Professional Documents
Culture Documents
Kasia Umberto Eco Dzieło Otwarte
Kasia Umberto Eco Dzieło Otwarte
Ogólne założenia:
w przeciwieństwie do teorii strukturalistycznych, wg Eco dzieło ma konstrukcję
otwartą;
dzieło istnieje w pełni jedynie w procesie interpretacji;
punkt ciężkości zostaje przeniesiony z autora i samego dzieła na odbiorcę,
wchodzącego w interakcję z przedmiotem artystycznym;
WIELOZNACZNOŚĆ:
określona koncepcja dzieła powstaje we współdziałaniu/związku z rozwojem metodologii
naukowej, psychologii czy logiki.
Eco bada okoliczności, w których sztuka współczesna liczy liczy na Nieład (który nie jest
ślepy i nieuleczalny, ale płodny i pozytywny; nieład = zerwanie z ładem tradycyjnym, który
Zachód uważał za niezmienny i tożsamy z obiektywną strukturą świata)
Eseje Eco – nie tylko estetyka teoretyczna; również historia kultury, historia poetyk.
Objaśnienie pewnego obecnego etapu kultury Zachodu z pozycji i poprzez poetyki dzieła
otwartego.
Poetyka
(1) dla spadkobierców strukturalistów praskich i rosyjskich formalistów = studium nad
strukturami językowym dzieła literackiego. Valery – rozciągnięcie terminu na wszystkie
rodzaje sztuki: studium pracy art., „dzieło które spełnia się w dziele, w działaniu, które
stwarza”.
(2) dla Eco: sens znaczenia klasycznego, nie tyle system krępujących reguł (Ars poetica
jako norma absolutna), ile program działania, który artysta układa sobie stopniowo,
świadomie lub podświadomie.
Poetyka jako program tworzenia dzieła (nadawania mu struktury) obejmuje też (1).
Studium nad pierwotnym projektem pogłębione analizą ostatecznych struktur dzieła,
rozumianych jako ślady zamierzenia. --- rozbieżności pomiędzy zamierzeniami a
realizacją --- nie chodzi o badanie czy dzieła dorównały założeniom (zadanie krytyki)
--- ukazanie założeń poetyki do wyjaśnienia pewnej fazy historii kutury.
2. Pojęcie „dzieła otwartego” nie jest pojęciem aksjologicznym. Eco nie chce
przeprowadzić podziału na dzieła wartościowe (=otwarte) i pozbawione wartości
(=zamknięte) Otwarcie (fundamentalna wieloznaczność przekazu artystycznego) jest
trwałą cechą każdego dzieła w każdym czasie = dzieło otwarte = hipotetyczny model,
mający ukazać kierunek rozwoju wsp. sztuki
MODEL dzieła otwartego --- abstrakcja (nie mozna jej odnaleźćw żadnym
konkretnym dziele)
„struktura” = jako synonim „formy”; ale struktura jest formą NIE jako przedmiot
konkretny, a jako system relacji pomiędzy różnymi płaszczyznami dzieła:
(semantyczną, syntaktyczną, fizyczną, emotywną; pł. tematów i treści ideolo; związków
strukt. i strukturą reakcji odbiorcy, itd.)
a) model dzieła otw. NIE odtwarza domniemanej obiektywnej struktury dzieł, ale
strukturę stosunku percepcyjnego. Opis formy możliwy tylko, jeśli jest ona źródłem
szeregu interpretacji dzieła.
metoda ta =/= rygor ortodoks. strukturalizmu (analiza form znaczących bez zmiennej
gry znaczeń, jakie się w nich zbiegają. Strukturalizm = analiza i opis dzieła sztuki jako
‘kryształu’, czystej struktury znaczącej, BEZ historii interpretacji.
Dzieło otwarte opiera się na przypuszczeniu: dokonana interpretacja jaka jest możliwa
dopiero w świetle osiągnięć kulturalnych naszego wieku, NIE ukazanie struktury poza
interpretacjami.
b) model dzieła otw. = model teoretyczny, niezależny od realnego istnienia dzieł def.
jako otwarte.
4. Granice refleksji.
Opis struktur komunikacji to jedynie pierwszy nieodzowny krok każdego badania, które
powinno zmierzać do powiązania tych struktur z szerszym background dzieła jako faktu
umiejscowionego w historii.