Tồn tại xã hội là toàn bộ shvc và đk shvc của mỗi một cộng đồng ng trong những đk hoàn cảnh

lịch sử
cụ thể nhất định
Tồn tại xh được chia làm ba yếu tố: phương thức sx (cơ bản I), điều kiện tự nhiên địa lý (đất đai, khí
hậu, sông ngòi, ao hồ), dân số và mật độ dân số (cách thức tổ chức dân cư, tính chất lưu dân cư,…)
Ý thức xh là toàn bộ đời sống tinh thần của một cộng động người, được sinh ra từ tồn tại xh và phản
ánh tồn tại xh trong những đk hoàn cảnh cụ thể nhất định
Ý thức xh được chia theo
Phương thức phản ánh: tâm lý xh và hệ tư tưởng
Trình độ phản ánh: ý thức xh thông thường và ý thức lý luận
Trong một xh có tính giai cấp thì YTXH cũng có tính giai cấp, phản ánh điều kiện sinh hoạt vật chất và
lợi ích khác nhau, đối lập nhau giữa các giai cấp
Mỗi giai cấp đều có đời sống sh tinh thần riêng biệt tuy nhiên hệ tư tưởng thống trị là hệ tư tưởng của
giai cấp thống trị xh đó, đồng thời hệ tư tưởng đó cũng ảnh hưởng tới ý thức của những giai cấp khác
trong xh đó
TTXH quyết định ý thức xh:
- ý thức xh chỉ là sự phản ánh của tồn tại xh và phụ thuộc vào tồn tại xh
NTN:
- TTXH thay đổi kéo theo YTXH thay đổi
- TTXH là nguồn gốc khách quan, là cơ sở cho sự hình thành ý thức xh
- TTXH quyết định nội dung, tính chất, vai trò của tồn tại xh
- TTXH ảnh hưởng đến YTXH thường thông qua các khâu trung gian mới nhận biết được
TÍNH ĐỘC LẬP TƯƠNG ĐỐI CỦA YTXH
-TÍNH LẠC HẬU
- YTXH thường có tính lạc hậu hơn TTXh vì:
- suy cho cùng nó cũng chỉ là phản ánh của TTXH nên thường biến đổi sau
- Có những yếu tố trong YTXH thường khó có thể thay đổi hơn: Tôn giáo, Tư tưởng xh
- Có những thế lực cố gắng duy trì sự lạc hậu
Ý nghĩa:
- Cố gắng đấu tranh xóa bỏ tàn dư của xh cũ
- Kế thừa giữ gìn và phát huy những truyền thống tốt đẹp của dân tộc
Tính vượt trước của YTXH
Tri thức khoa học chính là một bộ phận của ý thức xh cho phép nắm bắt các quy luật vận động khách
quan từ đó dự đoán trước về tương lai, do đó vượt trước so với tồn tại xh (Ex: Dự đoán của Marx về
sự sụp đổ của chế độ tư bản chủ nghĩa)
--> Ý nghĩa: Tư tưởng khoa học vượt trước có thể định hướng, chỉ đạo con người tới thành công hoặc
ngược lại
Tính kế thừa
YTXH mới trước hết phản ánh tư tưởng của xh đương thời
YTXH mới kế thừa từ YTXH cũ
Tính kế thừa của YTXH có thể làm cho nó vượt trước tồn tại xh đương thời Ex: Dân tộc đức vào tk XIX,
tuy điều kiện kinh tế chính trị lạc hậu so với châu Âu nhưng đời sống tinh thần của họ lại rất phong
phú và phát triển
Ý nghĩa:
Khi nghiên cứu các hình thái ý thức xh cần phải nghiên cứu bối cảnh xuất hiện của YTXH đó, đồng thời
cũng phải nghiên cứu những tư tưởng đã có từ trước
Tác động qua lại giữa các hình thái xh
- Các hình thái xh đều có hình thức phản ánh khác nhau, phương thức phản ánh khác nhau nên không
thể thay thế cho nhau
- Các hình thái xh đều có nguồn gốc từ tồn tại xh
- Sự tương tác giữa các hình thái xh có thể tạo ra những quy luật đặc thù, chi phối sự phát triển của ý
thức xh, làm cho nó ít phụ thuộc vào TTXH hơn. Ở mỗi một giai đoạn nhất định đều có một hình thái ý
thức đóng vai trò chủ đạo, chi phối các hình thái YTXH khác, đồng thời cả xh phụ thuộc vào hình thái
YTXH ấy.
Vd: trung cổ: tôn giáo, hiện tại: kh
Tại sao YTXH có thể tác động trở lại TTXH:
Vì ý thức xh có tính vượt trước
- tất cả những hành động của con người đều do ý thức chỉ đạo
NTN:
Bản thân YTXH không thể trực tiếp thay đổi TTXh mà p thông qua những hđ thực tiễn
- Những tư tưởng, quan niệm tiến bộ, cách mạng có thể thúc đẩy xh phát triển hơn và ngược lại
Ý nghĩa: - Phải phát huy vai trò của tư tưởng tiến bộ, cách mạng, KH
- Đẩy mạnh CMXHCN về mặt tư tưởng văn hóa
- Thúc đẩy hơn nx vai trò của YTXH trong quá trình hình thành nền văn hóa mới, con ng mới