evropuli asocirebis procesi

saqarTveloSi
damxmare saxelmZRvanelo
istoriisa da samoqalaqo ganaTlebis
maswavleblebisaTvis

ISBN: 978-9941-9702-4-5
 guranda WeliZe
ekaterine qardava
zurab bragvaZe

evropuli asocirebis procesi

saqarTveloSi
damxmare saxelmZRvanelo istoriisa
da samoqalaqo ganaTlebis
maswavleblebisaTvis

Tbilisi 2020
momzadebulia kavkasiis universitetSi evrokavSiris
Erasmus+ programebis mxardaWeriT, Jan mones proeqtis
`evropuli swavlebis samkuTxedi~ _ “Triangle Effect of Eu-
ropean Studies at Schools” (TEESS) farglebSi _ 611026-EPP-1-
2019-1-GEEPPJMO-PROJECT

proeqti Tanadafinansebulia evrokavSiris mier. winamde-

bare publikacia asaxavs mxolod avtorTa mosazrebas da
evrokavSiri araa pasuxismgebeli warmodgenil informaci-
aze. avtorebis stili daculia.

redaqtorebi: ekaterine qardava

guranda WeliZe

koreqtori: nana qvaCaxia

damkabadonebeli: giorgi bagrationi

© kavkasiis universitetis gamomcemloba, 2020

ISBN: 978-9941-9702-4-5
avtorebi:

guranda WeliZe _ istoriis doqtori, kavkasiis universitetis

humanitarul da socialur mecnierebaTa skolis afili-
rebuli profesori, evropismcodneobis sabakalavro sa-
ganmanaTleblo programis xelmZRvaneli, Jan mones proeq-
tis `evropuli swavlebis samkuTxedi~ (TEESS) Tanaavtori,
eqsperti da koordinatori, ev­rokavSiris sxvadasxva proeq-
tis monawile, 40-mde samecniero Sromis avtori, maT Soris,
evropis istoriisa da evrokavSiris sakiTxebze, treneri ev-
rointegraciis sakiTxebSi.

ekaterine qardava _ samarTlis doqtori, kavkasiis universi-

tetis samarTlis skolis asocirebuli profesori (afil-
irebuli); goris saxelmwifo saswavlo universitetis
profesori; Jan mones modulis `aRmoaCine evrokavSiri
asocirebis SeTanxmebaSi~ (EUEAA) avtori da koordinato-
ri, Jan mones profesori; Jan mones proeqtis `evrokavSiris
samarTlebrivi saxe~ (LFEU) avtori da Tanakoordinatori;
Jan mones proeqtis `evropuli swavlebis samkuTxedi~ (TEESS)
Tanaavtori da eqsperti; tele-gadacemis `evropis droiT~
Tanaavtori da Sinaarsis Semqmneli (konrad adenaueris fon-
dis mxardaWeriT); proeqtis `evropuli kavSiris marTlmsa-
julebis sasamarTlo praqtika da qarTuli Sromis samar-
Tali~ avtori da xelmZRvaneli (fridrix ebertis fondis
mxardaWeriT); asociaciis `evropis droiT~ Tavmjdomare.

zurab bragvaZe _ kavkasiis universitetis humanitarul da so-

cialur mecnierebaTa skolis profesori; Jan mones pro-
eqtis `evropuli swavlebis samkuTxedi~ (TEESS) eqs­perti.
asamde samecniero naSromisa da 5 monografiis avtori
saqarTvelos Zveli istoriisa da arqeologiis sakiTxeb-
ze; evropis kavSirisa da evropis sabWos sxvadasxva proeq-
tis monawile da xelmZRvaneli; saqarTvelos kulturuli
memkvidreobis dacvis erovnuli saagentos arqeologiuri
sabWos wevri.

