E- learning

2016
KURS SPECJALISTY DS.
TURYSTYKI

TURYSTYKA-PODSTAWOWE
WIADOMOŚCI I DEFINICJE PRZYJĘTE
PRZEZ ŚWIATOWĄ ORGANIZACJĘ
TURYSTYKI (UN WTO)
Cz. 1 MODUŁ 4
Copyright © by P&M Management Group 2016
Wszelkie prawa zastrzeżone. Centrum Szkoleniowo-Edukacyjne
Przedruk i reprodukcja w jakiejkolwiek postaci całości lub części P&M Management Group
kursu bez pisemnej zgody właścicieli bądź autorów są zabronione
www.pm-managementgroup.pl
1.Turystyka-podstawowe pojęcia
Rozpoczynając od przybliżenia podstawowych pojęć należy wspomnieć najpierw o
podmiocie, który opublikował współcześnie stosowaną terminologię turystyczną. Tą
organizacją jest Światowa Organizacja Turystyki - UN WTO ( United Nations World Tourism
Organization). Powstała w 1975r z przekształcenia UIOOT (Międzynarodowego Związku
Oficjalnych Organizacji Turystycznych). Polska należy do tej organizacji od początków jej
istnienia. Obecnie zrzesza157 krajów reprezentowanych przez organizacje rządowe. Ta jedna
z najważniejszych organizacji międzynarodowych zajmuje się głównie działalnością badawczą
i informacyjno – publicystyczną w zakresie turystyki.
W 1993 r Światowa Organizacja Turystyki wydała „Terminologię turystyczną. Zalecenia
WTO”. Zawiera ona następujące definicje:

Turystyka - obejmuje ogół czynności osób, które podróżują i przebywają w celach

wypoczynkowych, służbowych lub innych nie dłużej niż jeden rok bez przerwy poza swoim
codziennym otoczeniem, z wyłączeniem wyjazdów, w których głównym celem jest działalność
zarobkowa wynagradzana w odwiedzanej miejscowości.
Odnosząc się do kategorii odwiedzających zgodnie z definicją UN WTO odwiedzającym jest
osoba podróżująca do innej miejscowości niż ta, w której znajduje się codziennie na czas nie
dłuższy niż rok, jeżeli podstawowym celem podróży nie jest podjęcie działalności zarobkowej
wynagradzanej w odwiedzanej miejscowości.

Ze względu na długość pobytu odwiedzających (krajowych i międzynarodowych)

wyodrębniono turystów i odwiedzających jednodniowych.
Mianem turysty określa się osobę, która w miejscu czasowego pobytu spędza przynajmniej
jedną noc w bazie noclegowej. Odwiedzający jednodniowi to osoby, które odwiedzając dane
miejsce spędzili w nim mniej niż 24 godziny i nie korzystali z bazy noclegowej.
Istnieje druga część podróżnych nieuwzględniana w statystykach turystycznych. Są to tzw. inni
podróżni, a grupę tę stanowią koczownicy, uchodźcy, imigranci, dyplomaci, członkowie sił
zbrojnych.

Usługi turystyczne - to świadczenia na rzecz uczestników ruchu turystycznego niezbędne do

realizacji prawidłowego przebiegu podróży w tym przygotowania, dojazdu do miejsca
przeznaczenia, pobytu, oraz miejsca stałego zamieszkania.

Centrum Szkoleniowo – Edukacyjne P&M Management Group 1

Impreza turystyczna to, co najmniej dwie usługi turystyczne tworzące jednolity program i
objęte wspólną ceną, jeżeli usługi te obejmują nocleg lub trwają ponad 24 godziny albo, jeżeli
program przewiduje zmianę miejsca pobytu.

2. Formy i kryteria podziału turystyki

W odniesieniu do definicji przyjętych przez Światową Organizację Turystyki ( UN WTO)
rozróżnia się następujące formy turystyki:
a) krajową – podróże mieszkańców po własnym kraju,
b) przyjazdową – podróże osób do danego kraju, stale mieszkających za granicą
c) wyjazdową – podróże mieszkańców danego kraju za granicę

Na tej podstawie możemy, zatem wyodrębnić 3 kategorie turystyki:

a) wewnątrzkrajową – turystyka krajowa i przyjazdowa,
b) narodowa – turystyka krajowa i wyjazdowa,
c) międzynarodowa – turystyka wyjazdowa i przyjazdowa.

