Professional Documents
Culture Documents
Education Plan Sharada PDF
Education Plan Sharada PDF
zf/bf gu/kflnsf
gu/ sfo{kflnsfsf] sfof{no
lzIff, o'jf tyf v]ns'b zfvf -;Nofg_
d]/f] egfO
lzIff JolQmsf] ;jf{ËL0f ljsf;sf] d]?b08 xf] . JolQmsf] ;jf{ËL0f ljsf; ljgf g ;dfh aG5
g /fi6«n] ;jf]{k/L / ;jf{ËL0f k|ltkmn k|fKt ug{ ;S5 . t;y{ ;dfh ljsf;sf] /0fgLlt ;kmn kfg{
lzIff klxnf] zt{ xf], eGg] s'/fdf d k"0f{ ?kdf ljZj:t 5' .
g]kfnsf] ;+ljwfgn] lzIffnfO{ JolQmsf] df}lns xssf] ?kdf Joj:yf u/]sf] 5 . clgjfo{
tyf lgMz'Ns lzIff ;DalGw P]g, @)&% df lj=;+= @)*% ;Dd ;a} gful/sx?nfO{ cfwf/e"t
tx;Dd lzIffsf] kx'Fr k'of{ pg] /0fgLlt :ki6 ul/Psf] 5 . /fHon] lzIffsf] ljsf;sf] ;Gbe{df
sf]/]sf :ki6 vfsfx?nfO{ k5\ofpFb} xfdLn] :yfgLo txsf] lzIff ;DalGw gLlt / o;nfO{ cEof;
u/]/} sfof{Gjog ul//x]sf] s'/f :ki6 kfg{ rfxfG5' .
g]kfn ul/aLsf] /]vfd'lg /xg'sf] d"n sf/0f clzIff xf] eGg] s'/fdf xfdL :ki6 5f}F. ;g\
@)#) ;Dd g]kfnnfO{ dWod cfo ePsf] d'n'sdf ?kfGt/0f ug]{ lbuf] ljsf;sf] nIo xfl;n ug]{
/fHosf] k|lta4tfdf :yfgLo txsf] k|d'vsf] gftfn] d]/f] uxg bfloTj 5 eGg] s'/fdf d ;xdt
5' . /fHon] ck]Iff u/]sf] k|ltkmnnfO{sfof{Gjog u/]/} k|fKt ug{ xfdLn] zf/bf gu/kflnsf leqsf
;a} ljBfnox?df ;'wf/fTds sfo{gLltx? cjnDjg ul//x]sf 5f}F. ef}lts k"jf{wf/x?sf] lgdf{0f,
z}lIfs hgzlQmnfO{ bIf agfpg] tflnd uf]li6x?sf] cfof]hgf, ljBfyL{x?sf] ljBfno kx'FrnfO{
k|f]T;fxg ug{ vfhfsf] Joj:yf,z}lIfs ;fdfu|Lx?sf] ljt/0f nufot ljBfyL{d}qL jftfj/0fsf
nflu k"jf{wf/x?sf] ljsf; xfd|f] klxnf] k|fyldstf /x]sf] 5 . To:t} :yfgLo kl/j]zaf6
afnaflnsfx?nfO{ lblIft ug{ :yfgLo kf7\oqmdsf] lgdf{0f ul/ nfu' ul/Psf] 5 .
k~rjlif{o of]hgf -@)&(–@)*#_ sf dfWodaf6 /fHon] lgb]{lzt u/]sf] lzIff ;DalGw
/0fgLlt k|fKt ug{ zf/bf gu/kflnsf ;Ifd / ;kmn x'g]5 eGg] s'/fdf d lj:j:t 5' . lzIff of]hgf
tof/ kfg]{ zf/bf gu/kflnsf lzIff zfvf, k|d'v k|zf;sLo clws[t nufot cGo ;/f]sf/jfnf
;+3 ;+:yf / JolQmTjx?nfO{ wGojfb lbg rfxfG5' .
;'/]z clwsf/L
gu/k|d'v
zf/bf gu/kflnsf,;Nofg
d]/f] egfO
hGd b]vL d[To' ko{Gt cfjZos kg]{ / To; cjlwdf k|efj kfg]{ ;Dk"0f{ u|fx|o 1fg g} lzIff xf] .
c;n v/fa 5'6\ofpg ;Sg] ljj]s k|bfg ug]{, ;lx lg0f{o lng ;Ifd agfpg], JoQmLsf] Jojxf/nfO{
;Eo cg's/0fLo / cfbz{ agfpg], dfgjtf g}ltstf / k|ltefsf] k|:km'6g u/fpg] cflb dxTjk"0f{
sfo{ lzIffn] ub{5 . lzIffn] JoQmLnfO{ ljljw kIfdf cfbz{ agfpb 5 .
zf/bf gu/kflnsfn] klg lzIffnfO{ pRr k|yfldstfdf /fv]sf] 5 . lzIff If]qsf] u'0f:t/Lo
ljsf; / pGgtL s;/L ug]{ eGg] ;jfndf lzIff If]qdf ljleGg gLlt tyf of]hgfx? cufl8 ;f/]sf]
5 . To;}sf] pkhsf] ?kdf k~r jlif{o z}lIfs of]hgfnfO{ klg lng ;lsG5 . lzIff If]qsf]
nufgLnfO{ kl/df0fd'vL agfpgsf] nflu of]hgfa4 9Ën] cuf8L a9\gsf]nflu k~r jlif{o z}lIfs
of]hgf lgdf{0f ul/Psf] 5 . @)*# ;Dd kflnsf leqsf ljBfno pd]/sf ;a} afnaflnsfsf]
lzIffdf kFx'r ;'lglZrt u/L,;a}sf nflu ;'/lIft, u'0f:t/Lo, k|lt:kwL{, k|ljlwd}qL, afnd}qL tyf
ckfËtfd}qL jftfj/0fdf, /f]huf/d"ns / pTkfbgd'vL lzIffsf] cj;/ k|bfg u/L bIf hgzlQm
pTkfbgdf hf]8 lbg] nIosf ;fy cufl8 a9fOPsf] 5 . zf/bf gu/kflnsfsf] z}lIfs cj:yfsf]
jf:tljs cj:yfnfO{ z}lIfs kfz{\jlrq dfkm{t b]vfO{ ;f]sf] cfwf/df lzIff of]hgf lgdf{0f
ul/Psf] 5 . lzIff If]q of]hgf @)&*–)*& sf] 8«fˆ6sf] cfwf/df o; kflnsfsf] k~r jlif{o
z}lIfs of]hgf lgdf{0f ul/Psf] 5 .
o; of]hgf lgdf{0f sfo{nfO{ ;s];Dd q'6L /lxt, zf/bf gu/kflnsf kl/j]z ;'xfpbf]
agfpg vf]lhPsf] 5 . s'g} q'l6 ePdf ;sf/fTds ;'emfjsf] ck]Iff ;d]t ub{5' . o; kflnsfå/f
lgdf{0f ug{ nfluPsf] z}lIfs of]hgfdf ljz]if ;Nnfx ;'emfasf] nflu gu/kflnsfsf gu/
k|d'v, pk–k|d'v, sfo{kflnsf ;b:ox?, lg= k|d'v k|zf;sLo clws[t, gu/ lzIff ;ldltsf
kbflwsf/Lx?, ;a} ljBfnosf k|wfgfWofksx¿, cleefjsx?, ;a} ljBfnosf ljBfno
Joj:yfkg ;ldltsf cWoIf tyf kbflwsf/Lx?, gu/kflnsfsf] ljleGg zfvf,kmfF6 / OsfOdf
sfo{/t ;a} If]qsf ;Dk"0f{ sd{rf/L tyf ;/f]sf/jfnf ;a}df ljz]if cfef/ k|s6 ub{5' .
To;}u/L o; of]hgf lgdf{0fsf] nflu k|fljlws ;xof]u ul/lbg' ePsf]df EGRP II sf ;Nofg
lhNnf ;+of]hs k'?iff]td lu/L, If]qLo sfof{no g]kfnu~hdf sfo{/t pk]G› e08f/LnfO{ ;–wGojfb Û o;
of]hgf lgdf{0f sfo{bnsf ;b:o uf]df kf]vn ]| , lzjnfn yfkf, k'ik/fh zdf{, lzj k|;fb uf}tdnfO{ ljz]if
wGojfb Û ;fy} lhNnf l:yt z}lIfs of]hgf lgdf{0f k|fljlws sfo{bnsf ;+of]hs nfn axfb'/ 3tL{
-lzIff ljsf; tyf ;dGjo OsfO k|dv ' _, s]z/ axfb'/ jnL, u0f]z cfrfo{, z]/ k|;fb 9sfn, bfdf]b/
zdf{ nufot ;Dk"0f{df xflb{s cfef/ k|s6 ub{5' . wGojfb Û
;+uLtf a'9f
lzIff of]hfg lgdf{0f sfo{bn–;+of]hs
-lzIff o'jf tyf v]ns'b zfvf_
;f/f+z
s0ff{nL k|bz] sf] ;Nofg lhNnf cjl:yt zf/bf gu/kflnsfsf] z}lIfs If]qsf] pGglt / ljsf;sf]
nflu tof/ kfl/Psf] k|:t't k~rjifL{o cfjlws lzIff of]hgfdf d'ns ' df ePsf] /fhgLlts kl/jt{g kl5
g]kfnsf] ;+ljwfgdf pNn]lvt clgjfo{ / lgMz'Ns lzIffsf] dd{nfO{ o; of]hgfdf ;d]6g\ ] k|of; ul/Psf]
5 . of]hgf lgdf{0f ubf{ lbuf] ljsf; nIo, kG„f}+ of]hgf, g]kfnsf] ;+ljwfg, :yfgLo ;/sf/ ;~rfng
P]g, lzIff;DaGwL ;‹Lo sfg'gx¿, s0ff{nL k|bz ] sf] klxnf] cfjlws of]hgfsf] cfwf/kq, s]G›Lo
:t/df ePsf cfof]usf k|ltj]bg ;d]tnfO{ cfwf/ lnOPsf] 5 . o; of]hgfdf k|f/lDes afnljsf; /
lzIff, cfwf/e"t / dfWolds lzIff, lg/Gt/ lzIff / hLjgko{Gt l;sfO, u'0f:t/Lo lzIff, kf7\oqmd /
kf7\o;fdu|L, ljBfno Joj:yfkg, lzIfs Joj:yfkg / k];fut ljsf;, lzIff;Fu ;DalGwt ;jfnx¿,
lzIff If]qdf ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw, pRr lzIff, k|fljlws lzIff tyf Jofj;flos tflnd, ;+:yfut
Ifdtf ljsf;, nufgL / ;|ft] Joj:yfkg, lzIffdf sdhf]/ ju{sf] kx'r F , ;dfj]zL lzIff / cg'udg tyf
d"NofÍg ;DaGwL cnucnu ;jfndf kfFr jif{sf] p2]Zo, /0fgLlt / sfo{qmdx¿ lj:t[t ¿kdf tof/
ul/Psf] 5 .
;a}sf nflu lzIff -@))!–@)!%_ sf nIo / p2]Zo k"/f ug{sf nflu cfly{s jif{ @)^^÷)^&
b]lv ;'? ePsf] ljBfno If]q ;'wf/ sfo{qmd -@)^^–)&@_ ljBfno lzIffsf] ;du| b:tfj]hsf] ¿kdf
cufl8 NofOPsf] lyof] . ;f] sfo{qmdsf] ;dflKt / k|efjsf/Ltf;Fu} cfly{s jif{ @)&#÷)&$ b]lv
ljBfno If]q ljsf; of]hgf -@)&#÷)&$–)&(÷)*)_ sf] lgdf{0f eO{ sfof{Gjogsf] clGtd r/0fdf
5 . o; kZrft\ lzIff If]q of]hgf -ESP_ sfof{Gjogsf nflu o;sf] d:of}bf ;d]t tof/ eO;s]sf]
5 . kl/jlt{t ;Gbe{df b]zdf ;+3Lo ;/sf/,k|bz ] ;/sf/ / :yfgLo ;/sf/ u7g eP;Fu} lzIff If]qdf klg
/fli6«o nIo tyf p2]ZonfO{ ;d]6b\ } k|bz
] / :yfgLo txn] cfˆgf] If]qsf] z}lIfs pGglt / ljsf;sf] nflu
z}lIfs of]hgf lgdf{0f / sfof{Gjogsf] cEof; x'bF } cfPsf] 5,eg] g]kfn ;/sf/n] ljBfno lzIffsf
;a} sfo{qmdx¿ ljBfno If]q ljsf; of]hgfdfkm{t ;zt{ cg'bfgsf ¿kdf :yfgLo txdf xGtfGt/0f x'bF }
cfPsf 5g\ . lzIfs / sd{rf/Lsf] tna eQfb]lv lgMz'Ns kf7\ok':ts, 5fqj[lQ ljt/0f, lbjf vfhf
ljt/0f nufot y'k}| zLif{sdf cg'bfg lgoldt ¿kdf ljBfnox¿nfO{ k|bfg ul/Fb} cfOPsf] 5 . k|bz ] /
:yfgLo txn] ;d]t lzIfftkm{ ljQLo ;dfgLs/0f cg'bfg klg ljlgof]hg u/L ljleGg z}lIfs sfo{qmdx¿
;~rfng ul//x]sf] cj:yf 5 . zf/bf gu/kflnsfaf6 ;d]t ljQLo ;dfgLs/0f cg'bfg, cfwf/e"t
lzIff k/LIff ;~rfng / afnaflnsfsf] lzIffdf ;dtfd"ns kx'r F / z}lIfs u'0f:t/ clej[l4 ug{sf
nflu ;xof]u ug]{ vfnsf y'k}| sfo{qmdx¿ ;~rfng x'bF } cfPsf 5g\ .
o; gu/kflnsf If]qleq ;~rflnt ;a} ;fd'bflos ljBfnox¿n] cfˆgf] ljBfnosf] ;'wf/ /
?kfGt/0fsf] nflu ljutb]lv g} kfFr jif]{ ljBfno ;'wf/ of]hgf lgdf{0f tyf cBfjlws ug]{ sfo{ lg/Gt/
ul//x]sf 5g\. o; gu/kflnsfdf /x]sf ;fd'bflos l;sfO s]G› Pj+ ;fd'bflos ljBfnox¿sf] g]tT[ jdf
gukflnsfsf] ;fIf/tf b/df ;d]t pNn]Vo j[l4 u/L ;fIf/ lhNnf 3f]if0ffdf of]ubfg k'¥ofPsf] cj:yf
5 . ljBfno lzIffdf ;dtfd"ns kx'r F , l6sfp b/df j[l4, ef}lts k"jf{wf/df ;'wf/f]Gd'v, ljBfnodf
;"rgf k|ljlwsf] lj:tf/, ;dfj]zL / ;dtfd"ns lzIff, afnd}qL ljBfno / ljBfno zflGt If]q h:tf
kIfdf pNn]Vo k|ult ePsf] kfO{G5 .
