Datu biografikeak yatean apaiz- egon zen, Ethera- larren. Faiotzez, ordea, hurbil dago- ‘en Samtasketa hemikoa bide zen, ‘Kartzelan izan zen. Antza, Nali- D ‘onibane Garazi ondoko herritxo ieen onespena- : ko anzapet pn gece Aiea ti fem aitzen zoe oon ‘La nafar errezek hiria harty 2uene- fppat Etxepare espetzerate gin zuten. aati ea sn, molde gaurkotuan jarri dugu. Bete hutsunea! Ao are «Zeren baitira., , nO ta nobleak tta haien artean Bernat Leheteri ® Euskarazko lehen obraren sarrerako pasarte hori izan baita eta baita xientzia guatietan letragizon bandirik, ago, jasna, rola deat ere ex den bere hizkun- ta propioaren euskaraz renbait obra egi- sera tia , argh gera dadin mundu gustiarentzat beste bezain ona dela idazteko. Eta borregatil geratzen da : izenit ‘gabe, eta bertze berrialde orok uste dute exin dela | Dizkuntza | orretan, nola beste idazten baitu- te : Pasarte horretan (markaturik douden zatietan], hire ideia cipatzen dita. Jor azalpen horien Klobeletrak dagokien zafiaren ondoan. Argitalpenik gabe euskara maila kaxkarrean geratzen da beste hizkuntzen aurrean. Euskaldunak jende ona dira eta exren artean pres- takuntza onekoak badira. Harrigarri egiten zaio inor ere saiatu ex izana ens , araz zerbait publikatzen 1 @ Bete honako datuok. Bele honako datvok. Gure lehen obra inprimatuaren titulua: Autorea, nongoa: liburu horren euskalkia: Autores: Titulua zein hizkuntzaotan Zein mendetan argitaratu zen?: Zein urtetan argitoratua: ixTea nies recheae Albretekoak, \Nafarroa Behereraalde egin eta Joana erreginak hhandik.. zabalizeari ckin zion. Mende horretan euskal lurraldeez Jabetzeko ........,etengabeak izan ziren Frantzia eta Espainiaren aldetik. Baita erlijio ‘borrokak ere Europan eta Frantzian bereziki. © Testuinguru sozio-ekenomikea VL, mendearen erdi aldeko egoera hobeto kokaizeko, hona zertzlada batik: batetik, herttar ghienak...., nen, e baitzegoen hezkuntza sistemarik; bes- (etik, lanbides laborariak, ertzainak edota arran~ | tzaleak ziren gehienak. a Hortaz, Eliza eta horren inguruko erakunde- ak ziren kultura gune garrantitsuenak; honrta- a ns 5 shes aes _ beste bi pocta ere izan zirelaharen garaian: Logras eta Etyegarai. Baina, antza denez, ez zuten lortu beren obrak. eta betiko. galdu dita haien idazkiak. Izan ere, ez da ahaz- ‘tu behar Gutenberg-ek ia mende bat lehenago asmaturiko inprenta ez zegocla - Etxeparek Bernat Lehe- teren bidee. (Frantziako Eiregearen abokatua) lor auen argitaratzea, Bordelen, 0 ihenart idazleak aipaturik, badakigu erosteko ota kurta wlio t Etxeparez gait rapritmarzes * Fernando Katolikoak protestantisno beens ak beheko zerrendetako hitzok oukeratuta. Sate pul zegoen Etxepareren garsian, Enenazimentuan, Kultur gaietarako |... ©. Joera zen nagusi, baina [Ereform protestantearen bultadz here hizkun- tzetara itzultzen hasia zen Biblia (Martin Luther) eta, apurka-apurka boterea eta kultura orokorra hherri hizkuntzen bidetik abiatu ziren, Fuskarak <1... bait 2uen eta Europako beste hizkunta batzuenbidear ekin zion etn ztuen, herr xeheak kant ivan, Gaines, een beara dago Emaar port cerrealista dela, gizon-emakumeen arteko maitasuna © Obra desagerturik ‘txepareren Linguae Vasconum Primitiae obrak bi argitalpen, bederen, ian ztuen (1545, 1561). Baina Trentoko Kontzilioaren ondoren (1545ean hasi zen) indar hart zen Kontrarreformak (moral raginez-edo aleak.. 2 ‘Hurrengo mendeetako autore gehionck ex zen obraren berti izan, Zorionez, .. iraun zuen eta hori Paice Biblio- teka ‘Nazionalean 22.2... sh erdi, alderaaurkitu zuten, ale bakar batek * desagertuz joan cen pozarnen # jokabide as zorvotea © Intina erabiltzeko + here hizkunteen XIX. mendoarea 4 aukera hor tabu bark amanuak izateko@ lrokur itzazu honako poeme zatick. “a tako zeinetan kokatzen da bakoitza? 1 Ful sco geen rea rok mk 2 omavee 5 wh zak i dn 3 amare hme Ciaran ec) 11 enen 10 toga 12 ester 3 soon bat 15 bi kid, lay dann ® Bilatu zati horietan honako haven parekook ) Txoratuta nauka 2 Bigarren planeta 3 Laster 4 Abade 5 Lagun diezadazun 6 Bat ere Noiz inprimatu zen lehen liburua euskaraz® XV. mendean > 1454on @ 1545ean 2. Bernat Etxepare zein herrialdetckoa zen? © Naofarroa Beherekoa 2 Gipuzkeakoo > Lapurdikoa 3. Etxepareren garaion, ba ol zen beste euskal idazlerik? @ 25;, baino ez 2uten lory beren obrak inprimotzec, ) Logras eta Etxegarai idazleen berri badugu. > Ez, Etxepare izan zen bakarra, 4. Zer genero landu 2uen Etxeparek? > irtkoa: poesia, 2 Dramatikoa: antzerkia. > Epikoa: kontakizunak. 5. Etxeparek bere obra argitaraty zuenean... bazekien euskaraz idatzitako lohenengoo zona, Dez zaklen euskarazko lohenengoa zenik. 9 ez zion garrantznk eman auskarazkoa izatear. 6. Zein do euskarazko lehen liburvaren tituluc? ) Bernat Exepare. Ez du tivurk @ Linguae Vasconum Primitiae. 