ੀਂਦੇ ਖਸੁੱ ਖਣ ਪਖਰਣਾਮਾਂ ਵੁੱ ਲ ਅੁੱ ਗੇ ਵਧਣ ਲਈ

ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਦੀ ਖਕਵੇਂ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ?

5. ਤਹਾਨੂੂੰ ਖਖਡੌਣੇ ਆਧਾਖਰਤ ਪੜ੍ਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਖਕਆਂ ਬਾਰੇ ਹੋਰ ਕੀ ਜਾਣਨ ਦੀ ਲੋ ੜ੍ ਹੈ?

6. ਤਸੀਂ ਵੁੱ ਖੋ-ਵੁੱ ਖਰੇ ਸੂੰ ਕਲਪਾਂ ਨੂੂੰ ਖਸੁੱ ਖਣ ਲਈ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਨਾਲ ਖੇਡਣਾ ਖਕਵੇਂ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ?

44 Page of 37
 Foundational Literacy and Numeracy ਨਵੱ ਚ ਨਿਡੌਣੇ ਅਤੇ ਿੇਡ ਤੇ ਆਧਾਨਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਿੰ

ਜੋੜ੍ਿਾ

ਨਿਡੌਣੇ ਤੇ ਆਧਾਨਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਿੰ FLN ਨਵੱ ਚ ਜੋੜ੍ਿਾ (Text)

(12_25_eng_integrating_toy_and_game_ based_pedagogy_fln) (357 words)

ਨਿਡੌਣੇ ਤੇ ਆਧਾਨਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਿੰ FLN ਨਵੱ ਚ ਜੋੜ੍ਿਾ

ਖਖਡੌਣੇ ਸੋਚਣ ਦੇ ਹਨਰ ਨੂੂੰ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹਨ ਜੋ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਨੂੂੰ ਸਧਾਰਨ ਸਮੁੱ ਖਸਆਵਾਂ ਨੂੂੰ ਹੁੱ ਲ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸਖਥਤੀ ਦਾ

ਖਵਸ਼ਲੇ ਸ਼ਣ ਕਰਨ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਖਹਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਬੁੱ ਚੇ ਖੁੱ ਲਹੀ ਸਮੁੱ ਗਰੀ ਅਖਭਆਸ ਦੇ ਹਨਰਾਂ ਦੀ ਪੜ੍ਚੋਲ ਕਰਨ ਖਵੁੱ ਚ

ਰੁੱ ਝੇ ਹੋਏ ਹਨ ਜੋ ਉਹ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਭਰ ਖਵੁੱ ਚ ਵਰਤਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਬੁੱ ਚੇ ਖੇਡ ਸਮੁੱ ਗਰੀ ਦੀ ਪੜ੍ਚੋਲ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ

ਉਹਨਾਂ ਖਵੁੱ ਚ ਫੇਰ-ਬਦਲ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਇਹ ਮਹੁੱ ਤਵਪੂਰਨ ਨਹੀਂ ਹੈ ਖਕ ਉਹ ਕੀ ਬਣਾ ਰਹੇ ਹਨ ਜਾਂ ਅੂੰ ਖਤਮ ਉਤਪਾਦ

ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ। ਪਰ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਨਾਲ ਖੇਡਣ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੂੰ ਫੇਰ-ਬਦਲ ਕਰਨ, ਰੂੰ ਗਮੂੰ ਚ ਦੀ ਸਮੁੱ ਗਰੀ ਬਣਾਉਣ, ਸੂੰ ਦ ਦੇ ਤੌਰ

ਤੇ ਵਰਤਣ, ਦੂਖਜਆਂ ਨਾਲ ਸਖਹਯੋਗ ਕਰਨ, ਪਰਯੋਗ ਕਰਨ, ਸੂੰ ਚਾਰ ਕਰਨ, ਖੋਜਾਂ ਕਰਨ, ਹੁੱ ਲ ਕਰਨ ਅਤੇ ਖਵਸ਼ਲੇ ਸ਼ਣ

ਕਰਨਾ ਵੀ ਕਝ ਅਖਜਹੇ ਹਨਰ ਹਨ ਜੋ ਖਵਕਖਸਤ ਹੂੰ ਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਵਧਦੇ ਹਨ। ਬੁੱ ਚੇ ਵਸਤੂਆਂ ਖਵੁੱ ਚ ਫੇਰ-ਬਦਲ ਕਰਨਾ

ਪਸੂੰ ਦ ਕਰਦੇ ਹਨ ਖਕਉਂਖਕ ਉਹ ਉਤਸਕ ਹੂੰ ਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਭਾਅ ਦਆਰਾ ਖਸੁੱ ਖਣ ਲਈ ਉਤਸਕ ਹੂੰ ਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਬੁੱ ਚੇ

ਚੀਜ਼ਾਂ ਜਾਂ ਪਰਖਜ਼ਆਂ ਨੂੂੰ ਵੁੱ ਖ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਅਸਲ ਖਵੁੱ ਚ ਇਹ ਦੇਖਣਾ ਚਾਹੂੰ ਦੇ ਹਨ ਖਕ ਖਹੁੱ ਸੇ ਖਕਵੇਂ ਇਕੁੱ ਠੇ ਕੂੰ ਮ ਕਰਦੇ

ਹਨ? foundational literacy and numeracy ਦੀ ਅਨਧਆਪਿ-ਅਨਧਐਿ ਪਰਨਕਨਰਆਵਾਂ ਨਵੱ ਚ ਨਿਡੌਣੇ-

ਅਧਾਨਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਨਕਆਂ ਿੰ ਇਕੱ ਠੇ ਕਰਿ ਦੇ ਨਪੱ ਛੇ ਅੰ ਨਤਮ ਟੀਚਾ ਬੱ ਨਚਆਂ ਿੰ ਆਲੋ ਚਿਾਤਮਕ ਤੌਰ ’ਤੇ

ਸੋਚਣ, ਰਚਿਾਤਮਕ ਤੌਰ ’ਤੇ ਸੰ ਚਾਰ ਕਰਿ, ਨਵਕਾਸ ਲਈ ੁਕਵੀਆਂ ਨਕਤਾਬਾਂ ਦਾ ਅਿੰਦ ਲੈ ਣ ਅਤੇ ਸੁਤੰਤਰ ਰਪ

ਨਵੱ ਚ ਪਰਗਟ ਕਰਿ ਅਤੇ ਸਮੱ ਨਸਆਵਾਂ ਿੰ ਹੱ ਲ ਕਰਿ ਨਵੱ ਚ ਮਦਦ ਕਰਿਾ ਹੈ। ਜਮਾਤ ਦੇ ਕਮਖਰਆਂ ਖਵੁੱ ਚ ਖਜੁੱ ਥੇ

ਅਖਧਆਪਕ ਇਸ ਬਾਰੇ ਜਾਣਦੇ ਹਨ ਖਕ ਬੁੱ ਚੇ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਖਕਵੇਂ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹ ਕੀ ਅਤੇ ਖਕਵੇਂ ਖਸੁੱ ਖ ਰਹੇ

ਹਨ, ਤਾਂ ਇਹ ਸਭ ਗਖਣਤ ਦੀਆਂ ਖੋਜਾਂ ਨੂੂੰ ਵਧਾਉਣ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਖਨਰੀਖਣ ਅਤੇ ਮਲਾਂਕਣ ਖਵੁੱ ਚ ਅਖਧਆਪਕਾਂ ਦੀ

ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨ ਖਵੁੱ ਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।

45 Page of 37
ਖੇਡ ਖਵੁੱ ਚ, ਅਖਧਆਪਕਾਂ ਦਆਰਾ ਸਾਵਧਾਨੀ ਨਾਲ ਚਣੀ ਗਈ ਸਮੁੱ ਗਰੀ ਦੇ ਨਾਲ, ਖਸੁੱ ਖਣ ਪਖਰਣਾਮਾਂ ਨੂੂੰ ਖਨਸ਼ਾਨਾ

ਬਣਾਉਣਾ ਤੇ ਪਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਖਸੁੱ ਖਣ ਪਖਰਣਾਮਾਂ ਨੂੂੰ ਅਗਲੇ ਪੜ੍ਾਅ ਲਈ ਇਕਸਾਰ ਕਰਨਾ ਆਸਾਨ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਇਹ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਨੂੂੰ ਮੌਖਖਕ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਅਖਭਆਸ ਕਰਨ ਅਤੇ ਇਸ ਖਵੁੱ ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਖਵੁੱ ਚ ਮਦਦ ਕਰੇਗਾ ਅਤੇ ਇਸਨੂੂੰ

ਸਾਖਰਤਾ ਅਤੇ ਸੂੰ ਖਖਆ ਖਗਆਨ ਖਸੁੱ ਖਣ ਖਵੁੱ ਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰੇਗਾ। ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਨਾਲ ਗੈਰ-ਰਸਮੀ ਗਤੀਖਵਧੀਆਂ ਬੁੱ ਖਚਆਂ

ਨੂੂੰ ਸ਼ਰੂਆਤ ਖਦੂੰ ਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਸਕੂਲ ਖਵੁੱ ਚ ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਗਖਣਤ ਖਸੁੱ ਖਣਾ ਸ਼ਰੂ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਬੁੱ ਚੇ ਖੇਡਦੇ ਹਨ

ਅਤੇ ਖੇਡ ਦਆਰਾ ਸੂੰ ਚਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਖਸੁੱ ਖ ਰਹੇ ਹੂੰ ਦੇ ਹਨ ਖਕ ਭਾਸ਼ਾ ਖਕਵੇਂ ਕੂੰ ਮ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਸਮਝ ਪਰਾਪਤ

ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਖਕ ਦੂਜੇ ਲੋ ਕਾਂ ਨਾਲ ਖਕਵੇਂ ਗੁੱ ਲਬਾਤ ਕਰਨੀ ਹੈ? ਬੁੱ ਚੇ ਅਰਥਾਂ ਨੂੂੰ ਵੀ ਜੋੜ੍ਦੇ ਹਨ। ਬੋਲੀ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਤੋਂ

ਖਲਖਤੀ ਭਾਸ਼ਾ ਖਸੁੱ ਖਦੇ ਹਨ। ਰਵਾਇਤੀ ਇਮਾਰਤੀ ਖਖਡੌਣੇ ਖਜਵੇਂ ਖਕ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ ਬਲਾਕ, () ਪਹੇਲੀਆਂ ਅਤੇ

ਖਜਆਮਤੀ ਆਖਕਰਤੀਆਂ ਨਾਲ ਖੇਡਣਾ ਖਦਮਾਗ ਨੂੂੰ ਗਖਣਤ ਸਮਝਣ ਖਵੁੱ ਚ ਵਧੇਰੇ ਮਾਹਰ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਖਖਡੌਣੇ ਛੋਟੇ

ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਦੇ ਸਰਵਪੁੱ ਖੀ ਖਵਕਾਸ ਖਵੁੱ ਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਅੂੰ ਤ ਖਵੁੱ ਚ, ਖਖਡੌਣੇ ਅਤੇ ਸਿੱ ਖਦਅਕ ਖੇਡ ਸਮੁੱ ਗਰੀ ਖਵਕਾਸ

ਅਤੇ ਸੁੱ ਖਭਆਚਾਰਕ ਤੌਰ ਤੇ ਢਕਵੀਂ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਰਚੀਆਂ ਨਾਲ ਅਤੇ ਖਸੁੱ ਖਣ

ਪਖਰਣਾਮਾਂ ਨਾਲ ਜੜ੍ੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।

ਵਾਧ ਗਤੀਨਵਧੀ: ਿੁਦ ਕੋਨਸਸ ਕਰੋ (Text) (12_26_eng_addl_activity_do_yourself)

ਵਾਧ ਗਤੀਨਵਧੀ: ਿੁਦ ਕੋਨਸਸ ਕਰੋ

ਹੇਠਾਂ ਨਦੱ ਤੇ ਨਲੰਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਇਹਿਾਂ ਛੋਟੀਆਂ ਵੀਡੀਓ ਿੰ ਨਧਆਿ ਿਾਲ ਦੇਿੋ।

● ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਤੋਂ ਬਣੀ ਹੁੱ ਥੀਂ ਬਣਾਈ ਪਹੇਲੀ ਦਾ ਪਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਮਾਪੇ -

https://www.youtube.com/watch?v=RbA_gxGcfmM
● ਕੂੰ ਟੇਨਰਾਂ ਨੂੂੰ ਕਰਮ ਖਵੁੱ ਚ ਖਵਵਸਖਥਤ ਕਰਨਾ - https://www.youtube.com/watch?v=ruh0EC9_6J0

● ਦੋ ਟਕੜ੍ੇ ਹੁੱ ਥੀਂ ਬਣਾਈ ਆਖਕਰਤੀ ਦੀ ਬਝਾਰਤ - https://youtu.be/NXsVY-gH1Hw

ਨਵਚਾਰ ਕਰੋ:

● ਤਸੀਂ ਕੀ ਦੇਖਖਆ ਹੈ ਅਤੇ ਖਕਵੇਂ ਖੇਡ ਸਮੁੱ ਗਰੀ ਬੁੱ ਚੇ ਦੇ ਖਸੁੱ ਖਣ ਖਵੁੱ ਚ ਸਹਾਇਤਾ ਅਤੇ ਵਾਧਾ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ ਇਿ

ਸਭ ਬਾਰੇ ਖਲਖੋ।

46 Page of 37
 ● ਬੁੱ ਚੇ ਦਆਰਾ ਖਸੁੱ ਖੀਆਂ ਗਈਆਂ ਧਾਰਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਹਨਰ ਕੀ ਹਨ?

● ਮਾਪੇ ਕੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ?

● 4-6 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਦੇ ਖਸੁੱ ਖਣ ਪਖਰਣਾਮ ਕੀ ਹਨ?

ਨਿਡੌਣੇ ’ਤੇ ਆਧਾਨਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਲਈ ਪਨਹਲਾਂ ਤੋਂ ਮੌਜਦ ਮੁਲਾਂਕਣ ਦੀ ਯੋਜਿਾ ਨਕਵੇਂ ਬਣਾਈਏ?

(Text) (12_27_eng_how_to_plan_for_inbuilt_assessment_for_tbp) (483 words)

ਨਿਡੌਣੇ ’ਤੇ ਆਧਾਨਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਲਈ ਪਨਹਲਾਂ ਤੋਂ ਮੌਜਦ ਮੁਲਾਂਕਣ ਦੀ ਯੋਜਿਾ ਨਕਵੇਂ ਬਣਾਈਏ?

ਮੁੱ ਢਲੇ ਪੜ੍ਾਅ ਉੱਤੇ ਅਤੇ ਸ਼ਰੂਆਤੀ ਸਾਲਾਂ ਲਈ ਮਲਾਂਕਣ ਖਤਰਾ-ਰਖਹਤ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਰਸਮੀ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਮਲਾਂਕਣ

ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਖਸੁੱ ਖਣ ਦੇ ਪਾੜ੍ੇ ਨੂੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜੋ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਦੇ ਪਰਦਰਸ਼ਨ ਦੌਰਾਨ ਦੇਖਖਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਖਜਵੇਂ

ਖਕ ਮੌਜੂਦਾ ਕੋਰਸ ਖਵੁੱ ਚ ਦੁੱ ਖਸਆ ਖਗਆ ਹੈ, ਖਖਡੌਣੇ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਨੂੂੰ ਮਜ਼ੇ ਨਾਲ ਖਸੁੱ ਖਣ ਦੇ ਮੌਕੇ ਪਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਅਖਧਆਪਕਾਂ ਨੂੂੰ ਇਹ ਵੀ ਸਝਾਅ ਖਦੁੱ ਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਖਕ ਜਦੋਂ ਉਹ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਨਾਲ ਖੇਡ ਰਹੇ ਹੋਣ ਤਾਂ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਦਾ ਮਲਾਂਕਣ

ਕਰਨ ਅਤੇ ਖਸੁੱ ਖਣ ਪਖਰਣਾਮਾਂ ਜਾਂ ਮੁੱ ਖ ਸੂੰ ਕਲਪਾਂ ਨੂੂੰ ਖਧਆਨ ਖਵੁੱ ਚ ਰੁੱ ਖਣ ਜੋ ਉਸਨੇ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਖਕਸੇ

ਖਵਸ਼ੇਸ਼ ਗਤੀਖਵਧੀ ਦਆਰਾ ਪਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ ਹੈ। ਇਹ ਸਹੀ ਹੈ ਖਕ ਅਖਧਆਪਕ ਮਲਾਂਕਣ ਦੇ ਆਪਣੇ

ਤਰੀਕੇ ਖਵਕਖਸਤ ਕਰਨ, ਖਕਉਂਖਕ ਉਹਨਾਂ ਨੂੂੰ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਖਸੁੱ ਖਣ ਪਖਰਣਾਮਾਂ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਉਣੀ

ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਖਖਡੌਣੇ ਕਈ ਖਕਸਮਾਂ ਦੇ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਈ ਤਰੀਖਕਆਂ ਨਾਲ ਵਰਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਖਸੁੱ ਖਣ ਪਖਰਣਾਮ

ਜੋ ਇੁੱ ਕ ਗਤੀਖਵਧੀ ਦਆਰਾ ਪਰਾਪਤ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ਉਹ ਸਾਰੇ ਖਵਖਸ਼ਆਂ ਖਵੁੱ ਚ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਖਸੁੱ ਖਣਾ ਇਸ

ਏਕੀਖਕਰਤ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਵਧੀਆ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਖਤੂੰ ਨ ਖਵਕਾਸ ਟੀਖਚਆਂ ਖਵੁੱ ਚ ਹਨਰ ਨੂੂੰ ਖਸੁੱ ਖਣ ਦੀ ਖਸਖਲਾਈ ਪਰਖਕਖਰਆ

ਖਵੁੱ ਚ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਖਵਕਸਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਸਧਾਖਰਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅਖਧਆਪਕ ਦੀ ਭੂਖਮਕਾ ਖਵਚ

ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਨੂੂੰ ਖੇਡਦੇ ਦੇਖਣਾ ਅਤੇ ਜੇਕਰ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਨੂੂੰ ਕੋਈ ਲੋ ੜ੍ ਮਖਹਸੂਸ ਹੂੰ ਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਖਵੁੱ ਚ-ਖਵੁੱ ਚ ਉਹਨਾਂ ਨੂੂੰ ਸਮਝਾਉਣਾ

ਵੀ ਹੈ। ਖਖਡੌਣੇ ਆਧਾਖਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਖਕਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਦਾ ਮਲਾਂਕਣ ਕਰਨ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਕਝ

ਤਰੀਕੇ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ:

● ਮਹਾਰਤ ਦੇ ਪੁੱ ਧਰ ਦਾ ਮਲਾਂਕਣ ਕਰਨ ਲਈ ਰਬਖਰਕਸ ਖਵਕਖਸਤ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ

47 Page of 37
 ● ਕਝ ਤਸਵੀਰਾਂ ਲਈਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਜਾਂ ਕਝ ਵੀਡੀਓ ਨੂੂੰ ਮਾਖਪਆਂ ਅਤੇ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਨਾਲ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨ ਅਤੇ

ਉਹਨਾਂ ਨੂੂੰ ਫੀਡਬੈਕ ਦੇਣ ਲਈ ਖਰਕਾਰਡ ਰੁੱ ਖਖਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ

● ਜਦੋਂ ਬੁੱ ਚੇ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਨਾਲ ਖੇਡ ਰਹੇ ਹੂੰ ਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਸਵੈ-ਮਲਾਂਕਣ ਅਤੇ ਪੀਅਰ- ਮਲਾਂਕਣ() ਸਵਾਲ ਪੁੱ ਛ ਕੇ ਹੋ

ਸਕਦਾ ਹੈ

ਇਸ ਤਰਹਾਂ ਇੁੱ ਕ ਰਚਨਾਤਮਕ ਮਲਾਂਕਣ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਜਾਂ ਅਖਧਆਪਨ-ਅਖਧਐਨ ਦੀ ਪਰਖਕਖਰਆ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ

ਚਲਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਖਕਸਮ ਦਾ ਮਲਾਂਕਣ ਖਸੁੱ ਖਖਆ ਦੇ ਸ਼ਰੂਆਤੀ ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ ਖਖਡੌਣੇ ਆਧਾਖਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ

ਲਈ ਫਾਇਦੇਮੂੰਦ ਹੂੰ ਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਬੁੱ ਚੇ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਨਾਲ ਖੇਡਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਸਮਾਖਜਕ ਹਨਰ ਹਾਸਲ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਖਜਵੇਂ ਖਕ

ਖਖਡੌਣੇ ਸਾਂਝੇ ਕਰਨਾ, ਖਦੁੱ ਤੇ ਗਏ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਨਾਲ ਇਕੁੱ ਠੇ ਖਕਵੇਂ ਖੇਡਣਾ ਹੈ, ਆਖਦ। ਇੁੱ ਥੇ ਅਖਧਆਪਕ ਨੂੂੰ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਦੇ

ਸਮਾਖਜਕ ਹਨਰ ਦਾ ਮਲਾਂਕਣ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰ ਬੁੱ ਚੇ ਆਪਣੀਆਂ ਖੇਡਾਂ ਖਵੁੱ ਚ ਚਣੌਤੀਆਂ ਦੇਖਦੇ ਹਨ ਅਤੇ

ਇਹ ਰਚਨਾਤਮਕਤਾ ਅਤੇ ਸਮੁੱ ਖਸਆ ਹੁੱ ਲ ਕਰਨ ਦੇ ਮਲਾਂਕਣ ਦਾ ਇੁੱ ਕ ਕੇਂਦਰ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਖਖਡੌਣੇ ਆਧਾਖਰਤ

ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਖਕਆਂ ਅਧੀਨ ਬੁੱ ਚੇ ਹੁੱ ਥੀਂ ਖਸੁੱ ਖਣ ਵਾਲੇ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਮੂੰ ਨ ਲਓ ਖਕ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਨੂੂੰ ਕਈ ਤਰਹਾਂ ਦੀਆਂ

ਵਸਤੂਆਂ ਨਾਲ ਭਰੇ ਕਟੋਰੇ ਖਦੁੱ ਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨਹਾਂ ਨੂੂੰ ਇਨਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਵੁੱ ਖ-ਵੁੱ ਖ ਨਮੂਨੇ ਬਣਾਉਣ ਲਈ

ਉਤਸ਼ਾਖਹਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰਹਾਂ ਵੁੱ ਖ-ਵੁੱ ਖ ਖਜਆਮਤੀ ਆਖਕਰਤੀ ਦੇ ਬਲਾਕਾਂ ਨਾਲ ਖੇਡਦੇ ਹੋਏ, ਬੁੱ ਚੇ ਦੋ ਵਰਗਾਂ ਨੂੂੰ

ਜੋੜ੍ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਇਤ ਨੂੂੰ ਦੇਖ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਉਹ ਦੋ ਸਮਾਨ ਖਤਕੋਣਾਂ ਨੂੂੰ ਜੋੜ੍ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇੁੱ ਕ ਵਰਗ ਦੇਖ

ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਨਮੂਨੇ ਅਤੇ ਆਖਕਰਤੀ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਨੂੂੰ ਖਸੁੱ ਖਣ ਖਵੁੱ ਚ ਮਦਦਗਾਰ ਹੋਣਗੀਆਂ ਅਤੇ ਇਹ ਵੀ

FLN ਦੇ ਅਧੀਨ ਬਖਨਆਦੀ ਸੂੰ ਖਖਆ ਦੇ ਮਹੁੱ ਤਵਪੂਰਨ ਸੂੰ ਕਲਪ ਹਨ। ਇੁੱ ਥੇ ਅਖਧਆਪਕ ਨੂੂੰ ਇਹ ਮਲਾਂਕਣ ਕਰਨਾ

ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਖਕ ਬੁੱ ਚੇ ਖਕਵੇਂ ਕੂੰ ਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਲਈ ਧਾਰਨਾਵਾਂ ਨੂੂੰ ਹੋਰ ਸਪੁੱ ਸ਼ਟ ਕਰਨ ਲਈ ਸਵੈ-ਇੁੱ ਛਾ ਨਾਲ

ਫੀਡਬੈਕ ਦੇਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਕਝ ਸਮੇਂ ਦੇ ਅੂੰ ਤਰਾਲ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬੁੱ ਚੇ ਦਆਰਾ ਖਸੁੱ ਖਣ ਖਵੁੱ ਚ ਤਰੁੱ ਕੀ ਦਾ ਮਲਾਂਕਣ

ਕਰਨ ਲਈ ਕਝ ਖਰਕਾਰਡਾਂ ਨੂੂੰ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਰੁੱ ਖ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤਰਹਾਂ ਮਲਾਂਕਣ ਖਖਡੌਣੇ ਆਧਾਖਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ

ਤਰੀਕੇ ਦਾ ਇੁੱ ਕ ਅੂੰ ਦਰੂਨੀ ਖਹੁੱ ਸਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅਖਧਆਪਕਾਂ ਕੋਲ ਇਸਦੇ ਲਈ ਇੁੱ ਕ ਯੋਜਨਾ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।

48 Page of 37
 ਨਿਡੌਣੇ ’ਤੇ ਆਧਾਨਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਨਵੱ ਚ ਮਾਨਪਆਂ ਅਤੇ ਪਨਰਵਾਰਾਂ ਦੀ ਸਮਲੀਅਤ

ਮਾਨਪਆਂ/ਪਨਰਵਾਰਾਂ ਿੰ ਸਾਮਲ ਕਰਿ ਅਤੇ ਉਹਿਾਂ ਿੰ ਨਿਡੌਣੇ ’ਤੇ ਆਧਾਨਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਦਾ ਨਹੱ ਸਾ

ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਸੁਝਾਅ (Text)

(12_28_eng_ideas_to_involve_parents_families_and_make_them_a_part_of_tbp) (413
words)
ਮਾਨਪਆਂ/ਪਨਰਵਾਰਾਂ ਿੰ ਸਾਮਲ ਕਰਿ ਅਤੇ ਉਹਿਾਂ ਿੰ ਨਿਡੌਣੇ ’ਤੇ ਆਧਾਨਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਦਾ ਨਹੱ ਸਾ

ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਸੁਝਾਅ

ਇਹ ਬਹਤ ਹੁੱ ਦ ਤੁੱ ਕ ਮਾਖਪਆਂ ਤੇ ਖਨਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਖਕ ਉਹ ਇੁੱ ਕ ਖਬਹਤਰ ਭਖਵੁੱ ਖ ਨੂੂੰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਆਪਣੇ ਬੁੱ ਚੇ

ਦੀ ਪੈਦਾਇਸ਼ੀ ਖਸੁੱ ਖਣ ਦੀ ਸਮਰੁੱ ਥਾ ਨੂੂੰ ਢਾਲਕੇ ਉਸ ਦੀ ਖਕਵੇ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ? ਖਵਖਦਅਕ ਖਖਡੌਣੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਤੌਰ ਤੇ

ਵਰਣਮਾਲਾ ਜਾਂ ਸੂੰ ਖਖਆਵਾਂ ਵਾਲੇ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੇ। ਰੂੰ ਗੀਨ ਬਲਾਕ ਅਤੇ ਆਕਰਸ਼ਕ ਪਹੇਲੀਆਂ ਵੀ ਖਵਖਦਅਕ ਖਖਡੌਣੇ ਹਨ,

ਜੋ ਘਰ ਖਵੁੱ ਚ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਦੇ ਖਸੁੱ ਖਣ ਅਤੇ ਖਵਕਾਸ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਕਦਰਤੀ ਆਰਾਮਦਾਇਕ ਘਰੇਲੂ ਮਾਹੌਲ

ਖਵਚ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਤੋਂ ਖਸੁੱ ਖਣ ਦਾ ਇਕ ਹੋਰ ਫਾਇਦਾ ਇਹ ਹੈ ਖਕ ਇਹ ਛੋਟੇ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਤੇ ਕੋਈ ਦਬਾਅ ਨਹੀਂ ਖਲਆਉਂਦਾ।

ਖਵਖਦਅਕ ਖਖਡੌਣੇ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਖਤਆਰ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਖਕ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਨੂੂੰ ਇਹ ਵੀ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਲੁੱਗੇਗਾ

ਖਕ ਉਹ ਮਜ਼ੇਦਾਰ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਖਸੁੱ ਖ ਰਹੇ ਹਨ। ਖਵਖਦਅਕ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਖੇਡ ਦਆਰਾ ਖਸੁੱ ਖਣ ਨੂੂੰ ਉਤਸ਼ਾਖਹਤ