Turystyka ze względu na swoją złożoność jest trudna do podziału, dlatego do tej pory nie
stworzono jeszcze modelu jednoznacznej typologii. Turystykę można dzielić według podanych
kryteriów:
1. Motyw wyjazdu – wyjazdy w celach leczniczych, wypoczynkowych, biznesowych,
religijnych, kulturowych itp.
2. Czas pobytu
 turystyka krótkoterminowa (np. turystyka weekendowa, wycieczki jednodniowe)
 turystyka długoterminowa ( np. uzdrowiskowa)
3. Pora roku – turystka letnia, zimowa, wakacyjna, świąteczna, w szczycie sezonu
4. Sposób zorganizowania – turystyka indywidualna, niezorganizowana
5. Liczba uczestników – turystyka indywidualna, turystyka zbiorowa (rodzinna, grupowa,
masowa)
6. Wiek uczestników – turystyka młodzieżowa, osób trzeciego wieku
7. Podmiot turystyki – turystyka dzieci i młodzieży, osób trzeciego wieku, osób
niepełnosprawnych
8. Region koncentracji geograficznej - turystyka górska, nadmorska, wiejska, nizinna,
pojezierna, miejska.
9. Środek transportu - turystyka piesza, kolejowa, autokarem, samochodem, samolotem.

Centrum Szkoleniowo – Edukacyjne P&M Management Group 2

10. Sprzęt turystyczny – np. turystyka kajakarska, żeglarska, rowerowa.
11. Rodzaj zakwaterowania – turystyka hotelowa, turystyka para hotelowa (wykorzystująca np.
kempingi, przyczepy samochodowe, apartamenty),
12. Rodzaj finansowania – turystyka socjalna (z dofinansowaniem częściowym lub
całkowitym, turystyka komercyjna,
13. Oddziaływanie na bilans płatniczy
 turystyka aktywna (przyjazdowa)
 turystyka pasywna (wyjazdowa).
Obserwowane zmiany na dzisiejszym rynku turystycznym nie pozwalają na stworzenie
kompletnego i jednoznacznego podziału turystyki na rodzaje, formy i kategorie.

3. Wybrane rodzaje turystyki wraz z opisem:

a) Turystyka poznawcza
Turystyka krajoznawcza
Termin krajoznawstwo jest silnie związany z szeroko rozumianą turystyką. Ten rodzaj turystyki
ma charakter poznawczy, co oznacza, że uczestnicy gromadzą wiadomości na temat miejsca
zamieszkania, regionu lub kraju ojczystego. Wiedzę tę można uzyskiwać nie tylko poprzez
samo uprawianie turystyki w czasie wolnym, ale również poprzez zajęcia szkolne, wykłady,
środki masowego przekazu oraz podczas wycieczek lokalnych.
Turystyka krajoznawcza ma na celu przybliżenie jej uczestnikom walorów kulturowych,
historyczny lub gospodarczych. Mogą to być wycieczki do miast o znanych wartościach
historycznych lub miejsc o szczególnych walorach przyrodniczych jak na przykład góry.
Aktywna turystyka krajoznawcza bazuje na różnych obiektach noclegowych. Najczęściej
jednak są to obiekty o niskim standardzie takie jak schroniska, schroniska młodzieżowe i
kempingi.
W Polsce działa wiele instytucji zajmujących się rozwijaniem tego rodzaju turystyki.
Najbardziej popularne jest Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze. Wypracowało
program obejmujący poznawanie ojczyzny, ochronę krajobrazu, przyrody oraz zabytków.
Analizując temat można wyodrębnić kilka funkcji, jakie spełnia turystyka krajoznawcza.
1. Funkcja wychowawcza – kształtuje rozwój człowieka i przygotowuje go do życia w
społeczeństwie.
2. Funkcja kształceniowa - uprawianie turystyki krajoznawczej pozwala na zdobycie wiedzy,
umiejętności i sprawności w zakresie jej uprawiania.

Centrum Szkoleniowo – Edukacyjne P&M Management Group 3

3. Funkcja techniczna – służy rozwojowi turystyki oraz pozwala na racjonalne
zagospodarowanie turystyczne poprzez wytyczanie atrakcyjnych szlaków turystycznych,
sterowania ruchem turystycznym i jego rozproszeniem oraz pozwala na kształcenie wysoko
kwalifikowanych działaczy turystycznych.

