ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟ ΣΧΕΔΙΟ

ΑΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΟΥ

ΔΗΜΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
ΠΕΡΙΟΔΟ 2015-2020

ΜΕ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ
ΤΟΥ ΕΡΓΑΛΕΙΟΥ ΤΗΣ
«ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ
ΧΩΡΙΚΗΣ
ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ»
©Athens: Between Sky and Sea, photo by Philip Plisson
©Athens: Between Sky and Sea, photo by Philip Plisson
 ΜΕΡΟΣ Α:
ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ
ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ
ΔΙΑΡΘΡΩΤΙΚΩΝ ΔΕΙΚΤΩΝ
(URBAN AUDIT)
Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 8
 “Κεντρικός στόχος είναι η
ενίσχυση του ρόλου του Πειραιά
ως διαμετακομιστικού κέντρου
στη μεσογειακή λεκάνη με την
παράλληλη αναβάθμιση των
λιμενικών εγκαταστάσεων σε
κόμβο συνδυασμένων μετα-
φορών και τη βελτίωση του
ΠΛΑΙΣΙΟ: περιβάλλοντος αστικού
Πλαίσιο σχεδιασμού ΟΧΕ
Πειραιά και διασύνδεση ιστού του δήμου,”
οράματος με το ρυθμιστικό
σχέδιο

Η παρούσα ανάλυση και το σύνολο
της ΟΧΕ λαμβάνει υπόψη της και ακο-
λουθεί τις προδιαγραφές του θεσμι-
κού πλαισίου και τις κανονιστικές ή/
και ρυθμιστικές διατάξεις όπως αυτές
έχουν εφαρμογή στο Δήμο Πειραιά.
Πιο συγκεκριμένα, η πρόταση της ΟΧΕ
βασίζεται στις κατευθύνσεις και τις
στρατηγικές της Περιφέρειας Ατ-
τικής, όπως αυτές εγκρίθηκαν στο
νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο (ν.4277/2014).
Παράλληλα, η παρούσα πρόταση εναρ-
μονίζεται με τους στρατηγικούς στό-
χους και τους άξονες προτεραιότη-
τας του εγκεκριμένου ΠΕΠ Αττικής
(2014GR16M2OP012). Ακόμα όσον
αφορά πολεοδομικές κατευθύνσεις
και λειτουργίες, λαμβάνεται υπόψη
το εν ισχύ Γενικό Πολεοδομικό Σχέ-
διο του Πειραιά (ΦΕΚ 79/Δ/1988) με
τις όποιες τροποποιήσεις του. Τέλος, η
πρόταση ακολουθεί όρους και περιο-
ρισμούς δόμησης που έχουν θεσμοθε-
τηθεί στον Πειραιά με προεδρικά δια-
τάγματα για συγκεκριμένες περιοχές
(όπως για Καστέλα, Μικρολίμανο).
Τεκμηρίωση ΟΧΕ με βάση
το Ρυθμιστικό Σχέδιο
Ο Πειραιάς ανήκει στη Χωρική Ενό-
τητα Αθήνας-Πειραιά, σύμφωνα με το
νέο Ρυθμιστικό (ν.4277/2014), η οποία
«παραμένει η κύρια περιοχή συγκέ-
ντρωσης πληθυσμού και δραστηριο-
τήτων και ιδιαίτερα μητροπολιτικών
λειτουργιών, με συνεχή οικιστικό ιστό.
Βασική προτεραιότητα είναι η αστική
αναζωογόνηση, η οποία περιλαμβάνει
και τη συμπλήρωση και αναβάθμιση
των αστικών υποδομών, με προτεραι-
ότητα το ιστορικό κέντρο, τις περιοχές
με στοιχεία πολεοδομικής υποβάθμι-
σης, το γερασμένο κτηριακό απόθεμα
και τις μεγάλες πυκνότητες.»
Πιο συγκεκριμένα για τη χωρική υπο-
ενότητα του Πειραιά στο άρθρο 9 ορί-
ζεται ότι «συνιστά τη Νότια Πύλη του
Πολεοδομικού Συγκροτήματος του
λεκανοπεδίου, με δραστηριότητες διε-
θνούς εμβέλειας και σημασίας για την
οικονομία της χωράς, που συνδέονται
με τη ναυτιλία και τη διαμετακόμιση.
Κεντρικός στόχος είναι η ενίσχυση
του ρόλου της ως διαμετακομιστικού
κέντρου στη μεσογειακή λεκάνη με
την παράλληλη αναβάθμιση των λι-
μενικών εγκαταστάσεων σε κόμβο
συνδυασμένων μεταφορών και τη
βελτίωση του περιβάλλοντος αστικού
ιστού του δήμου, εξασφαλίζοντας
καλύτερη λειτουργική διασύνδεση
μεταξύ τους. Στο πλαίσιο αυτό επιδι-
ώκεται η ανασυγκρότηση του παραγω-
γικού ιστού της πόλης, η διάσωση της
παραδοσιακής αγοράς και του λιανι-
κού εμπορίου, της βιοτεχνίας και της
μεταποίησης.»
Συνεπώς, από το νέο Ρυθμιστικό ανα-
γνωρίζεται ο κομβικός χαρακτήρας
και η βασική ανάγκη ολοκληρωμένης
αναβάθμισης της χωρικής υποενότη-
τας του Πειραιά. Επιπλέον, στο άρθρο
14, γίνεται αναφορά στις ολοκληρω-
μένες αναπλάσεις ως βασικού πυλώ-
να της αστικής αναζωογόνησης στις
περιοχές που προβλέπει ο νόμος. Το
εργαλείο της ΟΧΕ, λοιπόν, καθίσταται
όχι μόνο κατάλληλο αλλά και αναγκαίο
για την επίτευξη των στόχων του νέου
Ρυθμιστικού. Τέλος, σύμφωνα με το
υπό διαβούλευση σχέδιο δράσης προ-
βλέπονται συγκεκριμένες αναπλάσεις,
κατ’ εφαρμογή του νόμου, οι οποίες
μπορούν να εξειδικευθούν μέσα από
την ΟΧΕ.

Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 9

©Traces of Commerce, photo by Babis Giannikakis

Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 10

 “Βασικά κριτήρια για την επιλογή
των επιλέξιμων χωρικών ενοτή-
των για την ΟΧΕ είναι η ύπαρξη
υψηλής ανεργίας και ευάλωτων
πληθυσμιακών ομάδων καθώς
και η συγκέντρωση περιβαλ-
λοντικών, δημογραφικών
ΟΧΕ ΔΗΜΟΥ και οικονομικών
ΠΕΙΡΑΙΑ: προκλήσεων”
Τα κριτήρια για την επιλογή
του εργαλείου «Ολοκληρω-
μένη Χωρική Επένδυση».

Η στρατηγική για την Βιώσιμη Αστική
Ανάπτυξη του Δήμου Πειραιά εντάσ-
σεται στην «Ολοκληρωμένη Χωρική
Ανάπτυξη» του ΕΣΠΑ 2014-2020, σχε-
διάζεται δε και εφαρμόζεται μέσω του
χωρικού εργαλείου της «Ολοκληρω-
μένης Χωρικής Επένδυσης» (Ο.Χ.Ε.)
αξιοποιώντας τις σχετικές προβλέ-
ψεις του εγκεκριμένου ΠΕΠ Αττικής
(2014GR16M2OP012, Κεφάλαιο 4, σελ.
301):
«4. ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
ΣΤΗΝ ΕΔΑΦΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
Περιγραφή της ολοκληρωμένης προ-
σέγγισης στην εδαφική ανάπτυξη
λαμβάνοντας υπόψη το περιεχόμενο
και τους στόχους του επιχειρησιακού
προγράμματος όσον αφορά τη συμφω-
νία εταιρικής σχέσης και παρουσίαση
του τρόπου με τον οποίο το επιχειρη-
σιακό πρόγραμμα συμβάλλει στην επί-
τευξη των στόχων του επιχειρησιακού
προγράμματος και των αναμενόμενων
αποτελεσμάτων
Συνεπώς η χωρική προσέγγιση βασί-
ζεται στην προώθηση των αρχών της
Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης για το
σύνολο της «Λειτουργικής Αστικής
Περιοχής», που είναι ευρύτερη των
διοικητικών ορίων των μεμονωμένων
Δήμων και οριοθετείται ως πολεοδο-
μικό συγκρότημα Αθηνών–Πειραιώς.
Παράλληλα, στην Περιφέρεια εντοπί-
ζονται 2 επίπεδα ανισότητας: το πρώτο
μεταξύ «κέντρου - προαστίων» και το
δεύτερο στον άξονα «δυτική - νότια/
ανατολική» Αττική. Η αναγκαιότητα
συγκέντρωσης των πεπερασμένων
πόρων του ΠΕΠ, επιβάλλει σε πρώτη
φάση την αντιμετώπιση των ιδιαίτερα
οξυμένων προβλημάτων που αντιμε-
τωπίζουν συγκεκριμένες περιοχές της
Περιφέρειας, στη βάση του τοπικού
αναπτυξιακού σχεδιασμού, καθώς και
περιοχές επιρροής τομεακών παρεμ-
βάσεων και δράσεων που όμως εντάσ-
σονται σε ολοκληρωμένη στρατηγική.
Η Ολοκληρωμένη Προσέγγιση στην
Εδαφική Ανάπτυξη στην Περιφέρεια
Αττικής εδράζεται σε δύο πυλώνες:
και κοινωνικών προβλημάτων που
αντιμετωπίζει το ιστορικό κέντρο του
Αθήνας, ως αποτέλεσμα της υπο-
βάθμισης του αστικού περιβάλλο-
ντος, της συγκέντρωσης ευάλωτων
πληθυσμιακών ομάδων και της στα-
διακής ανάπτυξης θυλάκων παραβα-
τικότητας, αλλά και το νότιο δυτικό
τμήμα του λεκανοπεδίου συμπερι-
λαμβανομένου του Πειραιά και των
όμορων Δήμων που παρατηρούνται
ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά ανεργίας
ως αποτέλεσμα της εντεινόμενης
αποβιομηχάνισης.
• έχουν μια ειδική δυναμική λόγω
της συγκέντρωσης υπερτοπικών
δραστηριοτήτων και υλοποίησης
μεγάλων επενδύσεων στους τομείς
του τουρισμού και του πολιτισμού
σε συνδυασμό με τις προωθητικές
οικονομικές δραστηριότητες που
αναδεικνύει η στρατηγική της περι-
φερειακής έξυπνης εξειδίκευσης.

Η Περιφέρεια Αττικής σύμφωνα με την • στην αναγκαιότητα σταδιακής επί-

τυπολογία ΟΟΣΑ - ΕΕ είναι μια «κυρί- λυσης των οξυμένων περιβαλλοντι-
αρχα αστική περιοχή» & αποτελεί τη κών, οικονομικών, δημογραφικών
μοναδική Μητροπολιτική Περιφέρεια
της χώρας.

Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 11

Κριτήρια Επιλογής
Κριτήρια επιλογής των επιλέξιμων
«υποβαθμισμένων περιοχών» είναι η
ύπαρξη υψηλής ανεργίας, και ευαί-
σθητων–ευάλωτων πληθυσμιακών
ομάδων και η συγκέντρωση περιβαλ-
λοντικών, δημογραφικών και οικονο-
μικών προκλήσεων, (υψηλό ποσοστό
εγκαταλελειμμένων κτιρίων κατοικίας,
βιομηχανοστασίων και λοιπών εμπο-
ρικών χρήσεων, έλλειψη κοινωνικών
υποδομών, ανεπαρκείς ή προβληματι-
κές εκπαιδευτικές υποδομές υποχρε-
ωτικής εκπαίδευσης, έλλειψη ελεύ-
θερων χώρων πρασίνου-αναψυχής,
υψηλή παραβατικότητα, υψηλή δημο-
γραφική πυκνότητα και πεπαλαιωμένο
κτιριακό απόθεμα υψηλών ενεργεια-
κών απαιτήσεων).
Κριτήρια επιλογής των περιοχών που
παρουσιάζουν μια ειδική δυναμική εί-
ναι ενδεικτικά η ύπαρξη «τυπικών» ή/
και «άτυπων» συγκεντρώσεων οικο-
νομικών δραστηριοτήτων (clusters)
ιδιαίτερα στους τομείς του τουρισμού
και του πολιτισμού (είτε υφιστάμενες
Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 12
είτε εν δυνάμει) που μπορούν ενσωμα-
τώνοντας και αξιοποιώντας την Ε-Τ-Κ,
την προσέλκυση ιδιωτικών κεφαλαίων
να δημιουργήσουν πολλαπλασιαστικά
αποτελέσματα, ιδίως στη δημιουργία
νέων θέσεων απασχόλησης και την πε-
ραιτέρω μόχλευση πόρων. Η εφαρμογή
της Ολοκληρωμένης Χωρικής Προσέγ-
γισης θα γίνει στο πλαίσιο των στόχων,
κατευθύνσεων και κριτηρίων που θέτει
το ΕΣΠΑ και θα ζητηθεί να συμβάλουν
σε αυτήν πόροι και δράσεις τομεακών
ΕΠ, στοχεύει στη βελτίωση της ελ-
κυστικότητας της Περιφέρειας για
επενδύσεις, τη δημιουργία βιώσιμων
θέσεων εργασίας και την ενσωμάτω-
ση πληθυσμιακών ομάδων που αντι-
μετωπίζουν τον κίνδυνο κοινωνικού
αποκλεισμού.»
Με βάση και τις θέσεις τις Ευρωπαϊ-
κής Επιτροπής, πέραν των ανωτέρω
προβλέψεων του εγκεκριμένου Επι-
χειρησιακού Προγράμματος της Πε-
ριφέρειας Αττικής , η χρησιμοποίηση
αυτού του εργαλείου έχει τα εξής πλε-
ονεκτήματα:
• Επιτρέπει την εξασφάλιση πολλα-
πλών πηγών χρηματοδότησης για
την εφαρμογή της ολοκληρωμένης
εδαφικής παρέμβασης από τα δια-
θέσιμα ευρωπαϊκά ταμεία.
• Επιτρέπει την βέβαιη επιλογή των
κατάλληλων παρεμβάσεων σε το-
πικό επίπεδο, με χρονική και εφαρ-
μοστική αλληλουχία και διασύνδεση,
χωρίς να τίθεται ζήτημα ανταγωνι-
στικής επιλογής. Το βασικό κριτήριο,
πέραν των προβλέψεων περί επιλε-
ξιμότητας και ασφαλούς διαχείρι-
σης, είναι η εξυπηρέτηση της τοπι-
κής στρατηγικής ανάπτυξης όπως
αυτή έχει συμφωνηθεί μεταξύ του
τοπικού φορέα και της Διαχειριστι-
κής Αρχής του προγράμματος
• Επιτρέπει την πολύ στενή παρα-
κολούθηση και υποστήριξη στην
ωρίμανση και την υλοποίηση των
έργων της χωρικής στρατηγικής.
• Επιτρέπει την ανάθεση ευθύνης
στρατηγικού σχεδιασμού, επιλογής
έργων ή και διαχείρισης σε υπο-πε-
ριφερειακούς φορείς με τρόπο τέ-
τοιο που και εξασφαλίζεται η χρη-

στή διαχείριση αλλά και επιτρέπει
την ενίσχυση της πεποίθησης περί
«ιδιοκτησίας» στρατηγικής και υλο-
ποίησης σε τοπικούς φορείς
Είναι χαρακτηριστικό από την μέχρι
σήμερα εμπειρία από την εφαρμογή
των συχρηματοδοτούμενων παρεμβά-
σεων στην Ελλάδα, ότι το χρονικό διά-
στημα που μεσολαβεί από την υποβολή
ενός έργου σε μια διαχειριστική αρχή
μέχρι την αξιολόγηση του μεσολαβούν
περίπου 4 μήνες (μεσοσταθμική ανά-
λυση στοιχείων ΟΠΣ 2012) συμπαρα-
σύροντας τους χρόνους για την από-
φαση ένταξης κατά επιπλέον 2 μήνες
(ιδιαίτερα όταν έχει προβλεφθεί στην
πρόσκληση της διαχειριστικής αρχής
συγκριτική αξιολόγηση έργων).
Είναι προφανές ότι ολοκληρωμένο
σχέδιο βιώσιμης αστικής ανάπτυξης
δεν μπορεί να υλοποιηθεί από έναν
φορέα μέσω δράσεων που προκηρύσ-
σονται χύδην από κεντρικές ή περι-
φερειακές διαχειριστικές αρχές όπου
οι ενδεικτικοί δικαιούχοι μπορεί να
ανέρχονται σε μερικές εκατοντάδες
και η στρατηγική αλληλουχία των προ-
σκλήσεων υποβολής έργων που εκδί-
δονται σε πολύ χαμηλό επίπεδο.
Παράλληλα στο εγκεκριμένο ΠΕΠ Ατ-
τικής 2014-2020 περιγράφονται δύο
επιλέξιμες κατηγορίες περιοχών
όπου θα εφαρμοστεί το εργαλείο της
ΟΧΕ. Πιο συγκεκριμένα:
• Η πρώτη κατηγορία αφορά σε υπο-
βαθμισμένες περιοχές
• Η δεύτερη κατηγορία αφορά περιο-
χές που παρουσιάζουν ειδική ανα-
πτυξιακή δυναμική
• Ειδικότερα στην πρώτη κατηγορία
τα χαρακτηριστικά που δηλώνουν το
σημαντικό επίπεδο υποβάθμισης εί-
ναι:
• Δημογραφικές μεταβολές και χαρα-
κτηριστικά (πληθυσμιακή αποδυνά-
μωση, γήρανση)
• Μείωση οικονομικής δραστηριότη-
τας
• Περιβαλλοντικές και κλιματικές προ-
κλήσεις (έλλειψη ελεύθερων χώρων,
©Athens: Between Sky and Sea, photo by Philip Plisson
χώρων πρασίνου, πεζοδρόμων, πο-
δηλατοδρόμων, συγκέντρωση άδει-
ων κτιρίων, κτιριακό απόθεμα χαμη-
λής ενεργειακής αποδοτικότητας)
• Κοινωνικά προβλήματα (συγκέντρω-
ση ευαίσθητων και ευάλωτων πλη-
θυσμιακών ομάδων, έλλειψη κοινω-
νικών υποδομών, εγκληματικότητα)
• Είναι πολύ σημαντικό ότι τα παραπά-
νω χαρακτηριστικά είναι απαραίτητο
να ισχύουν συνδυαστικά προκειμέ-
νου η περιοχή παρέμβασης να θε-
ωρείται επιλέξιμη για την εφαρμογή
του εργαλείου της ΟΧΕ.
Λαμβάνοντας υπόψη τα ανωτέρω αλλά
και του γεγονότος ότι ο Δήμος Πει-
ραιά, σύμφωνα με την ανάλυση που
προηγήθηκε, διαθέτει όλα εκείνα τα
χαρακτηριστικά που τον τοποθετούν
στις επιλέξιμες περιοχές παρέμβα-
σης, η εφαρμογή του εργαλείου της
ΟΧΕ αποτελεί την μοναδική λύση για
την αντιμετώπιση των προκλήσεων
που αντιμετωπίζει η πόλη η επιλογή
και χρήση αυτού του αναπτυξιακού ερ-
γαλείου.
Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 13
ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ:
Καθορισμός ερευνητικών
εργαλείων και μεθοδολο-
γιών για την ανάλυση της
υφιστάμενης κατάστασης
στο Δήμο Πειραιά.
Οι Διαρθρωτικοί Δείκτες αποτελούν
την ομάδα δεδομένων παρακολούθη-
σης και αξιολόγησης της διαδικασίας
που έθεσε σε εφαρμογή για τις χώ-
ρες-μέλη το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο
της Λισσαβόνας (Μάρτιος 2000). Η δι-
αδικασία αυτή στοχεύει στη μετάβαση
της E.E. σε μία πιο δυναμική και αντα-
γωνιστική οικονομία, που θα βασίζεται
στη γνώση και την καινοτομία, στην
κοινωνική συνοχή και την εξάλειψη
της ανεργίας, αλλά και στη βιώσιμη
ανάπτυξη με γνώμονα την προστασία
του φυσικού περιβάλλοντος.
Οι Διαρθρωτικοί Δείκτες εντάσσονται
σε έξι γενικές κατηγορίες ως ακολού-
θως:
• Γενικοί οικονομικοί δείκτες
• Δείκτες απασχόλησης
• Δείκτες κοινωνικής συνοχής
• Περιβαλλοντικοί δείκτες
Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 14
Στο συγκεκριμένο κεφάλαιο ανάλυ-
σης, οι τιμές των Διαρθρωτικών Δει-
κτών προσδιορίζονται με βάση τα δι-
αθέσιμα στατιστικά δεδομένα για την
πόλη του Πειραιά. Σκοπός είναι τόσο
να συγκρίνουν την επίδοση της πόλης
του Πειραιά σε σχέση με την επίδο-
ση άλλων υπερεθνικών, εθνικών και
περιφερειακών συνόλων, όσο και να
πραγματοποιήσουν την επισκόπηση
των εξελίξεων στην πόλη του Πειραιά
διαχρονικά.
Στην ανάλυση η οποία ακολουθεί, πα-
ρατίθενται στοιχεία µε βάση τα πλέον
επίκαιρα διαθέσιµα στατιστικά δε-
δοµένα οργανισµών όπως η EUROSTAT
(Βάση Δεδοµένων New Cronos), η
Παγκόσµια Κεντρική Τράπεζα, η Ελ-
ληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ), ο
Οργανισµός Απασχολήσεως Εργατι-
κού Δυναµικού (ΟΑΕΔ), ο Σύνδεσµος
Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων
(ΣΕΤΕ), το Επιχειρησιακό Πρόγραµµα
του Δήµου Πειραιά, το Εθνικό Μετσό-
βιο Πολυτεχνείο, το Ξενοδοχειακό Επι-
μελητήριο Ελλάδας κ.ά. Το κεφάλαιο
της ανάλυσης είναι οργανωμένο σε 5
ενότητες οι οποίες καλύπτουν όλο το
εύρος των διαρθρωτικών αξόνων της
Eurostat.
Η πρώτη ενότητα περιγράφει τη θέση
του Πειραιά στη μητροπολιτική περι-
φέρεια της Αττικής, εξετάζει τη γενική
του εικόνα και τις χωρικές ενότητες
που τον απαρτίζουν όσον αφορά τα
πληθυσμιακά μεγέθη, τις χρήσεις γης,
την τοπιογραφία των περιοχών αυτών.
Η δεύτερη ενότητα αφορά στην ιστο-
ρική εξέλιξη του Πειραιά, έχοντας
ως αφετηρία την κλασική εποχή, δια-
περνώντας από την περίοδο σύστασης
του νεοελληνικού κράτους και κατα-
λήγοντας στη σημερινή εποχή. Ανα-
δεικνύονται οι ιστορικοί μηχανισμοί,
με βάση τους οποίους ο Πειραιάς με-
τατρέπεται σταδιακά σε βιομηχανική
πόλη. Σε άμεση συνέχεια αυτού, σκι-
αγραφούνται οι διεργασίες που έχουν
ως αποτέλεσμα τις πρόσφατες τάσεις
αποβιομηχάνισης.
Η τρίτη ενότητα αναλύει τη δημογρα-
φική εικόνα του Δήμου και τα ση-
μερινά προβλήματα της μείωσης και
γήρανσης του πληθυσμού.
Η τέταρτη ενότητα δομείται γύρω από
δείκτες που αναφέρονται στο περιβάλ-
λον, τις υποδομές και τη συνολική ει-
κόνα του αστικού τοπίου του Πειραιά.
Διερευνώνται ζητήματα της σημερινής
 «Η ανάλυση και κατανόηση
του σύνθετου πλέγματος των
σημερινών προβλημάτων του
Πειραιά αποτελεί την αφετηρία
για τον ολοκληρωμένο
σχεδιασμό με εξειδικευμένα
έργα και δράσεις μέσα από το
εργαλείο της Ολοκληρωμένης
Χωρικής Επένδυσης»

περιβαλλοντικής υποβάθμισης του Δή-
μου που έχουν προκύψει από τις δια-
δικασίες παραγωγής του δομημένου
περιβάλλοντος και των πολιτικών που
ακολουθήθηκαν.
Η πέμπτη ενότητα αναφέρεται στην
οικονοµία και τις επενδύσεις που
λαμβάνουν χώρα στον Πειραιά. Ανα-
λύονται οι υφεσιακές τάσεις που χα-
ρακτηρίζουν τις δραστηριότητες του
λιμένα, το ξενοδοχειακό δυναμικό, τον
κλάδο του εμπορίου, της κατασκευής,
της ναυτιλίας, της βιοτεχνίας και βιο-
μηχανίας και των μεταφορών.
Τέλος, η έκτη ενότητα αφορά στην
απασχόληση και την κοινωνική συνο-
χή του πληθυσμού. Εξετάζει τα οξυμέ-
να κοινωνικά προβλήματα που έχουν
αναδειχθεί στο τρέχον τοπίο της οι-
κονομικής κρίσης. Προβλήματα «νέας
φτώχειας», ενεργειακής φτώχειας,
ελλειματικών κοινωνικών υπηρεσιών
περιγράφονται διεξοδικά. Τέλος, στο
κεφάλαιο αυτό, το κοινωνικό προφίλ
της πόλης του Πειραιά σκιαγραφείται
σε σχέση με το ευρύτερο μητροπο-
λιτικό και εθνικό πλαίσιο, μέσα από
δείκτες απασχόλησης και ανεργίας,
μετανάστευσης, συνθηκών διαβίωσης
και δημόσιας υγείας.
Η ανάλυση σε τομείς –κλειδί, δηλαδή
την κατοικία, τις οικονομικές του δρα-
στηριότητες, την ποιότητα του δομημέ-
νου και φυσικού περιβάλλοντος κ.ά.,
αναδεικνύουν κρίσιμα προβλήματα
του Πειραιά στο κτιριακό του απόθε-
μα, στους χωροκοινωνικούς διαχω-
ρισμούς του ανθρώπινου δυναμικού
και, ευρύτερα, στο αστικό περιβάλλον
και στο υφιστάμενο θεσμικό τοπίο.
Στην κατεύθυνση αυτή, η συγχρονική
και τομεακή ανάλυση συμβάλλει στην
ολοκληρωμένη προσέγγιση του χώ-
ρου. Αξίζει να σημειωθεί ότι μεθοδο-
λογικά επιλέχθηκε η χωρική εστίαση
σε συγκεκριμένες υποπεριοχές του
Δήμου και όχι η απλοϊκή αναφορά σε
επίπεδο Δήμου σαν να πρόκειται για
μία ομοιόμορφη περιοχή χωρίς εσωτε-
ρικές διαφοροποιήσεις και ανισότητες.
Η εστίαση σε συγκεκριμένες χωρικές
ενότητες, συχνά «γειτονιές», αναδει-
κνύει τη συνθετότητα των τοπικών
προβλημάτων και την αδυναμία επί-
λυσής τους μέσα από γενικές, ορι-
ζόντιες πολιτικές. Στην κατεύθυνση
αυτή, οι διαρθρωτικοί δείκτες, όποτε
είναι δυνατό, εξειδικεύονται σε μι-
κρότερες χωρικές ενότητες εντός του
Πειραιά.
Με τον τρόπο αυτό, μέσα από την
ανάλυση των παραπάνω ζητημάτων
προκύπτουν, σε επόμενα κεφάλαια, οι
προτεινόμενες πολιτικές με συγκεκρι-
μένη χωρική αναφορά και, πολλές φο-
ρές, και θεματική. Η ανάλυση και κα-
τανόηση του σύνθετου πλέγματος των
σημερινών προβλημάτων του Πειραιά
αποτελεί την αφετηρία για τον ολο-
κληρωμένο σχεδιασμό με εξειδι-
κευμένα έργα και δράσεις μέσα από
το εργαλείο της «Ολοκληρωμένης
Χωρικής Επένδυσης». Η εφαρμογή
της ολοκληρωμένης αυτής πρότασης,
παράλληλα με άλλες εκ των κάτω και
εκ των άνω διαδικασίες, θα αποτέλε-
σει καταλύτη για τη συρρίκνωση των
υφεσιακών τάσεων και των σημερινών
οξυμένων κοινωνικών, οικονομικών
και περιβαλλοντικών προβλήματων
του Πειραιά. Στην κατεύθυνση αυτή, θα
δημιουργήθούν εκ νέου δυναμικές για
το δεύτερο μεγαλύτερο Δήμο της χώ-
ρας, οι οποίες έχουν τη δυνατότητα να
τον αναδείξουν σε μία από τις σημαντι-
κότερες πόλεις-λιμάνια σε ευρωπαϊκό
και διεθνές επίπεδο.
Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 15
ΤΑ 20 ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΑ 1. DOVER (GB): 12,918 mil.
2. HELSINKI (FI): 10,326 mil.
11. REGGIO CALABRIA (IT): 7,704 mil.
12. CAPRI (IT): 6,576 mil.

ΛΙΜΑΝΙΑ ΤΗΣ 3. CALAIS (FR): 10,063 mil.

4. STOCKHOLM (SE): 9,184 mil.
5. PIRAEUS (GR): 9,182 mil.
6. HELSINGBORG (SE): 8,339 mil.
13. PUTTGARDEN (DE): 6,028 mil.
14. PALMA MALLORCA (ES): 4,610 mil.
15. ALGECIRAS (ES): 4,504 mil.
16. SANTA CRUZ DE TENERIFE (ES): 4,305 mil.

ΕΥΡΩΠΗΣ (2011) 7. HELSINGOER (DK): 8,324 mil.

8. MESSINA (IT): 8,060 mil.
9. TALLINN (EE): 8,043 mil.
10. NAPOLI (IT): 7,859 mil.
17. CIRKEWWA (MT): 4,125 mil.
18. PIOMBINO (IT): 3,972 mil.
19. TURKU (FI): 3,306 mil.
20. PORTOFERRAIO (IT): 2,899 mil.
Αριθµός επιβατών που
επιβιβάζονται σε κάθε λιµάνι
*Πηγή: Eurostat

HELSINKI|FI 10,326 mil.

TURKU|FI 3,306 mil. TALLINN|EE 8,043 mil.
STOCKHOLM|SE 9,184 mil.
HELSINGBORG|SE 8,339 mil.
HELSINGOER|DK 8,324 mil.
PUTTGARDEN|DE 6,028 mil.
DOVER|GB 12,918 mil.
CALAIS|FR 10,063 mil.

PIOMBINO|IT 3,972 mil.

PORTOFERRAIO|IT 2,889 mil.

MALLORCA|ES 4,610 mil. NAPOLI|IT 7,859 mil.

ALGECIRAS|ES 4,504 mil. CAPRI|IT 6,576 mil.
MESSINA|IT 8,060 mil. PIRAEUS|GR 9,182 mil.
R.CALABRIA|IT 7,704 mil.
TENERIFE|ES 4,305 mil. CIRKEWWA|MT 4,125 mil.

12 mill. passengers
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, το λιμάνι του Πειραιά είναι το
8 mill. passengers 5ο μεγαλύτερο λιμάνι της Ευρώπης σε επιβατική κίνηση για το 2011.
Για το διάστημα 2005-2011 η επιβατική κίνηση του λιμανιού παρουσιάζει
4 mill. passengers μείωση 17,1%.
2 mill. passengers

ΔΗΜΟΣ ΠΕΙΡΑΙΑ:
Γενικά
χαρακτηριστικά
του Δήμου Πειραιά.
Η πόλη του Πειραιά αποτελεί σήμερα
κέντρο με χαρακτηριστικά μητροπολι-
τικής εμβέλειας, το δεύτερο σημαντι-
κότερο μητροπολιτικό κέντρο μετά
την Αθήνα εντός της Περιφέρειας Ατ-
τικής, με πολύ σημαντικό ρόλο στη ζωή
και στην οικονομία της χώρας, καθώς
αποτελεί διεθνή πύλη συναλλαγών
και εμπορίου διαθέτοντας το μεγαλύ-
τερο λιμάνι της Ελλάδας και ένα από
τα μεγαλύτερα λιμάνια της Ευρώπης
ως προς την επιβατική του κίνηση (δι-
άγραμμα 1). Ο Δήμος Πειραιά ανήκει
στην Περιφέρεια Αττικής, στη Χωρική
Ενότητα Λεκανοπεδίου του Πολεοδο-
μικού συγκροτήματος Αθήνας-Πειραιά
που αποτελεί ένα χωρικό-αστικό συ-
νεχές (σύμφωνα με το σχέδιο νόμου
για το ΡΣΑ 2021). Ο Δήμος Πειραιά
έχει έκταση 10,9 τ. χμ. και συνορεύει
ανατολικά με το Δήμο Μοσχάτου, βο-
ρειοανατολικά με το Δήμο Αγ. Ι. Ρέντη,
βόρεια με το Δήμο Νίκαιας και δυτικά
με τους Δήμους Κερατσινίου και Δρα-
πετσώνας. Διαιρείται διοικητικά σε 5
διαμερίσματα, σε 20 συνοικίες και 51
πολεοδομικές ενότητες ενώ σύμφωνα
με την απογραφή του 2011 έχει πλη-
θυσμό 163.688 κατοίκους, κάτι που
τον καθιστά τον πέμπτο μεγαλύτερο
σε πληθυσμό δήμο της χώρας πίσω
από την Αθήνα (664.046 κατοίκους),
«Ο Πειραιάς στη σύγχρονη
εποχή είναι το σημαντικότερο
βιομηχανικό κέντρο της
χώρας, το μεγαλύτερο
εμπορικό κέντρο της
ελληνικής οικονομίας και
διαθέτει ένα από τα μεγα-
λύτερα σε επιβατική κίνηση
λιμάνια της Ευρώπης»
τη Θεσσαλονίκη (325.182 κατοίκους), Πιο συγκεκριμένα για τις χρήσεις βι-
την Πάτρα (213.984 κατοίκους) και το ομηχανίας και βιοτεχνίας, σημειώνε-
Ηράκλειο Κρήτης (173.993 κατοίκους). ται ότι καλύπτουν το 6% της συνολικής
επιφάνειας του Δήμου και είναι χω-
Ο Πειραιάς στη σύγχρονη εποχή είναι ροθετημένες κυρίως μαζί με χρήσεις
το σημαντικότερο βιομηχανικό κέντρο κατοικίας στο 4ο και 5ο Δημοτικό Δια-
της χώρας και το μεγαλύτερο εμπορικό μέρισμα, στις περιοχές Νέου Φαλήρου,
κέντρο της ελληνικής οικονομίας, δια- Καμινίων-Παλιάς Κοκκινιάς και στα
θέτει ένα από τα μεγαλύτερα σε επιβα- Ταμπούρια. Αποτελούν σημαντικότατο
τική κίνηση λιμάνια της Ευρώπης, συν- παράγοντα υποβάθμισης των περιοχών
δέοντας ακτοπλοϊκά την πρωτεύουσα όπου αυτές εμφανίζονται.
με τα νησιά του Αιγαίου ενώ αποτελεί
σημαντικό προορισμό για κρουαζιερό- Ο Πειραιάς, τα τελευταία χρόνια, μετα-
πλοια εντός της Μεσογείου. τρέπεται σταδιακά σε σύγχρονο εμπο-
ρικό και ναυτιλιακό κέντρο με δρα-
Αναφορικά με τις χρήσεις γης σημειώ- στηριότητες υπερτοπικής εμβέλειας.
νεται ότι στο Δήμο Πειραιά υπερτερεί Πρόκειται για ένα Δήμο με πολυσύν-
η χρήση της κατοικίας με μεγαλύτερο θετη πολεοδομική οργάνωση, καθώς
ποσοστό στη γενική κατοικία παρά στην αποτελείται από ένα σύνολο διαφο-
αμιγή. Η βιομηχανία και η βιοτεχνία ρετικών χωρικών ενοτήτων, που υπο-
καταλαμβάνουν υψηλό ποσοστό παρά δέχονται ποικίλες δραστηριότητες
τις τάσεις αποβιομηχάνισης, ενώ είναι και παρουσιάζουν διαφορετικό τρόπο
εμφανής η ανάπτυξη τοπικών κέντρων συγκρότησης και μετασχηματισμού
για την εξυπηρέτηση των καθημερινών της δομής τους. Διακρίνονται οι παρα-
αναγκών. Τόσο το υπερτοπικό όσο και κάτω χωρικές ενότητες με τα αντίστοι-
τα τοπικά κέντρα του Δήμου αναπτύσ- χα χαρακτηριστικά τους.
σονται επί τον βασικών αξόνων της
πόλης. Επισημαίνεται ότι ο αθλητισμός
και το πράσινο καταλαμβάνουν ελάχι-
στη έκταση.
Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 17
α) Περιοχές Κατοικίας: Στο επίπεδο
διάρθρωσης των περιοχών κατοικίας
και των τοπικών κέντρων παρατηρεί-
ται η συγκρότηση δυο πλέον πυκνο-
δομημένων περιοχών κατοικίας, του
κέντρου (από την Ευαγγελίστρια και τη
Γούβα μέχρι την Τερψιθέα) και της Πει-
ραϊκής Χερσονήσου (Φρεαττύδα-Πει-
ραϊκή) και τεσσάρων μικρότερων ενο-
τήτων που συγκροτούν οι περιοχές της
Καστέλλας (όπου περιλαμβάνονται και
οι περιοχές Τουρκολίμανου και Προ-
φήτη Ηλία), του Νέου Φαλήρου (εδώ
περιλαμβάνονται οι περιοχές Σούδας,
Μυρτιδιώτισας και Τζαβέλλα), των
Καμινίων και η περιοχή από την οδό
Θηβών μέχρι τα όρια του Δήμου Κερα-
τσινίου (Παλιά Κοκκινιάμ Αγία Σοφία,
Μανιάτικα).
β) Κεντρική περιοχή βόρεια της Πει-
ραϊκής Χερσονήσου, με τις σημαντι-
κότερες πλατείες του Πειραιά και το
κέντρο εμπορίου, διοίκησης και υπη-
ρεσιών, το οποίο τείνει να διευρύνεται
προς τα νοτιοδυτικά, καταλαμβάνο-
ντας περαιτέρω τμήμα του λιμανιού
και διεισδύοντας σε ζώνες κατοικίας,
βιομηχανίας και χονδρεμπορίου. Οι
Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 18
λειτουργικές διαφοροποιήσεις που
εκδηλώνονται συνίστανται σε τάσεις
“τριτογενοποίησης” και σχετίζονται
με τη συρρίκνωση βιομηχανικών και
βιοτεχνικών δραστηριοτήτων και την
αύξηση δραστηριοτήτων του τριτογενή
τομέα και δραστηριοτήτων υπερτοπι-
κού χαρακτήρα (μεταφορές, υδάτινων
οδών, χώρους γραφείων, ξενοδοχεία,
εμπόριο, βοηθητικές προς τις μετα-
φορές δραστηριότητες, ναυτιλιακές
δραστηριότητες, ταξιδιωτικά γραφεία,
χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί, διοί-
κηση, αθλητικές ψυχαγωγικές και πο-
λιτιστικές δραστηριότητες). Κυρίαρχες
χρήσεις εμπορίου-υπηρεσιών με με-
γάλο αριθμό καταστημάτων λιανικού
εμπορίου τα οποία εκτός από τους κα-
τοίκους του Δήμου εξυπηρετούν και
τις γειτονικές περιοχές.
γ) Λιμενική Ζώνη με τις μεγάλες ενό-
τητες γραφείων και υπηρεσιών, τις
εγκαταστάσεις του ΟΛΠ και τις επιβα-
τικές πύλες. Η περιοχή του λιμένα χα-
ρακτηρίζεται από έντονες μεταλλαγές
που συνίστανται στην απομάκρυνση
βιομηχανιών, αποθηκών και λιμενικών
εγκαταστάσεων και στην προσέλκυση
εμποροναυτιλιακών δραστηριοτήτων
αλλά και δραστηριοτήτων πολιτισμού
και αναψυχής. Παρατηρούνται επίσης,
τάσεις επέκτασης των δραστηριοτήτων
του λιμένα προς περιοχές απομακρυ-
σμένες από το θαλάσσιο μέτωπο.
δ) Περιοχές Καμινίων και Αγίου Δι-
ονυσίου: αποτελούν περιοχές με με-
γάλη συγκέντρωση βιομηχανικών και
βιοτεχνικών χρήσεων και ελάχιστη
παρουσία κατοικίας. Παρατηρούνται
σημαντικότατοι μετασχηματισμοί που
συνίστανται σε ισχυρές τάσεις αποβι-
ομηχάνισης με συρρίκνωση των βιο-
τεχνιών και βιομηχανικών χρήσεων
και παράλληλη επέκταση χρήσεων
εμπορίου και υπηρεσιών και εμφάνιση
νέων δυναμικών χρήσεων που σχε-
τίζονται με τον σύγχρονο χαρακτήρα
του επιβατικού λιμένα (κλάδοι χον-
δρεμπορίου, αποθήκες, μεταφορές,
κατασκευαστικές και επισκευαστικές
μονάδες). Οι διαδικασίες αυτές έχουν
άμεσα χωρικά αποτελέσματα που αφο-
ρούν στην ανάδυση πολλών κενών
κτηρίων και εγκαταλελειμμένων βιο-
μηχανικών χώρων, πολλοί από αυτούς
σε πολύ κακή κατάσταση, σε συνθήκες
υποβάθμισης.

5
1 ∆ΙΑΜΕΡΙΣΜΑ 5:
Συνολικά, οι αλλαγές στον αστικό χώρο
του Πειραιά αναδεικνύουν το χαρα-
κτήρα και τη δυναμική των δραστη-
ριοτήτων, κυρίως των παραγωγικών,
καθώς και τα σημαντικά οικονομικά
και χωρικά δίκτυα που τον διαμορφώ-
νουν. Η μετεξέλιξη της παραγωγικής
βάσης, η συρρίκνωση των παραδοσι-
ακών δραστηριοτήτων και ανάπτυξη
σύγχρονων μορφών οικονομίας, οι
αλλαγές στο μέγεθος και το πλήθος
των παραγωγικών μονάδων και στο
επίπεδο οργάνωσης των εργασιακών
σχέσεων, η ευελιξία στην απασχόληση
και το είδος της παραγωγής και η επιρ-
ροή όλων αυτών στην κοινωνία και τον
αστικό χώρο του Πειραιά αποτελούν
κρίσιμα ζητήματα. Η παρακμή των πα-
ραδοσιακών βιομηχανικών μονάδων
οδηγεί σε απώλειες θέσεων εργασίας,
εγκατάλειψη του κτηριακού αποθέμα-
τος, υποβάθμιση των περιβαλλοντικών
συνθηκών αλλά και απομάκρυνση των
κατοίκων από τους εργατικούς οικι-
σμούς που είχαν αναπτυχθεί γύρω από
τις βιομηχανικές εγκαταστάσεις. Στις
περιοχές αυτές, που συχνά χαρακτηρί-
ζονται από συνθήκες υποβάθμισης και
ρύπανσης παρατηρούμε τη δημιουρ-
γία πόλων εγκατάστασης οικονομικών
4 ∆ΙΑΜΕΡΙΣΜΑ 2:
3 (Μυρτιδιώτισσα-Νέο Φάληρο)
2
μεταναστών. Παράλληλα, με την ανά-
πτυξη δραστηριοτήτων στον τριτογενή
τομέα παρατηρείται μετασχηματισμός
περιοχών όπου υπήρχαν συνθήκες
“γειτονιάς”, σε περιοχές με σύγχρο-
νες χωρικές και κοινωνικές παθογέ-
νειες (κυκλοφοριακή φόρτιση, έλλει-
ψη ελεύθερων χώρων και υποδομών,
αποδυναμωμένα κοινωνικά δίκτυα)
ενώ παράλληλα εκδηλώνεται συρρί-
κνωση του πληθυσμού στο κέντρο της
πόλης.
Ως βασικότερα προβλήματα της πόλης
του Πειραιά χαρακτηρίζονται τα εξής:
• Έλλειψη ελεύθερων χώρων και χώ-
ρων πρασίνου, ιδιαίτερα στο 4ο και
5ο δημοτικό διαμέρισμα.
• Έλλειψη πολιτιστικών υποδομών.
• Μεγάλος αριθμός εγκαταλελειμμέ-
νων χώρων.
• Υποβάθμιση και εγκατάλειψη σχε-
δόν όλων των ανενεργών βιομη-
χανικών χώρων με αποτέλεσμα τη
δημιουργία αστικών κενών που συμ-
βάλουν στον κατακερματισμό του
αστικού ιστού.
∆ΙΑΜΕΡΙΣΜΑ 1:
(Πειραϊκή Χερσόνησος)
Ενότητες: Παλατάκι-Σχολή ∆οκίµων,
Ρόδο Αµάραντο, Χατζηκυριάκειο, Άγιος
Νικόλαος, Υδραϊκά, Πηγάδα, Σκαφάκι,
Άγιος Βασίλειος, Καλλίπολη, Πειραϊκή,
Βρυώνη, Φρεαττύδα-Πασαλιµάνι.
Έκταση: 197,88 εκτάρια
(Κέντρο Πόλης-Καστέλλα)
Ενότητες: Τερψιθέα, ∆ηµοτικό Θέατρο,
Ζέα-Πασαλιµάνι, Αγία Τριάδα,
Ευαγγελίστρια, Πλατεία Ιπποδαµείας,
Καστέλλα.
Έκταση: 193,96 εκτάρια
∆ΙΑΜΕΡΙΣΜΑ 3:
Ενότητες: Μυρτιδιώτισσα, Στάδιο
Καραϊσκάκη, Σούδα, Νέο Φάληρο,
Ελαϊς, ΧΡΩΠΕΙ.
Έκταση: 127,30 εκτάρια
∆ΙΑΜΕΡΙΣΜΑ 4:
(Παλιά Κοκκινιά-Καµίνια)
Ενότητες: Ρετσίνα, Καµίνια, Απόλλων,
Λόφος Βώκου, Παλιά Κοκκινιά,
Αρµένικα, Άγιος Ελευθέριος.
Έκταση: 221,80 εκτάρια
(Ταµπούρια)
Ενότητες: Άγιος ∆ιονύσης, Αγία
Μαρίνα, Λόφος Βώκου-Καραβάς,
Ταµπούρια, Μανιάτικα, Άγιος
∆ηµήτριος, ΚΟΠΗ, Γούβα, Αγία Σοφία.
Έκταση: 247,96 εκτάρια
• Μη αξιοποίηση πλούσιου αποθέ-
ματος πολιτιστικής κληρονομιάς
(βιομηχανικά κελύφη, αρχαιολογικοί
χώροι, αξιόλογα ιστορικά κτήρια).
• Αποκοπή της πόλης από το θαλάσ-
σιο μέτωπο (ανύπαρκτες προσβά-
σεις, ύπαρξη μεγάλων εγκαταλε-
λειμμένων εκτάσεων).
• Αποκοπή της πόλης από το χώρο
του λιμανιού.
• Συνύπαρξη στον αστικό ιστό ασύμ-
βατων χρήσεων. Η βιομηχανία/βιο-
τεχνία συνυπάρχει με την κατοικία
και το εμπόριο σε ακατάλληλα αστι-
κά περιβάλλοντα.
• Κορεσμένος πολεοδομικός ιστός
(υψηλές πυκνότητες πληθυσμού,
υψηλά ποσοστά δόμησης, υψηλά
ποσοστά κάλυψης κλπ).
• Επιβαρυμένη κυκλοφοριακή κατά-
σταση και τεράστιο πρόβλημα στάθ-
μευσης.
• Ανεπαρκές δίκτυο δημόσιων συ-
γκοινωνιών και κυρίως μέσων στα-
θερής τροχιάς.
• Προβλήματα περιβαλλοντικά όπως
υψηλή ρύπανση της ατμόσφαιρας,
ηχορύπανση, κυκλοφοριακή συμφό-
ρηση, ρύπανση θαλάσσιων υδάτων.
Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 19
Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 20
©Athens: Between Sky and Sea, photo by Philip Plisson

Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 21

 «Το πρώτο πολεοδομικό
σχέδιο του Πειραιά
εκπονείται από τους αρχιτέ-
κτονες Σταμάτη Κλεάνθη και
Eduard Schaubert και
βασίζεται σε πλήρες
ιπποδάμειο σύστημα, είχε
έκταση 112 εκτάρια,
ΙΣΤΟΡΙΑ: αναπτύχθηκε γύρω από το
Η εξέλιξη του Πειραιά
στην ιστορία:
λιμάνι και έφθανε
Η γέννηση και η πτώση
ενός μεγάλου βιομηχανι-
ως τη Ζέα»
κού κέντρου.