;a} afnaflnsfx¿sf nflu ;jf{ËL0f ljsf;df s]lG›t u'0f:t/Lo k|f/lDes afnljsf; tyf
lzIffsf] cj;/ ;'lglZrt ug{' / clgjfo{ tyf lgMz'Ns cfwf/e"t lzIff / lgMz'Ns dfWolds lzIffdf
;dtfd"ns kx'r F ;'lglZrt u/L lzIffnfO{ u'0f:t/Lo, hLjgf]kof]uL / k|ljlwd}qL agfpg' of]hgfsf] d'Vo
p2]Zo xf] . o; of]hgfn] of]hgf cjlwe/ gukflnsfnfO{ k"0f{ ;fIf/ t'NofO{ cgf}krfl/s j}slNks /
v'nf lzIffsf dfWodaf6 hLjgko{Gt lg/Gt/ lzIffsf] cj;/x¿sf] ;'lglZrt ug]{ / k|fljlws lzIff tyf
Jofj;flos l;k ljsf;df ;a}sf] ;dfj]zL / ;dtfd"ns kx'r F lj:tf/ / u'0f:t/ ;'lglZrt ug]{ ;d]t
p2]Zo lnPsf] 5 . ljBfnonfO{ eo, lje]b / b'jo\{ jxf/d'Qm tyf ljljwtfcg'sn " agfO{ afnaflnsfnfO{
afnd}qL jftfj/0fdf l;sfO lqmofsnfkdf ;xefuL x'g;Sg] u/L ef}lts tyf z}lIfs jftfj/0f ;'wf/ ug]{
/ cfktsflng tyf ;Í6k"0f{ kl/l:yltdf klg afnaflnsfsf] lzIff k|fKt ug]{ clwsf/nfO{ ;'lglZrt
ug]{ sfo{ ;d]t o; of]hgfsf] p2]Zodf ;d]l6Psf 5g\ .
ablnFbf] kl/jt{g tyf kl/l:yltnfO{ dWogh/ ub}{ lzIfdf ;dofg'sn " kl/jt{g ug{ h¿/L
5 eGg] dx;'; u/]/ ljBfno txsf] ;+/rgfdf ePsf] kl/jt{g Pj+ cfGtl/s ;'zf;g, ;'wf/ Pj+
bIftfdf clej[l4 u/L u'0ffTds kl/jt{gsf sfo{qmdx¿ of]hgfdf ;dfj]z ul/Psf 5g\ . k|f/lDes
afnljsf; tyf lzIff sfo{qmdnfO{ ljBfno lzIffsf] cleGg cËsf ¿kdf ljsf; u/L o;nfO{ ;a}
afnaflnsfsf nflu clgjfo{ ug]{ / gS;fÍgsf cfwf/df gu/kflnsf If]qleq ljBfnosf] :yfkgf,
;dfof]hg tyf k'glj{t/0f u/L ;a} afnaflnsfsf] kx'r F / ;xeflutfsf] ;'lglZrttf ug]{ /0fgLlt of]hgfn]
cufl8 ;f/]sf] 5 . of]hgfn] ckgTjsf] l;h{gf, g]tT[ jsf] ;jnLs/0f, lzIf0f l;sfO k|lqmofdf ;'wf/,
k];fut g}ltstfsf] k|jb{w\ g / nufgL clej[l4åf/f ;fj{hlgs ljBfnosf] z}lIfs u'0f:t/ clej[l4
ug],{ gu/kflnsf If]qleq a;f]af; ug]{ u/La, ;'ljwfljxLg, sl7g kl/l:yltdf /x]sf / ckfËtf ePsf
afnaflnsfx¿nfO{ ljBfnodf egf{ ul/ lg/Gt/tf lbg / l;sfOdf ;xefuL eO{ pknAwL ;'wf/df ;xof]u
ug{ cfjZos kg]{ ;xof]u k|0ffnL nfu" ug]{ / ;fIf/tf, lg/Gt/ lzIff / hLjgko{Gt l;sfOsf] cj;/nfO{
k];f Pj+ Joj;fo, ;fdflhs hLjg / ;xefuLtf;Fu cfj4 ug{s ' f ;fy} ;fd'bflos l;sfO s]G›x¿sf]
sfo{Ifdtfdf ;jnLs/0f ug]{ sfo{nfO{ k|fyldstf lbPsf] 5 . ljBfno lzIffdf ;'zf;g k|j4{g ug{sf
nflu ljBfnosf] g]tT[ j k|0ffnLdf ;'wf/ u/L ;"rgf k|ljlwdf cfwfl/t Joj:yfkg / glthfdf cfwfl/t
pQ/bfloTj k|0ffnLsf] ljsf; ug]{ kf6f] klg of]hgfsf] d'Vo /0fgLltsf ljifo ag]sf 5g\ . To;}u/L
of]hgfdf cfktsfnLg tyf ;Í6k"0f{ kl/l:yltdf klg ljBfnosf] z}lIfs ultljlwnfO{ lg/Gt/tf lbgsf
nflu cfjZos kg]{ ;+/rgfut Pj+ dfgjLo >f]t Joj:yfkg ug]{ / lzIff;DaGwL cfjZos kg]{ gLlt
tyf sfg'gsf] th{d' f u/L k|efjsf/L ¿kdf sfof{Gjog ug]{ sfo{;uF ;DalGwt sfo{qmdx¿ klg ;dfj]z
ul/Psf 5g\ .
zf/bf gu/kflnsfsf] cfjlws k~rjifL{o of]hgf lgdf{0fsf] tof/L u/];uF } sf]le8–!( sf]
bf];f| ] r/0fsf] k|sf]k ;'? x'gfn] of] sfo{n] ult lng s]xL ;do nfu]sf] lyof]. ;Lldt ;|ft] / ;fwgsf]
k|of]u u/]/ ljleGg j}slNks dfWod;d]t k|of]u u/L of]hgf lgdf{0f k|lqmofnfO{ cufl8 a9fpgsf nflu
o; gu/kflnsfsf lzIff clws[t >L ;+uLtf a'9fsf] ;+of]hsTjdf kfFr ;b:oLo lzIff of]hgf lgdf{0f
sfo{bn u7g u/L lhDd]jf/L ljefhg ul/Psf] lyof] / of]hgf lgdf{0fdf EGRP II sf lhNnf ;+of]hs
>L k'?iff]Qd lu/Ln] k|fljlws ;xof]u ul/ dxTjk"0f{ e'ldsf lgjf{x ug{e' Psf] lyof]. of]hgfsf] tof/L
tyf ljsf; sfo{sf] ;du| ;+of]hg gukflnsfsf] lzIff, o'jf tyf v]ns'b zfvfaf6 ePsf] lyof].
of]hgf lgdf{0fsf nflu ;/f]sf/jfnfx¿;Fu Jofks 5nkmn / cGt/lqmof ul/Psf] lyof]. of]hgfnfO{
k|wfgfWofks a}7s, gu/ lzIff ;ldlt, gu/ sfo{kflnsfsf] a}7sdf ;d]t 5nkmn tyf :jLs[ltsf]
nflu k|lqmof k'/f u/L cGtdf gu/;efaf6 :jLs[t ul/Psf] lyof] .
o; of]hgfsf] cGt;Dddf ;a} afnaflnsfx¿nfO{ u'0f:t/Lo k|f/lDes afnljsf; tyf
lzIffsf] cj;/ ;'lglZrt x'g] / clgjfo{ tyf lgMz'Ns cfwf/e"t lzIff / lgMz'Ns dfWolds lzIffdf
;a}sf] kx'rF ;'lglZrt eO{ ;fGble{s / u'0f:t/df ;'wf/ x'g] ck]Iff u/]sf] 5 . gu/kflnsf If]qleq
a;f]af; ug]{ ;a} gful/sx¿sf] ;fIf/tf, lg/Gt/ lzIff / hLjgko{Gt l;sfOsf] cj;/ k|fKt ePsf] x'g]
of]hgfn] kl/sNkgf u/]sf] 5 . ckfËtf ePsf afnaflnsfx¿n] ljz]if lzIff / ;dfj]zL lzIffsf
dfWodaf6 pko'Qm z}lIfs cj;/x¿ k|fKt x'g] / ljBfnosf] lg/LIf0f, cg'udg tyf d"NofÍg k|efjsf/L
/ glthfd"ns x'g] ;d]t o; of]hgfsf] ck]Iff u/]sf] 5 . o; of]hgfsf] sfof{Gjogsf nflu kfFr jif{;Dd
hDdf ! cj{, #$ s/f]8, !* nfv *^ xhf/ vr{ x'g] cg'dfg ul/Psf] 5. To;sf nflu ;‹Lo ;/sf/sf]
! cj{ ( s/f]8 *! nfv % xhf/, k|bz ] ;/sf/sf] # s/f]8, (@ nfv *% xhf/, :yfgLo ;/sf/sf] !^
s/f]8&# nfv %! xhf/ / ;‹;+:yfx¿sf] # s/f]8 &! nfv $% xhf/ bfloTj lgwf{/0f ul/Psf] 5 .
ljifo;"rL
kl/R5]bM !
qm=;+= zLif{s k[i7 ;+Vof
! kl/ro !–*
!=! k[i7e"dL !
!=!=! cjwf/0ff @
!=!=@ ;Gbe{ #
!=!=# lzIff If]qsf] ;du| ljZn]if0f %
!=!=$ of]hgf lgdf{0f k|s[of &
kl/R5]bM@
@ lzIff If]qsf] of]hgf (–@*
@=! ;Gbe{ / cf}lrTo (
@=@ bL3{sflng /fli6«o ;f]+r !)
@=# zf/bf gu/kflnsfsf] bL3{sfnLg ;f]r tyf uGtJo !)
@=$ nIo !!
@=% p2]Zox¿ !!
@=^ /0fgLltx¿ !@
@=& k|d'v pknlAw ;"rsx¿ @!
kl/R5]bM#
#= lzIffsf pkIf]qx¿ @(–*&
#=! k|f/lDes afnljsf; / lzIff @(
#=@ cfwf/e"t lzIff ##
#=# dfWolds lzIff #(
#=$ pRr lzIff / dfWolds lzIffsf] pRr lzIff;Fu ;DjGw $$
#=% k|fljlws tyf Joj;flos lzIff / l;k ljsf; tflnd $*
#=^ kf7\oqmd / kf7\o;fdfu|L %!
#=& lzIfs Joj:yfkg / ljsf; %^
#=* ljBfno Joj:yfkg ^@
#=( lg/Gt/ lzIff, v'nf l;sfO, cgf}krfl/s lzIff,
hLjg ko{Gt l;sfO / lzIff ^^
#=!) u'0f:t/Lo ;fj{hlgs lzIff &)
#=!! cfly{s tyf ;fdflhs ¿kdf k5fl8 k/]sf ju{sf]
kx'Fr÷;dfj]zL lzIff &%
#=!@ lzIffdf ;"rgf k|ljlw *)
#=!# cfktsfnLg tyf ;+s6k'0f{ cj:yfdf lzIff *$
kl/R5]bM$
$= ;+:yfut ;+/rgf / Ifdtf ljsf; **–(!
$=! kl/ro **
$=@ jt{dfg cj:yf *(
$=# nIo ()
$=$ p2]Zo ()
$=% /0fgLltx¿ ()
$=^ pknlAw, glthf, k|d'v lqmofsnfk / nIo ()
kl/R5]bM%
%= nufgL / ;|f]t Joj:yfkg (@–(*
%=! kl/ro (@
%=@ jt{dfg cj:yf (@
%=# nIo (#
%=$ p2]Zo ($
%=% /0fgLltx¿ ($
%=^ pknlAw, glthf, k|d'v lqmofsnfk / nIo ($
kl/R5]bM^
^= sfof{Gjog, cg'udg tyf d"Nofª\sg, ;dGjo / ;xhLs/0f (&–!)!
