Η Δύναμη της Αναπνοής

Οι πλανήτες, τα αστέρια και οι γαλαξίες, αλλά και καθετί μέσα στο

Σύμπαν, από το μικρότερο μέχρι το μεγαλύτερο, όλα κινούνται και
ρυθμίζονται με απαράμιλλη αρμονία, ακολουθώντας έναν συμπαντικό
ρυθμό. Η εσωτερική φιλοσοφία περιγράφει το Σύμπαν ως ζωντανή
οντότητα που πάλλεται ρυθμικά και εκτελεί ένα είδος αναπνοής, καθώς
συστέλλεται και διαστέλλεται.

Σύμφωνα με την θεμελιώδη κοσμογονική θεώρηση των Ινδών, τα

σύμπαντα αναπτύσσονται και διαλύονται από την εκπνοή και εισπνοή του
θεού Μπράχμα. Μεγάλες περίοδοι χιλιάδων ετών που ονομάζονται
γιούγκας (yugas) συνιστούν καθεμιά μόλις μια στιγμή αναπνοής του θεού
Μπράχμα.

«Ο Θεός αναπνέει, η παλλόμενη ζωή Του εκπορεύεται από τη θεία καρδιά

και εκδηλώνεται σαν ζωτική ενέργεια όλων των μορφών. Ρέει σ’ όλη τη
Φύση, παλλόμενη μέσα στους κύκλους της. Συνιστά τη θεία εισπνοή κι
εκπνοή»[1]. Έτσι, σε μακροκοσμικό επίπεδο, η αναπνοή συνδέεται με το
δημιουργικό έργο του Θεού και την εξελικτική ανέλιξή Του στη Φύση.
«Είναι η διεργασία δια της οποίας η Ζωή, η Μία Ύπαρξη, έφερε το
φαινομενικό κόσμο σε ύπαρξη»[2].

Αναπνοή και ζωή είναι δύο έννοιες αναπόσπαστα συνδεδεμένες. Ο

κύκλος της αναπνοής διέπει ολόκληρη τη Δημιουργία και διαπνέει κάθε
ύπαρξη, καθότι τα πάντα συνδέονται σε μια αδιάσπαστη ενότητα. Εξού
και το ερμητικό αξίωμα «όπως επάνω, έτσι και κάτω», που υπονοεί την
αντιστοιχία ανάμεσα στον μακρόκοσμο και το μικρόκοσμο. Από την
άποψη αυτή η αναπνοή στον άνθρωπο θα μπορούσε να θεωρηθεί ως ένα
μικροκοσμικό αντίστοιχο της αναπνοής του Μπράχμα.

Η Αναπνοή στις Παραδόσεις

Η αναπνοή αποτελούσε ανέκαθεν θεμελιώδη λειτουργία για τον άνθρωπο
και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ιδιαίτερη έμφαση της έχει δοθεί
από αρχαιότατους χρόνους. Πολλές κοσμογονίες, παραδόσεις και
συστήματα ψυχοπνευματικής ανάπτυξης αναφέρονται σε αυτήν ή τη
χρησιμοποιούν μεθοδικά, επιδιώκοντας είτε καλή υγεία, θεραπεία και
μακροζωία, είτε συνειδησιακή διεύρυνση. Και ακριβώς επειδή η αναπνοή
προσφέρει ζωή, πολλές αναφορές τη συσχετίζουν με την πνοή ή ανάσα
του Θεού, με το πνεύμα, καθώς και με τη δύναμη της ζωής, ή πράνα κατά
την ανατολική παράδοση.

Από πολύ νωρίς οι αρχαίοι λαοί ζούσαν και ανέπνεαν σε συμφωνία με

τους κύκλους της Φύσης, ρυθμίζοντας ανάλογα και τον τρόπο ζωή τους.
Ζούσαν σε απόλυτη αρμονία με τον γήινο πλανήτη και μπορούσαν να
νιώθουν την ανάσα της ζωής του -την εισπνοή και την εκπνοή του- μέσα
από τα κυκλικά επαναλαμβανόμενα φυσικά φαινόμενα, που συνδέονταν
επίσης με τον ήλιο και τη σελήνη. Οι πνευματικοί οδηγοί, ιδιαίτερα
εκείνοι που εργάζονταν στις εσωτερικές ή κρυφές μαγικο-θρησκευτικές
παραδόσεις του κόσμου, αναγνώριζαν πάντοτε τον παράγοντα της
αναπνοής, τη δύναμή της και τη δυνατότητά της ως εργαλείο
μετασχηματισμού.

Στην αρχαία Κίνα αναφέρεται πως εφάρμοζαν ορισμένες αρχαϊκές

τεχνικές, σαμανικής δομής, που μιμούνταν τις κινήσεις και την αναπνοή
των ζώων. Η ζωή των ζώων σε αρμονία με τη Φύση αποτελούσε για τους
Κινέζους το κατ' εξοχήν πρότυπο μιας ύπαρξης σε τέλεια αρμονία με τον
κόσμο, την οποία προσέγγιζαν μέσω τεχνικών έκστασης, όπου η εμπειρία
της «βαθιάς και σιωπηλής» αναπνοής που επιδίωκαν έμοιαζε με την
αναπνοή των ζώων κατά τη χειμερία νάρκη[3].

Στην αρχαία κινεζική παράδοση ανάγεται και το Τσιγκόνγκ (Qigong), μια

μέθοδο εναρμόνισης του ανθρώπου με τη Φύση, που περιλαμβάνει
συνήθως βαθιά και ρυθμική κοιλιακή αναπνοή, σε συνδυασμό με
συντονισμένες αργές κινήσεις του σώματος και ήρεμη διαλογιστική
κατάσταση του νου. Το Τσιγκόνγκ συνδέεται με την ισορροπημένη
ανάπτυξη του Τσι (Qì), ή ενέργεια της ζωής, σε αρμονία με τη Φύση.
Μια μεγάλη ποικιλία μορφών Τσιγκόνγκ έκαναν την εμφάνισή τους στην
Κίνα: στην παραδοσιακή κινεζική ιατρική, για προληπτικές και
θεραπευτικές λειτουργίες, στον Κομφουκιανισμό για την προώθηση της
μακροζωίας, καθώς και στον Ταοϊσμό, τον Βουδισμό και τις πολεμικές
τέχνες. Για παράδειγμα, στο Τάι Τσι Τσουάν, μια θεμελιώδη κινεζική
πολεμική τέχνη, βαθιές αναπνοές και χαλάρωση συνδυάζονται με αργές
και μαλακές σωματικές κινήσεις συνεχόμενης ροής, με σκοπό την πλήρη
κινητοποίηση ολόκληρου του σώματος και τη βελτίωση της κυκλοφορίας
της ζωτικής ενέργειας Τσι. Το Τσιγκόνγκ εξακολουθεί να εφαρμόζονται σε
διάφορες μορφές μέχρι σήμερα, σε παγκόσμια κλίμακα, για σωματική
άσκηση, χαλάρωση, εναλλακτική προληπτική ιατρική και αυτοθεραπεία,
διαλογισμό, αυτο-καλλιέργεια και εκπαίδευση πολεμικών τεχνών.

