ANG PAGTATAGUYOD NG WIKANG PAMBANSA SA MAS MATAAS NA ANTAS NG EDUKASYON

AT LAGPAS PA
Alam mo ba na ang wika ay integral na bahagi ng tao pagkapanganak niya? Integral dahil
kakambal niya ito noong nasilayan niya ang liwanag sa mundong ating ginagalawan. Ang
wika ay sadyang napakahalaga sa buhay ng tao. Ito ang kaniyang instrumento o
kasangkapan sa pagbabahagi ng kaniyang nadarama at opinyon. Sa pamamagitan din ng
wika ay nasasalamin ang kultura ng mga tao na gumagamit nito. Kaya, mapalad tayo dahil
may sarili tayong Wikang Pambansa na daluyan ng karunungan— daan tungo sa pag-unlad
ng bayan.
 Ang Wikang Pambansa Ang Filipinas ay katulad ng karamihan sa mga bansa ngayon sa
mundo na binubuo ng mga mamamayang may iba-ibang nasyonalidad at iba-ibang wikang
katutubo. Itinuturing ang wika na isang mabisang bigkis sa pagkakaisa at pagkakaunawaan.
Ang pagkakaroon ng isang wikang pambansa, sa gayon, ay para sa pambansang
pagkakaunawaan. Sa wikang ito sumisibol ang damdamin ng pagkakaisa ng mga
mamamayang may iba-ibang wikang katutubo. Katulong ito ng pambansang watawat,
pambansang awit, at iba pang pambansang sagisag sa pagtatag ng isang pambansang
pamahalaan (Almario, 2014). Dagdag pa ni G. Virgilio S. Almario, Alagad ng Sining sa
Literatura at Tagapangulo ng Komisyon sa Wikang Filipino (KWF), malimit na hinihirang na
wikang pambansa ang sinasalita ng dominante at/o pinakamaraming pangkat. Maaaring
maging dominante ang wika ng isang pangkat na gumanap ng pangunahing tungkulin sa
kasaysayan ng paglaya ng bansa. Maaari ding maging dominante ang wika sa pook na
sentro ng komersyo, edukasyon, kultura, at gawaing pampolitika. Sa ganitong paraan
lumitaw na wikang pambansa ng Pransya ang wika ng Paris, ng Great Britain ang wika ng
London, ng Tsina ang wika ng Beijing, ng Espanya ang wika ng Castilla, ng Rusya ang wika
ng Moskba, at ng marami pang bansa.
Maraming bansa sa Aprika at Timog Amerika ang nagpanitili sa wika ng kanilang
mananakop bilang wikang pambansa. Espanyol ang wikang pambansa ng Mexico, Cuba,
Bolivia, Argentina, Chile, at iba pang bansa kahit nagrebolusyon ang mga ito laban sa
sumakop na Espanya. Portuges ang wikang pambansa ng Brazil pagkatapos palayain ng
Portugal. Pranses ang wikang pambansa sa Algeria. Ingles ang wikang pambansa ng Timog
Aprika. Portuges ang wika ng Angola. Sa kabilang dako, hindi pinanatili ng Indonesia ang
Dutch katulad ng hindi pagpapanatili ng Malaysia sa Ingles, at tulad ng Filipinas na pinili
ang pagbuo ng katutubong wikang pambansa (Almario, 2014). Ang Wikang Pambansang
Filipino ay dumaan sa hindi mabilang na kontrobersya at nagpapatuloy pa ito hanggang sa
kasalukuyan. Hindi na ito bago sa atin, alam na natin ito. Dapat nating maintindindihan na
habang nagdaraan ang Filipino sa samo’t saring mga pagsubok ay lalong tumatatag ang
pundasyon para lalo pa itong malinang at magamit sa mahusay at malawakang
pamamaraan.
Mga Isyung Pangwika Narito ang kasaysayan ukol sa mga kontrobersyang pinagdaanan ng
Wikang Pambansa.
 • Una. Ang napagkaisahang pasiya sa 1934 Kumbensyong Konstitusyonal na pumili ng
isang katutubong wika upang pagbatayan ng Wikang Pambansa ay produkto ng
Nasyonalista at Kontra-Kolonyalista. Matatandaan na hindi nagkasundo ang mga delegado
sa 1934 Kumbensyong Konstitusyonal kung aling katutubong wika ang dapat na ideklarang
wikang pambansa. Sa unang diskusyon pa lamang, o sa pamamagitan ng talumpati ni Felipe
R. Jose noong 13 Agosto 1934, ay Tagalog na ang liyamadong katutubong wika. Ngunit
sinalungat ito ng mga delegadong nagnanais na wika nila ang maiproklama. Pangunahing
naging kalaban ng mga Tagalista ang mga delegadong nagpasok sa Sebwano at Ilokano. Ang
mga delegadong ito ang humati sa nasyonalismong pangwika noong 1934, muli noong
1972, at hanggang ngayon, lalo na sa likod ng panukalang Federalismong Pampolitika
(Almario, 2015).