^=! kl/ro (&
^=@ jt{dfg cj:yf (&
^=# nIo (*
^=$ p2]Zo (*
^=% /0fgLltx¿ ((
^=^ pknlAw, glthf, k|d'v lqmofsnfk / nIo !))
kl/R5]bM&
&= d'Vo d'Vo lqmofsnfk / pknAwL ;"rs !)@–!$#
&=! ljlQo of]hgf !)@
&=@ sfo{qmd tyf glthf vfsf !!&
;Gbe{ ;fdu|Lx¿ !@%
cg";"lrx¿ !@^–!$#
kl/R5]b M !
kl/ro
!=! k[i7e"dL
g]kfnsf] ;+ljwfgsf] wf/f #! df lzIff ;DaGwL df}lns xssf] Joj:yf ul/Psf] 5 . pQm wf/fn]
kx'Frsf] xs x'g] / /fHoaf6 cfwf/e"t tx;Ddsf] lzIff clgjfo{ / lgMz'Ns tyf dfWolds
tx;Ddsf] lzIff lgMz'Ns kfpg], ckfËtf ePsf / cfly{s ¿kn] ljkGg gful/snfO{ sfg'g
jdf]lhd lgMz'Ns pRr lzIff kfpg], g]kfndf a;f]af; ug]{ k|To]s g]kfnL ;d'bfonfO{ sfg'g
jdf]lhd cfˆgf] dft[efiffdf lzIff kfpg] / To;sf nflu ljBfno tyf z}lIfs ;+:yf :yfkgf /
;~rfng ug{ kfpg] xs x'g] h:tf lzIff ;DaGwL df}lns xssf] k|Tofe"t u/]sf] 5 .
lbuf] ljsf;sf] nIo g+ $ df ;dfj]zL tyf ;dtfd"ns u'0f:t/Lo lzIff ;a}nfO{
pknAw ug]{ / cfhLjg l;sfOnfO{ k|j{4g ug]{ s'/f pNn]v ul/Psf] 5 . g]kfnsf] clgjfo{ tyf
lgMz'Ns lzIff ;DaGwL P]g @)&% cg';f/ lj=;+ @)*% ;Dd ;a} gful/snfO{ cfwf/e"t tx
;Ddsf] lzIffdf kx'Fr k'¥ofpg] Joj:yf pNn]v ul/Psf] 5 . o;}u/L :yfgLo ;/sf/ ;~rfng
P]g @)&$ sf] bkmf !! -@_ sf] pkbkmf -h_ cg';f/ :yfgLo txnfO{ dfWolds / cfwf/e"t
ljBfno ;DaGwL @# j6f clwsf/x¿ k|bfg ul/Psf] 5 . h;sf] a'Fbf g+ ! df k|f/lDes
afnljsf; tyf lzIff, cfwf/e"t lzIff, cleefjs lzIff, cgf}krfl/s lzIff,v'nf tyf
j}slNks / lg/Gt/ l;sfO, ;fd'bflos l;sfO / ljz]if lzIff;DaGwL gLlt, sfg'g,dfkb08,
of]hgf th{'df, sfof{Gjog, cg'udg, d"NofÍg / lgodg ug]{ eGg] s'/f pNn]v ul/Psf] 5 .
lzIff P]g @)@* / lzIff lgodfjnL @)%( df lzIff ;DaGwL ljljw Joj:yf ul/Psf]
5 . ;+3Lo ;/sf/n] /fli6«o lzIff gLlt @)&^ hf/L u/]sf] 5 . oL ;a} gLlt, of]hgf, Joj:yf /
3f]if0ffx¿sf] dd{cg';f/ :yfgLo txsf] lzIffnfO{ ;'–Jojl:yt agfpg, cfly{s tyf ;fdflhs
¿kfGt/0fsf] dfWodaf6 Gofok"0f{ ;dfhsf] ljsf; ;lxt g]kfnnfO{ ;d[4 / g]kfnLnfO{ ;'vL
agfpg of]ubfg ug]{ lzIff If]q of]hgfsf] bL3{sfnLg ;f]rnfO{ ;fsf/ kfg{ gu/kflnsfn]
lzIff of]hgf @)&( tof/ u/]sf] 5 . o;sf ;fy} gu/kflnsf cGtu{tsf lzIff ;DaGwL
;d:ofx¿sf] klxrfg u/]/ ljleGg r/0fdf sfo{zfnf, uf]li7x¿ ;~rfng u/L lzIff ;DaGwL
;/f]sf/ /fVg] ;a} :yfgLo ;/f]sf/jfnfx¿sf] k|ToIf ;xeflutfdf of] of]hgf tof/ ul/Psf]
xf] . o; of]hgfdf Joj:yf ul/Psf ;a} s'/fx¿ sfof{Gjog ug{ lzIff ;DaGwL ;/f]sf/ /fVg]
;a} lgsfox¿sf] dxTjk"0f{ e"ldsf /xg]5 . o;df ePsf Joj:yfx¿nfO{ cf–cfˆgf] If]qdf
nfu' ug{' ;a} gful/ssf] st{Jo /xg]5 . u'0f:t/Lo lzIffsf] ljsf; u/L ;Lko'Qm gful/s tof/ ug{
/ ;d[4 gu/kflnsfsf] ¿kdf ljsf; ug{ of] gLltn] pNn]Vo e"ldsf v]Ng] ck]Iff ul/Psf] 5 .
zf/bf gu/kflnsf lzIff If]qsf] of]hgf @)&(–)*#
!=!=! cjwf/0ff
g]kfnsf] ;+ljwfgn] wf/f #! df lzIffnfO{ df}lns xssf ¿kdf Joj:yf u/]sf] 5 . lzIffdf
kx'Fr a9fpg / lzIffnfO{ lgMz'Ns / clgjfo{ agfpg] ;DaGwL wf/f #! sf] pkwf/f ! / @
df Joj:yf u/]sf] 5 . To;}u/L pkwf/f #,$ / % n] qmdzM ckfËtf ePsf / cfly{s ¿kn]
ljkGg gful/snfO{ sfg'g jdf]lhd lgMz'Ns pRr lzIff kfpg], g]kfndf a;f]af; ug]{ k|To]s
g]kfnL ;d'bfonfO{ sfg'g jdf]lhd cfˆgf] dft[efiffdf lzIff kfpg] / To;sf nflu ljBfno
tyf z}lIfs ;+:yf :yfkgf / ;~rfng ug{ kfpg] xs x'g] h:tf lzIff ;DaGwL df}lns xssf]
k|Tofe"t u/]sf] 5 .
g]kfn ;/sf/n] ljBfno lzIffdf ;a}sf] ;dtfd"ns kx'Fr ;'lglZrt ug{'sf ;fy}
u'0f:t/ ;'wf/sf lglDt ljutdf ;ft jif]{ ljBfno If]q ;'wf/ of]hgf sfof{Gjogdf NofPsf]
lyof] . o; of]hgfaf6 k|fKt pknlAwnfO{ ;+:yfut ug{ / ljBfno lzIffsf ljljw ;sf/fTds
k|of;x¿nfO{ lg/Gt/tf lbg tyf lzIffsf gjLg sfo{qmdx¿sf] k|:tfj;lxt @)&# ;fpgb]lv
@)*) c;f/ -;g\ @)!^ h'nfO{b]lv @)@# h'nfO{_ ;Ddsf] ;ft jif]{ ljBfno If]q ljsf;
of]hgf lgdf{0f ul/Psf] 5 . of]hgfsf] k|yd kfFr jif{ @)&# ;fpgb]lv @)&* c;f/ -;g\
@)!^ b]lv @)@!_ ;Ddsf nflu ;|f]t;lxtsf] sfo{of]hgf tof/ ul/Psf] 5 . lj=;+= @)&(
-;g\ @)@@_ ;Dddf g]kfnnfO{ ljsf;zLn /fi6«sf ¿kdf :t/f]Gglt ug]{ /fli6«o b"/b[li6nfO{
cfTd;ft\ ub}{ lzIff dGqfnosf] g]t[Tjdf ;xeflutfd"ns k4ltaf6 o; of]hgfsf] th{'df
ul/Psf] xf] . lbuf] ljsf;sf nIo xfl;n u/L lj=;+= @)*& -;g\ @)#)_ ;Dddf g]kfnnfO{
dWod cfo ePsf] d'n'ssf] :t/df ¿kfGt/0fsf] nIo xfl;n ug]{ dxQ\jk"0f{ ;fwgsf ¿kdf
klg o; of]hgfnfO{ x]l/Psf] 5 . ;flassf pknlAw, l;lsPsf kf7x¿ tyf ;a}sf nflu
lzIffsf] /fli6«o sfo{of]hgf -;g\ @))!–@)!%_ cGtu{t ;~rfng ul/Psf ;a}sf nflu
lzIff sfo{qmd -;g\ @))$–@))(_ / ljBfno If]q ;'wf/ sfo{qmd -;g\ @))(–@)!^_ sf
PsLs[t sfo{;"rLx¿ o; of]hgfsf k|d'v dfu{bz{s x'g\ . /fli6«o lzIff gLlt @)&^ n] g]kfnsf]
;+ljwfgdf lglb{i6 ul/Psf lzIff ;DaGwL df}lns xs, /fHosf] k'gM;+/rgf / clwsf/sf]
afF8kmfF6, d'n'ssf] cfly{s–;fdflhs ?kfGt/0fsf Ph]08f, lbuf] ljsf; nIok|lt g]kfnsf]
k|lta4tf, kG„f}+ of]hgfsf] cfwf/kq, ;g\ @)@@ leq clt sd ljsl;taf6 ljsf;zLn
/fi6« aGg] nIo tyf ;g\ @)#) ;Dd dWod cfo ePsf] /fi6«sf ¿kdf :t/f]Gglt ug]{ /fli6«o
;ÍNk g} gofF lzIff gLlt th{'dfsf d"n cfwf/sf ?kdf lnPsf] 5 . lzIff k|fKt ug]{ k|To]s
JolQmsf] cfwf/e"t df}lns xsnfO{ Jojxf/df sfof{Gjog ug{, ;+3Lo nf]stflGqs u0ftGqsf]
dfGotf cg'?k lzIffdf ;a}sf] ;/n, ;xh / ;dtfd"ns kx'Fr ;'lglZrt ug{ Pj+ lzIffnfO{
;j{JofkL, hLjgf]kof]uL, k|lt:kwL{ Pj+ u'0f:t/o'Qm agfpg of] gofF lzIff gLlt cfjZos /x]sf]
zf/bf gu/kflnsf lzIff If]qsf] of]hgf @)&(–)*#
5 . ;+3Lo 9fFrf cg'¿k ;/sf/sf tLg j6} txdf lzIff k|zf;g k|efjsf/L Pj+ glthfd"ns
9+un] ;~rfng u/L hgtfsf] lzIff k|flKtsf] clwsf/ ;'lglZrt ug{sf nflu ;dofg's'n lzIff
gLltsf] h?/t kg]{ ePsfn] 5l/P/ /x]sf lzIff If]qsf gLltx¿nfO{ PsLs[t / ;+lxtfa4 u/L
PsLs[t /fli6«o lzIff gLltsf] vfFrf] k"/f ug]{ Wo]on] of] /fli6«o lzIff gLlt th{'df ug{'k/]sf] s'/f
pNn]v u/]sf] 5 .
lgMz'Ns tyf clgjfo{ lzIff;DaGwL P]g @)&% n] lzIff k|fKt ug]{ k|To]s JolQmsf]
cfwf/e"t dfgj clwsf/ Pj+ ;+ljwfg k|bQ df}lns xsnfO{ Jojxf/df sfof{Gjog u/L
lzIffnfO{ nf]stflGqs d"No / dfGotfdf cfwfl/t ;dfhjfb pGd'v /fi6« lgdf{0fdf s]lG›t
ub}{ lzIffdf ;a}sf] ;xh Pj+ ;dtfd"ns kx'Fr/ lg/Gt/tf ;'lglZrt u/L lzIffnfO{ ;j{JofkL,
hLjgf]kof]uL, k|lt:kwL{ Pj+ u'0f:t/Lo agfpgsf nflu clgjfo{ tyf lgMz'Ns lzIffsf] Joj:yf
u/]sf] / o; ;DaGwL lgodfjnL @)&& n] kl/R5]b ^ ;Dd Joj:yf u/]sf] 5 .
lbuf] ljsf;sf] nIo @)#) df lzIff ;DaGwL nIo $ ;dfj]zL tyf Gofof]lrt /
u'0ffTds lzIff ;'lglZrt ub}{ ;a}sf nflu hLjgko{Gt l;sfOsf cj;/x¿ k|jb{\wg ug]{ lbuf]
ljsf; nIo $ cGtu{tM
-s_ ;g\ @)#) ;Dddf ;a} 5fq 5fqfx¿nfO{ ;fGble{s ;fy} l;sfOsf ;sf/fTds kl/0ffdx¿
k|fKt x'g ;s'g\ eGg] p2]Zon] lgM z'Ns, Gofof]lrt tyf u'0ffTds k|fylds / dfWolds
lzIffsf] ;'lglZrttf ug]{ .