Η περιοχή του Πειραιά φαίνεται να κα-
τοικείται ήδη από τη νεολιθική περίο-
δο και έφτασε στο μεγαλύτερο σημείο
ακμής στην κλασική εποχή, όταν ανα-
κηρύχθηκε για πρώτη φορά σε δήμο,
αποτελώντας συγκεκριμένα έναν από
τους δήμους του άστεως της αρχαίας
Αθήνας, και επιλέχθηκε ως το επί-
νειο της αθηναϊκής πόλης-κράτους.
Ακολούθησε μια μακρά περίοδος πα-
ρακμής όπου ο Πειραιάς ερημώθηκε
κατά καιρούς, φτάνοντας μέχρι τον 19ο
αιώνα και την μεταφορά της πρωτεύ-
ουσας του νεοσύστατου τότε ελληνικού
κράτους στην Αθήνα το 1834, οπότε
ξεκίνησε μια περίοδος ανάπτυξης της
πόλης, με την σταδιακή αύξηση του
πληθυσμού της και τον άρτιο πολε-
οδομικό της σχεδιασμό με βάση το
σύστημα που εφάρμοσε ο Ιππόδαμος
ο Μιλήσιος στον σχεδιασμό του αρ-
χαίου Πειραιά, που αποτελεί πρότυπο
πολεοδομικού σχεδιασμού μέχρι και
σήμερα.
Η ίδρυση του νεότερου Πειραιά συν-
δέεται άμεσα με την ανακήρυξη της
Αθήνας ως πρωτεύουσας του νέου
ελληνικού κράτους, το 1834. Το λι-
μάνι αναπτύσσεται αντανακλώντας
την αναπτυξιακή πολιτική του νεο-
σύστατου κράτους και την ανάγκη
δημιουργίας διαύλων επικοινωνίας
με τα μεγάλα εμπορικά κέντρα της
Μεσογείου, ενώ η νευραλγική γεω-
γραφική του θέση, σε συνδυασμό με
την έλλειψη οδικού δικτύου στην ηπει-
ρωτική χώρα οδηγούν στην ανάγκη
αναγέννησης του θαλάσσιου κόμβου.
Το πρώτο σχέδιο για την πόλη του
Πειραιά εκπονείται από τους αρχιτέ-
κτονες Σταμάτη Κλεάνθη και Eduard
Schaubert βασισμένο στα πρότυπα
του νεοκλασικισμού ενώ αργότερα
τροποποιήθηκε από τον βασιλικό σύμ-
βουλο Leon Von Klenze και τελικώς
εγκρίθηκε το 1834. Το σχέδιο το οποίο
βασίστηκε σε πλήρες ιπποδάμειο
σύστημα είχε έκταση 112 εκτάρια
(1,12 τ.χλμ), αναπτύχθηκε γύρω από
το λιμάνι και έφθανε ως τη Ζέα, ενώ
η ανυπαρξία προϋπάρχοντος οικισμού
δημιούργησε τις προοπτικές για την
ομαλότερη και ευκολότερη υλοποίησή
του. Ο Πειραιάς σχεδιάστηκε αρχικά
ως το επίνειο της Αθήνας, με κύριες
χρήσεις την κατοικία και το εμπόριο,
ενώ παράλληλα θα φιλοξενούσε τα
θερινά ανάκτορα του βασιλιά, περιο-
χές κήπων και μεγάλες λεωφόρους με
δεντροστοιχίες.
Ο Πειραιάς ως κυρίαρχο
βιομηχανικό κέντρο
Ωστόσο, η κατασκευή του σιδηροδρο-
μικού δίκτυου, η βιομηχανική ανάπτυ-
ξη της πόλης, η επακόλουθη εργατική
εποίκηση και η εγκατάσταση των προ-
σφύγων της Μικρασιατικής Καταστρο-
φής ματαίωσαν αυτά τα σχέδια. Τα
Ανάκτορα δεν έγινα ποτέ, οι μνημει-
ώδεις άξονες με τις δεντροστοιχίες
ξεχάστηκαν και η ευρύτερη περιοχή
των κήπων απέκτησε σύντομα βιο-
μηχανικό χαρακτήρα. Ως τα τέλη του
19ου αιώνα, η διάνοιξη της διώρυγας
της Κορίνθου (1893), η κατασκευή του
σιδηροδρομικού δικτύου στην περιοχή
(1883-1904) που εξασφάλισε τη σύνδε-

Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 22

ση του λιμανιού με την Πελοπόννησο
και τη Β.Ελλάδα, και κυρίως η χωροθέ-
τηση του σταθμού και η κατασκευή των
γραμμών Αθηνών-Πειραιώς (1869),
αποτελούν σταθμούς στην εξέλιξη
της πόλης του Πειραιά (πληθυσμιακή
έκρηξη, αναθεώρηση και επέκταση
του Σχεδίου Πόλεως, σημείο καμπής
για τους οικονομικούς δείκτες) και δη-
μιουργούν τις προϋποθέσεις για τη ρα-
γδαία εξάπλωση οικονομικών και βιο-
μηχανικών δραστηριοτήτων γύρω από
το λιμάνι και σε συνάρτηση με τα έργα
υποδομής, συντελώντας έτσι στη δια-
φοροποίηση της εξέλιξης του Πειραιά
από την αρχική τεταγμένη -του επι-
νείου της πρωτεύουσας- και στη διεύ-
ρυνση των προοπτικών ανάπτυξής του.
Παράλληλα, το βορειοδυτικό τμήμα της
πόλης (περιοχές Καραβά, Λεύκας, Κα-
μινιών, Αγ. Διονυσίου) διαχωρίζονται
από τον αστικό ιστό, οριοθετώντας την
αναπτυσσόμενη, ήδη από τη δεκαετία
του 1860, βιομηχανική ζώνη ενώ οι πε-
ριοχές αναψυχής μετατοπίζονται προς
τα προάστια δηλαδή προς Καστέλλα,
Φρεαττύδα, Νέο Φάληρο.
Ο Πειραιάς μετατρέπεται σταδιακά σε
βιομηχανική πόλη, αναπτύσσοντας
παράλληλα, εμπορικές και ναυτιλι-
ακές δραστηριότητες. Καθώς η κίνη-
ση εντείνεται, το εισαγωγικό εμπόριο
αναδεικνύεται σε κυρίαρχη οικονομική
δραστηριότητα, καθιστώντας το λιμάνι
του Πειραιά το μεγαλύτερο εισαγωγικό
κέντρο της χώρας και σημαντικότατο
ναυτιλιακό κέντρο της Ανατολικής Με-
σογείου, ενώ παράλληλα παρατηρείται
ανάπτυξη της εμπορικής ναυτιλίας και
σταδιακή διόγκωση τριτογενών δρα-
στηριοτήτων (πιστωτικοί οργανισμοί,
ναυτιλιακές εταιρίες, πρακτορεία ξέ-
νων εταιριών) που εγκαθίστανται στην
περιφέρεια του κεντρικού λιμανιού.
Η συγκέντρωση των πρώτων υλών στο
λιμάνι και η εύκολη διακίνηση των
προϊόντων από τη θάλασσα κατέστη-
σαν τον Πειραιά ιδανικό μέρος, όχι
μόνο για την ανάπτυξη του εμπορίου,
αλλά και για την εγκατάσταση και ανά-
πτυξη της βιομηχανίας. Από τις πρώτες
δεκαετίες της ίδρυσης της πόλης του
Πειραιά αρχίζει και η εξάπλωση δευ-
τερογενών δραστηριοτήτων σε μεγάλο
μέρος της πόλης. Στα τέλη του 19ου
αιώνα, ο Πειραιάς, είναι το σημαντι-
κότερο βιομηχανικό κέντρο της χώρας
και παράλληλα, μια πόλη με μεγάλη
οικονομική δραστηριότητα και έντονη
ταξική διαστρωμάτωση.
Χωρικά, η πρώτη βιομηχανική ζώνη
αναπτύχθηκε γύρω από το λιμάνι και
κοντά στο σιδηροδρομικό δίκτυο της
πόλης. Έτσι τα περισσότερα εργο-
στάσια της πρώτης φάσης ανάπτυξης
της Πειραϊκής βιομηχανίας εγκατα-
στάθηκαν στα ανατολικά του λιμανιού
(ανάμεσα στα Καμίνια και τον Άγιο
Διονύσιο) και απέναντι από τη σημερι-
νή γέφυρα Κεράνη, στην περιοχή του
Αλιπέδου.
Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 23

«Η περίοδος της αποβιομηχάνισης
κληροδότησε στον πολεοδομικό ιστό
του Πειραιά, πολλούς εγκαταλε-
λειμμένους βιομηχανικούς χώρους,
οι οποίοι δημιουργούν νεκρές
ζώνες και θύλακες μέσα
στην πόλη»
Την περίοδο 1875-1900, παρά την οι-
κονομική κρίση που ξεσπά στη χώρα,
την πτώχευση του κράτους που ήρθε
ως επακόλουθο (1893) και την κάμψη
της εθνικής βιομηχανίας, οι βιομηχα-
νικοί κλάδοι στον Πειραιά παρουσιά-
ζουν ραγδαία ανάπτυξη και το λιμάνι
συνεχίζει να παίζει καθοριστικό ρόλο.
Κατασκευάζονται τα πρώτα λιμενικά
έργα, δημιουργούνται τα ναυπηγεία και
αναπτύσσεται ο κλάδος της σιδηροβιο-
μηχανίας. Την ίδια περίοδο, αναπτύσ-
σονται τα καπνεργοστάσια (Κεράνης,
Παπαστράτος) και η χαρτοβιομηχανία
ενώ κάνει την εμφάνισή της η χημική
βιομηχανία στην οποία υπάγονται τα
ελαιουργεία, τα σαπωνοποιεία και τα
οινοπνευματοποιεία. Το σημαντικό-
τερο εργοστάσιο χημικής βιομηχα-
νίας είναι η Χρωματουργία Πειραιώς
“ΧΡΩΠΕΙ” που ιδρύεται το 1835.
Μετά τα γεγονότα της περιόδου 1912-
1922 (Βαλκανικοί Πόλεμοι, Α΄ Πα-
γκόσμιος Πόλεμος, Μικρασιατική
Καταστροφή) η πόλη μεγαλώνει και η
εκβιομηχάνιση εντείνεται (μεταξύ 1910
Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 24
και 1922 ιδρύονται στον Πειραιά 37 ερ-
γοστάσια). Η άφιξη των προσφύγων
της Μικράς Ασίας και η εγκατάστα-
σή τους στην ευρύτερη περιοχή του
Πειραιά οδηγεί σε ταχεία αύξηση του
πληθυσμού της πόλης, πολλαπλασι-
ασμό των βιομηχανικών εργατών και
μεγέθυνση της αστικοποίησης, ενώ
παράλληλα υποστηρίζει την εκβιομη-
χάνιση παρέχοντας άφθονο εργατικό
δυναμικό.
Η περίοδος της αποβιομηχάνισης
Μετά τις πρώτες δεκαετίες του 20ου
αιώνα, η συνεχής ανάπτυξη των χερ-
σαίων μεταφορών και των οδικών και
σιδηροδρομικών δικτύων, βοήθησε
στη γρήγορη και εύκολη μεταφορά των
εμπορευμάτων σε ολόκληρη τη χώρα,
γεγονός το οποίο αφαιρούσε από τον
Πειραιά το προνόμιο της ιδανικής θέ-
σης για την εγκατάσταση της βιομη-
χανίας, η οποία πλέον αναπτύσσεται
στην ευρύτερη περιοχή της Αθήνας
αλλά και σε άλλες αστικές περιοχές
της χώρας, ενώ η δημιουργία των εθνι-
κών οδικών δικτύων ασκεί σημαντική
©Traces of Commerce, photo by Babis Giannikakis
έλξη στις βιομηχανικές επιχειρήσεις
οι οποίες αρχίζουν να απομακρύνονται
από τις παλιές βιομηχανικές ζώνες.
Από τη δεκαετία του 70, η πόλη του
Πειραιά εισέρχεται σε μια φάση απο-
βιομηχάνισης, ως αποτέλεσμα της
παγκόσμιας κρίσης της βιομηχανίας
λόγω οικονομικών, περιβαλλοντικών,
κοινωνικών προβλημάτων σε συνδυ-
ασμό με την εξέλιξη της τεχνολογίας,
την παγκοσμιοποίηση και την αντιθετι-
κή συνύπαρξη της βιομηχανίας με την
πόλη.
Η διαδικασία αποβιομηχάνισης, η
οποία άρχισε να παρουσιάζει τα σημά-
δια της στον Πειραιά από τη δεκαετία
του 1960, κορυφώθηκε τη δεκαετία
του 1980 και συνεχίζεται με διαφο-
ρετικούς ρυθμούς ακόμη και σήμερα,
συνοδεύεται από παράλληλη ενίσχυση
του τριτογενή τομέα δραστηριοτήτων,
προκαλώντας έντονους χωρικούς με-
τασχηματισμούς στο αστικό τοπίο της
πόλης. Οι τεχνολογικές αλλαγές και οι
νέοι προσανατολισμοί δημιούργησαν
απότομη απαξίωση του οικονομικού

δυναμικού του Πειραιά με αποτέλεσμα
στη διάρκεια της δεκαετίας του 1980,
να κλείσουν πάνω από 300 μικρές και
μεγάλες βιομηχανικές μονάδες και
πάνω από 1000 επιχειρήσεις χονδρε-
μπορίου και να καταργηθούν χιλιάδες
θέσεις εργασίας που δεν αναπληρώ-
θηκαν στον ίδιο βαθμό με καινούριες
σε άλλους τομείς.
Την περίοδο 1971-2011 μειώνεται ση-
μαντικά ο αριθμός των απασχολού-
μενων στον πρωτογενή και δευτερο-
γενή τομέα, ενώ αυξάνεται ο αριθμός
των απασχολούμενων στον τριτογε-
νή τομέα, ο οποίος την περίοδο αυτή
συνιστά την κυρίαρχη οικονομική
δραστηριότητα. Η διαδικασία αυτή
της αποβιομηχάνισης κληροδότησε
στον πολεοδομικό ιστό του Πειραιά
και στη λιμενική του ζώνη, πολλούς
εγκαταλελειμμένους βιομηχανικούς
χώρους, που λόγω των πρότερων χρή-
σεών τους διαθέτουν συνήθως μεγάλο
μέγεθος με αποτέλεσμα να δημιουρ-
γούν νεκρές ζώνες και θύλακες μέσα
στην πόλη διακόπτοντας τη συνέχειά
της ή αποκόπτοντας τη σχέση της με το
θαλάσσιο μέτωπο. Οι χώροι αυτοί επι-
πλέον των παραπάνω χαρακτηρίζονται
από επιβαρυμένες ποιοτικά, πολεο-
δομικά και περιβαλλοντικά συνθήκες,
καθώς είτε έχουν εγκαταλειφθεί και
ερειπωθεί είτε συνεχίζουν να λειτουρ-
γούν δεσμευμένοι από προβληματικές
χρήσεις Ωστόσο, οι περισσότεροι από
αυτούς βρίσκονται σε νευραλγικές θέ-
σεις του αστικού ιστού και διαθέτουν
πλούσια κτιριακή υποδομή, ιστορικής
και αρχιτεκτονικής αξίας, γεγονός που
μπορεί να αποτελέσει κίνητρο ανά-
πλασης, συντήρησης και επανάχρησής
τους με στόχο την προστασία και ανά-
δειξη των ίδιων των χώρων, αλλά και
την αναβάθμιση του ευρύτερου πολε-
οδομικού, οικονομικού και κοινωνικού
περιβάλλοντος.
©Traces of Commerce, photo by Babis Giannikakis
Ο Πειραιάς αποτελεί εντυπωσιακό πα-
ράδειγμα αστικής περιοχής η οποία με-
τασχηματίζεται παρακολουθώντας τις
εξελίξεις στη λειτουργία και τα χαρα-
κτηριστικά του μητροπολιτικού λιμένα
-αμιγώς επιβατικού τα τελευταία χρό-
νια- και τις αλλαγές που συντελούνται
στο τοπικό παραγωγικό σύστημα. Η
πόλη του Πειραιά από την επανίδρυσή
της το 1834, φάνηκε να υπερβαίνει τα
πεπερασμένα πλαίσια του αυτοεξυπη-
ρετούμενου επίνειου της πρωτεύουσας
και να εξελίσσεται, χάρη στην αυτάρ-
κη εσωτερική της αγορά, τη διοίκηση
και τον τοπικισμό, σε ένα αυτοδύναμο
κέντρο με ολοκληρωμένη χωρική συ-
γκρότηση και αξιόλογη αρχιτεκτονική
φυσιογνωμία. Ο Πειραιάς ως μεγάλο
βιομηχανικό κέντρο, με τη δυναμική
που τον καθιέρωσε στο παρελθόν, δεν
υπάρχει πια. Χαρακτηριστικό του είναι
πλέον η συνύπαρξη παραδοσιακών και
σύγχρονων δραστηριοτήτων γεγονός
που καθορίζει τη σημερινή του φυσιο-
γνωμία και πολύ-λειτουργικότητα.
Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 25
 ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΣΤΟ
ΔΗΜΟ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ
*Πηγή: Ελληνική Στατιστική Αρχή

πληθυσµός σε
χιλ. κατοίκους
300
280
260 251 -17%

{
240
220
200 186 196
180
163
160
140 133
120
100
80
60 50
40
20 10
1834 1870 1896 1920 1930 1940 1951 1961 1971 1981 1991 2001 2011

ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ:
Πληθυσμιακή
1834
Ίδρυση του Πειραιά

1922
από τη Μ.Ασία
Κύµα προσφύγων

1981
Είσοδος στην Ε.Ε

2004
∆ιάχυση της πόλης
Ολυµπιακοί Αγώνες-
συρρίκνωση του Δήμου
Πειραιά κατά 17%
τα τελευταία
30 χρόνια.

Παρά το γεγονός ότι ο Πειραιάς ιστο-
ρικά αποτελεί έναν από τους πολυπλη-
θέστερους δήμους της Ελλάδας, τις
τελευταίες δεκαετίες χαρακτηρίζεται
από σοβαρή πληθυσμιακή μείωση. Ο
πληθυσμός του Δήμου Πειραιά μει-
ώνεται σταδιακά από τη δεκαετία του
’80 λόγω των τάσεων προαστιοποί-
ησης της Αθήνας. Ειδικότερα, από
196.389 κατοίκους σύμφωνα με την
απογραφή του 1981, το 1991 στο Δήμο
καταγράφονται μόλις 187.399 κάτοικοι.
Τη δεκαετία αυτή, η μείωση φτάνει σε
ποσοστό 4,5%. Την επόμενη δεκαετία,
η πληθυσμιακή μείωση είναι της τάξης
του 3%, δηλαδή στην απογραφή πλη-
θυσμού του 2001 στον Πειραιά προ-
σμετρούνται 181.933 κάτοικοι. Η ισχυ-
ρότερη μείωση συναντάται στην πιο
πρόσφατη απογραφή του 2011, όταν
και ο Πειραιάς χάνει το 10% των κατοί-
κων του. Αναλυτικότερα, ο πληθυσμός
του Δήμου για το 2011 υπολογίζεται σε
163.910 κατοίκους. Το διάστημα 2001 –
2011 η εικόνα των δημοτικών κοινοτή-
των είναι η εξής: μεγαλύτερη μείωση
σημειώνει η 2η Δημοτική Κοινότητα με
14,6% (4702 άτομα), ακολουθεί η 1η με
8,7% (4760 άτομα), η 3η με 6,2% (988
άτομα) και η 5η με 1,1% (466 άτομα),
ενώ η 4η εμφανίζει ελαφριά αύξηση
της τάξης του 1,9% ή 563 ατόμων. Έτσι,
τις τρεις τελευταίες δεκαετίες, ο Δή-
μος του Πειραιά έχει χάσει περίπου
το 20% των κατοίκων του.
Μείωση του πληθυσμού ως αποτέλε-
σμα της αστικής υποβάθμισης
Η πληθυσμιακή μείωση λαμβάνει
χώρα εξαιτίας πολλών και σύνθετων
παραγόντων, όπως η φυγή του πλη-
θυσμού σε άλλες περιοχές, η υπογεν-
νητικότητα του συνόλου του κέντρου
της Αθήνας κ.ά. Κυριότερη αιτία της
μείωσης του πληθυσμού στον Πειραιά
αποτελεί η μετακίνηση των κατοίκων
του Δήμου προς τα προάστια. Η φυγή
του πληθυσμού τις δεκαετίες αυτές
ήταν το αποτέλεσμα της υποβάθμισης
των κεντρικών περιοχών, λόγω της
πυκνής δόμησης, της έλλειψης υπο-
δομών, της υποβάθμισης του δημόσι-
ου χώρου, της ανυπαρξίας πρασίνου
στο Δήμο, και της γενικότερης περι-
βαλλοντικής υποβάθμισης. Επιπλέον,
τα έργα μεταφορικών υποδομών της
τελευταίας δεκαετίας στη μητροπολι-
τική Αθήνα (μετρό, αυτοκινητόδρομοι,
αεροδρόμιο) ενίσχυσαν τάσεις αστικής
διάχυσης με κυριότερη κατεύθυνση
στα Μεσόγεια.
Όσον αφορά την κοινωνική γεωγρα-
φία του πληθυσμού, καταγράφονται
κυρίως μεσαία ή ανώτερα εισοδημα-
τικά στρώματα να μετακινούνται τις
δεκαετίες αυτές προς τα προάστια για
να απολαύσουν καλύτερη ποιότητα
ζωής. Λίγο αργότερα, ο μεταναστευ-
τικός πληθυσμός που εισρέει μαζικά
τη δεκαετία του ’90 στην Αθήνα εγκα-
θίσταται στο κενό κτιριακό απόθεμα
που έχει αφήσει ο «ντόπιος» πληθυ-
σμός. Έτσι, οι μετανάστες έρχονται να
κατοικήσουν στις φτηνές πια περιοχές
του Δήμου, στις εγκαταλειμμένες και
χαμηλής ποιότητας κατοικίες. Οι μετα-
νάστες εγκαταστάθηκαν στα υπόγεια,
στους πρώτους ορόφους ή στα εσωτε-
ρικά διαμερίσματα των παλαιών πολυ-
κατοικιών του Δήμου.

Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 26

 ΠΥΚΝΟΤΗΤΑ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΣΤΑ
ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΑΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ
*Πηγή: Eurostat

STOCKHOLM4,500/km2
GLASCOW3,300/km2

MANCHESTER4,051/km2
MOSCOW10,558/km2
BIRMINGHAM4,102/km2
LONDON5,354/km2 BERLIN4,000/km2

PARIS20,909/km2
ROTTERDAM2,969/km2
AMSTERDAM4,908/km2

WARSAW3,337/km2
STUTTGART2,900/km2
MUNICH 4,500/km2

ZURICH4,400/km2 VIENNA4,326/km2
BILBAO 8,688/km2 MILAN
BUDAPEST
7,453/km2
3,323/km2

PORTO5,736/km2 TURIN 7,000/km2 BUCHAREST8,449/km2

LISBON6,458/km2 BARCELONA
MADRID5,390/km2
NAPLES
15,991/km2
ISTANBUL
ROME2,232/km2

8,183/km2 7,700/km2

ALGIERS9,400/km2
CASABLANCA8,681/km2
Ο Δήμος του Πειραιά ως ένας από
τους πιο πυκνοκατοικημένους
δήμους της Ευρώπης
Παρά το γεγονός ότι ο Πειραιάς είναι
από τους πολυπληθέστερους δήμους
της χώρας, η πληθυσμιακή μείωση
είναι σημαντική και σχετίζεται με τις
κακές στεγαστικές συνθήκες και τις
ελλειματικές υποδομές του Δήμου, οι
οποίες αποτέλεσαν σοβαρές αιτίες για
μετακίνηση ενός τμήματος του μόνιμου
πληθυσμού προς τα προάστια. Η υψη-
λοί όροι δόμησης τον καθιστούν έναν
από τους πιο πυκνοκατοικημένους
δήμους όχι μόνο της χώρας αλλά και
της Ευρώπης. Αξίζει να σημειωθούν
κάποια ποσοτικά δεδομένα, τα οποία
σκιαγραφούν την υψηλή πληθυσμια-
κή πυκνότητα στις περισσότερες από
τις γειτονιές του δήμου. Ειδικότερα, η
πυκνότητα υπολογίζεται σε 15.000 κά-
τοικοι ανά τ.χλμ. Αντίστοιχοι μέσοι όροι
υπολογίζονται σε 16.830 κάτοικοι/τ.
χλμ. για την Αθήνα, 16.703 κάτοικοι/τ.
χλμ για τη Θεσσαλονίκη. Στο παρακά-
ATHENS16,830/km2
PIRAEUS15,000/km2
BEIRUT18,068/km2
TEL AVIV8,148/km2
CAIRO19,376/km2
τω διάγραμμα, πραγματοποιείται σύ-
γκριση με άλλες ευρωπαϊκές πόλεις,
οι περισσότερες εκ των οποίων έχουν
χαμηλότερη πληθυσμιακή πυκνότητα
από το Δήμο Πειραιά. Παραδείγματα
αποτελούν η Μόσχα, το Μπιλμπάο, η
Νάπολη, το Μιλάνο, η Λισσαβώνα, το
Πόρτο, η Μαδρίτη κ.ά.
Φαινόμενο γήρανσης
του πληθυσμού
Από την απογραφή του 2011 που πραγ-
ματοποίησε η ΕΛΣΤΑΤ, η μέση ηλικία
των μονίμων κατοίκων του Δήμου Πει-
ραιά προσδιορίζεται σε 42,5 έτη, ενώ
ιδιαίτερα πολυπληθής είναι η ομάδα
άνω των 70 ετών (23.062 άτομα), που
αποτελούν την τρίτη κατά σειρά πολυ-
πληθέστερη ηλικιακή ομάδα σε ποσο-
στό 14%. Το 39% των μονίμων κατοίκων
του Πειραιά είναι άνω των 50 ετών, 17%
είναι κάτω των 20, ενώ το 44% βρίσκε-
ται στις πλέον παραγωγικές ηλικίες
μεταξύ 20 και 50 ετών. Σύμφωνα πάλι
με την Ελληνική Στατιστική Αρχή, και
με συγκριτική επεξεργασία των απο-
γραφών του 1991, 2001 και 2011, μπο-
ρούμε να εξάγουμε το συμπέρασμα
πως το ποσοστό του πληθυσμού του
Πειραιά που βρίσκεται άνω των 50
ετών αυξάνεται σημαντικά το έτος
2011 σε σχέση με τις δύο προηγού-
μενες απογραφές. Πιο συγκεκριμένα,
το ποσοστό του πληθυσμού άνω των 50
ετών το 1991 μετρήθηκε 32,6%, το 2001
34,6% και το 2011 38,5%. Αυτό σημαίνει
πως το ποσοστό του πληθυσμού άνω
των 50 ετών αυξήθηκε κατά 6 ποσοστι-
αίες μονάδες μέσα σε 20 χρόνια. Με-
λετώντας πιο προσεκτικά τον αριθμό
ατόμων ανά ηλικιακή ομάδα παρατη-
ρούμε πώς υπάρχει σταδιακή συσσώ-
ρευση πληθυσμού άνω των 50 ετών
καθώς ναι μεν ο απόλυτος αριθμός των
ανθρώπων αυτών παραμένει σταθερός
(από 63.062 το 2001 σε 63.103 το 2011)
παράλληλα όμως, όπως αναφέραμε και
προηγουμένως, το σύνολο του πληθυ-
σμού στο Δήμο Πειραιά μειώνεται κατά
10% από το 2001 έως το 2011.

Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 27

 ΒΟΙΩΤΙΑ
VOIOTIA

+40% ACHARNES

+26% FYLI

+
+13% +47%
MANDRA - EIDYLLIA

ELEFSINA
ASPROPYRGOS +26% +21%
METAMORFOSSI PEFKI

+34%
AMARO
FILADELFEIA - IRAKLEIO
CHALKIDONA
ILIO
PETROUPOLI NEA IONIA
AGIOI ANARGYRI -

+14% KAMATERO

GALATSI
+20
-16%
MEGARA CHALAN
PERISTERI

CHAIDARI PSYCHIKO

-8%
A

AGIA VARVARA
-13% -16%
AIGALEO
PAPAGOS - CH

-14%
ATHENS
KORYDALLOS

PERAMA
NIKAIA - AGIOS IOANNIS RENTIS ZOGRAFOS
MOSCHATO -
TAVROS KAISARIANI

KERATSINI -
-17% -14% DAFNI - YMMITOS

+30%
DRAPETSONA VYRON
PIREAS KALLITHEA NEA SMYRNI

SALAMINA +19%
PALAIO FALIRO
AGIOS DIMITRIOS
ILIOUPOLI

+22%
+38%
ALIMOS

ELLINIKO - ARGYROUPOLI

+27%
GLYFADA

+35
VARI - VOULA - VOU

ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ

ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ (1981-2011)
*Πηγή: Ελληνική Στατιστική Αρχή
 40,000+

+24% OROPOS
30-40,000

20-30,000

10-20,000

0-10,000
+12%
MARATHON
+
-
0-10,000

10-20,000

20-30,000

30-40,000

+123% DIONYSOS
40,000+

+20% KIFISIA
Η ΜΕΙΩΣΗ ΤΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ
+42%
OUSSIO PENTELI
ΤΟΥ ∆ΗΜΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ
30 ΧΡΟΝΙΑ

+47% VRILISSIA
196.389
0%
+50%
+143%
Ο πληθυσµός του
NDRI
∆ήµου Πειραιά
RAFINA - PIKERMI

AGIA PARASKEVI 163.910 το 1981

PALLINI
Ο πληθυσµός του
HOLARGOS
∆ήµου Πειραιά

+42% PAIANIA
+50%
SPATA - ARTEMIS
το 2011

-17% (-32.479 )

+43% KOROPI
+48%MARKOPOULO MESOGAIAS

5%
ULIAGMENI
+43%
SARONIKOS

+16% LAVRIO
ΑΝΑΛΟΓΙΑ ΚΟΙΝΟΧΡΗΣΤΩΝ ΧΩΡΩΝ ΚΑΙ ΑΣΤΙΚΟΥ ΠΡΑΣΙΝΟΥ
ΑΝΑ ΚΑΤΟΙΚΟOF
PERCENTAGE ΣΤΑ ΣΥΓΧΡΟΝΑ
GREEN SPACESΕΥΡΩΠΑΪΚΑ ΚΕΝΤΡΑ
*Πηγή: Eurostat
IN EUROPEAN CITIES
Πηγή / Source: Eurostat

ΑΝΑΛΟΓΙΑ ΚΟΙΝΟΧΡΗΣΤΩΝ ΧΩΡΩΝ

ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΑΣΤΙΚΟΥ ΠΡΑΣΙΝΟΥ ΣΕ
ΤΕΤΡΑΓΩΝΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΑΝΑ ΚΑΤΟΙΚΟ

Μ.Ο ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ (27 ΧΩΡΕΣ) 8,0

BONN / ΒΟΝΝΗ 35,0

AMSTERDAM 27,0

DEN HAGUE / ΧΑΓΗ 27,0

ROTTERDAM / ΡΟΤΤΕΡΝΤΑΜ 24,0

VIENNA / ΒΙΕΝΝΗ 20,0

WARSAW / ΒΑΡΣΟΒΙΑ 18,0

BERLIN / ΒΕΡΟΛΙΝΟ 13,0

ZURICH / ΖΥΡΙΧΗ 10,0

PARIS / ΠΑΡΙΣΙ 9,5

ROME / ΡΩΜΗ 9,0

LONDON / ΛΟΝ∆ΙΝΟ 9,0

THESSALONIKI / ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 3,0

ATHENS / ΑΘΗΝΑ 2,0

PIRAEUS / ΠΕΙΡΑΙΑΣ 1,5

 «Η αναλογία πρασίνου ανά
κάτοικο στο Δήμο Πειραιά
βρίσκεται στο πολύ χαμηλό
επίπεδο των 1,56 τ.μ. ενώ
σε ορισμένες Δημοτικές
Κοινότητες όπως η 1η Δη-
μοτική Κοινότητα το ποσοστό
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ & αυτό φτάνει στο 0,45τ.μ.
ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ: ανά κάτοικο»
Περιβαλλοντική
υποβάθμιση στο Δήμο
του Πειραιά.

Οι διαδικασίες παραγωγής του κτιρι-
ακού αποθέματος στον Πειραιά, αλλά
και ευρύτερα στην Αθήνα, παρά τα
όποια θετικά κοινωνικά αποτελέσμα-
τα όσον αφορά την προώθηση της μι-
κρο-ιδιοκτησίας και της μικρο-επιχει-
ρηματικότητας, είχαν ως αποτέλεσμα
την περιβαλλοντική, αισθητική και
λειτουργική υποβάθμιση του αστικού
ιστού. Η περιβαλλοντική υποβάθμιση
του Πειραιά και τα σημερινά προβλή-
ματα που σχετίζονται με αυτή, όπως
η έλλειψη ελεύθερων χώρων και
πρασίνου, οι υψηλές πυκνότητες, η
έλλειψη υποδομών, πηγάζουν από
την αποσπασματική ανοικοδόμησή του
κατά τις πρώτες μεταπολεμικές δεκα-
ετίες, αλλά και από την έλλειψη υπο-
δομών.
Στην κατεύθυνση αυτή, η διερεύνη-
ση της ποσότητας ελεύθερων χώρων
στον Πειραιά, αλλά και της κατάστασης
στην οποία αυτοί βρίσκονται σήμερα,
προσφέρει ένα γόνιμο πεδίο για την
σκιαγράφηση της ποιότητας ζωής που
απολαμβάνουν όσοι κατοικούν ή εργά-
ζονται στην περιοχή. Αξίζει να σημει-
ωθεί ότι το 2011 το σύνολο του Δήμου
περιελάμβανε ελεύθερους χώρους
επιφάνειας 929 στρεμμάτων και πεζό-
δρομους 3 χιλιομέτρων, εκ των οποίων
μόνο το 30% είχαν χαρακτηριστικά
αστικού πρασίνου (ΕΜΠ, 2011).
Η αναλογία πρασίνου ανά κάτοικο σε
διάφορες πόλεις και γειτονιές ανά τον
κόσμο είναι ένας δείκτης που αξιολο-
γεί τις περιβαλλοντικές συνθήκες στις
εκάστοτε περιοχές. Συγκεκριμένα, ο
Πειραιάς βρίσκεται στο πολύ χαμηλό
επίπεδο των 1,56 τ.μ. πρασίνου ανά
κάτοικο στο σύνολο του. Συγκεκρι-
μένες οικιστικές υπο-περιοχές εντός
του Πειραιά βρίσκονται σε ακόμα δυ-
σμενέστερη κατάσταση από αυτό που
περιγράφει ο γενικός μέσος όρος
του Δήμου. Ειδικότερα, οι γειτονιές
Πειραϊκή, Χατζηκυριάκειο και Φρε-
αττύδα στην 1η Δημοτική Κοινότητα
χαρακτηρίζονται από 0,45τ.μ. χώρων
πρασίνου ανά κάτοικο και η δυσμενής
αυτή κατάσταση αποφορτίζεται μόνο
λόγω της γειτνίασης τους με το θα-
λάσσιο μέτωπο. Κατά τον ίδιο τρόπο,
οι γειτονιές Μανιάτικα-Αγιά Σοφία-Ά-
γιος Διονύσιος-Άγιος Δημήτριος στην
5η Δημοτική Κοινότητα διαθέτουν
μόλις 0,77τ.μ. πρασίνου ανά κάτοικο,
η οποία εγγράφει τις χειρότερες περι-
βαλλοντικές συνθήκες στο σύνολο του
Δήμου δεδομένης της μεγάλης από-
στασης τους από τη θάλασσα και της
γειτνίασής τους με εγκαταλελειμμένες
βιομηχανικές περιοχές.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, γενικότερα,
στην Αθήνα, σύμφωνα με έκθεση του
Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλ-
λοντος για το 2006, το πρασίνου που
αντιστοιχεί σε κάθε κάτοικο είναι 2τ.μ.,
ποσοστό πολύ χαμηλότερο σε σχέση
με τα αντίστοιχα μεγέθη άλλων αστι-
κών κέντρων. Η ελάχιστη ανεκτή ανα-
λογία πρασίνου ανά κάτοικο σε ευρω-
παϊκό και εθνικό επίπεδο υπολογίζεται
σε 8 τ.μ./κάτοικο. Άλλα παραδείγματα
είναι το Άμστερνταμ (27 τ.μ./κάτοικο),
η Βιέννη (20 τ.μ./κάτοικο), το Βερολίνο
(13 τ.μ./κάτοικο), η Ζυρίχη (10 τ.μ./κά-
τοικο) το Λονδίνο (9 τ.μ./κάτοικο) και η
Θεσσαλονίκη (3 τ.μ./κάτοικο).
Ένας άλλος ποσοτικός δείκτης καθορι-
στικός για την ποιότητα του δημόσιου
χώρου αποτελεί ο λόγος επιφάνειας
οδικών αξόνων προς την συνολική
έκταση του Δήμου. Όσο υψηλότερος
ο λόγος αυτός, τόσο περισσότεροι
ελεύθεροι χώροι απευθύνονται στους
πεζούς ή σε χρήστες μέσων βιώσι-
μης κινητικότητας. Η μέτρηση αυτή
Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 31
0 75 150 300 600
 ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΕΣ ΕΚΤΑΣΕΙΣ ΠΡΑΣΙΝΟΥ ΚΑΙ
ΚΟΙΝΟΧΡΗΣΤΟΙ ΧΩΡΟΙ ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΠΕΙΡΑΙΑ
*Πηγή: Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο.

2.12% ΧΩΡΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΥ

1.56 m2 /

3η ∆.Κ. 8.74 m2 /

2η ∆.Κ. 1.85 m2 /

4η ∆.Κ. 1.27 m2 /

5η ∆.Κ. 0.77 m2 /

1η ∆.Κ. 0.45 m2 /
ΠΟΣΟΣΤΟ ΔΙΚΤΥΟΥ ΔΡΟΜΩΝ ΣΕ
ΜΕΓΑΛΑ ΑΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΑΝΑ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
PERCENTAGE OF GREEN SPACES
*Πηγή: Ηνωμένα Έθνη.
IN EUROPEAN CITIES
Πηγή / Source: Eurostat

ΠΟΣΟΣΤΟ ∆ΙΚΤΥΟΥ
ΠΟΛΗ (ΧΩΡΑ) ∆ΡΟΜΩΝ

ΜΑΝΧΑΤΤΑΝ (US) 36,0

ΧΟΝΚ ΚΟΝΓΚ (CN) 33,7

ΒΑΡΚΕΛΩΝΗ (SP) 33,0

ΠΑΡΙΣΙ (FR) 29,7

ΑΜΣΤΕΡΝΤΑΜ (NL) 29,1

ΤΟΚΥΟ (JP) 28,7

ΑΘΗΝΑ (GR) 28,6

ΠΕΙΡΑΙΑΣ (GR) 28,0

ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ (BE) 25,1

ΚΟΠΕΝΧΑΓΗ (DK) 22,7

ΠΕΚΙΝΟ (CN) 19,1

ΑΓΙΑ ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗ (RU) 18,5

ΝΑΪΡΟΜΠΙ (ΚΕ) 11,5

ΓΕΡΕΒΑΝ (ΑΜ) 6,1

ΜΠΑΝΓΚΙ (CF) 6,0

Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 34


πραγματοποιήθηκε σε τριάντα αστικά
κέντρα παγκοσμίως το 2013 από τον
οργανισμό UN Habitat. Ο εν λόγω δεί-
κτης έχει μεγάλη διακύμανση, από 6
εώς 36%. Οι περισσότερες πόλεις που
έχουν ιστορικά κέντρα έχουν υψηλό
ποσοστό οδικών αξόνων και πλατειών
σε σχέση με τη συνολική τους επιφά-
νεια. Στην κατεύθυνση αυτή, ο Πειραι-
άς, όπως και το σύνολο της Αθήνας,
χαρακτηρίζεται από 28,6% δρόμων
και πλατειών στο σύνολο της δημο-
τικής έκτασης. Σε παρόμοια επίπεδα
βρίσκεται το Παρίσι, το Άμστερνταμ,
οι Βρυξέλλες. Χαμηλότερα τοποθε-
τούνται η Κοπενχάγη, η Πετρούπολη
και άλλες πόλεις, όπως φαίνεται στο
παρακάτω διάγραμμα. Από τα ποσο-
στά αυτά γίνεται αντιληπτό ότι υπάρχει
ικανοποιητική διαθέσιμη επιφάνεια η
οποία είναι αδόμητη, στην περίπτωση
του Πειραιά όμως προορίζεται για την
κίνηση ή τη στάθμευση των αυτοκι-
νήτων και δεν χρησιμοποιείται σαν
δημόσιος χώρος.
Επιπλέον, σοβαρή είναι η ατμοσφαι-
ρική ρύπανση που προκαλείται από
τα καυσαέρια των κρουαζιερόπλοιων
στην περιοχή του λιμένα του Πειραιά,
όπως έδειξε πρόσφατη έρευνα του
Γερμανικού Οργανισμού Προστασί-
ας της Φύσης και του Περιβάλλοντος
(NABU), σε συνεργασία με την Ελληνι-
κή Ορνιθολογική Εταιρεία. Σύμφωνα μ’
αυτή, στον τερματικό σταθμό κρουα-
ζιερόπλοιων του Πειραιά καταγράφη-
κε η συγκέντρωση 100.000 σωματιδί-
ων και πλέον ανά κυβικό εκατοστό.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η συνήθης
ατμοσφαιρική επιβάρυνση του αστικού
ιστού κυμαίνεται μεταξύ 3.000-5.000
σωματιδίων ανά κυβικό εκατοστό. Η
ατμοσφαιρική αυτή επιβάρυνση είναι
ιδιαίτερα σημαντική, καθώς τα σωμα-
τίδια περιέχουν αιθάλη, που είναι προ-
βληματική για την ανθρώπινη υγεία.
Κατεβαίνοντας σε κλίμακα, γίνεται
αντιληπτό ότι η πλειοψηφία των πάρ-
κων και των πλατειών βρίσκονται στο
κέντρο του Πειραιά (πλατείες Κοραή,
Κανάρη, Αλεξάνδρας, κήποι Τινάνειος
©Traces of Commerce, photo by Babis Giannikakis
και Τερψιθέας και αλσύλλιο του Προ-
φήτη Ηλία). Άλλοι ελεύθεροι χώροι
βρίσκονται στα πάρκα του ΣΕΦ (Στάδιο
Ειρήνης και Φιλίας) στο Νέο Φάληρο,
στο πάρκο Δηλαβέρη της περιοχής
Λεύκας και στα Καμίνια (ΕΜΠ, 2011).
Το πράσινο στους παραπάνω ελεύ-
θερους χώρους περιορίζεται στους
κήπους Τινάνειος και Τερψιθέας, στο
αλσύλλιο του Προφήτη Ηλία και στο
ΣΕΦ. Η πλειοψηφία των πλατειών δεν
διαθέτει αστικό πράσινο, υψηλής ή
χαμηλής φύτευσης. Η έλλειψη πρασί-
νου αποτελεί προβληματική συνθήκη
για το μικροκλίμα της περιοχής. Εκτός
από το προηγούμενο, την υποβάθμιση
του δημόσιου χώρου εντείνει η κατά-
ληψη του από τραπεζοκαθίσματα όπου
υπάρχουν χρήσεις αναψυχής, τα σταθ-
μευμένα οχήματα, η έλλειψη αστικού
εξοπλισμού. Προβληματικές περιοχές
λόγω της άμετρης εξάπλωσης της ανα-
ψυχής αποτελεί το θαλάσσιο μέτωπο
στην Πειραϊκή και στη Ζέα-Φρεάττυ
Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 35
0 75 150 300 600
 ΔΙΚΤΥΟ ΔΡΟΜΩΝ
ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΠΕΙΡΑΙΑ
*Πηγή: Πολεοδομικό Σχέδιο Πειραιά.

Βασικές Αρτηρίες
Κύριοι Άξονες
Τοπικό ∆ίκτυο

ΠΟΣΟΣΤΙΑΙΑ ΑΝΑΛΟΓΙΑ Ο∆ΙΚΟΥ

∆ΙΚΤΥΟΥ ΣΤΟ ΣΥΝΟΛΟ ΤΗΣ ΕΚΤΑΣΗΣ
ΤΟΥ ∆ΗΜΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ

28,3% (3073,6 ha)

Το συνολικό ποσοστό
του οδικού δικτύου στο
∆ήµο Πειραιά

ΠΟΣΟΣΤΙΑΙΑ ΑΝΑΛΟΓΙΑ Ο∆ΙΚΟΥ

∆ΙΚΤΥΟΥ ΑΝΑ ∆ΗΜΟΤΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ

36.20% 36.79%

1η ∆.Κ 2η ∆.Κ

25.37% 29.34%

3η ∆.Κ 4η ∆.Κ

27.07%

5η ∆.Κ
 ©Traces of Commerce, photo by Babis Giannikakis
“Στον τερματικό σταθμό
κρουαζιερόπλοιων του Πειραιά
καταγράφεται συγκέντρωση
100.000 και πλέον σωματιδίων
ανά κυβικό εκατοστό ενώ
η συνήθης ατμοσφαιρική
επιβάρυνση του αστικού ιστού
κυμαίνεται μεταξύ 3.000-5.000
σωματιδίων ανά κυβικό
εκατοστό.”
ΤΙΜΕΣ ΡΥΠΩΝOF
PERCENTAGE ΣΕGREEN
ΜΕΓΑΛΑ
SPACES
ΕΥΡΩΠΑΪΚΑ
IN EUROPEAN CITIES ΛΙΜΑΝΙΑ
(mg/κ.μ.)
Πηγή / Source: Eurostat
*Πηγή: Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
ΠΟΛΗ (ΧΩΡΑ)
ΒΑΡΚΕΛΩΝΗ (SP)
ΑΟΥΣΓΚΜΠΟΥΡΓΚ (DE)
δα, στο Πασαλιμάνι, το Μικρολίμανο,
την ακτή Δηλαβέρη, την ακτή Μιαούλη
όπως και στις πλατείες που αναφέρ-
θηαν παραπάνω.
Βασικοί Στόχοι
Στο πλαίσιο αυτό, ο περιβαλλοντικός
και φυσικός σχεδιασμός αποτελεί ερ-
γαλείο αστικής αναζωογόνησης. Στό-
χοι προτεινόμενου σχεδιασμού είναι
οι εξής:
• Δημιουργία πράσινων διαδρομών
και αστικών πάρκων τα οποία θα
αναδεικνύουν παράλληλα τα αρχαιο-
λογικά και βιομηχανικά μνημεία της
πόλης του Πειραιά. Αναβάθμιση του
αστικού εξοπλισμού του Δήμου και
των δικτύων κοινής ωφέλειας.
• Ενίσχυση προσβάσεων στο κέντρο
του Πειραιά με μέσα σταθερής τρο-
χιάς, δίνοντας έμφαση στην κίνηση
των πεζών και των ποδηλατών. Πα-
ράλληλη αποθάρρυνση διέλευσης
του αυτοκινήτου από το κέντρο, ο
περιορισμός της παρόδιας στάθμευ-
σης και δημιουργία δικτύου χώρων
στάθμευσης σε σημαντικούς σταθ-
μούς μέσων σταθερής τροχιάς.
ΤΙΜΕΣ ΡΥΠΩΝ ΑΝΑ
mg/κ.µ.
ΠΕΙΡΑΙΑΣ (GR)
59,3
ΡΩΜΗ (ΙΤ) 46,8
12,6
ΕΛΣΙΝΚΙ (FI) 12,3
ΣΤΟΚΧΟΛΜΗ (SE) 10,4
• Παροχή κινήτρων για ενεργειακή
αναβάθμιση κτιρίων. Προώθηση
βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής για
δημιουργία κτιρίων με μηδενικό
ενεργειακό ισοζύγιο. Προγράμματα
αναβάθμισης συγκροτημάτων κοι-
νωνικών κατοικιών και αποτροπή
χρήσης κλιματιστικών μέσα από θε-
σμικά εργαλεία.
• Μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπαν-
σης λόγω καυσαερίων των κρουαζι-
ερόπλοιων στην περιοχή του λιμένα
Παραδειγματικές περιοχές αναβάθμι-
σης αποτελούν:
• Οι ακτές της Πειραϊκής, της Καστέ-
λας. Σε μεγάλη εγγύτητα βρίσκονται
οι πλατείες (Κανάρη, Αλεξάνδρας
κά) και οι κήποι του Κέντρου, όπως
και το αλσύλλιο του Προφήτη Ηλία.
Τα σημεία αυτά μπορούν να αποτε-
λέσουν μία ενότητα παρεμβάσεων.
• Ο ανενεργός σιδηροδρομικός διά-
δρομος του Αγίου Διονύσου το οποίο
στη μία αποληξή του έχει το συγκρό-
τημα της Λεύκας (μαζί με το πάρκο
89,9
Δηλαβέρη, τα οικόπεδα του ΟΣΕ, Ρε-
τσίνα και ΚΥΔΕΠ) και στην άλλη την
Ηετιώνεια ακτή.
• Οι πράσινοι χώροι και η ακτή του
Σταδίου Ειρήνης και Φιλίας και η
ανενεργή ζώνη του Νέου Φαλήρου.
Στη ζώνη αυτή περιλαμβάνονται τα
εργοστάσια ΧΡΩΠΕΙ, όπως και ο πε-
ριβάλλοντας χώρος του σταδίου Κα-
ραϊσκάκη.
• Άλλα σημειακά μέτρα που μπορούν
να εφαρμοστούν οριζόντια σε κεντρι-
κούς άξονες αποτελούν η ενίσχυση
των φυτεύσεων και του αστικού εξο-
πλισμού, η αλλαγή εδαφοκαλύψεων.
Επιπλέον, σοβαρό ζήτημα για τη βελ-
τίωση της ποιότητας ζωής αποτελεί
η προώθηση των μέσων βιώσιμης
κινητικότητας.
• Τέλος, προτείνεται η αναβάθμιση
των κτιριακών κελυφών με βάση
τις αρχές της βιοκλιματικής αρχιτε-
κτονικής σε πιλοτικές περιοχές που
μπορούν να λειτουργήσουν σαν αστι-
κοί πυκνωτές στο σύνολο του Δήμου
Πειραιά.
Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 39
©Traces of Commerce, photo by Babis Giannikakis

Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 40

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ:
Πόλη-λιμάνι και οικονο-
μική δραστηριότητα στο
Δήμο Πειραιά.
Παρά το γεγονός ότι ο Πειραιάς απο-
τελούσε παραδοσιακά ένα από τα
ισχυρότερα βιοµηχανικά, εµπορικά
και ναυτιλιακά κέντρα της χώρας, η
σημερινή του οικονομική δραστηρι-
ότητα παρουσιάζει σοβαρές τάσεις
ύφεσης. Η µείωση της επιβατικής
κίνησης του λιμανιού, η συρρίκνωση
της παραγωγικής βάσης, η μείωση
της οικοδομικής δραστηριότητας και
τα λουκέτα σε εμπορικά καταστήματα
είναι µερικές από τις εκφάνσεις της
υποβάθµισης της οικονοµικής του
δραστηριότητας την τελευταία δεκαε-
τία. Σε ιδιαίτερα προβληµατικές ανα-
δεικνύονται κάποιες υπο-περιοχές
που παρουσιάζουν µεγαλύτερη ύφεση
από το µέσο όρο του Δήµου, όπως για
παράδειγµα τα Καµίνια και ο Άγιος Δι-
ονύσιος (ΕΜΠ, 2008).
Την ίδια στιγµή, η στρατηγική γεω-
φυσική του θέση και τοπιογραφία
του καθώς και η ανάπτυξη του λιµέ-
να αποτελούν συγκριτικά πλεονε-
κτήµατα που έχουν τη δυνατότητα να
δηµιουργήσουν τις εκ νέου δυναμικές
οι οποίες θα καταστήσουν τον Πειραιά
ένα σύγχρονο ναυτιλιακό, εμπορο-
βιομηχανικό και πολιτιστικό κέντρο
σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Στην
κατεύθυνση αυτή, η λειτουργία του
λιµένα, η άµεση γειτνίαση µε µονά-
δες βιοτεχνίας και βιοµηχανίας, µε
διαµετακοµιστικά κέντρα (logistics),
το επικείµενο αναβαθµισµένο σιδηρο-
δροµικό και οδικό δίκτυο, αλλά και η
ταυτόχρονη δραστηριοποίηση ισχυρών
ναυτιλιακών µονάδων στην περιοχή,
δηµιουργούν τις κατάλληλες αναπτυξι-
ακές προϋποθέσεις.
Με παρανοµαστή την οικονοµική και
πολιτική σταθερότητα σε εθνικό και
ευρωπαϊκό επίπεδο, ο Πειραιάς µπο-
ρεί, µέσα από την προώθηση των κα-
τάλληλων µέτρων και κινήτρων, να
διεκδικήσει κεντρική θέση στον τριτο-
γενή τομέα των υπηρεσιών, της έξυ-
πνης οικονομίας, των μεταφορών θα-
λάσσιων και χερσαίων, της διακίνησης
εμπορευμάτων, του περιβάλλοντος, της
ναυτιλίας, του τουρισμού.
Αποτύπωση της επιχειρηματικής
δραστηριότητας στον Δήμο Πειραιά
Η ανάλυση που ακολουθεί βασίζεται
σε στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για το μητρώο
επιχειρήσεων ανά τομέα και κατηγορία
κλάδων δραστηριότητας σύμφωνα με
την κατηγοριοποίηση NACE Rev2/ΣΤΑ-
ΚΟΔ08, δηλαδή στο πλήθος των επι-
χειρήσεων που δραστηριοποιούνταν
στον Δήμο Πειραιά κατά τα έτη 2008,
2009, 2010 όπως αποτυπώνεται στον
επόμενο πίνακα.
Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία για
την επιχειρηματικότητα στο Δήμο Πει-
ραιά οι κλάδοι «χονδρικό και λιανικό
εμπόριο», «επισκευές μηχανοκίνη-
των οχημάτων και μοτοσυκλετών»,
είναι ο αυτοί στους οποίους δραστη-
ριοποιείται το μεγαλύτερο πλήθος
επιχειρήσεων κατά τα έτη 2008-2009-
2010, κατά την αρχή δηλαδή της οικο-
νομικής κρίσης, με ποσοστό πλήθους
επιχειρήσεων ως προς το σύνολο των
επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται
στον Πειραιά ύψους 28% για το 2010.
Δεύτερος μεγαλύτερος είναι ο κλάδος
«επαγγελματικές, επιστημονικές και
τεχνικές δραστηριότητες» με ποσο-
στό πλήθους επιχειρήσεων ως προς το
σύνολο των επιχειρήσεων που δραστη-
ριοποιούνται στον Πειραιά 22,3% ενώ
τρίτος μεγαλύτερος, είναι αυτός των
«μεταφορών και της αποθήκευσης»
στον οποίο δραστηριοποιείται το 15%
του συνόλου των επιχειρήσεων του
Δήμου Πειραιά το 2010.
Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 41
ΑΠΟΤΥΠΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗΣ
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΠΕΙΡΑΙΑ
*Πηγή: Ελληνική Στατιστική Αρχή.