Turystyka przyrodnicza
Zwana często turystyką zieloną. Jej celem jest poznawanie i obserwowanie przyrody tak, aby
skutki jej rozwoju nie były destruktywne dla środowiska.
Spośród form turystyki przyrodniczej możemy wyodrębnić:
 geoturystykę,
 turystykę ornitologiczną,
 ekoturystykę,
 turystyczne safari,
 turystykę polarną.

Turystyka miejska
W Polsce, Europie i na całym świecie nie brakuje miast, które przyciągają do siebie rzeszę
ludzi. Dla małych miast turystyka może być podstawową funkcją, zwłaszcza, jeśli mowa o
miejscowościach uzdrowiskowych. Dla dużych miast turystyka jest funkcją uzupełniającą,
ponieważ gałąź gospodarki jest tam szeroko rozwinięta w wielu innych dziedzinach niż
turystyka ( np. przemysł). Na atrakcyjność turystyczną miasta wpływają walory turystyczne –
atrakcje turystyczne, walory przyrodnicze, poza przyrodnicze oraz wielkość miasta i rozmiar
ruchu turystycznego.
Elementy decydujące o atrakcyjności miasta to między innymi:
 interesująca architektura miasta,
 obiekty sakralne, sportowe, rozrywkowe, gastronomiczne, kulturalne,
 festiwale i organizowane imprezy masowe,
 węzły komunikacyjne (lotnisko, port morski, dworzec kolejowy),
 inna kultura i tradycje,
 centra handlowe i konferencyjne,
 uczelnie.

Turystyka kulturowa

Centrum Szkoleniowo – Edukacyjne P&M Management Group 4

To bardzo obszerna odmiana turystyki poznawczej. W myśl definicji turystyką kulturową
możemy nazwać grupowe lub indywidualne podróże do miejsc związanych z kulturą w celu
ich odwiedzenia i poznania. Na przestrzeniach wieków słowo kultura znacznie się rozszerzyło.
Dawniej oznaczało tylko elitarną turystykę kultury wysokiej, dziś jest rozumiana znacznie
szerzej, ponieważ zalicza się do niej także turystykę edukacyjną oraz powszechną turystykę
kulturową. Turystyka kulturowa może rozwijać się w różnych formach począwszy od podróży
do miast, przez podróże studyjne i językowe aż do podróży tematycznych.
Głównymi celami turystyki kulturowej są:
 miasta z nagromadzeniem dużej ilości zabytków,
 miejsca związane z grupami etnicznymi,
 miejsca, w których odbywają się różnego rodzaju eventy (festiwale, igrzyska, mecze),
 miejsca, w których znajdują się obiekty militarne np. Twierdza w Kłodzku,
 muzea i galerie z najcenniejszymi dziełami sztuki,
 skanseny,
 zabytki techniki i przemysłu,
 obiekty sakralne i cmentarze.

Turystyka etniczna
Z turystyką etniczną ściśle związane jest zjawisko diaspory. Diaspora oznacza
rozproszenie ludności danego narodu bądź grupy etnicznej pośród innych narodów, dlatego też
w podróżach etnicznych uczestniczą głównie emigranci, osoby przesiedlone lub wysiedlone.
Chcąc powrócić do swojego miejsca pochodzenia czy pochówków członków rodziny.
Można wyodrębnić nieco inny charakter wyjazdów w ramach turystyki etnicznej. Turyści
chętnie podróżują do miejsc odmiennej kultury i sposobu życia. Najczęściej, więc podróżują w
obszary zamieszkiwane przez rdzennych mieszkańców np. plemiona Indian w Ameryce
Południowej lub Masajów w Afryce.

Turystykę polonijną również zaliczamy do turystyki etnicznej. Są to podróże ludności

polskiej z innych krajów, w których mieszkają na stałe, do Polonii, czyli Polski. Przyjęto
definicję, że Polonia to zbiorowość ludzi o polskim rodowodzie, rozproszonych po różnych
krajach i osiedlach poza Polską, w sposób trwały, zdolnych do określenia swego pochodzenia
w przeszłości, jako polskiego. Największe skupiska Polonii na świecie występują w USA,
Niemczech, Wielkiej Brytanii, Irlandii, na Ukrainie i Białorusi.