7. Zer esan nahi du Linguae Vasconum Primitiae k@ > \shenengo liburua euskaraz. © Evskoldunen hizkuntzaren hastapenak, hasikinok. ) Euskaldunen lehenengo hizkuntza, 8, Exepareren obrak harrera ona izan al zuen hurrengo mendeetako autoreen aldetik? > Autre gehiensk eredutzatharty zen @ dozie gehienek ez zuten Etxepareren obraren beri izan > Ez, Herti poesiatzot hartu zutenReseat Raapare © Liiguie Vasconsam Primision Garaztko berria benedika dadita’, ( euskararl eman dio) bebar duien tornuia’. Zein chopaldiri dagozkio honako azalpen havek® Euskara, i dog t “Jalgt batt Jarri klabeletrak dagokien zatiaren ondoan. Bertze jendele uste zuten Euskaldunak ondo hartuak jean dira; aurreran- ezin eskriba zaltetens, szean, beraien hizkuntzaren berri ere izango date. ee dueloweat cs ts\ Inprimabstak manduan shar ibilrzeko aubera enganatu zirela, fuskara, Ingurubo hizkuntzak gailurrora ivitsi diva; oain, ge pea nite berriz, euskara are gorago igongo da. Exskara, bizkuntza gustietan bikainena de, Euskara bizkuntza idatzia izateko ganza ex zela ste zusenentzat, bona bemen froga. Poetak bere jaioterriari eskainitako omenecko hitzak diva. emango dio eusharari. © Euskara gutxietsia izatetik goraipatua izatera beldubo da. ‘Markaty aukera zuzenak, Guztira, 7 x. Poema horretan euskara du kantagai. Liburuko azken poemetato bot do. > iburuan osko dity euskararen oldekook. > Ereforma protestantearen eraginez idotzi zven. Poema horretan... > poeta triste azaltzen da, ezkor > pozpozik ageri da, baikr. 2 poetak ez du sentimendurik agerion jartzen. > poeta 2. perksonan, hika zuzentzen zcio evskoroi Etxepareren goraian, Europan.. > herr hizkuntzak indar hartzen hasiak ziren. > inprimaketa oso hedaturik zegoen, > latina zen kultur gaietarake hizkuntza. Etxeparerenc euskaraz argitaraturil cobra dela kontuan harturik... > ez da horritzekoa eskasa izatea > harrigari perfektua do, Iehenengo obrak kasko- tak izan ohi dielako. > beste hizkuntza botzuetan orgitaraturiko lehenen- 90 obren aldean bikaina do. lehenengo— Revaat Braga © Lingua Visconaom Primiie Amoros sekretuki dena verre cept een: rem ° 10 pu sgn sienoan cin eon ne amg usa end (rth mii zolcomn wi ako corn keen mag) oats di ‘nn tier tern is dead i pt ett uy sain eee eran ada ate it aks Fk oi bt aoc tebranatc baie sage bo sminendin ‘edi ioe ont radtone pers auton ‘rota naka ‘Azter ezazu Etrepareren bertsoen eskema metri- koa, hau da, neurtia (slaba ela lerro kopurva} fa errima. Jarri laukian, eskema gi ik 1. Bost hiperbaton daude (hitzen ordena aldatva): beldorlrey) dakion.gaityi 2. Zer funtzio du hiperbatonak ber'so horietan? > Errima egin chal izatea, > Egitvra Indartsvagoa lortzea. Helbury estaikoa du, dotoreago gora dadin. Aztertu azken berisoak. Sater orken berlsogk 1, Batean poeta naturako irudi botekin baliatzen da mezuari sarrera egiteko. Idatz ezazu. 2. Baliabide hori gure chozko poesion maiz azal tzen do: kopletan, Idatzi gogoan duzun bot.12 RevaanEoagaia © Lingute Vosconsem Prinmstiion Peamaio zi hapli degoio espe aie Ospe ona izanagatik, euskaldunek beti izan dute eraien bizksentza exezaguna izatearen ajea, baina hori aldatubo da. Obore Garaziri, eman dion mailarekin euskara ickuntzatan aurreratuena izango delako. Exxeparel berak eta Bordeleko adishideak (eusha- raren lebenengo inprimatzailea) ohorea merezi use, eta eushaldanen begirunea. Hearro egoteko arrazoirik badute enskaldunck, eta goi mailako jendeak ere euskara ikasteko gogoa ieango du. Markatu aukera zuzenak, Guztira, 11 x. Poeta harro sentitzen do... Bi x. > euskorok, munduan, bol izan baity estima handio. ) euskare letren plazara sarty delako. 2 Garazik, beraren herriok, chore hori izan dueloko, ) Garazin inprimatu delako beraren ebro. Etxeparek, poema horretan... 2 esker ona adierazten dio Bordelako Lehete odiskidear, obra inprimaty izanagatik > bere burus “Garaziko natura” esaidiaren bidez sipatzen du > dantzarako gonbito egiten die denei, aloitzeko orrazoio baita euskara letren mundurs.jalgi ral, len ‘zona, sents bat Sautrela poema horretan.... Hiru X. axtiok > chapaldictako lerrook1 5 silabakook dira bork ovr > errime bere dute chapaldike lero guatek: AAA loko do moldekoa da, doa ertime aberaisa dela esan dezckegu. aie eck > amairan,leloan, hitz jako bot egin du posta. ian, eb Eixepare... Bi X odo bark ten > hetri postatzat har daiteke. ing, bt ee ) poeta oso landua zen;haren poesick ez dira cutizen herritar xumeentza! eginak, hoon dda herrtarrek gozatzeko poesia egiten soiaty zen, soqua Kontrapas eto Sautreta... X bat. Gn ja dn > ex dira Enepareren poemark ezagunenak. m,n > elijiozkook az diren bakarrak diva liburvan. ) euskoraren laudoriozko poem biksinak dira,den hitzen esanahiak edo egituren parekoak. ’ 2 a Wik gtk : faze tops le . in gone ‘ wes vo 7 layne 8 coat ° exaune \o 1a / en a 12 in 3 exbke exe la erga I bia a txdo we “sa 7 sam 8 biakae 19 bin 20 iota die 2 exngei 2 ese o eto Zer azaltzen du Etxeparek poemant Bi X, >. Emokume bati mesede bot eskatzeko poeme da, > Emakumeen aldeko poema da, haien lavdorioz. > Gizonek ez dituziela emakumeck behor bezcla tratatzen salatzen du > Emakumeen izaera gaiztoa ere aipotzen du @ terrae sue bak mek ds ilatu eta idatzi horiei dag: [atorrizkoak. 1. Bere ama emakwmea 2u0n ala ez galdetuko nioke 2. Denok ere emakume batengandik jainab gara 3. Jao eta bil egingo ginen, hark (emakunea) hati ez bagintu 4. Opariril delikatuena da (emakumea) 5. Gawer eta egunes ere xarmagarria da, os0 abregina ©. Horrela jokatzen duen gizona ex dago sano 13Ramomn Enagare @ Ainyzute Voncomiom Pricsiciae @ ‘Azterty item havek ela matkaty egia diren ala ez: Egia / Faltsva. E Etcepare Donibane Garazi ondoko herrixo batean jaio bide zen. . Linguae Vasconum Primitiae obran poema gehienak maitasunezkoak dira. Etxepareren poemagintza bertsoloritzaik oso urrun geratzen da, . Bernat Etxepareren obran errealismoa nabaria da “Linguae Vasconum Primitiaeren argitalpena Trentoko Konizilioaren garaian izan zen. Liburuck lau poema bilizen dity, gai desberdinekoak. Etxepare kartzelan egon zen eta bertan egin zven egonaldiaz poema bat ondy zven. Etxeparek, elizgizone