-v_ ;a} 5fq 5fqfx¿nfO{ k|fylds lzIffsf] nflu tof/ ug{ u'0f:t/Lo k|f/lDes afnljsf;,
x]/rfx / k"j{k|fylds lzIffdf pgLx¿sf] kx'Fr ;'lglZrt ug]{ .
-u_ Ifdtfn] wfGg ;lsg] tyf u'0f:t/Lo k|fljlws, Jofj;flos / ljZjljBfno;Dd s}
lzIffdf ;a} dlxnf / k'?ifx¿sf] ;dfg kx'Frsf] ;'lglZrttf ug]{,
-3_ /f]huf/L, dof{lbt hflu/ / pBdzLntfsf] lglDt k|fljlws Pjd\ Jofj;flos bIftf
nufotsf ;fGble{s ;Lk / bIftf ePsf o'jf / jo:sx¿sf] ;+Vof j[l4 ug]{ .
-ª_ lzIffdf n}lËs c;dfgtfx¿sf] cGTo ug]{ / sdhf]/ cj:yfdf /x]sf dflg;x¿sf] nflu
lzIff / Joj;flos tflndsf ;a} txx¿df ;dfg kx'Frsf] ;'lglZrttf ug]{ h:tf
kl/df0ffTds nIo /fv]sf] 5 . o;/L lzIffsf] ;du| ljsf;sf nflu ljleGg If]q;Fu
;xsfo{ ub]{ :yfgLo txsf] hgzlQm / cfjZostfnfO{ ;d]6L sfof{Gjog ubf{ cem
k|efjsf/L x'g] b]lvG5 .
!=!=@ ;Gbe{
z}lIfs If]qsf] ljs]G›Ls/0f ;Fu;Fu} g]kfnsf] ;+ljwfg, :yfgLo ;/sf/ ;~rfng P]g @)&$
n] :yfgLo ;/sf/ ;~rfngsf nflu clwsf/ k|Tofof]hg u/]sf] 5 . ;f]xLcg';f/ cfwf/e"t
zf/bf gu/kflnsf lzIff If]qsf] of]hgf @)&(–)*#
lzIff / dfWolds txsf] lzIff :yfgLo ;/sf/sf] clwsf/ If]qleq k/]sf]n] z}lIfs of]hgf
agfO ;f]sf] sfof{Gjog ug{sf nflu dxTjk"0f{ /x]sf] 5 . :yfgLo ;/sf/ ;~rfng P]g, @)&$
leq kg]{ lzIff ;DaGwL @# j6f clwsf/sf] Joj:yf u/]sf] 5 .
ljZjJofkL dfgj ljsf; ;"rsfÍ k|ltj]bg, @)@) sf cg';f/ !*( d'n'sdWo] !
;o $@ cf}+ :yfgdf /x]sf] 5 . ;+o'Qm /fi6«;+3Lo ljsf; sfo{qmd o"Pgl8lkn] g]kfnsf] dfgj
ljsf; ;"rsfÍsf] cj:yf dWod /x]sf] atfPsf] 5 . blIf0f Pl;ofdf g]kfn 5}7f}+ :yfgdf
5. klxnf] :yfgdf >LnÍf 5 eg] bf];|f]df dflNbE;, t];|f]df e'6fg, rf}yf]df ef/t / kfFrf}+df
aËnfb]z 5 . kfls:tfg / ckmuflg:tfg g]kfneGbf kl5 5g\ . blIf0f Pl;ofdf klxnf] :yfgdf
/x]sf] >LnÍf ljZjsf] &@ cf}+ :yfgdf 5 . g]kfn cfkm}+df ljljwtfo'Qm b]z xf] . g]kfndf
;oeGbf a9L hfthflt / efiffefifL, ljljw wdf{jnDaL / ;+:s[lt 5g\ . g]kfndf ef}uf]lns
ljljwtfdf cfwfl/t ;f+:s[lts / ;fdflhs ljljwtf klg ljBdfg /x]sf] 5 . of] ljljwtfdf
cg]sf}+ ;f}Gbo{tf klg n's]sf] 5 . ljljwtfdf Pstf g]kfnL ;dfhsf] ljz]iftf xf] . ljljwtfsf]
;f}Gbo{tfnfO{ /fli6«o efjgfdf abNg ;s] dfq ljljwtfn] ;sf/fTds kl/0ffd lbg ;S5 .
;sf/fTds kl/0ffd lbg ;Sg] u/L ul/Psf] Joj:yfkg clxn]sf] ;fdlos cfjZostf xf] .
ljljwtf g]kfn /fHosf] df}lns klxrfg xf] . o;}n] ljljwtfsf] Joj:yfkg g]kfnsf] ;Gbe{df
;d]t pkof]uL /x]sf] 5 .
zf/bf gu/kflnsfsf] ;+lIfKt kl/ro
zf/bf gu/kflnsf g]kfnsf] kl5Nnf] k|zf;lgs ljefhg cg';f/ s0ff{nL k|b]zdf kb{5 . zf/bf
gu/kflnsf ljZj dfglrqdf *@)@Ú$)ÚÚ b]lv *@)!^Ú#^ÚÚ k"jL{ b]zfGt/;Dd @*)!*Ú%!æ b]lv
@*)@&Ú$$ pQ/L cfIff+;;Dd km}lnP/ zf/bf gbLsf] sfvdf k|fs[lts dgf]/d ;+/rgf;lxt
kxf8L If]qdf cjl:yt 5 . !(*=#$ ju{=ls=dL= If]qkmn /x]sf] o; zf/bf gu/kflnsfsf] pQ/df
lz4s'dfv ufpFkflnsf klZrd tkm{ aguf8 s'lk08] gu/kflnsf, blIf0fdf 5q]Zj/L, lqj]0fL /
sflndf6L ufpFkflnsf/ k"j{df 5q]Zj/L ufpFkflnsf / afurf}/ gu/kflnsf /x]sf 5g\ . g]kfn
;/sf/sf] ldlt @)&! a}zfv @% ut]sf] lg0f{oaf6 ;Nofg lhNnfsf] tTsfnLg & uf=lj=;
vnËf, dfs]{, lxjNrf, sh]/L, ;]hjfn6fs'/f, :ofgLvfn / 8fF8fufpFnfO{ ldnfP/ 3f]if0ff eO{
@)&! h]7 @ ut]af6 cf}krfl/s ?kdf ;~rfngdf cfPsf] xf] . zf/bf gu/kflnsfsf] gfdfs/0f
o; gu/kflnsf eO{ aUg] zf/bf gbLaf6 ul/Psf] xf] . zf/bf gbL zf/bf gu/kflnsfsf]dfq geO{
;Nofg lhNnfsf] k|d'v gbLsf] ¿kdf /x]sf] 5 . o; gbLnfO{ cfly{s tyf ko{6sLo lx;fan]
dxTjk"0f{ dflgG5 . /fli6«o hgu0fgf, @)^* cg';f/ zf/bf gu/kflnsfsf] hg;+Vof ##,&#)
/x]sf] 5 h;dWo] k'?if $^=$# k|ltzt cyf{t\ !%,^^! hgf / dlxnf %#=%& k|ltzt
cyf{t !*,)^( hgf /x]sf] o; gu/kflnsfdf ljleGg hfthftL tyf wd{ dfGg] JolQmx¿sf]
zf/bf gu/kflnsf lzIff If]qsf] of]hgf @)&(–)*#
a;f]af; /x]sf] 5 . /fli6«o hgu0fgf @)^* sf] tYofÍ cg';f/ o; kflnsfdf j;f]jf; ug]{
hfthfltdf ;a}eGbf a9L a|fxd0f If]qL hflt @!,!@& hgf cyf{t\ ^@=^$ k|ltzt, bf];|f]df
;Gof;L÷bzgfdL @,&^! hgf cyf{t\ *=!( k|ltzt / t];|f]df sfdL @,%*^ cyf{t\ &=^&
k|ltzt a;f]af; /x]sf] 5 . z}lIfs lx;fadf o; gu/kflnsfdf ;fd'bflos / ;+:yfut u/L
hDdf ^( j6f lzIf0f ;+:yfx¿ ;~rflnt 5g\ . o; gu/kflnsfdf cf};t kfl/jfl/s cfDbfgLdf
s[lif Joj;fosf] ;a}eGbf 7"nf] lx:;f /x]sf] 5 . :yfgLo afl;Gbfsf] cfDbfgLsf] cGo ;|ft] x¿df
Jofkf/ Joj;fo, kz'kfng, ;fgf pBf]u, ;]jf, j}bl] zs /f]huf/L, gf]s/L cflb x'g \ .
k/Dk/fut k|0ffnLsf] s[lif Joj;fosf] ljsNk vf]lh/x]sf oxfFsf afl;Gbf qmdzM
cfw'lgs s[lif k|0ffnL / hLjgz}nLdf /dfpg yfn]sf 5g\ . :yfgLo hgzlQm dhb'/L tyf
cWoogsf nflu ljb]lzg] qmd al9/x]sf] 5 . o; gu/kflnsfdf cfwf/e"tb]lv pRr lzIff;Dd
k|bfgug]{ z}lIfs ;+:yf /x]sf 5g\ . k|fljlws lzIff / dflyNnf] tx cWoogsf nflu o;
gu/kflnsfsf :yfgLo ljBfyL{x¿ cGo l5d]sL lhNnfdf hfg] u/]sf 5g\ eg] cGo lhNnfaf6
;d]t cfpg] u/]sf 5g\ . clwsf+z 3/df ljB'tLs/0f ePsf] ePtfklg s]xL ;LdfGts[t ju{df
/x]sf gful/sdf eg] ljB'tLo pkef]usf] kx'Fr k'Ug ;ls/x]sf] 5}g . of]hgfa4 ljsf; sfo{qmd
sfof{Gjog tyf cfjZos cfly{s Joj:yfkgdf sl7gfO{ x'g'n] gu/kflnsfsf] o; If]qdf
ck]lIft ljsf; x'g ;ls/x]sf] 5}g . ljleGg ;d'bfo, hfthftLsf dflg;sf] a;f]af; /x]sf]
o; If]qdf ljleGg rf8kj{ h:t} gofF jif{, ;fpg] ;qmflGt, s[i0fhGdfi6dL, tLh, bz}+, ltxf/,
df3] ;+qmflGt, r}t] bz}+ cflb dgfpg] ul/G5 .
!=!=# lzIff If]qsf] ;du| ljZn]if0f
lzIff b]zsf] d]?b08 xf] . jt{dfgdf k|bfg u/]sf] lzIffn] cfufdL cfwf ztfAbLnfO{ k|efj
kfb{5 . ltj| ljsf;sf] cfzf /fVg] jt{dfg ;dfhdf gjLgtd\ k|ljlwnfO{ cFufNb} ljsf;sf]
ultdf k|lt:kwf{Tds Ifdtf ;lxtsf] hgzlQm pTkfbg ug{sf nflu lzIffnfO{ g} e/kbf]{ agfpg'
k5{ eGg]df b'O{dt 5}g\ . e"tdf ePsf k|ult jt{dfgdf ul/Psf k|of;n] dfq eljio ;'vb aGg
;S5 . lzIff If]qdf o; cl3 ;kmn dflgPsf ljlw k4lt tyf k|df0fof]Uo tYox?nfO{ ;fy
lnP/ z}Ifl0fs ultljlw cufl8 a9fpg g;Sg] xf] eg] ljZj ahf/df laSg] / l6Sg] hgzlQm
pTkfbg ug{ g;lsg] kSsf h:t} eO;s]sf] 5 . g]kfnsf] ljBfno lzIffnfO{ Jojl:yt ug{
txut / sIffut pd]/ ;d]t lgwf{/0f ul/Psf] 5 . h;cg';f/ k|f/lDes afnljsf; #–$ jif{,
cfwf/e"t txsf nflu %–!@ jif{ / dfWolds txsf nflu !#–!^ jif{ pd]/ ;d"x lgwf{/0f
u/]sf] 5 . zf/bf gu/kflnsfn] b]xfo jdf]lhdsf] lzIff ;DaGwL gLlt cjnDag u/]sf] 5M
-s_ cfwf/e"t tyf dfWoflds lzIffdf u'0f:t/Lotf NofO{ lgMz'Ns / clgjfo{ ug]{ / k|fljlws
lzIffdf hf]8 lbg] .
zf/bf gu/kflnsf lzIff If]qsf] of]hgf @)&(–)*#
-v_ z}lIfs a]/f]huf/L Joj:yfkg ug{ l;kd"ns tflnd k|bfg u/L lzIffnfO{ k|ljwL d}qL agfpg] .
-u_ clgoldt ?kdf ;~rflnt z}lIfs ;:yfx?nfO{ lgodg u/Lz}lIfs ;'wf/sf] gLlt
cjnDag ul/g]5 .
-3_ zf/bf gu/kflnsf cGtu{t /x]sf ;fj{hlgs tyf gLlh ljBfnox¿sf] z}lIfs u'0f:t/
;lxt ;'ljwf ;DkGg gd'gf ljBfnox¿ !% j6} j8fx¿df :t/f]GgtL ug]{ .