Στον θιβετανικό βουδισμό και συγκεκριμένα στην παράδοση Βατζραγιάνα

χρησιμοποιήθηκε η λέξη «lung» (ή rLung στο Θιβέτ), που σημαίνει αέρας
ή αναπνοή. Αναφέρεται όχι ακριβώς στον αέρα που αναπνέουμε, αλλά
στην λεπτοφυή ενεργειακή ροή (κάτι αντίστοιχο με το πράνα των
ινδουιστών), που συνδέεται με την εισπνοή και την εκπνοή και είναι
υπεύθυνη για την ανάπτυξη, κίνηση και λειτουργία σώματος και νου.

Μεταξύ των θιβετιανών βουδιστών αναπτύχθηκε και ο διαλογισμός του

Τόνγκλεν (Tonglen), μια θεραπευτική πνευματική πρακτική συμπόνοιας,
που χρησιμοποιεί την αναπνοή με σκοπό την κυκλοφορία της ενέργειας
για το κοινό καλό. Τόνγκλεν στα θιβετανικά σημαίνει «δίνοντας και
λαμβάνοντας». Κατά της εισπνοή ο διαλογιζόμενος λαμβάνει αρνητικά
στοιχεία (πόνο, φόβο, ασθένεια, κ.λπ.) και αποδίδει θετικά στοιχεία
(ειρήνη, χαρά, υγεία, ευεξία, κ.λπ.). Το Τόνγκλεν χρησιμοποιείται επίσης
για την εισπνοή ρύπων από τη συλλογική ψυχή (όπως θυμό, βία,
απληστία) και την εκπνοή φωτισμένων θεραπευτικών ενεργειών.

Η αναπνευστική τεχνική εμφανίζεται και στον ισλαμικό μυστικισμό. Πιο

συγκεκριμένα οι Σούφι ασκητές εφαρμόζουν την τεχνική του ντικρ (dhikr)
που συνδυάζει αυτοσυγκέντρωση, απαγγελία θείων ονομάτων υπό μορφή
μάντρα, τεχνικές αναπνοής και κινήσεις του σώματος. Περιέρχονται σε
κατάσταση έκστασης, κατά την οποία βιώνουν μέσα στον ίδιο τους τον
εαυτό την υπερβατική εμπειρία της παρουσίας του Θεού. Η τεχνική του
ντικρ παρουσιάζει πολλές αναλογίες με αντίστοιχες ινδικές τεχνικές.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι αναπνευστικές τεχνικές που

χρησιμοποιούσαν οι ησυχαστές μοναχοί κατά την προσευχή τους,
επιδιώκοντας την μυστικιστική ένωση με το Θεό. Σκοπός ήταν να
απαλλάξουν τον νου τους από τις περιττές σκέψεις και να εστιάσουν τη
συνείδηση στο κέντρο του εαυτού, στην καρδιά, που αποτελεί άλλωστε
και την εστία της ζωής, καθώς συνδέεται με την αναπνοή και ενώνει τον
άνθρωπο με το καθολικό ρεύμα της ζωής. Στα βάθη της καρδιάς ο
μοναχός επιδίωκε να βιώσει την ανάσα του Θεού Δημιουργού, τη θεία
παρουσία Του, και να ενωθεί μαζί Του.

Έτσι, κατά την προσευχή του εισέπνεε εκφωνώντας σιωπηλά «Κύριε Ιησού
Χριστέ ο θεός ημών» και εξέπνεε λέγοντας «ελέησον ημάς».
Μεταγενέστεροι ησυχαστές τελειοποίησαν αυτή την άσκηση επιλέγοντας
να κάθονται με διπλωμένο το κεφάλι και τους ώμους τους, κοιτάζοντας
την καρδιά ή τον αφαλό τους. Έπρεπε να αναπνέουν ακόμα πιο αργά
προκειμένου να κατευθύνουν την προσοχή τους προς τα μέσα, σε
ορισμένη ψυχολογική εστία όπως η καρδιά[4].

Η αναπνοή ως μέσο για την προσέγγιση του Θεού δεν είναι τυχαία. Κατά
την χριστιανική παράδοση ο Θεός δημιούργησε καθετί «φυσώντας πνοή
επί των υδάτων», ενώ «με το λόγο του έγιναν οι ουρανοί και με την ανάσα
του στόματός του οι αμέτρητες δυνάμεις τους»[5]. Ο πρώτος άνθρωπος
απόκτησε ζωή μόνο χάρη στην ανάσα του Κυρίου, που έπλασε τον
άνθρωπο από χώμα στο οποίο εμφύσησε την «Πνοή της Ζωής»[6]. Έτσι ο
άνθρωπος χρησιμοποιεί την αναπνοή του, τον παλμό της ίδιας του της
ζωής, για να επιστρέψει στο Θεό και να αποκαταστήσει την ενότητά του
με ολόκληρη τη Δημιουργία.

Εδώ φαίνεται να επαληθεύεται και πάλι το ερμητικό αξίωμα «όπως

επάνω, έτσι και κάτω», γιατί το Πνεύμα του Θεού είναι η δημιουργική
αρχή που διαπερνάει τα πάντα και κατευθύνει τις λειτουργίες της Φύσης,
ενώ κατ΄ αντιστοιχία θα μπορούσε να συνδεθεί με τον αέρα που αναπνέει
ο άνθρωπος. Στον Χριστιανισμό άλλωστε υπάρχει μια παράδοση σχετικά
με την πνευματική αναπνοή. Ενώ η σωματική αναπνοή είναι αυτόματη, η
πνευματική αναπνοή αποτελεί μια συνειδητή πράξη, όπου οι αγνές
ενέργειες του Αγίου Πνεύματος απορροφώνται νοερά κατά την εισπνοή,
ενώ αποβάλλονται όλα όσα έχουν ανάγκη λύτρωσης κατά την εκπνοή.

Συσχετισμοί μεταξύ πνεύματος και αναπνοής υπήρχαν και στον αρχαίο

ελληνικό κόσμο. Σύμφωνα με τους προ-Σωκρατικούς φιλοσόφους ο
αέρας, ως αναπνοή της ζωής, συνδέθηκε με το πνεύμα, το οποίο ο
Πλάτωνας θεωρούσε γενεσιουργό δύναμη. Η ζωή και ολόκληρη η
Δημιουργία, σύμφωνα με τους Πυθαγόρειους, απορρέει από τη Θεία
Μονάδα, το Εν, που με τη διαρκή διαστολή του επεκτείνεται, για να
περιλάβει εντός της το άπειρο, μια άποψη την οποία ασπάζονται και οι
σύγχρονοι επιστήμονες, όταν θεωρούν το Σύμπαν ως σφαίρα συνεχώς
διαστελλόμενη. Ο Κόσμος είναι «ον ζων, ον πλήρες πνεύματος, νοερόν
έχον σοφία» και η αρχή που το κυβερνά είναι το πνεύμα, ο Νους ο οποίος
ως ψυχή γεμίζει ολόκληρο το Σύμπαν και το περικλείει, μας λέει ο
Πυθαγόρας. Αυτό το Σύμπαν εκτελεί, κατά τον Αριστοτέλη, ένα είδος
αναπνοής, μέσω της οποίας αναπνέει το άπειρο που το περιβάλλει.