ਕਰਨਾ ਹੈ। ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਨੂੂੰ ਖਵਖਦਅਕ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਨਾਲ ਜਾਣੂ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਕੋਈ ਉਮਰ ਸੀਮਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਵਾਸਤਵ ਖਵੁੱ ਚ,

ਹਰ ਖਕਸਮ ਦੇ ਖਖਡੌਣੇ ਸੋਚ-ਸਮਝ ਕੇ ਉਮਰ ਦੇ ਅਨਕੂਲ ਸੂੰ ਕਲਪਾਂ ਨਾਲ ਜੜ੍ੇ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਸੂੰ ਗੀਤਕ ਯੂੰ ਤਰ, ਜੋੜ੍ਨ

ਵਾਲੇ ਖਖਡੌਣੇ, () ਪਹੇਲੀਆਂ, ਸਦਮਾਗੀ ਖਖਡੌਣੇ, ਬਕਸੇ, ਬਲਾਕ ਅਤੇ ਕੁੱ ਪੜ੍ੇ ਪਖਹਨਣ ਅਤੇ ਖਤਆਰ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਖਖਡੌਣੇ

ਕਝ ਵਧੀਆ ਖਵਕਾਸ ਦੇ ਖਖਡੌਣੇ ਹਨ, ਜੋ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਖਵੁੱ ਚ ਰਚਨਾਤਮਕਤਾ ਅਤੇ ਸਮੁੱ ਖਸਆ-ਹੁੱ ਲ ਕਰਨ ਦੇ ਹਨਰ ਨੂੂੰ ਪਰਫੁੱ ਲਤ

ਕਰਦੇ ਹਨ। ਬੁੱ ਚੇ ਦੀ ਖਦਲਚਸਪੀ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਖਵਕਾਸ ਦੇ ਪੜ੍ਾਵਾਂ ਨੂੂੰ ਉਸਦੇ ਲਈ ਸਹੀ ਖਖਡੌਣੇ ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ ਦੀ ਚੋਣ

ਕਰਨ ਬਾਰੇ ਸੂਖਚਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

49 Page of 37
 ਆਉ ਹਣ ਕਝ ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਬਾਰੇ ਗੁੱ ਲ ਕਰੀਏ ਖਜਹਨਾਂ ਕਰਕੇ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਰਾਹੀਂ ਖਸੁੱ ਖਣ ਨਾਲ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਦੇ ਖਵਕਾਸ ਅਤੇ

ਖਸੁੱ ਖਣ ਦੀ ਸਮਰੁੱ ਥਾ ਵਧਦੀ ਹੈ। ਖਦਮਾਗੀ ਖਖਡੌਣੇ ਅਤੇ ਗਤੀਖਵਧੀਆਂ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਦੇ ਛੋਟੀਆਂ ਮ

ਿਾਿਪੇਸ਼ੀਆਂ ਵਾਲੇ , ਸੂੰ ਚਾਰ ਅਤੇ ਅੂੰ ਤਰ-ਖਵਅਕਤੀਗਤ ਜਾਂ ਸਮਾਖਜਕ ਹਨਰ ਨੂੂੰ ਖਬਹਤਰ ਬਣਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਪਹੇਲੀ

ਵਾਲੀ ਖੇਡ ਖੇਡਦੇ ਹੋਏ, ਬੁੱ ਚੇ ਆਪਣੀ ਸਾਰੀ ਸ਼ਕਤੀ ਅਤੇ ਖਧਆਨ ਪਹੇਲੀਆਂ ਨੂੂੰ ਹੁੱ ਲ ਕਰਨ ਤੇ ਲਗਾ ਖਦੂੰ ਦੇ ਹਨ। ਸਮੇਂ

ਅਤੇ ਖਨਰੂੰ ਤਰ ਰਝੇਖਵਆਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਉਨਹਾਂ ਦਾ ਖਦਮਾਗ ਵਧਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਖਬਹਤਰ ਸਮੁੱ ਖਸਆ ਹੁੱ ਲ ਕਰਨ ਦੇ ਹਨਰ

ਖਵਕਖਸਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਗੁੱ ਡੀਆਂ ਜਾਂ ਡਾਕਟਰ ਸੈੈੱਟ ਵਰਗੇ ਖਖਡੌਣੇ ਬੁੱ ਚੇ ਨੂੂੰ ਵੁੱ ਖ-ਵੁੱ ਖ ਸਖਥਤੀਆਂ ਖਵੁੱ ਚੋਂ ਲੂੰਘਾ ਸਕਦੇ ਹਨ

ਖਜਸ ਖਵੁੱ ਚ ਸਾਂਝ, ਬੂੰ ਧਨ, ਦੇਖਭਾਲ, ਉਡੀਕ ਆਖਦ ਸ਼ਾਮਲ ਹੂੰ ਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤਰਹਾਂ ਖੇਡਣ ਨਾਲ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਭਾਵਨਾਤਮਕ

ਬੁੱ ਧੀ ਖਵਕਖਸਤ ਹੂੰ ਦੀ ਹੈ ਖਕਉਂਖਕ ਉਹ ਗੁੱ ਸੇ, ਹਾਸੇ ਜਾਂ ਉਦਾਸੀ ਵਰਗੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦਾ ਜਵਾਬ ਖਦੂੰ ਦੇ ਹਨ। ਇਹ

ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਵਾਲੀਆਂ ਕਝ ਗਤੀਖਵਧੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਮਾਖਪਆਂ ਨਾਲ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਦੀ ਚੂੰ ਗੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਲਈ ਬਹਤ ਲਾਭਦਾਇਕ

ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਖਕ ਇਹ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਸਾਡੇ ਪਖਰਵਾਰਾਂ ਖਵੁੱ ਚ ਦੇਖਖਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਖਕ ਮਾਪੇ ਨਾ ਖਸਰਫ ਢਕਵੇਂ

ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਅਤੇ ਗਤੀਖਵਧੀਆਂ ਦੀ ਖੋਜ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਖਵੁੱ ਚ ਮੁੱ ਖ ਧਾਰਨਾਵਾਂ ਬਣਾਉਣ ਖਵੁੱ ਚ ਮਦਦ ਕਰਦੀਆਂ

ਹਨ, ਸਗੋਂ ਘਰ ਖਵੁੱ ਚ ਖਖਡੌਣੇ ਆਧਾਖਰਤ ਖਸਖਲਾਈ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਉਹ ਆਪ ਵੀ ਖਸੁੱ ਖ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇੁੱ ਥੇ ਸਕੂਲ ਅਤੇ

ਅਖਧਆਪਕ ਦੀ ਭੂਖਮਕਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੁੱ ਤਵਪੂਰਨ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਸ਼ਰੂਆਤੀ ਸਾਲਾਂ ਖਵੁੱ ਚ ਬੁੱ ਖਚਆਂ

ਦਆਰਾ ਖਸੁੱ ਖਣ ਖਵੁੱ ਚ ਅਚਰਜ ਬਣਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਮਾਪੇ FLN ਨਾਲ ਸਬੂੰ ਧਤ ਜਮਾਤ ਦੇ ਕਮਰੇ ਅੂੰ ਦਰਲੀਆਂ ਅਤੇ ਸਕੂਲ

ਦੀਆਂ ਗਤੀਖਵਧੀਆਂ ਖਵੁੱ ਚ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ ਖਜੁੱ ਥੇ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਦੇ ਸਰਵਪੁੱ ਖੀ ਖਵਕਾਸ ਲਈ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ

ਕਰਨ ਦੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਖਵਚਾਰ ਦੂਜੇ ਮਾਖਪਆਂ ਨਾਲ ਸਾਂਝੇ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਲਾਸਰੂਮ ਖਵੁੱ ਚ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਨੂੂੰ ਲਾਭ

ਪਹੂੰ ਚਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਵਾਧ ਗਤੀਨਵਧੀ: ਆਪਣੀ ਸਮਝ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰੋ (H5P-Drag and Drop)

(12_29_eng_addl_activity_check_your_understanding)
https://econtent.ncert.org.in/wp-admin/admin-ajax.php?action=h5p_embed&id=1691
ਵਾਧ ਗਤੀਨਵਧੀ: ਆਪਣੀ ਸਮਝ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰੋ

ਿਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਿਰੋ

50 Page of 37
 1. ਬਲਾਕ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲਾ ਖੇਡਣ ਦਾ ਖੇਤਰ ______ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। (ਇੰਟਰਲੌ ਨਕੰ ਗ ਬਲਾਕ)

2. ਗੁੱ ਡੀਆਂ ________ ਦੇ ਖਵਕਾਸ ਖਵੁੱ ਚ ਮਦਦ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਟੀਚਾ-1 ਅਤੇ 2 ਦੇ ਅਧੀਨ ਆਉਂਦਾ

ਹੈ। (ਸਮਾਨਜਕ-ਿਾਵਿਾਤਮਕ)

3. __________ ਆਖਕਰਤੀ ਨੂੂੰ ਘਟਾਉਣ ਖਵੁੱ ਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬੋਧਾਤਮਕ ਖਵਕਾਸ ਨੂੂੰ ਉਤਸ਼ਾਖਹਤ ਕਰਦਾ

ਹੈ। (ਆਨਕਰਤੀ ਕਰਮਵਾਰ)

4. __________ ਅੁੱ ਖਾਂ-ਹੁੱ ਥ ਤਾਲਮੇਲ ਨੂੂੰ ਵਧਾਵਾ ਖਦੂੰ ਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਵਧੀਆ ਹੁੱ ਥਾਂ ਦੇ ਸੂਖਮ ਹਨਰ ਨੂੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ

ਕਰਦਾ ਹੈ (ਗੁੱ ਡੀ ਦੇ ਕੱ ਪੜ੍ੇ ਪਾਉਣੇ)