izanik, sexu edo maitasun harremonen aipamenik ez zuen PNOBR EN 00 OCO00000 fon goick: erlijioo, maitasuna, euskara eta kortzela 10. Bernat Etxeparek Nafarroa Behereko euskalkian idatzi zuen. 000 0000000 oO hutsuneetan. fs Eros, maitasana, eukar, Farle [ite neurur | 15 sabako lenoak | Trentoko Kontailioa | Nafarwoa Beherea ) Fishaldunen hizkunzaven Fastapenak [1585] Linguae Vanconum Prime | Eiherlariekoa] EuskarazkoTehen obra inprimatua TS poems, lau salletan | Bemat Fixcpare]| 8-+7 neurikoak | Errenaziments garaia | Kontrarreformagatic-edo obra desagers TV | Enijiockoak luzeenak | Heri poeta euskaltzalea | Nafar Eresumaren konkistaren ondoren | Heri hizkuntzen eldeko giroa Behenafareaz azn |ehinak musi poerak [Kaine handiko br] Tae aro ceo tag | Kanda ato\ 10 u 12 ‘wazko\ Axper Noote Joana Albret Najarroako Erregina, Biarnoko Andre Gebien® denarl, bere zerbitzart guztzko txipiak eta guzizko obedienteak’, Joanes Letzarraga Beraskotzkoak, Jesus Kristen grazia eta bakea desiratzen Andrea, zeren ni zure ezagungabea‘ bezala natzelarik, Testamentu Bersia-ren eus- krarazko translazione® bonen 2ure Mates: tateart dedibatzera ausartu tzan natzen, merext arintasunez akusa abal nainde’, baldin neure ausartgo* bonez zerbait eskusa bederen eman ex baneza’. Bada, nirt baw eragin draudaten’? anite bertze arnazoinen artean tzan divade' |, ure bumanitate'* bandi jende prestu’> guztex taudatua, eta Jainkozko zure zelo\" bandia. Biloty lauki beilegion hitz markatuen esanahiak, tien iam io gutta Guero smelack emp er bru gion ezeogna itdpen varie ine nko dr ( ( 2 A ieee an, tara D soon, ‘Apaiz katolikoa zen, baina Erregi- Joana Albee zak tock fen Konkista onetsi lestante bihurtu zenean, LLeizarraga ere apaiz protestane (hi= asi) 1559an, Bastidan hil 2en, Nafairon Behe- reko herrian, 160lean, 95 uterekin zvelako s Prosazko lehen euskal obrako pasarte hori molde gaurkotuan jarri dugu. Bete itzazy hutsuneak. «Andre Guztiz. Noble Joana Albret Nafarroako Erregina, Biarnoko Andre denari, bere zerbitzari sxipiak eta , Beskoitzeko Joanes Leizarragak, Jesu- Aeristoren gratia eta bakea opatuz, Andrea, ni zuretzat ia naizela- rik, Testamencu Bei au zure Maiestateari dedibarzera usartu naizela-tta, merezita arintasunez akusa » baldin neure bone. tax azalpenen bat bederen : Bada, niri lan hau egiteko eragin beste arrazoi askoren artean izan dina, zure giza- tasun bandia, jende izen oneko guatiek laudatzen dusena, a Jainkoarckiko zure jaidura handia,» Testamentu Berria obrako hitzaurre horretan hira zati markoty ditugu. Jarri azalpen horien Hlabeletrak dagokien zatiaren ondoan. Obra erreginari eskaintzeak zer pentsaraz deeake- on azaltzen du: errespetu faltateat eta ausarkeria- eat hartua izan daiteke, Egilearen agur bitzak diva, Erreginari gorazarre eginez Eskaintza egiteho arvazoi nagusiak aipatzen ditu: erveginaren gizatasuna ta izaera erlifiosa. Bete honako datuck Autorea, nongoa! Libury horren euskalkia: Obraren title: Zein urtetan argitaratua: 1516 = ape tatranaga © Fstamenn Berni batua edo bateratua sor- lu zen, erlijio obrek ‘aitule helburu, hots, arty 2uenoinari eta ite klaskon ‘egitura landuak eta adizki zaharrak. Nefurroa Beherean # hebraierazkoa zabalkundea * eamantzitsuena cereduk * Vulgate protestante * cgutegi Erreginak * tepunera lau lagunvaaile —— itzulpenak let prosalaria ber cuban informazio horiek ata bete hutsune- Ge arai haietan, euskara administrazio edo Kultur rakundé ospetsurik gabe bizi zelarik, ss » bultza io zereginak nazio hickuntzetan ematen ‘asi ziren eta, horrela, erlijioa hizkuntza horien : + gertatu zen, Euskara agokione2, protestantismoak ireki 7uen bidea, Leizarragaren - Ondoren, tes tna joao om hurege mendes, + Buskaraz: 1571 * lasinetik * kulista # sainkoaren % sinesmenak * obrekinjoanas keinaswaga © Testimensou Berni Heuskalounei ‘HizaurreTi 1 Boks 4 sa 2 qian epee (oan tte) 23 gcoiko 3 okra oe 5 oxo 9 ig 6 ecayo re 10 heats 7 ‘etingoa, bart infor, baka diligentziaz|? eta penaz bai eta honetarik etor Adaitekeen emendioas\* bertzek jujaturen\é date. Han bas erranen dut, ezen bet oroiturik nola Jainkoaren manu espresua'> den baren bitzart deus edeki® ex dakion ez eratxeki\”, bala, egin cabal dudan fidelbiena egin ukan dudala, 1k 7 iro 13 ail 2 ets, ors 8 malv bine 14 inka 4 gio on 9) un rks) 15. een 4 don 10 saree 16 bards 5 rane oe 1 oon 6 0 ora, anes . Hizkuntzaz, batez ere, Heuskaidunet, (datz itzazy moldopen horlei dagozkien jotorrizko zatiok. gustiena adieraztera jo dugu eta ex lek jakin batekoa bakarrib. ._Edonor ohartuko da erabili ex den bickuntza bate- can borrelako gauzak bat-batean exin jar daitezke- ela bebar bezain perfektu. Zer dio Leizarragak pasarte horretan® Bi X. Bere abrako moldea hobetzerikizango del cite: tzen du, opaltasunez. > Hizkuntzarekin gehiegi kezkatv gabe ere, Jainko- ‘ren hitzari eulsi nahi diotenek izongo dutelo ‘zertoz poztu beraren obrarekin. ) Denboro gehiago izan balute molde hobeak ero billko zituziela, hobelo egingo 2utela lane. Bigerren posortea. Jarri azalpen horien klabe- letrak testuan dagokien zatiaren ondoan. Auhora ikusi du eta gogox chin dio Elizaren alde- ko lanari. Gogoan izan du beti ere Jainkoaren esana dela eta zorrotz jaso du, bots, itzulpen literala egin du. Zer lan egin duen eta zelan zazendu edo hobetu aiteheen egongo da zeresanib. Euskaldunok Jainkoa geure bizkuntzan ere ohora dezakegu, Batex ere zerak eman dio adores, modu horretan (euskaraz) Jainkoaren bitza Euskal Herrian