Πραναγυάμα

Η αναπνοή έχει λοιπόν αναγνωριστεί και αξιοποιηθεί σε διάφορους

πολιτισμούς και παραδόσεις. Εκείνοι, ωστόσο, που έδωσαν ιδιαίτερη
έμφαση στην λειτουργία της αναπνοής, την διερεύνησαν και την
εφάρμοσαν συστηματικά με σκοπό την πνευματική τους ανάπτυξη ήταν οι
ανατολίτες, από τους οποίους οι ινδουιστές ανέπτυξαν μια ιδιαίτερη
Επιστήμη της Αναπνοής, γνωστή και ως Πραναγυάμα (Pranayama).

Η Πραναγυάμα εφαρμόζεται μέχρι σήμερα στα διάφορα είδη γιόγκα,

όπως για παράδειγμα στη Χάθα Γιόγκα, την Κουνταλίνι Γιόγκα και τη
Ράτζα Γιόγκα, και προηγείται συνήθως του διαλογισμού. Υπάρχουν
διάφοροι τύποι Πραναγυάμα, όμως σε κάθε περίπτωση πρόκειται για
τρόπους ρυθμικής αναπνοής που επιδιώκουν τη βραδύτερη δυνατή
ρύθμισή της. Αποκαθιστούν τους φυσικούς και ήρεμους ρυθμούς του
σώματος και του νου, προετοιμάζοντας την πνευματική συγκέντρωση, την
προσέγγιση διαφορετικών καταστάσεων ύπαρξης και τη διεύρυνση της
συνείδησης. Υπάρχουν μάλιστα αναφορές για θαυμαστά αποτελέσματα
που μπορούν να επιτευχθούν με τη συστηματική εφαρμογή ειδικών
τρόπων αναπνοής, όπως παράταση της νεότητας και της διάρκειας ζωής,
καθώς και πρόκληση διαφόρων βαθμών έκστασης και διόρασης.

Κατά τον Πατάντζαλι (Patanjali)[7] «η Πραναγυάμα είναι η αναστολή

(viccheda) των εισπνευστικών και εκπνευστικών κινήσεων».
Παρατείνοντας όλο και περισσότερο την εισπνοή και την εκπνοή ο γιόγκι
μπορεί να περιέλθει σε μια κατάσταση ανάλογη του ύπνου, χωρίς ωστόσο
να χάσει τη διαύγεια της συνείδησής του. Μέσα από την εισπνοή και την
εκπνοή αφουγκράζεται τον παλμό της ίδιας του της ζωής, την ενέργεια
που κινείται. Συνειδητοποιεί την ενότητα που υπάρχει ανάμεσα στο σώμα
του και σε ολόκληρη τη Φύση και επιδιώκει να συνδεθεί με τις
συμπαντικές δυνάμεις και τον κοσμικό ρυθμό, στοχεύοντας στην
υπέρβαση της θνητής του ύπαρξης και την επίτευξη της τελειότητας.

Ουσία, μέσα από τις αναπνευστικές μεθόδους που οι ινδουιστές γιόγκι,

αλλά και πολλοί άλλοι στον ανατολικό και δυτικό κόσμο, εφαρμόζουν
εισέρχεται μεγαλύτερη ποσότητα Πράνα στο σώμα τους σε σχέση με
εκείνο που αφομοιώνεται μέσω της συνηθισμένης αναπνοής. Το Πράνα,
που στα σανσκριτικά[8] σημαίνει «τέλεια ενέργεια», αναφέρεται στην
ινδουιστική φιλοσοφία Βεδάντα (Vedanta) και αποτελεί την πρωταρχική
Δύναμη της Ζωής, με την δράση της οποίας δημιουργείται καθετί, από το
μεγαλύτερο μέχρι το μικρότερο. Και ενόσω το Πράνα αποτελεί παράγοντα
της Δημιουργίας, ταυτόχρονα ξεδιπλώνεται και υφίσταται σε όλα τα
επίπεδα ύπαρξης, πανταχού παρόν σε κάθε δημιούργημα, θεμελιώδες για
τη διατήρηση και ανανέωση της ζωής του. Κάθε μορφή ζωής, από την πιο
απλή και στοιχειώδη, μέχρι την πλέον σύνθετη και ανεπτυγμένη,
εμπεριέχει αυτή τη ζωτική δύναμη.
Μέσα από τις αναπνευστικές μεθόδους ενεργοποιούνται τα κέντρα
δύναμης (ή τσάκρα κατά την ανατολική ορολογία) του ανθρώπου. Τα
τσάκρα εντοπίζονται στον αιθερικό φορέα (ή αιθερικό σώμα), το
λεπτοφυές αντίστοιχο του φυσικού σώματος, που το περιβάλλει και το
ζωογονεί με την κυκλοφορία του Πράνα διαμέσου των τσάκρα. Κατ’
επέκταση ενδυναμώνονται και τα υπόλοιπα σώματα του ανθρώπου, το
αστρικό, το νοητικό, καθώς και τα περισσότερο λεπτοφυή σώματά του.
Συμπεραίνουμε, λοιπόν, ότι η αναπνοή ως λειτουργία δεν περιορίζεται
στα φυσικά όργανα, αλλά επενεργεί και σε περισσότερο λεπτοφυείς
περιοχές της ανθρώπινης ύπαρξης, συμβάλλοντας στην νοητική, ψυχική
και πνευματική ανάπτυξη.

Τέλος, στους ανατολικούς πολιτισμούς υπάρχουν δύο βασικές

προσεγγίσεις στην εξάσκηση της αναπνοής. Στην πρώτη επιδιώκεται η
ανάπτυξη της συγκέντρωσης και της ενσυνείδησης, στη δεύτερη η
πρόκληση μεταμορφωτικών εμπειριών μέσω υπερ-αναπνοής (ή
υπεραερισμού), όπως στην περίπτωση της Κουνταλίνι Γιόγκα. Σε
οποιονδήποτε, ωστόσο, πολιτισμό ή παράδοση, ανατολικής ή δυτικής
προέλευσης, απαιτείται μακροχρόνια εκπαίδευση, διαλογισμός, έλεγχος
και ευαισθητοποίηση, υπό την αυστηρή καθοδήγηση ενός εκπαιδευτή,
σαμάνου, δασκάλου ή γκουρού, προτού το άτομο μπορέσει να
χρησιμοποιήσει την αναπνοή και την ενέργεια του σώματος (βιοενέργεια)
για ατομική μεταμόρφωση. Επί χιλιάδες χρόνια η γνώση αυτή
μεταβιβαζόταν από δάσκαλο σε μαθητή, με την έμπειρη καθοδήγηση του
πρώτου, και υπήρξε συνήθως προσιτή και εφικτή μόνο για τους λίγους.