Επιχειρήσεις στο Δήμο

Πειραιά κατά κλάδο
2008 2009 2010 2008-2009% 2009-2010% 2008-2010%
δραστηριότητας
(NACE Rev. 2/ΣΤΑΚΟΔ 08)

Γεωργία - Δασοκομεία - Αλιεία 38 35 28 -7,9% -20,0% -26,3%

Μεταποίηση 1.574 1.484 1.277 -5,7% -13,9% -18,9%

Παροχή ηλεκτρικού ρεύματος,

φυσικού αερίου, ατμού και 44 45 62 2,3% 37,8% 40,9%
κλιματισμού

Παροχή νερού, επεξεργασία

λυμάτων, διαχείριση αποβλήτων 37 39 35 5,4% -10,3% -5,3%
και δραστηριότητες εξυγίανσης

Κατασκευές 1.189 1.191 1.091 0,2% -8,4% -8,2%

Χονδρικό και λιανικό εμπόριο,

επισκευή μηχανοκίνητων 5.822 5.679 5.016 -2,5% -11,7% -13,8%
οχημάτων και μοτοσυκλετών

Μεταφορά και αποθήκευση 2.283 2.202 2.721 -3,5% 23,6% 19,2%

Δραστηριότητες υπηρεσιών
παροχής καταλύματος και 1.116 1.103 986 -1,2% -10,6% -11,6%
υπηρεσιών εστίασης

Ενημέρωση και επικοινωνία 402 428 392 6,5% -8,4% -2,5%

Χρηματοπιστωτικές και
138 143 130 3,6% -9,1% -5,8%
ασφαλιστικές υπηρεσίες

Διαχείριση ακίνητης περιουσίας 245 265 265 8,2% 0,0% 8,2%

Επαγγελματικές, επιστημονικές
2.473 2.663 4.007 7,7% 50,5% 62%
και τεχνικές δραστηριότητες

Δημόσια διοίκηση και άμυνα,

υποχρεωτική κοινωνική 671 667 583 -0,6% -12,6% -13,1%
ασφάλιση

Εκπαιδευση 23 30 16 30,4% -46,7% -30,4%

Δραστηριότητες σχετικές με
την ανθρώπινη υγεία και την 145 138 135 -4,8% -2,2% -6,9%
κοινωνική μέριμνα

Τέχνες, διασκέδαση και

79 78 105 -1,3% 34,6% 32,9%
ψυχαγωγία

Άλλες δραστηριότητες παροχής

266 273 393 2,6% 44% 47,7%
υπηρεσιών

Άγνωστη Δραστηριότητα 709 709 640 0,0% -9,7% -9,7%

Σύνολο Επιχειρήσεων 17,254 17,172 17,882 -0,5% 4,1% 3,6%

ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗΣ
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΠΕΙΡΑΙΑ
*Πηγή: Ελληνική Στατιστική Αρχή.

28,05% 22,41% 15,22%

ΧΟΝ∆ΡΙΚΟ & ΛΙΑΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ, ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ, ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΚΑΙ

ΕΠΙΣΚΕΥΗ ΜΗΧΑΝΟΚΙΝΗΤΩΝ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ
ΟΧΗΜΑΤΩΝ

7,14% 6,10% 5,51%

ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΠΑΡΟΧΗΣ

ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΟΣ
ΚΑΙ ΕΣΤΙΑΣΗΣ

3,58% 3,26% 2,20%

ΑΓΝΩΣΤΕΣ ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ∆ΗΜΟΣΙΑ ∆ΙΟΙΚΗΣΗ, ΑΜΥΝΑ ΑΛΛΕΣ ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
ΚΑΙ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ
ΑΣΦΑΛΙΣΗ

2,19% 1,48% 0,75%

ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΚΑΙ ∆ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΚΙΝΗΤΗΣ ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΥΓΕΙΑ
ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ
ΜΕΡΙΜΝΑ

0,73% 0,59% 0,35%

ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ, ∆ΙΑΣΚΕ∆ΑΣΗ ΠΑΡΟΧΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟΥ ΡΕΥΜΑΤΟΣ,
ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ, ΑΤΜΟΥ ΚΑΙ
ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΚΛΙΜΑΤΙΣΜΟΥ

0,20% 0,16% 0,09%

ΠΑΡΟΧΗ ΝΕΡΟΥ, ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΛΥΜΑΤΩΝ ΓΕΩΡΓΙΑ, ∆ΑΣΟΚΟΜΕΙΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ
∆ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΚΑΙ ΚΑΙ ΑΛΙΕΙΑ
∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΑΞΥΓΙΑΝΣΕΣ
ΕΞΕΛΙΞΗ ΝΕΩΝ ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΩΝ ΑΔΕΙΩΝ
ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΠΕΙΡΑΙΑ
(2008-2014)
ΚΙΝΗΣΗ ΕΠΙΒΑΤΩΝ ΣΤΟ ΛΙΜΑΝΙ
*Πηγή: Δήμος Πειραιά
ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ ΤΗΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ
ΤΕΤΡΑΕΤΙΑ (EKAT. ΕΠΙΒΑΤΕΣ)
1500
1232
1250
1000
750
500
80%
250
0
2009
Ακολουθούν οι κλάδοι της «μεταποίη-
σης» και των «κατασκευών» με ποσο-
στά συμμετοχής στο σύνολο των επι-
χειρήσεων του Πειραιά 7% και 6% για
το έτος 2010.
Όσον αφορά στους λοιπούς κλάδους
αξίζει να σημειωθεί το μικρό ποσοστό
συμμετοχής «δραστηριοτήτων πα-
ροχής υπηρεσιών καταλυμάτων και
υπηρεσιών εστίασης», ύψους 5,5%
στο σύνολο της οικονομικής δραστηρι-
ότητας στον Πειραιά το 2010, όπως και
το μικρό ποσοστό του κλάδου «αθλη-
τικές δραστηριότητες και δραστηρι-
ότητες διασκέδασης και ψυχαγωγί-
ας» τόσο ως προς τον τομέα «τέχνες,
διασκέδαση και ψυχαγωγία» (13% το
2010), όσο και ως προς το σύνολο της
επιχειρηματικής δραστηριότητας στον
Πειραιά (0,3% το 2010). Η υπο-ανάπτυ-
ξη σε αυτούς τους κλάδους έρχεται
σε αντίφαση με την ύπαρξη και λει-
τουργία σημαντικών πόλων με ανα-
πτυξιακή προοπτική στον Πειραιά.
Είναι το πέμπτο μεγαλύτερο λιμάνι
της Ευρώπης από το οποίο διακινού-
νται 20 εκ. επιβάτες ετησίως και ένας
σημαντικότατος πόλος αθλητισμού και
Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 44
1007
373
299
218
179
2010 2011 2012 2013 2014
πολιτισμού σε μητροπολιτική κλίμακα,
με δύο σημαντικές αθλητικές εγκατα-
στάσεις, υπερτοπικής εμβέλειας, το
Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας και το Γήπε-
δο Καραϊσκάκη.
Παρά την κυριαρχία του κλάδου του
χονδρικού και λιανικού εμπορίου στον
Πειραιά, σημαντικές φαίνονται οι με-
ταβολές του ως προς το πλήθος των
επιχειρήσεων που δραστηριοποιείται
σε αυτόν κατά τα έτη 2008 έως 2010.
Το χονδρικό και λιανικό εμπόριο μει-
ώθηκε στον Πειραιά το 2009 και το
2010 κατά 2,5% και 12,7% ετησίως αντί-
στοιχα. Συνολικά, οι δραστηριότητες
που αφορούν το χονδρικό και λιανικό
εμπόριο μειώθηκαν κατά 13,8%.
Ίδια τάση ετήσιας συρρίκνωσης σε
επίπεδο αριθμού επιχειρήσεων πα-
ρατηρείται στον κλάδο της μεταποίη-
σης κατά όπου έχουμε πτώση 5,7% και
13,9% για τα τις περιόδους 2008-2009
και 2009-2010 αντίστοιχα. Παρομοίως
ετήσια μείωση παρατηρείται και στον
κλάδο των κατασκευών για τα έτη
2008, 2009, 2010, αθροιστικά ίση με
8,4% για την περίοδο 2008-2014.
-85.4%
µείωση των οικοδοµικών
αδειών την τελευταία 5ετία
Αντίθετα με τους κλάδους του εμπο-
ρίου, της μεταποίησης και των κατα-
σκευών, σημαντική αύξηση παρου-
σιάζουν οι δύο άλλοι μεγάλοι κλάδοι
του Δήμου Πειραιά, αυτοί των «επαγ-
γελματικών, επιστημονικών και τε-
χνικών δραστηριοτήτων» και «μετα-
φορών και αποθήκευσης» κατά 62%
και 19,2% αντίστοιχα για την περίοδο
2008-2010.
Σημειώνεται στο σημείο αυτό πως ο
κλάδος «μεταφορές και αποθήκευ-
ση» ενώ παρουσιάζει μία μικρή συρ-
ρίκνωση το 2009 σε σχέση με το 2008
(3,5%), επανέρχεται με μεγάλη αύξη-
ση ύψους 23,6% το 2010 σε σχέση με
το 2009. Η περίοδος αυτή καθορίζεται
από την υπογραφή της σύμβασης πα-
ραχώρησης της προβλήτας ΙΙ του εμπο-
ρικού λιμένα Πειραιά από την ΟΛΠ ΑΕ,
και τον Σταθμό Εμπορευματοκιβωτίων
Πειραιά ΑΕ με τη μητρική της COSCO
PACIFIC LTD. Συγκεκριμένα η μεγαλύ-
τερη αύξηση παρατηρείται στον κλά-
δο των χερσαίων μεταφορών και με-
ταφορών μέσω αγωγών (150% το 2010
σε σχέση με το 2009).
ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΑΡΙΘΜΟΥ ΝΕΩΝ
ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΩΝ ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΠΕΙΡΑΙΑ
(2008-2014)
ΚΙΝΗΣΗ ΕΠΙΒΑΤΩΝ ΣΤΟ ΛΙΜΑΝΙ
*Πηγή: Δήμος Πειραιά
ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ ΤΗΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ
ΤΕΤΡΑΕΤΙΑ (EKAT. ΕΠΙΒΑΤΕΣ)
450
375 326
300
225
235
150
80%
75
0 µείωση των νέων εµπορικών
2009 2010
Κατά την ίδια περίοδο σημειώνεται και
η μεγαλύτερη αύξηση στων τομέα της
παροχής επαγγελματικών, επιστημο-
νικών και τεχνικών υπηρεσιών, και
συγκεκριμένα στον κλάδο παροχής
λογιστικών και νομικών υπηρεσιών
(342%).
Άλλες μεταβολές στη σύνθεση της
επιχειρηματικής δραστηριότητας στο
Δήμο Πειραιά για το 2010 σε σχέση με
το 2008, και όσον αφορά στην εξειδί-
κευση των τομέων επιχειρηματικής
δραστηριότητας σε επιμέρους κλά-
δους, είναι οι ακόλουθες:
• αύξηση 40% σε υπηρεσίες παροχής
ηλεκτρικού ρεύματος, φυσικού αε-
ρίου, ατμού & κλιματισμού
• αύξηση 33% σε υπηρεσίες εξυγίαν-
σης και διαχείρισης αποβλήτων
• αύξηση 41% σε υπηρεσίες υγείας και
κοινωνικής μέριμνας
• αύξηση 48% στον τομέα τέχνες, δια-
σκέδαση, ψυχαγωγία, συγκεκριμένα
ιδιαίτερη αύξηση 60% παρουσιάζουν
οι δημιουργικές δραστηριότητες,
τέχνες διασκέδαση, ψυχαγωγία και
50% τα τυχερά παιχνίδια/ στοίχημα
80
60 60
49
2011 2012 2013 2014
• μείωση 19% στη μεταποίηση με ση-
μαντικότερες μειώσεις σε χημικά,
μέταλλα, δέρματα, ένδυση
• μείωση 31% στις τηλεπικοινωνίες
• μείωση 59% σε δραστηριότητες απα-
σχόλησης
• μείωση 30% σε υπηρεσίες δημόσιας
διοίκησης, άμυνας και υποχρεωτι-
κής κοινωνικής ασφάλισης.
Όσον αφορά στο σύνολο των επιχειρή-
σεων το πλήθος τους δεν μεταβλήθηκε
ιδιαίτερα κατά τα έτη 2008, 2009, 2010
αλλά παρουσίασε οριακή αύξηση 3% το
2010 σε σχέση με το 2008.
Από τα παραπάνω μπορεί να συμπερά-
νει κανείς τα ακόλουθα:
• Ο εμπορικός τομέας αν και σημα-
ντικός ως προς το σύνολο της επι-
χειρηματικής δραστηριότητας στον
Πειραιά τείνει να χάνει τη δυναμική
του καθώς η ζήτηση μειώνεται ση-
μαντικά λόγω της παγκόσμιας οικο-
νομικής κρίσης στο χρηματοπιστωτι-
κό τομέα, ενώ παράλληλα οι εθνικές
και ευρωπαϊκές αναπτυξιακές πολι-
-81.6%
καταστηµάτων την τελευταία 5ετία
τικές προσανατολίζονται στην αλλα-
γή του παραγωγικού μοντέλου προς
μια έξυπνη οικονομία, οικονομία της
γνώσης, της καινοτομίας, της τεχνο-
λογίας, των μεταφορών και δικτύων,
της περαιτέρω διευκόλυνσης του
παγκόσμιου εμπορίου με άρση εθνι-
κών, διηπειρωτικών κοκ εμποδίων.
• Ο τομέας της μεταποίησης παρου-
σιάζει και αυτός τάση συρρίκνωσης
ακολουθώντας το εμπόριο και τις
αιτίες συρρίκνωσης αυτού.
• Η έξυπνη οικονομία όπως αυτή εκ-
προσωπείται από τους κλάδους των
επαγγελματικών, επιστημονικών και
τεχνικών υπηρεσιών καθώς και των
μεταφορών και αποθήκευσης, των
περιβαλλοντικών υπηρεσιών διαχεί-
ρισης αποβλήτων και απορριμμάτων,
δείχνει να ισχυροποιείται στον Δήμο
Πειραιά ακολουθώντας τις εθνικές
και ευρωπαϊκές αναπτυξιακές προ-
κλήσεις αλλά και τις οικονομικές
μεταρρυθμίσεις που συντελούνται
στην Ελλάδα όπως η αξιοποίηση
δημόσιων υποδομών (Λιμένας Πει-
Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 45
ΕΞΕΛΙΞΗ ΔΙΑΚΙΝΗΣΗΣ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΩΝ
ΣΤΟ ΛΙΜΑΝΙ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ
(2008-2014)
*Πηγή: ΟΛΠ ΑΕ, COSCO PACIFIC LTD

ΟΛΠ ΑΕ, προβλήτα Ι

ΣΕΠ ΑΕ, προβλήτες ΙΙ & ΙΙΙ

+1.687%
2.968,1
3000

2500 αύξηση της διακίνησης

2.061,2 2.473,4 των εµπορευµατοκιβωτίων
στις προβλήτες ΙΙ και ΙΙΙ από
2000 το 2009 εως σήµερα.

1500
εµπορευµατοκιβώτια σε TEU's

684,8 1.188,1
1000 664,8 644,0 µείωση στη διακίνηση

-10%
625,9 598,2
490,9 των εµπορευµατοκιβωτίων
500 στην προβλήτα Ι από
513,3 το 2009 εως σήµερα.
166,0
0
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

ραιά), η σταδιακή απελευθέρωση ση, νομικές και λογιστικές υπηρεσί- Ο Περαιάς λειτουργεί ως λιµάνι πολ-
του ενεργειακού κλάδου στο επί- ες). Παράλληλα η τόνωση του τομέα λαπλών δραστηριοτήτων για τη Με-
πεδο της εμπορίας και διάθεσης, οι των τεχνών, της ψυχαγωγίας, της δια- σόγειο, αλλά και την Ευρώπη. Πιο
μεταρρυθμίσεις στο σύστημα υγείας σκέδασης κοκ ιδιαίτερα στα παράκτιο συγκεκριµένα, οι δραστηριότητές του
κ.α. μέτωπο του Πειραιά, είναι ενδεικτική µπορούν να ομαδοποιηθούν ως ακο-
• Αξίζει να σημειωθεί η αύξηση των της τάσης που αναπτύσσεται για την λούθως:
επιχειρήσεων που δραστηριοποιού- αξιοποίηση της τοπογραφίας και γεω-
νται στον τομέα των τεχνών, της δι- γραφικής θέσης του Πειραιά, της αξιο- • Δραστηριότητες εμπορικού λιμέ-
ασκέδασης και της ψυχαγωγίας ως ποίησής του ως παράκτιου δήμου και να: σταθµοί εµπορευµατοκιβωτίων,
δυναμική προσέλκυσης επισκεπτών μεγάλου κέντρου διακίνησης πληθυ- αυτοκινήτων και γενικό και χύδην
στον Πειραιά. Μία δεύτερη σημαντι- σμού για ψυχαγωγικούς λόγους (του- φορτίο,
κή παρατήρηση όσον αφορά σε αυ- ρισμό θερινών διακοπών). • Δραστηριότητες επιβατικού λιμένα:
τόν τον τομέα είναι ο μικρός αριθμός ακτοπλοΐα και κρουαζιέρα,
επιχειρήσεων που δραστηριοποιού- Λιμάνι Πειραιά • Δραστηριότητες για την εξυπη-
νται στον κλάδο «αθλητικές δραστη- Μία από τις σημαντικότερες οικονο- ρέτηση πλοίων: παροχή νερού,
ριότητες και δραστηριότητες διασκέ- μικές δραστηριότητες η οποία εισάγει ηλεκτρικού ρεύµατος, διαχείρισης
δασης και ψυχαγωγίας» (50 για το την πόλη του Πειραιά στο διεθνή χάρτη καταλοίπων, δεξαµενισµού, ναυπη-
2010). Σε ένα Δήμο με σημαντικές είναι το λιµάνι του Πειραιά. Ο Πειραιάς γοεπισκευές κ.λπ.
αθλητικές εγκαταστάσεις (εγκατα- βρίσκεται γεωγραφικά σε στρατηγική • Δραστηριότητες ανάπτυξης και εκ-
στάσεις ΣΕΦ, γήπεδο ΚΑΡΑΪΣΚΑΚΗ) θέση, αποτελώντας βασική θαλάσ- μετάλλευσης χερσαίων εκτάσεων
και παράκτιο μέτωπο θα περίμενε σια πύλη της Ευρώπης, ιδιαίτερα για της ζώνης λιμένα: αποθήκες, κυλι-
κανείς μεγαλύτερη δραστηριότητα εμπορεύματα προερχόμενα από την κεία, πρακτορεία κλπ.
στον ως άνω κλάδο. Ασία. Είναι το σημαντικότερο λιµάνι
της Ελλάδας και ένα από τα µεγαλύ-
Καταλήγοντας, σαφές γίνεται πως οι τερα της Μεσογείου τόσο ως προς την
επιχειρήσεις που αυξάνονται στον διακίνηση επιβατών όσο και ως τη
Δήμο Πειραιά και ταυτόχρονα αποτε- διακίνηση εμπορευμάτων. Αποτελεί
λούν σημαντικό τμήμα της οικονομίας αναπτυξιακό µοχλό τόσο της ευρωπα-
του, είναι αυτές που σχετίζονται με ϊκής και διεθνούς οικονομίας όσο και
τη δραστηριότητα του λιμένα (πλωτές της τοπικής και εθνικής.
και χερσαίες μεταφορές, αποθήκευ-

Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 46


Εμπορικός Λιμένας
Αν και δεν εμπίπτει στα διοικητικά όρια
του Δήμου Πειραιά, η λειτουργία του
εμπορικού λιμένα είναι άμεσα συν-
δεδεμένη με την οικονομική δραστη-
ριότητα στην πόλη, όπως τεκμηριώνε-
ται από το πλήθος των επιχειρήσεων
που δραστηριοποιούνται στους τομείς
«μεταφορές και αποθήκευση», και
«επαγγελματικές, επιστημονικές και
τεχνικές υπηρεσίες».
Ο σημαντικότερος κλάδος στην οικο-
νομική δραστηριότητα του Πειραιά,
το «χονδρικό και λιανικό εμπόριο» δε
φαίνεται να συσχετίζεται με τη λει-
τουργία του λιμένα και επομένως με
την αναπτυξιακή του πορεία. Πρώτον
γιατί οι επιχειρήσεις που λειτουργούν
στο λιανικό εμπόριο είναι σημαντικά
περισσότερες πλέον από τις επιχειρή-
σεις που δραστηριοποιούνται στο χον-
δρεμπόριο (53,6% και 37,2% αντίστοιχα
ως προς το σύνολο των επιχειρήσεων
του κλάδου το 2010), και δεύτερον γιατί
ακολουθεί αντίθετη τάση (συρρίκνωση)
με την ανάπτυξη του εμπορικού λιμένα
Πειραιά το 2010 και άλλων επιχειρήσε-
ων που συνδέονται με αυτόν.
Παρατηρώντας κανείς τη διαχρονική
εξέλιξη της διακίνησης εμπορευμα-
τοκιβωτίων κατά τις περιόδους 2008-
2010 και 2011-2014 διαπιστώνει τα
σημαντικά περιθώρια ανάπτυξης που
υπάρχουν για το λιμάνι του Πειραιά
από την υφιστάμενη και ενδεχόμενη
περεταίρω αξιοποίησή του, μέσω ση-
μαντικών επενδύσεων που μπορούν να
αυξήσουν τη δυναμικότητά και παρα-
γωγικότητά του. Οι επενδύσεις, εκτός
από τις περισσότερο εμβληματικές που
αφορούν τη διακίνηση και διαχείριση
των εμπορευματοκιβωτίων εκτός του
λιμένα, όπως η σιδηροδρομική σύνδε-
ση με το ΘΡΙΑΣΙΟ, αφορούν σε λιμενι-
κά έργα, μηχανολογικό και τεχνολογι-
κό εξοπλισμό και υποδομές.
Η μέση ετήσια αύξηση για το διά-
στημα 2009-2014 στη διακίνηση των
εμπορευματοκιβωτίων είναι εντυ-
πωσιακή για τους Προβλήτες ΙΙ και
ΙΙΙ που έχουν παραχωρηθεί στην ΣΕΠ
ΑΕ (1.687% κατ΄ εκτίμηση), ενώ είναι
οριακά αρνητική για τον Προβλήτα Ι
που διαχειρίζεται η ΟΛΠ ΑΕ (-10%),
Συμπεραίνει κανείς πως η παραχώ-
ρηση των προβλητών στην ΣΕΠ Α.Ε.
©Athens: Between Sky and Sea, photo by Philip Plisson
συσχετίζεται με τις μεταβολές σε
συγκεκριμένους κλάδους της επι-
χειρηματικής δραστηριότητας στον
Πειραιά όπως προαναφέρθηκε καθώς
συμπίπτουν οι τάσεις διαχρονικά και
οι μεταβολές ετήσια, κλάδους όπως
οι χερσαίες μεταφορές (+150% για το
διάστημα 2008-2010), οι νομικές και
λογιστικές υπηρεσίες (+343% για το
διάστημα 2008-2010).
Σε αντίθεση με την σημαντική αύξηση
των εμπορευματοκιβωτίων η διακίνη-
ση φορτηγών πλοίων μεταβλήθηκε με
μέσο ετήσιο ρυθμό 17% για τα πλοία
εσωτερικού και -1% για τα πλοία εξωτε-
ρικού για το διάστημα 2008-2010. Αυτό
πιθανόν να οφείλεται στην αύξηση της
χωρητικότητας των πλοίων.
Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 47
ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ ΕΠΙΒΑΤΩΝ
ΣΤΟ ΛΙΜΑΝΙ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ ΤΗΝ
ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΕΞΑΕΤΙΑ (ΕΚΑΤ. ΕΠΙΒΑΤΕΣ)
*Πηγή: ΟΛΠ ΑΕ
Επιβάτες Ακτοπλοϊας
Επιβάτες Κρουαζιέρας
12
10
8 7,7
6
4
εκατοµµύρια επιβάτες
2
0
Τέλος, στο δεξαμενισμό των πλοίων
παρουσιάζεται εμφανής πτώση της
δραστηριότητας, γεγονός που συνε-
πάγεται αναγκαιότητα επενδύσεων
προκειμένου να εκσυγχρονιστούν οι
εγκαταστάσεις και να μπορούν να εξυ-
πηρετούν πλοία. Αυτά τα τμήμα της λι-
μενικής ζώνης ξεφεύγουν πλέον από
τα όρια του Δήμου Πειραιά και εν πολ-
λοίς με την επιχειρηματική δραστηριό-
τητα σε αυτόν.
Αξιολογώντας κανείς τα παραπάνω εύ-
κολα συμπεραίνει πως τα περιθώρια
ανάπτυξης για την οικονομία του Πει-
ραιά σε δραστηριότητες που σχετίζο-
νται με την λειτουργία του εμπορικού
λιμένα και συγκεκριμένα στον τομέα
της διακίνησης εμπορευματοκιβωτίων,
είναι μεγάλα.
Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 48
11,4
10,6 10,1
9,3
-30%
8,0
7,6
µείωση της επιβατικής
κίνησης στο λιµάνι Πειραιά
την τελευταία 6ετία.
2,5 2,3
2,0 2,0
1,8 1,8 1,8
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Επιβατικός λιμένας των µετακινήσεων λόγω αύξησης της
Κύριες δραστηριότητες του επιβατικού τιµής του πετρελαίου, αλλά και, κυρί-
λιμένα στο όρια του Δήμου Πειραιά ως, η οικονοµική κρίση που οδήγησε
είναι η ακτοπλοΐα και η κρουαζιέρα. σε περιορισµό των µετακινήσεων.
Το επιβατικό λιμάνι του Πειραιά, ένα
από τα πέντε (5) μεγαλύτερα λιμάνια Στον αντίποδα, η επιβατική κίνηση της
της Ευρώπης εξυπηρέτησε το 2014 κρουαζιέρας στο λιμάνι του Πειραιά
περίπου 10 εκατ. επιβάτες. κατά τα έτη 2008-2014, διατηρήθηκε
σταθερή σύμφωνα με τα στοιχεία του
Η ακτοπλοΐα το 2014 εξυπηρέτησε 8 ΟΛΠ, σε αντίθεση με άλλους προορι-
εκατ. επιβάτες συνδέοντας τα νησιά µε σμούς που γνώρισαν σημαντική αύξη-
την Ηπειρωτική Ελλάδα και η κρουα- ση των επιβατών κρουαζιέρας όπως η
ζιέρα εξυπηρέτησε 1,8 εκατ. τουρίστες, Κέρκυρα. Ενδεικτικά είναι τα στοιχεία
από τους οποίους το 14% αφορά σε της Ένωσης Λιμένων Ελλάδας. Το γε-
επιβάτες που χρησιμοποίησαν τον γονός ότι η κρουαζιέρα χαρακτηρίζεται
Πειραιά ως λιμάνι αφετηρίας και το από έντονες δυναµικές ανάπτυξης σε
86% σε διερχόμενους επιβάτες κρου- συνδυασµό µε την είσοδο νέου τύπου
αζιέρας. κρουαζιερόπλοιων µεγαλύτερου µεγέ-
θους καθιστούν αναγκαία την αναβάθ-
Κατά τα έτη 2008-2014 παρατηρείται μιση των υποδομών που σχετίζονται
σημαντική πτώση της επιβατικής κί- με την κρουαζιέρα στον Πειραιά.
νησης της ακτοπλοΐας, συνολικά κατά
30%. Μόνο το 2014 η επιβατική κίνηση
κινήθηκε ελαφρώς ανοδικά, κατά 6%
έχοντας υπολογιστεί στους 8,10 εκατ.
επιβάτες. Στη µείωση αυτή συνετέλε-
σαν οι αυξηµένες τιµές ακτοπλοϊκών
εισιτηρίων, η αύξηση του κόστους
ΤΟ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ
ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ
(ΠΟΣΟΣΤΟ %)
*Πηγή: Δήμος Πειραιά, ΣΕΤΕ
ΤΑΞΗ: 4*
2.4%
(1 ΜΟΝΑ∆A)
ΤΑΞΗ: 3*
19.5%
(8 ΜΟΝΑ∆ΕΣ)
ΤΑΞΗ: 2*
56.2%
(23 ΜΟΝΑ∆ΕΣ)
∆ΗΜΟΣ ΠΕΙΡΑΙΑ
Το 2013, το λιµάνι του Πειραιά υποδέ-
χθηκε 711 κρουαζιερόπλοια έναντι 763
το 2012, 936 το 2011 και 823 το 2010
σύμφωνα με τα στοιχεία της Ε.ΛΙΜ.Ε.
Ο Πειραιάς διαθέτει 11 θέσεις πρόσ-
δεσης κρουαζιερόπλοιων και δύο
τερματικούς σταθμούς εξυπηρέτησης
επιβατών. Είναι όµως, σηµαντικό να
δηµιουργηθούν οι προϋποθέσεις που
θα µεταβάλλουν τον Πειραιά από περι-
φερειακό λιµάνι διέλευσης (transit) σε
λιµάνι - αφετηρία κρουαζιέρας (home
port) µε όλες τις απαιτούµενες συµ-
πληρωµατικές υποδοµές.
Στην κατεύθυνση αυτή, από το 2013
γίνεται λόγος για την επέκταση του
νότιου λιμένα της κρουαζιέρας. Συ-
γκεκριµένα προωθείται, ανάµεσα σε
άλλα, η κατασκευή νότιου προβλήτα
κρουαζιέρας συνολικής επένδυσης
€136 εκατ. και η αναβάθµιση της υφι-
στάµενης υποδοµής για τη φιλοξενία
µεγαλύτερων σκαφών στον σταθµό
κρουαζιέρας στον Αγ. Νικόλαο.
5.7%
Το ποσοστό των ξενοδοχείων στο
∆ήµο Πειραιά σε σχέση µε το
σύνολο στην Περιφέρεια Αττικής
ΤΑΞΗ: 5*
2.4%
(1 ΜΟΝΑ∆A)
ΤΑΞΗ: 3*
23.6%
ΤΑΞΗ: 1*
19.5%
(8 ΜΟΝΑ∆ΕΣ)
ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ
Το γεγονός αυτό εκτιμάται πως θα αυ-
ξήσει σημαντικά την προσέλευση αν
όχι περισσότερων, τουλάχιστον με-
γαλύτερων πλοίων με περισσότερους
επιβάτες. Για το λόγο αυτό ο Δήμος
Πειραιά οφείλει να διαχειριστεί την εν
λόγω σημαντική επένδυση στις υποδο-
μές του λιμένα, τόσο κατά το σχεδια-
σμό και υλοποίησή της όσο και κατά
την περίοδο λειτουργίας της.
Κατά τον σχεδιασμό και την υλοποίηση
της επένδυσης ο Δήμος θα πρέπει να
τοποθετείται, τόσο ως προς το σχεδι-
ασμό της επένδυσης, και των μελετών
που την υποστηρίζουν προκειμένου
να συναποφασισθούν παράμετροι ως
προς την εξυπηρέτηση των επιβατών
κατά την έξοδό τους από το λιμάνι,
την διέλευση και παραμονή τους στην
πόλη κοκ. Κατά την υλοποίηση θα πρέ-
πει να συναποφασισθούν ενδεχόμε-
να ανταποδοτικά οφέλη για τον Δήμο
ούτως ώστε κατά την λειτουργία των
νέων υποδομών η πόλη να είναι έτοι-
μη να υποδεχθεί, να εξυπηρετήσει την
αυξημένη επιβατική κίνηση της κρου-
αζιέρας.
41 ΞΕΝΟ∆ΟΧΕΙΑ
2.967 ΚΛΙΝΕΣ
458 ΞΕΝΟ∆Ο∆ΟΧΕΙΑ
51.368 ΚΛΙΝΕΣ στο σύνολο της
ΤΑΞΗ: 4* Περιφέρειας Αττικής
25.3%
ΤΑΞΗ: 5*
14.2%
ΤΑΞΗ: 2*
29.7%
50.4% 230 ΞΕΝΟ∆ΟΧΕΙΑ
28.401 ΚΛΙΝΕΣ
ΤΑΞΗ: 1*
Το ποσοστό των ξενοδοχείων στο
∆ήµο Αθηναίων σε σχέση µε το 7.2%
σύνολο στην Περιφέρεια Αττικής
Έλλειψη Ξενοδοχειακών Υποδομών
Ένας άλλος κλάδος που αξίζει περισ-
σότερης ανάλυσης λόγω της λειτουργί-
ας του επιβατικού λιμένα Πειραιά αλλά
και της γεωγραφίας του Δήμου ως πα-
ράκτιου είναι ο τουρισμός.
Όπως προαναφέρθηκε ο κλάδος των
δραστηριοτήτων παροχής υπηρεσιών
καταλυμάτων και υπηρεσιών εστία-
σης είναι πολύ μικρός, αντιστοιχώ-
ντας το 2014 στο 5,5% της συνολικής
επιχειρηματικής δραστηριότητας στον
Δήμο Πειραιά όσον αφορά στο πλήθος
των επιχειρήσεων.
Ιδιαίτερα ελλειµατικό χαρακτηρίζεται
το ξενοδοχειακό δυναµικό του Πει-
ραιά, καθιστώντας τον τόπο διέλευσης
(transit) και όχι διαµονής για τον τερά-
στιο αριθµό τουριστών που εξυπηρε-
τείται κάθε χρόνο από τις µεταφορικές
υποδοµές του λιµανιού. Ο σηµαντικός
αριθµός των τουριστών που εισρέουν
καθ’όλη τη διάρκεια του χρόνου στον
Περαιά για το επιβατικό λιµάνι ή την
κρουαζιέρα δεν επιλέγει τη διαµονή
Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 49
στο Δήµο, παρά τη στρατηγική θέση
της περιοχής. Η έλλειψη ξενοδοχεια-
κών υποδομών σε συνδυασμό με την
αισθητική, λειτουργική και πολεοδο-
μική υποβάθμιση της ακτής Μιαούλη
ως πύλη εισόδου από το λιμάνι, και
ευρύτερα του θαλάσσιου μετώπου, δεν
καταφέρνουν να συγκρατήσουν τους
τουρίστες.
Ειδικότερα, όσον αφορά το ξενοδο-
χειακό δυναµικό Δήµου Πειραιά, σύµ-
φωνα µε το Ξενοδοχειακό Επιµελητή-
ριο της Ελλάδος, υπάρχει μόλις μία
ξενοδοχειακή μονάδα 77 δωματίων
και 125 κλινών 5 αστέρων. Επίσης,
υπάρχει μόλις μία μονάδα 23 δωμα-
τίων και 45 κλινών τεσσάρων αστέ-
ρων. Καταγράφονται 8 ξενοδοχεία 3
αστέρων, που συνολικά διαθέτουν 482
δωµάτια και 865 κλίνες. Η πλειοψη-
φία του ξενοδοχειακού δυναµικού
συγκεντρώνεται στην κατηγορία των
δύο αστέρων, µε 23 µονάδες που δια-
θέτουν συνολικά 894 δωµάτια και 1599
κλίνες. Ενός αστέρα, υπάρχουν 8 ξενο-
δοχεία µε 169 δωµάτια και 333 κλίνες.
Με τον τρόπο αυτό, συνολικά στον Πει-
ραιά καταγράφονται µόλις 41 ξενοδο-
Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 50
χειακές μονάδες με 1.645 δωμάτια
και 2.967 κλίνες, όταν ο αριθμός των
επιβατών του λιμανιού πλησιάζει τα 8
εκατομμύρια ετησίως. Την ίδια στιγµή,
ο Δήµος Αθηναίων, µε καταγραφή που
έλαβε χώρα το 2012, διέθετε 230 ξε-
νοδοχεία µε δεκαπλάσιο αριθµό κλι-
νών, και συγκεκριµένα 28.401 κλίνες
(ΕΑΤΑ, 2015). Ενώ ο Δήµος Αθηναίων
συγκεντρώνει πάνω από το ήµισυ
του ξενοδοχειακού δυναµικού ολό-
κληρης της Περιφέρειας Αττικής, το
οποίο υπολογίζεται σε 458 µονάδες
µε 51.368 κλίνες, το ξενοδοχειακό δυ-
ναμικό του Πειραιά αποτελεί μόλις το
5,7% του συνόλου. Από τα προηγούµε-
να γίνεται σαφής η σοβαρή ανάγκη
ενίσχυσης και αναβάθµισης του ξε-
νοδοχειακού κλάδου στον Πειραιά µε
στόχο την ανάδειξή του σε ελκυστικό
τουριστικό προορισµό. Η ανάδειξη των
µνηµείων της πόλης, η αναβάθµιση του
θαλάσσιου µετώπου και, ευρύτερα, του
αστικού περιβάλλοντος, του αστικού
εξοπλισµού και των συγκοινωνιακών
υποδοµών, όπως και η αξιοποίηση των
µουσείων είναι, επίσης, απαραίτητες
για αντιστραφεί η απλή διέλευση µέσω
του Πειραιά και να πραγµατοποιηθεί η
µετατροπή του σε πόλη-προορισµό.
Σε αυτή την κατεύθυνση αναπτύσσεται
ο τομέας των Τεχνών, της ψυχαγωγίας
και της διασκέδασης που ένα βαθμό
μπορεί να καταστήσει τον Πειραιά προ-
ορισμό σε επίπεδο Περιφέρειας αρχι-
κά, και μετέπειτα σε συνδυασμό με
την ανάπτυξη υποδομών και δραστη-
ριοτήτων στον Πειραιά (μετρό, τραμ,
αξιοποίηση αθλητικών εγκαταστάσε-
ων κ.α.) και την λειτουργία του λιμένα,
προορισμό εσωτερικού & εξωτερικού
τουρισμού.
Πόλοι τουρισμού & πολιτισμού σε
ανενεργά βιομηχανικά κελύφοι
Ένα άλλο γεγονός που θα μπορούσε
να μετατατραπεί από πρόβλημα σε
ευκαιρία για τον Δήμο Πειραιά είναι
η συρρίκνωση της παραδοσιακής πα-
ραγωγικής βάσης που λαµβάνει χώρα
τις τελευταίες δύο δεκαετίες στον
Πειραιά. Οι τάσεις αποβιοµηχάνισης
που εκδηλώνονται από το 1990 έχουν
σοβαρές συνέπειες στον αστικό ιστό,
αλλά και στη δοµή της απασχόλησης.
Σε χωρικές ενότητες που εξετάστη-
καν σε έρευνα του ΕΜΠ καταγράφε-
ται συρρίκνωση της βιομηχανίας και

βιοτεχνίας της τάξης του 42,5% εώς
47% (ΕΜΠ, 2008). Τα οικοδοµικά τε-
τράγωνα αυτά, είτε καταλαµβάνονται
από την κατοικία και τις υπηρεσίες είτε
παραµένουν κενά. Η σταδιακή εξαφά-
νιση της βιοµηχανίας και βιοτεχνίας
και του χονδρεµπορίου δίνει τη θέση
της στην ενδυνάµωση του τριτογενούς
τοµέα (γραφεία υπηρεσιών, τράπεζες
κλπ). Ένα µεγάλο ποσοστό των πρώην
ενεργών βιοµηχανικών κελυφών είναι
σήµερα χωρίς χρήση.
Προτείνεται η ενίσχυση παραγωγικών
δραστηριοτήτων χαμηλής όχλησης
και φιλικές προς το περιβάλλον, η
έμφαση της καινοτομίας και η δια-
σύνδεση αυτών με άλλους τομείς της
οικονομίας, όπως ο πολιτισμός και ο
τουρισμός. Η εξασφάλιση της πολυ-
λειτουργικότητας µε την είσοδο ενός
ποσοστού κατοικίας είναι ζητούµε-
νο στην περιοχή του Αγίου Διονύσου.
Σηµαντικός ανενεργός πόλος είναι η
περιοχή της Λεύκας στο βορειοα-
νατολικό τµήµα του Αγίου Διονύσου
µε τέσσερα ιστορικά εργοστάσια (Κε-
ραµοποιία Δηλαβέρη, ΚΥΔΕΠ, Κλω-
στοϋφαντουργία Ρετσίνα και Εργοστά-
σιο / Αµαξοστάσιο ΟΣΕ). Παροµοίως,
στη νοτιοδυτική κορυφή της περιοχής,
το σιλό και ο ταινιόδροµος παραµέ-
νουν ανενεργά, αναµένεται όµως η
ανασυγκρότησή τους µέσα από το δι-
αγωνισµό που πραγµατοποιήθηκε από
τον ΟΛΠ µε θέµα το Μουσείο Ενάλιων
Αρχαιοτήτων. Οι χώροι αυτοί συνδυά-
ζονται µε την αρχαιολογική ζώνη της
Ηετιώνειας Ακτής (Καστράκι) και την
ανενεργή σιδηροδροµική γραµµή. Άλ-
λος πόλος που µπορεί να αναπτυχθεί
είναι η σιδηροδροµική γραµµή Αγίου
Διονυσίου, µε µήκος 3.000 µέτρων, σε
βάθος δύο οικοδοµικών τετραγώνων,
κατά µήκος των οποίων συναντώνται
άδεια οικόπεδα, πρόχειρες κατασκευ-
ές και κάποια ενδιαφέροντα ιστορικά
βιοµηχανικά κτίρια. Τέλος, η νοτιοα-
νατολική περιοχή του Αγίου Διονύσου,
όπου προβλέπεται να λειτουργήσει ο
κόµβος µετεπιβίβασης συνδυασµέ-
νων µέσων σταθερής τροχιάς (ΜΣΤ)
θα ανασυγκροτήσει την ευρύτερη πε-
ριοχή.
©Athens: Between Sky and Sea, photo by Philip Plisson
Άξονας στρατηγικής σηµασίας που
σήµερα διέπεται από πτωτικές τάσεις
αποτελεί ο άξονας της Πειραιώς. Η
οδός Πειραιώς έχει στρατηγική ση-
μασία συνδέοντας το μητροπολιτικό
κέντρο Πειραιά με αυτό τη Αθήνας.
Η σηµερινή της µορφή χαρακτηρίζε-
ται από πλήθος κενών κτιρίων, πρώην
βιοµηχανικών και βιοτεχνικών µο-
νάδων, αλλά και κτιρίων γραφείων
που δεν έχουν εκµισθωθεί για πολλά
χρόνια. Στόχο αποτελεί η λειτουργι-
κή, αισθητική και περιβαλλοντική
αναβάθµιση του άξονα. Ο περιορισµός
των ατµοσφαιρικών ρύπων και των
ηχητικών οχλήσεων κρίνεται αναγκαί-
ος. Επιπλέον, προτείνεται η ενίσχυση
της φύτευσης και των µέσων σταθερής
τροχιάς, έτσι ώστε ο άξονας της Πει-
ραιώς να γίνει φιλικότερος προς τον
πεζό και το περιβάλλον.
Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 51
Από τα παραπάνω γίνονται αντιληπτά τα
οξυµένα οικονοµικά προβλήµατα του
Πειραιά και οι συνεχώς εντεινόµενες
τάσεις ύφεσης. Τα κίνητρα και οι δρά-
σεις που θα συντελέσουν στην ανάδει-
ξή του ως ένα συνδυασµένο κέντρο
πολιτισµού, εκπαίδευσης, τουρισµού
και ναυτιλιακής ανάπτυξης είναι ανα-
γκαία. Μεγάλη σηµασία οφείλει να δο-
θεί στο λιµένα Πειραιά, καθώς µπορεί
να αποτελέσει µοχλό ανάπτυξης και
ανταγωνιστικότητας για το δήµο, το σύ-
νολο της µητροπολιτικής Αθήνας, αλλά
και για ολόκληρη τη χώρα. Δυστυχώς,
όπως προκύπτει από τα παραπάνω
στοιχεία, οι δηµόσιες και ιδιωτικές
επενδύσεις στον Πειραιά δεν έχουν
λάβει τα µεγέθη και τη σηµασία που
θα όφειλαν. Παρ’όλα αυτά, από την πα-
ραπάνω διερεύνηση είναι πλέον ξεκά-
θαρο το γεγονός ότι ο Δήµος Πειραιά,
ως πόλη – λιµάνι, οφείλει να δηµιουρ-
γήσει ένα ολοκληρωµένο σχέδιο οικο-
νοµικής ανασυγκρότησης µε στρατηγι-
κές προτεραιότητες τις εξής:
• Αναβάθμιση εγκαταστάσεων και
υποδομών για την εξυπηρέτηση των
συνεχώς αυξανόµενων φορτίων του
λιµένα
Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 52
• Επέκταση του λιμένα της κρουα-
ζιέρας σε στρατηγική θέση που θα
αποτελέσει αντικείµενο διαβούλευ-
σης και θα καταστήσει τον Πειραιά
«Αφετερία» κρουζιέρας
• Κίνητρα και δράσεις για τη δημιουρ-
γία διεθνούς ναυτιλιακού κέντρου
στον Πειραιά. Ανακοπή τάσεων δι-
άχυσης ναυτιλιακών εταιρειών στο
σύνολο της µητροπολιτικής Αττικής.
• Προώθηση της κοινωνικής οικονο-
μίας
• Ενίσχυση του ξενοδοχειακού δυνα-
μικού στην ευρύτερη περιοχή του
λιµανιού, µε τρόπο που να µην επι-
τείνουν το διαχωρισµό πόλης - λιµα-
νιού. Μετατροπή της πόλης του Πει-
ραιά σε πόλη προορισµό και όχι σε
τόπο διέλευσης.
• Στροφή προς το θαλάσσιο μέτωπο,
έτσι ώστε να αναδειχθούν και να
προστατευτούν τα ιδιαίτερα τοπία
της παραλιακής ζώνης. Ολοκλη-
ρωµένη διαχείριση παράκτιας ζώνης
στο δήµο Πειραιά µε έµφαση στην
πολυλειτουργικότητα των χρήσεων
γης. Ρύθµιση των χρήσεων γης, έτσι
ώστε να µην καταλήξει σε µονολει-
τουργικές ζώνες
• Αναβάθμιση των υποδομών, του κυ-
κλοφοριακού δικτύου και οργάνωση
χώρων στάθμευσης, έτσι ώστε να
λειτουργήσουν ενισχυτικά σε οικο-
νοµικές δραστηριότητες, να βελτι-
ώσουν την τουριστική εικόνα του
Δήµου και να αυξήσουν τις τιµές των
ακινήτων. Αύξηση προσπελασιµότη-
τας µέσα από την ενίσχυση των µέ-
σων σταθερής τροχιάς και των ήπιων
µέσων µετακίνησης.
• Τόνωση τοπικής οικονομίας, τοπι-
κών επενδύσεων, τοπικής αγοράς
εργασίας και της τοπικής κατανάλω-
σης με άξονα την παροχή υπηρεσιών
υψηλής προστιθέμενης αξίας.
• Συγκέντρωση γραφείων υψηλής
προβολής σε σηµαντικούς οδικούς
άξονες
• Προώθηση των επιχειρηµατικών
δικτυώσεων µεταξύ µη οµοειδών
επιχειρήσεων όπως εταιρειών φορ-
τοεκφόρτωσης εµπορευµάτων, απο-
θηκευτικών χώρων, χρήσεων χον-
δρεµπορίου κ.ά. (ΕΜΠ, 2012).
• Ανάπτυξη του πολιτιστικού προϊόντος
μέσα από την ανάδειξη των αρχαίων
μνημείων, των ιστορικών βιοµηχανι-
κών κελυφών σε συνδυασµό µε τις
περιοχές φυσικού κάλλους, όπως το
θαλάσσιο µέτωπο.