• Ikalawa. Ang paglapastangang ginagawa ni Gng. Arroyo sa wikang Filipino. Noong nasa
posisyon siya bilang Pangulo ng ating bansa ay inilabas niya ang Executive Order Blg. 210
na may pamagat na “Establishing the Policy to Strengthen the use of English as a Second
Language in the Education System”. Nilayon ng naturang EO na palakasin ang Ingles sa
pamamagitan ng pagdaragdag ng mas maraming oras sa paggamit nito (ng Ingles) bilang
wikang panturo, bagay na kwinestyon sa Korte Suprema noong Abril 27, 2007.
Para sa mas malinaw na kabatiran, ilan sa pinakamahahalagang isinasaad ng EO 210 ay ang
sumusunod: … ang wikang Ingles ay ituturo bilang pangalawang wika sa lahat ng antas ng
sistema ng edukasyon, simula sa unang baitang.
… ang wikang Ingles ay nararapat gamitin bilang midyum sa pagtuturo ng asignaturang
English, Math at Science hanggang sa ikatlong baitang.
… ang wikang Ingles ay gagamitin bilang pangunahing wika sa pagtuturo sa lahat ng
institusyong pampubliko sa antas sekundarya.
… at bilang pangunahing midyum sa pagtuturo, ang bilang ng oras na ilalaan sa mga
asignaturang ituturo sa Ingles sa antas ng sekundarya ay hindi bababa ng 70% ng kabuoang
oras na inilaan sa lahat ng larangan ng pagkatuto (learning areas).
… ang wikang Filipino ay mananatiling midyum ng pagtuturo sa asignaturang Filipino at
Araling Panlipunan.
Bakit ito ang ninais ni Gng. Arroyo, ano ang kaniyang naging batayan sa pag-uutos na
palakasin ang Ingles bilang wikang panturo? Ito ang katwiran. Mahina sa Ingles ang mga
estudyante, ayon sa taya ng noo’y Pangulo. Nagulat siya nang malaman na maraming
bakanteng trabaho sa mga call center ang di napupunan dahil bumabagsak sa
eksaminasyon sa Ingles ang mga aplikante. Dagdag pa niya, Ingles ang wika ng Information
and Communication Technology o ICT. Ang solusyon ng Pangulo sa problema ay ang
agarang pagpapalakas sa Ingles bilang wikang panturo. Ang naging hakbang na ito ng noo’y
Pangulong Arroyo ay itinuturing na hindi makatwiran. Ito ay dahil sinalaula nito ang
konstitusyong pangwika upang tugunan ang trabaho sa mga call center. Ang
pangangailangan sa mga kababayan nating mahusay mag-Ingles para punan ang mga
posisyon sa mga call center ay pansamantala at limitado lamang. Dahil ang totoo, may
40,000 hanggang 60,000 trabaho lamang ang naghihintay sa mga call center. Hindi
makatwirang ibatay ang patakarang pangwika ng buong sistemang pang-edukasyon sa
kakarampot na trabaho lamang. Bukod dito ay inihain ngayon sa Kongreso ang House Bill
No. 5091 o “An Act to Strengthen and Enhance the Use of English as the Medium of
Instruction in the Educational System” ni Rep. Gloria Macapagal-Arroyo ng Ikalawang
Distrito ng Pampanga.
• Ikatlo. Ang panukalang pagpaslang ng Commission on Higher Education (CHED) sa
Filipino, Panitikan at Philippine Government and Constitution bilang mga asignatura sa
kolehiyo. Narito ang mahahalagang pangyayari, petsa at mga taong kasangkot sa
pagtatanggol ng wikang Pambansa para sa mas Mataas na Antas ng Edukasyon at Lagpas
pa. Taong 2011 Inilantad ang plano ng gobyerno na pagbabawas ng mga asignatura sa
Kolehiyo Oktubre 3, 2011 sa pagtataguyod ni Dr. David Michael M. San Juan, convenor ng
Tanggol Wika, Associate Professor, Departamento ng Filipino, De La Salle University-Manila
at sinimulan ang pagpapalaganap ng isang petisyon na may layuning “urging the
Commission on Higher Education (CHED) and the Department of Education (DepEd) to
consider issuing an immediate moratorium on the implementation of the senior high
school/junior college and Revised General Education Curriculum (RGEC) components of
the K to 12 Program which might cause the downsizing or even abolition of the Filipino
departments in a number of universities (other departments would surely be downsized
too).”
Agosto 29, 2012 Sa isang presentasyon ay inilahad ni DepEd Assistant Secretary Tonisito M.