Ρυθμική Αναπνοή

Ζούμε σε ένα περιβάλλον που πέρα από υλικά πράγματα υπάρχουν

ενέργειες και δυνάμεις, οι οποίες δονούνται στη δική τους ιδιαίτερη
συχνότητα, ή ρυθμό. Εμείς οι άνθρωποι έχουμε τον δικό μας ρυθμό
δόνησης, που ρυθμίζεται από την αναπνοή μας, με αποτέλεσμα να
συντονιζόμαστε κάθε φορά με αυτές τις διαφορετικές ενέργειες και
δυνάμεις, ανάλογα με τη θέλησή μας. Η ταχύτητα και ο ρυθμός, ή αλλιώς
η «συχνότητα» της αναπνοής μας, έχουν ζωτική σημασία στην εναρμόνισή
μας με τη Φύση.

Δυστυχώς, οι περισσότεροι άνθρωποι δεν αναπνέουν σωστά. Οι αναπνοές

τους είναι ρηχές και χρησιμοποιούν μόνο ένα μέρος των πνευμόνων τους.
Συνήθως κρατούν την αναπνοή τους -ειδικά όταν βρίσκονται σε ένταση-
έστω και αν πιστεύουν ότι παίρνουν βαθιές αναπνοές. Η φυσική ποιότητα
της αναπνοής μας σταδιακά καταστράφηκε από τον τεχνητό τρόπο ζωής
και ο άνθρωπος δεν αναπνέει όπως προέβλεψε η Φύση.

Ο αργός αναπνευστικός ρυθμός διατηρεί την καρδιά δυνατή, καλά

συντηρημένη, και συμβάλλει στη φυσική υγεία και τη διάρκεια της ζωής.
Η βαθιά αναπνοή αυξάνει την απορρόφηση του Πράνα, επαυξάνοντας το
δυναμισμό, τη ζωτικότητα και την ευεξία. Η κυκλοφορία του Πράνα
εξασφαλίζεται μέσω της κίνησης των πνευμόνων και μεταφέρεται από το
νευρικό σύστημα σε ολόκληρο το σώμα, προσδίνοντας ισχύ και
ζωτικότητα. Χωρίς αυτή τη «νευρική δύναμη», η καρδιά δεν είναι δυνατόν
να χτυπά, το αίμα να κυκλοφορεί, οι πνεύμονες να αναπνέουν, τα όργανα
να λειτουργούν. Όταν μάλιστα ο αέρας που εισπνέεται είναι καθαρός,
τότε περιέχει μεγάλη ποσότητα Πράνα. Οι γιατροί, εξάλλου,
αναγνωρίζουν ότι ο αέρας σε πολλές φυσικές τοποθεσίες είναι ιδιαίτερα
αναζωογονητικός και στέλνουν τους ασθενείς τους εκεί με σκοπό να
επανακτήσουν την υγεία τους.

Όταν όμως η ισορροπία του Πράνα διαταράσσεται προκαλείται αυτό που

ονομάζουμε ασθένεια. Η ρυθμική αναπνοή ενισχύει τον ανθρώπινο
οργανισμό και συμβάλλει καθοριστικά στην πρόληψη μεγάλου αριθμού
ασθενειών. Η ακανόνιστη αναπνοή διακόπτει τους ρυθμούς του
εγκεφάλου και οδηγεί σε σωματικά, συναισθηματικά και νοητικά
μπλοκαρίσματα. Αυτά με τη σειρά τους οδηγούν σε εσωτερική
σύγκρουση, μη-ισορροπημένη προσωπικότητα, άτακτο τρόπο ζωής και
τελικά σε ασθένεια. Μια ρυθμική, αργή και βαθιά αναπνοή υποκινεί
ήρεμες και ευχάριστες καταστάσεις στον νου και αναπτύσσει τις
διανοητικές του δυνάμεις. Καλές σκέψεις, αισιοδοξία και δραστηριότητα
μπορούν να επιτευχθούν μέσω της καλής αναπνοής, ενώ ταυτόχρονα
αποβάλλονται φόβοι, κακίες και κάθε αρνητικό συναίσθημα. Γενικότερα,
η ρυθμική αναπνοή εναρμονίζει τον άνθρωπο με τη Φύση και τον βοηθάει
να ενεργοποιεί τις λανθάνουσες δυνατότητές του. Πέρα από τον ρόλο που
παίζει στον ψυχικό του κόσμο, επιδρά σε ολόκληρη την κοινωνική του ζωή
και είναι ένας από τους πλέον σημαντικούς παράγοντες της ευτυχίας.

Στην «Τέχνη της Αληθινής Θεραπείας» του, ο Ίσραελ Ρεγκάρντιε (Israel

Regardie)[9] τονίζει ότι ο άνθρωπος ζει, κινείται και υπάρχει μέσα σε μια
απέραντη δεξαμενή θεραπευτικής πνευματικής δύναμης, η
συνειδητοποίηση της οποίας αποτελεί το πρώτο βήμα προς την υγεία και
την ελευθερία. Το δεύτερο βήμα βρίσκεται στην εφαρμογή απλής
ρυθμικής αναπνοής, μια διαδικασία που όταν χρησιμοποιείται
επανειλημμένα γίνεται αποτελεσματική.

Εκείνοι, λοιπόν, που επιθυμούν να βελτιώνουν την υγεία, τον χαρακτήρα

και τις συνθήκες ζωής τους οφείλουν να αρχίσουν από το θεμέλιο της
ζωής τους, την αναπνοή. Για να επωφεληθούν θα μπορούσαν να
εφαρμόζουν ρυθμική αναπνοή περιοδικά, σε ορισμένες ώρες της ημέρας,
με ήρεμο και απλό τρόπο, χωρίς να ασκούν πίεση και ένταση στην
προσπάθεια, εστιάζοντας το νου τους σε ανώτερα ιδανικά και επιδιώξεις.
Η αναπνοή θα πρέπει πάντοτε να πραγματοποιείται διαμέσου των
αναπνευστικών οδών της μύτης και του διαφράγματος, κατά προτίμηση
σε ήσυχο περιβάλλον και όχι αμέσως μετά τη λήψη τροφής.

Από άποψη φυσιολογίας, ο βαθύς ρυθμικός τρόπος αναπνοής προκαλεί

ένα ευεργετικό απαλό μασάζ στα εσωτερικά όργανα, ενεργοποιώντας για
παράδειγμα τα πεπτικά όργανα, και αποτρέποντας με αυτόν τον τρόπο
την ανάγκη για φάρμακα σε πολλές περιπτώσεις. Λέγεται μάλιστα ότι το
πρώτο πράγμα που εξετάζουν κάποιοι ινδοί γιατροί είναι η αναπνοή του
ασθενή, η οποία τους επιτρέπει να εκτιμήσουν την κατάσταση των
μαγνητικών και ηλεκτρικών περιοχών του σώματος τη συγκεκριμένη
στιγμή. Η αργή, βαθιά και ήρεμη αναπνοή μπορεί να θεραπεύσει την
αϋπνία, τη νευρικότητα, την πίεση, το φόβο, τη νοητική εξάντληση και την
οξυθυμία. Άνθρωποι με αναστολές και συμπλέγματα διπλώνουν συχνά το
στέρνο τους και αναπνέουν ρηχά και αδύναμα. Αναφέρεται ότι
αναπνευστικές ασθένειες όπως το άσθμα είναι πιθανό να οφείλονται σε
νευρική αναπνοή. Όταν υπάρχει ηρεμία, αυτοπεποίθηση και θάρρος τότε
η αναπνοή είναι αργή και βαθιά. Ο άνθρωπος είναι δυνατόν να ενισχύσει
αυτές τις ιδιότητες στον χαρακτήρα του διορθώνοντας τον τρόπο που
αναπνέει.