• Ανάπτυξη του τουριστικού προϊόντος
αξιοποιώντας τη λειτουργία του λιμέ-
να και του παραθαλάσσιου μετώπου
(μαρίνες, φιλοξενία, εστίαση, ψυχα-
γωγία, αθλητικές δραστηριότητες)
Περιοχές και εντοπισµένες δράσεις
στρατηγικής σηµασίας που µπορούν
να λειτουργήσουν σαν µοχλοί ανάπτυ-
ξης για τον Πειραιά βελτιώνοντας την
εικόνα του και την ανταγωνιστικότητά
του αποτελούν:
• Μητροπολιτικό κέντρο Πειραιά: εµ-
πλουτισµός χρήσεων µε προστασία
σε περιοχές κατοικίας και συνολική
αναβάθµιση πράσινων ελεύθερων
χώρων και παράκτιου µετώπου
• Επιβατικό / Εμπορευματικό λιμάνι
Πειραιά
• Σιδηροδροµικές γραµµές ΗΣΑΠ
- ΟΣΕ: Αναβάθμιση των γραμμών,
συνδυασμός τους με άλλα μέσα στα-
θερής τροχιάς. Ανασχεδιασµός της
ευρύτερης ζώνης κατά µήκος των
γραµµών στη λογική της πράσινης
διαδροµής
• Δύο ιστορικές βιομηχανικές ζώνες:
λεωφόρος Ρετσίνας-Θηβών και οδός
Πειραιώς. Η οδός Πειραιώς αναδει-
κνύεται σε πολιτιστικό άξονα υπερ-
τοπικής σηµασίας.
• Θαλάσσιο μέτωπο ως πύλη εισόδου
από το λιμάνι
• Οριζόντια μέτρα οικονομικής ανασυ-
γκρότησης σε ολόκληρο τον Πειραιά
• Αναβάθμιση της υποβαθμισμένης
βιομηχανικής περιοχής του Αγίου
Διονύσου
• Παροχή κινήτρων για τους ιδιοκτή-
τες και τις τοπικές αρχές που θα
προωθούν την αναζωογώνηση των
εγκαταλελειμένων βιομηχανικών
κελυφών οριζόντια, στο σύνολο του
Δήµου
• Έργα ανάπλασης παραλιακού μετώ-
που για την ανάδειξη του Λιµανιού
της Ζέας (Πασαλιµάνι) και του Μι-
κρολίµανου (Ακτή Κουµουνδούρου)
σε µητροπολιτικούς τόπους αναψυ-
χής και περιπάτου. Αποµάκρυνση
των αυθαίρετων κατασκευών και κα-
ταστηµάτων στη ζώνη του αιγιαλού.
© Helias Houmis
Στην κατεύθυνση αυτή, ο Πειραιάς, ο
πέμπτος µεγαλύτερος δήµος της χώ-
ρας, µετατρέπεται σε διεθνές ναυ-
τιλιακό κέντρο, κέντρο ανάπτυξης
της θαλάσσιας οικονομίας, αλλά και
κέντρο καινοτόμων υπηρεσιών με-
ταφορών και δικτύων, τουρισμού,
πολιτισμού ικανό να δημιουργήσει
πολυάριθμες θέσεις εργασίας. Μέσα
από τον ολοκληρωµένο σχεδιασµό και
τα κατάλληλα θεσµικά κίνητρα, ενι-
σχύεται η θαλάσσια και παραλιμένια
οικονομία, ο τουρισµός, η εκπαίδευ-
ση, και οι σύγχρονες υπηρεσίες που
σχετίζονται µε το λιµάνι. Επιπλέον, ο
Πειραιάς γίνεται σταθμός αφετηρίας
κρουαζιέρας και όχι τόπος διέλευσης
όπως είναι σήμερα. Δηµιουργούνται
οι προϋποθέσεις για την ανάπτυξη του
τουρισµού µέσα από την ανάδειξη του
Πειραιά σε ελκυστική πόλη.
Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 53
 © City of Athens

Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 54

 “Οι υφιστάμενες δομές
πρόνοιας, ήδη ελλειματικές
από την πριν-την-κρίση εποχή,
δεν είναι ικανές να στηρίξουν
το οικονομικά υποβαθμισμένο
κομμάτι του αστικού πληθυ-
ΚΟΙΝΩΝΙΑ:
σμού το οποίο αυξάνεται
Οι επιπτώσεις της
με ραγδαίο ρυθμό.”
οικονομικής κρίσης στην
κοινωνική συνοχή.

Τις δύο τελευταίες δεκαετίες, στα σύγ-
χρονα αστικά κέντρα, κυρίως λόγω της
µεγάλης πληθυσµιακής συσσώρευσης,
αναδύονται σηµαντικά κοινωνικά προ-
βλήµατα όπως η ραγδαία αύξηση του
πληθυσµού που ζει κάτω από το προσ-
διορισµένο όριο φτώχειας, υψηλά επί-
πεδα ανεργίας, φαινόµενα ρατσισµού
κ.α.
Τα ευρωπαϊκά αστικά κέντρα είναι πιο
«εκτεθειμένα» στις επιπτώσεις της οι-
κονομικής κρίσης σε σχέση με περιο-
χές της περιφέρειας. Ταυτόχρονα, στις
πόλεις, η οικονομική κρίση, μετουσιώ-
νεται και βιώνεται σε κοινωνική κρίση.
Με βάση την έκθεση για την «Περι-
φερειακή και Αστική διάσταση της
κρίσης», η κρίση, από τη μία πλευρά,
στερεί από το κεντρικό κράτος και τις
τοπικές αρχές πόρους για την τόνωση
της ανάπτυξης, ενώ από την άλλη, αυ-
ξάνει σε τοπικό επίπεδο την ανάγκη
παροχής κοινωνικών και προνοιακών
υπηρεσιών, γεγονός που συμβάλλει
στην αύξηση των δημόσιων δαπανών.
Επιπρόσθετα, στο «European Urban
Knowledge Network» (2013) επιση-
μαίνεται η «πολυδιάστατη» μορφή της
φτώχειας, στην οποία συνδυάζονται
αρνητικά η φτώχεια και ο κοινωνικός
αποκλεισμός.
Η πολυδιάστατη φτώχεια δημιουργεί
και αναδεικνύει τόσο τις κοινωνικές
διαφορές μεταξύ των ανθρώπων όσο
και τις κοινωνικές διαφορές στον αστι-
κό χώρο. Με άλλα λόγια, η γεωγραφική
κατανομή της φτώχειας αποτελεί μια
έκφανση των κοινωνικών ανισοτήτων
και διαχωρισμών στον χώρο.
Στην Ελλάδα η αύξηση των φαινοµέ-
νων αυτών απορρέει από τις πολιτικές
λιτότητας, τα δηµοσιονοµικά µέτρα, τις
περικοπές στις δηµόσιες δαπάνες, τις
µειώσεις των µισθών και των κοινωνι-
κών παροχών. Οι υφιστάμενες δομές
πρόνοιας, ήδη ελλειμματικές από την
πριν-την-κρίση εποχή, δεν είναι ικανές
να στηρίξουν το οικονομικά υποβαθμι-
σμένο κομμάτι του αστικού πληθυσμού
το οποίο αυξάνεται ραγδαία. Στην πιο
επισφαλή θέση βρίσκονται σήµερα τα
φτωχά κοινωνικά στρώµατα, οι µετα-
νάστες, οι ηλικιωµένοι, οι µειονότητες,
οι άστεγοι. Αλλά και τα πλέον φτωχο-
ποιηµένα µικρά και µεσαία στρώµατα,
ζουν υπό καθεστώς αυξηµένης επι-
σφάλειας αγγίζοντας το όριο της φτώ-
χειας. Έτσι, η «παραδοσιακή φτώχεια»
διαπλέκεται µε νέες «αστικές µορφές
φτώχειας» που απορρέουν από την
τρέχουσα συγκυρία.
Η Έρευνα Εισοδήµατος και Συνθηκών
Διαβίωσης των Νοικοκυριών για το
έτος 2013 της Ελληνικής Στατιστικής
Αρχής σκιαγραφεί τους ραγδαίους
κοινωνικούς µετασχηµατισµούς της
τρέχουσας κρίσης. Κατά το έτος 2012,
συνολικά 2.529.005 πολίτες, το ένα
τέταρτο του πληθυσµού της χώρας
(23,1%) βρισκόταν σε κίνδυνο φτώ-
χειας ή αλλιώς επιβίωνε µε λιγότερο
από 5.023 ευρώ ετησίως, δηλαδή µε
το µισό του µέσου ατοµικού εισοδήµα-
τος στην Ελλάδα. Αξίζει να σηµειωθεί
ότι στο ποσοστό αυτό δεν συµπερι-
λαµβάνονται οι πληθυσµιακές οµάδες
που είναι κατά τεκµήριο φτωχές, όπως
άστεγοι, οικονοµικοί µετανάστες, Ροµά
κά. Για το επόµενο έτος, η Eurostaat
δίνει ακόµα υψηλότερα ποσοστά: Το
ποσοστό του πληθυσμού που ζει στο
όριο φτώχειας κατά το 2013 υπολογί-
ζεται σε 35,7%. Αυτό είναι το υψηλό-
τερο ποσοστό στην ευρωζώνη και ένα
από τα υψηλότερα στην ΕΕ, µε το µέσο
όρο της να υπολογίζεται σε 24,5%. Ο
κίνδυνος φτώχειας και αποκλεισµού
δεν απειλεί µε οριζόντιο τρόπο το σύ-
νολο του πληθυσµού, αλλά αυξάνεται
για τα παιδιά και τους νέους ηλικίας
0-17 ετών, τους άνεργους άνδρες, την
τρίτη ηλικία, τα µονογονεϊκά νοικοκυ-
ριά µε ένα παιδί, τους εργαζόµενους
µερικής απασχόλησης, τους ενοικια-
στές κατοικίας σε σχέση µε τους ιδιο-
κτήτες (ΕΛΣΤΑΤ, 2013).

Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 55

“Από το σύνολο των 163.688
κατοίκων στο Δήμο Πειραιά,
οι οικονομικά ενεργοί ανέρχονται
σε 73.551 άτομα (44%) ενώ οι
άνεργοι που έχουν καταγραφεί
υπολογίζονται σε 14.429,
δηλαδή σε 20% επί των
οικονομικά ενεργών πολιτών
του Δήμου.”
Οι νέες αυτές µορφές φτώχειας, απο-
τυπώνονται έντονα σε µια σειρά από
καθηµερινές ανάγκες διαβίωσης, από
τη στέγαση, τη θέρµανση έως τη σί-
τιση και την υγεία. Για παράδειγµα,
όσον αφορά στην πρόσβαση σε βασι-
κές ενεργειακές υπηρεσίες που σχε-
τίζονται µε την κατοικία (θέρµανση,
ψύξη, φωτισµός, οικιακές συσκευές),
στην Αθήνα, ένα στα πέντε νοικοκυριά
αντιµετωπίζει προβλήµατα σε καθηµε-
ρινό επίπεδο, καθώς δαπανά το 10%
του εισοδήµατός του για την πληρωµή
λογαριασµών ενέργειας (Φωτεινάκης,
2013). Αυτό έχει ως αποτέλεσµα, για
πρώτη φορά στην Ελλάδα το 2012,
να εµφανιστούν νοικοκυριά που δε
χρησιµοποίησαν κανένα σύστηµα
θέρµανσης καθόλη τη διάρκεια του
χρόνου.
Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 56
Ο Δήµος του Πειραιά, ο οποίος αποτε-
λεί ένα από τα σηµαντικότερα µητρο-
πολιτικά κέντρα της χώρας, βρίσκεται
στο επίκεντρο των µεγάλων αυτών
κοινωνικών αλλαγών. Παρακάτω ανα-
λύονται διεξοδικά τα σηµατικότερα
προβλήµατα που επηρεάζουν αρνητικά
την κοινωνική συνοχή της πόλης όπως
τα υψηλά ποσοστά ανεργίας, η πτώση
των εισοδηµάτων, η αύξηση του οικο-
νοµικά µη ενεργού πληθυσµού και η
έλλειψη κοινωνικών δοµών για την
κάλυψη των αναγκών ενός αυξανόµε-
νου ποσοστού του πληθυσµού που τις
έχει ανάγκη.
Υψηλή Ανεργία
Σοβαρότατο πρόβληµα για τον Πειραιά
αποτελεί η ανεργία. Η απογραφή του
2011 καταγράφει ότι από το σύνολο
των 163.688 κατοίκων, οι οικονομικά
ενεργοί ανέρχονται σε 73.551 άτομα
(44%). Οι άνεργοι που έχουν καταγρα-
φεί υπολογίζονται σε 14.429, δηλαδή
σε 20% επί των οικονομικά ενεργών ή
σε 9% επί του συνολικού πληθυσμού.
Το ποσοστό αυτό είναι πολύ μεγαλύ-
τερο τόσο από το μέσο όρο της Ευ-
ρωπαϊκής Ένωσης το οποίο για το
2011 ανέρχεται σε 9,7%, τόσο και από
το ποσοστό της χώρας το οποίο για
την ίδια χρονιά υπολογίζεται σε 17,9%
με βάση τα στοιχεία της Eurostat. Οι
άνεργοι στον Πειραιά αποτελούν το
3,5% των ανέργων της Περιφέρειας,
εμφανίζοντας ελαφρώς αρνητική τάση,
δεδομένου ότι ο πληθυσμός του Πει-
ραιά αποτελεί το 3,3% του συνολικού
πληθυσμού της Αττικής.
Την ίδια περίοδο, για την Αττική, το
ποσοστό ανεργίας ήταν της τάξης
του 18%, για να επιβαρυνθεί ταχύτατα
τα απόμενα δύο χρόνια (2012: 27,7%,
2013: 28,2%). Η εξέλιξη της ανεργίας
στον Πειραιά ακολουθεί την εξέλιξη
της ανεργίας στην Αττική και, μάλιστα
με ταχύτερους ρυθμούς στις υποβαθ-
μισμένες περιοχές της πόλης.
ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΙ ΕΥΡΟΣ ΜΕΣΩΝ
ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΩΝ ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΠΕΙΡΑΙΑ
(2010-2012)
*Πηγή: Δήμος Πειραιά

µείωση των υψηλών

εισοδηµάτων για την
περίοδο 2010-2012

υψηλά εισοδήµατα
χαµηλά εισοδήµατα

-11.9%
30
26,2 26,2

25
23,1

είναι το ελάχιστο µέσο

20
17,7
16,4
15,3 66.5% εισόδηµα σε σχέση µε
το µέγιστο µέσο εισόδηµα
15
ΕΤΗΣΙΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ (ΧΙΛ.ΕΥΡΩ)

10
80%

0
-13.7%
µείωση των χαµηλών
2010 2011 2012
εισοδηµάτων για την
περίοδο 2010-2012

Η ανεργία στην Αττική, σύμφωνα με Η αύξηση των μακροχρόνια ανέργων
την ΕΛΣΤΑΤ κατέγραφε στα τέλη του και της ανεργίας των νέων στον Πει-
2013 535.500 ανέργους, εκ των οποίων ραιά υποδηλώνει την «παγίδευση»
τα 2/3 αντιστοιχούν σε μακροχρόνια των νοικοκυριών σε συνθήκες φτώ-
ανέργους. Σημαντικό «μερίδιο» στην χειας και κοινωνικού αποκλεισμού.
ανεργία καταγράφεται στους νέους Καταγράφεται αποθάρρυνση από την
ηλικίας 15-29 ετών, οι οποίοι φθάνουν αποτυχία εύρεσης εργασίας και διακο-
τους 155.000 ή στo 37,3% της ανεργίας πή της αναζήτησης (ICAP, 2012).
των νέων στο σύνολο της Χώρας. Σύμ-
φωνα με τον ΟΑΕΔ, οι μακροχρόνια Μονογονεϊκές Οικογένειες
άνεργοι το 2013 (1ο 6μηνο) στην Αττική Στο Δήμο Πειραιά καταγράφεται υψη-
αποτελούσαν το 43,4% του συνόλου των
λό ποσοστό έγγαμων με ελαφρά υπε-
ανέργων, ποσοστό που εκτινάχθηκε
ροχή των ανδρών (48,9% έναντι του
στο 52,4% το 2014 (1ο 6μηνο). Οι κατα-
44,5% των γυναικών), αναλογία που
γεγραμμένοι μακροχρόνια άνεργοι του
κινείται στα επίπεδα της οικείας Πε-
ΟΑΕΔ το 2014 στην Αττική αποτελούν
ριφερειακής Ενότητας και της Αττικής.
το 36,9% του συνόλου των μακροχρόνια
Ταυτόχρονα, οι μονογονεϊκές οικογέ-
ανέργων σε επίπεδο Χώρας.
νειες ανέρχονται 7.459 (4,5% επί του
πληθυσμού), με σαφή υπεροχή των
οικογενειών με αρχηγούς γυναίκες
(5,63%). Σημειώνεται ότι η μονογονε-
ϊκότητα αποτελεί κρίσιμο πτωχογόνο
παράγοντα.
Μείωση Εισοδημάτων
Όσον αφορά στα οικονοµικά χαρακτη-
ριστικά του πληθυσµού, προκύπτει πως
το µέσο εισόδηµα του πληθυσµού του
Δήµου Πειραιά, σύµφωνα µε τα στοι-
χεία της Γ.Γ.Π.Σ., προσεγγίζει το µέσο
εθνικό όρο (είναι ελαφρώς χαµηλότε-
ρο), ενώ στο βόρειο τµήµα του Δήµου,
στην 4η και 5η Δηµοτική Ενότητα πα-
ρατηρούνται χαµηλότερα εισοδήµατα
ενώ στο κέντρο (2η Δηµοτική Ενότητα)
παρατηρούνται τα υψηλότερα. Ειδι-
κότερα, σύµφωνα µε τα στοιχεία που
προκύπτουν από τις φορολογικές δη-
λώσεις του πληθυσµού του Πειραιά,
το µέσο εισόδηµα στο Δήµο Πειραιά
κυµαίνεται το 2012 από 15.352,10€
στα Καµίνια, έως 23.155,17€ στο Πα-
σαλιµάνι / Τερψιθέα. Τα µεγέθη αυτά
είναι µειωµένα κατά 6,9% ως προς το
ελάχιστο και κατά 11,8% ως προς το
µέγιστο σε σχέση µε το 2011 και κατά
13,7% ως προς το ελάχιστο και κατά

Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 57

ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΠΛΗΘΟΥΣ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΩΝ
ΚΑΤΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΠΕΙΡΑΙΑ
(ΕΤΟΣ: 2012)
*Πηγή: Δήμος Πειραιά
0.8%
ΑΓΡΟΤΕΣ
6%
ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ
ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ
9.8%
ΕΜΠΟΡΟΙ,
ΒΙΟΜΗΧΑΝΟΙ,
ΒΙΟΤΕΧΝΕΣ,
ΕΠΙΤΙ∆ΕΥΜΑΤΙΕΣ
13.8%
ΕΙΣΟ∆ΗΜΑΤΙΕΣ
11,9% ως προς το µέγιστο σε σχέση µε
το 2010 (δεν µεταβλήθηκε ουσιαστικά
το διάστηµα 2010-2011). Το εύρος των
δηλωθέντων εισοδηµάτων δεν είναι
µεγάλο αφού το ελάχιστο προσεγγίζει
το 66,5% του µέγιστου. Επίσης προκύ-
πτει πως οι πιο υποβαθµισµένες εισο-
δηµατικά περιοχές βρίσκονται στην 4η
και 5η Δηµοτική Ενότητα, δηλαδή στα
Καµίνια, στην Παλιά Κοκκινιά και στα
Ταµπούρια, περιοχές που βρίσκονται
βόρεια των σιδηροδροµικών γραµµών
του Δήµου.
Κατανομή Οικονομικά
Ενεργού Πληθυσμού
Παράλληλα παρατηρούνται υψηλές
συγκεντρώσεις συνταξιούχων και
μισθωτών, οι οποίες κυμαίνονται
στο 61%-73% του συνόλου των νοι-
κοκυριών της πόλης. Οι ελεύθεροι
επαγγελµατίες και επιτηδευµατίες
αποτελούν χαµηλά σχετικά ποσοστά
των νοικοκυριών (13,7%-14,4%), µε
εξαίρεση την περιοχή του Κέντρου και
Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 58
37.2%
ΜΙΣΘΩΤΟΙ
70%
το συνολικό ποσοστό
µισθωτών και συνταξιούχων
στο ∆ήµο Πειραιά
32.8%
ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΟΙ
της Καστέλας (22,5%). Η κατανοµή των
Συνταξιούχων στις επιµέρους συνοικί-
ες της πόλης είναι οµαλή, µε σαφώς
µικρότερη τάση στο Πασαλιµάνι. Αντί-
στοιχα, στο Πασαλιµάνι εµφανίζεται
σαφώς υψηλότερη χωροθέτηση των
ελεύθερων επαγγελµατιών, ενώ οι λοι-
ποί επιτηδευµατίες εντοπίζονται στο
Κέντρο, στο Πασαλιµάνι και στον Αγιο
Διονύση. Γενικά στον Πειραιά υπάρχει
ένα µεγάλο πλήθος νοικοκυριών που
ήταν παραδοσιακά ναυτικοί και σήµε-
ρα είναι κυρίως συνταξιούχοι. Χαρα-
κτηριστικό είναι επίσης πως το 70%
του πληθυσμού είναι μισθωτοί και
συνταξιούχοι ενώ μόλις το 14% ελεύ-
θεροι επαγγελματίες/επιτηδευματί-
ες. Ο µεγάλος αριθµός συνταξιούχων
είναι ενδεικτικός του φαινομένου της
γήρανσης του πληθυσµού σε επίπεδο
Δήµου και των αναγκών του πληθυ-
σµού σε κοινωνικές υποδοµές φροντί-
δας.
Έλλειψη σε Κοινωνικές Δομές
Οι διαιρέσεις του αστικού χώρου του
Πειραιά κατά εθνικότητα, ηλικία και
επαγγελµατική κατηγορία σκιαγρα-
φούν τους κοινωνικούς διαχωρισµούς
στην περιοχή. Για την αντιµετώπιση
των παραπάνω, έχει αναπτυχθεί ένα
τοπικό «δίκτυο» Κοινωνικών Δομών,
στο οποίο εντάσσονται οι Δομές της
Διεύθυνσης Δηµόσιας Υγείας και Κοι-
νωνικών Υπηρεσιών, οι Δομές της Δι-
εύθυνσης Βρεφονηπιακών Σταθµών
και το γραφείο Εθελοντισµού του
Δήµου Πειραιά, οι Δομές της Κοινω-
φελούς Δηµοτικής Επιχείρησης Πει-
ραιά (ΚΟ.Δ.Ε.Π.), τα Κέντρα Αγάπης
και Αλληλεγγύης του Δήµου Πειραιά
(ΚΑΠΗ) κ.λπ.
Ο Δήμος Πειραιά διαθέτει 23 βρεφο-
νηπιακούς και παιδικούς σταθμούς και
εξυπηρετούν περίπου 860 παιδιά. Με
βάση το ΓΠΣ, ο Δήµος Πειραιά πρέπει
να διαθέτει 49 βρεφονηπιακούς στα-
θµούς (1 ανά «γειτονιά»), που σημαίνει
ότι σήμερα καλύπτεται μόλις το 46%
των συγκεκριμένων Δομών Κοινωνι-
κής Φροντίδας.
 ΕΞΕΛΙΞΗ ΑΡΙΘΜΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥΧΩΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΠΟΣΟΥ ΠΡΟΝΟΙΑΚΩΝ
ΠΡΟΝΟΙΑΚΩΝ ΕΠΙΔΟΜΑΤΩΝ ΣΤΟ ΕΠΙΔΟΜΑΤΩΝ ΠΟΥ ΔΟΘΗΚΑΝ
ΔΗΜΟ ΠΕΙΡΑΙΑ ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΠΕΙΡΑΙΑ
(2011-2014) (2011-2014)
*Πηγή: Δήμος Πειραιά *Πηγή: Δήμος Πειραιά

20 75
17,1 68,7
16,0
57
16 60
12,5
42,2
12 45

ΠΟΣΟ ΕΠΙΔΟΜΑΤΩΝ (ΕΚΑΤ. ΕΥΡΩ)

30,7
ΔΙΚΑΙΟΥΧΟΙ (ΣΕ ΧΙΛΙΑΔΕΣ)

8 6,0 30
80%

80%
4 15

0 0
2011 2012 2013 2014 2011 2012 2013 2014
-55.3%
-64.7% µείωση των ποσών
που δόθηκαν από το
µείωση των διακαιούχων
προνοιακών επιδοµάτων ∆ήµο Πειραιά για
επιδόµατα πρόνοιας

Στο Δήµο Πειραιά, λειτουργεί, επίσης, τος Πειραιά. Αξίζει να σηµειωθεί ότι Από τα παραπάνω, αναδεικνύονται
ένας δημοτικό ιατρείο, 11 ΚΑΠΗ, συ- από το 2011 έως το 2014, ο αριθµός σοβαρές ελλείψεις ως προς την προ-
μπληρωμάτικά προγράμματα, όπως το των δικαιούχων προνοιακών επι- σβασιμότητα, ποιότητα και πληρότη-
«Βοήθεια στο Σπίτι» και η «Δηµοτική δοµάτων σηµείωσαν µείωση κατά 40% τα του τοπικού Δικτύου Κοινωνικών
Τράπεζα Αγάπης και Προσφοράς», το και τα ποσά που δόθηκαν µειώθηκαν Υποδομών και Δομών. Σημειώνονται
«Επιστηµονικό Κέντρο Συµβουλευ- κατά 44%, όπως φαίνεται στον παραπά- επικαλύψεις και αποσπασματική λει-
τικής και Ψυχολογικής Υποστήριξης νω πίνακα. τουργία της τοπικής κοινωνικής πολι-
Ατόµου και Οικογένειας». Οργανώ- τικής.
νονται δράσεις συλλογής φαρµάκων, Παρατηρείται μεγάλη μείωση των ατό-
τροφίµων, ιµατισµού κυρίως µέσα μων και των ποσών κατά τη διάρκεια Είναι αναγκαία η ενίσχυση, αναβάθμι-
από προσπάθειες των εθελοντών του των ετών 2011-2014, η οποία οφείλεται, ση και συμπλήρωση του τοπικού Δι-
Δήµου, καθώς και λοιπά προγράµµατα αρχικά μέχρι το έτος 2013 στην σταδι- κτύου Κοινωνικών Δοµών, έτσι ώστε οι
φιλοξενίας, απασχόλησης, υγείας. Επι- ακή αναθεώρηση των επιδομάτων επαπειλούµενοι από φτώχεια και απο-
πλέον, λειτουργούν ο ξενώνας αστέ- που έγινε πανελλαδικά και στο νέο κλεισµό να µη βρεθούν στο περιθώριο
γων «Ανακούφιση» (στον οποίο φιλο- σύστημα αξιολόγησης των ποσοστών και να αποκτήσουν πρόσβαση σε βα-
ξενούνται 41 άτοµα) και ο «Ξενώνας αναπηρίας από τα ΚΕΠΑ με αντίστοιχη σικά κοινωνικά αγαθά και υπηρεσίες,
Κακοποιηµένων Γυναικών» που έχει κατάργηση των παλαιότερων οργάνων όπως η αντιμετώπιση της ένδειας, της
φιλοξενήσει 19 γυναίκες και 18 παιδιά. των πρωτοβάθμιων και δευτεροβάθ- στέγασης και της σίτισης, αλλά και η
μιων Υγειονομικών Επιτροπών και σε φροντίδα υγείας και η ψυχοκοινωνική
Μείωση Κοινωνικών Επιδομάτων επόμενη φάση, κατά τα έτη 2013-2014 στήριξη και ενδυνάμωση.
Εκτός από τις παραπάνω Κοινωνικές έγινε και η σταδιακή παράδοση της
Δοµές, στις λειτουργίες υποστήρι- αρμοδιότητας χορήγησης των προνοι- Προαπαιτούμενα για την ανάπτυξη και
ξης των ευπαθών ομάδων της πόλης ακών επιδομάτων στους Δήμους που λειτουργία ενός σύγχρονου και πλή-
εντάσσεται η οικονοµική ενίσχυση των το ζήτησαν και μπόρεσαν να ανταπο- ρους Δημοτικού Δικτύου Κοινωνικών
ευπαθών κοινωνικών οµάδων, τόσο κριθούν δημιουργώντας και στελεχώ-
στην περιοχή διοικητικών ορίων του νοντας τις αντίστοιχες οργανικές μο-
Δήµου Πειραιά, όσο και των Δήµων νάδες.
του πρώην Νοµαρχιακού Διαµερίσµα-

Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 59

Δομών το οποίο να καλύπτει στοχευ-
μένα, καθολικά και τοπικά τις ανά-
γκες των ευπαθών ομάδων της πόλης
αποτελούν η διασφάλιση συνεργιών
του Δήµου με την τοπική κοινωνία, η
ανάδειξη της συλλογικότητας και η κι-
νητοποίηση των πολιτών και των επι-
χειρήσεων, η ενίσχυση του εθελοντι-
σμού και, βεβαίως, η ενδυνάμωση των
ωφελουμένων, για την πρόληψη και
αντιμετώπιση φαινομένων κοινωνικού
διαχωρισμού.
Σύνθεση Δεδομένων-Συμπεράσματα
Στο Δήμο Πειραιά παρατηρούνται μια
σειρά κοινωνικο-οικονομικών δεδο-
μένων που συνδυαστικά δημιουργούν
συνθήκες ασφυξίας και αδιέξοδης οι-
κονομικής προοπτικής.
Πιο συγκεκριμένα το συντριπτικά με-
γάλο μέρος του πληθυσμού αποτελεί-
ται από μισθωτούς και συνταξιούχους
προσεγγίζοντας σε μέσους όρους το
70%. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα η ορι-
Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 60
ζόντια εφαρμογή περιοριστικής πο-
λιτικής σε μισθούς και συντάξεις να
επηρεάζει καταλυτικά το διαθέσιμο
εισόδημα στις γειτονιές του Πειραιά
γεγονός που ξεκάθαρα καταδεικνύεται
από την εφαρμογή της περιοριστικής
πολιτικής το 2012 (πρώτο πλήρες έτος
εφαρμογής οριζόντιων περικοπών σε
μισθούς και συντάξεις). Όλα τα δεδο-
μένα οδηγούν στο συμπέρασμα ότι με
τον ίδιο ρυθμό μείωσης των εισοδημά-
των μεταξύ 2011 και 2012 μειώθηκαν
τα εισοδήματα το 2013 και το 2014.
Αναλύοντας περεταίρω τα δεδομένα σε
επίπεδο δημοτικής κοινότητας διαπι-
στώνεται άλλο ένα σημαντικό δεδομέ-
νο. Οι βόρεια περιοχή του Πειραιά (4ο
και 5ο Δημοτικό Διαμέρισμα) όντας οι
πιο φτωχιές γειτονιές του Πειραιά δια-
θέτουν τα 2/3 περίπου του εισοδήμα-
τος που διαθέτουν τα πιο εύπορα δη-
μοτικά διαμερίσματα (1ο και 2ο).
Σε φυσιολογικές οικονομικές συνθή-
κες οι παρατηρηθείσες απώλειες και
ανισότητες των εισοδημάτων θα καλύ-
πτονταν από τις πολιτικές κοινωνικής
συνοχής του κεντρικού κράτους μέσω
είτε επιδοματικής πολιτικής είτε μέσω
παροχής κρίσιμων κοινωνικών υπη-
ρεσιών. Στην παρούσα όμως συγκυρία
κάτι τέτοιο καθίσταται αδύνατο, λόγω
της εφαρμοζόμενης περιοριστικής
πολιτικής, αφού τα τελευταία έτη και
ειδικότερα από το 2012 και επέκεινα
παρατηρείται δραματική μείωση και
των δικαιούχων και των διαθέσιμων
πόρων για την εφαρμογή επιδομα-
τικής πολιτικής (οι δικαιούχοι έχουν
μειωθεί στο 40% και οι διαθέσιμοι πό-
ροι στο 44%). Παράλληλα η έλλειψη
κοινωνικών υποδομών οξύνει περε-
ταίρω τις κοινωνικές ανισότητες και
τον κοινωνικό αποκλεισμό. Ελλείψεις
παρατηρούνται σε όλο το φάσμα των
δυνητικών κοινωνικών υπηρεσιών που
μπορεί ένα Δήμος να παρέχει ειδικό-
τερα όμως πρέπει να τονιστεί η δρα-

ματική έλλειψη σε δομές φιλοξενίας
βρεφών και νηπίων αφού σε όλο το
Δήμο Πειραιά λειτουργούν μόλις 23
παιδικοί σταθμοί (49 προβλέπονται στο
Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο) και φιλο-
ξενούνται μόλις 860 παιδιά. Προφανώς
η έλλειψη αυτών των υποδομών προ-
ϋπήρχε της οικονομικής κρίσης και το
έλλειμμα αυτό καλύπτονταν από τον
ιδιωτικό τομέα μέσω παροχής αντί-
στοιχων υπηρεσιών. Η δραματική όμως
μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος
επανέφερε στο προσκήνιο την ανάγκη
δημιουργίας περισσότερων τέτοιων
δομών ειδικά αν στο εγγύς μέλλον
μειωθεί η συνεισφορά των συγχρη-
ματοδοτούμενων προγραμμάτων στην
ενίσχυση δικαιούχων παροχής κοινω-
νικών υπηρεσιών.
“Με βάση το Γενικό
Πολεοδομικό Σχέδιο, ο Δήµος
Πειραιά πρέπει να διαθέτει 49
βρεφονηπιακούς σταθµούς (1 για
κάθε «γειτονιά»), που σημαίνει ότι
σήμερα καλύπτεται μόλις το 46%
των συγκεκριμένων Δομών
Κοινωνικής Φροντίδας.”
Οι παρατηρήσεις που μόλις αναφέρθη-
καν ενισχύουν σημαντικά, σε εκρηκτι-
κό βαθμό, το πρόβλημα της έλλειψης
θέσεων εργασίας. Από τη μια μεριά η
χαμηλή διείσδυση της «προσωπικής
επιχειρηματικότητας» (μόλις 14% οι
ελεύθεροι επαγγελματίες και οι επι-
τηδευματίες) και ο μεγάλος όγκος μι-
σθωτών και συνταξιούχων (το 70% πε-
ρίπου) και από την άλλη οι μειώσεις σε
αριθμό και πόρους στους δικαιούχους
επιδομάτων ανεργίας δημιουργούν μια
διαρκή σπείρα αρνητικής οικονομι-
κής προοπτικής αν λάβει κανείς υπό-
ψη τα υψηλά ποσοστά ανεργίας της
πόλης. Φαίνεται οξύμωρο ένα από τα
μεγαλύτερα λιμάνια της Ευρώπης να
αντιμετωπίζει τέτοιο πρόβλημα αλλά
όπως αποτυπώνεται και στο κεφάλαιο
για την οικονομική συγκυρία και της
οικονομική σχέση πόλης-λιμανιού, το
λιμάνι ακολουθεί μια αυτόνομη πορεία
ανάπτυξης αποκομμένο από την πόλη
του Πειραιά φυσικά και ουσιαστικά.
Το λιμάνι αναπτύσσεται και η πόλη
φθίνει. Στο λιμάνι γίνονται επενδύσεις
εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ ενώ
οι άνεργοι του Πειραιά είναι στο ίδιο
ποσοστό που αντιστοιχεί σε όλη την
Περιφέρεια. Με άλλα λόγια η ανεργία
του Πειραιά δεν μπορεί να αντιμετω-
πιστεί με τα διαθέσιμο μείγμα παρα-
γωγής εισοδημάτων της πόλης παρά
μόνο αν υπάρχει εξάπλωσης της οι-
κονομικής δραστηριότητας της πόλης
προς το λιμάνι.
Εν κατακλείδι η ανάλυση των δεδο-
μένων προκαταλαμβάνει τους στρα-
τηγικούς σχεδιασμούς της πόλης του
Πειραιά ως εξής:
• Ενίσχυση των κοινωνικών υποδομών
ειδικότερα στα διαμερίσματα 4ο και
5ο όπου τα εισοδήματα είναι ισχυρά
χαμηλότερα.
• Κίνητρα και στοχευμένες παρεμβά-
σεις ενίσχυσης της προσωπικής επι-
χειρηματικότητας
• Εξάπλωση της λειτουργίας της πό-
λης προς το λιμάνι για την δημιουρ-
γία νέων θέσεων εργασίας
Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 61
 ΠΟΛΗ
1. Δεύτερο σημαντικότερο μητροπολιτικό κέντρο, μετά την Αθή-

S
να, στην περιφέρεια της Αττικής
2. Άμεση διασύνδεση των λειτουργιών του Δήμου Πειραιά με
όμορους Δήμους
3. Υψηλό ποσοστό οδικών αξόνων ενισχύει την προσβασιμότητα
στην πόλη
4. Αθλητικά κέντρα και εγκαταστάσεις υπερτοπικής εμβέλειας
εντός και πλησίον του Πειραιά

1. Σημαντική πληθυσμιακή συρρίκνωση ως αποτέλεσμα της

αστικής υποβάθμισης και της χαμηλής ποιότητας κοινόχρη-
στων χώρων
2. Φαινόμενο γήρανσης πληθυσμού
3. Μεγάλος αριθμός εγκαταλελειμμένων και ανενεργών βιομη-
χανικών χώρων έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία μεγάλων
αστικών κενών και κατακερματισμένου δημόσιου χώρου
4. Μη αξιοποίηση πλούσιου αποθέματος πολιτιστικής κληρο-

W
νομιάς
5. Αποκοπή της πόλης από το θαλάσσιο μέτωπο και το λιμάνι
6. Πολύ χαμηλό ποσοστό πρασίνου και κοινόχρηστων χώρων
7. Ποιοτικά υποβαθμισμένο οδικό δίκτυο
8. Επιβαρυμένη κυκλοφοριακή κατάσταση και μεγάλα προβλή-
ματα στάθμευσης
9. Ανεπαρκές δίκτυο δημόσιων συγκοινωνιών
10. Κορεσμένος πολεοδομικός ιστός (υψηλή πυκνότητα πλη-
θυσμού, υψηλά ποσοστά δόμησης, υψηλά ποσοστά κάλυ-
ψης)
11. Συνύπαρξη ασύμβατων χρήσεων στον αστικό ιστό.
12. Σοβαρή ατμοσφαιρική ρύπανση

1. Επικείμενα έργα αναβάθμισης και βελτίωσης της συνδεσιμό-

τητας της πόλης (γραμμή τράμ, γραμμή μετρό) ενισχύουν την
αναπτυξιακή προοπτική του Πειραιά
2. Το υψηλό ποσοστό υφιστάμενων οδικών αξόνων δημιουργεί

O
τις προϋποθέσεις υποστήριξης νέων αναπτυξιακών έργων
3. Ο μεγάλος αριθμός υφιστάμενων κενών βιομηχανικών
χώρων ενισχύει την προοπτική δημιουργίας υπερτοπικών
πολυ-λειτουργικών πόλων με έμφαση στην προβολή της
πολιτιστικής κληρονομιάς σε συνδυασμό με την ανάπτυξη της
καινοτομίας, παραγωγής, χώρων αναψυχής, τουρισμού κλπ.
4. Η πλούσια τοπιογραφία του Πειραιά και κυρίως η επαφή της
πόλης με τη θάλασσα, δημιουργεί τις προϋποθέσεις ανάπτυ-
ξης χώρων και δικτύων αναψυχής που θα προσελκύσουν και
θα απορροφήσουν τουρισμό

1. Η μη αξιοποίηση του πλούσιου αποθέματος πολιτιστικής

T
κληρονομιάς και άδειων βιομηχανικών χώρων, δημιουργεί
τον κίνδυνο να χαθούν οριστικά χώροι μέσα στην πόλη με
σημαντική ιστορία
2. Το λιμάνι του Πειραιά φαίνεται να ακολουθεί μια αυτόνο-
μη αναπτυξιακή πορεία αποκομμένο από την πόλη η οποία
συνεχώς υποβαθμίζεται
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
1. Βιομηχανικό, εμπορικό και ναυτιλιακό κέντρο της χώρας με
δραστηριότητες υπερτοπικής εμβέλειας
2. Διεθνής πύλη συναλλαγών και εμπορίου
3. Στρατηγική θέση του Πειραιά ως λιμάνι-πύλη της Μεσογείου.
Είναι το 7ο μεγαλύτερο λιμάνι της Ευρώπης σε επιβατική
κίνηση για το 2014
4. Άμεση γειτνίαση με μονάδες βιοτεχνίας και βιομηχανίας
καθώς και με σημαντικά διαμετακομιστικά κέντρα (logistics)
5. Δραστηριοποίηση ισχυρών ναυτιλιακών μονάδων πλησίον του
λιμανιού
1. Μείωση της επιβατικής κίνησης του λιμανιού της τελευταία
εξαετία
2. Ραγδαία πτώση της οικοδομικής δραστηριότητας
3. Μεγάλη μείωση στην έναρξη νέων εμπορικών καταστημάτων
4. Συρρίκνωση των κλάδων της βιομηχανίας και της βιοτεχνίας
5. Μεγάλη έλλειψη σε υποδομές τουρισμού και ιδιαίτερα σε
ποιοτικό ξενοδοχειακό δυναμικό.
6. Έλλειψη πολιτιστικών υποδομών
7. Χαμηλή διείσδυση “προσωπικής επιχειρηματικότητας”
1. Η ιδιωτική επένδυση στις προβλήτες ΙΙ & ΙΙΙ που συνοδεύεται
με ραγδαία αύξηση στην κίνηση του εμπορικού λιμανιού,
συμπαρασύρει οικονομικές δραστηριότητες στην πόλη.
2. Η επέκταση του νότιου λιμένα κρουαζιέρας αναμένεται να
προσελκύσει περισσότερα πλοία και τουρισμό στην πόλη
3. Οι νέες επενδύσεις στον εμπορικό λιμένα και στο λιμάνι
κρουαζιέρας ενισχύουν την προοπτική ανάπτυξης διεθνούς
ναυτιλιακού κέντρου.
1. Η μεγάλη έλλειψη σε υποδομές τουρισμού αδυνατεί να
συγκρατήσει τον μεγάλο αριθμό επισκεπτών με αποτέλεσμα
ο Πειραιάς να κινδυνεύει να παγιοποιηθεί σε πύλη διέλευσης
τουριστών.
ΚΟΙΝΩΝΙΑ
1. Δεδομένο υφιστάμενο δίκτυο κοινωνικών παροχών για ευπα-
θείς ομάδες πληθυσμού
2. Δίκτυα ενίσχυσης της κοινωνίας των πολιτών έχουν ήδη
σχεδιαστεί και λειτουργούν
3. Η διαφορές μεταξύ υψηλών και χαμηλών εισοδημάτων βρί-
σκονται σε φυσιολογικά επίεπδα
1. Υψηλό ποσοστό ανεργίας
2. Μείωση εισοδημάτων
3. Πολύ υψηλό ποσοστό μισθωτών και συνταξιούχων
4. Ελλειμματικές δομές πρόνοιας δεν είναι ικανές να στηρίξουν
το οικονομικά υποβαθμισμένο κομμάτι του αστικού πληθυ-
σμού το οποίο αυξάνεται ραγδαία
5. Ραγδαία μείωση πόρων για επιδόματα πρόνοιας με παράλλη-
λη μείωση του αριθμού των δικαιούχων
1. Αξιοποίηση της κοινωνικής οικονομίας και του εθελοντισμού
2. Ύπαρξη ανθρώπινου δυναμικού σε επίπεδο Δήμου το οποίο
μπορεί, με τα κατάλληλα κίνητρα, να ανασυγκροτήσει την
εικόνα της κοινωνικής πολιτικής του Δήμου
3. Δυνατότητα για στοχευμένες παρεμβάσεις σε επίπεδο Δήμου
(bottom-up)
1. Το πολύ υψηλό ποσοστό μισθωτών και συνταξιούχων ενι-
σχύει τον κίνδυνο οικονομικής υποβάθμισης του πληθυσμού
λόγω οριζόντιων περικοπών
2. Η έλλειψη σε κοινωνικές υποδομών οδηγεί σε όξυνση των
κοινωνικών ανισοτήτων
 ΜΕΡΟΣ Β:
ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΧΩΡΙΚΗ
ΕΠΕΝΔΥΣΗ ΔΗΜΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ
(ΟΧΕ ΠΕΙΡΑΙΑ)
ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ:
Διαμόρφωση του
μίγματος στρατηγικής
της Ο.Χ.Ε. Πειραιά.
Η Ολοκληρωμένη Χωρική Επένδυση
(Ο.Χ.Ε.) του Δήμου Πειραιά αποτελεί
μία στοχευμένη στρατηγική αστικής
αναζωογόνησης της πόλης του Πει-
ραιά, λαμβάνοντας υπ’ όψη:
• Τη διαλειτουργικότητα της πόλης με
το Επιβατικό Λιμάνι (Πειραιάς, Δρα-
πετσώνα, Κερατσίνι),
• Τη διεπαφή της πόλης με τις λει-
τουργίες του Εμπορικού Λιμένα
(Δραπετσώνα, Κερατσίνι),
• Την εξάρτηση της πόλης με τις λει-
τουργίες του ναυπηγοεπισκευαστι-
κού τομέα και τα πετρελαιοειδή (Πέ-
ραμα, Σαλαμίνα),
• Τις διαμπερείς κινήσεις δια μέσου
της πόλης του Πειραιά στις ανωτέρω
χωρικές ενότητες, καθώς και στους
όμορους Δήμους,
• Την χωροθέτηση μεταποιητικών,
εμπορικών, αποθηκευτικών και διοι-
κητικών δραστηριοτήτων που συνδέ-
ονται με τις παραπάνω λειτουργίες
• Τη διαλειτουργικότητα της πόλης με
την κρουαζιέρα και την προοπτική
της μακροπρόθεσμα,
• Τις κοινωνικές, αστικές και παρα-
γωγικές λειτουργίες της ίδιας της
πόλης του Πειραιά,
Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 66
• Το διοικητικό – ιδιαίτερο μητροπο-
λιτικό χαρακτήρα της πόλης με τα
νησιά του Σαρωνικού και τις Κυκλά-
δες,
• Την εγκατάλειψη σημαντικών βιο-
μηχανικών θυλάκων,
• Την ύπαρξη αναξιοποίητων ιδιωτι-
κών και δημόσιων ακινήτων,
• Την υφιστάμενη κατάσταση σε κάθε
Δημοτικό Διαμέρισμα, η οποία δεν
διακρίνεται από την απλή και τυπική
διοικητική διαίρεση, αλλά διαμορ-
φώνει δυναμικά ιστορικές, κοινωνι-
κές, παραγωγικές και πολιτιστικές
μνήμες και λειτουργίες της πόλης.
Οι παραπάνω συν-λειτουργίες διαμορ-
φώνουν ένα σύστημα αναγκών για μια
συνολική στρατηγική ανάπτυξης, υπο-
σύνολο, μέσο και εργαλείο της οποίας
αποτελεί η Ο.Χ.Ε.
Η Ο.Χ.Ε. παρέχει ένα ευέλικτο χρη-
ματοδοτικό πλαίσιο με δύσκολο (και
πολλές φορές δύσχρηστο) πλαίσιο
προϋποθέσεων. Η Ο.Χ.Ε. του Δήμου
Πειραιά διαμορφώνει στην ουσία μια
κοινή συνισταμένη πολλαπλών παρεμ-
βάσεων, αλλά δεν εξαντλεί το σύνολο
της αναπτυξιακής στρατηγικής της πό-
λης του Πειραιά.
Η Ο.Χ.Ε. του Δήμου Πειραιά οφείλει
να ενσωματώσει τη λογική της παρέμ-
βασης (intervention logic) των Επιχει-
ρησιακών Προγραμμάτων του ΕΣΠΑ
2014-2020 από τα οποία αντλεί πόρους
και στο πλαίσιο των οποίων σχεδιάζει
και υλοποιεί Δράσεις.
Η λογική της παρέμβασης στοχεύει
μέσα από τα Επιχειρησιακά Προγράμ-
ματα της Π.Π. 2014-2020 την ενίσχυση
της αποδοτικότητας των Ταμείων και
την έμφαση στα αποτελέσματα, με
τη δημιουργία «λογικών συνδέσεων»
ανάμεσα στις αναπτυξιακές ανάγκες
και στην επιλογή των στόχων και απο-
τελεσμάτων.
Ειδικότερα, η Ο.Χ.Ε. του Δήμου Πει-
ραιά διαμορφώνει μία σύνθετη «Εσω-
τερική Λογική Παρέμβασης», η οποία
διαμορφώνει ένα επίσης σύνθετο αλλά
συγκεκριμένο «μίγμα στρατηγικής» με
το ακόλουθο περιεχόμενο:
• αναγνωρίζει την άμεση διασύνδε-
ση των λειτουργιών του Δήμου Πει-
ραιά τόσο με τους όμορους Δήμους,
όσο και με το νησιωτικό σύμπλεγμα
του Σαρωνικού,
 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΊ ΣΤΌΧΟΙ ΤΗΣ Ο.Χ.Ε. ΤΟΥ ΔΉΜΟΥ ΠΕΙΡΑΙΆ
Βελτίωση της ελκυστικότητας της πόλης του Πειραιά Ανάδειξη Επιχειρηματικών Δραστηριοτήτων
ΣΣ-1 και Προσέλκυση Επενδύσεων Προαγωγή της Ανταγωνιστικότητας και της Επιχειρηματικότητας –
Ενίσχυση της Κοινωνικής Οικονομίας.
Προώθηση της Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης και Αναζωογόνηση του Αστικού και Κοινωνικού
ΣΣ-2 Ιστού της πόλης.
Στοχευμένες και συνεκτικές παρεμβάσεις στις Δημοτικές Ενότητες για την ανάδειξη συγκριτικών
ΣΣ-3 πλεονεκτημάτων, την αντιμετώπιση προβλημάτων υποβάθμισης, απομόνωσης και κοινωνικού
διαχωρισμού.
Προώθηση της Προσαρμογής των Επιχειρήσεων και του ανθρώπινου δυναμικού στις νέες ανα-
ΣΣ-4 πτυξιακές απαιτήσεις.
ΣΣ-5 Βελτίωση της Ποιότητας Ζωής και βιώσιμη διαχείριση των αστικών περιβαλλοντικών πόρων
Προώθηση της Κοινωνικής Συνοχής – Καταπολέμηση της Φτώχειας - Ανάπτυξη Τοπικών Κοινω-
ΣΣ-6 νικών Δικτύων.
Προώθηση της Απασχόλησης και της Ανάπτυξης των Δεξιοτήτων Ανθρώπινου Δυναμικού, ιδίως
ΣΣ-7 των Νέων.

