Professional Documents
Culture Documents
Organizimi I Administrates Publike (Punim Seminarik)
Organizimi I Administrates Publike (Punim Seminarik)
Organizimi I Administrates Publike (Punim Seminarik)
BUROKRACIA
Prishtine – 2022
PERMBAJTJA
Hyrja……………………………………………………………………
Evolucioni i burokracis.....................................................................
Teorit e burokracis...........................................................................
HYRJA
Burokracia eshte nje sistem qeverisjeje në rendet shoqërore të tipit shfrytëzues, ku klasat
sunduese drejtojnë me anë të një aparati të fryrë e policor funksionarësh të lartë e nëpunësish, që
janë të shkëputur nga populli, e vënë veten mbi popullin, nuk e dëgjojnë zërin e tij dhe veprojnë
në kundërshtim me interesat jetësore të masave të gjera punonjëse
Burokracia është një mënyrë për të organizuar administratën publike, një administratë
publike që është bërë mjaftë standarde, të paktën si një ideal, në të gjithë botën.
Fjala burokraci shpesh përdoret në gjuhën e zakonshme për të nënkuptuar administratën
publike, zakonisht me një dozë përcmimi. Megjithatë, shkencëtarët e shkencave politike kanë
një kuptim të qartë për të: një mënyrë e vecantë e organizimit administrativ, që gjë u zhvillua
si një reformë në shekullin e nëntëmbëdhjetë dhe u përhap gjerësisht për të qenë në
përgjithësi mënyra më e përdorur në kohën e sotshme.
EVOLUCIONI I BUROKRACIS
Organizime të tilla jo profesionale krijonin një shërbim jo efektiv dhe kishte pak kontrroll
mbi cilësinë e zyrtarëve. Në ShBA, për shembull, disa drejtues të zyrave postare nuk dinin të
lexonin. Për shumicën e zyrtarëve, marrja e një posti ishte rrengu i vetëm (ajo që ata kishin bërë
dikur kur ishin atje, nuk kishte pasoja për ta), kështu që, kontrrolli i veprimeve të zyrtarëve ishte
i vështirë.
Në shekullin e nëntëmbëdhjetë lindi metoda e një reforme të re për organizimin e
administratës publike, ajo që shkencëtarët e shkencave politike e quajnë ‘burokraci’.
Disa tjerë mbështesin mendimin e Weberit duke e konsideruar burokracinë si një formë të
veqantë të organizimit, e cila gjendet jo vetëm në qeveri, por në të gjitha sferat e shoqërisë
njerëzore.
Megjithatë, është fakt që nuk duhet të vihet në dyshim, mbasi me zgjerimin e qeverisë janë
shtuar njëkohësisht dhe përgjegjësitë; si rrjedhojë, burokracia do të luaj një rol tejet të
rëndësishëm në jetën politike. Shërbyesit civil nuk mund të përjashtohen si administratorë të
thjeshtë, por ata janë figura qendror në proceset politike, bie nganjëherë drejtojnë edhe vendet e
tyre.
Pas fasadës pasqyruese dhe përgjegjësisë demokratike, mund të fshihet një realitet ‘sundimi nga
zyrtarët’. Prandaj drejtimi dhe kontrrolli i pushtetit burokratik përbënë njërin ndër problemet më
shqetësuese në cështjet e politikës moderne, problem ky që nuk është zgjidhur lehtësisht në asnjë
sistem politik.
TEORIT E BUROKRACIS
Kur diskutohet për cështjet e burokracisë, kjo gjë shkakton në shumicen e rasteve pasione të
thella. Ata që i përkasin krahut të liberalëve e kritikojnë burokracinë për mungesë të
ndërgjegjjes dhe përgjegjësisë. Ndërkohë, socialistët, dhe veqanarisht marksistët, e
shikojnë atë si instrument të vartësisë së klasave, ndërsa e djathta e re, i paraqet
burokratët si vetëshërbyes dhe përfundimisht të paaftë.
Albrow identifikoi jo më pak se shtatë koncepte moderne të termit burokraci: 1. Burokracia si
organizëm racional; 2. Burokracia si paaftësi organizative; 3. Burokracia si administratë
publike; 4. Burokracia si administratë e zyrtarëve; dhe 5. Burokracia si shoqëri moderne.