_3_
sarCevi

avtorebisagan. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

guranda WeliZe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
ras niSnavs iyo `evropeli~. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
evropuli cxovrebis wesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
evrokavSiris miznebi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
evrokavSiris faseulobebi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
evrokavSiris Seqmna. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
evrokavSirSi gawevrianebis pirobebi. . . . . . . . . . . . . . . . 20
evrokavSirisa da saqarTvelos
urTierTobebis qronologiidan. . . . . . . . . . . . . . . . . 22
evropis samezoblo politika (ENP). . . . . . . . . . . . . . . . . 24
aRmosavleT partnioroba (EaP). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

ekaterine qardava. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
evropuli integraciis arCevani _ oficialurad
aRiarebuli da dadasturebuli
saqarTvelos mier. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
saqarTvelos viTareba da saWiroebebi
post-sabWoTa epoqaSi da evropul kavSirTan
partniorobis mniSvneloba. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
evropuli kavSiris daxmarebiT
ganxorcielebuli proeqtebis Sinaarsi. . . . . . . . . . 36
axali gamowvevebi evropuli
integraciis procesSi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37

_5_
 evropuli kavSiris wevri saxelmwifoebis
Tanacxovrebis wesrigi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
evropuli kavSiris Tavisufali Sida bazari. . . . . . . . 38
asocirebis SeTanxmeba (AA) da Rrma da
yovlismomcveli Tavisufali vaWrobis
sivrce (DCFTA). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
evropuli kavSiris Tavisuflebis,
usafrTxoebisa da marTlmsajulebis sivrce.. . . . 42
enis pativiscema evropul kavSirSi. . . . . . . . . . . . . . . . . 43
ojaxi da qorwineba evropul kavSirSi.. . . . . . . . . . . . . 44
evropuli kavSiris daxmarebebi
saqarTvelosadmi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45
SromiTi uflebebis dacvis evropuli
standartebi da asocirebis SeTanxmeba. . . . . . . . . . 46
qarTuli produqti evropuli
kavSiris Sida bazarze. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
sursaTis uvnebloba da produqtis
usafrTxoeba _ adamianis sicocxlisa
da janmrTelobis dacva. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
momxmarebelTa uflebebis dacva. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
Tanasworobis politika da
diskriminaciis winaaRmdeg brZola. . . . . . . . . . . . . . 52

zurab bragvaZe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55
saqarTvelos kulturuli memkvidreoba
evropul konteqstSi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55

_6_
avtorebisagan

Zvirfaso mkiTxvelo, Zvirfaso maswavleblebo,

maTTan erTad, moswavleebo da mSoblebo,

Cven gvjera, roca Tqven arCevans akeTebT, ara

mxolod sakuTar momavals qmniT, aramed sxvaTa
cxovrebazec zemoqmedebT. es aris pirovnebis
Zala sazogadoebis formirebasa da ganviTareba-
Si. vis da ras irCev, es ganapirobebs Sedegsac _
Sens beds, sxvaTa beds. amitom, pasuxismgebeli
varT swor arCevanze. arCevani Tqvenia. arCev-
ani Tavisufalia. Cven ki gagiziarebT codnas da
getyviT simarTles, raTa Tqveni arCevani dae-
fuZnos realobas, marTal informacias, gamWvir-
vale obieqtur garemoebebs, faqtebs, naTel mag-
aliTebs da cxad ricxvebs.
Tanamedrove saqarTveloSi progresis, ganvi-
Tarebis da swori arCevanis erT-erTi safuZve-
lia saqarTvelos TiToeulma moqalaqem gaigos,
ra aris evrokavSiri, asocirebis SeTanxmeba da
saqarTvelo-evrokavSiris urTierTobebi. am
mizniT, kavkasiis universitetma moipova Erasmus+
programis Jan mones proeqtis dafinanseba evro-
puli kavSirisgan da saqarTvelos ganaTlebis,
mecnierebis, kulturisa da sportis saministro-
sTan TanamSromlobis safuZvelze, daiwyo dia-
logis procesi skolis moswavleebTan.
evropuli integracia saqarTvelos erovnuli
da sasicocxlo interesebis nawilia, saqarTve-
los saSinao politikis sagania, saqarTvelos Ti-

