Mjedisi i mbrëndshëm:

Burimet, kapacitetet dhe kopetencat

bazë
Objketivat
• Studimi i kësaj pjese ju pajis Ju me njohuritë mbi
menaxhimin strategjik të nevojshme për të:
 Shpieguar nevojën që firmat të studiojnë dhe të
kuptojnë mjedisin e tyre të brëndshëm.
 Përcaktuar vlerat dhe për të diskutuar rëndësinë
e tyre.
 Përshkruar dallimin mes burimeve të prekshme
dhe të paprekshme.
 Përcaktuar kapacitetet dhe për të diskutuar se si
zhvillohen ato.
Objektivat (vazhd..)

 Përshkruar katër kriteret e përdorura për të

përcaktuar në se burimet dhe kapacitetet janë
kopetenca bazë.
 Shpieguar se si analiza e zinxhirit të vlerave
përdoret për të identifikuar dhe vlerësuar burimet
dhe kapacitetet.
 Përcaktuar burimet e jashtme dhe për të
diskutuar lidhur me arsyet e përdorimit të tyre.
 Diskutuar mbi rëndësinë e identifikimit te pikave
te forta dhe te dobeta.
 Mjedisi
i
Procesi i
Inputet Strategjike

jashtem Misioni
Menaxhimit
Strategjik
strategjik
Mjedisi
i
brendshem

Formulimi i Strategjise Implementimi i Strategjise

Veprimet Strategjike

Rivaliteti
Strategjia ne konkurrues dhe Strategjia ne Qeverisja e Struktura dhe
nivel biznesi dinamikat nivel korporatave kontrollet
konkurruese Korporate organizative

Strategjite e
blerjes dhe te Strategjia Strategjia Lidershipi Sipermarrja
ristrukturimit nderkombetare kooperative strategjik strategjike
Rezultatet Strategjike

Konkurrenca
strategjike
Fitimi mbi
mesataren
Copyright © 2004 South-Western. All rights reserved. 3–4
Avantazhi konkurrues
• Firmat arrijnë konkurrueshmërinë strategjike
dhe fitojnë mbi mesataren atëhere kur
kopetencat e tyre bazë janë:
 Siguruar
 Paketuar
 Shfrytëzuar, në mënyrë efektive
• Novacioni; cilesia; njerzit.
• Me kalimin e kohës, përfitimet e çdo
strategjie që krijon vlerë mund të dyfishohen
nga konkurrentët.
Avantazhi konkurrues (vazhd..)
• Qëndrueshmëria e një avantazhi konkurrues
është një funksion i:
 Vlerës së kopetencës bazë të papërdorura si
pasojë e ndryshimeve mjedisore.
 Disponibiliteti i zevëndësuesve për kopetencat
bazë.
 Vështirësia që kanë konkurrentët në dyfishimin
apo imitimin e kopetencave bazë.
Rezultatet që vijnë nga analiza e mjedisit të
brëndshëm dhe të jashtëm

Përmes studimit të mjedisit

Përmes studimit të mjedisit
të jashtëm, firmat përcaktojnë:
të brëndshëm, firmat përcaktojnë:
• Çfarë duhet të zgjedhin të bëjnë
• Çfarë ato mund të bëjnë

Shqyrtohen mundësitë Shqyrtohen burimet,

dhe kërcënimet kapacitetet dhe kopetencat
unike (avantazhi
konkurrues i qëndrueshëm)
Konteksti i analizës së brëndëshme
• Analiza efektive e mjedisit të brëndshëm (të
mësosh se çmund të bëjë firma) kërkon:
 Kujdesjen për një kuadër organizativ në të cilin
eksperimentimi dhe mësimi i vazhdueshëm janë
të mirëpritura dhe promovohen
 Përdorimi i një mentaliteti global
 Kuptimin e firmës si një tërësi burimesh dhe
kapacitetesh heterogjene që mund të përdoren
për të krijuar një pozicion eskluziv në treg
 Komponentët e analizës së brëndshme
Konkurru-
eshmeria
strategjike
Avantazhi
konkurrues
Zbulimi i
Kopetencave
bazë
Kopetencat
baze
Kapacitetet