5. ਬੁੱ ਚੇ __________ ਵਸਤੂਆਂ ਨੂੂੰ ਪਸੂੰ ਦ ਕਰਦੇ ਹਨ ਖਕਉਂਖਕ ਉਹ ਉਤੇਖਜਤ ਅਤੇ ਖਸੁੱ ਖਣ ਲਈ ਉਤਸਕ ਹੂੰ ਦੇ

ਹਨ। (ਫੇਰ-ਬਦਲ)

6. ਬਲਾਕ ਬਣਾਉਣਾ, ਖਜਗਸਾ ਪਹੇਲੀਆਂ ਅਤੇ _________ ਨਾਲ ਖੇਡਣਾ ਖਦਮਾਗ ਨੂੂੰ ਗਖਣਤ ਨੂੂੰ ਸਮਝਣ ਖਵੁੱ ਚ

ਵਧੇਰੇ ਮਾਹਰ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। (ਨਜਆਨਮਤੀ ਆਨਕਰਤੀ)

7. __________ ਨੂੂੰ ਜਮਾਤ ਦੇ ਕਮਰੇ ਖਵੁੱ ਚ ਇੁੱ ਕ ਨਾਟਕੀ ਖੇਡ ਖੇਤਰ ਖਵੁੱ ਚ ਰੁੱ ਖਖਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸੂੰ ਚਾਰ,

ਸਮੁੱ ਖਸਆ ਹੁੱ ਲ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸਵੈ-ਪਰਗਟਾਵੇ ਦੇ ਹਨਰਾਂ ਨੂੂੰ ਖਵਕਸਤ ਕਰਨ ਖਵੁੱ ਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। (ਰਸੋਈ ਦੇ

ਨਿਡੌਣ)ੇ

ਸੰ ਿੇਪ

ਸੰ ਿੇਪ (Mind Map) (12_30_eng_summary)

ਸੰ ਿੇਪ

51 Page of 37
 ਪੋਰਟਫੋਲੀਓ ਗਤੀਨਵਧੀ

ਅਸਾਈਿਮੈਂਟ (Text) (12_31_eng_assignment)

ਅਸਾਈਿਮੈਂਟ

ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਦੇ ਸੂੰ ਪੂਰਨ ਖਵਕਾਸ ’ਤੇ ਕੇਂਖਦਰਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਇੁੱ ਕ ਸਹੀ ਖਦਨ ਦੀ ਸਮਾਂ-ਸਾਰਣੀ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਕੋਖਸ਼ਸ਼ ਕਰੋ ਅਤੇ

ਇੁੱ ਕ ਖਦਨ ਦੇ ਕਾਰਜਕਰਮ ਖਵੁੱ ਚ ਖਖਡੌਣੇ ਆਧਾਖਰਤ ਪੜ੍ਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ (ਟੀ. ਬੀ. ਪੀ.) ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਖਦਖਾਓ। ਖਖਡੌਣੇ

ਆਧਾਖਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੂੰ ਸੂੰ ਕਲਪਾਂ/ਮਹਾਰਤਾਂ ਨਾਲ ਇਕਸਾਰ ਕਰਨ ਦੇ ਕਝ

ਤਰੀਖਕਆਂ ਬਾਰੇ ਸੋਚੋ ਅਤੇ ਖਫਰ ਹੇਠਾਂ ਖਦੁੱ ਤੇ ਵੇਰਵੇ ਖਲਖੋ:

● ਸੂੰ ਕਲਪ/ਖਵਸ਼ਾ:

● ਉਪ-ਖਵਸ਼ਾ, ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਹੈ:

● ਜਮਾਤ:

52 Page of 37
 ● ਉਦੇਸ਼:

● ਖਖਡੌਣਾ/ਖੇਡ ਜੋ ਵਰਤੀ/ ਆਪ ਬਣਾਈ ਹੋਵੇ:

● ਪੂਰਵ-ਲੋ ੜ੍ੀਂਦਾ ਖਗਆਨ/ਮਹਾਰਤ:

● ਖਸੁੱ ਖਣ ਦੀ ਸਮੁੱ ਗਰੀ ਅਤੇ ਖਤਆਰੀਆਂ:

● ਮੁੱ ਖ ਖਵਚਾਰ/ਸਮੁੱ ਗਰੀ:

● ਪੂਰਵ ਖਗਆਨ:

● ਸ਼ਰੂਆਤੀ ਖਸੁੱ ਖਣ ਪਖਰਣਾਮ:

● ਮਲਾਂਕਣ ਖਵੁੱ ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਪਰਖਕਖਰਆਵਾਂ:

ਵਾਧ ਸਰੋਤ

ਹਵਾਲੇ (Text) (12_32_eng_references)

ਹਵਾਲੇ

● ਖਸੁੱ ਖਖਆ ਮੂੰ ਤਰਾਲੇ (ਐਮ. ਓ. ਆਈ.)। 2021. Foundational Literacy and Numeracy - (ਸਮਝ ਅਤੇ

ਸੂੰ ਖਖਆ ਖਗਆਨ ਦੇ ਨਾਲ ਪੜ੍ਹਨ ਖਵੁੱ ਚ ਮਹਾਰਤ ਲਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪਖਹਲਕਦਮੀ) ਨੈਸ਼ਨਲ ਇਨੀਸ਼ੀਏਖਟਵ ਫਾਰ

ਂ ਖਨਊਮਰੇਸੀ (NIPUN BHARAT)। ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਲਈ

ਪਰੋਫੀਸ਼ੈਂਸੀ ਇਨ ਰੀਖਡੂੰ ਗ ਖਵਦ ਅੂੰ ਡਰਸਟੈਂਖਡੂੰ ਗ ਐਡ

ਖਦਸ਼ਾ-ਖਨਰਦੇਸ਼। ਨਵੀਂ ਖਦੁੱ ਲੀ।

● ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਖਸੁੱ ਖਖਆ ਨੀਤੀ 2020.

https://www.education.gov.in/sites/upload_files/mhrd/files/NEP_Final_English_0.pdf
(ਅੂੰ ਗਰੇਜ਼ੀ)

● ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪਾਠਕਰਮ ਫਰੇਮਵਰਕ। 2005, ਨਵੀਂ ਖਦੁੱ ਲੀ। https://ncert.nic.in/pdf/nc-

framework/nf2005-english.pdf

53 Page of 37
 ● ਖੂੰ ਨਾ ਸਦਰਸ਼ਨ। ਭਾਰਤੀ ਖਖਡੌਣੇ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਖਸ਼ੀ

https://sudarshankhannablog.files.wordpress.com/2016/06/joy-of-making-indian.pdf
● ਗਪਤਾ ਅਰਖਵੂੰ ਦ, ਚੀਜ਼ਾਂ ਬਣਾਉਣਾ, ਖਵਖਗਆਨ ਨਾਲ ਕਝ ਬਣਾਉਣਾ -

https://www.arvindguptatoys.com/arvindgupta/science-reporter-ag-april2013.pdf
● ਗਪਤਾ ਅਰਖਵੂੰ ਦ ਖਖਡੌਣੇ ਦੇ ਖਜ਼ਾਨੇ

https://www.arvindguptatoys.com/arvindgupta/4.%20AVINASH.pdf

ਵੈਬਨਲੰਕ (Text) (12_33_eng_weblinks)

ਵੈਬਨਲੰਕ

● ਬਖਨਆਦ ਸੂੰ ਖਖਆ ਖਗਆਨ ਲਈ ਸਮੁੱ ਖਸਆ ਹੁੱ ਲ ਕਰਨ ਦਾ ਹਨਰ -

https://www.youtube.com/watch?v=aZJ4kiVhO3U
● ਬਖਨਆਦ ਸੂੰ ਖਖਆ ਖਗਆਨ ਲਈ ਨਮੂਨਾ ਬਣਾਉਣਾ -

https://www.youtube.com/watch?v=L4TMfJqi7Dk
● ਬਖਨਆਦ ਸੂੰ ਖਖਆ ਖਗਆਨ ਲਈ ਆਕਾਰ ਅਤੇ ਲੜ੍ੀਵਾਰਤਾ - https://youtu.be/mORwL-ZPJ6g

● ਇੁੱ ਕ ਤੋਂ ਇੁੱ ਕ ਪੁੱ ਤਰ-ਖਵਹਾਰ - https://youtu.be/JtLOlVWAhqI

ਅਸਾਇਿਮੈਂਟ

ਪਰਸਿਾਵਲੀ (12_34_eng_quiz)

ਪਰਸਿਾਵਲੀ

1. ਦੇਸੀ ਖਖਡੌਣੇ ਖਕਸ ਦੇ ਬਣੇ ਹੂੰ ਦੇ ਹਨ?

a. ਪਲਾਸਖਟਕ

b. ਸਟੀਲ

54 Page of 37
 c. ਘੱ ਟ ਲਾਗਤ ਵਾਲੀ ਘਰੇਲ ਸਮੱ ਗਰੀ

d. ਐਲੂਮੀਨੀਅਮ

2. ਦੇਸੀ ਖਖਡੌਣੇ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਨੂੂੰ —-------- ਨਾਲ ਜੋੜ੍ਦੇ ਹਨ?

a. ਸੱ ਨਿਆਚਾਰ

b. ਜਮਾਤ ਦੇ ਕਮਰੇ

c. ਤਕਨਾਲੋ ਜੀ

d. ਪਖਰਵਾਰ

3. ਦੇਸੀ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਦੇ ਸੂੰ ਦਰਭ ਖਵੁੱ ਚ ਹੇਠਾਂ ਖਦੁੱ ਤੇ ਕਥਨਾਂ ਖਵੁੱ ਚੋਂ ਖਕਹੜ੍ਾ ਸਹੀ ਨਹੀਂ ਹੈ?