_7_
Toeuli moqalaqis Rirseuli da daculi yofis
momavalSi investirebis procesia.
ganviTarebis evropuli gza saqarTvelos xal­
xisa da saqarTvelos saxelmwifos istoriuli da
faseulobiTi arCevania.

guranda WeliZe
ekaterine qardava
zurab bragvaZe

kavkasiis universiteti (CU)

2020 weli, Tbilisi

_8_
 guranda WeliZe

ras niSnavs iyo `evropeli~

adamianebi midrekilni arian identobisaken. isini sx-

vadasxva mimarTulebiT axdenen sakuTari Tavis identi-
fikacias, magram iSviaTad Tu cdiloben ufro maRal da
farTo doneze moaxdinon identificireba, vidre mxolod
erTi regioni an erTi qveyanaa.
am gagebiT termini `evropeli~ SeiZleba unikalurad
CaiTvalos. dRes `evropeli~ Tu `evropuli~ xSirad ga-
moiyeneba evrokavSiris moqalaqeobis konteqstSi. ase
rom, evropa aRar aris mxolod geografia, evropa ide-
acaa. evrokavSiri arc kontinentia da arc tradiciuli
eri saxelmwifo. sinamdvileSi, is aRar aris arc mxolod
ekonomikuri aliansi. igi evropul faseulobebze da-
fuZnebuli saxelmwifoebis kavSiria da es faseulobebi
politikuri da samarTlebrivi xasiaTisacaa.

evropuli cxovrebis wesi

Zalian bevri adamiani, maT Soris, Tavad evropelebi,

akritikeben mosazrebas evropis kontinentze mcxovrebi
sxvadasxva erovnebis erT gansazRvrebaSi ganzogadebis
Taobaze, maSin roca saxeze gvaqvs mravalferovani kul-
tura, enebi da istoria. isini TiTqos arc scdebian Ta-
vianT argumentaciaSi, magram maTi daskvna mainc ar aris
marTebuli, radgan evropis kavSiris devizi `erTianoba
mravalferovnebaSia~ (United in diversity) Cven gvaZlevs
Tanaarsebobisa da TanamSromlobis SesaZleblobas evro-
puli cxovrebis wesis garantad aRiarebul faseulobaze
dafuZnebuli gamocdilebiT; roca yvelas SeuZlia aRi-

_9_
maRlos xma, miiRos monawileoba mravalferovani sazo-
gadoebis marTvaSi, ar eSinodes SesaZlo Sedegebis, Tu
maTi moqmedeba ar zRudavs sxva moqalaqeebis uflebebsa
da Tavisuflebebs.

evrokavSiris miznebi

Ÿ evropuli faseulobebisa da sakuTari moqalaqeebis

keTildReobis ganviTarebis xelSewyoba;
Ÿ mSvidobis, usafrTxoebisa da marTlmsajulebis uz-
runvelyofa;
Ÿ sazogadoebis mdgradi ganviTarebis gaZliereba
da­
balansebuli ekonomikuri zrdiTa da fasebis
sta­
bilurobiT, maRalkonkurentuli sabazro eko­
nomikiT, dasaqmebiTa da socialuri progresiT,
garemos dacviTi problemebis mogvarebiT;
Ÿ brZola socialuri izolaciisa da diskriminaciis
nebismieri gamovlinebis winaaRmdeg;
Ÿ samecniero-teqnikuri progresis xelSewyoba;
Ÿ evrokavSiris qveynebs Soris ekonomikuri, social-
uri, teritoriuli erTianobisa da solidarobis
gan­
viTareba, Sida bazris Camoyalibeba sabaJo saz-
Rvrebis gareSe erTmaneTisaTvis dabrkolebebis Se-
qmnis Tavidan acilebis mizniT;
Ÿ mdidari kulturuli da lingvisturi mravalfe­
rovnebis pativiscema;
Ÿ ekonomikuri da savaluto kavSiris ganviTareba da
erTmaneTis (qveynebis) gaZliereba erTiani valu-
tiT.