Η αναπνοή, ωστόσο, δεν είναι ένας απλός ρυθμός εισπνοής-εκπνοής,

αλλά περιλαμβάνει τρία μέρη, την εισπνοή, την εκπνοή και την ενδιάμεση
χαλάρωση. Η φάση της χαλάρωσης χρησιμεύει ως περίοδος επαναφοράς
των μυών που χρησιμοποιούνται, και είναι μάλιστα η περίοδος κατά την
οποία ο νους είναι περισσότερο ήρεμος. Η απλή παρατήρηση μπορεί να
το επιβεβαιώσει. Επιπλέον, θα μπορούσαμε να προσθέσουμε μία τέταρτη
φάση μετά την εισπνοή, κατά την οποία η αναπνοή κρατείται για λίγο
χρόνο πριν την εκπνοή, οπότε μιλάμε για τέσσερα μέρη αναπνοής.

Ειδικότερα στην πρακτική της Πραναγυάμα ο ρυθμός της αναπνοής

περιγράφεται ως εναρμόνιση των τριών «στιγμών»: της εισπνοής
(pûraka), της εκπνοής (recaka) και της διατήρησης του αέρα (kumbhaka).
Κι οι τρεις στιγμές πρέπει να έχουν ίση διάρκεια. Με την εξάσκηση ο
γιόγκι καταφέρνει να τις παρατείνει αρκετά, καθώς στόχος της
Πραναγυάμα είναι, όπως δηλώνει ο Πατάντζαλι, μια κατά το δυνατό
μεγαλύτερη αναστολή της αναπνοής, στην οποία φθάνουμε
επιβραδύνοντας προοδευτικά τον ρυθμό της. Πνευματικοί αναζητητές
που εφαρμόζουν τεχνικές Πραναγυάμα χρησιμοποιούν την kumbhaka
(Κουμπάκα), ή κράτημα της αναπνοής, για να εδραιώσουν τον έλεγχο
πάνω στη ροή του Πράνα, ηρεμώντας το νου και ελέγχοντας τη διαδικασία
της σκέψης, ως απαραίτητη προϋπόθεση στην πνευματική πρακτική τους.

Ωστόσο, ο ιδανικότερος από τους βασικούς τρόπους αναπνοής είναι η

κοιλιακή, ή διαφραγματοπλευρική αναπνοή, που συνίσταται στο
συνδυασμό των κάτω πλευρών με το διάφραγμα, διότι με την μικρότερη
μυϊκή προσπάθεια επιτυγχάνεται το καλύτερο δυνατόν αποτέλεσμα, σε
αντίθεση με την αναπνοή του στήθους, ή στερνοπλευρική αναπνοή. Η
κοιλιακή αναπνοή επιφέρει τη μέγιστη δυνατή διεύρυνση του θώρακα,
δίνοντας έτσι την δυνατότητα στους πνεύμονες να επεκταθούν προς όλες
τις κατευθύνσεις. Χαμηλώνει και ανασηκώνει τον μεγάλο μυ του
διαφράγματος, τον φυσικό μηχανισμό του σώματος που ωθεί τον αέρα
μέσα και έξω από τους πνεύμονες. Η κοιλιακή αναπνοή εφαρμόζεται στο
τραγούδι, στη μουσική και το χορό, στο θέατρο, στις απαγγελίες και τις
εκφωνήσεις, στη γυμναστική, στη χαλάρωση και τη θεραπεία, καθώς και
σε οποιαδήποτε περίπτωση επιδιώκεται απορρόφηση μεγάλης ποσότητας
αέρα.

Αναπνοή στην Ψυχοθεραπεία

Στον Δυτικό κόσμο, ο πρώτος ψυχολόγος που μελέτησε την αναπνοή και
την επίδρασή της στη συνείδηση ήταν ο Σίγκμουντ Φρόυντ (Sigmund
Freud). Ανέπτυξε μια βασική γνώση σχετικά με τις αναπνευστικές
μεταβολές που εμφανίζονταν στο νευρικό σύστημα των ασθενών του και
των αλλαγών που βίωναν κατά τη διάρκεια των παλινδρομήσεών
τους[10]. Στις αρχές του 20ου αιώνα, ο Βίλχελμ Ράιχ (Wilhelm Reich),
ψυχίατρος και μαθητής του Φρόιντ, έγινε ο κύριος ερευνητής στον τομέα
της αναπνοής, την οποία αξιοποίησε για να βοηθήσει τους ασθενείς του
να οικοδομήσουν τη σύνδεση νου-σώματος, με σκοπό την επίτευξη της
θεραπείας τους. Υποστήριξε ότι ο άνθρωπος αποτελεί μέρος ενός
τεράστιου ενεργειακού πεδίου, το οποίο ονομάζεται Ζωτική Δύναμη. Ο
άνθρωπος που απελευθερώνεται από τα σωματικά και ψυχικά του
φράγματα (θωράκιση χαρακτήρα) παραδίνεται στην ελεύθερη ροή της
Ζωτικής Δύναμης, βιώνει τη σύνδεση με τη ροή αυτή μέσω του σώματός
του και οδηγείται στη θεραπεία των προβλημάτων της σωματικής,
ψυχικής ή συναισθηματικής του υγείας, που προκαλούνται από την
παρεμπόδιση στη φυσική ροή αυτής της βιοενέργειας.

Για το σκοπό αυτό ο Ράιχ εφάρμοσε τεχνικές χαλάρωσης των μυών, των
κινήσεων και της αναπνοής, προς την κατεύθυνση μιας πιο πλήρους και
φυσικής έκφρασης του ανθρώπου, αναπτύσσοντας ένα ολόκληρο
θεραπευτικό μοντέλο βέλτιστης υγείας, που αποκαθιστούσε την φυσική
ικανότητα του σώματος για αυτορρύθμιση. Κατά την ψυχοθεραπεία του ο
Ράιχ βασίστηκε στην εφαρμογή ενός ρυθμικού τρόπου αναπνοής που
περιλάμβανε τέσσερις φάσεις: ένταση - φόρτιση - αποφόρτιση –
χαλάρωση, όπου το άτομο ενθαρρύνεται να αναπνέει πληρέστερα,
επεκτείνοντας την αναπνοή του σε όλο και μεγαλύτερη έκταση του
σώματός του, ελευθερώνοντας το στήθος ώστε να χαλαρώσει
περισσότερο, και επιτρέποντας στις κινήσεις της αναπνοής να
συμπεριλάβουν τελικά ολόκληρο το σώμα του. Οι δύσκαμπτες, αδέξιες,
σπασμωδικές κινήσεις αλλάζουν σε πιο αυθόρμητες και ρευστές. Η
ενέργεια που είχε κατακρατηθεί και κλειδώσει στους μύες του σώματος
απελευθερώνεται σε κάποιο βαθμό και το άτομο βιώνει μια μεγαλύτερη
αίσθηση ευημερίας και αυτογνωσίας.