Burimet Kater kriteret Analiza e

Te prekëshme e avantazhit të zinxhirit të
Të
paprekëshme Qendrueshëm vlerave

•Me vlere Burime të jashtëme

•Te ralla
•Te kushtueshme për
tu imituar
•Te pazevendesueshme
Krijimi i vlerës
• Duke shfytëzuar kopetencat bazë apo
avantazhin e tyre konkurrues, firmat krijojnë
vlerë
• Vlera matet nga
 Karakteristikat e performancës së produktit
 Tiparet e produktit për të cilat konsumatori është
i gatshëm të paguajë
• Firma krijon vlera përmes inovacionit të
punëve dhe shfrytëzimit të burimeve dhe
kapaciteteve
Krijimi i avantazhit konkurrues
• Kopetencat bazë, të kombinuara me
pozicionin e produktit në treg, janë burimet
më të rëndësishme të avantazhit konkurrues
të firmës
• Kopetencat bazë të një firme veç analizës së
mjedisit konkurrues, mjedist të përgjithshëm
dhe atij të degës duhet t’a drejtojnë firmën
në zgjedhjen e strategjive.
Kushtet që ndikojnë vendimet menaxheriale lidhur
me burimet, kapacitetet dhe kopetencat bazë

Kushtet Pasiguri
në lidhje me karakteristikat e mjedisit të industrisë
dhe mjedisit të përgjithshëm, në lidhje me veprimet
e konkurrentëve dhe preferencat e klientëve

Kushtet Kompleksitet
në lidhje me ndërlidhjet e shkaktuara nga
mjedisi i firmës dhe perceptimet mjedisore

Kushtet Konflikte ndërorganizative

midis njerëzve të cilët marrin vendimet dhe
atyre që ndikohen nga këto vendime
Burimet, Kapacitetet, dhe kopetencat bazë

Zbulimi i • Burimet
Kopetencave
bazë
 Janë burimet e
kapaciteteve të një firme
 Janë të gjëra në qëllime
Kopetencat
bazë
 Mbulojnë një spektër të
fenomeneve individuale,
sociale dhe organizative
Kapacitetet  Të veçuara nuk sjellin
avantazh konkurrues
Burimet:
• Të prekshme
•Të paprekshme
Burimet e prekshme

Burimet financiare • Kapaciteti huamarrës i firmës

• Aftësia e firmës për të gjeneruar
fonde
Burimet organizative • Struktura formale e raportuar e firmës
dhe sistemet e tij formale të planifikimit,
kontrollit dhe koordinimit
Burimet fizike • Vendndodhja dhe sofistikimi i fabrikes
dhe pajisjeve të firmës
• Afërsia me lëndët e para
Burimet teknologjike • Rezervat e teknologjisë, si p.sh
patentat, markat, e drejta e autorit dhe
sekretet tregtare

BURIMI: Adaptuar nga J. B. Barney, 1991, Firm resources and

sustained competitive advantage, Journal of Management, 17:
101; R. M. Grant, 1991, Contemporary Strategy Analysis,
Cambridge, U.K.: Blackwell Business, 100–102.
Burimet e paprekshme
Burimet njerëzore • Njohuritë
• Besimi
• Kapacitetet menaxheriale
• Rutina organizative

Burimet inovative • Idetë

• Kapacitetet shkencore
• Kapaciteti për inovacione

Burimet reputacionale • Reputacioni me klientët

• Emri i markës
• Perceptimet për cilësinë e produktit, për
jetëgjatësinë dhe seriozitetin (sigurinë)
• Reputacioni me furnitorët
• Marrëdhënie dhe përfitim i
ndërsjelltë eficient, efektiv dhe
BURIMI: Adaptuar nga R. Hall, 1992, The strategic analysis mbeshtetes.
of intangible resources, Strategic Management Journal, 13:
136–139; R. M. Grant, 1991, Contemporary Strategy Analysis,
Cambridge, U.K.: Blackwell Business, 101–104.
Burimet, Kapacitetet dhe Kopetencat baze