_ 10 _
evrokavSiris faseulobebi

evrokavSiris faseulobebi saerToa misi wevri saxel-

mwifoebisaTvis, romelTaTvis umTavresia integracia,
moTmineba, samarTlianoba, solidaroba. isini uars eub-
nebian diskriminacias. es faseulobebi evropuli sazoga-
doebis ganuyofel nawils warmoadgens.

adamianis Rirseba
adamianis Rirseba xelSeuvalia. mas pativi unda
vceT da davicvaT. Rirseba warmoadgens fundamenturi
uflebebis realur safuZvels.

Tavisufleba
adamianis individualuri Tavisuflebebi – pira-
di cxovrebis, azrovnebis Tavisuflebis, religiis,
Sekrebis, azris gamoxatvis Tavisufleba – daculia
evrokavSiris fundamenturi uflebebis qartiiT.
gadaadgilebis Tavisufleba moqalaqeebs aZlevs
uflebas, Tavisuflad gadaadgildnen da icxovron ev-
rokavSiris farglebSi.

demokratia
evrokavSiris funqcionireba efuZneba warmomadgen-
lobiT demokratias.
iyo evrokavSiris moqalaqe, niSnavs isargeblo poli-
tikuri uflebebiT. evrokavSiris yvela zrdasrul
moqalaqes aqvT ufleba waradginos sakuTari kandida-
tura, isargeblos xmis micemis uflebiT an adgilsamy-
ofel an maTi warmomavlobis qveyanaSi. xelisuflebas
xalxi irCevs, es ki samarTliani arCevnebiT miiRweva,
rac niSnavs xelisuflebis valdebulebebsa da pasux-
ismgeblobebs xalxis winaSe. demokratia erTdroulad
uzrunvelyofs stabilurobas, Tanmimdevrul ganvi-
Tarebasa da usafrTxoebas.
_ 11 _
Tanasworoba
Tanasworoba kanonis winaSe yvela moqalaqis Tana-
bar uflebebs niSnavs. qalTa da mamakacTa Soris Ta-
nasworobis princips emyareba evropuli politika da
warmoadgens evropuli integraciis safuZvels. igi
vrceldeba yvela sferoSi. Tanabari samuSaosTvis
Tanabari anazRaurebis principi 1957 wels romis xe-
lSekrulebis nawili gaxda.

kanonis uzenaesoba
evrokavSiri efuZneba kanonis uzenaesobas. evroka-
vSiris yvela moqmedeba Seesabameba evrokavSiris wevri
saxelmwifoebis nebayoflobiT da demokratiul Se-
Tanxmebebs. kanoni da samarTlianoba mxardaWerilia
damoukidebeli sasamarTlo sistemiT. evrokavSiris
qveynebma saboloo iurisdiqcia gadasces evropu-
li kavSiris marTlmsajulebis sasamarTlos, romlis
gadawyvetilebebi yvelam unda daicvas da sces pa-
tivi. evrointegracia niSnavs kanonis uzenaesobaze
dafuZnebul wesrigs, kanonis uzenaesoba ki niSnavs,
xalxis mier arCeuli xelisuflebis mier miRebuli
kanonebis ganuxrel dacvas da am kanonTa moqmedebis
efeqturobis Semowmeba/monitorings samoqalaqo sazo-
gadoebis mxridan.

adamianis uflebebi
evropuli idea adamianis Tavisuflebis da yvelas
Tanasworobis uzenaesobaa. adamians aqvs bunebrivi
uflebebi. adamiani ibadeba Tavisufali. mas aqvs si-
tyvis, gamoxatvis, piradi Tavisufleba. saxelmwifom
borotad ar unda gamoiyenos Zalaufleba, swori bal-
ansi unda ipovos adamianis uflebebsa da saxelmwifos
usafrTxoebas Soris.