ΣΣ-8 Ενίσχυση των Εταιρικών Σχέσεων και της Κοινωνικής Λογοδοσίας.

ΣΣ-9 Υποστήριξη της Εφαρμογής και της Βιωσιμότητας της Ο.Χ.Ε.

• αναγνωρίζει την ισχυρή διαλει-
τουργικότητα του Λιμανιού με τις
δραστηριότητες της ναυτιλίας, δί-
δοντας προτεραιότητα σε εκείνες
που συνδέονται με τη διοίκηση, την
ανάπτυξη και την χρηματοδότηση
των ναυτιλιακών δραστηριοτήτων,
συμπεριλαμβανομένων εκείνων που
αφορούν στον θαλάσσιο τουρισμό,
αλλά και εκείνων που αφορούν στην
τροφοδοσία και στην ναυπηγοεπι-
σκευή, δραστηριότητες που είναι μεν
χωροθετημένες στο δυτικό θαλάσσιο
μέτωπο της πόλης, αλλά στρατηγι-
κά διευθύνονται και υποστηρίζονται
επιχειρηματικά στην πόλη του Πει-
ραιά,
• αξιολογεί τις ανάγκες και τις ανα-
πτυξιακές ευκαιρίες της πόλης,
τόσο συνολικά όσο και με εστίαση σε
επιχειρηματικές πρωτοβουλίες με
υψηλή προστιθέμενη αξία και διεθνή
αναγνωρισιμότητα,
• αξιοποιεί τη δυναμική της γαλάζιας
ανάπτυξης και οικονομίας (blue
economy),
• ιεραρχεί τις παρεμβάσεις ως προς
την άμεση συμβολή τους στην αστι-
κή και κοινωνική αναζωογόνηση
της πόλης του Πειραιά, θέτοντας
συγκεκριμένα χρονικά ορόσημα και • ενσωματώνει προγραμματικά και
λαμβάνοντας υπόψη συμπληρωματι- διαχειριστικά τις αντίστοιχες «λο-
κά έργα πνοής που ήδη εκτελούνται γικές» των επιμέρους Επιχειρησι-
(τραμ, μετρό, λιμένας κρουαζιέρας) ακών Προγραμμάτων, από τα οποία
ή έχουν προγραμματισθεί να εκτε- στοχεύει χρηματοδοτική συμβολή.
λεσθούν (Δικαστικό Μέγαρο, νότιος
λιμένας Κρουαζιέρας κ.λπ.), Προκύπτει ότι οι Γενικοί Στόχοι της
• μεριμνά για τη βελτίωση των όρων Ο.Χ.Ε. συνδυάζονται και συνδέονται
ποιότητας ζωής των κατοίκων, των άμεσα με τους Ειδικούς Στόχους των
εργαζομένων και των επισκεπτών, Επιχειρησιακών Προγραμμάτων.
συμπεριλαμβανομένων των χώρων
πρασίνου, άθλησης, των μετακινήσε- Με βάση την ανάλυση που έχει προ-
ων, της κυκλοφορίας και της στάθ- ηγηθεί και το μίγμα στρατηγικής που
μευσης, σκιαγραφήθηκε, οι Στρατηγικοί Στόχοι
• διασφαλίζει την κοινωνική συνοχή της Ο.Χ.Ε. του Δήμου Πειραιά εξειδι-
σε επίπεδο Δημοτικού Διαμερίσμα- κεύονται σε εννέα, απεικονίζονται δε
τος και γειτονιάς, μέσα από την ισό- στον παραπάνω πίνακα.
τιμη πρόσβαση των Δημοτών και των
κατοίκων της πόλης σε κοινωνικές
και προνοιακές υπηρεσίες και παρο-
χές,
• αξιοποιεί τις νέες τεχνολογίες και
την καινοτομία, ως βασικά εργαλεία
στήριξης της αστικής και κοινωνικής
αναζωογόνησης,
• αναδεικνύει τις εταιρικές σχέσεις
και τον πολιτισμό,

Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 67

 “Στόχο για την υλοποίηση
αυτής της στρατηγικής της ΟΧΕ
αποτελεί η πολλαπλή ανα-
βάθμιση της ελκυστικότητας
του Πειραιά και η «τοποθέτηση»
(positioning) της πόλης
στη διεθνή και εσωτερική
τουριστική αγορά ως νέου,
αναγνωρίσιμου τουριστικού
προορισμού.“
Η αναπτυξιακή στρατηγική του Δήμου
Πειραιά στο πλαίσιο των παραπάνω
στρατηγικών στόχων και, στο πλαίσιο
της Ο.Χ.Ε., εστιάζει στη διαμόρφωση
μιας συγκεκριμένης πολιτικής αστι-
κής και κοινωνικής αναζωογόνησης
με άμεσα (μεσοπρόθεσμα) ορατά απο-
τελέσματα.
Ειδικότερα, η αναπτυξιακή στρατηγική
της Ο.Χ.Ε του Δήμου Πειραιά αφορά:
1. Αφενός στην προσέλκυση επενδύ-
σεων και στην εγκατάσταση διε-
θνούς εμβέλειας Επιχειρηματικών
δραστηριοτήτων, κυρίως στο πα-
ραδοσιακό επιχειρηματικό κέντρο
της πόλης (κυρίως στο παραλιακό
μέτωπο εμπορικού λιμένα). Για την
επίτευξη αυτού του στόχου θα εφαρ-
μοσθεί συνδυασμός παρεμβάσεων
και θα αναδειχθούν/αξιοποιηθούν
συγκεκριμένα αστικά τοπόσημα που
σήμερα υποβαθμίζουν την εικόνα
και την λειτουργία της πόλης.
2. Αφετέρου, στη σταδιακή και μέχρι
το 2020, στόχευση μετατροπής των
γενικών ροών επιβατών σε ειδι-
κές ροές επισκεπτών της πόλης. Η
στρατηγική του Δήμου εστιάζει στην
παραμονή (και, σε επόμενο στάδιο)
Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 68
τη διανυκτέρευση των επιβατών και
των επισκεπτών στην πόλη και την
ενίσχυση του homeporting, που
ταυτόχρονα αποτελεί κρίσιμη στρα-
τηγική επιλογή και του Ο.Λ.Π., αλλά
μέσω αυτής της στρατηγικής θα δη-
μιουργήσει άμεσα αποτελέσματα
στην τοπική οικονομία. Για την επί-
τευξη αυτού του στόχου θα αναδει-
χθούν ιστορικές και πολιτιστικές
διαδρομές και τοπόσημα, θα στηρι-
χθεί το εμπορικό κέντρο της πόλης
και θα αξιοποιηθούν τα αποτελέ-
σματα και θα διευρυνθούν οι θετικές
επιπτώσεις δρομολογημένων ήδη
συγκοινωνιακών και κυκλοφορια-
κών παρεμβάσεων.
Συμπληρωματικά και συνδυαστικά, θα
επιδιωχθούν:
• Η περαιτέρω «τόνωση» της εσωτε-
ρικής ζήτησης, μέσω αξιοποίησης
των παραδοσιακών αλλά και διοικη-
τικών εξαρτήσεων των Κυκλάδων,
του Σαρωνικού, της Τροιζήνας και
των όμορων Δήμων με την πόλη του
Πειραιά,
• Η στοχευμένη αναζωογόνηση των
υποβαθμισμένων συνοικιών της
πόλης μέσω ανάπτυξης και αναβάθ-
μισης του δικτύου Κοινωνικών Δο-
μών και Υπηρεσιών, συμπεριλαμβα-
νομένων των σχολικών μονάδων,
• Η βελτίωση των αστικών λειτουρ-
γιών της πόλης, με ανάπτυξη των
ικανοτήτων (capacity building) των
Δημοτικών Υπηρεσιών, αναβάθμιση
και εκσυγχρονισμός της αποκομιδής
των απορριμμάτων και εφαρμογής
δράσεων ανακύκλωσης και μείωσης
του όγκου των απορριμμάτων,
• Η εφαρμογή πράσινων (green/eco)
και έξυπνων (smart) λειτουργιών
σε επίπεδο ανάκτησης του αστικού
χώρου και κοινωνικοποίησης των
κατοίκων,
• Η δημιουργία μητροπολιτικών πάρ-
κων άθλησης, πολιτισμού και επι-
χειρηματικότητας σε εγκαταλειμ-
μένες επιχειρηματικές περιοχές,
πρώην στρατόπεδα κ.λπ.
• Η παροχή κινήτρων και η δρομολό-
γηση λύσεων για την άμβλυνση του
φαινομένου της άναρχης στάθμευ-
σης, τόσο στο εμπορικό – επιχειρη-
ματικό κέντρο, όσο και στις συνοικί-
ες της πόλης.
 ΤΟ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΟ CLUSTER
ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ
ΝΑΥΠΗΓΟ-
ΕΠΙΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ ΖΩΝΗ
ΣΤΑΘΜΟΣ
ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΟΚΙΒΩΤΙΩΝ
Με βάση αυτή τη στρατηγική ο Δήμος
Πειραιά θέτει ως όραμα την ανάδειξη
του Πειραιά ως επιχειρηματικού, του-
ριστικού, πολιτιστικού, ναυτιλιακού
και εμπορικού προορισμού διεθνούς
αναγνωρισιμότητας και εμβέλειας,
με ενεργειακή, περιβαλλοντική και
κοινωνική προστιθέμενη αξία για τους
κατοίκους, τους εργαζόμενους και του
επισκέπτες».
Το όραμα αυτό αναδεικνύει τον
Πειραιά:
• Ως «πράσινη» πόλη, με αξιοποίηση
ενεργειακών τεχνολογιών στις δη-
μόσιες υποδομές και λειτουργίες και
συμβολή στην ενεργειακή αναβάθ-
μιση του κτιριακού αποθέματος, σε
συνδυασμό με παρεμβάσεις βιώσι-
μης αστικής κινητικότητας.
• Ως «γαλάζια» πόλη, προσανατολι-
σμένη στις θαλάσσιες δραστηριότη-
τες και στη γαλάζια οικονομία,
• Ως «έξυπνη» πόλη, με ανάπτυξη και
υιοθέτηση νέων τεχνολογιών που
βελτιώνουν τις υπηρεσίες προς τους
πολίτες, τους επισκέπτες, τις επι-
χειρήσεις κ.λπ., προσελκύουν τους
νέους και δημιουργούν νεοφυείς
επιχειρήσεις.
LOGISTICS &
ΣΥΝΟ∆ΕΥΤΙΚΕΣ
ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ
ΛΙΜΕΝΑΣ
ΚΡΟΥΑΖΙΕΡΑΣ
• Ως «βιώσιμη» πόλη, κάτω από την
αλληλεπίδραση περιβαλλοντικών,
κυκλοφοριακών και κοινωνικών πα-
ρεμβάσεων και υπηρεσιών.
Στο πλαίσιο αυτού του οράματος, ανα-
γνωρίζονται, αξιοποιούνται αλλά γίνο-
νται και διακριτές οι λειτουργίες που
προσδιορίζουν τη διεπαφή και τη δι-
αλειτουργικότητα της πόλης με τους
όμορους Δήμους και τις λειτουργίες
του Λιμανιού (π.χ. κυκλοφοριακές
υποδομές και ροές, επισκευαστικές
και μεταποιητικές δραστηριότητες,
logistics, τροφοδοσίες, ανάπτυξη και
διαχείριση του «maritime cluster»,
αξιοποίηση και επανάχρηση βιομηχα-
νικών ζωνών και μεγάλων ακινήτων
του Δημοσίου κ.ο.κ.).
Η ανάπτυξη του «maritime cluster»
μπορεί να αξιοποιήσει πόρους της
«έξυπνης εξειδίκευσης» και να εντα-
χθεί στην Ο.Χ.Ε. του Δήμου Πειραιά,
παρόλο που η πλήρης ανάπτυξή του θα
λάβει χώρα σε περιοχές των όμορων
Δήμων (βλ. σχήμα 1).
Μέσω της Ο.Χ.Ε. ο Δήμος Πειραιά στο-
χεύει σταδιακά αλλά στρατηγικά στην
παραμονή τουλάχιστον του 25% των
αφίξεων των επιβατών κρουαζιέρας
ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ
ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ-
YACHTING
ΧΡΗΜΑΤΟ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ
ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ & MANAGEMENT
ΚΕΝΤΡΙΚΟΣ
ΛΙΜΕΝΑΣ
στην πόλη, ώστε να επισκέπτονται
μουσεία και εκθέσεις, να περιηγούνται
στην πόλη, να προβαίνουν σε αγορές
και να απολαμβάνουν ποιοτικές υπη-
ρεσίες αναψυχής, να απολαμβάνουν
την τοπική κουζίνα, να αναπτύσσουν
και να προσωποποιούν τις δικές τους
βιωματικές εμπειρίες, δημιουργώντας
μέσω των social media ένα ζωντανό
και συνεχές βήμα προβολής της πό-
λης.
Στόχο (και μέσο) για την υλοποίηση
αυτής της στρατηγικής αποτελεί η πολ-
λαπλή αναβάθμιση της ελκυστικότη-
τας του Πειραιά και η «τοποθέτηση»
(positioning) της πόλης του Πειραιά
στη Διεθνή και Εσωτερική Τουριστική
Αγορά ως νέου, αναγνωρίσιμου τουρι-
στικού προορισμού.
Η στρατηγική αυτή, σε συνδυασμό με
την ανάπτυξη και προσέλκυση επι-
χειρηματικών δραστηριοτήτων διε-
θνούς εμβέλειας και υψηλής προστι-
θέμενης αξίας, με γνώμονα τη ναυτιλία
και την αξιοποίηση των νέων τεχνο-
λογιών, διαμορφώνουν την επιθυμητή
εξωστρέφεια των δραστηριοτήτων και
λειτουργιών της πόλης.
Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 69

5
Πλαίσιο Παρεμβάσεων
Οι άμεσες παρεμβάσεις αστικής ανα-
ζωογόνησης εφαρμόζονται σε πρώτη
φάση στην Πειραϊκή Χερσόνησο, στο
Κέντρο του Πειραιά, στο Πασαλιμάνι
και την Καστέλα, μέχρι το Νέο Φάληρο.
Δίδεται έμφαση στη δημιουργία «ζω-
τικού χώρου» περιπάτου και διεκπε-
ραίωσης των επιβατών/επισκεπτών
στο ιστορικό, εμπορικό και επιχειρη-
ματικό κέντρο της πόλης, έτσι ώστε να
διασφαλίζεται η προσέλκυση επιβατών
κρουαζιέρας (αλλά και άλλων επισκε-
πτών) στην πόλη του Πειραιά. Παράλ-
ληλα, προβλέπεται η εμπορική τόνωση
της πόλης, μέσα από τη διασύνδεση
του συγκεκριμένου ζωτικού χώρου
με το εμπορικό κέντρο μέσα από ένα
δίκτυο πεζόδρομων (και ποδηλατό-
δρομων), αλλά και τη δημιουργία περι-
μετρικής πολιτιστικής και ποδηλατικής
διαδρομής.
Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 70
4
3
2
Στο πλαίσιο της Ο.Χ.Ε. θα αντιμετωπι-
σθούν επίσης ζητήματα διαλειτουργι-
κότητας των παρεμβάσεων, επαναχω-
ροθέτησης δημοσίων υποδομών και
λειτουργιών, αξιοποίηση του νέου δι-
κτύου αστικών μεταφορών στην πόλη,
εμβληματικών παρεμβάσεων όσον
αφορά στα τοπόσημα και στην ανάδει-
ξη της ταυτότητας της πόλης, λοιπές
αναπτυξιακές παρεμβάσεις στην υπό-
λοιπη έκταση του Πειραιά, μόχλευσης
και προσέλκυσης ιδιωτικών κεφαλαί-
ων κ.ο.κ.
Ειδικότερα, στο πλαίσιο της Ο.Χ.Ε. του
Δήμου Πειραιά εφαρμόζονται παρεμ-
βάσεις με βάση τα χαρακτηριστικά των
πέντε Δημοτικών Ενοτήτων, ως εξής:
1. Α’ Δημοτική Ενότητα: Πειραϊκή χερ-
σόνησος,
2. Β’ Δημοτική Ενότητα: Κέντρο / Κα-
στέλα,
3. Γ’ Δημοτική Ενότητα: Νέο Φάληρο –
Μυρτιδιώτισσα,
4. Δ’ Δημοτική Ενότητα: Καμίνια / Πα-
λιά Κοκκινιά,
5. Ε’ Δημοτική Ενότητα: Ταμπούρια.
ΑΣΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 2
ΑΣΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 1
Από την ανάλυση των αναγκών σε συν-
δυασμό με τα κριτήρια εφαρμογής των
Ο.Χ.Ε., αναδεικνύονται στην ουσία
δύο «ενότητες παρέμβασης», οι οποί-
ες έχουν σαν κοινό χαρακτηριστικό την
αστική, κοινωνική, εμπορική και επι-
χειρηματική υποβάθμιση, έντονες ει-
σοδηματικές ανισότητες, την εμφάνιση
θυλάκων ανεργίας, ιδιαίτερα των νέων,
την γήρανση του τοπικού πληθυσμού,
έντονα φαινόμενα κυκλοφοριακής
συμφόρησης, δυσκολίες προσβάσεων
και στάθμευσης, καθώς και έλλειψη
σημαντικών/εμβληματικών αστικών
υποδομών και τοπόσημων, τα οποία
θα μπορούσαν να αποτελέσουν πόλους
έλξης επιχειρηματικών, πολιτιστικών
και τουριστικών δραστηριοτήτων.
Ειδικότερα, οι συγκεκριμένες αστικές
λειτουργικές ενότητες (Σχήμα 1), έχουν
ως εξής:
• 1η Αστική Λειτουργική Ενότητα:
καθορίζεται από τη διαλειτουργικό-
τητα των Δημοτικών Διαμερισμά-
των Α, Β και Γ, διαμορφώνοντας μια
ομοιογενή περιοχή που οριοθετείται
από την Πειραϊκή Χερσόνησο, το πα-
ραδοσιακό διοικητικό, εμπορικό και
επιχειρηματικό κέντρο και εκτείνεται
προς την Καστέλα και την Ευαγγελί-
στρια μέχρι την Μυρτιδιώτισσα και
το Νέο Φάληρο. Χαρακτηρίζεται από
έντονες και άμεσες πιέσεις του επι-
βατικού λιμένα, υψηλή πληθυσμιακή
και πολεοδομική πυκνότητα, έντονες
κυκλοφοριακές ροές και ακόμα πιο
έντονο πρόβλημα στάθμευσης, έλ-
λειψη ελεύθερων χώρων και χώρων
πρασίνου, αλλά και από την υποβάθ-
μιση του παραδοσιακού εμπορικού
κέντρου. Στην συγκεκριμένη Α.Λ.Ε.
αναπτύσσεται το Πανεπιστήμιο του
Πειριαά. Στις επιμέρους συνοικίες
εντοπίζονται θύλακες φτώχειας, ενώ
οι αστικές λειτουργίες χαρακτηρίζο-
νται ελλιπείς.
• 2η Αστική Λειτουργική Ενότητα:
καθορίζεται από τη διαλειτουργικό-
τητα των Δημοτικών Διαμερισμά-
των Γ, Δ και Ε, διαμορφώνοντας μια
ομοιογενή περιοχή που οριοθετείται
από το Νέο Φάληρο προς τα Καμίνια,
την Παλιά Κοκκινιά και τα Ταμπού-
ρια. Χαρακτηρίζεται από έντονες
πιέσεις τόσο του επιβατικού λιμένα,
όσο και των λειτουργιών του εμπο-
ρικού λιμένα και των ναυπηγοεπι-
σκευαστικών δραστηριοτήτων. Στην
περιοχή και μέσα στον αστικό ιστό
είναι εγκατεστημένες μεταποιητικές
και αποθηκευτικές δραστηριότητες.
Διακρίνεται από υψηλή πληθυσμι-
ακή και πολεοδομική πυκνότητα,
συνεχείς διαμπερείς κυκλοφορια-
κές ροές, έλλειψη ελεύθερων χώ-
ρων, αλλά ταυτόχρονα από ύπαρξη
εγκαταλειμμένων βιομηχανικών και
επιχειρηματικών περιοχών και ακι-
νήτων του Δημοσίου. Στις επιμέρους
συνοικίες εντοπίζονται θύλακες
φτώχειας και κοινωνικού διαχωρι-
σμού, ενώ οι αστικές λειτουργίες
χαρακτηρίζονται ελλιπείς. Η περιοχή
του Φαλήρου «διαχωρίζεται» στην
ουσία από την 1η Α.Λ.Ε. με άξονα τη
σιδηροδρομική γραμμή του ΗΣΑΠ.
Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 71
Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 72
ΑΞΟΝΕΣ:
Διαμόρφωση αξόνων
προτεραιότητας για την
υλοποίηση της Ο.Χ.Ε.
Πειραιά.
Με βάση τις κατευθύνσεις της στρατη-
γικής που καθορίστηκαν, διαμορφώ-
νεται η λογική υλοποίησης της Ο.Χ.Ε.
σε επίπεδο Αξόνων Προτεραιότητας με
τον ακόλουθο τρόπο:
Στον Άξονα Προτεραιότητας 1 (ΑΠ-1)
περιλαμβάνονται παρεμβάσεις βελτί-
ωσης της «ελκυστικότητας» και ανά-
δειξης / αξιοποίησης των συγκριτικών
πλεονεκτημάτων της πόλης, μέσω
των οποίων διαμορφώνονται βιώσιμα
ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα.
Στο πλαίσιο αυτό, διαμορφώνονται και
αναδεικνύονται νέοι εμβληματικού χα-
ρακτήρα επιχειρηματικοί πόλοι, όπως
ο Πύργος του Πειραιά, η βιομηχανική
ζώνη της Λεύκας, καθώς και η βιομη-
χανική περιοχή από το Γήπεδο Καραϊ-
σκάκη κατά μήκος της σιδηροδρομικής
γραμμής μέχρι και τη Ρετσίνα. Οι τρεις
τελευταίες περιοχές στοχεύεται να
αποτελέσουν «μητροπολιτικά πάρκα»,
χώροι περιπάτου αναψυχής, πολιτι-
σμού κ.λπ., με ταυτόχρονη προσέλκυ-
ση επιχειρηματικών δραστηριοτήτων
(προθερμοκοιτίδες νεοφυών επιχειρή-
σεων, θερμοκοιτίδες, επιχειρηματικά
κέντρα και κέντρα καινοτομίας), με
παράλληλες παρεμβάσεις στο πλαίσιο
των Α.Π. 4, 5, 6 και 7.
Το Πανεπιστήμιο του Πειραιά θα αξι-
οποιήσει τις συνέργιες με τις επιχει-
ρηματικές εγκαταστάσεις και πρωτο-
βουλίες στις παραπάνω περιοχές. Στο
πλαίσιο της Περιφερειακής Στρατη-
γικής Έξυπνης Εξειδίκευσης (ΠΣΕΕ)
θα αξιοποιηθούν το «Περιφερειακό
Κέντρο Καινοτομίας» και το «Ναυτιλι-
ακό Πλέγμα» (Maritime Cluster) του
Πειραιά.
Στο «Ναυτιλιακό Πλέγμα» (Maritime
Cluster) περιλαμβάνονται ενδεικτικά
οι παρακάτω δραστηριότητες - λει-
τουργίες:
• Εκπαιδευτικές Δραστηριότητες
• Επιμορφωτικές Δραστηριότητες
• Ερευνητικές Δραστηριότητες
• Κέντρα ή Συμπράξεις Προώθησης
στην Απασχόληση (Maritime Job
Center)
• Κέντρα Μαθητείας
• Πρότυπα Συστήματα και Εργαλεία
• Παραγωγή και Δικτύωση Ιδεών -
Προθερμοκοιτίδες Νέων Επιχειρή-
σεων σε σχέση με τις δραστηριότη-
τες του «Ναυτιλιακού πλέγματος»
• Ωρίμανση καινοτομιών: Θερμοκοι-
τίδες Νέων Επιχειρήσεων σε σχέση
με τις δραστηριότητες του «Ναυτιλι-
ακού πλέγματος» (start-ups)
• Πολιτισμός - Μουσεία - Τέχνη
• Ναυτιλιακό πλέγμα και Νέα Εργαλεία
Διαχείρισης (financial Engineering,
Big-data Engineering, Energy-
Recources Engineering κ.λπ.)
• Προώθηση Προίόντων και Μεθόδων
Κρουαζιέρας
• Mega Events για τη Ναυτιλία
• Ναυτιλιακή Ανάπτυξη και Διαχείριση
Δικτύου Τουριστικών Λιμένων
• Ανάπτυξη και Διαχείριση Λιμένων
• Ναυτιλιακές Υπηρεσίες
• Ναυπηγικές & Ναυπηγοεπισκευα-
στικές Δραστηριότητες
• Ναυτιλιακός Εξοπλισμός
• Θαλάσσια Αναψυχή - Yachting
• Θαλάσσια Αναψυχή – Στάθμευση &
Συντήρηση Σκαφών στη ξηρά
• Αλιεία
• Περιβαλλοντικές & Μηχανολογικές
Δραστηριότητες που σχετίζονται με
τη Ναυτιλία
• Ναυτιλιακές Δραστηριότητες Διοί-
κησης & Διαχείρισης
• Ναυτιλιακές Δραστηριότητες Τροφο-
δοσίας
• Ναυτιλιακές Δραστηριότητες υπο-
στήριξης Επιτήρησης Ασφάλειας &
Άμυνας
Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 73
 ΆΞΟΝΕΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΌΤΗΤΑΣ ΤΗΣ Ο.Χ.Ε.
ΤΟΥ ΔΉΜΟΥ ΠΕΙΡΑΙΆ 2015-2020

Βελτίωση της Ελκυστικότητας και της Ανταγωνιστικότητας της πόλης του Πειραιά – Αξιοποίηση
ΑΠ-1 συγκριτικών πλεονεκτημάτων και ανάδειξη νέων / εμβληματικών επιχειρηματικών πόλων και
ευκαιριών - Στήριξη της δημιουργίας νέων και καινοτόμων Επιχειρήσεων

Ανάδειξη της πόλης του Πειραιά ως αναγνωρίσιμου διεθνώς τουριστικού και πολιτιστικού
ΑΠ-2 προορισμού – Διαχείριση και διάχυση των τουριστικών και πολιτιστικών ροών στην πόλη μέσω
παρεμβάσεων Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας

Αναβάθμιση και αναζωογόνηση του παραδοσιακού Διοικητικού Εμπορικού και Επιχειρηματικού

ΑΠ-3 Κέντρου της πόλης του Πειραιά

Βελτίωση της Ποιότητας Ζωής και της αποτελεσματικότητας των Αστικών Λειτουργιών -
ΑΠ-4 Ενίσχυση της Κοινωνικής Συνοχής και της Πρόσβασης των Δημοτών σε Ποιοτικές Υπηρεσίες
Κοινωνικής Φροντίδας, Πρόνοιας και Πρωτοβάθμιας Υγείας

Δημιουργία των κατάλληλων συνθηκών και στήριξη της δημιουργίας νέων θέσεων
ΑΠ-5 απασχόλησης - Βελτίωση της Κινητικότητας και της Προσαρμοστικότητας των Επιχειρήσεων,
των εργαζομένων και των ανέργων

Ανάπτυξη και εφαρμογή «έξυπνων» λύσεων στις αστικές (smart city, smart energy, eco-city)
ΑΠ-6 και κοινωνικές λειτουργίες (social innovation)

Συνεκτική Αξιοποίηση Δημόσιων, Δημοτικών και Ιδιωτικών Ακινήτων - Μόχλευση των

ΑΠ-7 αποτελεσμάτων της Ο.Χ.Ε. και των διαθέσιμων Πόρων μέσω ευρύτερων συνεργασιών

Ανάπτυξη και Εμβάθυνση των Εταιρικών Σχέσεων – Ανάδειξη του τοπικού κοινωνικού και
ΑΠ-8 πολιτιστικού κεφαλαίου της πόλης του Πειραιά

Καθοδήγηση, Διοίκηση, Εφαρμογή και Αξιολόγηση των αναπτυξιακών παρεμβάσεων της Ο.Χ.Ε.
ΑΠ-9 – Αναβάθμιση των Ικανοτήτων των εμπλεκόμενων Φορέων και Υπηρεσιών (Capacity Building)

ΣΥΣΧΈΤΙΣΗ ΑΣΤΙΚΏΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΏΝ ΕΝΟΤΉΤΩΝ ΠΑΡΕΜΒΆΣΕΩΝ ΤΗΣ

Ο.Χ.Ε. ΚΑΙ ΔΗΜΟΤΙΚΏΝ ΕΝΟΤΉΤΩΝ ΤΟΥ ΔΉΜΟΥ ΠΕΙΡΑΙΆ
Αστικές
Λειτουργικές Δημοτικά Διαμερίσματα
Περιοχές
1 2 3 4 5
1 X X X
2 X X X

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ
Α.Π. ΣΣ-1 ΣΣ-2 ΣΣ-3 ΣΣ-4 ΣΣ-5 ΣΣ-6 ΣΣ-7 ΣΣ-8 ΣΣ-9
ΑΠ-1 Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ
ΑΠ-2 Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ
ΑΠ-3 Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ
ΑΠ-4 Χ Χ Χ Χ
ΑΠ-5 Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ
ΑΠ-6 Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ
ΑΠ-7 Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ
ΑΠ-8 Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ
ΑΠ-9 Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ
Χ - «Κύριες» Συνδέσεις, Χ - «Οριζόντιες» Συνδέσεις.
Το «Ναυτιλιακό Πλέγμα» (Maritime
Cluster) του Πειραιά θα αναπτυχθεί
στην ευρύτερη περιοχή του Πειραιά.
Η περιοχή από Γήπεδο Καραϊσκά-
κη κατά μήκος της σιδηροδρομικής
γραμμής μέχρι και τη Ρετσίνα μπορεί
να αξιοποιηθεί για την εγκατάσταση
μητροπολιτικών δραστηριοτήτων, έτσι
ώστε να απελευθερωθούν πόροι από
το παραδοσιακό κέντρο του Πειραιά,
να εξορθολογισθούν οι παρεχόμενες
υπηρεσίες προς πολίτες και επιχειρή-
σεις και να συνδυασθούν με επιχει-
ρηματικές δραστηριότητες, καθώς και
με την εγκατάσταση δραστηριοτήτων
εκπαίδευσης και έρευνας και μέρους
των δραστηριοτήτων του Ναυτιλιακού
Πλέγματος. Η υπό συζήτηση περιοχή
προσφέρεται για τη δημιουργία χώρων
στάθμευσης, αφού η πρόσβαση προς
το εμπορικό κέντρο είναι ευχερής και
μπορεί να υποστηριχθεί τόσο με ειδικά
μέσα μεταφοράς, όσο και μέσω αστι-
κών διαδρομών (μέσω της περιοχής
της Ευαγγελίστριας) και ποδηλατόδρο-
μων.
Στον Άξονα Προτεραιότητας 2 (ΑΠ-2)
περιλαμβάνονται παρεμβάσεις ανάδει-
ξης της πόλης του Πειραιά ως αναγνω-
ρίσιμου διεθνώς τουριστικού και πολι-
τιστικού προορισμού. Περιλαμβάνονται
επίσης δράσεις οργάνωσης της διαχεί-
ρισης και διάχυσης των τουριστικών
και πολιτιστικών ροών στην πόλη, σε
συνδυασμό με παρεμβάσεις Βιώσιμης
Αστικής Κινητικότητας.
Οι συγκεκριμένες παρεμβάσεις αστι-
κής οικονομικής αναζωογόνησης πε-
ριλαμβάνουν τη διαμόρφωση δικτύου
αναπλάσεων για την αντίστοιχη διαχεί-
ριση των ροών επισκεπτών, σε συνδυ-
ασμό με καινοτόμες παρεμβάσεις προ-
σέλκυσης επενδύσεων και ενίσχυσης
της επιχειρηματικότητας στην πρώτη
αστική λειτουργική ενότητα του Πει-
ραιά που σε πρώτη φάση οριοθετείται
στη «ζώνη» Αγίου Νικολάου – Ζέα –
Πλατεία Αλεξάνδρας – Καστέλα – Λ.
Β. Γεωργίου – Σταθμός Ηλεκτρικού και
«συνδέει» την ευρύτερη λιμενική ζώνη
του Αγίου Νικολάου με το κέντρο της
πόλης (2015-2020).
Αναπτύσσεται σε πρώτη φάση η «Κε-
ντρική Τουριστική – Πολιτιστική Δι-
αδρομή» που συνδέει την υπό ολο-
κλήρωση υποδομή εξυπηρέτησης
μεγάλων κρουαζιερόπλοιων στην πε-
ριοχή του Αγ. Νικολάου του Κεντρικού
Λιμένα (κρηπιδότοιχος μήκους 281μ,
διαμόρφωση πρόσθετου χερσαίου χώ-
ρου 8.432 τ.μ. και σταθμού εξυπηρέτη-
σης επιβατών) με το Πασαλιμάνι (Ακτή
Μιαούλη με Ακτή Μουτσοπούλου) δια
μέσου της οδού Χαριλάου Τρικούπη.
Κυριαρχούν το αρχαιολογικό Μουσείο
της πόλης, αναξιοποίητοι αρχαιολο-
γικοί χώροι και το Ναυτικό Μουσείο
στην Φρεαττύδα.
Ο πολυλειτουργικός πεζόδρομος της
Χαριλάου Τρικούπη συνδέεται κάθετα
με τρεις πεζόδρομους με το εμπορικό
κέντρο της πόλης. Παράλληλα, ανα-
πτύσσεται η «Ανατολική Παραλιακή
Τουριστική – Πολιτιστική Διαδρομή»
που συνδέει το Πασαλιμάνι με την Κα-
στέλα και το Μικρολίμανο.
Σε δεύτερη φάση αναπτύσσεται η
«Δυτική Παραλιακή Τουριστική – Πο-
λιτιστική Διαδρομή» που συνδέει τον
νότιο λιμένα και την πρόσβαση δια
του Χατζηκυριάκειου Ιδρύματος (μέσω
Κλεισόβης και Καλλίπολης) προς
την Πειραιϊκή, όπου αξιοποιούνται οι
κυκλοφοριακές ρυθμίσεις με τη δη-
μιουργία πεζόδρομου και ποδηλατό-
δρομου προς την Φρεαττύδα, όπου η
συγκεκριμένη διαδρομή «συναντά»
την «κεντρική» Τουριστική – Πολιτιστι-
κή Διαδρομή.
Οι διαδρομές αυτές υποστηρίζονται
και εμπλουτίζονται από τοπόσημα αρ-
χαιολογικού και νεώτερου ιστορικά
αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, σημεία
ξεκούρασης, διαδρομές αναψυχής, το-
πόσημα και υπηρεσίες ιδιαίτερου ενδι-
αφέροντος κ.λπ.
Οι παρεμβάσεις βιώσιμης αστικής κι-
νητικότητας εμπλουτίζονται με δημι-
ουργία «εξωτερικών» της πόλης (πε-
ριμετρικών) χώρων στάθμευσης με
πρόβλεψη διασύνδεσης με το εμπο-
ρικό και επιχειρηματικό κέντρο της
πόλης.
Στον Άξονα Προτεραιότητας 3 (ΑΠ-3)
περιλαμβάνονται παρεμβάσεις ανα-
βάθμισης και αναζωογόνησης του
παραδοσιακού διοικητικού, εμπορι-
κού και επιχειρηματικού κέντρου της
Πόλης του Πειραιά. Αξιοποιούνται
οι αναπλάσεις και οι κυκλοφοριακές
ρυθμίσεις που απορρέουν από την λει-
τουργία του ΜΕΤΡΟ και του Τραμ, ενώ
αναβαθμίζεται το υφιστάμενο δίκτυο
πεζοδρόμων. Επιπρόσθετα, οι «κάθε-
τες» συνδέσεις της «Κεντρικής Του-
ριστικής – Πολιτιστικής Διαδρομής»
επεκτείνονται μέχρι την Ευαγγελίστρια.
Στον Άξονα Προτεραιότητας 4 (ΑΠ-4)
περιλαμβάνονται παρεμβάσεις βελ-
τίωσης της ποιότητας ζωής περιβαλ-
λοντικής αναβάθμισης και βελτίωσης
της αποτελεσματικότητας των Αστικών
Λειτουργιών - Ενίσχυση της Κοινω-
νικής Συνοχής και της Πρόσβασης
των Δημοτών σε Ποιοτικές Υπηρεσίες
Κοινωνικής Φροντίδας, Πρόνοιας και
Πρωτοβάθμιας Υγείας.
Στο πλαίσιο αυτό, ο περιβαλλοντικός
και φυσικός σχεδιασμός αποτελεί
εργαλείο της αστικής και κοινωνικής
αναζωογόνησης. Στόχοι του προτεινό-
μενου σχεδιασμού είναι οι εξής:
• η δημιουργία πράσινων διαδρομών
και αστικών πάρκων τα οποία θα
αναδεικνύουν παράλληλα τα αρχαι-
ολογικά και βιομηχανικά μνημεία
της πόλης του Πειραιά, ενώ θα αξιο-
ποιούν μικρότερης έκτασης ελεύθε-
ρους χώρους στις λοιπές συνοικίες
του Πειραιά.
• η αναβάθμιση του αστικού εξοπλι-
σμού του Δήμου και των δικτύων
κοινής ωφέλειας.
• η αξιοποίηση των προσβάσεων στο
κέντρο του Πειραιά με τα μέσα στα-
θερής τροχιάς, δίνοντας έμφαση
στην κίνηση των πεζών και των πο-
δηλατών. Παράλληλα, θα δρομολο-
γηθούν παρεμβάσεις αποθάρρυνσης
της διέλευσης του αυτοκινήτου από
το κέντρο, ο περιορισμός της παρό-
διας στάθμευσης, η βιώσιμη επίλυση
του ζητήματος της στάθμευσης στην
Πειραϊκή Χερσόνησο, στο Κέντρο και
την Καστέλα, και η δημιουργία δι-
Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 75
 κτύου χώρων στάθμευσης σε σημα-
ντικούς σταθμούς μέσων σταθερής
τροχιάς.
• η παροχή κινήτρων για την ενεργεια-
κή αναβάθμιση κτιρίων.
• η προώθηση της βιοκλιματικής αρ-
χιτεκτονικής για δημιουργία κτιρίων
με μηδενικό ενεργειακό ισοζύγιο.
Παραδειγματικές περιοχές αναβάθμι-
σης στο πλαίσιο του Α.Π. 4 αποτελούν
ενδεικτικά:
• Οι ακτές της Πειραϊκής, της Καστέ-
λας. Σε μεγάλη εγγύτητα βρίσκονται
οι πλατείες (Κανάρη, Αλεξάνδρας
κά) και οι κήποι του Κέντρου, όπως
και το αλσύλλιο του Προφήτη Ηλία,
με κοινό τους χαρακτηρισιτκό την
χαμηλή επισκεψιμότητα. Τα σημεία
αυτά μπορούν να αποτελέσουν μία
ενότητα παρεμβάσεων.
• Η ανενεργή σιδηροδρομική διαδρο-
μή του Αγίου Διονύσου, η οποία στη
μία της αποληξή του έχει το συγκρό-
τημα της Λεύκας (μαζί με το πάρκο
Δηλαβέρη, τα οικόπεδα του ΟΣΕ, Ρε-
τσίνα και ΚΥΔΕΠ) και στην άλλη, την
Ηετιώνεια ακτή.
Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 76
• Οι πράσινοι χώροι και η ακτή του
Σταδίου Ειρήνης και Φιλίας και η
ανενεργή ζώνη του Νέου Φαλήρου.
Στη ζώνη αυτή περιλαμβάνονται τα
εργοστάσια ΧΡΩΠΕΙ, όπως και ο πε-
ριβάλλων χώρος του σταδίου Καραϊ-
σκάκη.
• Άλλα σημειακά μέτρα που μπορούν
να εφαρμοστούν οριζόντια σε κεντρι-
κούς άξονες αποτελούν η ενίσχυση
των φυτεύσεων και του αστικού εξο-
πλισμού, η αλλαγή εδαφοκαλύψεων.
Τέλος, επιδιώκεται η επιλεκτική ανα-
βάθμιση των κτιριακών κελυφών με
βάση τις αρχές της βιοκλιματικής αρχι-
τεκτονικής σε πιλοτικές περιοχές που
μπορούν να λειτουργήσουν σαν «αστι-
κοί πυκνωτές» στο σύνολο του Δήμου
Πειραιά.
Οι παρεμβάσεις βελτίωσης της ποι-
ότητας ζωής συνδέονται με την αξιο-
ποίηση πρώην βιομηχανικών ακινήτων
(Α.Π. 1), την προώθηση μέσων βιώσι-
μης κινητικότητας και την ανάπτυξη
τουριστικών – πολιτιστικών διαδρομών
(Α.Π. 2.).
Η κοινωνική συνοχή συνδέεται με πα-
ρεμβάσεις λειτουργικής αναβάθμισης
και ενοποίησης υπηρεσιών που παρέ-
χονται από το δημοτικό δίκτυο Δομών
Κοινωνικής Φροντίδας, Κοινωνικής
Βοήθειας και Υγείας, καθώς και της
αντιμετώπισης της φτώχειας και του
κοινωνικού διαχωρισμού.
Στον Άξονα Προτεραιότητας 5 (ΑΠ-5)
περιλαμβάνονται παρεμβάσεις στή-
ριξης της δημιουργίας νέων θέσεων
απασχόλησης, ιδίως των νέων και
αντιμετώπισης του φαινομένου της μα-
κροχρόνιας ανεργίας. Η επιχειρηματι-
κότητα των νέων θα υποστηριχθεί στη
βάση της καινοτομίας, της γνώσης και
σε συνδυασμό με την προώθηση της
κοινωνικής επιχειρηματικότητας, για
την επανένταξη των ευπαθών ομάδων.
Περιλαμβάνονται επίσης δράσεις βελ-
τίωσης της κινητικότητας και της Προ-
σαρμοστικότητας των Επιχειρήσεων,
των εργαζομένων και των ανέργων.
Η σχέση του ΑΠ 4 με τον ΑΠ 5 έγκειται
στην συνάρτηση της ποιότητας ζωής με
την προσέλκυση εγκατάστασης νέων

