THE 2020

ONLINE AND
SELF-GUIDED
PFA MODULES
Supplemental to the
SEES Manual
(Visayan Translation)

The 2020 O/SG PFA Modules Supplemental to the SEES Manual Page 1
 2020 Dugang Guide para sa Kaugalingon

gikan sa SEES (Supporting, Enabling & Empowering Students) Manual

Modyul sa PFA (Psychological First Aid): Pagpamatuod ug

Paghimong Normal sa mga Gibati

Sa katapusan sa sesyon, mahimo nimo ang:

• Pag-ila sa mga gibati/reaksyon nga may kalabutan o koneksyon sa

pandemic og uban pang kalamidad
• Pagdawat nga ang tanang gibati ug reaksyon kay normal lamang

Pasiuna

Kumusta ka? Unsa ang imong gibati karong adlawa? Ania ikaw sa unang bahin
niining modyul nga makatabang aron imong masulti ang imong mga kasinatian
niadtong mga bulan nga adunay “lockdown” tungod sa pandemic o kalamidad.
Sigurado ako nga ikaw adunay kagustuhan nga mo-share sa imong gibati tungod sa
daghang butang nga pagahisgotan o istoryahan. Adunay upat (4) ka mga modyul nga
imong tubagon aron makompleto kining mga buluhaton.

Imong pagahimoon ang daghan nga mga buluhaton. Makakat-on ka usab gikan sa
mga basahon ug infographics niining booklet. Makatabang kining mga buluhaton nga
mogaan ug mahuwasan ang imong gibati kay mahatagan ka man sa mga giya kung
unsaon ang pag-react sa mga kahasul nga dala niining pandemic o kalamidad. Kung
makompleto na nimo pagtubag ang upat ka modyul, ipasa kini balik sa imong
magtutudlo aron mahatagan usab ikaw sa feedback mahitungod sa imong mga
tubag. Magsugod na kita.

Anaay mga linya sa sunod nga pahina. Diha sa mga linya, maghimo ka ug usa ka
sulat para sa imong higala.

Hunong ug hunahunaa. Dayon isulat, Gimahal Kong Higala.

Gamit ang mga linya sa sunod nga panid o pahina, sulati ang imong higala
mahitungod sa:

Sulod sa mga bulan nga nag-lockdown, unsa ang lima ka mga naandan nga
buluhaton (routines) o reaksyon nga imong nahimo sa inyong panimalay? Mao
kini ang usa ka pananglitan; “Natulog ko sa halos tibuok adlaw.” o, “Gatan-aw ko sa
TV/GMA/ABS-CBN”. Ang uban pwede moingon, “Wala. Mitabang ko sa mga
buluhaton sa balay”. Butangi og numero gikan sa usa hangtod sa lima (1-5). Ilista
ang mga gihimo o gibuhat diha sa atubangan o unang bahin sa imong sulat.

The 2020 O/SG PFA Modules Supplemental to the SEES Manual Page 2
Sa sunod nga bahin sa imong sulat, isulti o isaysay ngadto sa imong higala kung
unsa ang imong mga gibati bahin sa kasagaran nimong gihimo (routines) o sa imong
mga reaksyon. Usa ka pananglitan sa gibati; “Gibati ko ug kalaay.” o, “Gibati ko og
kahadlok.” Ang uban moingon, “Nakasinati ko ug kabalaka.” Pwede nimong balikon
ang imong gibati apan mahimong dili na nimo utrohon ang naandan nga gibuhat o
reaksyon. Pwede nimo ipasabot ang rason sa imong gibati o reaksyon. Dili
kinahanglan nga taas ang imong sulat. Pwede nga hamubo lamang kini.

______________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________

Kung mahuman ka na ug sulat, basaha ang impormasyon nga adunay titulo:

Kasagarang Reaksyon sa mga Estudyante sa mga Panghitabo nga Puno sa
Tensyon. Itandi o ikumpara ang imong mga gibati sa mga pagbati nga nakasulat
sulod sa kahon. Aduna bay susama o kapareho? Aduna bay imong gibati nga wala
nimo nasulti sa imong sulat?

