Jeziora i tereny podmokłe Polski.

1. Typy genetyczne polskich jezior:

 ze wszystkich polskich jezior większość ma charakter polodowcowy. Są one
pozostałością po zlodowaceniu bałtyckim (Wisły), które swoim zasięgiem objęło
północną Polskę. Wśród jezior o genezie polodowcowej wyróżniamy :
─ jeziora morenowe m.in. Śniardwy, Mamry, Niegocin,
─ jeziora rynnowe m.in. Gopło, Jeziorak, Wdzydze, Hańcza, Wigry,
─ jeziora cyrkowe(karowe) to m.in. Czarny Staw i Wielki Staw w Tatrach,
─ oczka wytopiskowe.
 jeziora przybrzeżne - są to w większości duże jeziora, powstałe na wybrzeżu
Bałtyku, należą do nich m.in. Łebsko, Gardno, Bukowo i Jamno.
 na obszarach deltowych dwóch naszych największych rzek powstały jeziora deltowe:
w delcie Wisły, Druzno, a w delcie Odry – Dąbie,
 w dolinie Noteci występują jeziora wydmowe (eoliczne),
 w dolinach większych rzek występują jeziora zakolowe czyli inaczej starorzecza, w
dolinie Warty nazywane są warciskami, a w dolinie Wisły wiśliskami np. Jezioro
Czerniakowskie,
 na Pojezierzu Łęczyńsko-Włodawskim występują niewielkie jeziora krasowe np.
Uściwierz, Dratów,
 w rezerwacie Meteoryt na Morasku w Poznaniu występują jeziora meteorytowe.

2. Jeziora w liczbach

Na obszarze Polski, według katalogu jezior A. Choińskiego, znajduje się 7081 jezior o
powierzchni przekraczającej 1 ha. Zajmują one łącznie ok. 0,9 % powierzchni kraju. Należy
jednak pamiętać, że ilość jezior zmienia się, miedzy innymi na skutek ich zaniku. Stosunek
powierzchni jaką zajmują jeziora na danym obszarze do całkowitej jego powierzchni
nazywamy jeziornością. Najwyższą jeziornością (ryc.1), i jednocześnie największą liczbą
jezior charakteryzują się pojezierza: Mazurskie, Pomorskie i Wielkopolskie. Na tych
terenach znajduje się aż 90% polskich jezior.

Ryc.1. Jeziorność Polski wykazuje wyraźne przestrzenne zróżnicowanie.

W tabelach poniżej zostały zawarte informacje dotyczące największych i najgłębszych jezior
w Polsce.
Tabela 1. Największe polskie jeziora.
Lp. Nazwa jeziora Powierzchnia w ha Typ genetyczny Położenie

1. Śniardwy 11487,5 morenowe Pojezierze Mazurskie

2. Mamry 9851,0 morenowe Pojezierze Mazurskie

3. Łebsko 7020,0 przybrzeżne Pobrzeże Słowińskie

4. Dąbie 5600,0 deltowe Nizina Szczecińska

5. Miedwie 3491,0 rynnowe Nizina Szczecińska

6. Jeziorak 3152,5 rynnowe Pojezierze Mazurskie

7. Niegocin 2595,0 moreny dennej Pojezierze Mazurskie

8. Gardno 2337,5 przybrzeżne Pobrzeże Słowińskie

9. Jamno 2231,5 przybrzeżne Pobrzeże Słowińskie

10. Wigry 2115,0 rynnowe Pojezierze Mazurskie

Tabela 2. Najgłębsze polskie jeziora.

