Scribd Logo
Upload

Welcome to Scribd!

  • 14 views

    Klemens Bolesławiusz Pisarz Reforma

    Uploaded by

    zuzanna rabajczyk

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content

    You might also like

    Klemens Bolesławiusz Pisarz Reforma

    Uploaded by

    zuzanna rabajczyk
    14 views26 pages

    Original Title

    Klemens_Bolesławiusz_pisarz_reforma

    Copyright

    © © All Rights Reserved

    Available Formats

    PDF or read online from Scribd

    Did you find this document useful?

    Is this content inappropriate?

    Report this Document

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    Download as pdf
    14 views26 pages

    Klemens Bolesławiusz Pisarz Reforma

    Uploaded by

    zuzanna rabajczyk

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    Download as pdf
    of 26
    Bel O Gt Abe ) Bb iO GR AE A Archiwa, Biblioteki WACLAW WALECKI i Muzea KoScielne. ‘7. 28: 1972 KLEMENS BOLESLAWIUSZ (PISARZ REFORMACKI XVII WIEKU) ZARYS MONOGRAFICZNY Praca niniejsza jest proba zarysu monografieznego twérezosei. Z tego. wzeledu dla opracowania tematu przyjeto mastepujace zalozenia: 1) stamano ‘sig zebraé moiéliwie wszystkie wiadomoésci o zyciu i dorobku literackim Bolestawiusza; 2) omé- wienie twérezosci ograniczono do ogéinej oceny utworéw literadkich popartej wy- branymi preyidadami; 3) ze wzgledu na wyjatkowa populamosé Przeradliwego echa traby ostatecznej oméwieniu tego daela poswigcono meco Wwigcej miejsca; 4) pod- stawe dla opracowywanych utwordw stanowily teksty wydane przed 4miercig Bolestawiusza. ‘Zapomanie si¢ ze stanem badan sktonito do glebszych studiéw Zrédet bedacych w posiadaniu OO. Reformatéw w Krakowie. W zwigzku z tym pragne goraco podzigkowaé za zainteresowanie, pomoe i cierpliwoSé o, Leonardowi Tatarze OFM, gwardianowi w Krakowie, a za udostepnienie wlasnych materialéw, pomoc w po- saukiwaniach i praktyczne wskazéwki o. Anzelmowi Szteinke OFM. 1, EPOKA. CZLOWIEK. DZIELA Jedna x préb wylasniaiacyeh pochodzenie stowa ,barok” odwoluje sie do éred- nfowiewne) nazwy trybu sylogistyeznego ,baroco” 4, Zastandwmy sie nad dwoma skojarzeniami, jakie tego rodzaju poglad nasuwa, Skojarzenie pierwsze to geneza baroku nawravujaca do sredmiowiecza, Julian Krzyianowski podjat myél o charakterystyeznym przeplataniu sie w dziejach, takze i literatury dwu zesnoléw pradéw~ starozytnosé — humanizm — klasyeyzm i sred- niowieeze — bardk — romantyzm®, Jako wspéina podstawe dla drugiego z tych okreséw widzi on migdzy innyrm religie?. W Dztejach literatury polskie pisze: Krétko méwige, reformacia, ktéra korzeniami tiewila w sredniowiecau, ady sity kultury renesansowej wyczerpaly sie, jej nastepezym, kulturze barokowej, prze- 1 5, Bialostocki: Barok. Epoka — styl — postawa. Biul, Mist. Set. R. 1958 nr 1 + Teza ta wygloszona zostala wezesmie) przez Wiadyslawa Folluerskiego w roku 1936. Krzyzanowski podat Je) uzasadnienie wraz z cala podbudowa teoretyeznq w pracy Od Sred- miowieeza do baroku (Warszawa 1946). + A takze nawigzamte do ludowoSer, satanizm 1 makabre. 278 WACLAW WALECKI BI kazala mnésiwo tradyeji Sredmiowxecznych, ktére — przeksatateone pod nacis- Kiem nowych warunkéw ¢konomi¢znych, spolecznych 1 polityeenyeh — zade- eydowaly 0 charalsterze baroku, jego sztuki i Literatury 4, A dale}: Cate ogromne warstwice sensacyinyoh pomysiéw sredniowiecanych, przez kul- ture renesansowa zepchmetych poza obreb literatury, w epoce baroku wyply- nely 2 mrok6w 1 naraucily sie ‘wyobraini pisary, usilujacych uczymé zadosé swymaganiom wyobraéni mas odbiorcéw * To szezegdine zrozumienie baruku, wigtace go z religia, malazto tez swoje odawierciedienie w pracach dotyezgeyich satuki w ogélnose, natomast wspéine dla Sredmowiecza i baroku ujecie motywow Smuerei, makabry, pogrzebu tatwo do- strzee moma w éiwezesnych obyezajach { literatuwe. Charakterystyeme sq na pray- Idad dla tych dhwu okres6w pogivaby urzadzane 2 wielam Yozmachem, naturali styeane