Kasagarang Reaksyon sa mga Estudyante sa mga Panghitabo nga Puno sa Tensyon

 bation ang bug-at nga resposibilidad ngadto sa pamilya

 bation ang kabalaka tungod kay dili segurado ang kaugmaon
 bation ang grabe ug dugay nga kaguol o pagbangutan tungod kay wala
mahaya (kung adunay namatay nga mahal sa kinabuhi)
 mahimong ang panghunahuna nakasentro lang sa kaugalingon ug bation
ang kalooy sa kaugalingon
 makasinati og kabag-ohan o kausaban sa relasyon ngadto sa laing mga tawo
 maghimo sa mga delikadong butang, magbuhat og makapadaut sa
kaugalingon, adunay batasan nga maglikay o magdumili, ug mahimong
agresibo
 adunay kausaban og kabalhinan sa panglantaw sa kalibutan inubanan sa
pagkawala sa paglaum karon ug sa umaabot nga panahon
 mahimong masukihon o dili na musunod sa mga otoridad ug mga
ginikanan, magsugod sa pagdepende o ang pakig-socialize nagdepende sa
mga barkada o higala pinaagi sa social media
 bation ang paghasol sa konsensiya ug ang kabalaka kung nahibulag sa mga
mahal sa kinabuhi tungod sa “lockdown”

The 2020 O/SG PFA Modules Supplemental to the SEES Manual Page 3
 Gusto kong ipahibalo kanimo nga normal ug tinuod ang imong mga gibati og
reaksyon sa niaging mga adlaw. Ang pagbalido mao ang pagpamatuod ug pagdawat
nga kining mga pagbati nahitabo. Isulti sa imong kaugalingon, “Okay lang nga
ingon-ani ang akong gibati. Okay ra nga dili ko okay.” Gusto nako nga imong
masabtan nga ang imong mga gibati tinuod ug nga kini normal nga pagbati.
Normal kini tungod kay ang ubang tawo mibati man usab og parehas niini, ang
kalainan lamang, mao ang kabug-aton o kalawom sa gibati kay imo lamang kini.
Ingna ang imong kaugaligon, “Kining tanan normal nga mga pagbati. Normal lang
ang akong gibati”.

Pag-analisa

Unsa man ang kasagarang gibati mahitungod sa mga buluhaton sa adlaw-adlaw nga
kinabuhi? Unsa man ang mga “common” nga kasinatian sa tawo bahin sa COVID-19
o sa usa ka kalamidad nga miigo sa inyong lugar? Parehas ba sila o adunay
kalahian? Karon nga imo ng nahibaw-an ang imong pagkatawo nga parehas ra usab
sa uban, bation nimo ang kagaan kay wala man diay ka nag-inusara. Pwede ka usab
nga mobati ug makig-ambit sa usag-usa. Mahimo nimong dawaton ang uban.
Kining tanan normal nga bation sa mga panahon nga puno sa tensyon o kabalaka.
Kung gusto nimo, kuha-i og picture o hulagway ang imong sulat ug ipa-ambit o
ipakita kini sa imong higala. Ako manghinaut nga kini makahatag kanimo og
kadasig ug inspirasyon sa pagpadayon sa pagpakabuhi.

Palihug basaha ang “handout” nga adunay titulo: “Kung adunay makuyaw nga mga
panghitabo”. Nakasiguro ako nga makahatag kini kanimo og tabang aron mas
mahibaloan pa nimo unsaon pagtabang ang imong kaugalingon.

KUNG ADUNAY MAKUYAW NGA MGA PANGHITABO

Diha-diha nga Reaksyon

Adunay nagkalain-lain nga mga positibo ug negatibo nga mga reaksyon nga
nasinatian, naagian, o natagamtaman sa atong mga kabataan o mga estudyante sa
panahon ug pagkahuman sa pandemya o COVID 19. Naglangkob kini sa mosunod:

Dominyo(Domain) Negatibong mga Tubag Positibong mga Tubag

Determinasyon,
Kalibog, kabalaka,
Kognitibo pagkamalaumon og
pagbasol sa kaugalingon
pagtoo

Pagbati sa pakiglambigit,
Katingala, pagmahay,
pagsukol sa hagit sa
Emosyonal kasubo, kahadlok, kasuko
pandemya og padayong
og kaulaw
paglihok

The 2020 O/SG PFA Modules Supplemental to the SEES Manual Page 4
 Pagpangayo og tabang og
Pakig-away sa uban og
Sosyal pagtabang sa uban nga
dili pakig-storya sa uban
nanginahanglan