-ª_ gu/ If]qleqsf ljBfnoaf6 ;jf]{Ts[i6 glthf Nofpg] ljBfyL{nfO{ k'/:s[t ug]{ .
-r_ k|f/lDes afn ljsf;sf lzIfsx¿nfO{ k|f]T;fxgsf] Joj:yf ug]{ .
-5_ k|ljlwnfO{ l;sfO;Fu hf]8g ;a} ljBfnonfO{ sDKo'6/sf] Joj:yf ug]{ .
-h_ sf]/f]gfsf] ;+qmd0fnfO{ dWogh/ u/L ljBfnodf j}slNks lzIff sfo{qmd ;~rfng ug] { .
-em_ k|fs[lts k|sf]k tyf ljleGg ljkb\sf] ;fdgf ub}{ ljBfyL{x¿sf] nflu j}slNks
dfWodaf6 l;sfOsf] Joj:yfkg ug]{,
-`_ lzIf0f l;sfOnfO{ Jojl:yt ug{ k|To]s ljBfnosf] k|wfgfWofks;Fu s/f/ ;Demf}tf ug]{ .
ljBfno lzIff If]qsf d'Vo r'gf}tLx¿
yy ;fd'bflos ljBfnodf cleefjsx¿sf] cfsif{0f,
yy lzIfsx¿nfO{ k];fut ;xof]u,
yy lg/Gt/ ljBfyL{ d"NofÍgsf] Jojxfl/s sfof{Gjog,
yy ljifout bIf lzIfssf] k¥ofKttf,
yy gjLgtd k|ljlwsf] kx'Fr / pkof]u,
yy k¥ofKt / ;fGble{s z}lIfs ;fdu|L pknAw / k|of]u,
yy ckfËtf ePsf afnaflnsfsf] ljBfnodf kx'Fr,
yy ;a}sf] x'g] t/ s;}sf] gx'g] dfGotfsf] cGTo,
yy ;femf clwsf/ sfof{Gjog,
yy tYofÍ ljZn]if0f,
yy ljBfyL{ lg/Gt/tf,
yy ljkb\sf] ;dodf lzIffsf] lg/Gt/tf .
@)*@÷)*#
@)*!÷)*@
qm= k|d'v lqmofsnfk nIo @)*)÷)*! hDdf
;+= OsfO{
@)*#÷)*$
@)&(÷)*)
@)*@÷)*#
@)*!÷)*@
@)*)÷)*!
qm= k|d'v lqmofsnfk nIo hDdf
;+= OsfO{
@)*#÷)*$
@)&(÷)*)
@)*@÷)*#
@)*!÷)*@
@)*)÷)*!
qm= k|d'v lqmofsnfk nIo hDdf
;+= OsfO{
! lgMz'Ns dfWolds k6s cfjZostf cfjZostf cfjZostf cfjZostf cfjZostf ;+3, k|b]z /
cg';f/ cg';f/ cg';f/ cg';f/ cg';f/
lzIffsf] sfof{Gjogsf :yfgLo tx
nflu cfjZos kg]{ sfg'g,
sfo{ljlw, lgb]{lzsfx¿
tof/L
@ ljBfno ;]jf If]qsf] k6s ! ! :yfgLo tx
l;dfÍg u/L x/]s dfWolds
ljBfnosf] ;]jf If]q PsLg
ug]{ / l;dfÍg leqsf
afnaflnsfx¿ egf{sf]
;'lglZrttfsf] nflu
ljBfnodf gS;fÍg,
k'glj{t/0f tyf ;dfof]hg /
:yfkgf
# dfWolds lzIffdf lj1fg lg/Gt/ lg/Gt/ lg/Gt/ lg/Gt/ lg/Gt/ lg/Gt/ ;+3 / :yfgLo
k|ljlw, OlGhlgol/ª, snf tx
/ ul0ft lzIff -STEAM_
h:tf ljifosf] l;sfOnfO{
cGt/;DalGwt ug]{ /
lj1fg, ul0ft tyf sDKo'6/
lj1fg ljifo cWoogsf
nflu cj;/ a9fpg]
$ dfWolds lzIffdf dfWolds ! @ # # ! !)
ljBfno
;a}sf] kx'Fr ;'lglZrt ug{
cfjZostfg';f/ ljBfno
a;sf] Joj:yf tyf v'nf
tyf b"/ lzIff nufotsf
j}slNks k|aGw ug]{
@)*#÷)*$
@)&(÷)*)
@)*@÷)*#
@)*!÷)*@
@)*)÷)*!
qm= k|d'v lqmofsnfk nIo hDdf
;+= OsfO{
! ax'k|fljlws lzIffno :yfkgf, ;xof] k6s lg/Gt/ lg/Gt/ lg/Gt/ lg/Gt/ lg/Gt/ ! ;+3 / k|b]zsf]
;xof]u
u tyf ;xhLs/0f ug]{
@ cg';Gwfg s]G›sf] :yfkgf ug{ j6f ! ;+3 / k|b]zsf]
;xof]u
cfjZos ;xof]u ug]{
# :gfts txdf cWoog/t k6s !% !% !% !% !%
ljBfyL{x¿nfO{ lzIfs ;+Vof sd
ePsf ljBfnox¿df :jo+;]js
lzIfssf] ?kdf kl/rfng ug]{
$ pRr lzIffdf ;a}sf] kx'Fr ;'lglZrt k6s lg/Gt/ lg/Gt/ lg/Gt/ lg/Gt/ lg/Gt/ SofDk;,
ug{ cfjZostf cg';f/sf] ;dGjo / :yfgLo tx
;xhLs/0f ug]{
% pRr lzIff k|bfos ;+:yfdf Go"gtd ;+Vof ! ! ! !
ef}lts k"jf{wf/ ljsf; -ejg tyf
sIffsf]7f, kmlg{r/, zf}rfno, vfg]kfgL,
v]nd}bfg, 3]/faf/, vfhf 3/ cflb_
ljsf; ug{ ;xof]u ug]{
^ pRr lzIffnfO{ k|sf]k, ;Í6 tyf k6s lg/Gt/ lg/Gt/ lg/Gt/ lg/Gt/ lg/Gt/ SofDk;
dxfdf/L nufotsf kl/l:ylt k|lt
pTyfgzLn agfpg of]hgf tof/ u/L
sfof{Gjog ug{ ;xof]u ug]{
& pRr lzIffdf v'nf Pjd\ b"/ lzIff k6s lg/Gt/ lg/Gt/ lg/Gt/ lg/Gt/ lg/Gt/ SofDk;
k|0ffnLsf] :yfkgf ug{ ;xhLs/0f
Pjd ;xof]u ug]{
@)&*÷)&(
@)&(÷)*)
@)*@÷)*#
@)*!÷)*@
@)*)÷)*!
qm= k|d'v lqmofsnfk nIo hDdf
;+= OsfO{
@)*#÷)*$
@)&(÷)*)
@)*@÷)*#
@)*!÷)*@
@)*)÷)*!
qm= k|d'v lqmofsnfk nIo hDdf
;+= OsfO{
!$ :yfgLo k9fO ;fdu|L / cGo z}Ifl0fs k6s lg/Gt/ lg/Gt/ lg/Gt/ lg/Gt/ lg/Gt/
;fdu|L lgdf{0f tyf k|of]u
!% lzIf0f sfo{df pkof]uL ;fdu|L h:t} M k6s lg/Gt/ lg/Gt/ lg/Gt/ lg/Gt/ lg/Gt/
kf7\oqmd, lzIfs lgb]{lzsf nufot
;Gbe{ ;fdu|Lsf] pknAwtf / k|of]u
@)*#÷)*$
@)&(÷)*)
@)*@÷)*#
@)*!÷)*@
@)*)÷)*!
qm= k|d'v lqmofsnfk nIo hDdf
;+= OsfO{
@)*#÷)*$
@)&(÷)*)
@)*@÷)*#
@)*!÷)*@
@)*)÷)*!
!^ lzIfs cleefjs ;‹sf] sfo{sf/L ljBfno ;a} ;a} ;a} ;a} ;a}
;ldltn] ljQLo kf/blz{tf / hjfkmb]lxtf
sfod ug{ cleefjs tyf cGo ;+3
;+:yf;Fu ;dGjo / ;fem]bf/L ug]{
!& ljBfnodf u7g x'g] ljleGg ;ldltsf k6s ! ! ! ! ! %
kbflwsf/Lsf] Ifdtf ljsf; / cleefjs
cled'lvs/0f
!* ljBfyL{ tyf cleefjsx¿sf] u'gf;f] ljBfno ;a} ;a} ;a} ;a} ;a}
;'g'jfOsf] Joj:yf ug]{
!( ;fdflhs n]vfk/LIf0f / k|ltj]bgnfO{ ljBfno ;a} ;a} ;a} ;a} ;a}
;fj{hlgs ug]{
@) ljBfnox¿df ;]jf a8fkq / ;'emfj ljBfno ;a} ;a} ;a} ;a} ;a}
k]l6sfsf] Joj:yf ug]{
#=( lg/Gt/ lzIff, v'nf l;sfO, cgf}krfl/s lzIff, hLjg ko{Gt l;sfO / lzIff
#=(=! kl/ro
cf}krfl/s lzIff k|0ffnLsf] ;+/rgf eGbf aflx/ dfgj hLjgsf nflu cfjZos 1fg, ;Lk /
k|s[ofsf] k|zf]wg ug]{ hLjg ko{Gt cyf{t cflhjg l;sfO k|0ffnL cgf}krfl/s lzIff xf] .
cgf}krfl/s lzIffn] ;dfhdf ljBdfg ljleGg lsl;dsf ;d'xsf nflu ljleGg nIo agfO{
;]jf k|bfg ub{5 . lg/If/sf nflu ;fIf/tf, ;fIf/sf nflu ;fIf/f]Q/, l;sfO cj;/sf nflu
:t/j[l4, lzIff;Fu l;k / cfDbfgL hf]8\b} lzlIft ;dfhsf] ljsf;sf nflu cgf}krfl/s Pjd\
cfhLjg lzIffn] sfd ub{5 .
;+ljwfgn] ;'lglZrt u/]sf] lzIff kfpg] xs, /fli6«o lzIff gLltn] cjnDjg u/]sf]
l;4fGt, lbuf] ljsf;sf nIo $ tyf cfjlws of]hgfn] ck]Iff u/]sf] ,k|To]s gful/sn] lzIff
kfpg] xssf] sfof{Gjog ug{ cf}krfl/s lzIff;Fu} cgf}krfl/s lzIff k|0ffnLn] of]ubfg ub{5 .
;a}sf nflu u'0f:t/Lo lzIff / hLjgko{Gt l;sfO{ cj;/ lbuf] ljsf;sf] d'n dd{ /x]sf]n]
zf/bf gu/kflnsf lzIff If]qsf] of]hgf @)&(–)*#
ljutsf] ;fIf/tfsf sfo{qmdaf6 ;fIf/ ag]sf gj;fIf/x¿sf nflu dfudf cfwfl/t lg/Gt/
lzIff / hLjgko{Gt l;sfO{ cj;/ pknJw u/fpg'kb{5 . ljz]if u/L lzIffsf] cf}krfl/s ;+/rgf
aflx/ 7"nf] ;+Vofdf /x]sf o'jf, dlxnf / k|f}9x¿sf nflu sfo{d'ns ;fIf/tf, cfocfh{g,
;d"x ;fem]bf/L Digital Literacy nufotsf sfo{qmdx¿ ;~rfng ug{ ;lsG5 . cf}krfl/s
/ cgf}krfl/s lzIffsf aLrdf Cross ventilator sf] Joj:yf u/L lzIff k|flKtnfO{ nrsbf/
/ JolQmsf] cfjZostf / cg's"ntfdf cfwfl/t agfpFb} n}hfg'kg]{ b]lvG5 . /fli6«o lzIff gLlt
@)&^ n] g]kfnnfO{ k"0f{ ;fIf/ d'n's t'NofO{ cgf}krfl/s, j}slNks, k/Dk/fut / v'nf
lzIffsf dfWodaf6 cfhLjg l;sfO ;+:s[tLsf] ljsf; ug{' ;a} k|sf/sf ckf+utf ePsf
JolQmsf nflu u'0f:t/Lo lzIffsf] kx'Fr ;'lglZrt u/L hLjgko{Gt lzIffsf dfWodaf6 dof{lbt
hLjgofkg ug{ ;Ifd / k|lt:kwL{ gful/s tof/ kfg]{ p2]Zo lgwf{/0fu/]sf] 5 . :yfgLo ;/sf/
;~rfngP]g @)&$ n] cgf}krfl/s lzIff tyf cfhLjg l;sfOsf] lhDd]jf/L :yfgLo txnfO{
k|bfg u/]sf] 5 . ;fd'bflos l;sfO s]G›sf] ;~rfng tyf Joj:yfkg ;DaGwL dfkb08 @)&*
h:tf gLltut Joj:yf ul/Psf] 5 .