Centrum Szkoleniowo – Edukacyjne P&M Management Group 5

2. Turystyka kwalifikowana
Turystyka kwalifikowana jest najwyższą formą specjalizacji turystycznej, a
uprawiających ten rodzaj turystyki określa się mianem prawdziwych turystów. Jest również
nowoczesną formą aktywnego wypoczynku. Wymaga zahartowania i wytrzymałości fizycznej.
Warunkami uprawiania tego typu turystyki mogą być: dobry stan zdrowia, dobra kondycja,
dysponowanie i umiejętność posługiwania się sprzętem specjalistycznym, wiedza o środowisku
i zachowania się w nim, posiadanie formalnych uprawnień umożliwiających jej uprawianie.
Może być uprawiana w różnych formach, które zostaną zaprezentowane poniżej.

Turystyka piesza
Jest najpopularniejszym rodzajem turystyki kwalifikowanej, przez co najchętniej jest
uprawiana. Wyróżniamy piesze wędrówki nizinne lub górskie. Najczęściej wybieranymi
trasami przez turystów są szlaki górskie. Sytuowane są w najciekawszych i
najatrakcyjniejszych rejonach. Najczęściej mają od kilkunastu do kilkudziesięciu kilometrów.
Można na nich spotkać obiekty takie jak przystanki komunikacyjne, stanice turystyczne lub
schroniska. Te ostatnie zwłaszcza w złych warunkach pogodowych mają zapewnić turystom
bezpieczeństwo. Istnieją również ścieżki dydaktyczne. Najczęściej tworzone są w terenie ( np.
w parku narodowym) z przeznaczeniem głównie dla dzieci i młodzieży szkolnej, ale również
dla turystów indywidualnych. Turystyka piesza niesie ze sobą również negatywne
konsekwencje. Najczęściej jest to zaśmiecanie, niszczenie roślin, wzrost liczby pożarów w lesie
oraz hałas.

Turystyka rowerowa
Jak sama nazwa wskazuje, w tym rodzaju turystyki podstawowym narzędziem lokomocji
jest rower. Turyści podróżują wzdłuż wyznaczonych tras rowerowych, które najczęściej są
atrakcyjne pod względem walorów przyrodniczych i krajobrazowych. Mogą także przebiegać
w pobliżu centrów historycznych, poprzez znane miejscowości wypoczynkowe lub tereny
rekreacyjne. Polskie szlaki rowerowe oznacza się białymi kwadratami z czarnym symbolem
roweru i paskiem koloru szlaku. Od samego turysty uprawianie tego rodzaju turystyki wymaga
specjalistycznego sprzętu i ubioru odpowiedniego do warunków atmosferycznych. Niezbędna
jest również dobra kondycja.

Turystyka narciarska

Centrum Szkoleniowo – Edukacyjne P&M Management Group 6

 Wyróżniamy dwie formy narciarstwa – biegowe oraz zjazdowe. Ten pierwszy rodzaj
narciarstwa uprawiany jest w pobliżu atrakcyjnych miejsc zwłaszcza pod względem
przyrodniczym. Narciarstwo biegowe uprawia się na wyznaczonych szlakach turystyczno-
narciarskich, głównie w górach, ale także i na obszarach nizinnych. Narciarstwo zjazdowe
uprawia się prawie wyłącznie w górach. Istnieją tam, bowiem odpowiednie warunki
klimatyczne i topograficzne. Główne regiony uprawiania tego rodzaju turystyki to Alpy, w
Polsce – Tatry, Karkonosze i Beskidy. W związku z ociepleniem klimatu coraz więcej
ośrodków narciarskich zostaje zamykanych z powodu braku śniegu. W tym celu planowane są
działania pokrycia stoków specjalnym tworzywem igielitowym, który umożliwiłby zjeżdżanie
przez cały rok.