Gikapoy, sakit sa ulo,

tensiyon, pagpangurog, Pagkaalerto, pag-andam
Pisyolohikal sakit sa tiyan, kalisod sa pagtubag og
sa pagkatulog, paspas nga pagdugang sa kaabtik
pagpitik sa kasingkasing

Kasagaran nga mga Negatibong Reaksyon

Intrusibo o Dili Maayo nga mga Reaksyon

• makapaguol nga panghunahuna o imahe sa panghitabo samtang gamata o

gadamgo
• makapahadlok nga emosyonal o pisikal nga reaksyon nga makapahinumdom
sa kasinatian
• paghuna-huna sige og balik sa nasinatian (flashback)
• paglikay sa pagsulti, paghuna-huna ug pagbati sa traumatic o makahadlok
nga panghitabo
• paglikay sa makapahinumdom sa panghitabo (mga lugar ug mga tawo nga
konektado sa nahitabo)
• pinugngan nga emosyon
• pagbati sa pagbulag ug pagpahilayo gikan sa uban
• pagkawala sa interes sa kasagaran nga makapahimuot nga mga kalihokan

Pisikal nga Reaksyon

• makanunayong pagbantay sa kakuyaw, sa daling pagkakurat

• Dali nga pagkasuko o pagpagawas sa kaulit
• kalisod sa pagtulog, paghatag ug pagtagad sa problema

Reaksyon Alang sa Trauma o Sobrang Kahadlok og Pagkalimot

• reaksyon sa mga lugar, tawo, mga nakita, mga tingog, mga nasimhot, ug mga
gibati nga magpahinumdom sa nangahitabo nga katalagman sa COVID-19
• mga panumduman nga nagdala sa kasubo o kalisdanan sa hulagway o sa
panghunahuna, emosyonal/pisikal nga reaksyon
• Mga pananglitan o example: kalit og kusog nga kasaba, tingog sa ambulansya
og mga lugar diin nahitabo ang katalagman, pagtan-aw sa mga tawo nga
adunay kakulangon, lubong sa patay, anibersaryo sa katalagman o
panghitabo, ug mga balita sa telebisyon o sa radyo mahitungod sa katalagman
o panghitabo

The 2020 O/SG PFA Modules Supplemental to the SEES Manual Page 5
Positibo nga mga Pagbag-o sa mga Prayoridad/Kalibutanong
Panglantaw ug mga Gilauman
• dugang nga paghatag og bili sa pamilya og mga higala
• pag-atubang sa hagit sa mga kalisod (pinaagi sa pagbuhat ug mga positibong
pamaagi, pag-usab sa dagan sa hunahuna, pag-gamit ug makapahimuot nga
mga istorya, talan-awon o buluhaton, pagdawat sa kamatuoran)
• pag-dawat sa mga kausaban sa mga gidahom sa matag adlaw og gilauman
kini nga makaayo
• pagbalhin sa mga prayoridad aron makapokus ug hatag sa kalidad nga oras
kauban sa pamilya ug mga higala
• dugang nga pagsalig sa kaugalingon, pamilya, higala ug kauban sa
relihiyosong pagtoo

Kasagaran nga mga Reaksyon kung Namatyan sa usa ka

Hinigugma
• pagbati ug kalibog, pagkamanhid ,walay pagtoo, kakulba, o pagkawala
• pagbati ug kasuko sa tawo nga namatay, o sa mga tawo nga gikonsidera nga
responsable sa kamatayon
• kusog nga pisikal nga reaksyon sama sa kasukaon, kakapoy, kakurat,
pagkaluya sa kaunuran
• pagbati nga sad-an kay nabuhi ka pa
• grabe nga emosyon sama sa labihang kasubo, kasuko o kahadlok
• pagtaas sa peligro sa pisikal nga sakit ug kadaot sa lawas
• pagkawala sa gana og paglisud sa paghimo og desisyon
• paghunahuna sa tawong namatay bisan ug dili nimo gusto hunahunaon
• paghandom, pagkamingaw ug pagpangita sa tawo nga namatay
• mga bata ug mga batan-on mobati ug kabalaka nga basin mamatay ang ilang
ginikanan
• mga bata ug mga batan-on mobati ug pagkabalaka kung mahilayo o
mahibulag sa nag-atiman kanila o mga minahal nila sa kinabuhi

Unsay makatabang nga mga buluhaton?