C. Umali, Esq. na walang asignaturang Filipino sa bagong Revised General Education
Curriculum (RGEC). Disyembre 7, 2012 Sa pamumuno ni Prop. Ramilito Correa, may-akda
at noo’y pangalawang tagapangulo ng Departamento ng Filipino ng DLSU, inilabas ng
Departamento ng Filipino ng DLSU ang “Posisyong Papel para sa Bagong CHED Curriculum”
na may pamagat na “Isulong ang Ating Wikang Pambansang Filipino, Itaguyod ang
Konstitusyunal na Karapatan ng Filipino, Ituro sa Kolehiyo ang Filipino bilang Larangan at
Asignaturang may Mataas na Antas.”
Mayo 31, 2013 Sa pagtataguyod ni Dr. Aurora Batnag, dating direktor sa Komisyon sa
Wikang Filipino (KWF), pinagtibay ng mga gurong delegado sa isang Pambansang Kongreso
ng Pambansang Samahan sa Linggwistika at Literaturang Filipino (PSLLF) ang isang
resolusyon hinggil sa “Pagtiyak sa Katayuang Akademiko bilang Asignatura sa Antas
Tersyarya”. Humigit kumulang 200 guro ang nakipagkaisa sa hangaring ito.
Hunyo 28, 2013 Inilabas ng CHED ang CMO No. 20, Series of 2013 na nagtakda ng core
courses sa bagong kurikulum sa antas tersarya sa ilalim ng K to 12: “Understanding the
Self; Readings in Philippine History; The Contemporary World; Mathematics in the Modern
World; Purporsive Communication; Art Appreciation; Science, Technology and Society;
Ethics.” Kumpirmadong walang asignaturang Filipino sa planong kurikulum ng CHED sa
ilalim ng K to 12.
 Marso 3, 2014 Pagbuo ng panibagong liham-petisyon na naka-address sa CHED.
Pinamunuan ito nina Dr. David Michael M. San Juan, convenor Tanggol Wika sa udyok nina
Dr. Fanny Garcia at Dr. Maria Lucille Roxas (kapwa mula sa DLSU). Kasama sina Prop.
Jonathan Geronimo, Prop. Crizel Sicat-De Laza ng University of Santo Tomas (UST), mga
kaibigan at mga kakilalang guro mula sa iba’t ibang unibersidad. Nilahukan ito ng mga guro
mula sa iba’t ibang unibersidad gaya ng UST, UP Diliman at UP Manila, Ateneo de Manila
University, PNU, San Beda College-Manila, PUP-Manila, National Teachers College, Miriam
College (MC) atbp., at mga samahang pangwika gaya ng PSLLF, Pambansang Asosasyon ng
Mga Tagapagtaguyod ng Salin (PATAS), at Sanggunian sa Filipino (SANGFIL) at humigit-
kumulang 200 pirma.
Mayo 23, 2014 Pinagtibay ng National Commission on Culture and the Arts-National
Committee on Language and Translation/NCCA-NCLT ang isang resolusyon na
“HUMIHILING SA COMMISSION ON HIGHER EDUCATION (CHED), AT KONGRESO AT
SENADO NG REPUBLIKA NG FILIPINAS, NA AGARANG MAGSAGAWA NG MGA HAKBANG
UPANG ISAMA SA BAGONG GENERAL EDUCATION CURRICULUM (GEC) SA ANTAS
TERSYARYA ANG MANDATORY NA 9 YUNIT NG ASIGNATURANG FILIPINO” na nagsasaad
na: “...puspusan lamang masusunod ang Konstitusyong 1987 sa paggamit ng Filipino bilang
midyum ng opisyal na komunikasyon, at bilang wika ng pagtuturo sa sistemang pang-
edukasyon kung mananatili sa antas tersyarya ang asignaturang Filipino...”
Hunyo 20, 2014 Inilabas naman ng KWF ang “KAPASYAHAN NG KALIPUNAN NG MGA
KOMISYONER BLG. 14-26 SERYE NG 2014... NA NAGLILINAW SA TINDIG NG KOMISYON SA
WIKANG FILIPINO (KWF) HINGGIL SA COMMISSION ON HIGHER EDUCATION (CHED)
MEMORANDUM BLG. 20, S. 2013.” Iginigiit ng nasabing kapasyahan ng KWF ang “pagtuturo
ng siyam (9) na yunit sa Wikang Filipino, na hindi pag-uulit lamang ng mga sabjek sa
Filipino sa antas sekundarya, kundi naglalayong magamit at maituro ang wika mula sa iba’t
ibang disiplina—na pagkilala sa Filipino bilang pintuan ng karunungan at hindi lamang
daluyan ng pagkatuto, at upang matiyak ang pagpapatuloy ng intelektuwalisasyon ng
Filipino” at pagtitiyak na “kalahatio apat (4) sa panukalang Core Courses, bukod sa kursong
Rizal, na nakasaad sa Memorandum Order Blg. 20, s. 2013 ay ituro gamit ang Wikang
Filipino.”