#=(=@ jt{dfg cj:yf
o; zf/bf gu/kflnsfdf & xhf/ # ;o (! 3/w'/L / hg;+Vof ##&#) /x]sf] 5 . o;
kflnsfdf $ j6f ;fd'bflos l;sfO{ s]G›x¿ ;~rfngdf /x]sf 5g\ eg] Ps j6f v'Nnf
ljBfno sIff !) /x]sf] 5 . zf/bf gu/kflnsfdf ;~rfngdf /x]sf] v'nf ljBfno sIff
!) ;~rfngdf /x]sf] / ;f] ljBfnosf] cg'udg tyf lgodg o; kflnsfaf6 e}/x]sf] 5 .
o; gu/kflnsfdf ;~rfngdf /x]sf ;fd'bflos l;sfO s]G›sf] :ynut cg'udg, lg/LIf0f
e} kl/rfng ul/Psf] 5 . s]lG›o tYof+s ljefusf] @)^* ;fnsf] hgu0fgf cg';f/ zf/bf
gu/kflnsfsf] ;fIf/tf b/ &)=** /x]sf] 5 . h;df dlxnf ;fIf/tf b/ ^!=%# / k'¿ifsf]
;fIf/tf b/ *!=(( /x]sf] 5 .@)&@ ;fn k'; !$ ut] ;Nofg lhNnf g]kfnsf]afO;f}F ;fIf/
lhNnf 3f]if0f e};s]sf] 5 .
r'gf}tL / cj;/
yy ;fd'bflos l;sfO s]G›x¿nfO{ lqmoflzn ¿kdf kl/rfng ug]{,
yy cf}krfl/s lzIffaf6 aflx/ /x]sf ;a} JolQmnfO{cgf}krfl/s lzIffdf kx'Fr k'¥ofpg],
yy ;a}nfO{ sfo{d"ns ;fIf/ agfpg],
yy cgf}krfl/s lzIffnfO{ cf}krfl/s lzIff;Fu cfj4 ug{',
yy kof{Kt k7g ;fdu|Lx¿sf] pknAwtf u/fpg',
yy ;fd'bflos l;sfO s]G›, ljBfno, :yfgLo u}/ ;/sf/L ;+3 ;+:yfx¿, gful/s ;dfh,
@)*@÷)*#
@)*!÷)*@
@)*)÷)*!
@)*@÷)*#
@)*!÷)*@
@)*)÷)*!
#=!! cfly{s tyf ;fdflhs ¿kdf k5fl8 k/]sf ju{sf] kx'Fr÷;dfj]zL lzIff
#=!!=! kl/ro
lzIff dfgj hLjgsf] ;fy{stf k|bfg ug]{ cTofjZos tTj xf] . k|flrg o'udf dflg;x¿n]
cGo k|flrg b]vfl;sL / k|ToIf ef]u]sf Jojxf/af6 lzIff k|fKt ug]{ ub{y] . la:tf/} ;dosf]
ablnbf] qmd;Fu} cfˆgf cu|h, cf>d, u'¿ ;Gt, dxfTdf wd{ k|rf/s ljleGg k':ts tyf
u|Gysf >j0faf6 k|fKt ub}{ ljleGg ljBfno, ljZj ljBfno ,k':tsfno ;+u|xfno, /]l8of],
l6eL, OG6/g]6, sDKo'6/ , df]afOn nufot ljleGg cfw'lgs ljw'tLo pks/0faf6 k|fKt
ul/Psf] cj:yf 5 . lzIff nfO{ ;do ;'xfpFbf] 9+uaf6 k|bfg / u|x0f ub}{ n}hfg' kg]{ cfhsf]
68\sf/f] cfjZostf dfgj ;d'bfon] ub}{ cfO/x]sf] 5 .
;dfj]zL lzIff eGgfn] lzIffsf] d"nwf/af6 jl~rt eO{ /fHon] rfx]sf] hgzlQm
pTkfbg ug{ g;s]sf] cj:yfdf lzIff k|bfg ug{' eGg] a'lemG5 . ;+s'lrt cy{df ckf+utf ePsf
afnaflnsfnfO{ lzIffdf ;xlelutf eGg] a'emLotf klg Jofks cy{df ef}uf]lns, cfly{s,
zf/bf gu/kflnsf lzIff If]qsf] of]hgf @)&(–)*#
;fdflhs, ;fF:s[lts, wfld{s, zf/Ll/s, dfgl;s tyf hftLo 9+uaf6 pk]lIft eGg] a'lemG5.
xfn ljsl;t kl/j]z;Fu} ;8s afnaflnsf cgfy 3/]n' lx+;f lkl8t, åGb lkl8t,
;lxb kl/jf/, j]kQf 3fOt], ckf+u ;a} lsl;dsf afnaflnsfnfO{ lzIffdf ;xeflutf /
;'lglZrttf eGg] a'lemG5 .
#=!!=@ jt{dfg cj:yf
zf/bf gu/kflnsfdf cgfy 3/]n' lx+;f kLl8t, åGb lkl8t, ;lxb kl/jf/, a]kQf 3fOt],
ckf+u ;a} lsl;dsf afnaflnsfnfO{ lzIffsf] d"nwf/df Nofpgsf nflu kflnsfn] ljleGg
sfdx¿ ul//x]sf] 5 . 5fqj[QL, ckf+ud}qL ljBfno, afnd}qL ljBfno, lbjf vfhf nufotsf
sfdx¿ gu/kflnsfn] ul//x]sf] 5 . t/ klg ;dfj]zL lzIffsf] xsdf w]/} sfd ug{ afFsL 5 . o;
kflnsfdf ckf+u ePsf afnaflnsfx¿ >f]t ljBfnosf] Joj:yfkg x'g g;Sbf clxn] klg
lzIffsf] d"nwf/df k'Ug ;s]sf] b]lvb}g . k"0f{ b[li6ljlxg / Go"gb[li6 ePsf afnaflnsfx¿nfO{
Wofgdf /fvL lzjhg dflj lztnkf6L ;Nofgdf ;~rfng ul/Psf] b[li6ljlxg >f]t sIffdf
@@ hgf afnaflnsf cWoog/t 5g\ . @@ ljBfyL{ dWo] k"0f{ b[li6ljlxg $ hgfn] j|]nlnlkaf6
cWoog ul//xsf 5g\ .
ljBfnodf lzIffdf sdhf]/ ju{sf] ;dtfd"ns kx'Fr / u'0f:t/ ;'lglZrt ug{, ljz]if
;'ljwfsf] cfjZostf kg]{ afnaflnsfx¿nfO{ l;sfOsf nflu cfjZos kg]{ ;xof]u ug]{ k|0ffnL
k|efjsf/L Joj:yfkg ug{', ;a} k|sf/sf ckf+utf ePsf afnaflnsfx¿sf nfluljz]if lzIffsf]
;'lglZrttf ug{', ljBfnosf k"jf{wf/x¿nfO{ 5fqfd}qL / ckf+ud}qL agfpg' / >f]tsIffsf]
;~rfng tyf Joj:yfkgdf k|efjsfl/tf clej[l4 ug{' o; If]qdf b]lvPsf d'Vo
r'gf}tLsf ljifox¿ x'g\ . g]kfnsf] ;+ljwfgdf sdhf]/ ju{sf afnaflnsfx¿nfO{ cfwf/e"t
/ dfWolds lzIffdf lgz'Ns tyf ckf+u afnaflnsfx¿nfO{ pRr lzIff;Dd lgMz'Ns
lbOg] Joj:yf, 5fqf / blnt Pjd\ ;LdfGts[t afnaflnsfx¿sf nflu 5fqj[lQ k|bfg
ug{', ljBfno Pjd\ sIffsf]7fdf ljljwtf Joj:yfkgsf] kf6f] ;zQm aGb} hfg',
kflnsfn] sdhf]/ ju{sf] lzIffdf kx'Fr k'¥ofpgsf nflu v]Nb}u/]sf] e"ldsf, lzIfs nufot
x/]s k]zfdf cf/If0fsf] Joj:yf nfu' ul/g' cflb o; If]qsf ;DaGwdf cj;/x¿ /x]sf 5g\ .
#=!!=# nIo
yy lzIffdf cfly{s, ;fdflhs tyf zf/Ll/s ¿kdf sdhf]/ afnaflnsfx¿sf] kx'Fr
clej[l4 u/L pgLx¿nfO{ ;zQm, :jtGq / dof{lbt hLjg ofkg ug{ ;Ifd agfpg] .
#=!!=$ p2]Zo
yy dlxnf, blnt, hghflt, nf]kf]Gd'v ;d'bfo, ckfËtfePsf, sl7g ef}uf]lns
@)*#÷)*$
@)&(÷)*)
@)*@÷)*#
@)*!÷)*@
@)*)÷)*!
@)*#÷)*$
@)&(÷)*)
@)*@÷)*#
@)*!÷)*@
@)*)÷)*!
@)*#÷)*$
@)&(÷)*)
@)*@÷)*#
@)*!÷)*@
@)*)÷)*!
qm= k|d'v lqmofsnfk nIo hDdf
;+= OsfO{
^ xl/t, ;kmf, zfGt / ;'/lIft ljBfno j6f ;a} lg/Gt/ lg/Gt/ lg/Gt/ lg/Gt/ %*
k|j4{g
& cfktsfnLg tyf ;+s6k"0f{ cj:yfdf k6s ! !
lzIff;Fu ;DalGwt ljleGg dfkb08,
lgb]{lzsf tyf sfo{ljlw Plss[t ug]{
* lzIffsf ;a} pkIf]qdf pNn]lvt k6s ! !
cfktsfnLg tyf ;+s6k"0f{ cj:yfdf
ug{ ;lsg] ljlwdf j}slNks pkfo ;lxt
of]hgf agfpg]
@)*#÷)*$
@)&(÷)*)
@)*@÷)*#
@)*!÷)*@
@)*)÷)*!
qm= k|d'v lqmofsnfk nIo hDdf
;+= OsfO{
%=# nIo
yy lzIff If]qdf kx'Fr tyf u'0f:t/ clej[l4sf nflu nufgLsf] ;'lglZrttf x'g] .
@)*#÷)*$
@)&(÷)*)
@)*@÷)*#
@)*!÷)*@
@)*)÷)*!
k|d'v lqmofsnfk of]hgf ;+3 k|bz] :yfgLo cGo
cjlwsf] tx
s'n
nfut
k|f/lDes afnljsf; / lzIff !^!^&) @(&$( #@$$( #@)$( ##)$( !#%) #$#&$ !!@)^) $!&!) ^%%)
cfwf/e"t lzIff -sIff ! – *_ ##*#@% ^(#*% &)@*% &)@*% ^%@*% ^#)*% @@$!(% @(#^) &@()) !!*&)
dfWolds lzIff -sIff (–!@_ $^%)) %$() (@$) !!@$) !!@$) (@() !(!&% ^)&% (*@% !!$@%
pRr lzIff / dfWolds *&)) !@@) !@$% !($% !@$% #)$% #*&% !^)) @&@% %))
lzIffsf] pRr
lzIff;Fu ;DaGw
k|fljlws tyf !$$)) #)^) #@^) #!^) @$^) @$^) !)!)) %)) ##)) %))
Jofj;flos lzIff /
l;k ljsf; tflnd
kf7\oqmd / !@*%) @(@) @#&) @$() @%#% @%#% ^))) $)) %&%) &))
kf7\o ;fdfu|L
lzIfs Joj:yfkg / &!(*%) !@#^^) !##%^) !$$#!) !%$#^) !^#(^) &!)^)) ) *%%) &))
ljsf;
ljBfno Joj:yfkg ($)) !($) !*$) !*$) !*$) !($) ^%)) ) @()) )
lg/Gt/ lzIff, v'nf #))) ^@) ^@) %@) &@) %@) %)) ) @$%) %)
l;sfO, cgf}krfl/s
lzIff, hLjg ko{Gt
l;sfO / lzIff
u'0f:t/Lo ;fj{hlgs lzIff ()@% !%!% !*!% !*!% !*^% @)!% *)) ) ^%)) !&@%
cfly{styf ;fdflhs !@)) !$) @() #$) @() !$) #)) ) ()) )
¿kdf k5fl8 k/]sf ju{sf]
kx'Fr÷;dfj]zL lzIff
lzIffdf ;"rgf k|ljlw !!!$! !%#% #!%) @*#) !**% !&$! !%)) ) ^%$! #!))
@)*#÷)*$
@)&(÷)*)
@)*@÷)*#
@)*!÷)*@
@)*)÷)*!
@)*)÷)*!