• pakig-estorya sa ubang tawo para pagsuporta o pag-gahin ug oras sa uban

• pag-apil sa mga positibong kalihokan (sports, hobbies, pagbasa)
• pagpahulay sa insaktong oras ug pagkaon sa mga pampahimsog sa lawas nga
mga pagkaon
• pagpaningkamot nga ma-maintain ang normal nga iskedyul
• pag-iskedyul sa mga maayong buluhaton
• pagpahulay
• paghunahuna sa namatay nga hinigugma

The 2020 O/SG PFA Modules Supplemental to the SEES Manual Page 6
 • pag pokus sa mga butang nga praktikal nga pwede nimong mahimo aron
madumala ang sitwasyon
• pag-gamit sa mga pamaagi sa pag relaks (breathing exercises,) sama sa
saktong pag-ginhawa, maayong paghunahuna, pagkalma sa pagsulti,og
musika
• pag apil-apil sa mga grupo
• hinay-hinay ug insakto nga pag exercise
• pagbuhat o pagsulat ug journal o diary pagpangayo ug tambag

Unsay dili makatabang nga mga buluhaton?

• pag-inom sa makahubog nga ilimnon o pag-gamit ug droga

• labihan nga pagpalayo sa pamilya o higala
• pagkaon sa daghan o dili pagkaon
• pagpalayo sa mga maayo o makalipay nga kalihokan
• sobrang pagtrabaho
• kagubot o walay pagsinabtanay
• pagbuhat sa mga delikado o peligro nga mga butang sama sa walay pag-
amping sa pagdrive, pag-gamit sa dili maayong tambal
• sobra nga paglikay sa paghunahuna o pag istorya mahitungod sa panghitabo
o kamatayon sa usa ka hinigugma
• dili pag atiman sa kaugalingon
• sobra nga pagtan-aw sa TV o pagdula sa computer
• pagbasol sa uban

Abstraksyon/ Repleksyon (Pamalandong)

Karon nahibaloan na nimo nga ang imong gibati o imong mga reaksyon
kay susama o pareho ra sa mga nakalista, unsa ang imong gibati sa imong
kaugalingon sa pagka karon? Hinumdumi kanunay nga ang imong mga
reaksyon sa makahadlok nga kahimtang nato karon (nga gitawag nga COVID-
19 pandemic) kay normal sa pagka karon hangtod sa umaabot pa nga tulo (3)
ka bulan. Kasagaran sa mga kabatan-onan ang mo react niini nga bahin
susama sa pareho nga reaksyon. Dili buot ipasabot nga ikaw wala sa saktong
pangisip tungod kay anaa ka niana nga pagbati. Sa sunod nga ikaw bation sa
sama nga mga pagbati, paningkamoti sa pag-ginhawa sa lawom sa napulo ka
higayon, sa hinay hinay nga pamaagi. Pwede usab ikaw maghimo ug sulat ug
ipadala sa imong mga suod nga higala. Kani makatabang pagpakalma sa
imong kaugalingon. Sulayan nato ang pagginhawa sa lawom karon. Ikaw ug
ako moginhawa ug mobuga sa hangin sa napulo ka higayon. Okay, ready, 1,
2, 3………

The 2020 O/SG PFA Modules Supplemental to the SEES Manual Page 7
 Aplikasyon

Karon imo nang nahibaloan ang imong mga reaksyon sa makahadlok

nga pandemic o COVID 19 o uban pang mga katalagman nga kini normal ug
insakto.

“Unsaon nako ang akong bag-ong nakat-onan nga ang akong mga reaksyon
ug pagbati sa COVID 19 kay normal na lang og makatabang kini sa bag-ong
sitwasyon?”

___________________________________________________________________
__________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

“Unsaon nako pag-apply sa akong kinabuhi ang akong nakat-onan, ilabina sa

akong naagian o nasinatian sa pandemic nga COVID 19?”

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

Panapos

Basaha ang imong gihimo nga sulat. Ikumpara kung unsa ang imong
gibati karon nga nahibaloan nimo nga ang imong mga gibati kay normal ug
insakto lang ang tanan.

Isulti sa imong kaugalingon:

Ang akong mga gibati kay normal. Ang akong mga reaksyon kay normal
lamang. Ang akong mga gibati ug mga reaksyon insakto ug normal lamang ilabi
na karong panahon sa pandemya.