Hunyo 2, 2014 Sa inisyatiba ni Dr. Antonio Contreras ng DLSU ay nakipagdiyalogo sa 2
komisyuner ng CHED na sina Commissioner Alex Brillantes at Commissioner Cynthia
Bautista ang mga propesor ng DLSU, ADMU, UPD, UST, MC, at Marinduque State University.
Hunyo 16, 2014 Sa pagtataguyod nina Dr. David Michael M. San Juan, convenor Tanggol
Wika at Dr. Antonio Contreras at paglahok ng mga guro, napagkasunduan sa diyalogo na
muling sumulat sa CHED ang mga guro upang pormal na i-reconvene ang Technical
Panel/Technical Working Group sa Filipino at ang General Education Committee, kasama
ang mga kinatawan ng mga unibersidad na naggigiit ng pagkakaroon ng asignaturang
Filipino sa antas tersyarya.
Hunyo 21, 2014 Bienvenido Lumbera, National Artist – Isa sa mga Tagapagsalita sa Forum
at paglahok ng halos 500 delegado mula sa mga kolehiyo, unibersidad at organisasyong
pangwika at pangkultura, nabuo ang Tanggol Wika sa isang konsultatibong forum sa DLSU –
Manila.
Hulyo 4, 2014 Nagpatawag ng konsultasyon ang CHED dahil sa mga naisin ng Tanggol Wika.
Agosto 2014 Inilabas ang dokumentaryong gaya ng “Sulong Wikang Filipino” (panayam kay
Dr. Bienvenido Lumbera) at “Sulong Wikang Filipino: Edukasyong Filipino, Para Kanino?”
Setyembre 2014 Inilabas ang dokumentaryong “Sa Madaling Salita: Kasaysayan at Pag-
unlad ng Wikang Pambansa”.
Abril 15, 2015 Nagsampa ng kaso sa Korte Suprema ang Tanggol Wika, sa pangunguna ni
Dr. Bienvenido Lumbera, ACT Teachers Partylist Rep. Antonio Tinio, Anakpawis Partylist
Rep. Fernando Hicap, Kabataan Partylist Rep. Terry Ridon, at mahigit 100 propesor mula sa
iba’t ibang kolehiyo at unibersidad. Inihanda nina Atty. Maneeka Sarzan (abogado ng ACT
Teachers Partylist), Atty. Gregorio Fabros (abogado ng ACT), at Dr. David Michael San Juan,
ang nasabing petisyon. (Ito ang kauna-unahang buong petisyon sa wikang pambansa) at
opisyal na nakatala bilang G.R. No. 217451 (Dr. Bienvenido Lumbera, Pambansang Alagad
ng Sining, et al. vs. Pangulong Benigno Simeon C. Aquino III, at Punong Komisyuner ng
Komisyon sa Lalong Mataas na Edukasyon/Commissioner on Higher Education [CHED] Dr.
Patricia Licuanan).
Abril 21, 2015 Halos isang linggo pagkatapos ng pagsasampa ng kasong ito ay kinatigan ng
Korte Suprema ang Tanggol Wika sa pamamagitan ng paglalabas ng temporary restraining
order (TRO).
Hulyo 18, 2016 Lumabas ang CHED Memo na may paksang Clarification on the
Implementation of CHED Memorandum Order (CMO) No. 20, Series of 2013 Entitled
“General Education Curriculum; Holistic Understandings, Intellectual and Civic
Competencies”.
Setyembre 23, 2016 Sa pamumuno ng Departamento ng Filipinolohiya ng PUP na
pinamumunuan ni Prop. Marvin Lai, tumulong ang Tanggol Wika sa pagbubuo ng kapatid
na organisasyong Alyansa ng Mga Tagapagtanggol ng Kasaysayan (Tanggol Kasaysayan) na
naglalayon namang itaguyod ang panunumbalik ng asignaturang Philippine History sa
hayskul (sa ilalim ng K to 12 ay wala nang required na Philippine History subject).
Hulyo 11, 2017 Lumabas ang isa pang memorandum ng tagapangulo ng CHED – Dr. Patricia
Licuanan at may paksang Clarification on the Offering of Filipino at Panitikan Courses in All
Higher Education Programs), na hindi naman nila gaanong ipinalaganap.
Agosto 9, 2017 Natanggap ng Tanggol Wika ang isang “manifestation and motion” sa Korte
Suprema ng Office of the Solicitor General.
Agosto 25, 2017 Pormal na itinatag sa PUP ang Kilos Na Para sa Makabayang Edukasyon
(KMEd).
