Akademija strukovnih studija Beograd

Visoka zdravstvena škola

Mr Sanja Stanisavljević

ZDRAVSTVENA NEGA
U INTERNOJ MEDICINI
HITNA STANJA U ENDOKRINOLOGIJI

2
 Hipoglikemija
 Hiperglikemija
 Dijabetesna ketoacidoza
 Dijabetesna koma
 Tireotoksična kriza
 Adisonova kriza
 Akutni hiperkalcemijski sindrom
 Akutni hiporkalcemijski sindrom

3
 HIPOGLIKEMIJA
-intervencije medicinske sestre-

4
 Smanjenje koncentracije glukoze u krvi

 Može biti posledica:

 preterane aktivnosti beta ćelija pankreasa,
 predoziranja insulinom,
 intestinalne malapsorpcije,
 preterane fizičke aktivnosti,
 greške u ishrani: izostavljanje jednog obroka,
 povećane osetljivosti na insulin tokom noći
između 22 i 3 sata,
 povećana osetljivost na insulin dijabetesnih majki
neposredno posle porođaja,
 povećana osetljivost na insulin u bubrežnoj
insuficijenciji,
 drugih endokrinih i hepatičnih bolesti.
5
 PROCENA STANJA PACIJENTA

 Hipoglikemija ima iznenadni početak

Medicinska sestra treba da zna da prepozna znake
i simptome hipoglikemije kako bi blagovremeno
pomogla pacijentu.

 Kod postavljanja dijagnoze hipoglikemije i procene

stanja bolesnika važan je Whippleov trijas:
 biohemijska hipoglikemija;
 simptomi hipoglikemije;
 gubitak simptoma i normalizacija glikemije sa
uzimanjem glukoze.
 Simptomatologija hipoglikemije

Simpatički nervni Centralni nervni sistem

sistem
• glavobolja
• bledilo
• nejasan vid
• znojenje
• diplopija
• tahikardija
• nepovezan govor
• palpitacije
• emocionalne promene
• nervoza
• zamor
• razdražljivost • ukočenost usana i
• slabost jezika
• drhtanje • mentalna konfuzija
• glad • konvulzije
• piloerekcija (dlaka) • koma
 Sestrinske intervencije

 Bolesnika bez svesti odmah smestiti u jedinicu

intenzivne nege.
• Postaviti ga u bočni koma položaj.
• Obezbediti prolaznost disajnih puteva bolesnika.
• Mere intenzivne nege i lečenja.

 Ukoliko je bolesnik svestan odmah dati ugljene

hidrate per os (čaša voćnog soka, kocka šećera...).
• Plasirati I.V. kanilu.
• Uzeti uzorak krvi za glikemiju.
• Po nalogu lekara dati 50ml 50% rastvora glukoze.
Ako sestra ne može da nađe venu daje se 1mg
Glukagona I.M.
 Značaj edukacije bolesnika i članova porodice -
svaki bolesnik koji prima insulin, mora se edukovati
za samodavanje insulina ili edukovati članove
njegove porodice, imajući u vidu da je nepravilna
aplikacija insulina čest uzrok hipoglikemije.
 Značaj pravilne edukacije bolesnika u vezi sa
režimom ishrane.
 U našoj zemlji bolesnici sa dijabetesom dobijaju
evidencioni karton sa upustvom koji moraju uvek
da nose sa sobom.
DIJABETESNA KETOACIDOZA (DKA)
-Intervencije medicinske sestre-

10
 Akutna komplikacija diabetes melitusa koja se javlja
kada je nivo glikoze u krvi ekstremno visok.
 Težak metabolički poremećaj koji označava krajnje
neregulisani diabetes praćen nedostatkom insulina
(apsolutnom ili relativnom) koji zahteva hitno lečenje.

• Uzroci nastanka:
 greške u dijeti i uzimanju insulina (doza, dnevni
raspored, neuzimanje insulina, neadekvatna doza
insulina).
 gubitak velike količine tečnosti (npr.
dehidratacija),
 stresne situacije,
 ozbiljne infekcije, povrede, akutni infarkt miokarda,
 u malom broju slučajeva uzrok ostaje nepoznat.
 PROCENA STANJA PACIJENTA

 DKA može imati akutni ili postepen razvoj

(konfuznost ili dezorjentisanost pacijenta - može da
se zameni sa pijanstvom).
 Medicinska sestra može da uoči sledeće znake i
simptome:
 pospanost;
 jaka žeđ;
 slab, ubrzan puls, tahikardija;
 Kusmaulovo disanje (ubrzano, duboko, sa
naporom);
 topla, suva koža, zažarenost lica;
 suv, obložen jezik;
 utonule oči;
 poliurija;
 mučnina i povraćanje;
 zadah iz usta na voće ili bolesno sladunjav
zadah (miris acetona);
 bolovi u trbuhu;
 hipotenzija;
 dehidratacija;
 moguć gubitak svesti ili koma.

Za postavljanje dijagnoze ketoacidoze, pored

anamneze (lekarske i sestrinske) potrebno je
odrediti glikemiju, glikozuriju i ketonuriju.
 Sestrinske intervencije

Kontinuiran nadzor bolesnika od prijema do otpusta

iz metaboličke intenzivne jedinice;

Merenje vitalnih funkcija (monitoring sistem);

Otvaranje dve venske linije;

Položaj bolesnika zavisi od stanja svesti

Uzimanje krvi i urina za laboratorijske analize;

 Aplikovanje I.V. terapije po nalogu (kristalni insulin,
infuzioni rastvori elektrolita, bikarbonati)

Plasirati urinarni kateter; Meriti diurezu i voditi listu

bilansa tečnosti;

Kontrola glikemije na 1h prva 4h, 2h u naredna 4h,

a zatim na svaka 4h.