Zbulimi i • Kapacitetet
Kopetencave  Përbëjnë kapacitetin e firmës për
bazë të zhvilluar burimet që janë
integruar për të arritur një
gjëndje përfundimtare të caktuar
Kopetencat  Shfaqen në kohë përmes
bazë ndërveprimeve komplekse midis
burimeve të prekëshme dhe të
paprekëshme
Kapacitetet  Shpesh bazohen zhvillimin,
mbajtjen dhe shkëmbimin e
informacionit dhe njohurive
Burimet: përmes kapitalit njerëzor të
• Të prekshme firmës
•Të paprekshme
Burimet, Kapacitetet dhe Kopetencat baze

Zbulimi i • Kopetencat bazë

Kopetencave
baze  Burimet dhe kapacitetet që
shërbejnë si burim i avatazhit
konkurrues të firmës:
Kopetencat
 Dallon një kompani konkurruese
bazë
dhe pasqyron personalitetin e
saj
Kapacitetet  Shfaqet në kohë përmes një
procesi organizativ të
grumbullimit dhe mësimit të asaj
Burimet: se si të zhvillohen burime dhe
• Të prekshme kapacitete të ndryshme
•Të paprekshme
Ndërtimi i avantazhit konkurrues të qëndrueshëm

Zbulimi i • Katër kriteret për një

Kopetencave
baze
avantazh konkurrues të
qëndrueshëm:
 I vlefshëm
Katër kriteret  I rallë
e Avantazhit te
Qëndrueshëm
 E kushtueshme të
imitohet
 E pazevendesueshme
•I vlefshem
•I rallë
•E kushtueshme për
t’u imituar
•E pazevëndësueshme
Kultura e organizatës

• Kultura është një koleksion besimesh,

shpresash dhe vlerash të mishëruara në
anëtarët e organizatës dhe që transmetohen
brez pas brezi.

• Kultura përfshin orientimin kryesor të

kompanisë:
 disa kompani orientohen drejt tregut,
 disa kompani orientohen drejt teknologjisë.
 Integrimi i strategjisë dhe kulturës

Vlerat

Besimet
Legjendat

Heronjtë Produktet kulturore Ritet

Simbolet Ritualet
Mitet
Vlerat shpesh janë të shkruara në formën e deklarimeve, misionit,
ojektivave apo strategjive.

Besimet janë më specifike. p.sh. një besim që kompania nuk do të

bëjë tregti me Vendet Arabe.

Shpresat e kulturës së organizatës. Ato janë aspekte të cilat anëtarët

e organizatës i kanë përfituar nga mjedisi dhe i trashëgojnë nga një
brez punonjësish në tjetrin. (Kompania Delta Airlines ka krijuar një frymë
familjare midis punonjësve. Punonjësit zëvendësojnë njëri tjetrin me
kënaqësi).

Mënyrat rutinë si anëtarët e organizatës sillen kundrejt njëri tjetrit,

shpesh sigurojnë një kompetencë dalluese për organizatën.

Ritualet e jetës organizacionale, si programet e trainimit, vlerësimi dhe

promovimi i punonjësve, negociatat me sindikatat përcaktojnë
mënyrën e vlerësimit të punëve në organizatë.
Historitë që kanë të bëjnë me jetën e organizatës, që
anëtarët i tregojnë njëri tjetrit, punonjësve të rinj, personave
jashtë organizatës, krijojnë historinë aktuale të organizatës
dhe nxjerrin në pah ngjarje apo personalitete të rëndësishme
të organizatës.

Aspekte simbolike të organizatës, lloji i gjuhës dhe

terminologjia e përdorur, japin një prezantim të natyrës së
organizatës.