PAG-ILA UG PAGTUBAG SA MGA PANGINAHANGLANON

Tumong

Sa katapusan niining modyul, kinahanglan nimo nga:

 Mahibaloan ang mga panginahanglanon sa pamilya ug sa uban pang mga

tawo;
 Mahibaloan ang lain-lain nga mga institusyon, departamento ug mga centers
nga anaa sa sulod sa imong eskwelahan ug sa imong komunidad.

The 2020 O/SG PFA Modules Supplemental to the SEES Manual Page 8
  Malista ang mga importanteng impormasyon, numero o mga tawo nga maoy
maduolan ug makatabang sa panahon sa panginahanglan o emergency.

Materials/Mga Kagamitan

papel
 ballpen

Activity: Asa Ka Paingon?

Palihog tangtanga kining listahan gikan aning modyul ug ibutang kini sa

plastar nga butanganan nga makita sa mga miyembro sa imong pamilya.

Aduna kini mga numero sa telepono, address, ug ngalan sa mga tawo nga
maduolan ug makatabang kanato sa panahon sa emergency o panginahanglan.
Pwede usab nimo idugang dinhi ang uban pang importante nga mga opisina ug
numero nga wala nalista.

Listahan sa mga numero nga matawagan ug uban pang impormasyon alang

sa mga emerhensya
Organisasyon Contact # ug Address Maestorya nga Tawo

Barangay Health Office

Barangay Disaster Team

Opisina sa DSWD
Psychosocial or Social

Worker
Covid Screening
Center
Imong Eskwelahan

Atong hisgutan karon ang kasagaran nga mga panginahanglanon sa tawo human
sila nakasinati sa disaster ug calamities ilabi na karong panahon sa pandemyang COVID-
19.

The 2020 O/SG PFA Modules Supplemental to the SEES Manual Page 9
 Kasagaran nga mga Panginahanglanon sa mga Naluwas sa Kalamidad o
Pandemya sa COVID-19

Aron maplastar ang mga nanginahanglang miyembro

sa pamilya labi na ang mga nakauli gikan sa laing
lugar, mahatagan ug tabangmedikal ang mga naay
simtomas ug nagpositibo sa COVID - 19, makakuha
ug impormasyon sa mga namatay ug mahatagan ug
saktong kagamitan sa paglubong kanila, ug
Kinatibok-an mahibaloan kung pila ang naapektuhan sa pandemya
o kalamidad.

Para mahatagan sa ayuda ang matag panimalay ug

Ayuda (Pagkaon ug ang uban pa nga mga nanginahanglan.
tubig)

Mga Alkohol o pampatay sa mga kagaw, face mask, face

shield, sabon, disinfectant ug uban pa.
Panginahanglanon sa
Pamilya

Kumpleto na ba ang atong listahan? Unsa pa kaha nga mga

panginahanglan ang wala nalista?
Ato karong pagahisgutan ang mga panginahanglanon sa mga tawo sa
panahon sa pandemya. Tan-awa og sabta ang naa sa ubos. Pangitaa kun asa nato
kini makuha nga mga panginahanglanon.

Listahan sa mga Importanteng Panginahanglanon sa Panahon sa Pandemya

ug Asa kini Makuha

Makakuha kita og relief goods o ayuda gikan sa Barangay,

Ayuda o Relief Goods Opisina sa Mayor ug sa DSWD.

Kung mubiyahe sulod sa inyong lugar o munisipyo,

mahimong muadto lang sa inyong Barangay Health Center
Pagbiyahe sulod sa para matagaan ug Quarantine o Exit Pass nga pwede
inyong lugar o munisipyo magamit para mupalit ug pasudlon sa mga grocery stores,
merkado, supermarkets ug pharmacy. Ayaw kalimot sa
pagsuot sa face mask.

The 2020 O/SG PFA Modules Supplemental to the SEES Manual Page 10
 Adto lamang sa inyong Barangay Health Center (BHC) para
makakuha og travel pass nga magtugot sa inyo nga
Pagbiyahe gawas sa makalabang sa mga Check Points. Ayaw kalimot sa pagsuot
inyong lugar o munisipyo sa face mask ug labaw sa tanan COVID-free ka. Makatabang
usab ang BHC sa pagpahulam sa sakyanan.