abalduko den itxaropenak. Nolako hizkuniza moldea antzematen duzy itzulpen pasarte horietan® Hiru X. 9. Eta laburrak eta argiak egiten dity ) Egitura konplexuok erabiltzera jotzen du, men: peko perpaus uger ) Esaldien arieko loturok egiteko maiz erabilzen du ezen lokailva, gure gour eguneko "20" ) zen hitzak ez du kavsazko zentzua, gehienetan 7Arenas lanamegn © Tstumeneu Beri tsune batzuk utzita, Bele itzazu, tiah ian siterkeela Jainkoaren Jaun ona, bain Eta bo obedientzia Mendiek beren botsaz petur eta 2 ution, ek, eg 9 sti: stint 6 hala 10 oxrecrze 2h brake 7 hen 1 altgunez @ BnRone a 1 eksjori 2 iz 3 ohm adi began caukera zuzenak. Lav X. oak ete goi mailokook gizakia Joinkooren izaero argio ‘Aztortu item hauek eta markaly egia diren ala ez: Egia / Folisuo, - leizarroge lehen idazle lapuriarra da, XVI. mendekoa . Nofarroako erreginak Biblia o:0@ itzulizeko eskatv zion Leizarragari. Joanes lsizorraga Etxepareren lanetan oinorrity zen euskarazko prosa eredua sortzeko. Leizarraga opaiz katolikoa izan zen protestantsmora aldatu baino lehen. . Garai haietara arte liturgia latinez egin ohi zen, baina protestantismock lehenengo eta Eliza katolikoak geroago nazio hizkunizetan egitea bultzaty zuten Leizarragak errespetu handia zien Bibliako esonei, Jainkoaren hitza zirelako; horregatik itzulpen zehatza egin zven, literol. Biblioren lehen itzulpena Marlin Luther-ek egin zuen Alemonian, XV. mendean. Leizarragek iolde lonean egin zuen Bibliaren ltun Berrioren itzulpena, lav laguntzcilerekin. Itzulpena hebraierazko eta grekozko testuelatik egin zuen Leizarragak Hiry obra argiteraty zitven Leizarragak, denak ere erlijiozkoak eta itzvlpenak. Lebuho eta mezulari gizaki guztientzat, Jainkoa) bilatzeko eta, aurkitu ondoren, bain lun Berriko pasorte hori gaur eguneko evsko- ra moldetik hurbilago jarri dugu, baina hu- Ikusirik ezen lurreko leku guatietako izabi gua- bain zuburva eta betierekoa bebar bezala onartueko eta au betetze- baboitzak zer- bitzarzen zuen. Eta, horvela, txoritxoek ore kan- satzen zioten Jainkoari, ea gauzek beldurra eta uten, errekek eta iturriek, bakoitzak bere erara, erres- obedientzia erakusten eta zioten. ) Jainkoak izoki miresgorriok sorty ztven. ) Joinkoak bere gorentasune gizokiaren bidez ikusi chol izan zedin sortu zuen hue i. ®0©008% © 008 > Gizakia bera bezalakes sortu zuen Jainkoak CO@eO O 0e@80 lrokur ezazu bigarren pasartea eta markaty Jeinkoak mirari asko egin zitven, anitz erata- > Jainkock imojinen ote iadien bidez sortu zuen Gizakia sortu zveneon, nabaria zen horengan© Etxeberri Ziburukoaren obrak txeberriren hire obra ezagutzen ditugu, baina ‘ere datzi zituen Iatinez Hirurak - argitaraty ziren, eta ++... dira, marinelentzat idatziak: + Manual Debotionezkoa,..... + Noelak, 1631n, Kanta espiritualak dira, * Flizara Erablitzeko Liburua, 1636an, ‘Manwal Deborionezkoa gure literatura Klasikoko fibururik. --+ eta handienetakoa biltzen * Bordelen * erliio = 16270 * 8.000 bertso ® achiago * lodiena 2. 3. 4 5. 1 ak 31 tan (ee & @ Irakurri bertso ‘oanes Etxcberti Lapundiko Ziburu | od hesrian jio zen “hortk Ziburuko ‘Exxober ena. Haren jaloca et hheriotza nnteaze2 dugu datu zehatzik 1380an-edo jo zen eta 1660 aldera hil zen, Bastidan. Pauen ikasi_zuen eta Teologian Doktore ‘zuen. Haren. ga ralkdeckgi2o os jaknin cia atp- teat zeukaten, Itzal handia izan 2uen Lapurdiko haren gatsiko bainbat idazlerengan. Irakur itzazu informazio horiek eta bete hutsune- ik beheko zerrendetako hitzak aukeratuta, © Etxeberriren poesigintza rijio gaictara mugamu zen arren (paradisua, deabrua, salbazioa, infernua, heriotza...), Btxeberrietorrieta.. 5. poetatzat hartu behar dugu, Herri bertslarivzaren Jamtaitzen gio. Puntua nahiko aberatsa egiten du, Etxeparerena baino . | +s Daina askotan hausten du eskema hor, lean ee, Beberic * moldeari * « 444/a * lente ota bete ariketa havek. Zein obra aipatzen da lehenengo bertsoan? Zein neurri daukate? Nolako eskema metrikoa davkate? Bigarren bertsoan, zein da gaia, nor do Hs hori? Eta zer figura literario antzematen duzu? Bigarren bertso horetan, badira bi hiperbaton:Joanes Sxaberei Ziburukan” @ Munnual Debosioneckow Manual Debotionerkioa Q) rat:ton tener cboio ott . Etxeberriren bertsogintzak 15 silabako neurria du, ela etena 8. silabaren ondoren. Bila itzazu lauki beilegiolan testuetan markati- rik dauden hitzen sinonimock edo esanchiak. fitz0 dogo: gisonen niger. /tristra » Berdin 1. zoo azken leroan: 5 abtaks mahal Hiry zai horietan, gaia berbera da: heriotzo. Poema zati horietako tonua kritikea eta alaia da aldi berean. Eneberrren poema horien mezve apokaliptkoa da, gudvak eta heriotzak ezingo ditugula ekidin. » Pasarte horistan itxoropenerako mezve adieraz- ten du egileak. ‘Aztertu Ttem hauek eta markaty egia diren ala ez: Egia / Faltsua. E Joanes Etxeberri Bordelen jaio zen. Ez dugu dotu zehatzik Etxeberri Ziburukoa noiz jai zen ela noiz Hiru obra tdalzi zitven, denak erlijio goikook. Eteberriren poesiak bertsoloritzaren eitea du, Etxeporerenck bezala. “Manual Debotionezkoa obra mardula do: ia 3,000 beriso dauzka. Ziburuko Exeberrik mediku fulazioa 2uen, eta 0x0 ospetsua zen horregatik. zen jakiteko Etxeberriren obretako hizkera nafarrera da, bera nafarra baitzen. Eteberriren bertsoetan ugari dira hiperbaton bortitzak eta lizentzia poetikoak (Obra bertsotan egiteko arrazoia ere ematen du: euskaldunok bertsozaleck garela dio. ©©08008060 CO@e0@e080eGero nola sortu zen A ON eo gun