Ο Καρλ Γκούσταβ Γιουνγκ (Carl Gustav Jung) εργάστηκε επίσης με την

αναπνοή, χρησιμοποιώντας την ως εργαλείο χαλάρωσης και
απελευθέρωσης της ενεργητικής φαντασίας. Μερικοί γιουνγκικοί
αναλυτές χρησιμοποιούν μια διαδικασία συνειδητοποίησης της
αναπνοής, απελευθερώνοντας την αναπνοή με τρόπο λεπτό και αργό,
επιτρέποντας να εμφανιστούν ασυνείδητες εικόνες, σκέψεις, αισθήσεις
και εμπειρίες.

Τα χρόνια που ακολούθησαν πολλές σημαντικές προσωπικότητες

συνέβαλαν με τις έρευνές τους στη γνώση για τη χρήση μεθόδων
αναπνοής στην ψυχοθεραπεία. Η προσέγγιση της βιοενέργειας του
Αλεξάντερ Λόουεν (Alexander Lowen, 1994), οι τεχνικές ανανέωσης του
Λέοναρντ Ορ (Leonard Orr, 1977), η «Holotropic Breathwork» του
Στάνισλαβ Γκροφ (Stanislav Groff, 1985) και η εργασία σχέσεων των Γκέι
και Κάθλυν Χέντρικς (Gay & Kathlyn Hendricks, 1998), έχουν όλες
προσφέρει πλούσιες κλινικές παρατηρήσεις σχετικά με την
αποτελεσματικότητα της θεραπείας μέσω αναπνοής, ή αναπνευστικής
θεραπείας (breathwork therapy), και έχουν τεκμηριωθεί.

Η μέθοδος του Αλεξάντερ Λόουεν επέτρεψε στον ασθενή να αποβάλει την

αρνητικότητά του μέσα από ασκήσεις που επικεντρώνονται στον
συνδυασμό αναπνοής και κίνησης και στη χρήση της φωνής, με εστίαση
στις αισθήσεις που αναδύονται μέσα από την προσεκτική ακρόαση και
συνειδητή αντίληψη του φυσικού σώματος. Η βιοενεργητική ανάλυση του
Λόουεν, ως μέθοδος σωματικής ψυχοθεραπείας, διευκολύνει τη δίοδο
προς συναισθήματα που συνδέονται µε ένα τραυματικό βίωµα και
παραµένουν για χρόνια κρυµµένα. Η επεξεργασία του τραύµατος διέπεται
µεν από συγκεκριμένες αρχές, δεν παύει όμως να είναι µια ιδιαίτερη,
προσωπική διαδικασία για τον καθένα. Αν το τραυματικό βίωµα
ξεπεραστεί, απελευθερώνει ένα τεράστιο κοίταζα δυνάµεων, γνώσεων και
ικανοτήτων που υπάρχουν μέσα στο άτομο.

Το «Rebirthing Breathwork» που μεταφράζεται «Αναγεννητική Μέθοδος

Αναπνοής» επινοήθηκε από τον Λέοναρντ Ορ το 1974. Γνωστό και ως
ενορατική ή ενεργειακή αναπνοή, το «Rebirthing» είναι μια τεχνική
αυτοθεραπείας και πνευματικής συνειδητοποίησης, που επαυξάνει τις
εγγενείς θεραπευτικές δυνάμεις του οργανισμού τόσο σωματικά όσο και
ψυχο-συναισθηματικά. Κατά τον Ορ η χρήση μεθόδων σωστής αναπνοής,
ανάλογης με εκείνη της πρώιμης παιδικής ηλικίας, σε συνδυασμό με
κατάλληλη δημιουργική σκέψη, μπορεί να θεραπεύσει ασθένειες και να
ανακουφίσει τον πόνο, ενώ μπορεί να εξυγιάνει τις τραυματικές παιδικές
αναμνήσεις που είχαν κατασταλεί. Με την απαλλαγή από τα
συναισθήματα που δημιουργούν ψυχικούς φραγμούς το άτομο επιδιώκει
να επανακτήσει τη φυσική επαφή με τη ζωή, με τον Εαυτό και το Σύμπαν.
Ουσία δεν πρόκειται τόσο για μια νέα τεχνική, εφόσον η κυκλική
αναπνευστική τεχνική χρησιμοποιείται από τους γιόγκι εδώ και αιώνες,
όσο για μια προσαρμογή και χρήση σε σχέση με τις ανάγκες της
σύγχρονης εποχής.

Μια άλλη, πιο πρόσφατη μεθόδος περιλαμβάνει τη χρήση του

υπεραερισμού «υψηλής ενέργειας», παραδείγματα του οποίου αποτελεί
η «Grof Holothrophic Breathwork», μερικοί τύποι αναζωογόνησης και
ορισμένες δυτικές εκδοχές των σαμανικών πρακτικών, όπως επίσης η
Σωματική Ψυχοθεραπεία (Body Psychotherapy), ή «Bodynamic», όπου η
ευαισθητοποίηση του ασθενή και η επικέντρωσή του στην εσωτερική του
εμπειρία, πραγματοποιούνται σε συνδυασμό με ασκήσεις αναπνοής.

Το όνομα «Holotropic» προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις «ὅλον» και

«τρέπειν» και έχει την έννοια «πηγαίνοντας προς την ολότητα». Η
μέθοδος αναπτύχθηκε από τον Δρ. Στάνισλαβ Γκροφ (Dr. Stanislav Grof),
ιδρυτικό μέλος της Υπερατομικής Ψυχολογίας, μαζί με τη σύζυγό του
Christina. Σκοπός του «Holotropic Breathwork» είναι η αυτογνωσία, η
ανάπτυξη της προσωπικής ταυτότητας και η πρόσβαση στις ρίζες των
συναισθηματικών και ψυχοσωματικών προβλημάτων, καθώς το άτομο
εισέρχεται σε βαθιές μεταμορφωτικές καταστάσεις συνειδητότητας, μέσω
εμβάθυνσης της αναπνοής, χρήση υποστηρικτικής μουσικής και
κατάλληλης καθοδήγησης.

Αρκετοί είναι οι θεραπευτές - ψυχαναλυτές που εργάζονται τόσο με

αναπτυξιακά όσο και με τραυματικά ζητήματα, εφαρμόζοντας μοντέλα
αναπνοής κατά τη διάρκεια της ψυχοθεραπείας. Καθοδηγούν τους
ασθενείς τους να χρησιμοποιούν τρόπους αναπνοής που οδηγούν σε
πρόσβαση σε μη συνήθεις καταστάσεις συνείδησης, προωθώντας έτσι
θεραπευτικά αποτελέσματα για αυτούς. Μέσα από την μέθοδο της
αναπνευστικής εργασίας, ανεπίλυτες εμπειρίες αναδύονται από το
ασυνείδητο του ασθενή. Η σωματική, συναισθηματική και πνευματική
επίδραση της αναπνευστικής διαδικασίας βοηθά το άτομο να
επανασυνδεθεί με την αγωνία ή τα τραυματικά συμβάντα που έχουν
κατασταλεί μέχρι τώρα. Η υποστήριξη του ψυχαναλυτή και η χρήση
παρεμβάσεων απελευθέρωσης ενέργειας παρέχουν την ευκαιρία σε ένα
άτομο να βιώσει πλήρως το συμβάν, κάνοντας εφικτή την ολοκλήρωση
και ενσωμάτωση των πληροφοριών, την απελευθέρωση των ενεργειών
και την αποκατάσταση της ομαλής λειτουργίας τους.