ζευγαριών και έτσι την ανασύνθεση
της γήρανσης της δημογραφικής πυ-
ραμίδας της Πόλης. Ο Δήμος του Πει-
ραιά θα αναπτύξει δίκτυο συμπράξεων
για τη δημιουργία «Γραφείων Απασχό-
λησης» σε κάθε Δημοτικό Διαμέρισμα,
πρωτοβουλία που θα υποστηριχθεί με
ιδιαίτερη ηλεκτρονική πλατφόρμα.
Στον Άξονα Προτεραιότητας 6 (ΑΠ-6)
περιλαμβάνονται παρεμβάσεις ανά-
πτυξης και εφαρμογής «έξυπνων»
λύσεων στις αστικές και κοινωνικές
λειτουργίες και δραστηριότητες, όπως
ενδεικτικά:
• Προώθηση «έξυπνων» λύσεων στις
παραδοσιακές αστικές λειτουργί-
ες, όπως η τηλεματική ενεργειακή
διαχείριση του οδοφωτισμού και
της ενεργειακής αποδοτικότητας
δημοσίων κτιρίων και υποδομών
(smart city, smart energy, eco-city),
οι έξυπνες λύσεις μετακινήσεων,
στάθμευσης, παροχής διοικητικών
και άλλων υπηρεσιών κ.λπ. προς πο-
λίτες και επιχειρήσεις (smart local
governance),
• Καινοτόμες λύσεις Τουριστικής
Προβολής του Πειραιά, μέσω αξι-
οποίησης εναλλακτικών μεθόδων,
μηχανισμών και εργαλείων συμμε-
τοχής, προσέλκυσης και παροχής
εξατομικευμένων υπηρεσιών στους
Επισκέπτες (Social Media Web
Marketing),
• Ανάπτυξη και εφαρμογή προσέλ-
κυσης και διαχείρισης Τουριστικών
Ροών, με στόχο τη συνολική ανα-
βάθμιση της Πόλης του Πειραιά ως
τουριστικού προορισμού πολλα-
πλών επιλογών με βάση ατομικές
ανάγκες και προτιμήσεις (Visitors
Management),
• Καινοτόμες δράσεις ανάπτυξης και
εφαρμογής κοινωνικής καινοτομίας,
ιδίως προς ευπαθείς ομάδες (social
innovation),
Στον Άξονα Προτεραιότητας 7 (ΑΠ-7)
περιλαμβάνονται παρεμβάσεις συστη-
ματικής και συνεκτικής Αξιοποίηση
Δημόσιων, Δημοτικών και Ιδιωτικών
Ακινήτων.
©Traces of Commerce, photo by Babis Giannikakis
Επιδιώκεται η μόχλευση των αποτελε-
σμάτων της Ο.Χ.Ε. και των διαθέσιμων
Πόρων μέσω ευρύτερων συνεργασιών
με τον ιδιωτικό τομέα, ενώ θα αξιο-
ποιηθούν καινοτόμα εργαλεία αστικού
σχεδιασμού και εναλλακτικών χρημα-
τοδοτήσεων (ανταποδοτικές τράπεζες
γης).
Στον Άξονα Προτεραιότητας 8 (ΑΠ-8)
περιλαμβάνονται παρεμβάσεις ανά-
πτυξης και εμβάθυνσης των εταιρικών
σχέσεων (ECCP), κινητοποίησης του
τοπικού κοινωνικού και πολιτιστικού
κεφαλαίου της Πόλης του Πειραιά,
ανάπτυξης διαδραστικών λειτουργιών
και υπηρεσιών κοινωνικής λογοδοσίας
και τοπικής διακυβέρνησης κ.λπ.
Στον Άξονα Προτεραιότητας 9 (ΑΠ-9)
περιλαμβάνονται παρεμβάσεις συ-
ντονισμού, οργάνωσης, ωρίμανσης,
καθοδήγησης, διοίκησης, εφαρμογής,
διαχείρισης και αξιολόγησης των ανα-
πτυξιακών παρεμβάσεων της Ο.Χ.Ε.
– Αναβάθμιση των Ικανοτήτων των
εμπλεκόμενων Φορέων και Υπηρεσιών
(Capacity Building)
Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 77
ΣΧΕΔΙΟ
ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ
ΑΣΤΙΚΗΣ
ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ:
To Σχέδιο Ολοκληρωμένης
Αστικής Ανάπτυξης (ΣΟΑΠ)
του Δήμου Πειραιά
Το Σχέδιο Ολοκληρωμένης Αστικής
Ανάπτυξης (ΣΟΑΠ) του Δήμου Πειραιά
εκπονείται με βάση σχετική πρόβλε-
ψη του άρθρου 12 του ν.2508/1999.
Γενικώς, τα ΣΟΑΠ έχουν ως στόχο την
προώθηση ολοκληρωμένων στρατηγι-
κών αστικού σχεδιασμού σε πόλεις ή
τμήματά τους καθώς και σε ευρύτερες
αστικές περιοχές που παρουσιάζουν
κρίσιμα και σύνθετα προβλήματα ανα-
πτυξιακής υστέρησης, κοινωνικής και
οικονομικής συνοχής, περιβαλλοντι-
κής υποβάθμισης και ποιότητας ζωής.
Με τα ΣΟΑΠ επιδιώκεται ειδικότερα,
εντός του πλαισίου των κατευθύνσεων
του εθνικού και περιφερειακού χωρο-
ταξικού σχεδιασμού και των εγκεκρι-
μένων ρυθμιστικών σχεδίων, η βελτί-
ωση των υποδομών και των βασικών
κοινωνικών εξυπηρετήσεων, η αντιμε-
τώπιση της ανεργίας και η δημιουργία
επαρκών ευκαιριών απασχόλησης, η
ενσωμάτωση των λειτουργιών και των
κοινωνικών ομάδων στον αστικό ιστό
και η καταπολέμηση του κοινωνικού
διαχωρισμού, η αρμονική διάρθρωση
των χρήσεων γης, η συνετή διαχεί-
ριση του αστικού οικοσυστήματος, η
αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών, η
ανάπτυξη μέσων πρόσβασης και δια-
κίνησης ανθρώπων και αγαθών φιλι-
Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 78
κών προς το περιβάλλον, η διατήρηση
και ανάδειξη της αστικής πολιτιστικής
κληρονομιάς, καθώς και η γενικότερη
κοινωνική, οικονομική, περιβαλλοντι-
κή και πολιτισμική αναζωογόνηση των
πόλεων και των ευρύτερων αστικών
περιοχών με μειονεκτικά χαρακτηρι-
στικά.
Η γενική κατεύθυνση αυτών των στρα-
τηγικών κινείται σε αυτήν της αστικής
αναζωογόνησης ή αναγέννησης (urban
regeneration), που αποτελεί κατά τις
τελευταίες δεκαετίες βασική συνιστώ-
σα στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής
Ένωσης αλλά και σε άλλες περιοχές
του κόσμου. Στην Ελλάδα, αν και το
θεσμικό πλαίσιο που προαναφέρουμε
έχει ζωή άνω των 15 ετών (διαμορφώ-
θηκε, τότε, με βάση το υπόδειγμα των
προγραμμάτων URBAN, επίσης της
Ευρωπαϊκής Ένωσης) δεν έχει αξιο-
ποιηθεί, παρά μόνο πολύ πρόσφατα
(έχει εγκριθεί ως τώρα ένα ΣΟΑΠ, ενώ
μικρός αριθμός άλλων, μεταξύ των
οποίων και αυτό του Δήμου Πειραιά,
βρίσκονται σε διαδικασία εκπόνησης).
Η όψιμη αξιοποίηση του συγκεκριμέ-
νου σχεδιαστικού εργαλείου αποτελεί
προϊόν της σύζευξης τεσσάρων παρα-
γόντων:
• της διαχρονικής επιδείνωσης ορι-
σμένων αστικών προβλημάτων που
χαρακτηρίζουν τις μεγάλες ελληνι-
κές πόλεις από χρόνια, που έφθασαν
πλέον σε καταστάσεις αδιεξόδου
(κυρίως πολεοδομικών και περιβαλ-
λοντικών προβλημάτων),
• της πιο πρόσφατης εμφάνισης, αλλά
με εξαιρετική ένταση, προβλημάτων
των πόλων που συνδέονται με την
οικονομική κρίση της χώρας κατά τα
τελευταία 6 χρόνια (κυρίως αναπτυ-
ξιακών και κοινωνικών προβλημά-
των), σε συνδυασμό με την όξυνση,
επίσης λόγω της κρίσης, προϋπαρ-
χόντων προβλημάτων της προηγού-
μενης παραγράφου.
• της ώθησης που έδωσε στο σχεδι-
ασμό ολοκληρωμένων αστικών πα-
ρεμβάσεων η ύπαρξη, στο νέο ΕΣΠΑ
2014-2020, ειδικών δράσεων για τη
Βιώσιμη Αστική Ανάπτυξη, σε συν-
δυασμό με το ότι ο σχεδιασμός των
δράσεων αυτό στο ΕΣΠΑ αναφέρεται
ρητώς στα ΣΟΑΠ ως κριτηρίου για
την προώθησή τους στις ενδιαφερό-
μενες περιοχές, και
• της σταδιακής αναβάθμισης της
πολιτικής νομιμοποίησης της πρω-
τοβάθμιας τοπικής αυτοδιοίκησης
 (δήμων) στην Ελλάδα, που τείνει να
αναλαμβάνει όλο και πιο έντονα και
ισχυρά πρωτοβουλίες για την αντι-
μετώπιση των τοπικών προβλημά-
των. Η εξέλιξη αυτή αποτελεί ίσως
τη θετικότερη εξέλιξη στο πεδίο της
διακυβέρνησης στην Ελλάδα κατά τα
τελευταία χρόνια (η διεύρυνση των
αρμοδιοτήτων των δήμων αποτελεί
επίσης παράγοντα αυτής της εξέλι-
ξης, αλλά και αφετηρία νέων προ-
βλημάτων λόγω της αυξανόμενης
αναντιστοιχίας των αρμοδιοτήτων με
τους πόρους).
Τα ΣΟΑΠ δεν είναι συμβατικά πολεο-
δομικά σχέδια (τύπου blue print μιας
μελλοντικής επιθυμητής εξέλιξης) όχι
μόνο λόγω του πολυτομεακού χαρα-
κτήρα τους αλλά και γιατί αποτελούν
στην πραγματικότητα προγράμματα
δράσης, με τα οποία εξειδικεύονται
οι απαιτούμενες για την εφαρμογή
τους κανονιστικές, χρηματοδοτικές
και διαχειριστικές ρυθμίσεις, μέτρα
και προγράμματα, κατά φάσεις και φο-
ρείς εκτέλεσης και χρηματοδότησης,
καθώς και τυχόν συμπληρωματικές
δράσεις πληροφόρησης, κατάρτισης,
εκπαίδευσης και κοινωνικής και οικο-
νομικής επανένταξης του πληθυσμού
των περιοχών εφαρμογής τους.
Η έγκριση των ΣΟΑΠ γίνεται με κοινές
αποφάσεις των Υπουργών Περιβάλλο-
ντος, Ανάπτυξης και άλλων Υπουργεί-
ων ανάλογα με το περιεχόμενο κάθε
συγκεκριμένου ΣΟΑΠ.
Η περιοχή παρέμβασης του ΣΟΑΠ του
Δήμου Πειραιά
Η περιοχή παρέμβασης του ΣΟΑΠ του
Δήμου Πειραιά διαρθρώνεται σε δύο
επίπεδα:
1. Δύο μείζονες «Ζώνες Παρέμβασης»,
στις οποίες υποδιαιρείται η εδαφική
περιοχή του Δήμου Πειραιά (οι ζώνες
καλύπτουν αθροιστικά το σύνολο του
Δήμου).
2. Ειδικοί θύλακες στο εσωτερικό των
«Ζωνών Παρέμβασης».
Η λογική αυτής της προσέγγισης είναι
η εξής:
α) Ένα μεγάλο τμήμα των προβλη-
μάτων που έχουν εντοπιστεί κατά την
ανάλυση έχει γεωγραφικό οριζόντιο
χαρακτήρα, είτε στο σύνολο της εδαφι-
κής περιοχής του Δήμου είτε σε μεγά-
λα υποσύνολά του. Τα υποσύνολα αυτά
είναι σε γενικές γραμμές συστηματικά,
δηλ. είναι παρόμοια για πολλά διαφο-
ρετικά προβλήματα. Τα δεδομένα αυτά
οδηγούν στην ανάγκη εφαρμογής ενός
σημαντικού τμήματος της στρατηγικής
της παρέμβασης είτε στο σύνολο του
Δήμου (οριζόντιες δράσεις) είτε σε μια
από τις δύο «Ζώνες Παρέμβασης». Οι
οριζόντιες δράσεις εφαρμόζονται και
στις δύο «Ζώνες Παρέμβασης» (ΖΠ).
β) Έχει εντοπιστεί ένας σημαντικός
αριθμός «υποπεριοχών», μικρής γενι-
κά κλίμακας (σε κάθε περίπτωση, αι-
σθητά μικρότερης από αυτή των Ζωνών
Παρέμβασης) που έχουν ειδικά χαρα-
κτηριστικά όπως ενδεικτικά: προβλή-
ματα, λανθάνουσες δυνατότητες, στρα-
τηγικό ρόλο κ.λπ. Στις υποπεριοχές
αυτές, που προσδιορίζονται με τον όρο
«θύλακες», θα εστιαστούν συγκεκρι-
μένες σύνθετες παρεμβάσεις, είτε με
τη μορφή «πλέγματος» συγκεκριμένων
δράσεων που μπορεί να αφορούν και
άλλες περιοχές, αλλά στην περίπτωση
αυτή θα λειτουργήσουν με ισχυρές συ-
νέργειες ως σύνολο, είτε με τη μορφή
ειδικών δράσεων αποκλειστικά για κά-
ποιους θύλακες.
Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 79
 χαρακτηριστικά
  όπως
  ενδεικτικά:
  προβλήματα,
  λανθάνουσες
  δυνατότητες,
  στρατηγικό
 
ρόλο
  κ.λπ.
  Στις
  υποπεριοχές
  αυτές,
  που
  προσδιορίζονται
  με
  τον
  όρο
  «θύλακες»,
  θα
 
εστιαστούν
  συγκεκριμένες
  σύνθετες
  παρεμβάσεις,
  είτε
  με
  τη
  μορφή
  «πλέγματος»
 
συγκεκριμένων
 δράσεων
 που
 μπορεί
 να
 αφορούν
 και
 άλλες
 περιοχές,
 αλλά
 στην
 περίπτωση
 
αυτή
  θα
  λειτουργήσουν
  με
  ισχυρές
  συνέργειες
  ως
  σύνολο,
  είτε
  με
  τη
  μορφή
  ειδικών
 
δράσεων
 αποκλειστικά
 για
 κάποιους
 θύλακες.
 

Ο  επόμενος  χάρτης  παρουσιάζει  τις  δύο  μείζονες  Ζώνες  Παρέμβασης  (ΖΠ).  

Η  συσχέτιση  Δημοτικών  Κοινοτήτων  (ΔΚ)  και  Ζωνών  Παρέμβασης  (ΖΠ)  παρουσιάζεται  στον  
πιο  κάτω  πίνακα:  

ΔΚ   Εκταση   Πληθυσμός   Μέσο   Εκταση  (στρ.)   Πληθυσμός   Μέσο    

(στρ.)   εισόδημα   εισόδημα  
(ευρώ)   (ευρώ)  
ΖΠ  Α   ΖΠ  Β   ΖΠ  Α   ΖΠ  Β   Α   Β  
1   1.979   50.135   1.979   50.135  
2   1.940   27.652     1.940     27.652        
3   1.273   15.066     255   1.018     3.013   12.053        
4   2.214   29.506     2.214   29.506      
5   2.480   40.543       2.480     40.543      
9.885   163.688   14.158     4.173     5.712   80.800     82.102   15.231     12.939    
ΔΠ   100%   100%   100%   42%   58%   49%   51%   108%   91%  
 

Η  ΖΠ  Α  καταλαμβάνει  μικρότερο  τμήμα  της  έκτασης  του  Δήμου  (42%)  αλλά  σχεδόν  το  ½  του  
πληθυσμού,  και  έχει  υψηλότερο  μέσο  δηλωθέν  εισόδημα  από  το  μέσο  του  Δήμου  (108%).  Η  

Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 80

Η ΖΠ Α καταλαμβάνει μικρότερο τμή-
μα της έκτασης του Δήμου (42%) αλλά
σχεδόν το ½ του πληθυσμού, και έχει
υψηλότερο μέσο δηλωθέν εισόδημα
από το μέσο του Δήμου (108%). Η ΖΠ
Β καταλαμβάνει μεγαλύτερο τμήμα
της έκτασης του Δήμου (58%) αλλά πε-
ριλαμβάνει επίσης περίπου το ½ του
πληθυσμού, ενώ το δηλωθέν εισόδημα
σε αυτήν είναι χαμηλότερο του μέσου
του Δήμου (91%). Τα στοιχεία αυτά δι-
αφοροποιούν τη φυσιογνωμία των δύο
περιοχών, αλλά αυτό προκύπτει και
από άλλους παράγοντες που δεν εμφα-
νίζονται στον πιο πάνω πίνακα, όπως η
θέση στο χώρο, η οικονομική βάση, ο
αστικός εξοπλισμός κλπ. Μια βασική
τέτοια διαφοροποίηση είναι ότι η ΖΠ
Α καταλαμβάνει το σαφώς μεγαλύτερο
τμήμα του θαλάσσιου μετώπου, ενώ η
ΖΠ Β σαφώς μικρότερο και επιπλέον
πλήρως ενταγμένο στη Λιμενική ζώνη.
Οι ειδικοί θύλακες θα προσδιοριστούν
αναλυτικά και με ακρίβεια στο επόμε-
νο στάδιο, σε συνδυασμό με τον προσ-
διορισμό των δράσεων του ΣΟΑΠ. Σε
μια προκαταρκτική προσέγγιση, πά-
ντως, θα περιλαμβάνονται (και) οι εξής
περιπτώσεις:
• Διεπαφή «λιμάνι-πόλη» (Ακτή Πο-
σειδώνος-Ακτή Μιαούλη). Η διεπα-
φή έχει προφανή στρατηγική ση-
μασία, ενώ παράλληλα λειτουργεί
σήμερα περισσότερο ως τομή-φραγ-
μός παρά ως μέτωπο αμοιβαίας
ώσμωσης.
• Περιοχή της «Πύλης του Πειραιά».
Ανάκτηση του ίχνους του σημείου
συνάντησης της ζώνης των Μακρών
Τειχών με το Τείχος του αθηναϊκού
επινείου, και ταυτόχρονα της συμ-
βολής των συγχρόνων πολιτιστικών
αξόνων Οδ. Πειραιώς και Λ. Συγγρού
(μέσω της Λ. Ποσειδώνος).
• Μικρολίμανο. Στην περιοχή έχουν
εντοπιστεί διάφορα συγκεντρωμένα
πρόβλημα, και υπάρχει σχετική πρό-
ταση από υπηρεσίες του Δήμου.
• Τρίγωνο Φίλωνος-Γούναρη-Ακτή
Μιαούλη (Ιπποδάμειος Αγορά). Πε-
ριοχή που έχει απωλέσει μερικώς
τον παλαιό κεντρικό ρόλο της, και
παρουσιάζει μεγάλες λανθάνουσες
δυνατότητες. Έχει προταθεί και από
υπηρεσίες του Δήμου.
• Θύλακας πολλαπλών προβλημάτων
στο τμήμα του ΤΚ 18540 που ανήκει
στην 4η ΔΚ.
• Θύλακας πολλαπλών προβλημάτων
στον ΤΚ 18543 που ανήκει στην 4η
και την 5η ΔΚ.
Χρονοδιάγραμμα
Η μελέτη του ΣΟΑΠ του Δήμου Πει-
ραιά έχει αρχίσει να εκπονείται στις
14.7.2015. Σύμφωνα με τη σχετική
σύμβαση, προβλέπονται τα εξής πέντε
βήματα (που αντιστοιχούν κατά βάση
στα προβλεπόμενα από τις επίσημες
προδιαγραφές των ΣΟΑΠ στάδια που
πρέπει να ακολουθήσουν):
Βήμα 1: Πρωτογενή και δευτερογενή
στοιχεία και ανάλυσή τους
Βήμα 2: Έκθεση πορισμάτων
Βήμα 3: Πρόταση στρατηγικής παρεμ-
βάσεων.
Βήμα 4: Πρόγραμμα δράσεων [εξειδί-
κευση της στρατηγικής παρεμβάσεων].
Βήμα 5: Κωδικοποίηση της δημόσιας
διαβούλευσης επί του Προγράμματος
δράσεων.
Βήμα 6: Σχέδιο Κοινής Υπουργικής
Απόφασης για την έγκριση του ΣΟΑΠ.
Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 81
Μέχρι σήμερα, έχουν εκπονηθεί και
υποβληθεί τα βήματα 1, 2 και 3. Το
χρονοδιάγραμμα για τα επόμενα βήμα-
τα έχει ως εξής:
Βήμα 4: θα ολοκληρωθεί την 14.11.2015
Η δημόσια διαβούλευση επί του βή-
ματος 4 εκτιμάται ότι θα διενεργηθεί
στην περίοδο 15-25.11.2015
Βήμα 5: θα ολοκληρωθεί την 5.12.2015
Βήμα 6: θα ολοκληρωθεί την 15.12.2015
Ο χρόνος που θα απαιτηθεί για την
υπογραφή της εγκριτικής ΚΥΑ του
ΣΟΑΠ δεν μπορεί να προσδιοριστεί με
ακρίβεια, αλλά εκτιμάται ότι στα μέσα
Μαρτίου 2016 είναι δυνατόν να έχει
ολοκληρωθεί όλη η διαδικασία και να
έχει εκδοθεί η ΚΥΑ.
Πρώτα ευρήματα • Είναι ταυτόχρονα κοινωνική, ανα-
Με βάση τις επεξεργασίες που έχουν
γίνει στο πλαίσιο της εκπόνησης των
τριών πρώτων παραδοτέων, καθίστα-
ται σαφές ότι η περιοχή του Δήμου
Πειραιά βρίσκεται συνολικά σε πολυ-
διάστατη κρίση. Υπάρχουν, κατά πε-
ρίπτωση σημαντικές, θεματικές και
γεωγραφικές, αποχρώσεις, αλλά η
βασική διαπίστωση παραμένει ισχυρή
για το σύνολο του Δήμου. Ενδείξεις
έναρξης κάποιας ουσιαστικής ανάκαμ-
ψης δεν εντοπίστηκαν ‒οι υπαρκτές
αμυντικές δράσεις δεν ισοδυναμούν
με έξοδο από το πρόβλημα αλλά με
μείωση των συνεπειών του. Εντοπί-
στηκαν ωστόσο ισχυρά (αναξιοποίητα
ή μη αξιοποιημένα επαρκώς) συγκρι-
τικά πλεονεκτήματα στο Δήμο, ορισμέ-
να σημαντικά στοιχεία στην ευρύτερη
Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 82
περιοχή που μπορούν να ενταχθούν σε
μια εξωστρεφή στρατηγική (υπό προ-
ϋποθέσεις, με την έννοια ότι για αυτά
δεν αρκεί η βούληση του Δήμου), και
ευκαιρίες στο προγραμματικό πλαίσιο
και το θεσμικό πεδίο.
Η κρίση του Δήμου Πειραιά έχει τα
εξής χαρακτηριστικά
• Σε ορισμένες πτυχές της (πολεοδο-
μικές, περιβαλλοντικές, συγκοινω-
νιακές, επιμέρους συνιστώσες της
οικονομικής βάσης) έχει διαχρονικό
χαρακτήρα. Ωστόσο, η σε εξέλιξη
εθνική κρίση έχει επιδεινώσει πολύ
σημαντικά τα προβλήματα του Πει-
ραιά και προσέθεσε και νέες πτυχές
(κυρίως στο κοινωνικό πεδίο).
πτυξιακή, πολεοδομική και περι-
βαλλοντική. Οι διαστάσεις αυτές
αλληλοενισχύονται δημιουργώντας
αλυσίδες προβληματικότητας, και
οδηγώντας σε εντεινόμενη απώλεια
συνοχής, κοινωνικής αλλά και χωρι-
κής, και σε ακόμα μεγαλύτερες από
ό,τι στο παρελθόν δυσκολίες ανάτα-
ξης.
• Στα δύο αυτά γενικότερα χαρακτηρι-
στικά, που τείνουν να υπάρχουν σε
κάποιο βαθμό και σε ορισμένες άλ-
λες προβληματικές αστικές περιοχές
της χώρας, προστίθενται κάποια ει-
δικότερα χαρακτηριστικά της κρίσης
του (Δήμου του) Πειραιά:
• Η κρίση έχει ισχυρές υπερτοπικές
αναφορές. Ο Δήμος Πειραιάς απο-
τελεί μείζον στοιχείο της Μητροπο-
λιτικής Περιοχής της Αθήνας-Αττι-
κής, και επηρεάζεται προφανώς από
προβλήματα που δημιουργούνται
πρωτογενώς εκτός αυτού ή σε ευ-
ρύτερο χωρικό επίπεδο (χαρακτη-
ριστικό παράδειγμα είναι η βαριά
διαμπερής κυκλοφορία). Παράλλη-
λα, τα προβλήματα του Δήμου έχουν
επιπτώσεις στο σύνολο της Μητρο-
πολιτικής Περιοχής, λόγω του ρόλου
ως βασικού κέντρου και πόλου: μια
μητροπολιτική περιοχή δεν μπορεί
να λειτουργεί αποτελεσματικά χωρίς
ένα ισχυρό, λειτουργικό και δυνα-
μικό κέντρο. Οι συνέπειες αυτές της
κατάστασης αποκτούν και εθνικές
διαστάσεις, λόγω του βάρους της
Αθήνας-Αττικής στη χώρα αλλά και
του ειδικού ρόλου του λιμανιού του
Πειραιά ως κύριας διεθνούς πύλης.
Επιπλέον, οι αλληλεπιδράσεις και
συνέχεια του Δήμου με τις όμορες
περιοχές, σε επίπεδο οικιστικού και
παραγωγικού ιστού, μεταφέρουν το
ζήτημα (με τις αρνητικές συνέπειες
αλλά και τις δυνατότητες που συν-
δέονται με αυτό) και σε χαμηλότερο
γεωγραφικά αλλά διαδημοτικό επί-
πεδο. Με αυτή την έννοια, η κρίση
του Δήμου Πειραιά γίνεται και κρίση
του ευρύτερου Πειραιά, της Μητρο-
πολιτικής Αττικής και της χώρας.
• Πρόκειται ταυτόχρονα για πρόβλημα
ελλείμματος υποδομών (συμβατικών
και καινοτομικών) και διαχείρισης
των υπαρχουσών υποδομών και του
αστικού χώρου συνολικά. Το γεγο-
νός αυτό οδηγεί στο συμπέρασμα ότι
οι λύσεις απαιτούν και σημαντικούς
χρηματικούς πόρους και μεγάλη
βελτίωση της θεσμικής ικανότητας
των εμπλεκόμενων φορέων (για το
τελευταίο σημείο, βλ. και πιο κάτω).
• Πολλά προβλήματα είναι «οριζόντια»
με την έννοια ότι διαχέονται στο σύ-
νολο ή σε μεγάλο τμήμα της εδαφι-
κής περιοχής του Δήμου, υπάρχουν
ωστόσο και ζητήματα με ισχυρή
γεωγραφική διάσταση, δύο ειδών:
θύλακες με σύνθετες αδυναμίες, και
ειδικές περιοχές με ισχυρό δυνα-
μικό (λανθάνον ή διαφεύγον από το
Δήμο και μετατοπιζόμενο στον ευ-
ρύτερο χώρο‒χαρακτηριστικό παρά-
δειγμα η κρουαζιέρα και οι σχετικές
υποδομές).
• Καθοριστική παράμετρος για την
όποια μελλοντική στρατηγική εί-
ναι ότι το υφιστάμενο θεσμικό και
διοικητικό πλαίσιο στη χώρα συ-
νεπάγεται την εμπλοκή μεγάλου
αριθμού φορέων, τόσο σε επίπεδο
στρατηγικού σχεδιασμού όσο και σε
επιχειρησιακό. Το χαρακτηριστικό
αυτό συνδέεται με τη διάσταση με-
ταξύ ρόλου/αρμοδιοτήτων/θεσμικών
δυνατοτήτων/πόρων των Δήμων, και
στην περίπτωση του Πειραιά οξύνε-
ται από το ότι πολλά προβλήματα ή
ζητήματα υπερβαίνουν, όπως σημει-
ώθηκε πιο πάνω, τα όρια της εδαφι-
κής περιοχής του Δήμου Πειραιά. Τα
χαρακτηριστικά αυτά θέτουν, ταυ-
τόχρονα, το θέμα της αναδιάρθρω-
σης των δημοτικών αρμοδιοτήτων
και την ανάγκη, σε κάθε περίπτωση
(ακόμα και αν υπάρξουν σταδιακά
θετικές εξελίξεις στο προηγούμενο
σημείο) και με δεδομένο τον επείγο-
ντα χαρακτήρα πολλών ζητημάτων,
τον κρίσιμο ρόλο του συντονιστικού
μηχανισμού που θα εφαρμόσει τη
στρατηγική.
• Τέλος, σημειώνεται ότι δεν υπήρξε
κατά τα προηγούμενα χρόνια συ-
στηματική προσπάθεια αντιμετώ-
πισης της κρίσης του Πειραιά από
την πολιτεία, όπως συνέβη‒ αν και
χωρίς ουσιαστικά αποτελέσματα ‒για
το Κέντρο της Αθήνας. Ωστόσο, τα
διδάγματα από τις αποτυχίες στην
τελευταία μπορούν να αξιοποιηθούν
και στην παρούσα περίπτωση, μετα-
ξύ των οποίων η ανάγκη: αποφυγής
μονοδιάστατων παρεμβάσεων ‒πχ.
μόνο «αστικής σύνθεσης»‒, διαχρο-
νικής και συνεχούς προσπάθειας,
διαμόρφωσης προτεραιοτήτων, αμ-
φίδρομης σχέσης μεταξύ στρατη-
γικού και επιχειρησιακού σκέλους,
συντονισμού και κρίσιμης σημασίας
ενός αρμόδιου φορέα για τη στρατη-
γική,
• Δεν υπάρχουν, τέλος, ενδείξεις κά-
ποιας ενδογενούς/μέσω της αγοράς
ανάκαμψης στο Δήμο. Ορισμένα
θετικά στοιχεία, τόσο σε επίπεδο
πολιτικών όσο και αγοράς υπάρ-
χουν, αλλά όχι συνολική ανάκαμψη.
Ουσιαστικά, η κρίση επιδεινώνεται,
και καθιστά την ανάγκη παρέμβασης
επείγουσα.
Μια σύνοψη των πιο πάνω βασικών
συμπερασμάτων της ανάλυσης περι-
λαμβάνει τα εξής:
• δύο χρονικές συνιστώσες: μακρο-
χρόνια, πρόσφατη (κρίση)
• κρίση σε πολλά πεδία (πολυδιάστα-
τη) που αλληλεπιδρούν
• ισχυρές αμφίδρομες υπερτοπικές
αναφορές
• πρόβλημα πόρων και διαχείρισης
• η κρίση συνεχίζεται
• αποφυγή αδυναμιών παλαιότερων
ανάλογων προσπαθειών (σε άλλες
περιοχές)-ανάγκη συνέχειας και
συντονισμού
• επείγον χαρακτήρας και ανάγκη
άμεσης παρέμβασης
Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 83
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ
ΕΡΓΑ ΟΧΕ:
Τα Προτεινόμενα έργα
της ΟΧΕ του Δήμου
Πειαιά
Στην παρούσα ενότητα παρουσιάζονται
συνοπτικά «Ομάδες Προτεινόμενων
Παρεμβάσεων» (Ο.Π.Π.) στο πλαίσιο
της ΟΧΕ.
Η «ομαδοποίηση» αυτή έχει προκύψει
από αναλυτικές Δράσεις και Έργα που
έχουν συγκεντρωθεί, επεξεργασθεί
και ιεραρχηθεί με «σύστημα κριτηρί-
ων», όπως
• η συνεκτικότητα σε σχέση με την
στρατηγική της ΟΧΕ,
• η συμβολή τους στον γενικότερο
αναπτυξιακό σχεδιασμό του Πειραιά,
• η συμπληρωματικότητά τους με το
ΣΟΑΠ,
• η επιλεξιμότητά τους σε σχέση με τις
κατευθύνσεις του ΕΣΠΑ 2014-2020
και, ειδικότερα, με συγκεκριμένες
Επενδυτικές Προτεραιότητες του
ΠΕΠ Αττικής 2014-2020, αλλά και
των λοιπών «ΤΟΜΕΑΚΏΝ» Επιχειρη-
σιακών Προγραμμάτων,
• η λειτουργική ολοκλήρωσή τους
μέσα στο χρονοδιάγραμμα της Π.Π.
2014-2020,
• η συμπληρωματικότητά τους με άλ-
λες εθνικές, τομεακές και περιφε-
ρειακές στρατηγικές,
Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 84
• η στοχευμένη κινητοποίηση / μό-
χλευση ιδιωτικών πόρων,
• η ισόρροπη χωροθέτησή τους στις
προτεινόμενες «Αστικές Λειτουρ-
γικές Περιοχές» της Ο.Χ.Ε., λαμβα-
νομένων υπόψη και των δράσεων
«οριζόντιου» ή/και «υπεροπτικού»
χαρακτήρα,
• οι αναμενόμενες επιπτώσεις στο
αναπτυξιακό και κοινωνικό γίγνε-
σθαι της Πόλης του Πειραιά, αλλά
και στον ευρύτερο «ζωτικό χώρο»
του Πειραιά.
Το «σύστημα κριτηρίων» θα συμπλη-
ρωθεί με κριτήρια που θα προκύψουν
από την Πρόσκληση της ΕΔΑ του ΠΕΠ
Αττικής, ώστε να συγκεκριμενοποιη-
θεί και να αποσαφηνισθεί το περιε-
χόμενο της Ο.Χ.Ε. του Δήμου Πειραιά
με αναλυτικό κατάλογο Έργων, λαμ-
βανομένης υπόψη της «μήτρας» των
Επενδυτικών Προτεραιοτήτων και του
«μίγματος» χρηματοδότησης της Ο.Χ.Ε.
Ειδικότερα, οι «Ομάδες Προτεινόμε-
νων Παρεμβάσεων» κωδικοποιούνται
σε δεκαπέντε (15) και έχουν ως εξής:
1. Αστική Αναζωογόνηση και Ενίσχυση
της Αναπτυξιακής Δυναμικής στην
«Αστική Λειτουργική Περιοχή 1»
(ΑΛΕ-1) της ΟΧΕ του Δήμου Πειραιά
2. Αστική Αναζωογόνηση, Αντιμετώ-
πιση Διαρθρωτικών Αδυναμιών και
Αναστροφή της Υποβάθμισης στην
«Αστική Λειτουργική Περιοχή 2»
(ΑΛΕ-2) της ΟΧΕ του Δήμου Πειραιά
3. Αντιπλημμυρική Προστασία και Άμ-
βλυνση των Επιπτώσεων της Κλιμα-
τικής Αλλαγής (οριζόντια παρέμβα-
ση)
4. Πειραιάς – «Έξυπνη Πόλη» Ι: Έξυ-
πνη και Φιλική Διακυβέρνηση - Κοι-
νωνική Μόχλευση, Διαβούλευση και
Λογοδοσία των Τοπικών Αναπτυξια-
κών και Κοινωνικών Πολιτικών
5. Πειραιάς – «Έξυπνη Πόλη» ΙΙ: Έξυ-
πνη και Βιώσιμη Κινητικότητα, Δια-
χείριση Κυκλοφοριακών Ροών
6. Πειραιάς – «Έξυπνη Πόλη» ΙΙΙ: Έξυ-
πνη και Βιώσιμη Διαχείριση Τοπικών
Περιβαλλοντικών και Ενεργειακών
Πόρων (συνδυασμός με Έργα «Πει-
ραιάς - ECO CITY»)
7. Πειραιάς – «Έξυπνη Πόλη» ΙV: Έξυ-
πνη και Βιώσιμη Διαχείριση Τουρι-
στικών Ροών και Ηλεκτρονική Προ-
βολή
8. Πειραιάς – «Έξυπνη Πόλη» V: Έξυ-
πνη Διαβίωση και Ποιότητα Ζωής
9. Πειραιάς – «Έξυπνη Πόλη» VI: Κοι-
νωνικά Δίκτυα Προστασίας και Ενδυ-
νάμωσης των Πολιτών: Έξυπνες και
Στοχευμένες Κοινωνικές Υπηρεσίες
και Παροχές μέσα από ένα ενιαίο
Δίκτυο Κοινωνικών Δομών – Προώ-
θηση της Κοινωνικής Καινοτομίας
10. Πειραιάς – «Έξυπνη Πόλη» VΙΙ:
Έξυπνη Τοπική Οικονομία, Καινοτο-
μία και Επιχειρηματικότητα
11. Προώθηση στην Απασχόληση και
στην Επιχειρηματικότητα – Δημι-
ουργία Νέων Θέσεων Απασχόλησης
– Στήριξη της Σύζευξης μεταξύ εκ-
παίδευσης και αγοράς εργασίας
12. Προορισμός «Πειραιάς»: Ολοκλη-
ρωμένο Σχέδιο Τουριστικής Ανά-
πτυξης, Προβολής και Προώθησης
του Πειραιά - Διαχείριση του Πει-
ραιά διεθνώς ως αναγνωρίσιμου
τουριστικού, πολιτιστικού και επι-
χειρηματικού προορισμού (DMS)
13. Τοπική Κοινωνική Πολιτική Αντιμε-
τώπισης της Φτώχειας, Προώθησης
της Κοινωνικής Συνοχής και Ενί-
σχυσης της Δια βίου Μάθησης
14. «Κόμβος Αλληλεγγύης»: Πιλοτικό /
Πρότυπο, Δυναμικό, Καινοτόμο Κέ-
ντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης και
Προσφοράς για την υποστήριξη και
ανακούφιση των κοινωνικά ευάλω-
των ομάδων στο Δήμο Πειραιά
15. Πειραιάς «Προς μια τοπική κοινω-
νία μηδενικών αποβλήτων»
Οι επιμέρους Δράσεις και τα Έργα που
εντάσσονται στις Ο.Π.Π. έχουν προκύ-
ψει αφενός από σχετική ανοιχτή δια-
βούλευση και αφετέρου, από προτά-
σεις που έχουν συγκεντρωθεί από τις
Υπηρεσίες του Δήμου και άλλων Φο-
ρέων και Υπηρεσιών, οι οποίοι σχεδι-
άζουν, προγραμματίζουν και εκτελούν
έργα μείζονος ή ιδιαίτερης σημασίας
στην Πόλη του Πειραιά.
Στον Πίνακα 1 φαίνονται αναλυτικά οι
Ο.Π.Π. της ΟΧΕ του Δήμου Πειραιά με
ενδεικτική αναφορά σε αντίστοιχες
Δράσεις και Έργα.
Στον Πίνακα 2 οι Ο.Π.Π. «συσχετίζο-
νται» με ενδεικτικό προϋπολογισμό
και πηγές χρηματοδότησης (Δημόσιοι
και Ιδιωτικοί Πόροι). Η δημόσια χρη-
ματοδότηση συνδέεται με τα Επιχειρη-
σιακά Προγράμματα (Ε.Π.) του ΕΣΠΑ
2014-2020 από τα οποία επιδιώκεται η
χρηματοδότηση των Παρεμβάσεων, με
γνώμονα τα διαθέσιμα ΕΔΕΤ ανά Ε.Π.
Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 85
 Πίνακας
 1:
 ΟΜΑΔΕΣ
 ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ
 Ο.Χ.Ε.
 ΔΗΜΟΥ
 ΠΕΙΡΑΙΑ
 

Προτεινόμενες  «Ομάδες  
Περιγραφή  -­‐  Σχόλια  
Παρεμβάσεων»  
• Ανάπλαση   Παραλιακού   Μετώπου   Πειραϊκής   και   Ανάδειξη   Θεμιστόκλειου   Τείχους,   Ακτής   Μιαούλη,   Ακτής   Τζελέπη   και   Ακτής
Κονδύλη  και  Παραλιακού  Μετώπου  Μικρολίμανου  
• Διαμόρφωση   Πεζοδρομίων   και   Δημιουργία   Τουριστικής,   Πολιτιστικής,   Πράσινης   Διαδρομής   στην   Οδό   Κλεισόβης,   Μαρίας
Χατζηκυριακού,  Λεωφ.  Χατζηκυριακού,  Ηρώων  Πολυτεχνείου
• Αναζωογόνηση  Πλατείας  Καρπάθου,  Πλατεία  Σερφιώτη,  Πλατεία  Νίκης,  χώρος  γύρω  από  το  Λιοντάρι  του  Πειραιά
• Ανάδειξη   «Κεντρικής»   Τουριστικής   &   Εμπορικής   Διαδρομής   -­‐   Δρόμοι   Ήπιας   Κυκλοφορίας   Οδός   Χ.   Τρικούπη,   Οδός   Φιλελλήνων,
ας  
Οδός  Μπουμπουλίνας,  Οδός  2 Μεραρχίας  (από  Ηρώων  Πολυτεχνείου  μέχρι  ακτή  Μουτσοπούλου).
• Ανάπλαση  Πλαζ  Φρεαττύδας  και  Βοτσαλάκια
• Αναβάθμιση  και  ανάδειξη  Αρχαιολογικού  και  Ναυτικού  Μουσείου  Πειραιά
• Βιοκλιματική  Ανάπλαση  Υπαίθριας  Αγοράς  πέριξ  Πύργου
• Αναζωογόνηση  Κήπων  Τερψιθέας
• Αξιοποίηση  και  Ανάπλαση  Προφήτη  Ηλία
Αστική  Αναζωογόνηση  και  
• Ανάπλαση  Οδού  Αλιπέδου  και  Πέριξ  Δρόμων
Ενίσχυση  της  Αναπτυξιακής  
• Αναβάθμιση  Οδού  Σωτήρος
Δυναμικής  στην  «Αστική  
• Πεζοδρόμηση  οδός  Σκουζέ
Λειτουργική  Περιοχή  1»  (ΑΛΕ-­‐
1)  της  ΟΧΕ  του  Δήμου  Πειραιά • Αξιοποίηση  του  «ΠΥΡΓΟΥ»  του  Πειραιά  ως  Διεθνούς  Επιχειρηματικού  Κέντρου  (ΣΔΙΤ/Σύμβαση  Παραχώρηση/Πακέτο  Juncker  )
• Αντιμετώπιση   του   ελλείμματος   των   χώρων   στάθμευσης   σε   μέσο   /   μάκρο   -­‐πρόθεσμο   χρονικό   ορίζοντα:   Δημιουργία   Υπόγειων
Χώρων  Στάθμευσης  Αυτοκινήτων  στις  Πλατείες  Φρεαττύδας  και  Σερφιώτη  και  στους  Κήπους  Τερψιθέας  (ΣΔΙΤ)
• Αντιμετώπιση  του  ελλείμματος  των  χώρων  στάθμευσης  σε  βραχυ  /  μέσο  -­‐πρόθεσμο  χρονικό  ορίζοντα:  Δημιουργία  Περιφερειακών  
Χώρων   Στάθμευσης   Αυτοκινήτων   και   σύνδεσή   τους   με   το   κέντρο   της   Πόλης   (σε   συνέργια   με   δράσεις   βιώσιμης   αστικής
κινητικότητας  
• Ανάπλαση  και  αξιοποίηση  του  περιβάλλοντος  χώρου  του  ΣΕΦ
• Ανάπλαση,  Λειτουργική  και  Ενεργειακή  Αναβάθμιση  της  οδού  Πειραιώς  και  διευθέτηση  παροδίων    χρήσεων
• Απαλλοτρίωση  χώρου  Πλατείας  μεταξύ  των  οδών  Αλ.  Παπαναστασίου  –  Κωνσταντινίδη  –  Λασηθίου  –  Σχιστής  (Πράσινο  Ταμείο)
• Αναβάθμιση  Υπόγειας  Διάβασης  ΣΕΦ  –  Ηλεκτρικού
• Ανάπλαση  σε  Πράσινο  χώρο,  το  Χώρο  Στάθμευσης  στον  Ιστιοπλοϊκό  
• Δημιουργία  Κτιρίου  Στάθμευσης  με  Πάρκο  στην  Βίλα  Ζαχαρίου
• ΒΙΛΑ   ΖΑΧΑΡΙΟΥ   -­‐   Κέντρο   Πολιτισμού   (στο   πλαίσιο   της   υποψηφιότητας   του   Πειραιά   ως   «Πολιτιστικής   Πρωτεύουσας»   της

Προτεινόμενες  «Ομάδες  
Περιγραφή  -­‐  Σχόλια  
Παρεμβάσεων»  
Ευρώπης).  

• Εμπορική  Διαδρομή  :  Πλατεία  Δωδεκανήσου,  Πεζόδρομος  Χίου,  Πλατεία  Α.  Παπανδρέου,  οδός  Αγ.  Ελευθερίου
• Δημιουργία  πάρκου  αναψυχής  και  άθλησης  στο  πρώην  Εργοστάσιο  Μύλων  ΜΟΙΡΑ  (Πράσινο  Ταμείο)
• Υπερτοπικό  Κέντρο  Αναψυχής  και  Άθλησης  στο  Πρώην  Στρατόπεδο  Σακελιώνα
• Δημιουργία   Γραμμικού   Πάρκου   και   ποδηλατοδρόμου   τις   Ανενεργές   Γραμμές   ΟΣΕ   Λεύκας   -­‐   Αγ.   Διονυσίου   με   συμπληρωματική  
Αστική  Αναζωογόνηση,  
αξιοποίηση  των  γραμμών  του  πρώην  Τραμ
Αντιμετώπιση  Διαρθρωτικών  
• Ανάπλαση  /  Αναζωογόνηση  «ζωτικού  χώρου»    του  Θεμιστόκλειου  Σταδίου
Αδυναμιών  και  Αναστροφή  
• Ανάπλαση  Πλατείας  Θεμιστοκλή
της  Υποβάθμισης  στην  
«Αστική  Λειτουργική  Περιοχή   • Πρότυποι  Δρόμοι  Πρασίνου  (5ο  ΔΔ)  για  την  αύξηση  των  πράσινων  ελευθέρων  χώρων
2»  (ΑΛΕ-­‐2)  της  ΟΧΕ  του  Δήμου   • Υποδομές   Εξυπηρέτησης   και   Προώθησης   της   Επιχειρηματικότητας   (Προθερμοκοιτίδα   και   Θερμοκοιτίδα   νέων   και   νεοφυών  
Πειραιά   Επιχειρήσεων,  (Αξιοποίηση  ακινήτου  «ΠΕΡΔΙΚΗ»  (Ρετσίνα  45-­‐47)
• Βελτίωση   της   βατότητας   και   της   οδικής   ασφάλειας   Οδικού   Δικτύου   Δήμου   Πειραιά   για   την   Αξιοποίηση   των   Παρεμβάσεων
Ολοκληρωμένης   Αστικής   Ανάπλασης   και   τη   διασφάλιση   της   διαλειτουργικότητας   με   τις   παρεμβάσεις   αστικής   αναζωογόνησης   της  
ΟΧΕ  στην  ΑΛΕ-­‐2  

Αντιπλημμυρική  Προστασία  
και  Άμβλυνση  των   • Αποκατάσταση  δικτύου  ομβρίων  Δήμου  Πειραιά
Επιπτώσεων  της  Κλιματικής   • Κατασκευή  και  Ολοκλήρωση  Δικτύου  Ομβρίων  Υδάτων  Παραλιμένιου  Μετώπου  Πειραιά
Αλλαγής   • Ενεργειακή  Αναβάθμιση  Σχολικών  Μονάδων  Δήμου  Πειραιά  &  Δράσεις  Ενημέρωσης  Μαθητών
(οριζόντια    παρέμβαση)  
• Piraeus  e-­‐City  Forum:  Πλατφόρμα  Συμμετοχής  των  Πολιτών  και  των  Κοινωνικών  και  Επαγγελματικών  Εταίρων  στα  τοπικά  δρώμενα
Πειραιάς  –  «Έξυπνη  Πόλη»  Ι:  
• Piraeus   e-­‐City   Governance:   Πλατφόρμα   Συνολικής   Διακυβέρνησης   της   Πόλης   του   Πειραιά,   Διαχείρισης   των   τοπικών   αστικών  
Έξυπνη  και  Φιλική  
πόρων  και  παροχής  ηλεκτρονικών  υπηρεσιών  προς  πολίτες  και  επιχειρήσεις  –  Αξιοποίηση  ΣΥΖΕΥΞΙΣ  ΙΙ
Διακυβέρνηση  -­‐    Κοινωνική  
• Έξυπνη   Πλατφόρμα   Στρατηγικών   Αποφάσεων   και   Διαλειτουργικότητας   των   διαβαθμιδικών   και   δι-­‐υπηρεσιακών   Συστημάτων
Μόχλευση,  Διαβούλευση  και  
Διαχείρισης  των  Αστικών  Πόρων  και  Λειτουργιών  του  Πειραιά
Λογοδοσία  
• Εφαρμογές  apps  mobile  αιτημάτων  και  διαχείρισης  αιτημάτων,  παραπόνων  κ.λπ.  πολιτών  σε  σχέση  με  τις  λειτουργίες  της  Πόλης
των  Τοπικών  Αναπτυξιακών  και  
του  Πειραιά
Κοινωνικών  
Πολιτικών   • Έξυπνο   Σύστημα   Τηλεματικής   Διαχείρισης   Στόλου   Καθαριότητας   (Σύστημα   Αναγνώρισης   μέσων   Προσωρινής   Αποθήκευσης,
Ζύγισης  Αποβλήτων,  βελτιστοποίησης  δρομολογίων  και  διαχείρισης  κλπ.)  

Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 86

 Προτεινόμενες  «Ομάδες  
Περιγραφή  -­‐  Σχόλια  
Παρεμβάσεων»  
• Πιλοτικές  Υπηρεσίες  Τηλεματικών  Εφαρμογών  για  την  υποστήριξη  των  καθημερινών  κυκλοφοριακών,  εμπορικών  και  ανθρώπινων
ροών  στην  Πόλη  του  Πειραιά  
• Piraeus  e-­‐city  Culture  Recourses  Management  (The  “PCRM’  Project):  Ενιαία  Πλατφόρμα  καταγραφής,  κωδικοποίησης,  πρόσβασης,
διαχείρισης  και  αξιοποίησης  των  πολιτιστικών,  ιστορικών    και  πολιτισμικών  πόρων  της  Πόλης  του  Πειραιά
• Εγκαθίδρυση  βιώσιμου,  ασφαλούς  και  φιλικού  συστήματος  μεταφοράς:
• Διασφάλιση  διαλειτουργικότητας  τοπικών  ΜΜΜ  (τραμ,  λεωφορεία,  Μετρό)
• Διάδοση   μη-­‐μηχανοκίνητων   επιλογών   μετακινήσεων   (ποδηλατόδρομοι,   διαδρομές,   στάσεις,   διαχείριση   δημοτικού   στόλου  
ποδηλάτων  κ.λπ.)
Πειραιάς  –  «Έξυπνη  Πόλη»  ΙΙ:  
• Έξυπνη  Διαχείριση  της  Κυκλοφορίας  και  των  συστημάτων  αποθήκευσης,  μεταφοράς  και  διαχείρισης  προϊόντων  (logistics)
Έξυπνη  και  Βιώσιμη  
• Πιλοτικές  Δράσεις  διαχείρισης  εμπορευματικών  ροών  λιανικής  σε  πεζοδρομημένες  ζώνες  και  διαδρομές  (city  logistics)  της  Πόλης
Κινητικότητα,  Διαχείριση  
Κυκλοφοριακών  Ροών    
• Αποκεντρωμένα  –  περιαστικά  parking  και  σύνδεσή  τους  με  το  εμπορικό  –διοικητικό  –  πολιτιστικό  κέντρο  της  Πόλης  με  ηλεκτρικά
λεωφορεία  
• Σύνδεση  «τουριστικών  –  πολιτιστικών  -­‐  πράσινων»  διαδρομών  που  δημιουργούνται  στο  πλαίσιο  της  αστικής  αναζωογόνησης  της
Πόλης  του  Πειραιά:  4  ηλεκτρικά  και  8  ντήζελ  λεωφορεία  σύγχρονης  τεχνολογίας)    2.800.000)

• Έξυπνη  διαχείριση  των  αστικών  ενεργειακών  πόρων

• Έξυπνη  διαχείριση  του  Δημοτικού  Δικτύου  Οδοφωτισμού  (ΔΔΟ)  και  Ανάπτυξη  Συστήματος  Τηλεματικής  Διαχείρισης  του  Δικτύου  
Πειραιάς  –  «Έξυπνη  Πόλη»  ΙΙΙ:   (μόχλευση  ιδιωτικών  πόρων)  –  Πλήρης  ανάπτυξη  δικτύου  αισθητήρων  και  «έξυπνων»  εφαρμογών  τηλεματικής  στο  ΔΔΟ
Έξυπνη  και  Βιώσιμη  Διαχείριση   • Εφαρμογές  ενεργειακής  αποδοτικότητας  και  εξοικονόμησης  σε  κτιριακές  και  άλλες  εγκαταστάσεις  του  Δήμου
Τοπικών  Περιβαλλοντικών  και   • Πράσινες  Υποδομές  και  Κτίρια  (δημόσια)
Ενεργειακών  Πόρων   • Πράσινες  Υποδομές  και  Κτίρια  (ιδιωτικά)
(συνδυασμός  με  Έργα   • Πιλοτικοί  σταθμοί  Φόρτισης  Ηλεκτρικών  Αυτοκινήτων  (ΙΧ)
«Πειραιάς  -­‐  ECO  CITY»)   • Πιλοτικές   «Έξυπνες   Γειτονιές»   (στοχευμένες   εφαρμογές   «μίγματος»   παρεμβάσεων   για   την   αναβάθμιση   της   ποιότητας   ζωής   των
πολιτών   σε   τοπικό   επίπεδο,   διάχυσης   της   ανάπτυξης   και   καλλιέργειας   της   κινητοποίησης   και   συμμετοχής   στην   τοπική  
διακυβέρνηση).  

Πειραιάς  –  «Έξυπνη  Πόλη»  ΙV:   • Διασύνδεση  της  Προσέλκυσης  Επισκεπτών  με  τα  «κομβικά»  σημεία  –  Διαχείριση  Ροών  Επισκεπτών  (Smart  Tourism)
Έξυπνη  και  Βιώσιμη  Διαχείριση   • Πιλοτική   Διαχείριση   Ροών   Επισκεπτών   (προσέλκυση,   φυσική   διαχείριση   /   μετακίνηση   /   καθοδήγηση   μέσω   apps,   social   media
Τουριστικών  Ροών  και   κ.λπ.)