batez, konpainia on batean, euskal shintk batzen? e= zen lekwan nengoela eharrt \ Fen solasak’, t2an zen perparsca', ex zuela deusek ere bainbat kalte egiten arimako, €= eta gorpuutzeko ere, nola egitekoen goroko | uzteak, egunetik egunera, bibarretil biba- rrera huzatzeak. Eta on atekeela® gauza bonetaz liburu baten, euskaras, gusttz ore euskarartk batzen ez dakitenentzat, egitea i eta bartan, gero dioenak bego’ dioela erakusiea. Konpainia berean gaidegin zen berebala, ea nori emanen zetkan® tiburua- ren egtieho kargua’. Bia bertze gustien artetik, basi zetzkidan'° nirt nerond aditzera ( | ematen, lebenbizian keinuz eta aieruz'\, eta gero azkenean, klar eta agerriz'2, nik sake rani oe eee cae |) Ordea, nota ez bainintzen neure buruaz fio, [1 desenkusatu'? nintzen abal bezainbat. ) Baina alferrit, zeren bain zine: eta batean Wy lotu zeizkidan, non ezetz erraiteko bide (| guztiak bertsi baitzerauzkidaten'’. ta hala, detiberatu'> nuen, burweragozkarr! | bezala, liburutto baten, bi partetan partitu- rik, ero bonen gainean egitera. } a nabs nttuzheen b4 parteak eltarre |) km, eta batean atera. Baina thustrik sein Satiza guit erideiten den euskaraz eskriba- ere diren bideake asko segur eta garbi, baden bitartean zenbait trabu edo bebaztopa harri. Fa, hatatan, bart dutt gogo lebenbi- -2lko parte bonen lebentk benturatzeko', ‘eta bern jakitera bezala aitzinerat igortzok, | Honok ser tragaton don, ser: begtarte° ‘eman diezadan. Gero, abisu baren arauaz, etorkizunerat gobernatzeko: eta bigarren bartearen kanporat ateratzeleo, edo barre- nean gelditzeko eta estaltzeko, {| fzaten duen, eta nor nola mintzo den abisu. edro Agere Azpilkuera Naferro- ‘ako, Urdazabi hertian jaio zen, Salamancako uniberssitatean Teo- login sas: zuen eta 1600, urtean Urdazubitiéhurbil baina Lapurdin ser ee Gero libura ospetsua, gure literatur | adizioan mugarri den obra, Geroren hitzaurre horretan, Axularrek bere obra zelan sortu zen azaltzen du. Jari azalpen horien klabeletrak testuan dago- kien zatiaren ondoan. Gai horretaz euskaldunentrat obra bat egitea someniko rela hita egin zen. Lagumarte batean mintzagai izan zen salbaziaa gerorako uziea zein kaltegarria den. Libuorua bi zatitan egitea pentsatw zuen, Lagun taldekoek Axular jo zusen pertsona egoki- zat obra bori egiteko, Baina euskaraz obra gutxi dagoela aintzat hartu 2uen, eta leben partea baino ex egitea erabaki zen, er gertatzen zen ikusteko. Axxularexetzecaten ahaleginds zen, baina alferil 2122 abe hyere awitn’ @ Giro @ XVil.eko testuinguru erlijiosoa ‘urreko mendean Blizaren ustelkeria zuzen- _tzeko Martin Luther-ek Emeforma protestan- tea egin zuen, Horren erreakzio gisa, Eliza kato- nikon et sustatu auen eta shorrek katolizismoaren jokabide zurruna eta bel- durrezkoa ekarti zuen: 1542an sy 1543an gentsura inprentan eta 1545-63an ‘Trentoko Kontzilioa. Kontilioaren eraginez literatura aszetikoa eta... hhazi ziren eta elizako liburuak hizkuntzetan jartzen ere hasi ziren, ’@ XVIl.eko testuinguru ekenomikea M*™ hhonetako autore eta obra ia guztiak vi lira, Garai hartan nomiko gaining ze ‘unizigir avloetan. Eta home jende. {zo bat sort zuen, liburiakerosteko ahelmena cere bazuena. Hegoaldean, bersiz,. cekonomikoa gertatzen ari zen, Espainian bezala. © Gero E iboru da Gero: geroko gerotan dabilenari, hau da, bere arimaren 2 so. gerorako uzten ari denari argu hartzeko obra da, salbazio bidean lehen- balleben jer dadin limurtzeko, Liburua egiteko... -- Jagun talde batean jaso zuela aipatzen du sarreran, Sarako Eskola izenez ezagutzen dugun gizon ikasien taldean, hain zuzen. Bia ae asmoa ere azaldu zuen, Bat argtarat jen, ordea; baina bikaina, Kontrareforma — *salbazioa + nazio ® enkargua € Iparaldekoak = eskolatu 4% Inkisizioa © beherakads + mistikos + aszetikoa + Lapurdi + bi panetan “aldean, batt bat, loaze eko- ) Irakur itzazu informazio horiek eta bate hutsune- 7 ck beheko zerrendetako hitzak aukeratvta. © Sarake Eskola aro ‘Lapurdin, idazle talde garran- tzitsu bat sortu zen, gebienbat . sata: Ziburuko Eixeberri, Axular, Materte, ‘Argaignarats, Haranburu, Klaberia eta beste batzuk, Dinudienez, ... zen taldeko idazle ohoretsuena, eta Axular trebeenetakoa. Sara, ta Ziburu herriek osatzen duten triangeluan mamitu ren barremanen sare horretan, denen artean, gure lehen literatur..... indartsua piztu 2uten eta lapurtera klasikoa deitu den hizkuntza literarioa garatu zen. ® Axular eta erretorika klasikoa ‘rai haietan unibertsititeetan ikasitakock erre- torika........,.... sakon lantzen zuten, larek bere irakurgai zatsk egituraketa kiasiko ituen, Jou atale- ‘ematea; hirugamreniky niteea; ta laugarrenik, twertatzen du ko askorenak. Eta, ondoren, euskaraz ematen dit, ‘maisutasunez itzulita eman ere. Jokabide horretan bi te ikertzaileek: bata, Axularrek bere... edo okt eralastko gogo; beste, tulpen eg0- kkiak egiten irakasteko helburua, hots, Axulasrek elizgizonei latinezko testuak egokiro nola --... behar zien irakasten zien. aipat duc * Donibane * adibideckin smugiznend ® amuzoi # Klusikoa = enudiziow = tax % cuskaraus * clizgizanck 4 ondorioa % Baxeberri * latinex * aurkezpenaLehen zaia, Billy lauki beilegiotan markaturiko hitzan sinonimook edo epltwen porekoak. 