a. ਦੇਸੀ ਖਖਡੌਣੇ ਬਾਕੀਆਂ ਦੇ ਮਕਾਬਲੇ ਸਸਤੇ ਹੂੰ ਦੇ ਹਨ।

b. ਦੇਸੀ ਖਖਡੌਣੇ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਦੀ ਬਣਤਰ, ਰੂੰ ਗ, ਆਕਾਰ ਅਤੇ ਆਖਕਰਤੀ ਆਖਦ ਬਾਰੇ ਖਸੁੱ ਖਣ ਖਵੁੱ ਚ ਮਦਦ

ਕਰਦੇ ਹਨ।

c. ਦੇਸੀ ਨਿਡੌਣੇ ਆਸਾਿੀ ਿਾਲ ਉਪਲਬਧ ਿਹੀਂ ਹੁੰ ਦੇ।

d. ਦੇਸੀ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਖਵੁੱ ਚ ਖੋਜ ਦੀ ਗੂੰ ਜਾਇਸ਼ ਹੂੰ ਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਵੁੱ ਖ-ਵੁੱ ਖ ਉਮਰ ਸਮੂਹਾਂ ਲਈ ਢਕਵੇਂ ਹੂੰ ਦੇ

ਹਨ।

4. ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਲਈ ਖੇਡ ਸਮੁੱ ਗਰੀ/ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਹੇਠ ਖਲਖਖਆਂ ਖਵੁੱ ਚੋਂ ਖਕਸ ਨੂੂੰ ਖਧਆਨ ਖਵੁੱ ਚ ਨਹੀਂ

ਰੁੱ ਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?

a. ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਦੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਅਤੇ ਸੁੱ ਖਭਆਚਾਰ ਨੂੂੰ

b. ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਦੀ ਉਮਰ

c. ਬੱ ਨਚਆਂ ਦੀ ਆਰਨਥਕ ਸਨਥਤੀ

d. ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਦਾ ਸਰੀਰਕ ਖਵਕਾਸ

5. ਬਖਨਆਦੀ ਪੜ੍ਾਅ ਖਵੁੱ ਚ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਦੇ ਅਨਕੂਲ ਜਮਾਤ ਦੇ ਕਮਰੇ ਖਵੁੱ ਚ ਖਕਸ ਪਹੂੰ ਚ ਦਾ ਅਖਭਆਸ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ

ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?

55 Page of 37
 a. ਪਾਠ ਪਸਤਕ ਆਧਾਖਰਤ ਪਹੂੰ ਚ

b. ਿੇਡ ਆਧਾਬਰਤ ਤਰੀਕੇ ਿਾਲ, ਨਿਡੌਣਾ ਆਧਾਨਰਤ, ਬਾਲ ਕੇਂਦਨਰਤ ਪਹੁੰ ਚ

c. ਅਖਧਆਪਕ ਦੀ ਗੁੱ ਲਬਾਤ ਦੀ ਪਹੂੰ ਚ

d. ਪਰੋਜੈਕਟ ਅਧਾਰਤ ਪਹੂੰ ਚ

6. ਗਜਰਾਤ ਖਵੁੱ ਚ 'ਰਸੋਈ ਦੇ ਭਾਂਖਡਆਂ ਦਾ ਸੈੈੱਟ' ਖਖਡੌਣੇ ਦਾ ਪਰਖਸੁੱ ਧ ਨਾਮ ਖਕਹੜ੍ਾ ਹੈ?

a. ਕੈਲੀਡੋਸਕੋਪ

b. ਰਸੋਈ

c. ਆਲਹਣੇ ਵਾਲੀਆਂ ਗੁੱ ਡੀਆਂ

d. ਢੀਂਗਲੀ

7. ਰਸੋਈ ਦੇ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਦੇ ਸਬੂੰ ਧ ਖਵੁੱ ਚ ਹੇਠ ਖਦੁੱ ਤੇ ਖਵੁੱ ਚੋਂ ਖਕਹੜ੍ਾ ਕਥਨ ਸਹੀ ਨਹੀਂ ਹੈ?

a. ਰਸੋਈ ਦੇ ਖਖਡੌਣੇ ਵਧੀਆ ਸੂਖਮ ਹੁੱ ਥਾਂ ਵਾਲੇ ਹਨਰ ਖਵਕਖਸਤ ਕਰਨ ਖਵੁੱ ਚ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ।

b. ਰਸੋਈ ਦੇ ਖਖਡੌਣੇ ਜਮਾਤ ਦੇ ਕਮਰੇ ਖਵੁੱ ਚ ਨਾਟਕੀ ਖੇਡ ਵਾਲੇ ਕੋਨੇ ਖਵੁੱ ਚ ਰੁੱ ਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।

c. ਰਸੋਈ ਦੇ ਖਖਡੌਣੇ ਸਮੁੱ ਖਸਆ ਹੁੱ ਲ ਕਰਨ ਦੇ ਹਨਰ ਨੂੂੰ ਖਵਕਖਸਤ ਕਰਨ ਖਵੁੱ ਚ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ।

d. ਰਸੋਈ ਦੇ ਨਿਡੌਣੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਿੰ ਜਾਿਣ ਨਵੱ ਚ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਿ।

8. ਕੈਲੀਡੋਸਕੋਪ ਖਕਸ ਤੋਂ ਬਖਣਆ ਹੈ?

a. ਗੱ ਤੇ, ਕੱ ਚ ਦਾ ਟੁਕੜ੍ਾ ਅਤੇ ਕੁਝ ਬੇਤਰਤੀਬ ਤਸਵੀਰਾਂ।

b. ਕੁੱ ਚ, ਅਖਬਾਰ ਅਤੇ ਚਣੀਆਂ ਗਈਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ।

c. ਲੁੱਕੜ੍ ਦਾ ਬੋਰਡ, ਸਕੱ ਲਾਂ ਅਤੇ ਪੇਂਟ।

d. ਮਖਮਲੀ ਕਾਗਜ਼, ਧਾਗੇ ਅਤੇ ਪੇਂਟ ਬਰਸ਼।

9. ਕੈਲੀਡੋਸਕੋਪ ਦੀ ਸਮਝ —–--- ਖਵਕਖਸਤ ਕਰਨ ਖਵੁੱ ਚ ਬਹਤ ਉਪਯੋਗੀ ਹੈ?

a. ਸਥਾਖਨਕ ਸੂੰ ਕਲਪ

b. ਸਭੰ ਨਾਤਮਕ ਸੂੰ ਕਲਪ

56 Page of 37
 c. ਪਾਣੀ ਦੀਆਂ ਖਵਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਦੇ ਸੂੰ ਕਲਪ

d. ਅਪਵਰਤਿ ਅਤੇ ਨਲਸਕਾਰੇ ਦੀਆਂ ਨਵਨਗਆਿ ਦੀਆਂ ਧਾਰਿਾਵਾਂ।

10. ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਖਵੁੱ ਚ ਛੋਟੇ ਸਮੂਹਾਂ ਖਵੁੱ ਚ ਸ਼ਾਂਤ ਖੇਡ ਨੂੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਖਕਸਨੂੂੰ ਇੁੱ ਕ ਚੂੰ ਗਾ ਖਵਚਾਰ ਮੂੰ ਖਨਆ

ਜਾਂਦਾ ਹੈ?

a. ਨਿਡੌਣੇ ਵਾਲਾ ਿੇਤਰ ਬਣਾਉਣਾ

b. ਖਕਤਾਬਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨਰ ਬਣਾਉਣਾ

c. ਇਕਬਾਲੀਆ ਬੂਥ ਬਣਾਉਣਾ

d. ਇੁੱ ਕ ਰਚਨਾਤਮਕ ਕਾਰਨਰ ਬਣਾਉਣਾ

11. ਛੋਟੇ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਲਈ ਬਣਾਇਆ ਗਏ ਖਖਡੌਣਾ ਕੇਂਦਰ ਖਵਚ ਕੀ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?

a. ਨਾ ਟੁੱ ਟਣ ਵਾਲੀ ਸਮੁੱ ਗਰੀ

b. ਖਸਰਫ ਸਮੁੱ ਗਰੀ ਅਤੇ ਕੋਈ ਖਖਡੌਣੇ ਨਹੀਂ

c. ਲੁੱਕੜ੍ ਦੇ ਖਖਡੌਣੇ

d. ਨਿਡੌਣੇ ਅਤੇ ਉਮਰ ਦੇ ਅਿੁਕਲ ਿਦਲਾਵ ਯੋਗ ਵਾਲੀ ਸਮੱ ਗਰੀ

12. ਹੁੱ ਥੀਂ ਖਤਆਰ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਖੇਤਰ ਖਕਹੋ ਖਜਹਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?

a. ਸਮੁੱ ਗਰੀ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਅਤੇ ਖਖੁੱ ਲਖਰਆ ਹੋਇਆ

b. ਸਮੱ ਗਰੀ ਿਾਲ ਿਰਪਰ, ਸਾਫ਼ ਅਤੇ ਸੰ ਗਨਠਤ

c. ਕਮਰੇ ਖਵੁੱ ਚ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਘੁੱ ਟ ਕੀਮਤ ਵਾਲੀ ਸਮੁੱ ਗਰੀ ਰੁੱ ਖੀ ਹੋਵੇ

d. ਘੁੱ ਟ ਸਮੁੱ ਗਰੀ, ਖਸਰਫ ਇਜਾਜ਼ਤ ਤੇ ਪਹੂੰ ਚਯੋਗ

13. ਖਕਸ ਪੜ੍ਾਅ ’ਤੇ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਦਆਰਾ ਖਸੁੱ ਖਣ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੁੱ ਧ ਲੋ ੜ੍ ਹੈ?