Nega bolesnika u postelji; Prevencija dekubitusa;

Zdravstveno vaspitni rad sa obolelima i članovima

porodice;
 DIJABETESNA KOMA
-Intervencije medicinske sestre-

17
 Dijabetesna koma je najteži stepen dijabetesne
ketoacidoze (dekompenzovana DKA) praćena
potpunim gubitkom svesti.

 Karakteriše se:
 izuzetno velikim vrednostima glikemije, najčešće
veće od 40 mmol/l,
 povećanom osmolarnošću plazme,
 češćim i težim poremećajima svesti,
 biohemijskim paramatrima ekstremno iznad
normale kada su pokazatelji dijabetesa u pitanju.
Precipitirajući činioci su:

 starije životno doba,

 pojava dehidratacije,
 ograničena pokretljivost ili nepokretnost,
 mentalni poremećaji,
 neredovno uzimanje terapije (insulin, peroralna
sredstva) ili diuretika,
 infekcije (pneumonija, urosepsa),
 jake stresne situacije (infarkt miokarda,
moždani udar).

Lečenje i nega bolesnika ista je kao kod DKA.

 ADISONSKA KRIZA
-Intervencije medicinske sestre-

20
 Adisonska kriza (AKUTNA ADRENALNA
INSUFICIJENCIJA) predstavlja težak i često fatalan
akutni poremećaj nastao usled naglog i značajnog
smanjenja ili potpunog prestanka lučenja
steroidnih hormona iz kore nadbubrežnih žlezda

 Najčešći uzroci su:

gubitak vode i elektrolita (dijareja ili dugotrajno
povraćanje),
adrenalna hemoragija,
adrenalna apopleksija
nagli prekid primene steroidnih hormona.
 Precipitirajući faktori: sepsa ili hiruški stres.
 PROCENA STANJA PACIJENTA

Intenzivnija Ekstremna adinamija,

pigmantacija kojoj mogu
kože, prethoditi nemir i
Kožna krvarenja razdražljivost
(petehije, Meningealni sindrom,
ekzimoze)
Izrazita mučnina i
povraćanje sa Nespecifični bolovi
brzim razvojem u abdomenu,
dehidratacije i slabinama ili
hipovolemije grudnom košu
Hipotenzija
Febrilnost,
Pad Na u krvi,
Povećanje K u krvi
 PROCENA STANJA PACIJENTA

 Laboratorijski nalazi pokazuju:

 hipoglikemiju,
 hiponatrijemiju,
 hiperkalijemiju,
 eozinofiliju
 znake teške hemokoncentracije (azotermija),
 porast hematokrita i ukupnih proteina u krvi.

U cilju primene hitnog lečenja medicinska sestra

uzima krv za određivanje kortizola u cilju
potvrđivanja dijagnoze.
 Sestrinske intervencije

Kontinuiran nadzor bolesnika od prijema do otpusta

iz metaboličke intenzivne jedinice;

Merenje vitalnih funkcija (monitoring sistem);

Otvaranje dve venske linije;

Položaj bolesnika zavisi od stanja svesti

Uzimanje krvi i urina za laboratorijske analize;

Aplikovanje I.V. terapije po nalogu (rastvor NaCl sa
1 ampulom 4mg (1ml) dexametazona i 25 i.j. (takođe
1 ampula) ACTH.
Plasirati urinarni kateter; Meriti diurezu i voditi listu
bilansa tečnosti;

Provera vrednosti kortizola nakon isteka infuzije

(1h).

Nega bolesnika u postelji; Prevencija dekubitusa;

Zdravstveno vaspitni rad sa obolelima i članovima

porodice;
 TIREOTOKSIČNA KRIZA
-Intervencije medicinske sestre-

26
 Predstavlja akutno pogoršanje simptoma i
znakova hipertireoidizma.

 Precipitirajući faktori:
 akutna oboljenja drugih organa,
 hirurški zahvati (naručito štitaste žlezde),
 porođaj,
 primena radioaktivnog joda.

 Bolesnik može biti u stanju kardiovaskularnog

kolapsa ili šoka.
 PROCENA STANJA PACIJENTA

 Medicinska sestra može uočiti sledeće znake i

simptome:
 visoku febrilnost,
 crvenio kože,
 profuzno znojenje,
 tahikardiju,
 filiforman puls,
 hipotenziju,
 mučninu, povraćanje, abdominalni bol,
 dijareju,
 dehidrataciju,
 mentalnu konfuziju, delirijum, komu.
 Sestrinske intervencije

Kontinuirana opservacija bolesnika;

Merenje vitalnih funkcija (monitoring sistem);

Otvaranje dve venske linije;

Uzimanje krvi za laboratorijske analize (T3, T4, TSH,

KSL, standarne analize);
Po nalogu lekara aplikovati kortikosteroide,
antibiotike, simptomatsku Th, kiseonik;

Pripremiti sve za I.V rehidrataciju (elektrolitni

rastvori, glukoza)

Plasirati urinarni kateter; Meriti diurezu i voditi listu

bilansa tečnosti;

Intenzivirati negu usne duplje i celog tela

(znojenje);

Higijensko dijetetski režim;

Zdravstveno vaspitni rad sa bolesnikom.

Permanentno opservirati bolesnika;

Nega bolesnika u postelji;

Pripremiti bolesnika za dijagnostičke procedure;

Hvala na pažnji !