Głębokość
Lp. Nazwa jeziora Typ genetyczny Położenie
maksymalna
1. Hańcza 108,5 m rynnowe Pojezierze Mazurskie

2. Drawsko 79,7 m rynnowe Pojezierze Pomorskie

3. Wielki Staw 79,3 m cyrkowe Tatry

4. Czarny Staw 76,4 m cyrkowe Tatry

5. Wigry 73,0 m rynnowe Pojezierze Mazurskie

6. Wdzydze 68,0 m rynnowe Pojezierze Pomorskie

3. Znaczenie jezior

Poza faktem, że jeziora stanowią atrakcyjny element krajobrazu, pełnią one liczne funkcje
zarówno przyrodnicze jak i gospodarcze.
Z przyrodniczego punktu widzenia:
 stwarzają warunki do życia dla wielu organizmów roślinnych i zwierzęcych,
 w porze zimowej najchłodniejsze wody znajdują się przy powierzchni, a przy dnie
woda jest najcięższa i najcieplejsza (+4°C), dzięki temu w czasie zimy możliwe jest
przetrwanie wielu organizmów w strefie przydennej,
 w czasie intensywnych opadów jeziora pełnią funkcję naturalnych zbiorników
retencyjnych, często zatrzymując falę wezbraniową na rzekach,
 w okresach suszy zasilają wypływające z nich rzeki w wodę, chroniąc organizmy w
nich żyjące przed wyginięciem,
  obecność jezior ma również wpływ na wilgotność powietrza, a tym samym na ilość
opadów w ciągu roku.
Gospodarcze funkcje jezior to m.in.:
 dostarczanie wody dla ludności, jak również dla rolnictwa i przemysłu,
 regulując ilość wody w połączonych z nimi rzekach, usprawniają żeglugę,
 mają walory wypoczynkowe i rekreacyjne, wiele z nich stanowi miejsce rozwoju
sportów wodnych.

4. Zbiorniki sztuczne

Oprócz jezior naturalnych w Polsce występują również zbiorniki sztuczne, takich których
pojemność przekracza 1hm3 jest ponad 100. Największe z nich to zbiorniki Soliński,
Rożnowski i Czorsztyński. Zbiorniki te powstały głównie na terenach podgórskich, aby
przechwycić nadmiar wód z opadów i roztopów. Poza tym służą zaopatrzeniu ludności w
wodę, Wykorzystywane są również jako źródło wody dla rolnictwa i przemysłu, a na
wielu z nich powstały elektrownie wodne. Budowa niektórych wiązała się z poprawą
żeglugi śródlądowej. Zbiorniki sztuczne pełnią również funkcje turystyczne, szczególnie
tam, gdzie naturalne zbiorniki wodne nie występują, jak na przykład Zalew Zegrzyński dla
Warszawy czy Zbiornik Sulejowski dla Łodzi.

Wody Sanu zostały spiętrzone zaporami tworząc dwa

sztuczne zbiorniki – Jezioro Solińskie i Myczkowieckie.

Tama na Sanie na pierwszym planie Jezioro Solińskie.

 5. Bagna i mokradła

W Polsce obszary podmokłe zajmują około 8% powierzchni kraju. Są one związane są z

obszarami płaskimi oraz zagłębieniami terenu, na których utrudnione jest wsiąkanie i odpływ
wód. Ich występowanie wiąże się głównie z bliskością jezior i rozlewisk rzecznych.
Największe obszary bagienne występują na terenach pojezierzy, w dolinie Biebrzy,
Narwi, Noteci oraz na Polesiu Lubelskim.
Na wielkość terenów podmokłych niewątpliwy wpływ ma działalność człowieka.
Intensywna melioracja oraz nadmierne osuszanie, zwłaszcza w XX wieku, doprowadziły do
znacznego zmniejszenia się ich powierzchni terenów bagiennych.

Bagna Biebrzańskie
Są unikatowym miejscem nie tylko w skali naszego kraju. Fauna i flora
tego obszaru zachwyca swoim bogactwem. Wyjątkowość tego miejsca
przyczyniła się do objęcia go ochroną i stworzenia tu parku narodowego .

http://www.national-geographic.pl/foto/fotografia/krolewicze-biebrzanskich-bagien/
http://www.biebrza.org.pl/index.php?strona=82

Zadania:
1. Wyjaśnij przyczynę wyraźnego zróżnicowania jeziorności naszego kraju.
2. Działalność człowieka przyczynia się do zmniejszania terenów podmokłych. Podaj
przykład takiej działalności i oceń jakie mogą być tego konsekwencje.