a. ਬੁਨਿਆਦੀ ਅਤੇ ਨਤਆਰੀ ਵਾਲਾ ਪੜ੍ਾਅ

b. ਮੁੱ ਧ ਸਕੂਲ ਪੜ੍ਾਅ

c. ਸੈਕੂੰਡਰੀ ਪੜ੍ਾਅ

57 Page of 37
 d. ਉੱਚ ਖਸੁੱ ਖਖਆ ਪੜ੍ਾਅ

14. ਤਕਨੀਕੀ ਸਹਾਇਤਾ ਵਾਲੇ ਖਖਡੌਣੇ ਖਕਸ ਖਵੁੱ ਚ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ?

a. ਖਸੁੱ ਖਣ ਨੂੂੰ ਇਕਸਾਰ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ

b. ਬੁੱ ਚੇ ਨੂੂੰ ਅਲੁੱਗ ਮਖਹਸੂਸ ਕਰਾਉਂਦੇ ਹਨ

c. ਬੁੱ ਚੇ ਨੂੂੰ ਬੈਟਰੀ ਨਾਲ ਚੁੱ ਲਣ ਵਾਲੇ ਖਖਡੌਣੇ ਨੂੂੰ ਖਹਲਦਾ ਦੇਖਣ ਖਵਚ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ

d. ਨਸੱ ਿਣ ਪਰਨਕਨਰਆ ਿੰ ਮ਼ਿੇਦਾਰ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਿ

15. ਖਨਮਨਖਲਖਤ ਤੋਂ ਪਛਾਣੋ ਖਕ ਇੁੱ ਕ ਰਵਾਇਤੀ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲਾ ਖਖਡੌਣਾ ਖਕਹੜ੍ਾ ਹੈ?

a. Stackers
b. Jigsaw Puzzles

c. ਲੇ ਗੋਸ

d. ਜੇਂਗਾ

16. ਖਖਡੌਣੇ ਅਤੇ ਖਵਖਦਅਕ ਖੇਡ ਸਮੁੱ ਗਰੀ ਕੀ ਨਹੀਂ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ?

a. ਖਵਕਾਸ ਪੁੱ ਖੋਂ ਉਖਚਤ

b. ਸੱ ਨਿਆਚਾਰਕ ਤੌਰ ਤੇ ਅਪਰਸੰਨਗਕ

c. ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਖਦਲਚਸਪੀਆਂ ਨਾਲ ਜਖੜ੍ਆ ਹੋਇਆ ਹੈ

d. ਖਸੁੱ ਖਣ ਪਖਰਣਾਮਾਂ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦਾ ਹੈ

17. ਖਖਡੌਣੇ ਛੋਟੇ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਦੀ ਮਦਦ ਖਕਵੇਂ ਕਰਦੇ ਹਨ?

a. ਆਰਸਥਕ ਖਵਕਾਸ ਨਾਲ

b. ਰਸਮੀ ਖਵਕਾਸ ਨਾਲ

c. ਖਸਆਸੀ ਖਵਕਾਸ ਨਾਲ

d. ਬੋਨਧਕ ਨਵਕਾਸ ਿਾਲ

18. ਖਵਖਦਅਕ ਸਹਾਇਤਾ ਵਜੋਂ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਦੇ ਸੂੰ ਦਰਭ ਖਵੁੱ ਚ ਹੇਠਾਂ ਖਦੁੱ ਤੇ ਕਥਨਾਂ ਖਵੁੱ ਚੋਂ ਖਕਹੜ੍ਾ ਸਹੀ ਹੈ?

58 Page of 37
 a. ਖਖਡੌਣੇ ਖਸਰਫ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਲਈ ਹਨ।

b. ਖਖਡੌਣੇ ਖਸਰਫ ਮਨੋਰੂੰ ਜਨ ਲਈ ਹਨ।

c. ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਨਾਲ ਖੇਡਣਾ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਦਾ ਖਸੁੱ ਖਣ ਦਾ ਸਮਾਂ ਖੋਹ ਲੈਂ ਦਾ ਹੈ।

d. ਨਿਡੌਨਣਆਂ ਿਾਲ ਿੇਡਣਾ ਛੋਟੇ ਬੱ ਨਚਆਂ ਨਵੱ ਚ ਮਹੱ ਤਵਪਰਿ ਹੁਿਰ ਨਵਕਨਸਤ ਕਰਿ ਨਵੱ ਚ ਮਦਦ

ਕਰਦਾ ਹੈ

19. ਹੇਠ ਖਦੁੱ ਖਤਆਂ ਖਵੁੱ ਚੋਂ ਖਕਹੜ੍ਾ ਕਥਨ ਸਹੀ ਹੈ?

a. ਹੁੱ ਥੀਂ ਖਤਆਰ ਕੀਤੇ ਖਖਡੌਣੇ ਖਖਡੌਣੇ ਨਹੀਂ ਹੂੰ ਦੇ

b. ਨਿਡੌਣੇ ਬੱ ਨਚਆਂ ਿੰ ਆਪਣੇ ਬਾਰੇ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਆਲ਼ੇ ਦੁਆਲ਼ੇ ਦੀ ਦੁਿੀਆਂ ਬਾਰੇ ਨਸੱ ਿਣ ਨਵੱ ਚ

ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਿ

c. ਖੇਡਣਾ ਖਵਖਦਅਕ ਨਹੀਂ ਹੈ

d. ਖਬਨਾਂ ਖਕਸੇ ਮਕਸਦ ਵਾਲੇ ਖਖਡੌਣੇ ਲੁੱਕੜ੍ ਦੇ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ

20. ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਲਈ ਖਖਡੌਣਾ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਨ ਲਈ ਹੇਠਾਂ ਖਦੁੱ ਤੇ ਖਵੁੱ ਚੋਂ ਖਕਹੜ੍ਾ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਕ ਮਾਪਦੂੰ ਡ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ

ਹੈ?

a. ਖਖਡੌਣੇ ਦੀ ਸਮੁੱ ਗਰੀ ਖਾਣਯੋਗ ਹੈ।

b. ਖਖਡੌਣਾ ਆਕਰਸ਼ਕ ਖਦਖਾਈ ਖਦੂੰ ਦਾ ਹੈ।

c. ਨਿਡੌਣੇ ਬੱ ਚੇ ਦੀ ਉਮਰ ਲਈ ੁਕਵਾਂ ਹਿ

d. ਖਖਡੌਣਾ ਮਖਹੂੰ ਗਾ ਹੈ।

21. ਹੁੱ ਥੀਂ ਖਤਆਰ ਕੀਤੇ ਖਖਡੌਣੇ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਨੂੂੰ ਖਕਹੜ੍ੀ ਚਣੌਤੀ ਨਹੀਂ ਖਦੂੰ ਦੇ ਹਨ?

a. ਆਲੋ ਚਨਾਤਮਕ ਸੋਚ ਦੇ ਹਨਰ

b. ਰਚਨਾਤਮਕਤਾ

c. ਸਮੁੱ ਖਸਆ ਹੁੱ ਲ ਕਰਨ ਦੇ ਹਨਰ

d. ਅਨਧਆਤਨਮਕ ਹੁਿਰ

59 Page of 37
22. ਖਕਸ ਉਮਰ ਸਮੂਹ ਖਵੁੱ ਚ ਖਖਡੌਣੇ ਅਧਾਰਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਨੂੂੰ ਸ਼ਰੂ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?

a. 1 - 2 ਸਾਲ

b. 2 - 3 ਸਾਲ

c. 3 - 4 ਸਾਲ

d. 4 - 5 ਸਾਲ

23. ਬਖਨਆਦੀ ਪੜ੍ਾਵਾਂ ਖਵੁੱ ਚ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਨੂੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ -–---------- ਹੈ

a. ਭਾਈਚਾਰੇ ਖਵੁੱ ਚ ਬਰਾਬਰੀ ਖਲਆਉਣ ਲਈ

b. ਗਰੀਬੀ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ

c. ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਤੋਂ ਹੀ ਅਿੁਿਵੀ ਨਸੱ ਨਿਆ ਿੰ ਉਤਸਾਨਹਤ ਕਰਿ ਲਈ

d. ਖਖਡੌਣੇ ਬਣਾਉਣ ਵਾਖਲਆਂ ਦੇ ਮੜ੍ ਵਸੇਬੇ ਲਈ

24. ਡੀ. ਆਈ. ਵਾਈ. (D-I-Y ) ਦਾ ਪੂਰਾ ਰੂਪ ––------- ਹੈ:

a. ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੂੰ ਉਲੀਕੋ

b. ਆਪਣੇ ਆਪ ਬਣਾਓ

c. ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੂੰ ਖਦਾਈ ਕਰੋ

d. ਆਪਣੇ ਆਪ ਇਸ ਨੂੂੰ ਖਨਪਟਾਓ

25. ਹੇਠ ਖਲਖੇ ਖਵੁੱ ਚੋਂ ਖਕਹੜ੍ਾ ਗਜਰਾਤ ਦਾ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਖਖਡੌਣਾ ਹੈ?

a. ਬਾਰਬੀ ਗੁੱ ਡੀਆਂ

b. ਸੂਤੀ ਗੁੱ ਡੀਆਂ

c. ਆਲਹਣੇ ਵਾਲੀ ਗੁੱ ਡੀਆਂ

d. ਨ ੰ ਗਲੀ ਗੁੱ ਡੀਆਂ

26. ਖਰੂੰ ਗ ਸੈੈੱਟ ਪਹੇਲੀਆਂ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਕੀ ਖਸੁੱ ਖਣ ਖਵੁੱ ਚ ਮਦਦ ਕਰਦੀ ਹੈ?