Anuman ang maaaring kahihinatnan ng mga naging pagkilos ng Tanggol Wika, mainam
nang mairehistro pa rin sa mga pahina ng kasaysayan ang mga susing argumento ng
Tanggol Wika para sa pagkakaroon ng Filipino at Panitikan sa kolehiyo. Kailanman ay laging
mananaig ang halaga ng Wikang Pambansa sa kalinangan ng mga Filipino. Para sa buong
transcript ng mga susing argumento ng Tanggol Wika ay maanong i-access ang
https://www.researchgate.net/publication/320558204_Alyansa_ng_Mga_Tagapagtanggol_
ng_Wik
ang_FilipinoTANGGOL_WIKA_Internal_na_Kwento_Mga_Susing_Argumento_at_Dokumento_
2014- 2017)

1 VARYASYON AT REHISTRO NG WIKA

Varyasyon ng Wika Ayon sa Biblia, noong pasimula ay may iisa lamang wika ang mga tao. Sa
paglipas ng panahon, nagkaroon ng halos hindi na mabilang na wika ang mga tao. Sa
kasalukuyan, ayon sa Ethnologue: Languages of the World, 15th ed. (2005) at CIA World
Fact Book, ang mga bansang Papua New Guinea, Indonesia at Nigeria ang tatlong
nangungunang bansa na may pinakamaraming lenggahe na sinasalita; 820, 742 at 516,
ayon sa pagkakasunod. Sa parehong tala, sinasabing ang Filipinas, sa ating bansa, ay may
180 lenggwahe na pinagsasaluhan nating mga Filipino. Filipino (ang ating Pambansang
Wika) at Ingles ang dalawang wikang opisyal sa bansa.
Ang Papel ng Wikang Pambansa sa Gitna ng Pagkakaiba-iba ng mga Wika sa Bansa Lydia B.
Liwanag
Introduksyon Isang larangan ng sosyolinggwistika na pinagtutuunan ngayon ng mga pag-
aaral at pananaliksik ang tungkol sa pagkakaiba ng wika o varayti at varyasyon ng wika.
Kaugnay ng mga pagpaplanong pangwika na isinasagawa sa mga bansa na multilinggwal
ang mga tao, may mga isyung panglinggwistiko na kaugnay ng pagkakaroon ng varayti ng
wika: paano nagkakaroon ng mga pangkat ng mga tao na may isang varayti ng wikang
sinasalita? Kailan sila nagkakaroon ng karaniwang varayti ng wika? Ang mga teo(istang
neo-klasikal (Tollefson, 1991) ay nagbigay ng tepolohiya ng mga pangkatwika batay sa mga
katangiang estruktural ng mga varayti ng wika sa degri ng pagkamultilinggwal at sa gamit
ng mga varyasyong ito (Kelman, 1971; Fishman, 1968; Kloso, 1968). Nakabatay ang
pagkakaroon ng varayti at varyasyon ng wika sa paniniwala ng mga linggwist ng pagiging
heterogeneous o pagkakaiba-iba ng wika (Saussure, 1916) at "hindi kailanman
pagkakatulad o uniformidad ng anumang wika," ayon kay Bloomfield (1918). Dala ito ng
nagkakaibang pangkat ng tao na may iba't ibang lugar na tinitirahan, interes, gawain, pinag-
aralan at iba pa. Sa pagdaan ng panahon, nagiging ispesyalisado ang mga gawain at
tungkulin ng tao at ito ay nagreresulta sa pagkakaiba-iba ng kultura at wika na siyang
nagiging panukat sa progreso ng tao (Roussean, 1950). Ang mga pagkakaibang ito ng/sa
wika ay nagbunga ng iba't ibang pagtingin, pananaw at atityud dito kaugnay ng di
pagkakapantay-pantay ng mga wika pati ng mga tagapagsalita, kultura at sibilisasyon
(Constantino, 2000). Magsisilbing patnubay ang pagtalakay na ilalahad sa papel na ito para
sa mga propesor, estudyante, mananaliksik at mga nagpaplano ng wika sa edukasyon
partikular sa varayti ng Filipino na ginagamit ngayon sa iba't ibang rehiyon ayon sa lugar ng
taong nagsasalita (heograpiko) at ayon sa pangkat na kinabibilangan (sosyolek).
 Kahulugan at Uri ng Varayti ng Wika Ang varayti ng wika ay ang pagkakaroon ng
natatanging katangian na nauugnay sa partikular na uri ng katangiang sosyo-sitwasyunal
na makatutulong sa pagkilala sa isang partikular na varyasyon o varayti ng wika. Ito rin ang
pagkakaiba-iba sa uri ng wika na ginagamit ng mga tao sa bansa. Maaaring ang pagkakaiba
ay nasa bigkas, tono, uri at anyo ng salita. Nagbigay si Cafford (1965) ng dalawang uri ng
varayti ng wika. Una ay permanente para sa mga tagapagsalita / tagabasa at ang ikalawa ay
pansamantala dahil nagbabago kung may pagbabago sa sitwasyon ng pahayag. Kabilang sa
mga varayting permanente ay diyalekto at idyolek. Ang diyalekto ay batay sa lugar, panahon
at katayuan sa buhay. Nakikita ito kaugnay ng pinanggagalingang lugar ng tagapagsalita o
grupo ng tagapagsalita sa isa sa tatlong dimension: espasyo, panahon at katayuang sosyal.