Ang DSWD nagahatag sa tabang pinansyal sa mga pamilya

Tabang Pinansyal o nga mas nanginahanglan ug angayan tabangan. Duol
lamang sa inyong lokal nga DSWD.
Social Amelioration

Program (SAP)

Ang mga Overseas Filipino Workers (OFW) ug mga

trabahante nga nawad- an sa trabaho tungod sa COVID-19,
Tabang Pinansyal sa mga pwedeng makadawat sa Government Cash Aid gikan sa
OFW DOLE.

Karon, tan-awa ang mga Porma sa Panginahanglanon nga anaa sa ubos. Sa

una nga column, ilista ang tanan nga miyembro sa inyong pamilya nga nagpuyo
sa inyong panimalay. Sa ikaduha nga column, ilista ang mga gikinahanglan sa
miyembro sa imong pamilya nga dili pa mahatag sa pagkakaron. Sa ikatulo nga
column, ilista kung kinsa o asa muduol para makapangayo og tabang sa ilang
panginahanglanon. Kung wala kay nailhan nga tawo nga makatabang kanila,
palihog lakbayi kini.

Porma sa Panginahanglanon
Tao/ Ahensya nga
Pamilya/Paryente/Higala Dinaliang Panginahanglanon
pwede maduolan

Congratulations sa pag ila kung asa muduol para makapangayo ug tabang ang
imong pamilya.

Unsa man ang imong mga kaugalingon nga panginahanglanon?

Kinsa man ang imong maduolan para ka matabangan?

The 2020 O/SG PFA Modules Supplemental to the SEES Manual Page 11
 Pag -analisa

Nganong importante man kanatong tanan nga mahibaloan kung asa kita
moduol para matabangan kita sa atong mga panginahanglanon sa atong pamilya?

_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

Nganong importante nga imong mahibaluan kung asa ka moduol para

matabangan ka sa imong panginahanglanon?

_________________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Good job! Karon nakabalo ka na kung asa muduol panahon sa emergency

karon nga pandemya. Malipayon ako nga sila usab pwede mutabang kanimo ug
makasalig sa imo.

Abstraksyon/ Repleksyon (Pamalandong)

Paghunahuna og mga balita nga nagpakita nga naay mga higayon nga ang
ubang ahensya o grupo naglisod pagtuman sa ilang responsibilidad sa mga tao.
Ngano kaha?

Aduna ka bay nahibaw- an nga mga maayong istorya kung giunsa sa ubang
grupo/ ahensya nga makatabang sa imo ug sa imong pamilya?

ANG MGA GIGIKANAN SA PAGKALIG-ON

Rationale:

Ang katuyuan ani nga modyul mao ang pagdasig kanimo aron masuportahan sa mga
gigikanan sa pagpalig-on sa kaugalingong kusog, panghuna-huna ug positibong panglantaw sa
pakigbatok sa negatibong epekto sa sitwasyon dala ani COVID-19 krisis. Para adunay maghatag sa
dugang kadasig sa mga klase-klaseng tinubdan sa ―support system‖— internal ug external
resources.

The 2020 O/SG PFA Modules Supplemental to the SEES Manual Page 12
Activity: “Ang Tabanog og AKO”

Tumong

Pagkahuman niining modyul, mahibaloan nimo ang:

 Pag-ila sa mga personal, social ug emotional nga mga gigikanan sa kusog ug kalig-on sa
pagbatok sa negatibong epekto niining pandemya nga atong giatubang karon.
 Pag-ila sa mga lain-lain o klase-klaseng tinubdan sa ―support system‖— internal ug
external sources sa strength.

Materials: markers, crayons, pen

Pasiuna

Hi! Kumusta? Niadtong Lunes, atong gihisgutan ang pagpamatuod ug paghimong normal sa
atong mga pagbati. Sa niaging Martes, atong gihisgutan ang pagpa-kalma ug pagdumala sa mga
pagbati nato karong panahon sa pandemya (sa Covid -19). Kagahapon, atong gihisgutan ang atong
mga gikinahanglan ug mga pamaagi sa pagtubag niining mga panginahanglanon.

Karong adlawa, usa na lang ka modyul imong tubagon para mahuman nimo kining PFA
(Psycholgical First Aid) Sessions. Atong hisgutan karon ang mga klase-klaseng gigikanan sa atong
kalig-on ug kusog. Kini usa ka pamaagi nga nagpahinumdom kanato nga kita, ang imong kaugalingon
ug ang mga tawo o butang sa imong palibot mahimong gigikanan usab sa imong kusog ug kalig-on
sa pag-atubang sa epekto sa pandemya nga COVID-19 ug ang pagpuyo nato sa gitawag nga ―New
Normal‖ ug mga proseso sa pagbangon ug pagpadayon sa inadlaw-adlaw nga pagpakabuhi.