Sistemet e kontrollit, p.sh. organizatat e shërbimit publik

përgjithësisht i janë nënshtruar kontrollit të përdorimit të
fondeve sesa cilësisë së shërbimeve.
• Njohja e kulturës së organizatës ka rëndësi për drejtimin
efektiv strategjik të saj. Në rast se kultura përputhet me
ndryshimet e strategjisë, ajo është një fuqi për organizatën.
Në të kundërtën ajo është një dobësi.
Analiza e zinxhirit të vlerës
• E lejon firmën që të kuptojë pjesën e
veprimtarisë apo operacioneve të saj që
krijojnë vlerë dhe ato që nuk krijojnë
• Eshte një model që firma përdor për të:
 Kuptuar pozicionin e saj në lidhje me koston
 Identifikuar mjete të shumëfishta që mund të
përdoren për të lehtësuar zbatimin e një
strategjie të zgjedhur në nivel biznesi
Zinxhiri i vlerave
baze

Menaxhimi i burimeve njerëzore

Shërbimi

Infrastruktura e firmës
Marketingu dhe shitja

Zhvillimi teknologjik
Aktivitetet mbështetëse

Logjistika e jashtëme

Prokurimi
Veprimtaritë

Logjistika e brëndëshme

Aktivitete primare
Analiza e zinxhirit të vlerës (vazhd..)
• Aktivitetet primare përfshijnë:
 Krijimin e një produkti fizik
 Shpërndarjen dhe shitjen e produktit tek blerësit
 Shërbimin e produktit pas shitjes

• Aktivitetet mbështetëse
 Sigurojnë mbështetjen e nevojshme për kryerjen
e aktivitetet primare
Analiza e zinxhirit të vlerës (vazhd..)
• Zinxhiri i vlerës
 Tregon se si një produkt leviz nga gjëndja e
lendes së parë deri tek konsumatori përfundimtar
• Për të qënë burim i avantazhit konkurrues,
burimi apo kapaciteti duhet t’a lejojë firmën
të:
 Kryejë një aktivitet në një mënyrë që është më
superiore së konkurrentët, ose
 Kryejë një aktivitet të krijimit të vlerës që nuk e
kompleton dot konkurrenti
Potenciali i krijimit të vlerës të Aktiviteteve
primare
• Logjistika e brendëshme
 Aktivitetet përdoren për të marrë, ruajtur dhe shpërndarë
inputet për një produkt (materiale, magazina, kontroll
inventari, etj.)
• Operacionet
 Aktivitetet e nevojshme për të shndëruar imputet e
logjistikes së brëndëshme në formën e produktit
përfundimtar (grumbullimi, përpunimi, paketimi, etj.)
• Logjistika e jashtëme
 Aktivitetet e përfshira në mbledhjen, ruajtjen dhe
shpërndarjen fizike të produktit tek konsumatorët
(produkte të gatëshme në magazinë, produkte të gatëshme
për përpunim, etj.)
Potenciali i krijimit të vlerës të Aktiviteteve
primare (vazhd…)
• Marketingu dhe shitja
 Aktivitetet që kryen për të siguruar mjetet përmes të cilave
konsumatorët mund të blejnë produktet apo dhe të binden
ata për t’a bërë një gjë të tillë (reklamimi, promocioni, kanalet
e shpërndarrjes, etj.)
• Shërbimi
 Aktivitetet e dizenjuara për të rritur apo ruajtur vlerën e një
produkti (riparimi, trajnimi, rregullimi, etj.)

Çdo aktivitet duhet të shqyrtohet përkatësisht

në lidhje me aftësitë e konkurrentëve dhe të renditet
si superior, i njëjtë apo inferior.
Potenciali i krijimit të vlerës: Aktivitetet mbështetese

• Prokurimet
 Aktivitetet që kryen për të blerë inputet e nevojshme për të
prodhuar produktet e firmës (lëndë të para dhe furnizime,
makineri, pajisje laboratori, etj.)
• Zhvillimi teknologjik
 Aktivitetet që kryen për të përmirësuar produktet e firmës
dhe proceset e nevojshme për prodhimin e tij (pajisjet e
procesit, ato të kërkimit bazë, të dizenjimit të produktit, etj.)
• Menaxhimi i burimeve njerëzore
 Aktivitetet që përfshijnë rekrutimin, punësimin, trajnimin,
zhvillimin dhe konpesimin e të gjithë personelit
Potenciali i krijimit të vlerës: Aktivitetet mbështetese