Maihahalimbawa rito ang mga diyalekto ng Tagalog na ayon sa iba't ibang lugar ng
tagapagsalita tulad ng Tagalog-Bulacan, TagalogBatangas, Tagalog-Laguna, Tagalog-Cavite,
Tagalog-Mindoro, Tagalog-Rizal at Tagalog-Palawan. Samantala ang idyolek ay isang varayti
na kaugnay ng personal na kakanyahan ng tagapagsalita o wikang ginagamit ng partikular
na indibidwal. Ang mga tanda ng idyolek ay maaaring idyosinkratiko tulad ng paggamit ng
partikular na bokabularyo nang madalas. Ayon pa rin kay Catford, permanente nang
matatawag ang idyolek ng isang taong may sapat na gulang. Ang pansamantalang varayti ng
wika ay kaugnay sa sitwasyon na ginagamit ang wika. Kasama rito ang register, mode at
estilo. Ang register ay varayting kaugnay ng panlipunang papel na ginagampanan ng
tagapagsalita sa oras ng pagpapahayag. Halimbawa nito ay: siyentipikong register,
panrelihiyong register, akademikong register at iba pa. Ang estilo ay ang varayti na kaugnay
ng relasyon ng nagsasalita sa kausap. Ang estilo ay maaaring formal, kolokyal at intemeyt o
personal. Ang mode ay ang varayting kaugnay sa midyum na ginagamit sa pagpapahayag
tulad ng pasalita o pasulat. Sa isang pangkat-wika o speech community makikita ang
varyasyon ng wika sa pamamagitan ng: a.) mga taong bumubuo rito; b.)
pakikipagkomunikasyon ng tao; c.) interaksyon ng mga tao; d.) sa mga katangian ng
pananalita ng mga tao; at; e.) sa sosyal na katangian ng mga tao.
Mga Teorya at Pananaw sa Varayti ng Wika Nasa kamalayan na ng mga pilosopo sa ika-18
siglo (Williams, 1992) ang pagkakaroon ng mga uri o varayti ng wika na nakikita sa
katayuang panlipunan ng isang indibidwal. Dito nagsimula ang mga pag-aaral sa varayti ng
wika na naging bahagi ng larangan ng sosyolinggwistika. At sa pagdaan ng panahon,
nagbunga ito ng mga teorya at konsepto kaugnay ng pagtuturo at pagkatuto ng wika.
Nangunguna sa mga teoryang ito ang sosyolinggwistikong teorya na batay sa palagay na
ang wika ay panlipunan at ang speech (langue) ay pang-indibidwal. Ayon kay Sapir (1949),
ang wika ay isang kasangkapan ng sosyalisasyon, na ang mga ralasyong sosyal ay hindi
matutupad kung wala ito. Para naman kay Saussure (1915), ang wika ay hindi kumpleto sa
sinumang indibidwal o nagsasalita, nagagawa lamang ito sa loob ng isang kolektibo o
pangkat. Gayundin, makikita ang paghahalo ng mga varayti ng wika, diyalekto at register sa
dalawang paraan: a) code switching o palit-koda at b) panghihiram. Sa palit koda, ang isang
nagsasalita ay gumagamit ng iba't ibang varayti ayon sa sitwasyon o okasyon, Halimbawa
nito ay ang mga usapan ng mga kabataan ngayon na nag-aaral sa mga kolehiyo: "0, how
sungit naman our teacher in Filipino." "Hoy, na-gets mo ba sabi ko sa text ko?" "It's so hard
naman to make pila-pila here." Ito ang tinatawag na conversational code switching kung
saan ang nagsasalita ay gumagamit ng ibang varayti o code sa iisang pangungusap. Dito
naghahalo ang Ingles at Filipino. Mayroon ding palit-koda na sitwasyonal o ang pagbabago
ng code ay depende sa pagbabago ng sitwasyon na kinalalagyan ng tagapagsalita. Isang
magandang halimbawa nito ay ang pagbabago ng code ng konduktor ng bus patungong
Baguio mula sa pakikipag-usap niya sa mga pasahero na nagmula sa Metro Manila,
Pampanga, Pangasinan, Tarlac at sa mga pasaherong galing Ilocos. Ginagamit niya ang mga
wika ng taong galing sa lugar na sumakay sa bus.
Ang panghihiram ay isa pang paraan kung saan nagkakahalo ang mga varayti. Sa paraang
ito, ang isang salita o higit pa ay hinihiram mula sa isang varayti tungo sa isa pang varayti
dahil walang katumbas ang mga ito sa varayting ginagamit ng nagsasalita. Tinatawag itong
lexical borrowing. Halimbawa nito ay ang pangalan ng pagkain na narito ngayon sa bansa
na may kulturang dala mula sa pinagmulan nito (cultural color) tulad ng hamburger, pizza,
taco, french fries; mga salitang dala ng pagbabago sa teknolohiya tulad ng CD, computer,
diskette, fax, internet, e-mail at iba pa.