_ 12 _
 adamianis uflebebi daculia evrokavSiris funda-
menturi uflebebis qartiiT. es moicavs Tavisufle-
bas diskriminaciisagan sqesis, rasobrivi an eTnikuri
warmoSobis, religiis an rwmenis, invalidobis, asakisa
Tu seqsualuri orientaciis safuZvelze, personalu-
ri monacemebis dacvis an marTlmsajulebaze wvdomis
uflebebs.
2012 wels evrokavSirs mieniWa nobelis premia, ev-
ropaSi mSvidobis, Serigebis, demokratiisa da adamian-
is uflebebis dacvis saqmeSi Setanili wvlilisaTvis.
evropis kavSiris faseulobebis ganviTarebas, misi
amocanebis aRsrulebas, moqalaqeTa da wevri qveynebis
interesebis dacvas, politikis efeqturobasa da gan-
grZobadobas uzrunvelyofs evrokavSiris politi-
kuri institutebi. TiToeuli instituti moqmedebs
xelisuflebis danawilebis principis dacviT saku-
Tari uflebamosilebebis farglebSi. evropis kavSiris
politikuri institutebia evrokomisia, evroparla-
menti, evropuli sabWo, evropuli kavSiris (ministrTa)
sabWo, evropis marTlmsajulebis sasamarTlo, evro-
pis centraluri banki, auditorTa sasamarTlo.

evrokavSiris Seqmna

ar viqnebiT marTali, Tu evropuli saxelmwifoebis

istorias mxolod naTel ferebSi davxatavT. sauku-
neebma evropul saxelmwifoTa Soris dapirispirebebisa
da omebis araerTi furceli Semogvinaxa. Tumca meore
msoflio omis dasrulebisa da istoriis gakveTilebis
gaazrebis Semdeg, erTiani didi evropuli ojaxi Seiqm-
na. evropulma saxelmwifoebma gaiTvaliswines, rom isi-
ni didi xnis ganmavlobaSi erTad cxovrobdnen evropis
kontinentze, rom erTmaneTs enaTesaveba evropuli en-

_ 13 _
ebi, erTi fuZidan iRebs saTaves evropuli tradicie-
bi da wes-Cveulebebi, evropis erT qveyanaSi mcxovrebi
adamiani SeiZleba warmoSobiT meore evropuli qveyni-
dan iyos. ase rom, evropuli integraciis fundamentur
safuZvels, rasakvirvelia, Seadgenda da Seadgens evropis
xalxTa socio-kulturuli siaxlove. Suasaukunovani ev-
ropidan moyolebuli es sivrce warmoadgenda kulturul
erTianobas, romelsac qristianuli religia da laTinuri
damwerloba aerTianebda. sxvadasxva xalxisTvis evropa
iyo erTiani centri, saidanac msoflioSi vrceldeboda
evropuli Rirebulebebi. evropelebs erTnairad sjeraT
samarTlianobis, azris Tavisuflebis, erTmaneTis pativ-
iscemis, tolerantobis. evropelebi erTnairad afaseben
yvelafer imas, rac am qveynebsa da xalxebs aerTianebT.
vidre evropis gaerTianebis idea realuri politiku-
ri mizani gaxdeboda, am ideas, rogorc evropuli saxel-
mwifoebis samomavlo beds, iziarebdnen evropeli filo-
sofosebi da mwerlebi. jer kidev XIX saukuneSi cnobili
frangi mwerali viqtor hiugo saubrobda humanizmis
ideebze dafuZnebuli `evropis SeerTebuli Statebis Ses-
axeb~. XX saukunis 20-ian wlebSi avstrieli politikosi,
evrointegraciis erT-erTi pirveli ideologi riCard
kalergi asabuTebda, rom evropis erToba SesaZlebeli
iyo mxolod germaniisa da safrangeTis mWidro poli-
tikuri TanamSromlobis SemTxvevaSi. Tumca am mosazre-
bebis praqtikuli ganxorcieleba SeuZlebeli aRmoCnda
XX saukunis pirvel naxevarSi momxdari ori msoflio
omis pirobebSi.
1945 wels, meore msoflio omis umZimesma Sedegebma
evropisaTvis – milionobiT usaxlkaro adamianma, ubral-
od, ltolvilma da umuSevarma, evropis ekonomikuri
CamorCenilobis pikma mis politikur daqucmacebulobas-
Tan erTad, daanaxa msoflio sazogadoebas, rom evropis
dangreuli da infrastruqturulad CamoSlili ekono-