Προτεινόμενες  «Ομάδες  
Περιγραφή  -­‐  Σχόλια  
Παρεμβάσεων»  
Ηλεκτρονική  Προβολή     • Piraeus  Reputation  Analysis  &  Endorsement  Network  (the  PRANET  Project)
• Piraeus  Ambassadors  Network  (the  PAN  Project)
• Piraeus  Hot-­‐Spots  &  Events  Local  Network  (the  PISHSEN  Project)
• Piraeus  Accessible,  Routes  &  Localities  (the  PIARL  Project  -­‐  Piraeus  Virtual  Touring  Personal  Options)
• Piraeus  Visitors  Mood  Management  (the  PIVIMM  Project)
• Piraeus  Tourism  e-­‐Partnerships
• Piraeus  Cultural    e-­‐Partnerships
• Piraeus  Entrepreneurship  e-­‐Partnerships

• Έξυπνη  Διαβίωση:  δίκτυα  υπηρεσιών  και  min  υποδομές  (Πλατφόρμες  μικρο-­‐υποδομών  με  οριζόντια  ή  θεματική  διάσταση)
Πειραιάς  –  «Έξυπνη  Πόλη»  V:   • Κοινωνικά  Δίκτυα  (τρόπος  ζωής,    συμπεριφορές,  κατανάλωση  κ.λπ.  με  ενεργοποίηση  και  καθοδήγηση  μέσω  ΤΠΕ  και  Social  Media
Έξυπνη  Διαβίωση  και  Ποιότητα   • Πρόσβαση  των  πολιτών  –και  ιδίως  των  ευπαθών  ομάδων-­‐  σε  τοπικές  υπηρεσίες  ΠΦΥ
Ζωής     • Πολιτιστικές  Πρωτοβουλίες  και  δίκτυα  (καθοδηγούμενα  μέσω  ΤΠΕ)

Πειραιάς  –  «Έξυπνη  Πόλη»  VI:   • Ομογενοποίηση   Τοπικού   Δικτύου   Κοινωνικών   Δομών     (One   stop   shop)   αντιμετώπισης   της   Φτώχειας   και   του   Κοινωνικού
Κοινωνικά  Δίκτυα  Προστασίας   Αποκλεισμού  
και  Ενδυνάμωσης  των  
• Δημιουργία  «Κοινωνικών  Πολύκεντρων»  σε  θύλακες  φτώχειας,  ανεργίας  και  κοινωνικού  αποκλεισμού
Πολιτών:  Έξυπνες  και  
• Εκπαίδευση  –  ευαισθητοποίηση  –  δικτύωση  ειδικού  επιστημονικού  προσωπικού
Στοχευμένες  Κοινωνικές  
• Ενιαία   Πλατφόρμα   και   Μέθοδοι   ταυτοποίησης,   διαμεσολάβησης,   καθοδήγησης   και   παρακολούθησης   κοινωνικών,
Υπηρεσίες  και  Παροχές  μέσα  
ψυχοκοινωνικών  και  λοιπών  υπηρεσιών  σε  ευπαθείς  ομάδες
από  ένα  ενιαίο  Δίκτυο  
• Εμπλουτισμός  του  Δικτύου  των  Κοινωνικών  Δομών  με  τοπικά  «Γραφεία  Διαμεσολάβησης  και  Απασχόλησης»
Κοινωνικών  Δομών  –  
Προώθηση  της  Κοινωνικής   • Ανάπτυξη   Εργαλείων   ταυτοποίησης   και   υποστήριξης   των   Ευπαθών   Ομάδων   (social   inclusion   tool)   καθώς   και   προώθησης   της
Καινοτομίας   απασχολησιμότητας  (job-­‐matching  tool)
• Κοινωνικές  Συμπράξεις  και  Δίκτυα  για  την  Προώθηση  στην  Απασχόληση  (αξιοποίηση  νέου  μοντέλου  ενεργητικών  πολιτικών)
Πειραιάς  –  «Έξυπνη  Πόλη»  VΙΙ:   • Διάδοση   της   ηλεκτρονικής   επιχειρηματικότητας,   ενίσχυση   του   ηλεκτρονικού   εμπορίου,   πρακτικές   βελτίωσης   της
Έξυπνη  Τοπική  Οικονομία,   παραγωγικότητας,  νεωτερικότητας  και  προσαρμοστικότητας  των  τοπικών  Επιχειρήσεων.  
Καινοτομία    και   • Διάδοση  και  ενεργοποίηση  του  ICT,  παροχή  προηγμένων  ή  νέων  υπηρεσιών,  νέων  προϊόντων  και  επιχειρηματικών  μοντέλων  στις  
Επιχειρηματικότητα       τοπικές  ΜΜΕ
• Στήριξη  της  δημιουργίας  στρατηγικών  δικτύων  και  συνεργατικών  μηχανισμών  (clusters-­‐h)  μεταξύ  επιχειρήσεων,  ιδίως  σε  τομείς

Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 87

 Προτεινόμενες  «Ομάδες  
Περιγραφή  -­‐  Σχόλια  
Παρεμβάσεων»  
της  γαλάζιας  οικονομίας,  των  ΤΠΕ,  της  καινοτομίας,  του  πολιτισμού  (CCAs)  και  του  τουρισμού.  
• Θερμοκοιτίδα    δημιουργίας  καινοτόμων  επιχειρηματικών  σχημάτων  με  έμφαση  στη  γαλάζια  οικονομία  (20  επιχειρήσεις  /έτος).
• Maritime  Business  Support  Center  για  την  υποστήριξη  επαγγελματιών  και  επιχειρήσεων  που  δραστηριοποιούνται  στο  κλάδο  της
γαλάζιας  οικονομίας  (πλην  ναυτιλίας)
• Υποστήριξη   νεοφυών   επιχειρήσεων   και   δικτύωσή   τους   για   τη   διαμόρφωση   και   προώθηση   συλλογικών   καινοτομιών   με   έμφαση  
στις  εφαρμογές  των  «έξυπνων  πόλεων»  (Living  labs,  Testbeds  και  Field  Labs)  σε  τεχνολογίες  έξυπνης  και  πράσινης  πόλης,  γαλάζιας
οικονομίας,   Πολιτιστικών   και   Δημιουργικών   Δραστηριοτήτων   (Cultural   and   Creative   Activities   –   CCAs),   τουρισμού,   καθώς   και
κοινωνικής  καινοτομίας.  
• Δημιουργία  και  Στήριξη  «Κοινοτήτων  Καινοτομίας»  (Innovation  Communities).
• Δημιουργία   και   Στήριξη   «Venture   Labs»   για   την   προσέλκυση,   διασπορά   και   υποστήριξη   μικροχρηματοδοτήσεων   με   στόχο   την
προώθηση   και   χρηματοδότηση   καινοτομιών   ιδίως   σε   τομείς   της   γαλάζιας   οικονομίας,   των   ΤΠΕ,   της   καινοτομίας,     πολιτισμού
(CCAs)   και   τουρισμού,   καθώς   και   τη   διασφάλιση   (σε   επόμενα   στάδια)   της   προώθησης   στην   αγορά   αντίστοιχων   προϊόντων,
τεχνολογιών,  υπηρεσιών  κ.λπ.  
• Πολιτικές   Δράσεις   δοκιμαστικών   εφαρμογών   στην   Πόλη   του   Πειραιά     τεχνολογιών,   μεθόδων   και   εφαρμογών   έξυπνης   και
πράσινης  πόλης  –  Συμμετοχή  πολιτών,  τοπικών  επιχειρήσεων  κ.λπ.

• Προώθηση   της   απασχολησιμότητας   των   νέων   -­‐   δράσεις   απόκτησης   εργασιακής   εμπειρίας,   ιδίως   σε   τομείς   της   γαλάζιας
οικονομίας,  των  ΤΠΕ,  της  καινοτομίας  και  του  τουρισμού.  
• Υποστήριξη   των   νέων   στην   απόκτηση   εργασιακής   εμπειρίας   και   τη   δημιουργία   νέων   θέσεων   εργασίας   ιδίως   σε   τομείς   της
γαλάζιας   οικονομίας,   των   ΤΠΕ,   της   καινοτομίας,   του   πολιτισμού   (CCAs)   και   τουρισμού,   και   του   τουρισμού.   Έμφαση   στην   ενίσχυση  
της  απασχολησιμότητας  των  νέων  με  ιδιαίτερες  δυσκολίες  και  μεγαλύτερο  κίνδυνο  κοινωνικού  αποκλεισμού,  NEETs  κ.λπ.  
Προώθηση  στην  Απασχόληση  
• Επιταγή  εισόδου  στην  αγορά  εργασίας  των  νέων  για  την  απόκτηση  της  πρώτης  επαγγελματικής  εμπειρίας  με  στόχο  τη  μείωση  του
και  στην  Επιχειρηματικότητα  –  
χρόνου  μετάβασης  από  την  εκπαίδευση  στην  αγορά  εργασίας.
Δημιουργία  Νέων  Θέσεων  
• Στοχευμένα  Προγράμματα  κατάρτισης  που  οδηγούν  σε  πιστοποίηση  σε  επαγγέλματα  που  συνδέονται  με  τη  γαλάζια  οικονομία  και
Απασχόλησης  –  Στήριξη  της  
την  καινοτομία  επιταγή  κατάρτισης  ανέργων  με  υποχρεωτική  εγγυημένη  απασχόληση  (ΕΠΑΝΑΔ-­‐ΕΔΒΜ  ΕΣ  8.1.ii).
Σύζευξης  μεταξύ  εκπαίδευσης  
• Στήριξη   των   νέων   κατά   την   προετοιμασία   και   ενδυνάμωσή   τους   για   την   άσκηση   επιχειρηματικών   δραστηριοτήτων   και   τη  
και  αγοράς  εργασίας  
δημιουργία  νεοφυών  επιχειρήσεων  .
• Προαγωγή  και  στήριξη  δραστηριοτήτων  της  κοινωνικής  οικονομίας  και  στήριξη  της  δημιουργίας  ΚΟΙΝΣΕΠ.
• Στήριξη  της  προσαρμοστικότητας  των  επιχειρήσεων  του  Πειραιά  και  των  εργαζομένων  σε  αυτές  ώστε  να  αναδιοργανωθούν  και  να
διαμορφώσουν  βιώσιμα  ανταγωνιστικά  πλεονεκτήματα.  
• Πιλοτικές  μέθοδοι  ενίσχυσης  της  απασχόλησης  και  εφαρμογής  απόκτησης  εργασιακής  εμπειρίας  ή/και  αναδιάταξης  δεξιοτήτων

Προτεινόμενες  «Ομάδες  
Περιγραφή  -­‐  Σχόλια  
Παρεμβάσεων»  
για  εναλλαγή  /  προσαρμοστικότητα  του  εργασιακού  βίου.  

Προορισμός  «Πειραιάς»:  
Ολοκληρωμένο  Σχέδιο  
Τουριστικής  Ανάπτυξης,  
• Έρευνα  Αγοράς  και  καταγραφή  Τουριστικής  Δραστηριότητας    /  Δικτύωση  και  Συνεργασίες  για  την  αποτελεσματική  προβολή      και
Προβολής  και  Προώθησης  του  
προώθηση  του  Πειραιά  στις  παγκόσμιες  αγορές  επισκεπτών  
Πειραιά  -­‐  Διαχείριση  του  
• Δημιουργία  Δομής  Διαχείρισης  Τουριστικής  Ανάπτυξης  Προορισμού
Πειραιά  διεθνώς  ως  
• Ολοκληρωμένο  πρόγραμμα  Προβολής  και  Προώθησης  του  Προορισμού  Πειραιάς  –  Virtual  Tour,  επίσημη  ιστοσελίδα,  προωθητικό  
αναγνωρίσιμου  τουριστικού,  
υλικό,  συμμετοχή  σε  εκθέσεις,  εκδηλώσεις
πολιτιστικού  και  
επιχειρηματικού  προορισμού   •
(DMS)  

• Αντιμετώπιση  της  φτώχειας  και  του  Κοινωνικού  Αποκλεισμού  –  Προώθηση  της  Κοινωνικής  Ενσωμάτωσης  των  Ευπαθών  Ομάδων
της  Πόλης  του  Πειραιά  
• Ανάπτυξη   και   Βιώσιμη   Λειτουργία   Τοπικού   /   Δημοτικού   Ιεραρχημένου   Δικτύου   Κοινωνικής   Προστασίας   και   Αλληλεγγύης   στην
Πόλη  του  Πειραιά  (βλ.  και  επόμενο  box  για  πιλοτικά  hubs)  –  Προώθηση  της  παροχής  «ολοκληρωμένων  κοινωνικών  υπηρεσιών»  
από  προσαρμογή  Κοινωνικών  Δομών  σε    Κέντρα  «τύπου»  one-­‐stop-­‐shops  
Τοπική  Κοινωνική  Πολιτική  
• Βελτίωση  των  Δεξιοτήτων  και  Ικανοτήτων  των  Επιστημονικών  Λειτουργών  που  στελεχώνουν  τις  Κοινωνικές  Υπηρεσίες  και  Δομές
Αντιμετώπισης  της  Φτώχειας,  
του  Δήμου  Πειραιά  
Προώθησης  της  Κοινωνικής  
• Ανάπτυξη  Συστήματος  Ταυτοποίησης  και  Ολοκληρωμένης  Διαχείρισης  των  Ευπαθών  Ομάδων  του  Δήμου  Πειραιά
Συνοχής  και  Ενίσχυσης  της  Δια  
• Αναβάθμιση   –   Συμπλήρωση   Κοινωνικών   και   Εκπαιδευτικών   Υποδομών   που   προάγουν,   στηρίζουν   και   διευκολύνουν   Κοινωνική  
βίου  Μάθησης  
Ενσωμάτωση  των  Ευπαθών  Ομάδων  και  συμβάλλουν  στην  κοινωνική  και  αστική  αναζωογόνηση  της  Πόλης
• Ενίσχυση  της  Δια  βίου  Μάθησης  μέσω  ανάπτυξης  στοχευμένων  προγραμμάτων  και  χρήση  καινοτόμων  μεθόδων
• Συντονισμός,   Εφαρμογή,   Παρακολούθηση   και   Αξιολόγηση   του   Τοπικού   Σχεδίου   Δράσης   του   Δήμου   Πειραιά   για   την   αντιμετώπιση  
της  φτώχειας  και  του  κοινωνικού  αποκλεισμού  και  την  προώθηση  της  κοινωνικής  ενσωμάτωσης.

Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 88

 Προτεινόμενες  «Ομάδες  
Περιγραφή  -­‐  Σχόλια  
Παρεμβάσεων»  
Ο   «Κόμβος   Αλληλεγγύης»   αποτελείται   από   ένα   σύμπλεγμα   Κοινωνικών   Δομών   με   τη   μορφή   «Κόμβου   /   Κέντρου   Κοινωνικής  
Αλληλεγγύης»  που  περιλαμβάνει:  
«Κόμβος  Αλληλεγγύης»:  
Πιλοτικό  /  Πρότυπο,  Δυναμικό,   • Κέντρο  Διαχείρισης  Κοινωνικών  Κρίσεων,
Καινοτόμο  Κέντρο  Κοινωνικής  
• Κινητή  μονάδα  για  «street  work»,
Αλληλεγγύης  και  Προσφοράς  
• Πυρήνα  Κοινωνικής  Ευθύνης
για  την  υποστήριξη  και  
• Κέντρο  Μητέρας  –  Παιδιού,
ανακούφιση  των  κοινωνικά  
• Κοινωνική  Βιβλιοθήκη,
ευάλωτων  ομάδων  στο  Δήμο  
• το  Δημιουργικό  Εργαστήριο  Νηπίων  και  Παιδιών,  και
Πειραιά  
• Ανοιχτό  Χώρο  Κοινών  Δραστηριοτήτων

• Μελέτη,   Προμήθεια,   Εγκατάσταση   Μέσων   Προσωρινής   Αποθήκευσης   για   τη   Διαλογή   στη   Πηγή   και   συλλογή   και   ανακύκλωση
διαφορετικών  ρευμάτων  αποβλήτων  (χαρτί,  γυαλί,  πλαστικό,  μέταλλα,  βιοαπόβλητα  κ.λπ.)  
• Μονάδα   Επεξεργασίας   Αστικών   Στερεών   Αποβλήτων   (περίπου   90.000   t/y):   Προδιαλεγμένου   κλάσματος   Βιοαποβλήτων,   ΑΕΚΚ  
Πειραιάς  «Προς  μια  τοπική  
(Απόβλητα  των  εκσκαφών,  κατασκευών  και  κατεδαφίσεων),  σύμμεικτα  με  πιθανή  χωροθέτηση  στο  Σχιστό  
κοινωνία  μηδενικών  
αποβλήτων»   • Κεντρικό   ολοκληρωμένο   Πράσινο   Σημείο   (πχ.   Παλαιά   πολεοδομία   ,   Θηβών   50)   Διαμορφωμένοι   χώροι   υποδοχής,   συλλογής   και
προσωρινής  αποθήκευσης  ανακυκλώσιμων  υλικών  και  λειτουργία  Κοινωφελούς    Επιχείρησης  
• Ευαισθητοποίηση  των  Δημοτών,  σε  Περιβαλλοντικά  Θέματα  και  Ειδικότερα  σε  Θέματα  Διαχείρισης  Απορριμμάτων.

Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 89

 Πίνακας  2:  ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΣ  ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ  ΚΑΙ  ΠΗΓΕΣ  ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ  ΤΗΣ  Ο.Χ.Ε.  ΤΟΥ  ΔΗΜΟΥ  ΠΕΙΡΑΙΑ  

ΑΝΑΛΥΣΗ  ΔΗΜΟΣΙΑΣ  ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ  ΑΝΑ  Ε.Π.  ΚΑΙ  ΕΔΕΤ

ΠΗΓΕΣ  ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ
ΤΑΜΕΙΟ  
ΕΤΠΑ ΕΚΤ
ΣΥΝΟΧΗΣ

ΟΜΑΔΕΣ  ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ
 ΣΥΝΟΛΟ  

ΟΧΕ  ΠΕΙΡΑΙΑ ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ

ΥΜΕΠΕΡΑΑ   ΥΜΕΠΕΡΑΑ  
ΠΕΠ   Διοικ.   ΠΕΠ   ΕΠΑΝΑΔ-­‐ Διοικ.  
ΔΗΜΟΣΙΑ  ΔΑΠΑΝΗ ΜΟΧΛΕΥΣΗ  ΙΔΙΩΤΙΚΩΝ  ΠΟΡΩΝ (Τομέας   ΕΠΑνΕΚ ΕΠΑνΕΚ (Τομέας  
ΑΤΤΙΚΗΣ Μεταρρύθμιση ΑΤΤΙΚΗΣ ΕΔΒΜ Μεταρρύθμιση
Περιβάλλοντος) Περιβάλλοντος

Αστική  Αναζωογόνηση  και  Ενίσχυση  

της  Αναπτυξιακής  Δυναμικής  στην  
«Αστική  Λειτουργική  Περιοχή  
1»  (ΑΛΕ-­‐1)  της  ΟΧΕ  του  Δήμου  
96.140.450,00  € 43.420.000,00  € 52.720.450,00  € ✓ ✓
Πειραιά

Αστική  Αναζωογόνηση,  Αντιμετώπιση  

Διαρθρωτικών  Αδυναμιών  και  
Αναστροφή  της  Υποβάθμισης  στην  
«Αστική  Λειτουργική  Περιοχή  
44.812.000,00  € 44.812.000,00  € -­‐      € ✓ ✓
2»  (ΑΛΕ-­‐2)  της  ΟΧΕ  του  Δήμου  
Πειραιά

ΑΝΑΛΥΣΗ  ΔΗΜΟΣΙΑΣ  ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ  ΑΝΑ  Ε.Π.  ΚΑΙ  ΕΔΕΤ

ΠΗΓΕΣ  ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ
ΤΑΜΕΙΟ  
ΕΤΠΑ ΕΚΤ
ΣΥΝΟΧΗΣ

ΟΜΑΔΕΣ  ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ
 ΣΥΝΟΛΟ  

ΟΧΕ  ΠΕΙΡΑΙΑ ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ

ΥΜΕΠΕΡΑΑ   ΥΜΕΠΕΡΑΑ  
ΠΕΠ   Διοικ.   ΠΕΠ   ΕΠΑΝΑΔ-­‐ Διοικ.  
ΔΗΜΟΣΙΑ  ΔΑΠΑΝΗ ΜΟΧΛΕΥΣΗ  ΙΔΙΩΤΙΚΩΝ  ΠΟΡΩΝ (Τομέας   ΕΠΑνΕΚ ΕΠΑνΕΚ (Τομέας  
ΑΤΤΙΚΗΣ Μεταρρύθμιση ΑΤΤΙΚΗΣ ΕΔΒΜ Μεταρρύθμιση
Περιβάλλοντος) Περιβάλλοντος

Αντιπλημμυρική  Προστασία  και  

Άμβλυνση  των  Επιπτώσεων  της  
Κλιματικής  Αλλαγής  
17.500.000,00  € 17.500.000,00  € -­‐      € ✓
(οριζόντια    παρέμβαση)

Πειραιάς  –  «Έξυπνη  Πόλη»  Ι:  Έξυπνη  

και  Φιλική  Διακυβέρνηση  -­‐    Κοινωνική  
Μόχλευση,  Διαβούλευση  και  
Λογοδοσία  των  Τοπικών  Αναπτυξιακών  
5.600.000,00  € 5.600.000,00  € -­‐      € ✓ ✓
και  Κοινωνικών  Πολιτικών

2.500.000,00  € 2.500.000,00  € -­‐      € ✓

Πειραιάς  –  «Έξυπνη  Πόλη»  ΙΙ:  Έξυπνη  
και  Βιώσιμη  Κινητικότητα,  Διαχείριση  
Κυκλοφοριακών  Ροών  
2.800.000,00  € 2.800.000,00  € -­‐      € ✓

Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 90

 ΑΝΑΛΥΣΗ  ΔΗΜΟΣΙΑΣ  ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ  ΑΝΑ  Ε.Π.  ΚΑΙ  ΕΔΕΤ

ΠΗΓΕΣ  ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ
ΤΑΜΕΙΟ  
ΕΤΠΑ ΕΚΤ
ΣΥΝΟΧΗΣ

ΟΜΑΔΕΣ  ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ
 ΣΥΝΟΛΟ  

ΟΧΕ  ΠΕΙΡΑΙΑ ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ

ΥΜΕΠΕΡΑΑ   ΥΜΕΠΕΡΑΑ  
ΠΕΠ   Διοικ.   ΠΕΠ   ΕΠΑΝΑΔ-­‐ Διοικ.  
ΔΗΜΟΣΙΑ  ΔΑΠΑΝΗ ΜΟΧΛΕΥΣΗ  ΙΔΙΩΤΙΚΩΝ  ΠΟΡΩΝ (Τομέας   ΕΠΑνΕΚ ΕΠΑνΕΚ (Τομέας  
ΑΤΤΙΚΗΣ Μεταρρύθμιση ΑΤΤΙΚΗΣ ΕΔΒΜ Μεταρρύθμιση
Περιβάλλοντος) Περιβάλλοντος

Πειραιάς  –  «Έξυπνη  Πόλη»  ΙΙΙ:  Έξυπνη  

και  Βιώσιμη  Διαχείριση  Τοπικών  
Περιβαλλοντικών  και  Ενεργειακών  
Πόρων  (συνδυασμός  με  Έργα  
35.000.000,00  € 15.000.000,00  € 20.000.000,00  € ✓ ✓             ✓
«Πειραιάς  -­‐  ECO  CITY»)

Πειραιάς  –  «Έξυπνη  Πόλη»  ΙV:  Έξυπνη  

και  Βιώσιμη  Διαχείριση  Τουριστικών  
Ροών  και  Ηλεκτρονική  Προβολή  
5.000.000,00  € 5.000.000,00  € -­‐      € ✓                

Πειραιάς  –  «Έξυπνη  Πόλη»  V:  Έξυπνη  

Διαβίωση  και  Ποιότητα  Ζωής  
2.000.000,00  € 2.000.000,00  € -­‐      € ✓                

ΑΝΑΛΥΣΗ  ΔΗΜΟΣΙΑΣ  ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ  ΑΝΑ  Ε.Π.  ΚΑΙ  ΕΔΕΤ

ΠΗΓΕΣ  ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ
ΤΑΜΕΙΟ  
ΕΤΠΑ ΕΚΤ
ΣΥΝΟΧΗΣ

ΟΜΑΔΕΣ  ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ
 ΣΥΝΟΛΟ  

ΟΧΕ  ΠΕΙΡΑΙΑ ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ

ΥΜΕΠΕΡΑΑ   ΥΜΕΠΕΡΑΑ  
ΠΕΠ   Διοικ.   ΠΕΠ   ΕΠΑΝΑΔ-­‐ Διοικ.  
ΔΗΜΟΣΙΑ  ΔΑΠΑΝΗ ΜΟΧΛΕΥΣΗ  ΙΔΙΩΤΙΚΩΝ  ΠΟΡΩΝ (Τομέας   ΕΠΑνΕΚ ΕΠΑνΕΚ (Τομέας  
ΑΤΤΙΚΗΣ Μεταρρύθμιση ΑΤΤΙΚΗΣ ΕΔΒΜ Μεταρρύθμιση
Περιβάλλοντος) Περιβάλλοντος

Πειραιάς  –  «Έξυπνη  Πόλη»  VI:  

Κοινωνικά  Δίκτυα  Προστασίας  και  
Ενδυνάμωσης  των  Πολιτών:  Έξυπνες  
και  Στοχευμένες  Κοινωνικές  Υπηρεσίες  
και  Παροχές  μέσα  από  ένα  ενιαίο  
8.000.000,00  € 8.000.000,00  € -­‐      €         ✓        
Δίκτυο  Κοινωνικών  Δομών  –  
Προώθηση  της  Κοινωνικής  Καινοτομίας

Πειραιάς  –  «Έξυπνη  Πόλη»  VΙΙ:  Έξυπνη  

Τοπική  Οικονομία,  Καινοτομία    και  
Επιχειρηματικότητα    
21.600.000,00  € 21.600.000,00  € -­‐      € ✓   ✓       ✓    

Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 91

 ΑΝΑΛΥΣΗ  ΔΗΜΟΣΙΑΣ  ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ  ΑΝΑ  Ε.Π.  ΚΑΙ  ΕΔΕΤ

ΠΗΓΕΣ  ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ
ΤΑΜΕΙΟ  
ΕΤΠΑ ΕΚΤ
ΣΥΝΟΧΗΣ

ΟΜΑΔΕΣ  ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ
 ΣΥΝΟΛΟ  

ΟΧΕ  ΠΕΙΡΑΙΑ ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ

ΥΜΕΠΕΡΑΑ   ΥΜΕΠΕΡΑΑ  
ΠΕΠ   Διοικ.   ΠΕΠ   ΕΠΑΝΑΔ-­‐ Διοικ.  
ΔΗΜΟΣΙΑ  ΔΑΠΑΝΗ ΜΟΧΛΕΥΣΗ  ΙΔΙΩΤΙΚΩΝ  ΠΟΡΩΝ (Τομέας   ΕΠΑνΕΚ ΕΠΑνΕΚ (Τομέας  
ΑΤΤΙΚΗΣ Μεταρρύθμιση ΑΤΤΙΚΗΣ ΕΔΒΜ Μεταρρύθμιση
Περιβάλλοντος) Περιβάλλοντος

Προώθηση  στην  Απασχόληση  και  στην  

Επιχειρηματικότητα  –  Δημιουργία  
Νέων  Θέσεων  Απασχόλησης  –  Στήριξη  
της  Σύζευξης  μεταξύ  εκπαίδευσης  και  
10.000.000,00  € 10.000.000,00  € -­‐      € ✓
αγοράς  εργασίας

Προορισμός  «Πειραιάς»:  
Ολοκληρωμένο  Σχέδιο  Τουριστικής  
Ανάπτυξης,  Προβολής  και  Προώθησης  
του  Πειραιά  -­‐  Διαχείριση  του  Πειραιά  
διεθνώς  ως  αναγνωρίσιμου  
1.200.000,00  € 1.200.000,00  € -­‐      € ✓
τουριστικού,  πολιτιστικού  και  
επιχειρηματικού  προορισμού  (DMS)

ΑΝΑΛΥΣΗ  ΔΗΜΟΣΙΑΣ  ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ  ΑΝΑ  Ε.Π.  ΚΑΙ  ΕΔΕΤ

ΠΗΓΕΣ  ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ
ΤΑΜΕΙΟ  
ΕΤΠΑ ΕΚΤ
ΣΥΝΟΧΗΣ

ΟΜΑΔΕΣ  ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ
 ΣΥΝΟΛΟ  

ΟΧΕ  ΠΕΙΡΑΙΑ ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ

ΥΜΕΠΕΡΑΑ   ΥΜΕΠΕΡΑΑ  
ΠΕΠ   Διοικ.   ΠΕΠ   ΕΠΑΝΑΔ-­‐ Διοικ.  
ΔΗΜΟΣΙΑ  ΔΑΠΑΝΗ ΜΟΧΛΕΥΣΗ  ΙΔΙΩΤΙΚΩΝ  ΠΟΡΩΝ (Τομέας   ΕΠΑνΕΚ ΕΠΑνΕΚ (Τομέας  
ΑΤΤΙΚΗΣ Μεταρρύθμιση ΑΤΤΙΚΗΣ ΕΔΒΜ Μεταρρύθμιση
Περιβάλλοντος) Περιβάλλοντος

Τοπική  Κοινωνική  Πολιτική  

Αντιμετώπισης  της  Φτώχειας,  
Προώθησης  της  Κοινωνικής  Συνοχής  
20.000.000,00  € 20.000.000,00  € -­‐      € ✓ ✓ ✓
και  Ενίσχυσης  της  Δια  βίου  Μάθησης

«Κόμβος  Αλληλεγγύης»:  Πιλοτικό  /  

Πρότυπο,  Δυναμικό,  Καινοτόμο  Κέντρο  
Κοινωνικής  Αλληλεγγύης  και  
Προσφοράς  για  την  υποστήριξη  και  
7.845.000,00  € 7.845.000,00  € -­‐      € ✓
ανακούφιση  των  κοινωνικά  ευάλωτων  
ομάδων  στο  Δήμο  Πειραιά

✓
Πειραιάς  «Προς  μια  τοπική  κοινωνία  
62.650.000,00  € 2.650.000,00  € 60.000.000,00  €
μηδενικών  αποβλήτων»

Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 92

 ΑΝΑΛΥΣΗ  ΔΗΜΟΣΙΑΣ  ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ  ΑΝΑ  Ε.Π.  ΚΑΙ  ΕΔΕΤ

ΠΗΓΕΣ  ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ
ΤΑΜΕΙΟ  
ΕΤΠΑ ΕΚΤ
ΣΥΝΟΧΗΣ

ΟΜΑΔΕΣ  ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ
 ΣΥΝΟΛΟ  

ΟΧΕ  ΠΕΙΡΑΙΑ ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ

ΥΜΕΠΕΡΑΑ   ΥΜΕΠΕΡΑΑ  
ΠΕΠ   Διοικ.   ΠΕΠ   ΕΠΑΝΑΔ-­‐ Διοικ.  
ΔΗΜΟΣΙΑ  ΔΑΠΑΝΗ ΜΟΧΛΕΥΣΗ  ΙΔΙΩΤΙΚΩΝ  ΠΟΡΩΝ (Τομέας   ΕΠΑνΕΚ ΕΠΑνΕΚ (Τομέας  
ΑΤΤΙΚΗΣ Μεταρρύθμιση ΑΤΤΙΚΗΣ ΕΔΒΜ Μεταρρύθμιση
Περιβάλλοντος) Περιβάλλοντος

ΓΕΝΙΚΟ  ΣΥΝΟΛΟ 342.647.450,00  € 209.927.000,00  € 132.720.450,00  €

Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 93

ΕΡΓΑ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ 1ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑ
Δ1_Α1 Ανάπλαση Παραλιακού Μετώπου Πειραϊκής και Ανάδειξη Θεμιστόκλειου Τείχους

Δ1_Α2 Διαμόρφωση Πεζοδρομίου και Δημιουργία Πράσινης Διαδρομής στην Οδό Κλεισόβης

Δ1_Α3 Διαμόρφωση Πεζοδρομίου και Δημιουργία Πράσινης Διαδρομής στην Οδό Μαρίας Χατζηκυριακού

Δ1_Α4 Ανάπλαση Πλατείας Καρπάθου

Δ1_Α5 Ανάπλαση Πλατείας Σερφιώτη

Δ1_Α6 Ανάπλαση Χώρου γύρω από Λιοντάρι Πειραιά

Δ1_Α7 Ανάπλαση Πλατείας Νίκης

Δ1_Α8 Οδός Χ. Τρικούπη Δρόμος Ήπιας Κυκλοφορίας. Ανάδειξη Τουριστικής & Εμπορικής Διαδρομής

Δ1_Α9 Οδός Φιλελλήνων Δρόμος Ήπιας Κυκλοφορίας. Ανάδειξη Τουριστικής & Εμπορικής Διαδρομής

Δ1_Α10 Ανάπλαση Πλαζ Φρεαττύδας

Δ1_Α11 Διαμόρφωση Πεζοδρομίων & Δημιουργία Πράσινης Διαδρομής στην Λεωφ. Χατζηκυριακού

Δ1_Α12 Αναβάθμιση - Ανάδειξη Ναυτικού Μουσείου Πειραιά

Δ1_Α13 Αναβάθμιση - Ανάδειξη Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιά

Δ1_ΚΤ1 Υπόγειος Χώρος Στάθμευσης Αυτοκινήτων Πλατεία Σερφιώτη

ΕΡΓΑ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ 2ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑ
Δ2_Α1 Ανάπλαση Υπαίθριας Αγοράς (στον Πύργο)

Δ2_Α2 ΚΗΠΟΙ ΤΕΡΨΙΘΕΑΣ -Ανάπλαση

Δ2_Α3 Διαμόρφωση Πεζοδρομίων & Δημιουργία Πράσινης Διαδρομής στην Ηρώων Πολυτεχνείου

Δ2_Α4 Αξιοποίηση και Ανάπλαση του Προφήτη Ηλία

Δ2_Α5 Ανάπλαση Οδού Αλιπέδου και Πέριξ Δρόμων

Δ2_Α6 Αναβάθμιση Οδού Σωτήρως

Δ2_Α7 Οδός Μπουμπουλίνας Δρόμος Ήπιας Κυκλοφορίας. Ανάδειξη Τουριστικής & Εμπορικής Διαδρομής

Δ2_Α8 Οδός 2ας Μεραρχίας Δρόμος Ήπιας Κυκλοφορίας από Ηρώων Πολυτεχνείου μέχρι Ακτή
Μουτσοπούλου. Ανάδειξη Τουριστικής & Εμπορικής Διαδρομής

Δ2_Α9 Πεζοδρόμηση Οδού Σκουζέ

Δ2_Α10 Ανάπλαση Πλαζ Βοτσαλάκια

Δ2_ΚΤ1 ΠΥΡΓΟΣ Πειραιά - Διεθνές Επιχειρηματικό Κέντρο

Δ2_ΚΤ2 ΚΗΠΟΙ ΤΕΡΨΙΘΕΑΣ -Δημιουργία Υπόγειου Parking

ΕΡΓΑ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ 3ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑ
Δ3_Α1 Ανάπλαση Παρκου ΣΕΦ

Δ3_Α2 Ανάπλαση Παραλιακού Μετώπου ΜΙΚΡΟΛΙΜΑΝΟΥ

Δ3-Δ4_Α3 Ανάπλαση Πεζοδρομίων οδού Πειραιώς

Δ3_Α4 Απαλλοτρίωση χώρου Πλατείας μεταξύ των οδων Αλ. Παπαναστασίου – Κωνσταντινίδη – Λασηθίου –
Σχιστής

Δ3_Α5 Αναβάθμιση Υπόγειας Διάβασης ΣΕΦ - Ηλεκτρικού

Δ3_Α6 Ανάπλαση Χώρου Πάρκινγκ στον Ιστιοπλοϊκό σε Πράσινο χώρο

Δ3_ΚΤ1 Δημιουργία Κτίριου Στάθμευσης με Πάρκο στην Βίλα Ζαχαρίου

Δ3 KT2 ΒΙΛΑ ΖΑΧΑΡΙΟΥ - Κέντρο Πολιτισμού Ενόψει Πολιτιστικής Πρωτεύουσας

ΕΡΓΑ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ 4ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑ
Δ4_Α1 Πάρκο στο Πρώην Εργοστάσιο Μύλων ΜΟΙΡΑ

Δ4_Α2 Ανάπλαση Πλατείας Δωδεκανήσου + Πεζοδρομος (Χίου)

Δ4_Α3 Ανάπλαση Πλατείας Ανδρέα Παπανδρέου

Δ4_Α4 Αναβάθμιση Αγ. Ελευθερίου - Εμπορική Διαδρομή

Δ4_Α5 Υπογειοποίηση Γραμμών ΗΣΑΠ Φάληρο - Πειραιάς

Δ4_ΚΤ1 Υπερτοπικό Αθλητικό Κέντρο με Κολυμβητήριο στο Πρώην Στρατόπεδο Σακελιώνα

Δ4_ΚΤ2 Βρεφονηπιακός Σταθμός στην Οδό Μητσοπούλου

Δ4_ΚΤ3 Βρεφονηπιακός Σταθμός στην Οδό Κατσουλη-Κομοτηνής

ΕΡΓΑ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ 5ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑ
Δ5_Α1 Δημιουργία Γραμμικού Πάρκου στις Ανενεργές Γραμμές Λεύκας - Αγ. Διονυσίου

Δ5_Α2 Πεζοδρομήσεις Πέριξ Θεμιστόκλειου Σταδίου

Δ5_Α3 Ανάπλαση Πλατείας Θεμιστοκλή

Δ5_Α4 Πρότυποι Δρόμοι Πρασίνου στο 5ο ΔΔ για την αύξηση των πράσινων ελευθευρων χώρων

Δ5_ΚΤ1 Δημιουργία Μουσείου Ρεμπέτικης Ιστορίας στον Πρώην Σταθμό του Αγίου Διονυσίου

Δ5_ΚΤ2 ΑΚΙΝΗΤΟ ΠΕΡΔΙΚΗ -Ρετσίνας 45-47

ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ:
Εταιρική Σχέση και
Οργάνωση της
Διακυβέρνησης της
ΟΧΕ
Η «διακυβέρνηση» της Ο.Χ.Ε. διέπεται
από τις αρχές της συμμετοχικότητας,
της καθολικότητας, της διαφάνειας,
της δέσμευσης και της αξιολόγησης
των τοπικών αναπτυξιακών και κοινω-
νικών πολιτικών. Στο πλαίσιο αυτής της
στρατηγικής, προβλέπονται τα ακόλου-
θα «εργαλεία»:
1. Η δημιουργία τριών «ομόβαθμων»
επιπέδων «Θεματικών Εταιρικών
Σχέσεων», με την ακόλουθη συμ-
μετοχή ενδιαφερομένων Εταίρων
(stakeholders):
• Κοινωνικοί Εταίροι
• Επιχειρηματικοί / Επαγγελματικοί
Εταίροι
• «Εμβληματικοί» Εταίροι
2. Η δημιουργία «έξυπνου» μόνι-
μου φόρουμ διαβούλευσης (Piraeus
e- Citizen & Local Partners Forum –
P-e-CLPaF) των τοπικών αναπτυξια-
κών, κοινωνικών, περιβαλλοντικών και
λοιπών πολιτικών, σχεδίων, επιλογών
κ.λπ. της Πόλης, στο πλαίσιο της Ο.Χ.Ε.,
αλλά και στο πλαίσιο ευρύτερων / κρί-
σιμων ζητημάτων της ανάπτυξης και
λειτουργίας της Πόλης του Πειραιά.
Στο πλαίσιο του φόρουμ, τίθενται σε
διαβούλευση και αξιολογούνται προ-
τάσεις πολιτών, κοινωνικών δικτύων
και κοινωνικών εταίρων που δρα-
στηριοποιούνται στο Δήμο ή και σε
γειτονικούς Δήμους. Με βάση αυτές,
υποστηρίζονται και τεκμηριώνονται
κατάλληλα οι σχετικές αποφάσεις του
Δημοτικού Συμβουλίου Πειραιά. Αυτές
Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 94
θα προωθούνται στις Υπηρεσίες του
Δήμου και στη «Μονάδα Διοίκησης και
Διαχείρισης» της Ο.Χ.Ε. για την αντί-
στοιχη εφαρμογή.
Οι Κοινωνικοί Εταίροι που θα συμ-
μετάσχουν θα διακρίνονται από τη δι-
αχρονική ενεργητική παρουσία τους
και δραστηριοποίηση τόσο στην Πόλη
του Πειραιά, αλλά και στους όμορους
Δήμους. Οι «Εταιρικές Σχέσεις» θα
υποστηρίζονται ως προς την λειτουρ-
γία τους από το P-e-CLPaF και, θα
διατυπώνουν προτάσεις, ανάλογα με
το θεματικό τους αντικείμενο. Ο «κα-
νονισμός λειτουργίας» της «Εταιρικής
Σχέσης» θα εγκριθεί από το Δημοτικό
Συμβούλιο Πειραιά.
Η Εταιρική Σχέση θα διοικείται από
ανεξάρτητη «Ομάδα Καθοδήγησης»
(Steering Committee) η οποία θα
«εκλέγεται» από τις θεματικές εται-
ρικές σχέσεις με ετήσια θητεία. Η
«Ομάδα Καθοδήγησης» θα αξιοποιεί
το φόρουμ διαβούλευσης και θα λαμ-
βάνει υπόψη της τις απόψεις, θέσεις
και προτάσεις που ανταλλάσσονται σε
αυτό.
Η εκάστοτε διαβούλευση (θέματα προς
συζήτηση), προ-ανακοινώνεται τόσο
μέσω των Μέσων Κοινωνικής Δικτύ-
ωσης (social media, blogs), όσο και
μέσω των τοπικών ΜΜΕ.
Κρίσιμο σημείο της επιτυχίας του φό-
ρουμ θα αποτελέσει η πρακτική αξιο-
ποίηση των αποτελεσμάτων των δια-
βουλεύσεων.
Θα προβλεφθεί επίσης η «επιβράβευ-
ση» της συμμετοχής και της επικο-
δομητικής συμμετοχής και συμβολής
των πολιτών και των κοινωνικών εταί-
ρων στον σχεδιασμό και εφαρμογή των
παρεμβάσεων της Ο.Χ.Ε. καθώς και
στα συναφή τοπικά δρώμενα, ώστε να
διασφαλισθεί η αποδοχή, η βιωσιμότη-
τα και η συνέχεια του εγχειρήματος.
Κάθε χρόνο ο Δήμος θα επιβραβεύει
τους πολίτες που «διακρίνονται» σε μια
σειρά από ζητήματα που θα τίθενται
στις διαβουλεύσεις (αριστεία).
Τέλος, η Εταιρική Σχέση στο σύνολό
της θα αξιολογείται από ανεξάρτητο
αξιολογητή.
Η διάρθρωση των Εταιρικών Σχέσεων
της Ο.Χ.Ε. του Δήμου Πειραιά φαίνο-
νται στο σχήμα που ακολουθεί
Ο.Χ.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ | ΣΕΛΙΔΑ 95
 ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΑ ΕΡΓΑ

 

  ΚΟΜΒΟΣ
 ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ
 

«ΚΟΜΒΟΣ   ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ»   :   ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ   ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ  

ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ  
Ο  Δήμος  του  Πειραιά  αποτελεί  ένα  από  τα  σημαντικότερα  μητροπολιτικά  κέντρα  
της  χώρας  που  βρίσκεται  στο  επίκεντρο  των  μεγάλων  κοινωνικών  αλλαγών  που  
επακολουθούν   της   οικονομικής   κρίσης.   Τα   υψηλά   ποσοστά   ανεργίας,   η   πτώση  
των  εισοδημάτων,  η  αύξηση  του  οικονομικά  µη  ενεργού  πληθυσμού,  ο  μεγάλος  
αριθμός  μονογονεϊκών  οικογενειών,  η  έλλειψη  κοινωνικών  υποδομών  και  δομών  
για  την  κάλυψη  των  αναγκών  ενός  αυξανόμενου  ποσοστού  του  πληθυσμού  που  
τις   έχει   ανάγκη   καθώς   και   η   αδυναμία   του   Δήμου   να   ανταποκριθεί   πλήρως   στην  
εφαρμογή   μιας   ολοκληρωμένης   τοπικής   κοινωνικής   πολιτικής   επηρεάζουν  
αρνητικά  τη  κοινωνική  συνοχή  της  πόλης.  

Λαμβάνοντας   υπόψη   τα   ανωτέρω   κύριος   στόχος   του   προτεινόμενου  

Προγράμματος   είναι   η   δημιουργία   ενός   Πρότυπου,   Δυναμικού,   Καινοτόμου  
Κέντρου  Κοινωνικής  Αλληλεγγύης  και  Προσφοράς,  τον  «Κόμβο  Αλληλεγγύης»,    
για   την   υποστήριξη   και   ανακούφιση   των   κοινωνικά   ευάλωτων   ομάδων   και  
επίκεντρο  τις  πιο  υποβαθμισμένες  εισοδηματικά  περιοχές  του  Πειραιά  όπως  τα  
Καμίνια  (4ο  Δημοτικό  Διαμέρισμα).    

Το   προτεινόμενο   πρόγραμμα   στοχεύει   στη   δημιουργία   ενός   «ανοιχτού»   χώρου  

κοινωνικών   δομών   και   δραστηριοτήτων,   στη   μετατροπή   ενός   ανενεργού  
στρατοπέδου   (Στρατόπεδο   Παπαδογιωργή)   σε   ένα   συνεκτικό   δίκτυο  
Κοινωνικής   Αλληλεγγύης,   Ένταξης   και   Καινοτομίας,   στο   μετασχηματισμό   ενός  
εγκαταλελειμμένου   χώρου   στα   όρια   της   πόλης   σε   «κόμβο   θαλπωρής»   που   θα  
εμπλέκει   πλήθος   γειτονικών   ή   μη   δομών,   που   θα   ξεπερνούν   τα   όρια   των  
«τυπικών   προγραμμάτων   με   δομημένες   δραστηριότητες»,   καθώς   και   στη  
δημιουργία   ενός   μοχλού   ενεργοποίησης,   παρότρυνσης   και   καλλιέργειας   του  
εθελοντισμού  και  εμπλουτισμού  των  δραστηριοτήτων  των  ωφελουμένων.  

   

3  
 
 ΚΟΜΒΟΣ  ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ  

1. ΒΑΣΗ  ΚΑΙ  ΑΦΕΤΗΡΙΑ  ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

“Οι  υφιστάμενες  δομές  πρόνοιας,  ήδη  ελλειμματικές  από  την  πριν-­‐την-­‐

κρίση  εποχή,  δεν  είναι  ικανές  να  στηρίξουν  το  οικονομικά  
υποβαθμισμένο  κομμάτι  του  αστικού  πληθυσμού  το  οποίο  αυξάνεται  με  
ραγδαίο  ρυθμό.”  

Ο   Δήμος   του   Πειραιά,   καταγράφει   μια   σειρά   από   δεδομένα   κοινωνικο-­‐

οικονομικά   που   συνδυαστικά   δημιουργούν   συνθήκες   ασφυξίας   και   αδιέξοδης  
οικονομικής   προοπτικής   επηρεάζοντας   αρνητικά   τη   κοινωνική   συνοχή   της  
πόλης.  

Υψηλή  Ανεργία  :  Σοβαρότατο  πρόβλημα  για  τον  Πειραιά  αποτελεί  η  ανεργία.  Η  

απογραφή  του  2011  καταγράφει  ότι  από  το  σύνολο  των  163.688  κατοίκων,  οι  
οικονομικά   ενεργοί   ανέρχονται   σε   73.551   άτομα   (44%).   Οι   άνεργοι   που   έχουν  
καταγραφεί   υπολογίζονται   σε   14.429,   δηλαδή   σε   20%   επί   των   οικονομικά  
ενεργών   ή   σε   9%   επί   του   συνολικού   πληθυσμού.   Η   εξέλιξη   της   ανεργίας   στον  
Πειραιά   ακολουθεί   την   εξέλιξη   της   ανεργίας   στην   Αττική   και,   μάλιστα   με  
ταχύτερους  ρυθμούς  στις  υποβαθμισμένες  περιοχές  της  πόλης.  

Η   αύξηση   των   μακροχρόνια   ανέργων   και   της   ανεργίας   των   νέων   στον   Πειραιά  
υποδηλώνει   την   «παγίδευση»   των   νοικοκυριών   σε   συνθήκες   φτώχειας   και  
κοινωνικού  αποκλεισμού.    

Μονογονεϊκές   Οικογένειες   :       Στο   Δήμο   Πειραιά,   οι   μονογονεϊκές   οικογένειες  

ανέρχονται  7.459  (4,5%  επί  του  πληθυσμού),  με  σαφή  υπεροχή  των  οικογενειών  
με   αρχηγούς   γυναίκες   (5,63%).   Σημειώνεται   ότι   η   μονογονεϊκότητα   αποτελεί  
κρίσιμο  πτωχογόνο  παράγοντα.  

Μείωση   Εισοδημάτων   :     Όσον   αφορά   στα   οικονομικά   χαρακτηριστικά   του  

πληθυσμού,   προκύπτει   πως   το   μέσο   εισόδημα   του   πληθυσμού   του   Δήμου  
Πειραιά,   σύμφωνα   µε   τα   στοιχεία   της   Γ.Γ.Π.Σ.,   προσεγγίζει   το   µέσο   εθνικό   όρο  
(είναι  ελαφρώς  χαμηλότερο),  ενώ  στο  βόρειο  τμήμα  του  Δήμου,  στην  4η  και  5η  
Δημοτική   Ενότητα   παρατηρούνται   χαμηλότερα   εισοδήματα.   Ειδικότερα,  
σύµφωνα   με   τα   στοιχεία   που   προκύπτουν   από   τις   φορολογικές   δηλώσεις   του  

4  
 ΚΟΜΒΟΣ  ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ  

πληθυσμού   του   Πειραιά,   το   µέσο   εισόδημα   στο   Δήμο   Πειραιά   κυμαίνεται   το  

2012  από  15.352,10€  στα  Καμίνια,  έως  23.155,17€  στο  Πασαλιμάνι  /  Τερψιθέα.  

Έλλειψη  σε  Κοινωνικές  Δομές  :  Οι  διαιρέσεις  του  αστικού  χώρου  του  Πειραιά  
κατά   εθνικότητα,   ηλικία   και   επαγγελματική   κατηγορία   σκιαγραφούν   τους  
κοινωνικούς  διαχωρισμούς  στην  περιοχή.  Για  την  αντιμετώπιση  των  παραπάνω,  
έχει   αναπτυχθεί   ένα   τοπικό   «δίκτυο»   Κοινωνικών   Δομών,   στο   οποίο  
εντάσσονται   οι   Δομές   της   Διεύθυνσης   Δημόσιας   Υγείας   και   Κοινωνικών  
Υπηρεσιών,  οι  Δομές  της  Διεύθυνσης  Βρεφονηπιακών  Σταθμών  και  το  γραφείο  
Εθελοντισμού   του   Δήμου   Πειραιά,   οι   Δομές   της   Κοινωφελούς   Δημοτικής  
Επιχείρησης   Πειραιά   (ΚΟ.Δ.Ε.Π.),   τα   Κέντρα   Αγάπης   και   Αλληλεγγύης   του   Δήµου  
Πειραιά  (ΚΑΠΗ)  κ.λπ.  

Ο   Δήμος   Πειραιά   διαθέτει   23   βρεφονηπιακούς   και   παιδικούς   σταθμούς   και  

εξυπηρετούν  περίπου  860  παιδιά1.  Με  βάση  το  ΓΠΣ,  ο  Δήμος  Πειραιά  πρέπει  να  
διαθέτει   49   βρεφονηπιακούς   σταθμούς   (1   ανά   «γειτονιά»),   που   σημαίνει   ότι  
σήμερα  καλύπτεται  μόλις  το  46%  των  συγκεκριμένων  Δομών  Κοινωνικής  
Φροντίδας.  