Kaugnay pa rin ng sosyolinggwistikong teorya ang ideya ng pagiging heterogeneous ng
wika o ang pagkakaroon ng ibat ibang anyo, mapalinggwistika, mapa-okupasyunal o
mapasosyal man ang anyong ito. Maidadagdag din sa pagkakaiba-iba ng anyo ng wika ang
lokasyong heograpiko, pandarayuhan, sosyo-ekonomiko, politikal at edukasyonal na
katangian ng isang partikular na lugar o komunidad na gumagamit ng naturang wika. Ito
ang nagbubunsod sa pagkakaroon ng mga varayti ng wika tulad ng pagkakaroon ng Tagalog
Filipino, Ilokano Filipino, Ilonggo Filipino, Singapore English, Filipino English at iba pa.
Tinatawag itong linggwistikong varayti ng wika.
Mayroon ding varayti na ayon sa register o sosyal na kalagayan tulad ng Filipino ng mga
nabibilang sa third sex, Filipino ng mga taong may iba't ibang trabaho tulad ng
mangingisda, magsasaka, mga taong-pabrika, maging ang mga taong may iba't ibang
dibersyon tulad ng mga sugarol, sabungero, mga namamahala ng huweteng at karera.
Gayundin may Filipino ng mga kolehiyala, Filipino ng sosyal sayans, matematika, kemistri,
at siyensiya na mga varayting pangakademiko.
Ang pagkakaroon ng ibat ibang varayti / register / anyo ng wika ay nagreresulta sa
pananaw ng pagkakaroon ng herarkiya ng wika. Tinawag ito ni Bernstein (1972) na Deficit-
Hypothesis, na batay sa mga obserbasyon niya sa mga nag-aaral sa elementarya sa ilang
paaralan sa England. Nakita niya na may magkaibang -katangian ang wika ng mga batang
mula sa mahihirap na kalagayan. Nakita niya na may katangiang abstrak at nasusuri
(elaborated code) ang wika ng una at detalyado at deskriptibo (restricted code) naman sa
huli. Ang pananaw na ito ay hindi sinang-ayunan ni Labov (1972) sa dahilang nagbubunga
ng pagtinging di pantay-pantay sa wika ang ganitong pagtingin. Itinaguyod niya ang
konseptong varyabilidad ng wika (variability concept). Sa paniwala niya, natural na
phenomenon ang pagkakaiba-iba ng anyo at pagkakaroon ng varayti ng isang wika. At
mahalagang tingnan nang pantay-pantay ang mga varayting ito - walang mababa, walang
mataas. Ang paniwalang ito ay makabuluhan sa pagtuturo/pagkatuto ng Filipino kaugnay
ng iba pang wika sa iba't ibang rehiyon.
Kaugnay ng pananaw ng varyabilidad ng wika ang Teoryang Akomodasyon (Accomadation
Theory) ni Howard Giles (1982). Kaugnay ito ng mga teorya sa pag-aaral / pagkatuto ng
pangalawang wika sa linguistic convergence at linguistic divergence. Nakapokus ito sa mga
taong kasangkot sa sitwasyong pangwika. Sa linguistic convergence, ipinapakita na sa
interaksyon ng mga tao, nagkakaroon ng tendensiya na gumaya o bumagay sa pagsasalita
ng kausap para bigyang-halaga ang pakikiisa, pakikipagpalagayang-loob, pakikisama o
kaya'y pagmamalaki sa pagiging kabilang sa grupo. Sa kabilang dako naman, linguistic
divergence naman kung pilit na iniiba ang pagsasalita sa kausap para ipakita o ipahayag ang
pagiging iba at di-pakikiisa at pagkakaroon ng sariling identidad. Mahalaga ang pananaw na
ito sa pag-aaral ng varayti ng wikang Filipino lalo na kaugnay ng atityud sa paggamit ng
inaakalang mas superior na varayti kompara sa mas mababang varayti depende sa
katayuan ng kanilang unang wika sa lipunan.
Bahagi rin ng Teoryang Akomodasyon ang tinatawag na interference phenomenon at
interlanguage na nakapokus sa mga wikang kasangkot. lpinapakita ang pagkakaroon ng
interference sa pagbuo ng mga varayti ng Filipino. Makikita ang impluwensya ng unang
wika sa pagsasalita ng Filipino ng mga kababayan natin sa iba't ibang rehiyon. Tulad
halimbawa ng Cebuano Filipino na mapapansin ang di-paggamit ng reduplikasyon o pag-
uulit ng pantig sa salita. (Halimbawa: Magaling ako sa pagturo ng Filipino.) Maibibigay ring
halimbawa ang paggamit ng panlaping mag- kahit na dapat gamitin ng um- sa dahilang
walang um- na panlapi sa Sebwano. Halimbawa: Magkain na tayo sa halip na Kumain na
tayo. Ang interlanguage naman ang tinatawag na gramar o estruktura (mental grammar) ng
wika na nabubuo o nakikintal sa isip ng tao sa proseso ng pagkatuto niya ng pangalawang
wika. Sa kalagayang ito nagkakaroon ng pagbabago sa gramar sa pamamagitan ng
pagdaragdag, pagbabawas o pagbabago ng mga tuntunin sa wika. Halimbawa nito ang
paglalagay natin ng mga panlapi sa mga salitang Ingles kahit na ito ay wala sa
diksyunaryong Ingles sa ating pang-araw-araw na interaksyon tulad ng presidentiable,
boarder, bed spacer, mailing. Gayundin, naririnig na ng mga salitang Turungturo na ako,
Sayaw na sayaw na ako na dati ay hindi tinatanggap bilang pang-uri.