Στις συνεδρίες αναπνευστικής θεραπείας, το αναπνευστικό μέρος ξεκινάει

συχνά ξαπλώνοντας σε μια άνετη επιφάνεια, χαλαρώνοντας και
αναπνέοντας πλήρως. Όταν η αναπνοή και η ενέργεια ρέουν ελεύθερα
μέσω του σώματος, τότε ο ασθενής ενθαρρύνεται να αυξήσει το βάθος
και τη συχνότητα της αναπνοής του, η οποία αποτελεί και τον πρωταρχικό
μηχανισμό προς μη συνήθεις καταστάσεις συνείδησης. Κατά τη διάρκεια
της διαδικασίας ο ασθενής διατηρεί την αναπνευστική ροή του, ενώ ο
σύμβουλος επιλέγει τις κατάλληλες παρεμβάσεις για να διευκολύνει τον
ασθενή να εργαστεί με ανεπίλυτα προβλήματα.
Σε άλλη περίπτωση το άτομο εφαρμόζει την άσκηση αναπνοής ξαπλωμένο
ανάσκελα σε ένα κρεβάτι με τα γόνατα λυγισμένα, στραμμένα προς τα
πάνω και τα πέλματα να ακουμπούν επάνω στο κρεβάτι. Αυτή η θέση
διευκολύνει στην απελευθέρωση της ενέργειας μέσω της λεκάνης και των
πελμάτων. Το άτομο καλείται να αντιληφθεί την αναπνοή του, τις
περιοχές του σώματός του που φαίνονται χαλαρές και εκείνες που
δείχνουν σφιχτές και μπλοκαρισμένες. Αυτό θα του δώσει μια αίσθηση
αρχικού σημείου. Στη συνέχεια αρχίζει ελαφρώς να παραφουσκώνει την
αναπνοή του. Μόλις το νευρικό σύστημα αρχίσει να αποφορτίζεται,
εμφανίζονται συναισθήματα χαλάρωσης και απαλής παλμικής
ενεργειακής ροής σε όλο το σώμα του ατόμου, βιώνοντας ένα αίσθημα
ειρήνης και ευημερίας. Τέλος το άτομο ξεκουράζεται για λίγα λεπτά ώστε
να ενσωματώσει την όλη εμπειρία του.

Τέλος, υπάρχει και μια άλλη, απλή αλλά δυναμική άσκηση αναπνοής
θιβετανικού τύπου, χρήσιμη είτε για αυτοθεραπεία είτε σε συνεργασία με
άλλο άτομο. Πρόκειται για μια αναπνοή εμβάθυνσης, κάπως παρόμοια με
τις τεχνικές αναπνοής που χρησιμοποιούνται στην Χάθα Γιόγκα και τη
θεραπεία του Ράιχ (Reichian Τherapy). Για να πραγματοποιηθεί, το άτομο
ξαπλώνει αναπαυτικά, ανάσκελα, είτε σε ένα κρεβάτι είτε στο πάτωμα με
ένα υπόστρωμα. Οι ακριβείς λεπτομέρειες της θέσης δεν είναι πολύ
σημαντικές, αλλά δεδομένου ότι η άσκηση περιλαμβάνει διαφραγματική
αναπνοή, συνήθως συνιστάται στα άτομα που δεν έχουν εφαρμόσει
παρόμοιες ασκήσεις να τοποθετούν το ένα χέρι απαλά στο στομάχι.

Η εισπνοή είναι σε τρία μέρη: Αρχίζει ανυψώνοντας την κοιλιά έτσι ώστε ο
αέρας να εισρέει στο κάτω μέρος των πνευμόνων. Στο δεύτερο μέρος της
εισπνοής, που ακολουθεί ομαλά το πρώτο, γεμίζει το μεσαίο τμήμα της
πνευμονικής κοιλότητας, πάνω από το στομάχι, ενώ στο τελευταίο μέρος
της εισπνοής, η άνω κοιλότητα του θώρακα είναι γεμάτη και μπορεί να
υπάρξει ελαφρά ανύψωση των ώμων. Στη συνέχεια, ο αέρας εκπνέεται
αργά και ομαλά, χαλαρώνοντας βαθμιαία το στήθος και τους πνεύμονες,
από πάνω προς τα κάτω. Το άτομο νιώθει την κοιλιά να κατεβαίνει κάτω
από το χέρι του καθώς το τελικό μέρος της αναπνοής αποβάλλεται.
Ιδανικό για αυτή την άσκηση είναι να διεξάγεται για τουλάχιστον είκοσι
λεπτά, προκειμένου να εκδηλώσει τα ευεργετικά της χαλαρωτικά
αποτελέσματα.

Τέλος, θα πρέπει να επισημανθεί ότι η ανάπτυξη τεχνικών αναπνοής στη

Δύση θα πρέπει να εναρμονίζεται με τον δυτικό τρόπο ζωής και εργασίας,
υποστηρίζοντας τη φυσική λειτουργία της αναπνοής και τη ζωντάνια-
ευεξία στο σώμα. Παρόλα αυτά, η χρήση μεθόδων αναπνοής συμβατών
με τον δυτικό τρόπο ζωής, που στοχεύουν στην μετατροπή και ανάπτυξη
της συνείδησης, καθώς και στην ψυχοπολιτισμική ανάπτυξη του ατόμου,
βρίσκονται ακόμα σε εξελικτικό στάδιο.

Επίλογος

Η ρύθμιση της αναπνοής με έναν περισσότερο φυσικό τρόπο αποτελεί μια

απλή αλλά ουσιαστική απάντηση στην πρόκληση για έναν καλύτερο
τρόπο ζωής. Για το λόγο αυτό θα ήταν σημαντικό να υπάρξει ενημέρωση
και βασική εκπαίδευση σχετικά με έναν καλύτερο τρόπο αναπνοής. Η
καλή αναπνοή συνδέεται με την αρμονική ζωή και τους ρυθμούς της
Φύσης, ενώ επιτρέπει στη συνείδηση να ξεπερνά τους περιορισμούς της,
σωματικούς και ψυχικούς.

Όταν η ανθρωπότητα ζει εναρμονισμένα με το φυσικό περιβάλλον τα

αποτελέσματα αντανακλούνται στον ίδιο της τον εαυτό της, αλλά και στη
ζωή του πλανήτη ως οντότητα. Η δυσαρμονία διαφαίνεται στην αναπνοή
του ανθρώπου και έχει αντίκτυπο στην υγεία του, προσβάλει όμως και την
υγεία του φυσικού περιβάλλοντος, την ευρύτερη κυκλοφορία των
ενεργειακών του ροών. Για παράδειγμα, η κρίση της κλιματικής αλλαγής
θα μπορούσε να θεωρηθεί ως ασυμφωνία της ανθρωπότητα με τους
ρυθμούς της φύσης.