Turystyka wodna i podwodna

Bazą do uprawiania tego rodzaju turystyki stanowią wody – rzeki, jeziora, kanały czy
zbiorniki wodne. Spośród turystyki wodnej możemy wyróżnić: kajakarstwo i turystykę
żeglarską.
Kajakarstwo można, zatem uprawiać na każdym akwenie wodnym za pomocą kajaku lub
kanadyjki. Różnica pomiędzy nimi wynika z pozycji turysty oraz budowie wiosła.
Wyróżniamy:
 Kajakarstwo górskie – wymaga siły i umiejętności. Jest niebezpieczne. Polega na spływie
kajakiem po stromych górskich rzekach.
 Kajakarstwo nizinne
 Kajakarstwo morskie- najbardziej popularne w krajach skandynawskich oraz zatoka Halong
w Wietnamie.
Turystyka żeglarska polega na żeglowaniu po jeziorach sztucznych, naturalnych oraz
zatokach. Wyróżnia się również jachting, który jest żeglarstwem rekreacyjnym na akwenach
śródlądowych takich jak rzeki, kanały czy jeziora. Aby uprawiać ten rodzaj turystyki należy
posiadać patent sternika lub żeglarza.
Istnieje również taki rodzaj jak turystyka podwodna, czyli inaczej mówiąc nurkowanie.
Nurkować można w jeziorach oraz w morzu. Najpopularniejsze kierunki wybierane przez
nurków to rejony Morza Czerwonego, Rafy Koralowej, Tajlandia, Chorwacja, Hiszpania,
Portugalia oraz norweskie fiordy. W Polsce – wybrzeża Bałtyku (półwysep helski),
kamieniołomy w Krakowie i Jaworznie, jeziora mazurskie i wielkopolskie.

Trekking
Centrum Szkoleniowo – Edukacyjne P&M Management Group 7
 Trekking jest formą turystyki aktywnej uprawianej w trudnych warunkach terenowych i
klimatycznych. Polega na przemieszczaniu się pieszo, często z elementami wspinaczki.
Wymaga przygotowania psychicznego oraz dobrej kondycji fizycznej.
Najbardziej znany i najczęściej uprawiany jest trekking klasyczny, czyli górski. Jest to
kilkudniowa lub kilkunastodniowa wycieczka do miejsca widokowego lub szlaku bazowego, a
trasa charakteryzuje się znacznymi różnicami wysokości. Bazę noclegową tworzą namioty lub
schroniska. Najlepsze warunki do jego uprawiania stanowią Himalaje i Andy.

Tramping
Jest to najtańsza forma wyjazdu zorganizowanego. Uczestnicy podróżują różnymi
środkami transportu, mieszkają w możliwie najtańszych obiektach noclegowych oraz żywią się
we własnym zakresie. W zależności od środka transportu można jednak wyróżnić tramping
pieszy, samochodowy, wodny oraz rowerowy.

Wspinaczka
Jest to przemieszczanie się na terenie stromym. Najczęściej terenem działania są
kamienie, skałki, czy też góry. Wyróżnia się:
 wspinaczkę klasyczną – do przemieszczania używa się rąk i nóg, a sprzęt wykorzystywany
jest tylko do asekuracji,
 wspinaczkę techniką sztucznych ułatwień (hakową) – z wykorzystaniem liny oraz małych
drabinek z kilkoma szczebelkami, dzięki którym wspinacz wchodzi wyżej i osadza kolejne
punkty asekuracyjne,
 bouldering – wspinaczka na niewysokich skałkach bez asekuracji,
 wspinaczka górska ( taternictwo, himalaizm, alpinizm).

Turystyka speleologiczna
Ten rodzaj turystyki opiera się na eksploracji jaskiń. Te udostępnione do zwiedzania są
oświetlone i mają wyznaczone ścieżki. Zwiedza się je z przewodnikiem. Jaskinie są ciekawe
pod względem budowy geologicznej. W jaskiniach występują systemy podziemnych korytarzy
i komór, urwiska i przesmyki oraz formy naciekowe - stalagmity, stalaktyty i stalagnaty. Panuje
w nich też duża wilgotność, dlatego są miejscem niebezpiecznym i dość często trudno
dostępnym. Istnieją również jaskinie lodowe. Są bardzo trudne do zwiedzania a ze względu na
niskie temperatury i brak stałych tras nie ma w nich również oświetlenia.

Centrum Szkoleniowo – Edukacyjne P&M Management Group 8

Turystyka przygodowa
Podróże tego rodzaju warunkuje przeżycie przygody. Do turystyki przygodowej zaliczamy:
 trekking,
 tramping,
 survival,
 rajdy.