Ang mga teorya, konsepto at pananaw na inilahad ay ilan lamang sa mga batayang
teoretikal sa pagtuturo / pag-aaral ng wika at sa pagtingin sa pagkakaroon ng varayti at
varyasyon ng wika (sa ating kalagayan, ng wikang Filipino).
 Papel ng Filipino sa Pagkakaroon ng Magkakaibang Wika sa Bansa o Ano naman ang papel
ng Filipino sa gitna ng magkakaibang wika sa bansa? o Kung ating babalikan ang kahulugan
ng Filipino ayon sa KWF Resolusyon 96-1:
"Ang Filipino ay ang katutubong wikang ginagamit sa buong bansa bilang wika ng
komunikasyon ng mga etnikong grupo. Katulad ng iba pang wikang buhay, ang Filipino ay
dumaraan sa proseso ng paglinang sa pamamagitan ng paghihiram sa mga wika ng Pilipinas
at di-katutubong wika at sa ebolusyon ng iba't ibang varayti ng wika para sa iba't ibang
sitwasyon, sa mga nagsasalita nito na may iba't ibang saligang sosyal at para sa mga paksa
ng talakayan at iskolarling pagpapahayag... "
Sa pagkakaroon ng kaalaman sa mga varayti ng wika, magkakaroon ng pagbabago sa
atityud ng mga Filipino sa wikang Pambansa. Mabubuksan ang kamalayan ng bawat isa sa
atin na mayroon pala tayong bahagi o papel sa pagpapaunlad ng Filipino. Magiging aktibo
ang partisipasyon ng lahat sa gawaing ito at mas lalago at madedevelop ang isang varayti o
sariling varayti ng wika kung madalas gagamitin at tatangkilikin ang Filipino ng iba't ibang
tagapagsalita ng katutubong wika.
Isang bagong larangan din ito, na kakikitaan ng mga paksa at gawaing kailangang saliksikin
ng mga guro at mag-aaral sa anumang antas ng pag-aaral hindi lamang sa antas gradwado.
Mula sa simpleng paglilista ng mga salita at diskurso, isagawa ang mas malalim na
pagsusuri ng mga sinasalita at pasulat na anyo ng wika ng mga tao sa iba't ibang pangkat o
grupo, sa iba't ibang lugar.
Sa larangan naman ng pagtuturo, mahalaga ang pagkakaroon ng mga mag-aaral at guro ng
malinaw na pananaw tungkol sa konsepto ng varayti at varyasyon ng wika. Sa gayon,
makikita ng mga mag-aaral na bawat grupo, komunidad at rehiyon na gumagamit ng wika
ay hindi iba o naiiba kundi kasali at kabahagi ng pambansang wika at kultura. Mawawala
ang mababang pagtingin sa mga wika ng mga taong hindi kapangkat o karehiyon. Makikita
rin ang kontribusyon ng ibat ibang wika sa bansa sa pagpapaunlad ng Filipino. Mayamang
balon na mapagkukunan ang mga rehiyonal na wika ng mga kaalaman at datos mula sa
kanilang etnolinggwistiko, sosyal at komunidad na kinabibilangan. Dala-dala ito ng mga
mag-aaral sa kanilang pagpasok sa klase. At ibinabahagi nila ito sa mga interaksyon na
nagaganap sa klase. Nabibigyang halaga rin nila ang kanilang sari-sariling wika at kultura
bilang bahagi ng pambansang wika at kultura.
Bilang pagwawakas, isang paalala ang iniiwan ko sa inyo, na huwag nating sayangin ang
yaman ng wika na nasa pintuan na ng ating mga silid-aralan. Huwag nating pabayaan na
ang mga dayuhan pa ang tumuklas nito. Tayong mga nagtuturo at nag-aaral ng wika sa ating
bansa ang magkusa at magsikap na pag-aralan ang pagkakaiba-iba ng wikang Filipino na
sinasalita ng kasalukuyang henerasyon ayon sa lugar at pangkat na kinabibilangan.
Makatutulong ito sa pagbuo ng isang patakaran sa wika na angkop sa lahat ng mga Filipino.