@)*!÷)*@
@)*@÷)*#
@)&(÷)*)
nfut @)*#÷)*$
k|f/lDes afnljsf; / lzIff
k|f/lDes afnljsf; tyf lzIffsf Go"gtd\ dfkb08 k|af]lws/0f @)) @)) %) %) !))
k|f/lDes afnljsf; tyf lzIff s]G›x¿sf] gS;fÍg tyf k'glj{t/0f !)) !)) !))
kl/jf/, ;d'bfo, u}/ ;/sf/L ;+3 ;+:yf, lghLIf]q;Fusf] ;xsfo{ ) ) ) ) ) ) ) ) )
cgfy c;xfo / ckfËtf klxrfg u/L yk ;]jf pknAw u/fpg] $)) &% &% &% &% !)) !%) @)) %)
;'/lIft tyf ckfËd}qL zf}rfnosf] Joj:yf !@))) !@)) !*)) !*)) @$)) $*)) ^))) $))) @)))
;"rgf k|ljlwsf] k|of]usf nflu cfjZos ;+/rgf, ;fdu|L tyf Ifdtf #))) ^)) ^)) ^)) ^)) ^)) #)))
ljsf;
Ps j8f Ps gd"gf ljBfno agfpg] !%))) %))) %))) %))) !)))) %)))
ljBfno kf]if0f tyf :jf:Yo sfo{qmd / lbjf vfhfsf] k|aGw ^@%)) !@%)) !@%)) !@%)) !@%)) !@%)) ^@%))
ckfËtf ePsf ljBfyL{nfO{ ;xof]u @))) $)) $)) $)) $)) $)) @)))
kf7\ok':ts Joj:yf #!%)) ^#)) ^#)) ^#)) ^#)) ^#)) #!%))
;Gbe{ ;fdu|Lsf] Joj:yf @))) $)) $)) $)) $)) $)) %)) !))) %))
ljkGgsf nflu kf];fs tyf :6]zg/Lsf nflu 5fqj[lQ !%)) #)) #)) #)) #)) #)) ) !%)) )
l;sfO ;fdu|L ljBfno ;~rfng tyf Joj:yfkg !@%)) @%)) @%)) @%)) @%)) @%)) !@%))
sIffsf]7fdf cfwfl/t d"NofÍg !))) @)) @)) @)) @)) @)) !)))
Jojl:yt k/LIff k|0ffnL $%)) ()) ()) ()) ()) ()) !))) #%))
z}lIfs dfgj ;+zfwg ;"rgf k|0ffnL :yfkgf, ljJo;, !%)) #)) #)) #)) #)) #)) !@)) #))
lzIfscleefjs ;+3sf kbflwsf/Lsf] Ifdtf ljsf; ug]{
;d"x tyf cGo lqmofsnfk ;~rfngsf nflu pko'Qm sf]7fsf] %))) !))) !))) !))) !))) !))) %)))
Joj:yfkg
sIff ! b]lv # df afnd}qL / 5fkfo'Qm sIffsf]7fsf] Joj:yf %@) !)$ !)$ !)$ !)$ !)$ %)) @)
afnsnj u7g tyf kl/rfng, ljBfyL{ k/fdz{ tyf cleefjs %)) !)) !)) !)) !)) !)) $)) !))
;r]tgfsf nflu ;xof]u
hDdf $^%)) %$() (@$) !!@$) !!@$) (@() !(!&% ^)&% (*@% !!$@%
pRr lzIff / dfWolds lzIffsf] pRr lzIff;Fu ;DaGw
ax'k|fljlws lzIffno :yfkgf, ;xof]u tyf ;xhLs/0f ug]{ !%)) #)) #)) #)) #)) #)) *)) ^)) !))
cg';Gwfg s]G›sf] :yfkgf ug{ cfjZos ;xof]u ug]{ !))) !))) !)))
:gfts txdf cWoog/t ljBfyL{x¿nfO{ lzIfs ;+Vof sd ePsf !))) @)) @)) @)) @)) @)) !)))
ljBfnox¿df :jod;]js lzIfssf] ¿kdf kl/rfng ug]{
pRr lzIffdf ;a}sf] kx'Fr ;'lglZrt ug{ cfjZostf cg';f/sf] )
;dGjo/ ;xhLs/0f ug]{
pRR lzIff k|bfos ;+:yfdf Go"gtd ef}lts k"jf{wf/ ljsf; -ejg tyf %))) &)) &)) !$)) &)) !%)) #))) !))) %)) %))
sIffsf]7f, kmlg{r/, zf}rfno, vfg]kfgL, v]nd}bfg, 3]/af/, vfhf 3/
cflb_ ljsf; ug{ ;xof]u ug]{
pRr lzIffnfO{ k|sf]k, ;Í6 tyfdxfdf/L nufotsf kl/l:ylt k|lt )
pTyfgzLn agfpg of]hgf tof/ u/L sfof{Gjog ug{ ;xof]u ug]{
pRr lzIffdf v'nf Pjd\ b"/ lzIff k|0ffnLsf] :yfkgf ug{ ;xhLs/0f !)) @) @) @) @) @) !))
Pjd\ ;xof]u ug]{
:yfgLo k9fO{ ;fdu|L /cGo z}Ifl0fs ;fdu|L lgdf{0f tyf k|of]u %)) !)) !)) !)) !)) !)) %))
lzIf0f sfo{df pkof]uL ;fdu|L h:t} M kf7\oqmd, lzIfs lgb]{lzsf !)) @) @) @) @) @) !))
nufot ;Gbe{ ;fdfu|Lsf] pknAwtf / k|of]u
hDdf !@*%) @(@) @#&) @$() @%#% @%#% ^))) $)) %&%) &))
lzIfs Joj:yfkg / ljsf;
c;n cEof;sf] cjnf]sg e|d0f @))) $)) $)) $)) $)) $)) !%)) %))
sfo{ ;Dkfbgdf cfwfl/t k|f]T;fxg tyf ;'ljwf lbg] . @%) %) %) %) %) %) @%)
;a} :yfoL lzIfssf] :jf:Yo ljdf clgjfo{ ug]{ . %)) !)) !)) !)) !)) !)) %))
c:yfoL tyf ljBfno >f]taf6 lgo'Qm lzIfsx¿sf] Joj:yfkgsf !)) !)) !))
nflu pko'Qm dfkb08 tyf lgb]{lzsf lgdf{0f ug]{ .
sdhf]/ ljBfyL{sf nflu ljz]if ;xof]uL sIff ;~rfng ug]{ / %)) !)) !)) !)) !)) !)) %))
pkrf/fTds lzIf0f k4tL nfu' ug]{ .
k|To]s cfwf/e"t-!–*_ ljBfnodf k':tsfno s'gfsf] k|aGw ug]{ !))) @)) @)) @)) @)) @)) !)))
;a} ;fd'bflos cfwf/e"t ljBfnosf k|f/lDes sIffdf k':ts s'gfsf] !%)) #)) #)) #)) #)) #)) !))) $)) !))
Joj:yf ug]{
k|To]s ljBfnodf slDtdf Ps ;'ljwfo'Qm ICT Nofj÷ lj1fg &%)) !))) !))) @))) @))) !%)) ^))) !%))
lzIfsnfO{ lzIf0f sfo{ k|efjsf/L agfpg k|fl1s tyf k|fljlws )
;xof]u k'¥ofpg]
k|fljlws ;xof]ustf{sf nflu tflndsf] Joj:yf ug]{ )
k|fljlws ;xof]ustf{af6 lgoldt sIff cjnf]sgsf] Joj:yf ug]{ )
k[i7kf]if0f÷;'emfj tyf ;xof]usf nflu sf]lrªsf] Joj:yf ug]{ )
lzIfsx¿sf] lgoldt ;dLIff a}7s ;~rfng, cGt/lqmof / 5nkmnsf] )
Joj:yf ug]{
lbuf] / k|efjsf/L ?kdf lzIfsnfO{ k];fut ;xof]u k|bfg ug]{ k|0ffnL )
ljsf; / lg/Gt/tfsf] ;'lglZrttf ug]{
lzIfssf] ;]jf ;'ljwf tyf tna &))))) !@)))) !#)))) !$)))) !%)))) !^)))) &)))))
hDdf &!(*%) !@#^^) !##%^) !$$#!) !%$#^) !^#(^) &!)^)) ) *%%) &))
ljBfno Joj:yfkg
ljBfno ;'wf/ of]hgf tof/L tyf cWofjlws ug]{ #))) ^)) ^)) ^)) ^)) ^)) #)))
z}lIfs sfo{ ug{ sfo{kfqf] lgdf{0f ug]{ !))) @)) @)) @)) @)) @)) !)))
ljBfnosf] ljsf; tyf Joj:yfkg u'?of]hgf agfpg] )
ljBfno gS;fÍg ug]{ )
cgf}krfl/s k|f}9 ljBfno, v'nf ljBfno nufotsf ;+:yfx¿sf] %)) !)) !)) !)) !)) !)) $)) !))
;+:yfut ljsf; / ;~rfngsf nflu cg'bfg pknAw u/fpg]
h]i7 gful/s, >lds, u[lx0fL dlxnf, s}bLx¿sf nflu cfjZostfdf #)) ^) ^) ^) ^) ^) @%) %)
cfwfl/t lg/Gt/ l;sfO k|j4{g ug]{
hDdf #))) ^@) ^@) %@) &@) %@) %)) ) @$%) %)
u'0f:t/Lo ;fj{hlgs lzIff
k|f/lDes afnljsf;df v]n ;fdfu|L, l;sfO ;fdfu|L, dgf]/~hg @%)) #)) %)) %)) %)) &)) @))) %))
;fdu|L, cl8of] lel8of] ;fdu|L ;lxtsf] cfsif{s tyf dgf]/~hgfTds
sIffsf]7f Joj:yfkg
z}lIfs u'0f:t/sf] ;'wf/sf] yfngL sIff ! af6 u/f}F cleofg ;~rfng #))) ^)) ^)) ^)) ^)) ^)) @%)) %))
afnaflnsfnfO{ l;Sg] u/L k9\g] agfpg] p2]Zon] sIff ! b]lv # ;Dd ^)) %) !)) !%) !%) !%) ^))
k9\g l;sfpgsf nflu k7g l;k ljsf; ;DaGwL lqmofsnfknfO{
;xof]u ug{sIff !–# df 5fkfdo jftfj/0f agfpg]
ljBfyL{sf] k|ltef klxrfg, kl/rfng / k|j4{gsf nflu l;h{gfTds !))) @)) @)) @)) @)) @)) %)) %))
ultljlw ;~rfng
lj1fg tyf k|ljlw PS:kf], z}lIfs d]nf tyf k|bz{gL, dxf]T;j cfof]hgf %)) !)) !)) !)) !)) !)) $)) !))
k|wfgfWofksx¿sf] Joj:yfksLo Pjd\ g]t[Tj Ifdtf ljsf; !)) %) %) !))
cfhLjg l;sfO tyf lg/Gt/ lzIffsf ;xeflux¿sf] cfjZostf cg';f/ @)) !)) !)) @))
sf] l;sfO ;xhLs/0f ;fdfu|Lsf] Joj:yf ug]{ tyf sfof{Gjogsf nflu
:yfgLo txsfz}lIfs Joj:yfks tyf ;xhstf{x¿sf] Ifdtf ljsf; ug]{ .
kf7\otqmdnfO{ :yfgLo efiff, ;+:s[lt, e"uf]n, Oltxf;, 1fg tyf l;k )
;dfj]z ug]{ / l;sfOnfO{ hLjgf]kof]uL l;k;Fu cfj4 ug]{ .
:yfgLo txaf6 cfwf/e"t lzIffsf pd]/ ;d"xsf ;a} afnaflnsfx¿nfO{ @)) @)) @))
ljBfno egf{ ug]{ Joj:yf ldnfO{ clgjfo{ lzIff ;'lglZrt ePsf]
;fj{hlgs 3f]if0ff ug]{ Jo:yf ldnfpg] .
ljBfnodf s'g} klg k|sf/sf] lje]b, b'Jo{jxf/, x]kfO gx'g] ;'lglZrt ug{ )
o; ;DaGwL lzIff tyf ;+oGq :yfkgf ug]{ .
kf7\oqmd, kf7\o;fdfu|L, ljBfno jftfj/0f tyf l;sfO k|s[ofnfO{ )
;dtf / ;dfj]zLtfsf b[li6n] k/LIf0f tyf ;'wf/ ug]{ .
hDdf !@)) !$) @() #$) @() !$) #)) ) ()) )
lzIffdf ;"rgf k|ljlw
ljBfnodf ICT ;+/rgf lj:tf/ %)) !)) !)) !)) !)) !)) %))
k|To]s ljBfnodf Internet Connectivity sf] Joj:yf &)) @$) @$) @@) ) ) &))
lzIfsx¿sf] Ifdtf ljsf; $)) !)) !)) !)) !)) $))
gu/kflnsfsf] lzIff zfvfdf sfo{/t sd{rf/Lx¿sf] Ifdtf ljsf; #)) ^) ^) ^) ^) ^) #))
hDdf !$)) #^) @^) @^) @^) @^) ) ) !$)) )
sfof{Gjog, cg'udg tyf d"NofÍg, ;dGjo / ;xhLs/0f
glthfdf cfwfl/t cg'udg k|0ffnLsf nflu ;"rsx¿ tof/ tyf @%) %) %) %) %) %) @%)
cBfjlws ug]{
cfkm"n] sfof{Gjog u/]sf sfo{qmdx¿sf] lgoldt cg'udg ug]{ @%) %) %) %) %) %) @%)
)
sfo{qmd sfof{Gjogsf] rf}dfl;s tyf jflif{s ;dLIff tyf k|ltj]bg %)) !)) !)) !)) !)) !)) %))
l:ylt k|ltj]bg tof/ ug]{ )
ljBfyL{sf] l;sfO pknlAw k/LIf0f ug]{ )
sIff ! b]lv # ;Ddsf afnaflnsfsf] k7g l;k k/LIf0fsf nflusIffsf]7fdf !))) @)) @)) @)) @)) @)) %)) %))
cfwfl/t k7g l;k k/LIf0f -CB–EGRA_ ;~rfng ug]{
ljBfnosf] sfo{ ;Dkfbg ug]{ . )
ljBfnodf ul/g] ;fdflhs k/LIf0fnfO{ k|efjsf/L / lgoldt agfpg] . )
ljBfnox¿sf] n]vf k/LIf0f )
/f]i6/ ljz]if1x¿sf] Joj:yfkg )
;Gbe{ ;fdu|Lx¿
g]kfnsf] ;+ljwfg @)&@
gofF lzIff If]q of]hgf ESP
ljBfno If]q ljsf; of]hgf SSDP
/fli6«o lzIff gLlt @)&^
k|f/lDes afnljsf; ;DaGwL Go"gtd dfkb08 @)^& klxnf] z+;f]wg @)&%
nfut ;xeflutf dfkb08 @)&&
z}lIfs kfZj{lrq @)&*
gu/kflnsf kfZj{lrq @)&%
lzIfs k]zfut ;xof]u Joj:yfkg sfo{ljlw @)&& / dfu{bz{g @)&&
lzIfs b/jGbL ldnfg k|ltj]bg @)&&
kGwf}+ of]hgf @)&^–@)&& b]lv @)*)–@)*!