1. Punturik puntura, zenbat esaldi aude? 2. Azken esaldi luzean, zenbot aldiz erabili dtu erento ezen? foe 3. Zer dio Axularrek pasarte horretan? Hiru X. > Adierazten du ezen askori bitsia egingo zaiela bera horreloko materia batean murgilizea > Bere burua gat ikusten du lan hort ekiteko. > Ailortzen du inor arty ez izana arrazoi nahikoa izan beharko litzatekeela boro ere o2 sartzoko > Lehena izatea,ordea, abantila izanlitkeela dio, Iehen saioak ez baitira horten zorrotz epaitzen © Bigorren testva. Zer dio Axularrek? Hiru x. ) Euskal Horriko mintzaira guztick dakizkiela, ) Euskol Herriko herraldeetan hainbot hizkera dav dela, lege eta ohitura desberdinak dauden bezalo, > Euskaldunok, lexikoari dagokionez, hainbat cldoki erabiltzen ditugula > Zazpi herrialde bereizten dity Euskal Herrion, eta banan-bonan cipatzen diy, @ Hirugorren testua. Zer dio Axularrek? Hiru X- » Dio ezen euskaroz beste hizkunizeton adina libu ru egingo direla ) Euskara edozein hizkuntza bezain gol mailakoa izan daitekeela, > Onartzen du euskaraz beste hizkuntza betzvetan baino obra gutsiago idatzi del. > Dio ezen euskaldunck garele euskara behar bbezain garatva ez egotearen errudun, 23Rabotgue tule © Gro Alferrari © srr ro sk ha ti te gi horietan testuelan markaturik dauden hitzen sinonimoak edo egituren parekoak. > Pasarle horretan Axulortek gold tzen do tesa, ) Bigorren peragrafoan bost alsoltz jeri diy tesia indortzeko. Pasorieko mezua hav da: alferkerian bizi dena azkeneen goldu egiten do, baliogabeko bihur ‘zen do, ezgouza ) Azken escldiok argi eta gorbi adierazi nahi du alferra sobran dagcela Lurrean, ez baity inoloke zZereginik betetzen > Autrekoan bezala, posarte honetan ere nabaria a Gero obra mistkoa dela, hott, sentimendu etlijioso indarisven eraginpean bizi den idazle baten obra © Denbora. Markatu aukera zuzenak, Hiru x. > Axularrek pasarte horretan egitura deduktiboa erabili du: tesia edo ideia nagusia hasieran. > Latinezko oipvaren itzulpen Itecala egin du, Leizorragek egiten 2uen bezala, > Axularrek denborari buruzko orgumentazioa ad bideekin hornity dv. > Axularirakurleari zuzentzen zaio, 2. pertsonan, hurbitasuna lortzeko ) Nohiz ela irakurleari zuzendu, ez dio aholkurik femoten; ez da hori idezlearen helburva,— Pela hqate"douler © Gevo Maitale itsutuarena Bilatu lauki beilegiotan testuetan markaturik dau- den hitzen sinonimoak edo egituren porekoak. @ Mattale itsutuarena, Markaty aukera zuzenak. Hiry x. Se Usoen jokabideo gizakiontzat eredugartia dela dio. ‘Autoreak dio ezen hegoztien crtean usoa dela ‘xolagabeona, ez boity bere burve jagoten. 2 Gizakia eto us00 olderotzen ditu, esonez bik ‘ere artiskuaz chartu gabe jckatzen dutela, > Bukaeran, emckumeckin aritzen dena edateaz 10 plazeraz soilk arduratzen dele dio, ) Emakumetarako zoletasunok gizona ituty egiten duela dio. @ ennai snot 1. Testuan bada kontraste handiko ideia bat. 2. Lapurteraz -téz)en aspekivarekin, zeren egiten moldea erabiltzen da. Idatzi testuko adibide bat, 3. Azterty testuko azken perpaus konplexuan dav- den atzizkiok. Idatzi eskemo. HAIN ox NON.Rerhe hgare “haular® & Gero, ® ‘Aztertu item havek eta markatu egia diren ala ez: Egia / Faltva. Pedro Agere Axular idazlea Lapurdin jaio zen, XVI. mendeon Gero obra talde lana do, Axularrek eta beste apaiz batzuek elkarlanean egino, ‘Axularrek autore klasikoen aipu ugari beertatu zen, latinez. Gero obra argitaraty zenean, XVII. mendean, Iparraldeko ekonomia ondo zegoen, Irakurtzaileart sarteran, Axularrek obra bi zatitan egiteko asmoa azoltzen du. Soroko Eskola deituriko mugimenduan Axular izan idazle guztien gidari. ‘Axulerren obra literatura erljiosoan kokatzen do, aszetika azpigeneroan. Nofarreraz idatzi zuen obra Axvlarrek, eta zati botzuk beste euskalkieton. ‘Axularrek maiz jotzen du naturoko elementuetara els adibideetara tesiak biribltzeko. Gero obran Axvlar erretorika molde berti bat erabiltzen citzindaria izan zen. o000000000 OOQ0000000 Seenowrene © Fitxa TEKNIKOA. Koka itzazu beheko informazioak. Grisez daudenak, goiko hutsuneetan. “Sara-Donibane Ziburun idazle talde garrantzitsua | Hitz lauz | Pedro Axwlar Erlijioa-Aszetika | Arimaren salbazion rosa aberatse, egituretan eta exikoan | Sarako eskola giroan sortua | Bordclen | Kontrarreforma ondorengo giroan Sermolariospetsua | Urdazubi | Latinerko aipu ugar, erudizioa | Buropan eliiburvak nazio hizkuntzetan | Nafuroa Goro | Axularen prose, euskara Klasikoa | Trakurguiak egitura klasikoan eratuak | Saran | Obra bi partetan epiteko asmoa Tapardnegpers eKonomiko ona | T613 | —Kanatak vatko | Autre obarua eskara mole aniztsnez [XVIi Nor do? WEE (4) Jari hitz horien esanahiak, 1. Haren obe euskal literature Kasikeke luzeertakoa da. 2999 1 ein 2, Naforron Bebereko eushcikion dati wen, IDO 2 Wasen 3. Horn beg oen en mondo, 9909 2 mit 4. Treioko Kotloaren grin deta ze ba. 19090 de ‘5. fj or ston dt zn 1999 4h 6. iu eet ry te. 2990 > het 7. Sar eon zn, serdar opt one. 2999 © haber 8. Karsan egon za kertten du bere orn. ID99 lial 9. Bare ober tlc latina joi. 9999 8 videiten 10. —Noforronko Ereginarenapndez egin zen ber obra, 2209 9 emaate 11, azken brazen lebrango ae. 2999 10. haboro 12. —Urdazutin io zen fa Solemancakouniburtsotean kasi zwen, <)>) is 13, tal on za en bern gare aengn 9999 1 kdl 14, ahr ia rn Est erin rit, 9999 12 batderak 115. Eckumeen edko leheneng pou iar ue, 9995 13 gikors 4 beg : 5 dokesan @ varszost ma = 1. Baden egos eX, meen 190900 — 2. tak gro or io 199090 3. rosea leroy oka desk eroton 90900 “4, Sorko kl dit en ean sort en, 99990 ‘5. reaznent gaa ce da 9000 6. Natasunpanok i 99900 7 la R000 bert znd bran 99990 8. Bion egiekon zen 9009 9. Gerri eescankkatae da 20990 10, Borden agree, 2900 11. Dion