a. ਲੜ੍ੀਵਾਰਤਾ

60 Page of 37
 b. ਵਰਗੀਕਰਨ

c. ਜੋੜ੍

d. ਘਟਾਓ

27. ਖਕਸ ਗਤੀਖਵਧੀ ਖੇਤਰ ਖਵੁੱ ਚ, ਰਸੋਈ ਦਾ ਸੈੈੱਟ ਰੁੱ ਖਖਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?

a. ਿਾਟਕੀ ਿੇਡ ਿੇਤਰ

b. ਪੜ੍ਹਨ ਖੇਤਰ

c. ਸ਼ਾਂਤ ਖੇਤਰ

d. ਗਖਣਤ/ਬਲਾਕ ਖੇਤਰ

28. ਹੇਠ ਖਲਖਖਆਂ ਖਵੁੱ ਚੋਂ ਕੀ ਇੁੱ ਕ ਸਰਗਰਮ ਸਰੀਰਕ ਖੇਡ ਨਹੀਂ ਹੈ?

a. ਛਾਲ ਮਾਰਨੀ

b. ਕੰ ਨਪਊਟਰ ਦੀ ਿੇਡ

c. ਨੁੱਚਣਾ

d. ਚੜ੍ਹਨਾ

29. ਹੇਠ ਖਲਖੀਆਂ ਖੇਡਾਂ ਖਵੁੱ ਚੋਂ ਖਕਹੜ੍ੀ ਇੁੱ ਕ ਪਰਖਸੁੱ ਧ ਰਵਾਇਤੀ ਭਾਰਤੀ ਖੇਡ ਨਹੀਂ ਹੈ?

a. ਪੋਸ਼ਮ ਪਾ—ਭਾਈ-ਪੋਸ਼ਮ ਪਾ

b. ਸੁੱ ਟੋ ਅਤੇ ਫੜ੍ੋ

c. ਕਬੁੱ ਡੀ

d. ਨਕਰਕਟ

30. ਜਮਾਤ ਦੇ ਕਮਰੇ ਖਵੁੱ ਚ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਨੂੂੰ ਕੀ ਖਲਆਉਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਖਦੁੱ ਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ?

a. ਨਿਡੌਣੇ ਅਤੇ ਿੇਡਾਂ

b. ਕੂੰ ਖਪਊਟਰ

c. ਮੋਬਾਈਲ

61 Page of 37
 d. ਗੈਜੇਟਸ

31. ਬਖਨਆਦੀ ਪੜ੍ਾਅ ਤੇ ਖੇਡ ਦੇ ਤਰੀਕੇ, ਗਤੀਖਵਧੀ-ਆਧਾਖਰਤ ਪਹੂੰ ਚ ਨੂੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਖਹੁੱ ਸਾ ਕੀ

ਹੈ?

a. ਵਾਤਾਵਰਨ ਤੇ ਅਖਧਆਪਕ ਦਾ ਦਬਦਬਾ ਹੋਏ

b. ਬਾਲ-ਅਿੁਕਲ ਵਾਤਾਵਰਨ

c. ਖਨਰਦੇਸ਼-ਅਧਾਖਰਤ ਵਾਤਾਵਰਨ

d. ਪੂਰਾ ਰਸਮੀ ਵਾਤਾਵਰਨ

32. ਖਢੂੰ ਗਲੀ ਦੇ ਖਖਡੌਖਣਆਂ ਨੂੂੰ ਕੀ ਖਕਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ?

a. ਪਲਾਸਖਟਕ ਦੀਆਂ ਗੁੱ ਡੀਆਂ

b. ਧਾਤ ਦੀਆਂ ਗੁੱ ਡੀਆਂ

c. ਰੰ ਦੀਆਂ ਗੁੱ ਡੀਆਂ

d. ਕੁੱ ਚ ਦੀਆਂ ਗੁੱ ਡੀਆਂ

33. ਹੇਠ ਖਲਖਖਆਂ ਖਵੁੱ ਚੋਂ ਖਕਹੜ੍ਾ ਹੁੱ ਥੀਂ ਖਤਆਰ ਕੀਤੇ ਖਖਡੌਣੇ ਦਾ ਖਵਚਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈ?

a. ਕਾਗਜ਼ ਦੇ ਕੁੱ ਪ/ਵਰਤੇ ਹੋਏ ਡੁੱ ਖਬਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਖਖਡੌਣਾ ਟੈਲੀਫੋਨ ਬਣਾਉਣਾ

b. ਬ਼ਿਾਰ ਤੋਂ ਹਵਾਈ ਜਹਾ਼ਿ ਨਿਡੌਣੇ ਿੰ ਿਰੀਦ ਕੇ ਨਿਡੌਣਾ ਕੇਂਦਰ ਨਵੱ ਚ ਇਸ ਿਾਲ ਿੇਡਣਾ

c. ਸ਼ਟਲਕਾਕ ਬਕਸੇ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਕੈਲੀਡੋਸਕੋਪ ਬਣਾਉਣਾ

d. ਟਾਇਲਟ ਰੋਲ ਨਾਲ ਖਖਡੌਣਾ ਟਰੇਨ ਬਣਾਉਣਾ

34. ਇਹਨਾਂ ਖਵੁੱ ਚੋਂ ਖਕਹੜ੍ੀ ਇੁੱ ਕ ਟੈਕਨਾਲੋ ਜੀ-ਅਧਾਖਰਤ ਖੇਡ ਹੈ?

a. ਕੈਰਮ ਬੋਰਡ

b. ਲੂਡੋ

c. ਸੂੰ ਗਮਰਮਰ ਵਾਲੀ ਖੇਡ

d. ਵੀਡੀਓ ਵਾਲੀ ਗੇਮ

62 Page of 37
35. ਖਖਡੌਣੇ ਟੈਲੀਿੋਨ ਅਤੇ ਗੁੱ ਲ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਖਕਤਾਬਾਂ ਛੋਟੇ ਬੁੱ ਖਚਆਂ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਸੂੰ ਚਾਰ ਹਨਰ ਨੂੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਤ

ਕਰਨ ਲਈ ___________ ਦੀਆਂ ਕਝ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਹਨ।

a. ਤਕਿੀਕੀ ਸਹਾਇਤਾ ਵਾਲੇ ਨਿਡੌਣੇ

b. ਰਵਾਇਤੀ ਖਖਡੌਣੇ

c. ਖਡਜ਼ੀਟਲ ਖਖਡੌਣੇ

d. ਖਖਡੌਣੇ

36. ਖਖਡੌਣੇ ਕਦੋਂ ਤੋਂ ਹੋਂਦ ਖਵੁੱ ਚ ਆਏ?

a. ਖਰਗਵੈਖਦਕ ਕਾਲ

b. ਪੂਰਵ-ਇਖਤਹਾਸਕ ਕਾਲ

c. ਇੰਡਸ ਘਾਟੀ ਕਾਲ

d. ਮੌਰੀਆ ਕਾਲ

37. ਬੁੱ ਚੇ ਵਸਤੂਆਂ ਨੂੂੰ _________ ਪਸੂੰ ਦ ਕਰਦੇ ਹਨ ਖਕਉਂਖਕ ਉਹ ਉਤਸਕ ਹੂੰ ਦੇ ਹਨ।

a. ਸੁੱ ਟਣਾ

b. ਫੇਰ ਬਦਲ ਕਰਿਾ

c. ਉਧਾਰ ਲੈ ਣਾ

d. ਨਸ਼ਟ ਕਰਨਾ

38. “ਖੇਡ ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਖਵਚਾਰ ਦੇ ਖਵਕਾਸ ਖਵੁੱ ਚ ਸਹਾਇਕ ਹੈ।" ਇਹ ਖਕਸਨੇ ਖਕਹਾ ਹੈ?

a. ਲੇ ਵ ਨਵਗੋਟਸਕੀ

b. ਜੌਹਨ ਡੇਵੀ

c. ਹਾਵਰਡ ਗਾਰਡਨਰ

d. ਰਾਬਰਟ ਸਟਰਨਬਰਗ

63 Page of 37
39. ਖਕਸ ਉਮਰ ਖਵੁੱ ਚ, ਬੁੱ ਚੇ ਇੁੱ ਕ ਢਾਂਚਾਗਤ ਢੂੰ ਗ ਨਾਲ ਦੂਖਜਆਂ ਨਾਲ ਖੇਡਣ ਦੀ ਆਪਣੀ ਇੁੱ ਛਾ ਦਾ ਪਰਦਰਸ਼ਨ

ਕਰਨਾ ਸ਼ਰੂ ਕਰਦੇ ਹਨ?

a. 4-5 ਸਾਲ

b. 5-6 ਸਾਲ

c. 6-8 ਸਾਲ

d. 8-9 ਸਾਲ

40. ਖਰੂੰ ਗ ਸੈੈੱਟ ਪਹੇਲੀਆਂ ਦੇ ਸਬੂੰ ਧ ਖਵੁੱ ਚ ਇਹਨਾਂ ਖਵੁੱ ਚੋਂ ਖਕਹੜ੍ਾ ਗਲਤ ਹੈ?ਖਰੂੰ ਗ ਸੈੈੱਟ ਬਝਾਰਤ:

a. ਛੋਟੀ ਮਾਿਪੇਸ਼ੀਆਂ ਵਾਲੇ ਹਨਰ ਨੂੂੰ ਖਵਕਸਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਖਤਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

b. ਿੱ ਡੀਆਂ ਮਾਿਪੇਸ਼ੀਆਂ ਨਾਲ ਿਬੰ ਧਤ ਹੈ ।

c. ਰੂੰ ਗ, ਸ਼ਕਲ ਆਖਦ ਦੀ ਸਮਝ ਨੂੂੰ ਸਧਾਰਦਾ ਹੈ।

d. ਕੱ ਚ ਤੋਂ ਬਨਣਆ ਹੁੰ ਦਾ ਹੈ।

64 Page of 37