Όμως οι πνευματικά προσανατολισμένοι άνθρωποι επιδιώκουν να ζουν

αρμονικά, γεγονός που εκφράζεται με τον ρυθμό της αναπνοής και της
ζωής τους. Μέσω του τρόπου ζωής και σκέψης τους επιδιώκουν να
δημιουργούν ένα συλλογικό κανάλι μέσω του οποίου να ρέει
ανεμπόδιστα η πνευματική ενέργεια, η δύναμη ή πνοή της ζωής. Οι
πνευματικά προσανατολισμένοι άνθρωποι προχωρούν πέρα από τη
φυσική διάσταση της αναπνοής, στην οποία επικεντρώνονται ως επί το
πλείστον οι αναπνευστικές τεχνικές στις μέρες μας.

Εφαρμόζουν την αναπνοή ως άτομα ή ομάδες στους διαλογισμούς τους,

για να χαλαρώσουν βαθειά και να συντονίσουν το νου και την καρδιά
τους με κάποιο ανώτερο όραμα, σκέψη ή ιδέα για τον πλανήτη και την
ανθρωπότητα. Το έργο τους θα μπορούσε να σχετίζεται με την ρυθμική
διοχέτευση ενεργειών προς την ανθρωπότητα και τα βασίλεια της φύσης
ή ακόμα και προς τον πλανήτη ολόκληρο. Ενέργειες που συνδέονται με
την ειρήνη, την αγάπη, τη θεραπεία, τη χαρά της ζωής, τη
δημιουργικότητα, την εξέλιξη και τόσα άλλα. Η βαθειά ρυθμική αναπνοή
μπορεί να προσφέρει ουσιαστική ποιοτική και συνειδησιακή άνοδο στον
άνθρωπο προκειμένου να ζήσει αρμονικά, συμβάλλοντας στην
αποκατάσταση ενός φυσικού τρόπου ζωής που θα έχει ευεργετικά
αποτελέσματα στον φυσικό περιβάλλον.

Σημειώσεις

[1]. Μπέιλη, Αλίκη, Πραγματεία επί της Λευκής Μαγείας, Lucis Publishing
Company, Λονδίνο 1974, σελ. 364.
[2]. Μπέιλη, Αλίκη, Πραγματεία επί της Λευκής Μαγείας, Lucis Publishing
Company, Λονδίνο 1974, σελ. 118.
[3]. Ελιάντε, Μιρσέα, Ο Σαμανισμός και οι Αρχαϊκές Τεχνικές της Έκστασης,
Εκδόσεις Χατζηνικολή, Αθήνα 2009.
[4]. Άρμστρονγκ, Κάρεν, Η Ιστορία του Θεού, Εκδόσεις Φιλίστωρ, Αθήνα
2002, σελ. 334.
[5]. «Καὶ ἔπλασεν ὁ Θεὸς τὸν ἄνθρωπον, χοῦν ἀπὸ τῆς γῆς, καὶ
ἐνεφύσησεν εἰς τὸ πρόσωπον αὐτοῦ πνοὴν ζωῆς, καὶ ἐγένετο ὁ ἄνθρωπος
εἰς ψυχὴν ζῶσαν» (Γένεση 2,7).
[6]. «Τῷ λόγῳ τοῦ Κυρίου οἱ οὐρανοὶ ἐστερεώθησαν καὶ τῷ πνεύματι τοῦ
στόματος αὐτοῦ πᾶσα ἡ δύναμις αὐτῶν» (Ψαλμός 32:6 ή 33:6 ).
[7]. Πατάντζαλι Μαχαρίσι (Patanjali Maharshi), γιατρός, φιλόσοφος και
γιόγκι που έζησε τον 4ο - 3ο αιώνα π.Χ. και είναι γνωστός ως ο
συγγραφέας των Αφορισμών (Σούτρες), το κατεξοχήν θεωρητικό κείμενο
στη Γιόγκα.
[8]. https://el.wikipedia.org/wiki/Σανσκριτική_γλώσσα
[9]. https://en.wikipedia.org/wiki/Israel_Regardie
[10]. Η παλινδρόμηση είναι η μερική ή ολική επιστροφή-οπισθοχώρηση
του ατόμου σε παιδικά σχήματα συμπεριφοράς ή σκέψης, τα οποία
χαρακτηρίζουν πρωϊμότερα στάδια ψυχοσεξουαλικής ανάπτυξης. Το
άτομο συμπεριφέρεται με τρόπο μικρότερης ηλικίας, που δεν αρμόζει
στην ηλικία του. Κάτι τέτοιο αποβλέπει στην αποφυγή προβλημάτων και
υποχρεώσεων ή στην εξασφάλιση της συμπάθειας από τρίτους.

Βιβλιογραφία

● Trine, C., The New Akashic Records: Knowing, Healing & Spiritual
Practice, Essential Knowing Press, USA, 2010.
● Vivekananda, S., Pathways to Joy: The Master Vivekananda on the Four
Yoga Paths to God, New World Library, 2006.
● Zahirul, H., Methodological Issues in Accounting Research: Theories,
Methods and Issues, Spiramus Press Limited, London, 2006.
● Macnaughton, I., Body, Breath, and Consciousness: A Somatics
Anthology, North Atlantic Books, Berkeley, California, 2004.
● PhD Chow, W.M., PhD Wooten, H.R., Leonard, H. T., Breathwork and
Couple Relationships: A Qualitative Investigation, Journal of Heart-
Centered Therapies Association, 2008.
● Regardie, I., The Art of True Healing, New World Library, 1997.
● Yong, A., The Cosmic Breath : Spirit and Nature in the Christianity-
Buddhism-Science Trialogue, Brill, Leiden-Boston, 2012.
● Swami Satyananda Saraswati, Asana Pranayama Mudra Bandha, (Yoga
Publications Trust), Munger, Bihar, India, 1999.
● Fortune, D., Αρχές Εσωτερικής Θεραπευτικής, Εκδόσεις Ιάμβλιχος,
Αθήνα 2008.
● Eliade, M., Γιόγκα, Εκδόσεις Ι. Χατζηνικολή, Αθήνα 1980.
● Alder, V.S., Η Ανακάλυψη του Τρίτου Ματιού, Εκδόσεις Ιάμβλιχος,
Αθήνα 2002.
● Σουάμι Βιβεκανάντα, Ράτζα Γιόγκα, Εκδόσεις Κονιδάρη, Αθήνα 1991.
● Γιόγκι Ραματζαράκα, Πισσάνος, Α., Η Μαγνητική Δύναμις της Αναπνοής,
Εκδόσεις Μάκρη, Αθήνα 1967.
● PhD McClellan, R., Οι Θεραπευτικές Δυνάμεις της Μουσικής, Εκδόσεις
Fagotto, Αθήνα 1997.

Σύνδεσμοι

● http://www.yogamag.net/archives/2009/haug09/prana.shtml
● http://www.mystica.gr/akasha.htm
● http://www.theosophicalsociety.gr/index.php/2013-08-31-19-16-39

Α.Μ.