• Infrastruktura e firmës
 Aktivitetet qe mbeshtesin te gjithe punen e zinxhitit te
vleres (menaxhimi i pergjithshem, planifikimi, financa,
kontabiliteti, çeshtjet ligjore, marredheniet shteterore, etj.)
 Identifikimi i vazhdueshem dhe efektiv i mundesive dhe
kercenimeve te jashteme
 Identifikimi i burimeve dhe kapaciteteve
 Mbeshtetja e kompetencave baze

Çdo aktivitet duhet te shqyrtohet ne lidhje

me aftesite e konkurrenteve dhe te renditet si me e
larte, e barabarte apo me e ulet
Analiza krahasuese
Analiza historike
• Analiza historike studion shfrytëzimin e resurseve të një
organizate në krahasim me vitet paraardhëse. Për këtë
analizë mund të përdoren raportet financiare shitje/kapital,
ose shitje/punonjës.
Krahasimi me normat e industrisë
• Në rast se bëhet krahasimi i treguesve të shfrytëzimit të
resurseve të kompanisë me ato të industrisë, duhet patjetër
të krahasohen edhe sasia edhe cilësia e këtyre resurseve
Analiza e praktikës më të mirë
• Është të përcaktohet praktika më e mirë dhe të krijohen
standarte të rezultatit që kanë lidhje me praktikën më të mirë.
Profili i konkurrentit
Standartet, objektiva që duhen arritur gjatë zbatimit të
aktiviteteve kyçe të vlerës.
Burimet e jashtme
• Blerja e nje akiviteti qe krijon vlere nga nje
furnitor i jashtem
 Pak organizata zoterojne burimet dhe kapacitetet
e kerkuara per te arritur superioritet konkurrues
ne te gjitha aktivitetet primare dhe mbeshtetese.
• Permes formimit dhe theksimit te disa
kapaciteteve
 Nje firme mund te perqendrohet ne ato zona ne te
cilat ajo mund te krijoje vlera
 Furnitore te veçante mund te kryejne kapacitetet
nga burime te jashteme ne menyre me efektive
Vendimet për burimet e jashtëme

Një firmë mund t’i

marrë nga jashtë të
gjitha apo pjesërisht
të një apo më

Menaxhimi i burimeve njerëzore

shumë aktivitetesh Shërbimi

primare/
Infrastruktura e firmës
Aktivitetet mbështetëse

Marketingu dhe shitja

mbështetëse

Zhvillimi teknologjik
Logjistika e jashtëme

Aktivitete të

Prokurimi
Veprimtaritë
jashtëme

Logjistika e brëndëshme

Aktivitete primare
Rendesia strategjike për burimet e jashtëme
• Përmirësimi i fokusit të biznesit
 Lihet kompania të fokusohet tek çeshtjet e gjera
të biznesit duke pasur ekspertë të jashtëm që
merren me detaje të ndryshme operacionale
• Sigurohet akses për kapacitetet me nivel
botëror
 Burimet e specializuara te furnitorëve nga jashtë
i bëjnë kapacitetet me nivel botëror të
disponueshme për një sërë aplikimesh
Rendesia strategjike për burimet e jashtëme (vazhd…)

• Përshpejtojnë përfitimet ri-inxhinierike të

biznesit
 Arrin përfitimet ri-inxhinerike me shpejt duke
pasur burime të jashtëme – të cilët kanë arritur
standardet e nivelit botëror në disa procese
• Ndarja e riskut
 Pakëson kerkesat për investime dhe e bën firmën
më fleksibile, dinamike dhe më të aftë për të
adoptuar për të ndryshuar mundësitë
• Burime të lira për qëllime të tjera
 Riorienton përpjekjet nga aktivitetet jo thelbësore
tek ato që i shërbejnë më me efektivitet klientëve