zf/bf gu/kflnsf lzIff If]qsf] of]hgf @)&(–)*#
cg';"rLx¿
cg";"rL !M lzIff of]hgf lgdf{0f ;ldltsf] ljj/0f
qm=;= gfd, y/ kb sfof{no df]jfOn gDa/
! ;+lutf a'9f ;+of]hs÷lzIff clws[t zf/bf gu/kflnsf (*^*#(&!%(
@ uf]df kf]v|]n ;b:o÷sfo{kflnsf ;b:o zf/bf gu/kflnsf (*^*^)!)@$
# lzjnfn yfkf ;b:o÷lzIfs -dfWolds_ lzjhg dflj, lztnkf6L (*$&*$#!*^
$ k'ik/fh zdf{ ;b:o÷lzIfs -cfwf/e"t_ lq=h=df=lj=, n'xflkª (*$$(#(#$$
% lzj k|;fb uf}td ;b:o÷k|fljlws ;xfos zf/bf gu/kflnsf (*$*)#**@#
k|fljlws ;xof]u
! k'¿iff]Qd lu/L lhNnf ;+of]hs k|f/lDes sIff k9fO sfo{qmd (*$&*$#!))
bf];|f] -EGRP II_
cg";"rL @M zf/bf gu/kflnsfdf sfo{/t afnljsf; ;xhstf{sf] ljj/0f
qm=;= jfn ljsf; sfo{/t ljBfno lgo'lQm ldlt lgo'lQmsf] k|sf/
lzIfssf] gfd, y/ c:yfL÷s/f/ gLhL
cg";"rL ^ M lzIff of]hgf lgdf{0fsf qmddf ePsf a}7s, sfo{zfnfdf ;xefuL ljj/0f
qm=;= gfd, y/ kb sfof{no ;Dks{
!= ;+lutf a'9f ;+of]hs÷lzIff clws[t zf/bf gu/kflnsf (*^*#(&!%(
@= uf]df kf]v|]n ;b:o÷sfo{kflnsf ;b:o zf/bf gu/kflnsf (*^*^)!)@$
#= lzjnfn yfkf ;b:o÷lzIfs -dfWolds_ lzjhg dflj, lztnkf6L (*$&*$#!*^
$= k'ik/fh zdf{ ;b:o÷lzIfs -cfwf/e"t_ lq=h=df=lj=, n'xflkª (*$$(#(#$$
%= lzj k|;fb uf}td ;b:o÷k|fljlws ;xfos zf/bf gu/kflnsf (*$*)#**@#
^= uf]jw{g yfkf lzIfs zf/bf gu/kflnsf (*^($*@*^$
*= lnnfw/ jjfn lg= k|d'v k|zf;sLo clws[t zf/bf gu/kflnsf
(= nfn axfb'/ 3tL{du/ sfof{no k|d'v lzIff ljsf; tyf ;dGjo OsfO, of]hgf lgdf{0f
;Nofg k|ljlws sfo{bn
lhNnf – ;+of]hs
!)= u0f]z cfrfo{ lzIff clws[t lqj]0fL ufpFkflnsf of]hgf lgdf{0f
k|ljlws sfo{bn
lhNnf – ;b:o
!!= s]z/ axfb'/ jnL lzIff clws[t 5q]Zj/L ufpFkflnsf of]hgf lgdf{0f
k|ljlws sfo{bn
lhNnf – ;b:o
!@= z]/ k|;fb 9sfn lzIff clws[t bfdf{ ufpFkflnsf of]hgf lgdf{0f
k|ljlws sfo{bn
lhNnf –;b:o
!#= bfdf]b/ zdf{ lzIfs sk'/sf]6 ufpFkflnsf of]hgf lgdf{0f
k|ljlws sfo{bn
lhNnf – ;b:o
k|fljlws ;xof]u
! k'¿iff]Qd lu/L lhNnf ;+of]hs k|f/lDes sIff k9fO sfo{qmd bf];|f] -EGRP II_ (*$&*$#!))
k|f=lj= lg=df=lj= df=lj= p=df=lj=
qm= ljBfnosf] ;fwf/0f /fxt ;fwf/0f /fxt ;fwf/0f /fxt
;+= gfd lzIfssf] gfd >]0fL :yfoL÷ lzIfssf] lzIfssf] >]0fL :yfoL÷ lzIfssf] lzIfssf] >]0fL :yfoL÷ lzIfssf] lzIfssf]
c:yfoL gfd gfd c:yfoL gfd gfd c:yfoL gfd gfd
>L c¿0ff>]i7 låtLo :yfoL >L wgdfof >L lji0f' t[tLo :yfoL >L 6f]kaxfb"/ t[tLo :yfoL >L
>]i7 h};L lu/L cfOt'/fd
a'9fyf]sL
ledsfGt lwtfn låtLo :yfoL >L zfGtL >L rDkmf t[tLo c:yfoL >L dfwj låtLo :yfoL >L ;+hLj
s]=;L a'9fyf]sL ljqmd lh=;L a:g]t
>L lqe"jg - k|=c_
hg df=lj=
$ >L cg'kf zfx låtLo :yfoL /fd k|;fb låtLo :yfoL >L zf/bf t[tLo :yfoL >L ljdn
zf=g=kf=@
/fjt yfkf kf}8]n
n'xflkª
;fwf/0f >L zf/bf /fgf t[tLo :yfoL >L ¿kszfx t[tLo :yfoL >L rG›
tkm{ axfb'/
a'9fyf]sL
>L k'ik /fh zdf{ t[tLo :yfoL >L ksfz t[tLo :yfoL
e08f/L
>L df]xg /fgf t[tLo :yfoL
k|fljlws tkm{
>L gljg >L e'k]G›/fh /Ghg rGb >L
xdfn 8fFu|L 3daxfb"/
s]=;L
k|f=lj= lg=df=lj= df=lj= p=df=lj=
qm= ljBfnosf] ;fwf/0f /fxt ;fwf/0f /fxt ;fwf/0f /fxt
;+= gfd lzIfssf] gfd >]0fL :yfoL÷ lzIfssf] lzIfssf] >]0fL :yfoL÷ lzIfssf] lzIfssf] >]0fL :yfoL÷ lzIfssf] lzIfssf]
c:yfoL gfd gfd c:yfoL gfd gfd c:yfoL gfd gfd
>L hLjg >L u]x]G› o/L t[tLo c:yfoL hgs /fh l8=;L=
Hof]tL k|f=lj=
!# >L cl:dtf rnfpg] t[tLo c:yfoL
zf=g=kf=^,
sh]/L ;fkdf/f
>L 1fg
!$ Hof]tL k|f=lj=
zf=g=kf=^,
6fs'/f
>L lvdaxfb'/ låtLo :yfoL
>L 1fg v8\sf
Hof]tL k|f=lj=
!% zf=g=kf=^, >L uf]df s]=;L låtLo :yfoL
6fs'/f >L d'gf o/L t[tLo :yfoL
>L k|ljgf a'9fyf]sL låtLo :yfoL >L 3gZofd >L ef]nf t[tLo :yfoL
>L afn a'9fyf]sL k|;fb lji6
zfvf df=lj=
!^ zf=g=kf=^, >L h+u axfb"/ låtLo :yfoL >L z"Snfn >L d+un t[tLo :yfoL
dbdsfF8f, e08f/L a'9fyf]sL axfb'/ vlq
sh]/L
>L /d]z nfld5fg] låtLo :yfoL
k|f=lj= lg=df=lj= df=lj= p=df=lj=
qm= ljBfnosf] ;fwf/0f /fxt ;fwf/0f /fxt ;fwf/0f /fxt
;+= gfd lzIfssf] gfd >]0fL :yfoL÷ lzIfssf] lzIfssf] >]0fL :yfoL÷ lzIfssf] lzIfssf] >]0fL :yfoL÷ lzIfssf] lzIfssf]
c:yfoL gfd gfd c:yfoL gfd gfd c:yfoL gfd gfd
lhjf pkfWofo t[tLo :yfoL l/Qm
>L v'df 8fuL t[tLo :yfoL
>L s[i0f h+ua'9fyf]sL t[tLo c:yfoL
>L s[i0f >L lvdaxfb"/ sj/ t[tLo c:yfoL >L k|ltdf l;+x
cf= lj= /f7f}/
@^ zf=g=kf=(, cjsf;
afUrf}/
>L lj/]G› s'df/ zfx låtLo :yfoL
-k|=c_
>L s0f{axfb"/ a'9f t[tLo :yfoL >L j]b k|;fb >L l6sf/fd
>L lg=df=lj -k|=c=_ a'9f sfsL{
zf=g=kf=(
@& ;'grf]/ >L dfg axfb"/ /]pn] t[tLo :yfoL
l/Qm
@* >L k|f=lj= >L 5ljnfn lj=s t[tLo c:yfoL
gofF j:tL, -k|=c_
zf=g=kf=(,
afur}/ >L s'n axfb'/ jnL t[tLo c:yfoL
@( >L lxdfno >L uf]kfn l;+x k'g t[tLo c:yfoL >L s[i0f
k|f=lj=
k|f=lj= lg=df=lj= df=lj= p=df=lj=
qm= ljBfnosf] ;fwf/0f /fxt ;fwf/0f /fxt ;fwf/0f /fxt
;+= gfd lzIfssf] gfd >]0fL :yfoL÷ lzIfssf] lzIfssf] >]0fL :yfoL÷ lzIfssf] lzIfssf] >]0fL :yfoL÷ lzIfssf] lzIfssf]
c:yfoL gfd gfd c:yfoL gfd gfd c:yfoL gfd gfd
>L hgr]tgf
k|f=lj=
#( zf=g=kf=!!
lxjNrf
:ofnf
$) b'uf{ k|f lj >L nf]s]G› a'9fyf]sL t[tLo c:yfoL >L Go'tg yfkf
zf g kf !@
ltldn] >L x]d/fh a:g]t t[tLo c:yfoL
>L dfgaxfb"/ a'9fyf]sL låtLo :yfoL
>L l;h{glzn
$* k|f=lj=
zf=g=kf=!#,
n]s6fs'/f
>LnIdL s]=;L t[tLo :yfoL cf]daxfb'/ t[tLo c:yfoL >L uf]kfn >L u+uflu/L t[tLo :yfoL >L cf]k]+›
kl/of/ jnL jnL
dgf]h s'df/ ;'gf/ t[tLo c:yfoL >L ;/f]h >L lht]G› t[tLo :yfoL >L l8NnL
vgfn s'df/ d08n axfb'/
>L nIdL -k|=c_ /fjt
>L hgtf
%) k|f=lj=
zf=g=kf=!$,
t';f/]
k|f=lj= lg=df=lj= df=lj= p=df=lj=
qm= ljBfnosf] ;fwf/0f /fxt ;fwf/0f /fxt ;fwf/0f /fxt
;+= gfd lzIfssf] gfd >]0fL :yfoL÷ lzIfssf] lzIfssf] >]0fL :yfoL÷ lzIfssf] lzIfssf] >]0fL :yfoL÷ lzIfssf] lzIfssf]
c:yfoL gfd gfd c:yfoL gfd gfd c:yfoL gfd gfd
>L sflnsf >L /f]dxif{
k|f=lj= nfld5fg]
%! zf=g=kf=!$ >L l8NnL
dfNg]6f axfb" sj/
9f/vfgL -k|=c_
>L nIdL >L /]zdlu/L -k|=c=_ t[tLo :yfoL
%@ lg=df=lj= >L /fd axfb'/ anfdL t[tLo :yfoL
zf=g=kf=!$
dfNg]6f >L lbg]z s'df/ la Pd\ t[tLo :yfoL
kfgLvf]nf
>L l/tf sj/ t[tLo c:yfoL
%# >L zf/bf >L xl/b]jL zdf{ t[tLo :yfoL >L nIfdL
k|f=lj= -k|=c_ e08f/L
zf=g=kf=!$
a/nf >L ;ldIff e08f/L låtLo :yfoL
%$ >L b'uf{ >L /f]dxif{
k|f=lj= nfld5fg]
zf=g=kf=!%, >L l8NnL
dfNg]6f,
axfb" sj/
8fF8fufpF