wyobratenia Smierei (awiqzane w baroku z rozwojem medycyny), czy po- dobne w obu epokach pojecie ,,tareéw smierei” 7 Skoyarzenie drugie to wspélna dla baroku i Sredniowiecza twérezoS¢ literacka © Scie okreglonym charakterze religimym. W bardku rowwingla sie w tej dne- chime scevegdinie epika cteligiina. Widdy to preciez powstaly wszystkie Chrystiady i Jezuidy, wtedy tworzyli Walenty Odymalski a Wespazjan Kochowski, wtedy pow- stato dwanaécie tysigcy wierszy liezgce Oblezenie Jasney Géry Czestochawskies, wtedy pusat swéj Nowy zaciag, dzielo na ogromma skale zalkrojone — Wactaw Po- todki. Olbrzym w owych ezasach romewit poewii epidkie) poteguia takZe wybitne przeciez prvektady, Ze grzypommmy chodby Piotra Kodhanowskiego. Wlasnie ‘wepommiana tu twérezosé religiina baroku wytaje sig dopelmaé w tym zakresie renesans®, Tego rodzaju literature tworzyl, Jak postaramy sie udowodnié, Klemens Bole- stawiusz, Uswory jego posiadaya jeszcze inna cedhe: byt on jednym-z wielu siega- jacych po pidro, ale Jednym z wielu przeci¢tnych, bo jak stusane chyba zauwazy? Krvyzanowski, brak nam w tej epoce mysli oryginainej na skale europeyska mimo, ie mogligmy sig poscezyesé w tym czasie duzym znaczeniem migdzynarodowym, Isiére potrafilo dokonaé tego, i% w jezylku pollskim powstawaly utwory pusane nie pitez Polakéw, jak mp. daicie ojezystego kraju, ktére spisal wiame po polsku Rumun — Miron Costin, jak tw6rczosé Lazarza Baranowicza, jak wreszcie aka- demia Mohyty na Rusi®, W zakoficzeniu tych uwag wstepnych spéjrzmy na jeszcze jedno zagadnieni czasy, kt6re zwyklo sie nazywat barokiom ™ to ,stulecie wojen”; to miedzy innymi Kircholim (1605), Khuszyn (1610), Cecora (1620), Chocim (1621), Korsuri (1648), Be- Testecako (1651), Warszawa (1655 i 1656), Cudnéw (1660), Podhajce (1667), jasaoxe raz Chocim (1673), Wieder (1683); to wallki 2 Moskalami, Sawedami, Turkami, Ta- «J. Krzyzanowsk1: Dzeye lteratury polskie). Warszawa 1910 s, 107108. + Tamze s. 160. | Na prayklad W. Weisbach: Der Barock als Kunst der Gegenretormation. Berlin 19, 1 Poza waznym dla tego rodzaju pogladow dzelem J. Huwzinga ~ Jesiefi Sreanio- wieczna (Warszawa 1967), wymiemé tu irzeba zbi6r artykulow: Retorica barocco. W: Atti et LIT Congreso Internazionale di Studi Umameticr (Roma 1958), a szozogolnie zamtesz- czony w mum artykut André Chastel: Le Baroque et 1a mort. * Powigzanie religijne) tworezosel barokowe) 2 dacdzictwem kulturalnym, jakie czasy te otrzymaly w literature zachodnie} Europy, przedstawia w przekonywujacy spos6b Gu- staw René Hocke w pracy Manierismus in der Literatur (Hamburg 1959 s, 2~273), + 3, Krzy zanowsk:. Duce lteratury polskie) s, 101—102, ® Rozumiem pod tym poygeiem dia uproszezemia sporéw wick XVII. (3) KLEMENS BOLESLAWIUSZ 279 tarami, Kozakami, Wegrami; to szeS¢dziesiecioletnia wojna ze Szwecja a traydzie~ stoletnia z Tureja. W wieku XVII polsine wojska jedynie przez 82 lata nie pro- wadzily wojen zewnetrznyeh, By? to. Jédnoezesme jeden z mewielu chyba przypad- K6w w historii, 0 ktérym mie momma powiedzie¢: Inter arma silent musae”. Ta mepospolitos¢ okresu me moze pozostaé bez znacema dla literatury. Byé moze, ze wlanie w zniszezenit, jaktemu ulegly w tym czasie masta, znayduje sig przyezyna tak populamego wéwezas ,pisania do szuflady”, pisania dla siebie, a naywyze) dla niewiellaego groma anajomych, przyjaciél, Diatego tez zastanawiayaca jest w tym ujgciu twérezosé Klemensa Bolestawiu- sta, ktérego Przeradliwe echo traby ostateczney w ciagu traydziestu lat XVIJ wieku mialo @mane nam) eztery wydama, @ do korica KIX wieku ponad dwaidziescia (1), nie liczae wydai mhydh utworéw. Czy popularniosé ta lezy w wartosciach literac- ich, czy w zapotrzebowaniu na tego rodzaju literature? Jakie uzasadnieme majq odpisy tych samych fragmentéw robionych (byé moze nawet ta sama reka) z dru- kéw? Interesujaca jest tet ww tym gmietle postaé autora, ktory pelnil wiele od- powiedzialnych funkeji w zakonie, ktory by!

    You might also like