Στο   Δήμο   Πειραιά,   λειτουργεί,   επίσης,   ένας   δημοτικό   ιατρείο,   11   ΚΑΠΗ,  

συμπληρωματικά   προγράμματα,   όπως   το   «Βοήθεια   στο   Σπίτι»   και   η   «Δημοτική  
Τράπεζα  Αγάπης  και  Προσφοράς»,  το  «Επιστημονικό  Κέντρο  Συμβουλευτικής  και  
Ψυχολογικής   Υποστήριξης   Ατόμου   και   Οικογένειας».   Οργανώνονται   δράσεις  
συλλογής  φαρμάκων,  τροφίμων,  ιματισμού  κυρίως  μέσα  από  προσπάθειες  των  
εθελοντών  του  Δήμου,  καθώς  και  λοιπά  προγράμματα  φιλοξενίας,  απασχόλησης,  
υγείας.   Επιπλέον,   λειτουργούν   ο   ξενώνας   αστέγων   «Ανακούφιση»   (στον   οποίο  
φιλοξενούνται   41   άτομα)   και   ο   «Ξενώνας   Κακοποιημένων   Γυναικών»   που   έχει  
φιλοξενήσει  19  γυναίκες  και  18  παιδιά.  

Από   τα   παραπάνω,   αναδεικνύονται   σοβαρές   ελλείψεις   ως   προς   την  

προσβασιμότητα,   ποιότητα   και   πληρότητα   του   τοπικού   Δικτύου   Κοινωνικών  
Υποδομών   και   Δομών.   Σημειώνονται   επικαλύψεις   και   αποσπασματική   λει-­‐
τουργία  της  τοπικής  κοινωνικής  πολιτικής.    
Είναι  αναγκαία  η  ενίσχυση,  αναβάθμιση  και  συμπλήρωση  του  τοπικού  Δικτύου  
Κοινωνικών   Υποδομών   και   Δομών   καθώς   και   υπηρεσιών   Πρόνοιας,   με   την  
ανάπτυξη   ενός   κέντρου   υποστήριξης   της   οικογένειας,   της   μητέρας   και   του  
παιδιού,   ενός   εργαστηριού   για   νήπια   και   παιδιά,   ενός   κέντρου   διαχείρισης  
κρίσεων   έτσι   ώστε   οι   επαπειλούμενοι   από   φτώχεια   και   αποκλεισμό   να   µη  
βρεθούν   στο   περιθώριο   και   να   αποκτήσουν   πρόσβαση   σε   βασικά   κοινωνικά  

1   Το  προσωπικό  που  απασχολείται  στους  23  σταθμούς  του  Δήμου  Πειραιά  ανέρχεται  στα  123  άτομα  με  σχέση  
εργασίας   μόνιμου   και   αορίστου   χρόνου.   Επίσης   απασχολούνται   και   60   άτομα   ορισμένου   χρόνου   (7   άτομα  
προσωπικό  /40  παιδιά/  σταθμό)

5  
  
  ΚΟΜΒΟΣ  ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ  

αγαθά   και   υπηρεσίες   πχ.   την   υγεία,   τη   νομική   εκπροσώπηση,   την   εκπαίδευση   ,  
την   ψυχοκοινωνική   στήριξη   και   ενδυνάμωση   γονέων   και   τη   διευκόλυνσή   της  
ένταξής  τους  στην  αγορά  εργασίας  κ.α.    

Προαπαιτούμενα  για  την  ανάπτυξη  και  λειτουργία  ενός  σύγχρονου  και  πλήρους  
Δημοτικού   Δικτύου   Κοινωνικών   Δομών   το   οποίο   να   καλύπτει   στοχευμένα,  
καθολικά  και  τοπικά  τις  ανάγκες  των  ευπαθών  ομάδων  της  πόλης  αποτελούν  η  
διασφάλιση   συνεργιών   του   Δήμου   με   την   τοπική   κοινωνία,   η   ανάδειξη   της  
συλλογικότητας   και   η   κινητοποίηση   των   πολιτών   και   των   επιχειρήσεων,   η  
ενίσχυση  του  εθελοντισμού  και,  βεβαίως,  η  ενδυνάμωση  των  ωφελουμένων,  για  
την  πρόληψη  και  αντιμετώπιση  φαινομένων  κοινωνικού  διαχωρισμού.    
 
Σε   φυσιολογικές   οικονομικές   συνθήκες   οι   παρατηρηθείσες   απώλειες   και  
ανισότητες   των   εισοδημάτων   θα   καλύπτονταν   από   τις   πολιτικές   κοινωνικής  
συνοχής   του   κεντρικού   κράτους   μέσω   είτε   επιδοματικής   πολιτικής   είτε   μέσω  
παροχής   κρίσιμων   κοινωνικών   υπηρεσιών.   Στην   παρούσα   όμως   συγκυρία   κάτι  
τέτοιο  καθίσταται  αδύνατο,  λόγω  της  εφαρμοζόμενης  περιοριστικής  πολιτικής,  
αφού  τα  τελευταία  έτη  και  ειδικότερα  από  το  2012  και  επέκεινα  παρατηρείται  
δραματική   μείωση   και   των   δικαιούχων   και   των   διαθέσιμων   πόρων   για   την  
εφαρμογή  επιδοματικής  πολιτικής  (οι  δικαιούχοι  έχουν  μειωθεί  στο  40%  και  οι  
διαθέσιμοι  πόροι  στο  44%).  Παράλληλα  η  έλλειψη  κοινωνικών  υποδομών  οξύνει  
περαιτέρω  τις  κοινωνικές  ανισότητες  και  τον  κοινωνικό  αποκλεισμό.  Ελλείψεις  
παρατηρούνται   σε   όλο   το   φάσμα   των   δυνητικών   κοινωνικών   υπηρεσιών   που  
μπορεί   ένα   Δήμος   να   παρέχει   ειδικότερα   όμως   πρέπει   να   τονιστεί   η   δραματική  
έλλειψη  σε  δομές  φιλοξενίας  βρεφών  και  νηπίων  αφού  σε  όλο  το  Δήμο  Πειραιά  
λειτουργούν   μόλις   23   παιδικοί   σταθμοί   (49   προβλέπονται   στο   Γενικό  
Πολεοδομικό  Σχέδιο)  και  φιλοξενούνται  μόλις  860  παιδιά.    

Προφανώς  η  έλλειψη  αυτών  των  υποδομών  προϋπήρχε  της  οικονομικής  κρίσης  

και  το  έλλειμμα  αυτό  καλύπτονταν  από  τον  ιδιωτικό  τομέα  μέσω  παροχής  αντί-­‐
στοιχων   υπηρεσιών.   Η   δραματική   όμως   μείωση   του   διαθέσιμου   εισοδήματος  
επανέφερε   στο   προσκήνιο   την   ανάγκη   δημιουργίας   περισσότερων   τέτοιων  
δομών   ειδικά   αν   στο   εγγύς   μέλλον   μειωθεί   η   συνεισφορά   των  
συγχρηματοδοτούμενων   προγραμμάτων   στην   ενίσχυση   δικαιούχων   παροχής  
κοινωνικών  υπηρεσιών.  

2. ΤΟ  ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ    
Κύριος   στόχος   του   προτεινόμενου   Προγράμματος   είναι   η   δημιουργία   ενός  
Πρότυπου,   Δυναμικού,   Καινοτόμου   Κέντρου   Κοινωνικής   Αλληλεγγύης   και  
Προσφοράς,   τον   «Κόμβο   Αλληλεγγύης»,   για   την   υποστήριξη   και   ανακούφιση  
των   κοινωνικά   ευάλωτων   ομάδων,   στοχεύοντας   αρχικά   σε   μια   περιοχή   που  

6  
 
  
  ΚΟΜΒΟΣ  ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ  

βιώνει  ιδιαίτερα  έντονα  τον  αντίκτυπο  της  κρίσης,  τα  Καμίνια  και  στη  συνέχεια  
στο  σύνολο  του  Δήμου  του  Πειραιά.    

Παράλληλα,   το   πρόγραμμα   θα   συμβάλλει   στην   αναζωογόνηση   και   την  

αναγέννηση  μιας  περιοχής  με  έντονα  σημάδια  υποβάθμισης  με  ενδογενή  τρόπο,  
αναβαθμίζοντας   και   αξιοποιώντας   το   κτιριακό   απόθεμα   που   βρίσκεται   εντός  
των   γεωγραφικών   της   ορίων   και   «ανοίγοντας»   στους   κατοίκους   το   πρώην  
στρατόπεδο  Παπαδογιωργή.  

Τα  Καμίνια  αποτελούν   μια   από   τις   πιο   γνωστές   εργατικές   και   λαϊκές   συνοικίες  
του  Πειραιά,  η  οποία    εκτείνεται  στο  πίσω  μέρος  του  καπνεργοστασίου  Κεράνη,  
από   την  Πειραιώς  μέχρι   την   περιοχή   του  Ρετσίνα  και   δυτικά   με   την  Παλαιά  
Κοκκινιά.  Η  πυκνή  δόμηση,  η  έλλειψη  ελευθέρων  χώρων  και  χώρων  πράσινου,  οι  
ελλιπείς   υποδομές,   το   εγκαταλελειμμένο   κτιριακό   απόθεμα   (βιομηχανίες,  
στρατόπεδο   κλπ)   δίνουν   στη   περιοχή   χαρακτηριστικά   υποβάθμισης   και  
ρύπανσης,  με  σύγχρονες  χωρικές  και  κοινωνικές  παθογένειες,  υποβιβάζοντας  τη  
ποιότητα  ζωής  των  κατοίκων  της.    

Πρώην  Στρατόπεδο  
Παπαδογιωργή  

Το  προτεινόμενο  πρόγραμμα  προσδοκά  στο  να  καλύψει  μέρος  των  κοινωνικών  

αναγκών   σε   δομές   και   υπηρεσίες   υποστήριξης   που   εγείρει   η   υφιστάμενη  
οικονομική   κρίση.   Ο   «Κόμβος»   προτείνεται   να   εκμεταλλευθεί   το   πρώην  
στρατόπεδο   Παπαδογιωργή,   το   οποίο   διαθέτει   επαρκή   αριθμό   μικρών   και  
μεγαλύτερων   κτισμάτων   συνολικού   εμβαδού   περίπου   1600τ.μ..   Οι   χώροι   αυτοί  
δύνανται  να  στεγάσουν  ένα  σύνολο  δράσεων,  για  την  αναβάθμιση  και  ενίσχυση  
των   κοινωνικών   δομών   του   Δήμου   και   τη   βελτίωση   του   επιπέδου   παροχής  

7  
 
  
  ΚΟΜΒΟΣ  ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ  

υπηρεσιών   πρόνοιας   (αναβάθμιση   παιδικών   δομών,   δημιουργία   υπηρεσιών  

υποστήριξης   γονέων,   ανάπτυξη   κοινωνικών   συνεργασιών   για   την   αναβάθμιση  
των   κοινωνικών   δομών   κλπ.)   και   την   ενεργή   συμμετοχή   και   έκφραση   των  
πολιτών.  Παράλληλα,  το  στρατόπεδο  διαθέτει  περίπου  10  στρέμματα  ελευθέρου  
χώρου  που  θα  αποτελέσουν  ένα  προστατευμένο  πνεύμονα  πρασίνου,  αναψυχής,  
δημιουργικών  και  πολιτισμικών  δραστηριοτήτων.    

Το   πρόγραμμα   «Κόμβος   Αλληλεγγύης»   έχει   ως   στόχο   να   αποτελέσει  

παράδειγμα   καλύτερων   συνθηκών   διαβίωσης,   προόδου,   παιδείας   και  
εκδημοκρατισμού.   Στοχεύει   επίσης,   στην   αλληλεπίδραση   και   στην   προώθηση  
της   κοινωνικής   καινοτομίας.   Το   πραγματικά   καινοτόμο   της   ιδέας   είναι   οι  
δυνατότητες   πολλαπλασιασμού,   ανανέωσης   και   εμπλουτισμού   των  
δραστηριοτήτων,   και   των   αντίστοιχων   αποτελεσμάτων,   μέσω   της   ενεργούς  
συμμετοχής  των  ωφελουμένων  στην  διαμόρφωσή  τους.  

Βασίζεται   στην   συμπληρωματικότητα   των   παραγωγικών   δραστηριοτήτων   και  

του   συντονισμού   μεταξύ   των   ενδιαφερόμενων   μερών   και   των   δομών   που  
εμπλέκονται  μέσω  μιας  διεπιστημονικής,  πολυδιάστατης  προσέγγισης.  

Η   βασική   ιδέα   είναι   να   ενισχύσει   τη   διασύνδεση   και   το   συντονισμό   της  

λειτουργίας   όλων   των   δομών   που   θα   εμπλέκονται,   και   οι   οποίες   συνοψίζονται  
στις  παρακάτω:  

î το  Κέντρο  Κοινωνικής  Αλληλεγγύης    

ü Κέντρο  Διαχείρισης  Κρίσεων,    
ü Κινητή  Μονάδα,    
ü Κέντρο  Οικογένειας,  Μητέρας  και  Παιδιού,    
ü Πυρήνας  Κοινωνικής  Ευθύνης.  

8  
 
  
  ΚΟΜΒΟΣ  ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ  

 
î τη  Βιβλιοθήκη,  
î το  Δημιουργικό  Εργαστήριο  Νηπίων  και  Παιδιών,    
î και  τον  Ανοιχτό  Χώρο  Κοινών  Δραστηριοτήτων    

 καθιστώντας   αυτές   σε   ένα   μοντέλο-­‐γειτονιά,   έναν   «ανοιχτό»   χώρο   όπου   οι  

πολίτες   της   περιοχής   θα   απολαμβάνουν   όχι   μόνο   ένα   ολιστικό   φάσμα   των  
κοινωνικών  υπηρεσιών,  αλλά  και  την  ευκαιρία  να  συμμετάσχουν  ενεργά  και  να  
εκφραστούν,  ακόμα  και  να  δραστηριοποιηθούν  επιχειρηματικά.    

Το   πρόγραμμα   «Κόμβος   Αλληλεγγύης»   είναι   ουσιαστικά   η   βάση   και   η   βιώσιμη  

λύση  ενσωμάτωσης  των  βέλτιστων  πρακτικών  δίνοντας  χώρο  ταυτόχρονα  στις  
τρέχουσες   και   μελλοντικές   κοινωνικές   μεταρρυθμίσεις.   Ενσωματώνει   και  
παράγει   την   αλλαγή   αφήνοντας   ένα   μακροπρόθεσμο   και   πολύ   σημαντικό    
αντίκτυπο.  
 

Η   συνεργασία     του   δημόσιου,   του   ιδιωτικού   τομέα   και   της   κοινωνίας   των  
πολιτών   προωθεί   την   καινοτομία   και   προσφέρει   ένα   ολιστικό   μοντέλο  
κοινωνικών   υπηρεσιών,   παράλληλα   με   το   πραγματικό   παράδειγμα   ενός  
ανοιχτού  χώρου  που  μεταμορφώνεται  με  ένα  συμμετοχικό  τρόπο  σε  ένα  δίκτυο  
αλληλεγγύης  και  υποστήριξης.  

Ένα  μοντέλο  που  θα  χτίζει  γέφυρες  μεταξύ  των  πολιτών  και  του  κράτους  πάνω  
στις  οποίες  στέρεες  κοινωνικές  μεταρρυθμίσεις  θα  χτίζονται,  θα  καλλιεργούνται,  
αλλά  και  θα  διατηρούνται.  

Μοντέλο  Λειτουργίας  

 Ένα   πρωτοποριακό   έργο   που   ξεπερνά   τα   συνήθη   όρια   των   δομών   και   των  
υπηρεσιών     στήριξης   και   επενδύει   στον   Συμμετοχικό   μετασχηματισμό   του  
δημόσιου  χώρου.  

9  
 
  
  ΚΟΜΒΟΣ  ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ  

Ένα  τμήμα   δημόσιου   χώρου   που  καταλαμβάνεται  από    τις  κοινωνικές  δομές  του  
Δήμου  Πειραιά,  οι  οποίες  θα  ενισχυθούν,  θα  εκσυγχρονιστούν,  θα  διασυνδεθούν  
και   θα   επιδιώξουν   να   αποτελέσουν   ένα   ζωντανό   δίκτυο   ενίσχυσης   της  
κοινωνικής  συνοχής  και  αλληλεγγύης  σε  επίπεδο  γειτονιάς,  βελτιώνοντας    έτσι  
τα  πρότυπα  διαβίωσης  και  την  ποιότητα  της  ζωής  των  κατοίκων  της  περιοχής.  

Κάθε  εμπλεκόμενη  δομή,  θα  έχει  τον  δικό  της  ξεχωριστό  ρόλο  και  θα  υλοποιεί  τα  
δικά   της   «υποέργα».   Την   ίδια   στιγμή   όμως,   θα   συνδέεται   δομικά   με   τη  
λειτουργία   των   άλλων   στην   λογική   του   ότι   «το   σύνολο   είναι   κάτι   περισσότερο  
από  το  απλό  άθροισμα  των  επιμέρους  μερών».  

Ένα   έργο   που   φιλοδοξεί   να   αποτελέσει   ένα   παράδειγμα   των   βέλτιστων  

πρακτικών  και  να  χρησιμεύσει  ως  πρότυπο.  

Ένα   πολυτομεακό,   πολυδιάστατο   έργο   που   έχει   ως   στόχο   να   οικοδομήσει   μια  

στέρεα  βάση  για  την  έναρξη  ευρύτερων  κοινωνικών  μεταρρυθμίσεων.  

10  
 
     ΚΟΜΒΟΣ  ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ  

ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΚΟ  ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟΥ  ΧΩΡΟΥ    

11  
 
  
  ΚΟΜΒΟΣ  ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ  

 
3.  ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ  ΚΑΙ  ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ  ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ      
 
3.1.  Δραστηριότητες  Επικοινωνίας  και  Διάχυσης    
Η   επικοινωνία   του   προγράμματος,   η   διάδοση   των   πληροφοριών   και   η   διάχυση  
των   αποτελεσμάτων   του   προγράμματος   δύναται   να   πραγματοποιείται   με   τα  
μέσα  κοινωνικής  δικτύωσης,  το  τύπο  καθώς  και  μέσω  του  σταθμού  Δημοτικού  
Ραδιοφώνου  Πειραιά,  που  μπορούν  να  αφιερώνονται  ειδικά  προγράμματα  στις  
δραστηριότητες  και  στα  νέα  του  «Κόμβου  Αλληλεγγύης».  

3.2.  Θέσεις  Απασχόλησης    

Το  δυναμικό  των  νέων  σχημάτων  απασχολησιμότητας  που  απαιτούνται  για  την  
υλοποίηση   των   δράσεων   και   τη   λειτουργία   των   δομών   του   έργου   έχουν   ήδη  
περιγραφεί   ανωτέρω   και   διαφαίνονται   και   στη   κοστολόγηση   του  
προγράμματος.  Το  σημαντικό  είναι  ότι  θα  δημιουργηθούν  περισσότερες  από  54  
θέσεις  απασχόλησης  σε  ετήσια  βάση  κατά  τον  αρχικό  τριετή  κύκλο  λειτουργίας  
του  προγράμματος.  

Εκτιμώμενες  Θέσεις  Εργασίας  Ετησίως  για  ελάχιστη  λειτουργία  «Κόμβου  

Αλληλεγγύης»  8  ωρών  /μέρα  
 
Κέντρο  Κοινωνικής  Αλληλεγγύης   30  
Κέντρο  Διαχείρισης  Κρίσεων   6  
Κινητή  Μονάδα   4  
Πυρήνας  Κοινωνικής  Ευθύνης     9  
Κέντρο  Οικογένειας,  Μητέρας  και  Παιδιού   11  
Βιβλιοθήκη   7  
Δημιουργικό  Εργαστήριο  Νηπίων  και  Παιδιών   8  
Ανοιχτό  Χώρο  Κοινών  Δραστηριοτήτων   9  
ΣΥΝΟΛΟ   54  
 

3.3.  Δείκτες  παρακολούθησης  και  αξιολόγησης    

Παραθέτουμε   στη   συνέχεια   μια   σειρά   από   δείκτες   για   την   παρακολούθηση   της    
πορείας  και  την  αξιολόγηση  του  προγράμματος:    

ü Αριθμός  κατοίκων  περιοχής  /  Αριθμός  ωφελουμένων    

ü Αριθμός      Κανονικών  και  ανεπίσημων  συνεργασιών  

13  
 
  
  ΚΟΜΒΟΣ  ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ  

ü Αριθμός   δικτύων,   ιδρυμάτων,   φορέων   της   κοινωνίας   των   πολιτών   που  

ασχολούνται  με  το  έργο  
ü Αριθμός  ατόμων  που  ασχολούνται  με  το  έργο  
ü Αριθμός   ατόμων   που   απασχολούνται   από   το   έργο   (βραχυπρόθεσμα   ή   /  
και  μακροπρόθεσμα)    
ü Αριθμός  εξωτερικών  συνεργατών  
ü Αριθμός  επισκέψεων  κέντρου  Διαχείρισης  Κρίσεων    
ü Αριθμός  υποέργων  που  υλοποιούνται  ανά  δομή  
ü Αριθμός  κοινών  έργων  /  δραστηριοτήτων  
ü Αριθμός  εκπαιδευτικών  σεμιναρίων  και  εργαστηρίων  
ü Αριθμός   εκδηλώσεων   που   διοργανώνονται   στον     Ανοιχτό   Χώρο   Κοινών  
Δραστηριοτήτων    
ü Αριθμός  των  δραστηριοτήτων  που  αφορούν  στα  παιδιά  
ü Αριθμός  οικογενειών  που  έχουν  υποστηριχθεί  με  υλική  βοήθεια  
ü Αριθμός  οικογενειών  που  έχουν  υποστηριχθεί  με  υπηρεσίες  

 
 

   

14  
 
  
  ΚΟΜΒΟΣ  ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ  

• Οι  τοπικές  κοινότητες  εξυπηρετούνται  καλύτερα  από  ένα  ολιστικό  δίκτυο  

υπηρεσιών.  Οι  άνθρωποι  υποστηρίζονται  από  τα  διάφορα  εκπαιδευτικά  και  
.   καλλιτεχνικά  υποέργα    

• Υποστηρίζονται  ενεργά  στις  "περιπέτειες"  της  καθημερινής  τους  ζωής  

θέτοντας  σε  κίνδυνο  την  οικονομική  και  κοινωνική  κατάσταση  τους  (π.χ.  
.   νομικά  ζητήματα,  υπερχρεωμένα  νοικοκυριά)  

• Παίρνουν  γνώσεις,  πληροφόρηση  και  εκπαίδευση  

.  

• Τονίζεται  η  διάδρασή  τους  και  η  ελεύθερη  έκφρασή  τους.  Ασχολούνται  ενεργά  

με  τον  σχεδιασμό  και  τις  δραστηριότητες  του  έργου  

• Χρησιμοποιούν  τον  χώρο  και  αρχίζουν  να  αισθάνονται  οικεία  και  ότι  τους  
σέβονται  

• Εμπνέονται    από  το  μετασχηματισμό  και  την  ενεργοποίηση  ενός  δημόσιου  

χώρου  αδιάφορου  μέχρι  σήμερα  

• Υποδεικνύουν  ενισχυμένα  αισθήματα  αλληλεγγύης,  ανεκτικότητας  και  

επιδιώκουν  τη  συμμετοχή  τους  στην  συνεχή  προσπάθεια  

• Το  προφίλ  της  περιοχής  αλλάζει  και  η  τοπική  αυτοδιοίκηση  βελτιώνεται  στο  
μικροεπίπεδο  

• Η  σχέση  και  η  αλληλεπίδραση  των  πολιτών  με  την  τοπική  αυτοδιοίκηση    
ενισχύεται  και  βελτιώνεται  

• Το  παράδειγμα  κλιμακώνεται  και  αποτελεί  πρότυπο  για  άλλους    «κόμβους  

αλληλεγγύης»  

• Η  πόλη  αλλάζει  

• Η  Γειτονιά  Αλληλεγγύης  χρησιμεύει  ως  σταθερή  βάση  για  κοινωνικές  

μεταρρυθμίσεις  

• Κατά  συνέπεια  διαμορφώνονται  και  οι  δείκτες    αναλόγως  

 
15  
 
  
  ΚΟΜΒΟΣ  ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ  

 
4.  ΤΟ  ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΟ  ΣΧΗΜΑ    
ü Δήμος   Πειραιά   (ή   /   και   τα   αρμόδια   όργανά   του,   π.χ.   "ΚΟ.Δ.Ε.Π",   ΟΠΑΝ,  
Κέντρο  Δια  Βίου  Μάθησης  κ .λπ.).  
ü Μη   Κυβερνητική   Οργάνωση   που   να   έχει   αποδεδειγμένη   εμπειρία   και  
διαχειριστική   επάρκεια   στη   λειτουργία   προγραμμάτων   και   δομών  
σχετικών  με  το  πρόγραμμα,  επικεντρωμένες  στο  Δήμο  Πειραιά.    
 
Δυνητικοί   Εταίροι   του   Δήμου   για   τις   δράσεις   του   Κέντρου   Κοινωνικής  
Αλληλεγγύης  θα  μπορούσαν  να  είναι:  
î  οι  «Γιατροί  του  Κόσμου»  και  η  ΜΚΟ  «PRAKSIS».  
î Πανεπιστημιακό   Ίδρυμα   όπως   Ιατρική   Σχολή   Πανεπιστήμιου   Αθηνών   –  
Πρόγραμμα  Διεθνής  Ιατρική  και  Διαχείριση  Κρίσεων  Υγείας.    
î Η   ΜΚΟ   «ΟΡΓΑΝΩΣΗ   ΓΗ»   θα   μπορούσε   να   συνδράμει   με   δράσεις   και  
εκπαιδευτικά   προγράμματα   περιβαλλοντικής   και   κοινωνικής  
ευαισθητοποίησης  το  Δημιουργικό  Εργαστήριο  Νηπίων  και  Παιδιών,,  και  
τον   εμπλουτισμό   των   χρήσεων   του   Ανοικτού   Χώρου   Κοινών  
Δραστηριοτήτων.  

5.  ΩΦΕΛΟΥΜΕΝΟΙ    
 Το   παρόν   πρόγραμμα   δύναται   να   εκσυγχρονίσει   και   να   βελτιστοποιήσει   το  
σύστημα   και   το   δίκτυο   κοινωνικών   δομών,   να   καλύψει   μεγάλο   μέρος   των  
κοινωνικών   αναγκών   του   Δήμου   Πειραιά   και   να   παρέχει   υψηλού   επιπέδου  
υπηρεσίες  πρόνοιας.    

16  
 
  
  ΚΟΜΒΟΣ  ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ  

Λαμβάνοντας   υπόψη   τη   γενική   δυσμενή   κοινωνικοοικονομική   κατάσταση   στη  

χώρα   και   ειδικότερα   στο   Πειραιά   και   στη   περιοχή   των   Καμινιών,   τα   υψηλά  
επίπεδα  ανεργίας  και  τις  ιδιαίτερα  αυξημένες  ανάγκες  για  κοινωνικές  δομές  και  
υπηρεσίες,   οι   περιορισμοί   σχετικά   με   τους   ωφελούμενους   του   παρόντος  
προγράμματος   καταρτίζονται   κατά   κύριο   λόγο   από   τη   δυναμικότητα   των  
κτιριακών   εγκαταστάσεων,   το   τύπο   της   δομής   και   τον   τρόπο   λειτουργίας   της  
(πχ.  πολλαπλές  βάρδιες).  

Εκτιμώμενοι  Ωφελούμενοι  «Κόμβου  Αλληλεγγύης»  ανά  ημέρα    

 
Κέντρο  Κοινωνικής  Αλληλεγγύης   132  
Κέντρο  Διαχείρισης  Κρίσεων   30  
Κινητή  Μονάδα   10  
Πυρήνας  Κοινωνικής  Ευθύνης   40  
Κέντρο  Οικογένειας,  Μητέρας  και  Παιδιού     52  
Βιβλιοθήκη   90  
Δημιουργικό  Εργαστήριο  Νηπίων  και  Παιδιών   100  
Ανοιχτό  Χώρο  Κοινών  Δραστηριοτήτων   500  
ΣΥΝΟΛΟ   822  
 Παραθέτουμε  ενδεικτικά:    

Το   Κέντρο   Διαχείρισης   κρίσεων   εκτιμάται   ότι   δύναται   να   διαχειριστεί   περίπου  

30   περιστατικά   ημερησίως.   Από   την   άλλη   πλευρά   η   κινητή   μονάδα   μπορεί   να  
διαχειριστεί  περίπου  10  περιστατικά  ημερησίως.    

Ο   Πυρήνας   Κοινωνικής   ευθύνης   εκτιμάται   ότι   από   τη   συνολική   προσπάθεια  

προσέλκυσης  χορηγιών,  δωρεών  και  διαχείριση  τους  θα  μπορεί  να  υποστηρίξει  με  
τη   παροχή   τροφίμων   και   άλλων   ειδών   προσωπικής   φροντίδας   και   ένδυσης  
τουλάχιστον  40  οικογένειες  ημερησίως  (800  οικογένειες  /μήνα).    

Το   κέντρο   οικογένειας   δύναται   να   παρέχει   υποστήριξη   σε   τουλάχιστον   50  

κηδεμόνες   και   2-­‐   5   προστατευόμενα   μέλη   βοηθώντας   στην   προώθηση   στην  
απασχόληση   των   πρώτων,   και   να   βελτιώνοντας   τις   προοπτικές   απασχόλησης  
των  μεγαλύτερων  παιδιών.    

Η   βιβλιοθήκη   μπορεί   να   παρέχει   περίπου   30   θέσεις   εργασίας   ενηλίκων,   εάν  

χρησιμοποιηθεί   για   συναθροίσεις,   εκδηλώσεις,   συζητήσεις   σεμινάρια   κ.λπ.   ο  
αριθμός   αυτός   μπορεί   να   αυξηθεί   στα   90   άτομα.   Ανάλογα,   εάν   φιλοξενήσει  
παιδιά  για  ένα  φάσμα  δραστηριοτήτων,  ο  χώρος  δύναται  να  διαμορφωθεί  κατά  
τρόπο  ώστε  να    συνυπάρχουν  περίπου  100  παιδιά.  

Το   Δημιουργικό   Εργαστήριο   για   Νήπια   και   Παιδιά,   ανάλογα   με   τον   αριθμό   και  
τις  ηλικίες  των  παιδιών  που  θα  συγκεντρωθούν  δύναται  να  δημιουργήσει  και  να  

17  
 
  
  ΚΟΜΒΟΣ  ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ  

λειτουργεί,   παράλληλα,   6-­‐7   τμήματα   των   15   παιδιών   ήτοι   περίπου   100   παιδιά  
ανά   εργαστήριο.   Ανάλογα   με   το   ωράριο   εργασίας   και   τις   ανάγκες   που  
καταγράφονται  δύναται  να  καθοριστεί  ο  ημερήσιος  αριθμός  εργαστηρίων.  

Ο   Ανοιχτός   Χώρος   κοινών   δραστηριοτήτων   μπορεί   να   αποτελέσει   σημείο  

συνάθροισης   από   2   έως   και   500   άτομα   ανάλογα   το   πρόγραμμα   εκδηλώσεων   και  
δραστηριοτήτων.    

 6.  ΧΡΟΝΟΔΙΑΓΡΑΜΜΑ  ΚΑΙ  ΕΦΑΡΜΟΓΗ    

 Το  πρόγραμμα  εκτείνεται  σε  μία  περίοδο  3  ετών.  

Το   χρονοδιάγραμμα   και   η   συγκρότηση   της   Ομάδα   Υλοποίησης   Έργου  

βρίσκονται    σε  εξέλιξη.    

7.  ΔΙΟΙΚΗΣΗ  ΚΑΙ  ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ  

Ενώ   ο   Δήμος   Πειραιά   θα   είναι   ο   κύριος   Δικαιούχος   του   έργου,   ο/οι   Εταίρος/οι    
θα   στηρίζει,   θα   συντονίζει   και   θα   παρακολουθεί   την     υλοποίηση   του   έργου,  
προσφέροντας   όπου   χρειάζεται,   επιπλέον   διαχειριστικές   και   τεχνικές  
ικανότητες.  

 
8.  ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ  ΚΑΙ  ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ  
Οι   μέθοδοι   και   τα   εργαλεία   παρακολούθησης   και   αξιολόγησης   θα   συμφωνηθούν  
εξαρχής   και   θα   σχεδιασθούν     από   κοινού   καθώς   και   θα   τεθούν   σε   ισχύ   με   την  
έναρξη   του   προγράμματος   από   την   κοινοπραξία.   Συμμετοχικές   συναντήσεις,  
προτυποποιημένος   μηχανισμός   υποβολής   εκθέσεων,   Συζητήσεις   σε   στοχευμένες  
ομάδες   και   ασκήσεις   συμμετοχικής   αξιολόγησης   θεωρούνται   από   τα   βασικά  
προαπαιτούμενα   ενός   ολοκληρωμένου   συστήματος   παρακολούθησης   και  
αξιολόγησης.    

9.  ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ  ΕΡΓΟΥ    
Ο   προϋπολογισμός   του   έργου   ανέρχεται   σε   7.842.718,00   €   και   διαχωρίζεται   σε  
4  κατηγορίες  δαπανών    :  

î Στις   Τεχνικές   Παρεμβάσεις   που   αφορούν   στη   διαμόρφωση   του   χώρου  

(κτίρια  εμβαδού  1.627  τμ.  και  περιβάλλοντας  χώρος  10.043τ.μ.)    
î Στις   οριζόντιες   δαπάνες   που   αφορούν   σε   έρευνες   και   μελέτες,  
παρακολούθηση  και  αξιολόγηση  προγράμματος,  auditing  κλπ.  

18  
 
  
  ΚΟΜΒΟΣ  ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ  

î Στις   εξειδικευμένες   ανάγκες   λειτουργίας   κάθε   δομής   όπου  

περιλαμβάνεται   και   ο   πάγιος   εξοπλισμός   της,   καθώς   και   το   προσωπικό  
λειτουργίας.  
î Στο  Κόστος  διαχείρισης  του  Προγράμματος  (overheads)    

Παραθέτουμε   στη   συνέχεια   τον   Προϋπολογισμό   του   έργου   ανά   κατηγορά  

Δαπανών.  

 
 

 
 

19  
 
  
  ΚΟΜΒΟΣ  ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ  

Όπως  διαφαίνεται  από  τα  ανωτέρω  διαγράμματα  τα  ¾  του  προϋπολογισμού  

του  έργου  αφορούν  σε  δομές  και  δράσεις  που  έχουν  άμεσο  αντίκτυπο  σε  
ωφελούμενους.    

Παρουσιάζουμε  στη  συνέχεια  τις  εκτιμώμενες  δαπάνες  ανά  δομή.      

   

   

ΚΕΝΤΡΟ  ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ  ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ  

20  
 
  
  ΚΟΜΒΟΣ  ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ  

Ο  πίνακας  που  ακολουθεί  δίνει  ένα  ενδεικτικό  κόστος  ανά  άτομο  ωφελούμενο  ή  
δυνητικού    επισκέπτη  του  Κόμβου  Αλληλεγγύης  ανά  Δομή  που  χρησιμοποιεί.  

  ΩΦΕΛΟΥΜΕΝΟΙ   ΚΟΣΤΟΣ  
/ΩΦΕΛΟΥΜΕΝΟ  /ΜΕΡΑ    
  ΑΝΑ  ΜΕΡΑ     ΑΝΑ  ΕΤΟΣ    

Κέντρο        
Κοινωνικής  
Αλληλεγγύης  
Κέντρο  Διαχείρισης   30   7.500   25,78€  
Κρίσεων  
 
 
Κινητή  Μονάδα   10   2.500   55,07€  
 
   
Πυρήνας  Κοινωνικής   40   10.000   30,05€  
Ευθύνης  
 
 
Κέντρο  Οικογένειας,   52   13.000   28,79€  
Μητέρας  και  Παιδιού    
 
 
Βιβλιοθήκη   90   22.500   15,27€  
 
 
Δημιουργικό   25.000   12,90€  2  
Εργαστήριο   100  
Νηπίων  και  
Παιδιών                      
Ανοιχτό  Χώρο   500   62.500   4,82€  
Κοινών   Χ  5  
 
Δραστηριοτήτων  
 
ΣΥΝΟΛΟ   822      

                                                                                                               
2  3,224€/ανά  έτος.  

21  
 
 Maritime Business Support Center – Κέντρο Στήριξης
Επιχειρήσεων Θαλάσσιας Οικονομίας

Το λιμάνι της πόλης αποτελεί τη μεγαλύτερη ναυτιλιακή πύλη της Ελλάδας,

συγκαταλέγεται δε στα 20 μεγαλύτερα της Ευρώπης, από άποψη διακίνησης επιβατών.
Η οικονομική δραστηριότητα της πόλης κινείται παραδοσιακά γύρω από το χώρο της
ναυτιλίας. Ο Πειραιάς αποτελεί αυτόνομο τμήμα της ευρύτερης μητροπολιτικής
περιοχής των Αθηνών, με πλούσια ιστορία και πολιτισμικά χαρακτηριστικά.

Η πρόκληση για τον Πειραιά είναι να μετατραπεί από ένα παραδοσιακό

ναυτιλιακό κέντρο, σε μια ευφυή και βιώσιμη αστική περιοχή που θα
εκμεταλλεύεται και θα αναδεικνύεται, μέσω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών
της. Πέραν όμως αυτών, και προκειμένου να αναδειχθεί και να αποτελέσει πόλο έλξης
και ενδιαφέροντος για νέες δημιουργικές δυνάμεις και κεφάλαια, ο σχεδιασμός της
στρατηγικής της πόλης θα πρέπει:

1. να λάβει υπόψιν του, παράγοντες δυναμικής φύσεως, πέραν των συγκριτικών του
πλεονεκτημάτων,

2. της παραγωγικής χρήσης των πόρων και των μέσων που διαθέτει, μέσα από τη
συνεχή εισαγωγή καινοτομιών και

3. την άριστη συνδυαστική χρήση των υπαρχόντων συντελεστών παραγωγής,

καινοτομίας, εξειδικευμένης και προσαρμοσμένης γνώσης, μεθόδων προηγμένης
τεχνολογίας, για την παραγωγή προϊόντων και τη διάθεση υπηρεσιών με μοναδικά
χαρακτηριστικά και μακρόπνοα σχεδιασμένη καταναλωτική βάση.

Αρωγοί στην προσπάθεια των αρχών της πόλης, θα είναι μεταξύ άλλων:

● το Regional Strategy for smart, inclusive, sustainable growth, στο πλαίσιο του
European Strategic Plan (Horizon 2020) και

● η συναφής Regional Innovation Strategy for smart specialization (RIS3).

1
πόλης, στην Ε’ Δημοτική Ενότητα: Ταμπούρια | Άγιος Διονύσιος, όπου και
συγκεντρώνεται η παραδοσιακή οικονομική δραστηριότητα, πέριξ της ναυτιλίας.

Όσον αφορά τους ωφελούμενους, στις σχεδιαζόμενες παρεμβάσεις και προτάσεις

υλοποίησης, διακρίνονται καθαρά όλες οι ομάδες πληθυσμού:

1. δημόσιες αρχές, οργανισμοί και φορείς,

2. ιδιωτικές επιχειρήσεις (κυρίως υφιστάμενες ΜΜΕ),

3. μεμονωμένα άτομα και ιδιώτες (πολίτες, εργαζόμενοι, επισκέπτες, τουρίστες,

μετανάστες, κλπ.), όπως και

4. διάφοροι τύποι συνεργιών, επιχειρηματικών κα άλλων.

Οι στόχοι του έργου και των δράσεων του, περιλαμβάνουν:

1. την ενεργό συμμετοχή των ωφελούμενων,

2. την πολύπλευρη συνδρομή τους, καθ’ όλη τη διάρκεια των δράσεων και

3. την ουσιαστική υιοθέτηση και καλή χρήση των παραδοτέων.

Η προσέγγιση που ακολουθείται λαμβάνει υπόψιν το σύγχρονο πλαίσιο παρεμβάσεων

σε αστικό ιστό και μητροπολιτικές περιοχές και οι μεθοδολογίες που προτείνονται ως
οδηγοί και καλές πρακτικές, προέρχονται σε μεγάλο βαθμό από το Smart Cities Council
(http://smartcitiescouncil.com/)

Πέραν της χρήσης στοιχείων από πηγές, όπως:

● EUROSTAT

● Ελληνική Στατιστική Αρχή

προβλέπεται η δημιουργία και διάθεση σε κατάλληλα αποθετήρια, δεδομένων που θα

συλλέγονται από:

● θεματικές έρευνες πεδίου και

● δίκτυα αισθητήρων.

2
Ο γενικότερος σχεδιασμός της πρότασης / παρέμβασης, βασίζεται και γίνεται με όρους
της μεθοδολογίας Design Thinking, προσαρμοσμένης στη Regional Innovation Capacity.

ref: http://www.ditto.tv/ditto-is-design-thinking/

Γενικά σε αυτό το αρχικό στάδιο σύλληψης της ιδέας θα παρατίθενται τα ακόλουθα:

1. Τι (οι δράσεις που σχεδιάζονται και υλοποιούνται)
2. Γιατί (το κίνητρο των δράσεων)
3. Πως (ο τρόπος υλοποίησης με μια απλοποιημένη μεθοδολογία διαχείρισης
έργων:
○ χρονικό πλαίσιο,
○ απαιτούμενοι πόροι,
○ κόστος και
○ δείκτες επιδόσεων και μετρικές.
4. Ποιοι (οι ωφελούμενοι των δράσεων)

3
Το ΚΣΕΘΟ θα πρέπει μέσω του γενικότερου σχεδιασμού του, να αντιμετωπίσει κατά
προτεραιότητα και να ανακουφίσει συγκεκριμένες ομάδες πληθυσμού, υλοποιώντας
δράσεις συνολικού χαμηλού κόστους αλλά υψηλό κοινωνικό αντίκτυπο. Το σύνολο των
παρεμβάσεων υλοποιείται και στους τρεις πυλώνες (α.) Τεχνολογία, (β.) Επιχειρείν (γ.)
Κοινωνία, ωστόσο οι βασικές πρωτοβουλίες εντάσσονται σε 5 διακριτούς άξονες στον
πυλώνα του Επιχειρείν:

BUSINESS –Maritime Business Support Center (MBSC) – Άξονες

εφαρμογής/διεπαφής

1. Άξονας 1: Συνεργασία/διεπαφή με το Maritime Cluster - Future Ship Initiative

(FSI)

2. Άξονας 2: Αδιάληπτη συνεργασία ενός μηχανισμού Τεχνολογικής Προοπτικής

Διερεύνησης (Technology Foresight)
3. Άξονας 3: Δημιουργία, λειτουργία & υποστήριξη υποδομών ηλεκτρονικού
επιχειρείν (TradIng / Auction Platform / Community)

4
ref: Harvard Business School, The Greek Shipping Cluster (image)

4. Άξονας 4: Παροχή υπηρεσιών “Προστιθέμενης αξίας” σε επιχειρήσεις, (Value

Added Services B2B)
5. Άξονας 5: Συνέργειες τοπικού χαρακτήρα & συνεργασίες διεθνούς εμβέλειας

5
Χρηματοδοτικά εργαλεία υλοποίησης των προτάσεων / παρεμβάσεων

● Πόροι στήριξης της αναδιοργάνωσης και βελτίωσης της προσαρμοστικότητας

των υφιστάμενων επιχειρήσεων της πόλης και των εργαζομένων σε αυτές:

○ Στον ΑΠ-1 που αφορά στη «Βελτίωση της Ελκυστικότητας και της
Ανταγωνιστικότητας της πόλης του Πειραιά, στην αξιοποίηση
συγκριτικών πλεονεκτημάτων και ανάδειξη νέων / εμβληματικών
επιχειρηματικών πόλων και ευκαιριών και στην στήριξη της δημιουργίας
νέων και καινοτόμων Επιχειρήσεων»

○ Στον ΑΠ-3 που αφορά στην «αναβάθμιση και αναζωογόνηση του

παραδοσιακού Διοικητικού, Εμπορικού και Επιχειρηματικού Κέντρου της
πόλης του Πειραιά»

○ Στον ΑΠ-5 που αφορά στη «δημιουργία των κατάλληλων συνθηκών και
στήριξη της δημιουργίας νέων θέσεων απασχόλησης - Βελτίωση της
Κινητικότητας και της Προσαρμοστικότητας των Επιχειρήσεων, των
εργαζομένων και των ανέργων»

και δευτερευόντως:

○ Στον ΑΠ-8 που αφορά στη «ανάπτυξη και εμβάθυνση των Εταιρικών
Σχέσεων, καθώς και στην ανάδειξη του τοπικού κοινωνικού και
πολιτιστικού κεφαλαίου της πόλης του Πειραιά»

MBSC – Φάση 1η

1. Ορίζοντας υλοποίησης -Time Frame: 36 μήνες

2. Απαιτούμενο δυναμικό Total Effort/ ανθρωπομήνες: est. 550

3. Κοστολόγιο -Budgeted €2.4m

a. Θ.Σ. 2 (15%, 400k / 2.4m)

b. Θ.Σ. 3 (65%, 1.4m / 2.4m)

c. Θ.Σ. 8 (20%, 600k / 2.4m)

4. Δείκτες Επιδόσεων -Balanced Scorecard

● Metrics (υπό εξέταση)

● KPIs (υπό εξέταση)

6
Θ.Σ. 2 Ενίσχυση της πρόσβασης σε ΤΠΕ και της χρήσης και ποιότητάς τους
(ΕΠΑΝΕΚ).
ΕΣ-6: Αύξηση της χρήσης ΤΠΕ για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας, με παράλληλη αύξηση
της προσφοράς ψηφιακών υπηρεσιών, εφαρμογών και ολοκληρωμένων λύσεων ΤΠΕ, ειδικότερα
για το ηλεκτρονικό εμπόριο – 400.000€

Θ.Σ. 3 Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των ΜΜΕ (ΕΠΑΝΕΚ)

ΕΣ-10: Υποστήριξη νέων επιχειρήσεων με εξασφάλιση ολοκληρωμένων δομών και υπηρεσιών για
την κάλυψη όλου του εύρους των αναγκών τους - 300.000€
ΕΣ-12: Ανάπτυξη επιχειρηματικών μοντέλων οριζόντιας και κάθετης συνεργασίας, κατά
προτεραιότητα στους στρατηγικούς τομείς της χώρας, για την ενίσχυση του μεγέθους της
επιχειρηματικής δραστηριότητας και της συμπληρωματικότητας των προσφερόμενων προϊόντων
υπηρεσιών - 400.000€
ΕΣ-14: Αναβάθμιση των ΜΜΕ αναφορικά με τον επίπεδο επιχειρηματικής τους οργάνωσης και
ενίσχυση των ικανοτήτων τους για την ανάπτυξη νέων υπηρεσιών και προϊόντων, κατά
προτεραιότητα στους στρατηγικούς τομείς της χώρας – 400.000€)
ΕΣ-15: Εξασφάλιση προηγμένων ικανοτήτων στις επιχειρήσεις μέσω υποδομών που
υποστηρίζουν τη λειτουργία τους και την αναβάθμιση των προσφερόμενων προϊόντων και
υπηρεσιών - 300.000€

Θ.Σ. 8 Παραγωγή βιώσιμης και ποιοτικής απασχόλησης και στήριξη της

κινητικότητας του εργατικού δυναμικού (ΕΠΑΝΕΚ – ΕΠΑΝΑΔΔΒΜ)
ΕΣ-52: Αύξηση του αριθμού των ανέργων που συμμετέχουν σε πιστοποιημένα προγράμματα
κατάρτισης, ιδίως σε τομείς αιχμής – 200.000€
ΕΣ-56: Εφαρμογή σχεδίων αναδιάρθρωσης σε επιχειρησιακό και συλλογικό επίπεδο και
προσαρμογή επιχειρήσεων και εργαζομένων στις αλλαγές – 400.000€

7
 What Why How Whom

1. Υποδοµές & λύσεις διασύνδεσης

2. Μετακινήσεις & Μεταφορές
● Διασύνδεση - Always
3. Εφοδιαστική Αλυσίδα
Connected
4. ΤΠΕ
● Build Innovation Capacity ○ Mobile Broadband
a. New Products
to Support the Initiatives
b. Internet of Things TBC
Technology Sustainable Global ○ Sensor Networks
(γεωχωρική σήµανση, N/A yet
Leadership of the Greek ○ Social Mobile applications
στοχευµένη διαφήµιση, κλπ.)
Maritime sector (magu, citify, trustporter,
c. Πολιτική ανοιχτών
etc.)
δεδοµένων (ODI)
○ Ήπιες παρεµβάσεις
5. Green Wave Traffic & Smart
Transportation
Δηµιουργία του Ναυτιλιακού Πλέγµατος
Πειραιά
1. Situation Analysis
a. Technology Foresight ● Raising Local
2. Ηλεκτρονικό Εµπόριο & Επιχειρείν Industries to Shipping
a. Trading/ Auction Platform Industry’s Global ● Υποστήριξη - End-2-End

!
3. Παροχή υπηρεσιών “Προστιθέµενης Leadership Status Support
αξίας” προς επιχειρησεις B2B ○ Business Support Center
TBC
!
Business a. Consulting Services --- ○ Future Ship Initiative
N/A yet
b. Business Networks ○ Collaboration
c. Finance Tools & Funding Για να αρθεί η τοπική ○ Business Clustering
4. Επένδυση & ανάπτυξη συνεργειών επιχειρηµατικότητα στο ○ Networking & Lobbying
σε κρίσιµους τοµείς ηγετικό επίπεδο της
a. International Partnerships - ελληνικής ναυτιλίας
Ανταλλαγή & Μεταφορά
τεχνογνωσίας
b. Affiliations
1. Κάλυψη του Ψηφιακού Χάσµατος ● Εφαρµογή - Learn & Apply
a. Civic Engagement ○ Εκπαιδευτικές &
● Grow, Retain & Attract
Mechanisms Επιµορφωτικές Δράσεις
Creative Capital TBC
People b. Lifelong Learning Initiatives ○ Υποστήριξη Κοινωνικής
● Cohesion & Inclusive N/A yet
2. Αύξηση της Κοινωνικής Συνοχής Επιχειρηµατικότητας
Society
a. Agile Workforce ○ Στοχευµένες Κοινωνικές

!
b. Inclusive Society Δράσεις & Παρεµβάσεις

!
!
!