bron ekeme ha de: 4 /4//4/3 299090 12, fasta maka d lek liso gr 29900 113. atnck op ekedowk, anderen vherurk, 9999 14, Protstnismoaren zebakode goon ein da 909090 15. ven posa male users Wasik aren 9900 Pec hao, Testament ris ary 8 sun a Abend knt, (aero ie. Mand Debora a nap jor Fe. Jun Zumsoge gut. fsa Lng Sarena, Sando le ora, er gl, Poca rian oie.ttn ik bad, betna baiek @ vork hontsola/ pena beben fn di sar, ona ex selon» gn be: hon on bt, eh ti been e: on lebanon char son Sola can zm pers, e 2a dese ere Bia ikusirit exon obastonea presentation 2a, achenean ego agin nea, eure aba ‘ucleren era ea Jinbock eman uber ‘derauion placer gustaren borondave one, aren titsaron eheciontan enplegterx Badakit, halaor, exin bea naiteeels ‘usharazho mintzale mole guste aren ‘nit moles ea dfrenth mintzazen biti “Lusk Herron Nahi ee bare abi de toa, ede xen dt ge bare artes iru at enact dela gue nario gutta gusts gua emer rick an gwen ph coo, alton i mundi eticho ea eax ego.» la naga, na, ol Bate eden sites ere lengoole propioren faboretan usharas serait bra ele ea ssestan imeiera = Baal alee bad, euskal Berk ‘te fata ia ex eusharak» dranoa dome tori i htt, habaritaduencu,ondean, dk islcen> reat a,b Bare ogo tans ‘meen spina. daukana ere. Bsa eat agohionean, pei gebien dueneas, onduan ‘dab galduenth era eroenth = iiberak dit Busha Herrton hast ote ‘ate bertzora ere mintztzoko maneran _zer difrentzia ts dbeisitatea den » egilet © Osa ezazu grofiko kronologiko hav. 1 Bz frantsesa ez bertzerik, orain ex da 2 Garaziko berria benedita dadita,eustarart 2. Ba lelor bat lel, letoa zara leloa. Euskara da 4. Bta on zatebeeta. Bua bartan gero dioenake 5 Dabtien barriart 6 Urirakinean 7 Usoa bezalakoa da 8 Zubaite emankorra© or fest karo oan ja ta deck, bn ck oe gin ck ko nologikok. Bilaty dotuck curreko orrcldestan, Eskuinekoeton, bil jtzazy mende dagoztion ezaugarrick beheko koadrotik, Informazio multzo bakaitzean, kolore bereko letrekin hitz bana asatuko duzu. ‘Barokoare gaia apuindura joe nagust | NifarEresuma Konkinaioa (7 [ RalaracTigivonen aoa once ek ‘Caracaseko Erret Konpainia Gipukoarra [ Euskararen aldeko ilazkiak: apologistak | Frantzia Espainian monarkia gentralistak aropan Enenaimenna_[ Neo hokonize b lizada | Inprentren za unde | Buopen Ela tatotcoren Konartorma Trentoko Koto: [Hegaldean Fork Klokan:bonokak | Masao mutnaa Zberoan (6) [ ata Frnt (735) Koniarefoma: dog ew deiplinezaroua [ Prtewaninnoa,Erijioborokak | Aduunmagen alder manadak (770) “Entziklopedismo: kultur giroan | Bu gesia indartuz | Buropan Tustrazioa:arrazoia ela logiva | Iparraldean Foruak debekaturik ipa Estat Herian gorakadhckooonos | Surako aka ea Wale abeorarak | FEB an grata ekonoifoa© Oihenart, berezia * Gure litraturaren historian, J Tehenengo idazlea da. * Lehenengo idazle zuberotarra da, baina ez zuen idatai. © Fuskaraz poesia landua egiteko. ‘eman zituen lehena; «De syllabarim quanti- fate» artikulua. Bere helburua poesia zen, ez bertsoak edo herti poesia. * Neologismo edo - i 3 sortzaile ere izan zen; adib.: neuriiteak, poe= sia landuari dagokion kontzeptu berria © Atsotitzak eta Neurtitzak (1657) ‘bum horren titulua frantsesez dago: Les Proverbes Basques...). Bi zati ditu obrak. Lehen partea euskal atsotitzen bilduma bat da, 706 atsotitz, frantsesezko itzulpenarckin, Liburvaren 0... berak. pro- Posatu eta erabili zuen. sesso azalpena dago. Bigarren zatia poemek edo neunttzek bete- ‘wen dute. Parte honen tituluan egilearen izena ddago ezkutuan: O(thenarjten Gaztaroa Neurt- ‘eetan, Gehienak maitasun posmak dira. * zubereroz % cravok % goimailoko ——&hitzaurtean % apoizezden —* ortogrofisstamaren hie berrien & * Datu biografikoake aulen jaio zen. Goi mailako hherkuntza ukan 2uen: Bordcle- ‘ko Unibertsitatean Zuzenbidea ikas) ‘ven. Ondoren argu poltiko, ga- ‘rantitsuak izan zituen: 1623an Zue beroako sindiko hautatu 2uten, hots, henttarren ordezkari 1626an, Joana ‘Erdoi alagun aberatsarekin ezkondu indoren, Nafaroako Parlamentuko bokatu izan zen. Kargu horetah eta historia ikerkuntzan jarcun zuen. Donapateun hil zen. © lrokur itzazu informazio horiek ota bete hutsu- neak beheko zerrendetako hitzak aukeratuta, Jizan zuen,ikerar siatua eta oso zehntzaizan baitzen, Bera dugu Euskal Hers osoaren lehenengo historiaren egilea. Histapenak, 1625, liburu honen <<. + Déclaration historique de Uinjuste usur- ation et retention de la Navarre par les Espagnols. 1638an latinez argitaratu zuen historiazko bere + Notita utriusauee Vasco- rniae, tum Ibericae, sum Aquitanicae. Hots, Vasconia edo Euskal Herriaren historia, Akitania aldekoa cta aldekoa; Iparraldekoa eta Hegoaldekoa. (Gure historiari buruzko bilduma egiten ari zela hil zen, eta tei zituen, © L'Art Poétique Basque (1665) skal poesiari buruz idatzitako lehenbiziko a, gutun moldean. Horretan, poesia ona eta goi mailakoa egiteko ‘arauak eman zituen; italierazko, gaztelaniazko eta, batik bat, i Jjatraituaz ‘egin behar ziren euskaraz errimak (ez poesia fran- ‘sesaren erara), Eta neuttirako,latinez bezala, hitze- tan bereiztea proposati zien: hitz acrak eta emeak, silaba bat gehiago edo gutxiago ontatzeko: * lanik gorena * bere © ospehandia —* _lalinezko ereduari rmilaka orrioide * Jan teorikoa hitzaurrean = azentvaeras Chanash ©. Olen Garrone Neworizertarn lrakuritzazu gutunaren pasarte horiek eta mar- atu bakoitzean avkera zuzenak. Guztira, 11 %. 