Survivalem określa się sztukę przetrwania. Taka forma turystyki pozwala nam na bliski
kontakt z przyrodą i naturalnym środowiskiem. To w nim musimy wykazać się umiejętnościami
radzenia sobie w trudnych sytuacjach, posługiwania się sprzętem niezbędnym do przetrwania
oraz umiejętnością udzielenia i wezwania pierwszej pomocy. Imprezy o charakterze survivalu
są organizowane w ekstremalnych warunkach.

Rajdy – organizowane w formie marszobiegów na orientację. Kilkuosobowe zespoły mają do

pokonania wytyczoną przez organizatora trasę.

3. Turystyka wypoczynkowa
Zaraz obok turystyki poznawczej jest to druga najbardziej popularna forma turystyki. Głównym
celem wyjazdu jest, jak nazwa wskazuje, relaks i wypoczynek, najczęściej w sezonie zimowym
lub letnim.

Turystyka weekendowa
Turystyka weekendowa jest typem wyjazdu krótkookresowego. Podróżujący nastawiają
się głównie na wypoczynek aktywny lub bierny w celu regeneracji sił psychofizycznych w
miejscowościach niedalekich od miejsca zamieszkania. Najczęstszymi jej uczestnikami są
ludzie uciekający od miejskiego zgiełku, szukający miejsca do odpoczynku związanego z
możliwością odbywania spacerów do lasów, nad wodę i innych miejsc umożliwiających
odpoczynek. W dużej mierze forma spędzania czasu zależy od zainteresowań i nawyków
uczestniczących.

Turystyka wiejska i agroturystyka

Turystyka wiejska jest formą wypoczynku na obszarach wiejskich. Funkcjonuje również
pod nazwą turystyka zielona. Uczestnikami tej formy turystyki są ludzie szukający kontaktu z

Centrum Szkoleniowo – Edukacyjne P&M Management Group 9

przyrodą i środowiskiem wiejskim, z daleka od zgiełku miast. Dużym walorem, który przyciąga
turystów jest możliwość oddychania świeżym powietrzem oraz jedzenia zdrowej, ekologicznej
żywności. Bazą noclegową tego typu turystyki są domy wypoczynkowe, pokoje gościnne,
domki letniskowe lub pola kempingowe.

Agroturystyka
Jest formą wypoczynku zbliżoną do turystyki wiejskiej, jednak polega ona na
przyjmowaniu we własnym gospodarstwie rolnym gości. W Polsce znana jest od dawna pod
nazwą „wczasy pod gruszą”. Gospodarstwo rolne jest niezwykle atrakcyjne pod względem
wyrobów własnych takich jak np. wyrób śmietany, masła, serów, chleba ale także i rękodzieła
np. haftowania czy szydełkowania. Wiąże się również z wypasem bydła i innych zwierząt
gospodarczych, a także uprawą roślin polowych.

Turystyka alternatywna
Związana jest z turystyką wiejską i agroturystyką. Jest przeciwieństwem do turystyki
masowej, dlatego preferuje się samodzielną organizację takiej wyprawy. Założeniem turystyki
alternatywnej jest poznanie środowiska i kultury oraz sposobu życia mieszkańców
odwiedzanego regionu. Jest oparta na motywie krajoznawczym, więc jej zasadą jest szacunek
dla przyrody.

Turystyka morska
Ten rodzaj turystyki obejmuje wycieczki pełnomorskie oraz wypoczynek w strefach
przybrzeżnych. Z definicji turystyki morskiej wynika, że jest to ruch odbywający się za pomocą
różnych środków transportu wodnego. Do charakterystycznych rejsów-wycieczek zaliczamy:
 rejsy lecznicze – forma ta łączy dwa cele podróży: wypoczynek oraz leczenie na otwartym
morzu, dzięki leczniczych właściwościach klimatu, czystszemu powietrzu, gimnastyki w
wodzie oraz kąpieli słonecznych.
 rejsy szkolne – pozwalają na zdobywanie wiedzy oraz zobaczenie tego, co było tematem
lekcji czy wykładów. Są dopełnieniem programu nauczenia.
 rejsy inclusive – turysta korzysta ze wszystkich świadczeń na statku, w portach ma
możliwość z korzystania z wycieczki krajoznawczej lub kilkudniowy pobyt na lądzie.
 rejsy kombinowane – kombinacja transportu morskiego z innymi środkami transportu np.
lotniczy, drogowy, kolejowy. Odbywa się to na podstawie jednego biletu.