Sa sunod nga pahina o bahin naay drawing sa ―Tabanog‖. Unsa man ang makapalupad
aning Tabanog? Sakto ka… magkinahanglan kini ug hangin para molupad pataas. Unsa dapat
gamiton nga mga materyales para dili ni mabungkag sa hangin? Sakto, kinahanglan kini ug lig-on
nga ―frame‖ o porma. Gikinahanglan binuhat o hinimo kini sa lig-on nga materyales sama sa gaan
nga tikog ug taas nga nylon o tanod ug dapat maayo nga pagkatapot ang papel o banting sa iyang
frame o giporma nga tikog sa tabanog. Makita ang drawing sa sunod nga pahina.

Sama sa usa ka tabanog, aduna kitay abilidad, kalig-on ug kusog sa pagpadayon sa atong inadlaw –
adlaw nga pagpanginabuhi. Sa kada bahin sa tabanog isulat ang imong nahunahunaan nga mga
gigikanan sa imong kalig-on ug kusog. Para sa imo, asa ka nagkuha og kusog sa pag-atubang sa
epekto sa pandemya nga COVID-19 niining milabay nga mga bulan para mapadayon ang
pagpakabuhi?

Kinsa ang naghatag nimo ug inspirasyon ug kusog? Unsa o kinsa ang nakatabang kanimo sa
panahon sa imong pag-atubang sa makahasol ug makapabalaka nga epekto niining pandemya? Sa
gawas nga bahin sa tabanog, isulat ang mga ngalan sa mga tawo o butang nga mitabang kanimo.

The 2020 O/SG PFA Modules Supplemental to the SEES Manual Page 13
 Pagkahuman, kolori ang imong tabanog. Sa ubos sa imong tabanog, pagsulat ug hamubo nga
eksplenasyon o deskripsyon sa imong mga gigikanan sa imong kusog, inspirasyon o kalig-on nga
nahimo nimong gabay sa pagpadayon sa imong inadlaw-adlaw nga pagpakabuhi.

Pag-analisa

Unsa ang imong naamguhan ug maestorya pagkahuman nimo og sulat ug pag color sa imong
tabanog?

Abstraksyon/Repleksyon (Pamalandong)

Unsay pagkapareho sa imong kaugalingon og sa tabanog? Unsa ang imong mga kusog ug kalig-on isip
usa ka tawo?

_________________________________________________________________________

The 2020 O/SG PFA Modules Supplemental to the SEES Manual Page 14
 Application/Performance Task/ Buluhaton
A. Sa sunod nga mobati ka og kaluya, hunahunaa ang imong kaugaligon sama sa tabanog nga
naay daghang gigikanan sa kusog ug kalig-on. Sa katapusan, pagsulat ug tula, pwede sab
kanta o rap song bahin sa imong gigikanan sa kusog .Basaha kini ug kusog samtang nag–
atubang sa samin. Pwede sab imong i-video ang imong pagbasa, pagkanta, o pag-recite.

B. Create a Hobby --- i-drawing, isulat o i-video ang imong mga ―hobby‖ o gikalingawan
niining panahon sa Home Quarantine.

Example. > Pagpananom og mga utanon o mga talamnon

> Pag-recycle sa mga magamit pa nga mga butang sama sa botelya, goma, lata ug
uban pa
> Pag-compose ug pag-record ug kanta
> Ug uban pang mga kalingaw nga bulahaton

Adapted from THE 2020 ONLINE AND SELF-GUIDED PFA MODULES: SUPPLEMENTAL TO THE SEES MANUAL
Translated by: Airene Suan Marina Cajes Chito Espinosa
Jasmine Garcia Emilyn Doria
Validated and
proofread by: Jessica Enterina Dinah Pagaling Lourdes Alia
Jenelou Tagle Geralyn Velarde Asteria Yucada
Margue Antiga Shirley Dayata Shiela Mae Lim
Jov Carlo Cobrador Delailah Angon Nelskie Monterola

Supervised: Ricardo Dragon, RN, MN, DM (CAR)

Rebecca Postrano, RGC, PhD
Myra Yee, MD, DPCOM

The 2020 O/SG PFA Modules Supplemental to the SEES Manual Page 15