Këto koncepte dhe këto përdorime të ndryshme të termit burokraci lidhen në një farë mënyre
edhe me faktin që ky term është vështruar në mënyrë të ndryshme në disiplinat e ndryshme
akademike. Për shembull, studentët që studiojnë sistemin e qeverisjes e kanë kuptuar termin
burokraci në kuptimin e mirëfilltë, që do të thotë ‘administrim nga zyra’. Në fushën e
sociologjisë termi me pak fjalë është përshkruar si formë e veqantë drejtimi, ai është kuptuar si
një sistem administrimi dhe jo si një sistem qeveritar.
Nga ana tjetër ekonomistët e ndryshëm i konsiderojnë burokracitë si administrime të veqanta
publike. Duke qenë se ato financohen nga sistemi i taksave, atëherë ato patjetër orientohen nga
motivi i përfitimit.
Do të shqyrtohen tri teori kryesore të burokracisë:
• 1.Burokracia si aparat administrativ racional;
• 2. Burokracia si bllok konservator i plotëfuqishëm;
• 3. Burokracia si burim i tepërt i qeverisë.
ROLI I BUROKRACIVE
Burokracitë përmbushin një mision të vetëm por thelbësor. Detyra e tyre kryesore konsiston në
zbatimin dhe përforcimin e ligjeve të aprovuara nga politika dhe legjislativi. Burokratët janë
hallkë e një aparati, administratorë të besueshëm dhe të aftë, të cilët veprojnë brenda një
hierarkie të caktuar bazuar në disa rregulla të vendosura qartë.
Funksionet më të rëndësishme të burokracisë janë si më poshtë:
1. Zbatimi i administrimit;
2. Këshillimi në veprim;
3. Artikulimi dhe bashkimi i interesave;
4. Ruajtja e stabilitetit politik.
dministrimi - funksioni kyq i burokracisë është zbatimi i ligjit dhe i politikës, pra është
përgjegjëse për administrimin e çështjeve qeveritare. Kjo bënë që bënë nganjëherë ti referohen
burokracisë me termin administrim, ndërsa anës ekzekutive politike i referohemi me termin
qeveri. Kjo bënë që ti vijet një vij ndarëse mes rolit politik të politikanëve dhe rolit të zbatimit të
politikës nga administratorët.
Politika e këshillimit - funksioni tjetër kryesor i burokracisë është këshillimi dhe dhënia e
informacionit të nevojshëm qeverisë. Veqanarisht kjo është e sakt për shërbyesit civil të nivelit
më të lart që kanë kontakte të përditshme me politikanët. Shpesh herë debati për burokracinë dhe
rolin e saj politik përqendrohet rreth zyrtarëve elitarë të shërbyesve civil. Roli i tyre është i
dyfishtë: dhënia e alternativave të ndryshme për me vendos dhe rishikimi i vendimeve që lidhen
me efektin dhe pasojat e tyre.
Shprehja e interesave - burokratët shprehin dhe mbledhin interesa të ndryshme. Mbajnë
kontakte me grupet e interesit në bazë të detyrës zyrtare që është zbatimi dhe formulimi i
politikës dhe informacionit. Doktorët, mësuesit, fermerët e korporatat kthehen në grupe
klientelesh, të cilët shërbehen nga agjenci përkatëse dhe shërbejnë si burim informacioni apo
këshille. Kjo ndikon në krijimin e një rrjeti klientelist. Klientelizmi mund të favorizoj sistemin
politik, por edhe mund të dëmtoj për shkak të ndikimit të individëve dhe grupe mbi shërbyesit
civil.
Stabiliteti politik - funksioni tjetër i burokracisë është mbështetja e vazhdueshme e sistemit
politik. Ky fakt është i rëndësishëm veqanarisht në krijimin e shtetit ku grupi i zyrtarëve të
ushtruar është garancia e vetme që qeveria të drejtohet në mënyrë të rregullt dhe të besueshme.
Ndërkohë që ministrat ndërrojnë, burokratët mbesin në zyre. Por, në anen tjetër, vazhdimësia e
zyrtarëve të lart, mungesa e kontrrollit dhe përgjegjesisë mund të qoj në korrupsion e
keqpërdorime. Te shërbyesit civil mund të zhvillohet cekësia, arroganca dhe paragjykimi.