Centrum Szkoleniowo – Edukacyjne P&M Management Group 10

Turystyka morska występuje w następujących formach:
 żegluga morska,
 żegluga promowa,
 pasażerska żegluga przybrzeżna,
 turystyka podwodna,
 kajakarstwo,
 wycieczki pełnomorskie.

Turystyka handlowa
Turystyką handlową określamy wyjazdy w czasie wolnym, do miejscowości lub innych
krajów w celach handlowych. Najczęściej po to, aby coś korzystnie kupić lub sprzedać.
Atrakcyjne jest to, że towary te są często tańsze, odmienne i różnorodne. Przykładem takiej
turystyki są coraz bardziej popularne jarmarki bożonarodzeniowe. Najczęściej uczestnikami tej
formy turystyki są mieszkańcy miejscowości przygranicznych.

d) Turystyka biznesowa
Turystyką biznesową nazywamy wyjazdy w celach zawodowych, podczas których
turyści korzystają z podstawowych usług turystycznych, korzystając przy tym również z
możliwości wypoczynku, zwiedzenia lub rozrywki w czasie wolnym.

Podróże indywidualne
Celem wyjazdu jest praca. Pracownik odbywa podróż w celu odbywania spotkań,
podpisywania kontraktów i umów lub nawiązania kontaktów zawodowych. Można do nich
zaliczyć również delegacje. Najczęstszymi uczestnikami tego typu turystyki są lekarze,
finansiści, bankierzy, prawnicy czy pracownicy związani z nieruchomościami. Podróże
obejmują zarówno turystykę krajową jak i zagraniczną.

Turystyka kongresowa
Turystami są osoby uczestniczące w kongresach, konferencjach, sympozjach czy
seminariach. Najczęściej są to osoby związane ze środowiskiem naukowym, sportowym,
społecznym czy gospodarczym. Jest ona znaczącym źródłem ekonomicznym ze względu na
krótki okres trwania oraz mają elitarny, grupowy charakter. Miejscami kongresów są nie tylko
miasta i regiony stołeczne. Coraz częściej takie spotkania organizuje się środkach transportu

Centrum Szkoleniowo – Edukacyjne P&M Management Group 11

np. w pociągach lub w portach lotniczych. Ciekawostką jest pierwsze w Polsce centrum
szkoleniowo - konferencyjne na wodzie, otwarte w 2009 r. przez firmę Pathways Polska.
Konferencje odbywają się na barce zbudowanej w 1889 r. zacumowanej w Krakowie przy
Bulwarach Wiślanych.

Turystyka korporacyjna
Pod pojęciem turystyki korporacyjnej możemy rozumieć darmowe wyjazdy dla
potencjalnych klientów organizowane przez firmę. Takie gratisowe podróże organizuje się w
celu polepszenia kontaktów z kontrahentami, promocją nowo wprowadzonego towaru na rynek
lub też podkreślenie pozytywnego wizerunku firmy. W organizowanej podróży często oprócz
seminariów czy wykładów występują elementy służące rozrywce lub wypoczynkowi np.
festiwale operowe, rejsy żeglarskie czy uroczyste bankiety i kolacje.

Turystyka motywacyjna
Znana jest też, jako incentiv tourism. Są organizowane przez pracodawców dla swoich
pracowników w postaci wycieczek lub wyjazdów. Najczęściej jest to nagroda za realizację
przedsięwzięć, zachęta lub dodatkowy bodziec do dalszej pracy. Jest to turystyka grupowa,
najczęściej o charakterze rekreacyjnym. Biorą w niej udział pracownicy, czasem ich rodziny.
Tego typu rodzaje są narzędziem zarządzania personelem. Pozwalają też na integrację z
pozostałymi członkami zespołu.

e) Turystyka religijno – pielgrzymkowa

Turystykę religijną dzielimy kolejno na turystykę pielgrzymkową oraz turystykę religijno
– poznawczą. Ta pierwsza ma na celu modlitwę, kontemplację oraz uczestnictwo w obrzędach
i uroczystościach religijnych. Turystyka religijna zaś to podróże, których motywami są aspekty
religijno-poznawcze lub tylko poznawcze, co oznacza, że ludzie odwiedzają miejsca kultu
religijnego. W tym wypadku turyści zajmują się zwiedzaniem obiektów sakralnych oraz
świętych miejsc np. gór czy rzek.
Pielgrzymki to jedna z najstarszych form podróżowania. Mogą przybierać charakter grupowy
lub indywidualny. Cechuje je sezonowość, która wynika z warunków pogodowych.