1. Lopurdiko apaiz baten galderei erantzuten dien ulun hasiera horretan, Oihenartek... > frantssoren moldeck egoktzathartzen div ) dio ezen possigintzn ez dela jadanik aritzen 2 batik bat, latinezko poesia izan duela eredu citizen du dio ezen evskal radizioar estes jaa dic 2. Bigarren pasartean, zer dio Oihenartek? ) Euskal poetek, elisioak eta sinalefok beti egin behorko livzketela > Hitz esdrujuluen edo proparoxitonoen bidez hitze laburragea izalea lor daitekeela. Bere ohar horiek cholkuak baino ez direla, ez direle nokitoez bete beharrekook ) Bertsoa laburra izanez gero egokiagoa delo 3. Hirugarren pasartean, Oihenartek. ) Eopareren poasiten berri bazuela erckusten du > Ekepareran possia maila onekotza! jotzan du ) Errima cldetik poesia kaskarra egin zuela dio, ‘#10 o11020i ba! ematen du hori azoltzeko, ) Erxepareren poesia kanlatzeko zela cipatzen du 4, Zer erakusten du Oihenortek zati horietan? ) Laburkre, berarentecria postikos honeten datzal: cerrime aberato, eisiook eta sinalefok egiteo. » Euskal poesick, ona izateko, orau batzvetara rmoldoty beharra zuela > Oso aintzat hartzen zuela poesia egiteko moide kosikoa, londva. > Arduratsua zela, eta euskal poesiarako molde ‘egokiak eta baliagorriok ilatzen saiaty zal. t E diron ala ez: Egia / Faltsva. Oihenart, landy zitven alorrak kontuan hartuta, gizon polifazetikoa izan zen, Notita... obran euskal poesia landua egiteko arauok azaldu zitven, gutun eran, Haren aurreko idazleek bezala, inguruko hizkuntzetako ortografi sistema erabili zuen. Zuberotarren herri ordezkari izan zen, baita Nafarroako Parlamentuko abokatu ere. Atsotitzak eta Neurtitzak, liburu balean emon zitven, bi partetan, Bere obrak euskaraz, frantsesez els gazielaniaz argitaralv zitven Oihenortek wartek berok sortu zien hitz berri batzuk, kontzeptu berriak a Art Poétique Basque ftuluko obran gazlaroko maitasun poemak bildu zitven Hisiorialri zehotza izan zen, eto Euskal Herri osoa aintzat hartu zuen. Alsotitz bilduma gaztelaniazko itzulpen eta guaii eman zuen Oihenartek. @ce 80000082 . Hirugarren atoleke chapoldistan.. Markatu aukera zuzenak. ._Lehenengo ataleko bi chapaldi horietan, pootok zer adierazten du? Bi X. > Emokume bet berarekin maitemindu dela dio. >) Emakume baton maitasuna diruz erosteko asmoo ucla citortzen du, > Asko sufttzen ari dela dio, kasurik egiten ez dion emakume batekin maitemindy delako. ) Emokumearen izenaz balaiuz hitzjoko bat eg fen du, Bigarren ataleko chopaldietan... Bi x. > konparazio ela imojina finekin deskribatzen du rnaite duena: argola,liraino, ile luze ikusgarri. > emokumearan jarrera harroxkos dela dio. > errima egokitzeko hiperbaton edo zangolatroy bat ere egin du: teke ézar. Ordena oldatua du. > maite duen emakumen nole janzien den deskri- batzen du. i ) ederra boino gehiogo dskretvo del dio ) ederretan ederrena delo dio, eta begirada oso erakargarria duela, > aurpegiaren deskribopen fina ere egiten du ‘Azken atcleko ahapaldietan, zer dio poetok? ) poetak emakume horrekin zoriontsu bizitzeko Jixaropena edierazien du ) etita ore ager do, ezin bait hura burutk kendy. \. Lepo arrai_miratzeko» Bilaty sintagma mugagabe horren pareko beste bi, 5. eta 6, ataletako chapaldietan: . Konitajarriok diren bi kontzeptu bate bestearen condoan jarita, antitesiaklortzen dit, Adibidez: @ gau-egun Bilaty beste bi, 2. eta 5. ataletako chopaldietan: . Emakumearen dohainak asko nabarmentzen ivy; hiperboleck egiten dtu, olegia: ® «zebe bater liteke tzar / gerri bori mebarre Biloty beste bi:s Arnaut hasast © Oikos: Garnaron Newnticeetam Zalgiz poetari Zalgizen hamalaukoa edo sonetoa. Gaia: Zolgiz poota bikainaren gorazare. Testuingurua: Oihenartek Zalgiz poetaren bersi fematen digu. Zorinxarrez, Zalgizen obra goldua da, Bigarren chapaldiko hiperbatona, Ordena arrunta hav izango litzateke: bbaina are (latudorio geblago) (lzan) bexate ‘an bura betegintzarretan ezartzen dutenek, Zein ahapaldiri dagozkio azalpenok? Horregatik, Zalgizek garaikurra mevezi du. & Hala ere, laudorio gebiago merezi dute hasi- takna perfekziora eramaten dutenek, eshas edo erdi eginda u2ten dutenck baino. C } C Lebenengoek, aitzindariek, laudorio ugari hartaen dite, zerbaiti hasiera emateagatib, Besteck hasi baino egin ex dutena, Zalgizek, smasen laguntzaz, erabat bukatu da, D ® © Markatu aukera zuzenak. Sei x. Sat > Sonetoen leroak 11 silabokook dira bet ) Homalaukoen egitvra hav izaton da: 4-3-4 3, 1 itndck 6 onbezsle 11 etka ks soe ode th hese > a hendaike hereon, enor sehie She (ooh evar nek homabi silabakoak diruditen arren, endeko- 4 esa 9 csi 14 gion silaboak (11) dito, Spee naan 10° 15 bow D Lehen lerrook 12 silaba ditv, baina giizietan hi ‘aren ozentvagatik ~1 kontaty behor da, > 2 eta 3. lerroetan hiperbatona dago ) Autoreok sinalefok bali egiten dity, eta lav aldiz grafikoki (')adiera2i dite > Evrima ABBA-ABBA-CCD-EDE da, ) 2. pertsonan, hika zuzentzen zaio Zalgizi @ Argta daritzanart. Markaty aukera zuzenak. Guztira, 5 x, a 1. Poema horren gaia zera da, poetaren... > 2oriona > omorva > ezinegona 9 etsipena antes i 2. Ed > Posts eta emckume eder bat moiteminduta davee > Maite duen emakumeak ez du poeta mite. 2 Logunekin dogoeneon izan ezik, emokumea du beti gogeon, 3. Figura erretorikook Argia = argia > Hitz joko bot da thomenimi, kontrasea sortzeko. ) Baliabide kaskorra da, potoa hain zuzon ‘uum dostatzen ~ ez nun mintzatzen > Hitz joko bat da hori ere 6 ropewm 8 iin 10. ir ve ‘ sits > Errepikapeno edo enafora da, enfasio emateko vee 2 eee en Postak bere etsipena nabormendu nahi du