ORGANIZIMI I BUROKRACIS
E meta kryesore e teorise burokratike të Weberit është ngjashmëria e organizimit të burokracisë
në të gjitha shtetet e botës pavarësisht nga faktorët e ndryshëm kontekstual. Organizimi i
burokracisë është i rëndësishëm për dy arsye. E para, ndikon në efikasitetin administrativ
të qeverisë, nivelin e përgjegjësisë publike dhe kontrrollin politik. E dyta, ulja e
shpenzimeve publike për shkak të organizimit të burokracisë.
Të gjitha burokracitë e shteteve organizohen për qëllimin apo funksionin e tyre dhe mbulojnë
fusha të veqanta të politikave: edukim, strehim, mbrojtje, kontrroll mbi drogën, taksa, etj. Numri
i tyre ndryshon nga shteti në shtet.
Tipari më i rëndësishëm i burokracive funksionale është shkalla e centralizimit dhe
decentralizimit të tyre. Sistemet me ideologji komuniste janë ndër më të centralizuara, rasti i
Kinës dhe Rusisë komuniste. Franca ka pasur historikisht burokracinë liberal demokratike më të
centralizuar. Sistemi frances u bazua në modelin e Napoleonit. Ky model theksonte një sistem
hierarkik, ekspertësh teknik, të strukturuar e të centralizuar, në favor të interesave afatgjate të
shtetit francez. ShBA përbëjnë shembullin e një demokracie me burokraci të decentralizuar.
Burokracia federale vepron nën presidentin si administrator përgjegjës.
Pavarësisht nga imazhi i tyre si shërbyes civil besnik e të përgjegjshëm, burokratët janë
konsideruar si figura të plotpushtetshme e ndikuese që formojnë degën e katër të qeverisë.
Shërbyesit civil japonez konsiderohen si politikan të përhershëm, sidomos ata me përgjegjësi të
larta në ministri. Ka pasur interesim të jashtëzakonshëm si të majtëve ekstrem ashtu edhe të
djathtëve për kontrrollin e shërbyesve civil të lart duke mos pranuar iden e pavarësisë politike të
tyre.
Janë tri burime kryesore të pushtetit burokratik:
1. Pozicioni strategjik i burokratëve në politikën e procesit.
2. Raporti logjistik mes burokratëve dhe ministrave.
3. Statusi dhe ekspertiza e burokratëve.
Shërbyesit civil kanë hyrje në çdo informacion dhe mund të kontrrollojnë rrjedhjen e
informacionit tek eprorët ministror. Dija është pushtetet dhe shërbyesit civil vendosin se çfarë
dijnë dhe çfarë nuk dijnë ministrat. Mundësit për politika zgjidhen të vlerësuara dhe të
prezentuara në mënyrë të atillë që të arrihet vendimi i dëshiruar.
Burimi i dytë i pushtetit burokratik konsiston në raportin operativ dhe shpërndarjen e
avantazheve midis ministrave dhe shërbyesve civil. Supozohet se ministrat janë udhëzues
politik, ndërsa shërbyesit civil vartës profesionistë. Shpesh herë ky raport mund të jetë ndryshe
në praktik. Shtoja faktin që politikanët shkojnë e vijnë e shërbyesit civil mbesin në pozita të
përhershme
Burimi i tretë është fakti që burokratët janë gjithë kohën këshilltarë politik ndërsa
ministrat janë përkohësisht udhëheqës të ministrive. Shpesh herë ministrat janë të ngarkuar
me aktivitete më shumë se sa burokratët dhe vëmendja e tyre është e shpërndarë në disa procese
politike, parlamentare, vizita, konferenca, etj., dhe përpos udhëzimeve strategjike, pjesa më e
madhe e detajeve të aktiviteteve realizohen nga zyrtarët e emëruar.
SI MUND TE KONTROLLOHEN BUROKRACIT ?
https://sq.wiktionary.org/wiki/burokraci
https://tixas.ru/sq/byurokratiya-chto-oznachaet-prostymi-slovami/
http://www.ekonomia-ks.com/sq/opinion/burokracia-dhe-sistemi-demokratik