f) Turystyka zdrowotna

Centrum Szkoleniowo – Edukacyjne P&M Management Group 12

 Turystyka zdrowotna to świadome i dobrowolne udanie się na pewien okres poza miejsce
zamieszkania, w czasie wolnym od pracy w celu regeneracji ustroju dzięki aktywnemu
wypoczynkowi fizycznego i psychicznemu. Można wyróżnić różne jej motywy.

Turystyka medyczna
Przez pojęcie turystyki medycznej rozumiemy wszelkie wyjazdy zarówno w kraju jak i
za granicę w celu skorzystania z fachowej opieki medycznej lub poprawy estetyki wyglądu
połączone z wypoczynkiem i regeneracją sił. Wyjazdy w celach medycznych są najczęściej
efektem poszukiwania placówek zajmujących się leczeniem chorób nowotworowych,
wegetatywnych lub rzadkich. Ważnym powodem, dla którego ludzie podejmują decyzję o
wyjeździe do innego kraju są niższe koszty leczenia niż w kraju, który zamieszkują.

Turystka uzdrowiskowa
Turystyką uzdrowiskową nazywamy podróże do miejsc o statusie uzdrowiska w celu
leczenia, utrzymaniu obecnego stanu zdrowia lub regeneracji sił psychofizycznych i
wypoczynku. Uzdrowiska charakteryzują się obecnością leczniczego klimatu lub
mikroklimatu, występowaniem wód termalnych lub leczniczych oraz kopalin leczniczych. W
miejscowościach uzdrowiskowych jest szeroko rozwinięta gałąź usług takich jak obiekty
noclegowe, gastronomiczne lub rozrywkowe. Działają również zakłady lecznictwa
uzdrowiskowego takie jak sanatoria, prewentoria lub szpitale.

Turystyka SPA i Wellness

Z połączenia centrów odnowy biologicznej (SPA) z wszelkimi działaniami
zmierzającymi do zachowania zdrowego stylu życia i młodości narodziła się turystyka SPA i
Wellness. Rozwija się w wielu formach, wszystkie jednak mają na celu odnowę sił
biologicznych i zachowanie estetyki wyglądu zewnętrznego. W skład ośrodków zajmujących
się dbaniem o nasze zdrowie duchowe i fizyczne wchodzą gabinety terapeutyczne, salony
masażu, fitness cluby, urządzenia relaksacyjne (sauny, jacuzzi, solanki, fotele masujące).

Odpowiedz na pytania kontrolne:

1. Wymień główne cele turystyki kulturowej.
2. Zgodnie z terminologią Światowej Organizacji Turystyki co to jest turystyka?
3. Co to jest Tramping?

Centrum Szkoleniowo – Edukacyjne P&M Management Group 13

4. Kto to jest odwiedzający?
5. Wyjaśnij różnicę między kajakiem i kanadyjką używanych w uprawianiu kajakarstwa jako
turystyki wodnej.
6. Kto to jest turysta?
7. Zgodnie ze Światową Organizację Turystyki ( UN WTO) jakie istnieją formy turystyki?
8. Na czym opiera się turystyka speleologiczna?
9. Wymień warunki uprawiania turystyki kwalifikacyjnej.
10. Kto to są inni podróżni?
11. Co to jest turystyka kulturowa?
12. Według jakich kryteriów rozróżnia się turystykę?
13. Co to są usługi turystyczne?
14. Na czym polega turystyka motywacyjna?
15. Co oznacza pojęcie Diaspora?
16. Jakimi znakami oznaczane są polskie szlaki rowerowe?
17. Co to jest Trekking? Przedstaw charakterystykę.
18. Co to jest impreza turystyczna?
19. Scharakteryzuj bouldering.
20. Co to jest turystyka krajoznawcza i jaki jest jej cel i jakie funkcje spełnia?
21. Co określamy mianem Polonii?
22. Omów turystykę przygodową zwaną survivalem.
23. Wymień elementy decydujące o atrakcyjności miasta.

Centrum Szkoleniowo – Edukacyjne P&M Management Group 14