_ 14 _
mikis aRdgena mxolod saxelmwifoTa TanamSromlobiT
iyo SesaZlebeli, es ki momavalSi Tavidan agvacilebda
qveynebs Soris dapirispirebebis warmoqmnis saSiSroeba-
sa da axal omebs. wlebis ganmavlobaSi totalitarizmis
winaaRmdeg mebrZoli adamianebi mzad iyvnen bolo mo-
eRoT usazRvro siZulvilisaTvis da SeeqmnaT pirobebi
mdgradi mSvidobisaTvis. am periodis gamoCenili moR-
vaweebis mTeli pleada – rober Sumani, konrad adenau-
eri, uinston CerCili da sxvebi mouwodebdnen evropel
xalxebs, istoriis axali furceli gadaeSalaT TavianT
cxovrebaSi. dasavleT evropaSi unda Seqmniliyo saerTo
interesebsa da SeTanxmebebze dafuZnebuli axali struq-
turebi, romlebic iqnebodnen yvela evropuli saxelmwi-
fos marTlwesrigisa da Tanasworobis garanti. CvenTvis
Zalian sainteresoa, rom erTiani evropis Seqmnas mxars
uWerda strasburgSi mcxovrebi qarTveli iuristi miSel
musxeli (mixeil musxeliSvili), romelic Tvlida, rom
gaerTianebiT evropis qveynebi gaZlierdebodnen da es ar
xelyofda da daasustebda gaerTianebaSi Semavali saxel-
mwifoebis suverenitets.
evropis saxelmwifoebis gaerTianebis mowodebebs mo-
hyva didi britaneTis premier-ministris, uinston CerC-
ilis mier gaerTianebuli evropis ideis gaJRereba 1946
wlis 19 seqtembers, SveicariaSi, ciurixis universitetSi
sityviT gamosvlisas: `Cven xelaxla unda SevqmnaT evro-
puli ojaxi regionuli struqturiT, romelsac SeiZleba
daerqvas evropis SeerTebuli Statebi~.
didi britaneTis ideas mxari dauWira amerikis Seer­
Tebulma Statebma. 1947 wels aSS evropis dangreuli
eko­nomikis aRsadgenad daamtkica `marSalis gegma~, rome-
lic evropul saxelmwifoebs TanamSromlobiskenac mou-
wodebda. Zalian didi mniSvneloba hqoda safrangeTis
pozicias – ramdenad moindomebda is yofil metoqesTan,
germaniasTan TanamSromlobas. Tumca evropuli inte-

_ 15 _
graciis procesSi gadamwyveti roli swored safrange-
Tis poziciam iTamaSa. evrointegraciis aTvlis werti-
lad 1950 wlis 9 maiss miiCneven, roca frangi politikosis
Jan mones mier wamoyenebuli winadadeba oficialurad
gaaJRera safrangeTis sagareo saqmeTa ministrma rober
Sumanma. saqme exeboda dasavleT evropis qvanaxSirisa da
foladis industriebis gaerTianebas. Jan mones iniciativ-
is Tanaxmad, istoriuli metoqeebi – safrangeTi da ger-
mania unda gaerTianebuliyvnen sxva evropul qveynebTan im
mizniT, rom damoukideblad aRar daemuSavebinaT qvanax-
Siri da foladi. Jan mones es winadadeba efuZneboda mo-
sazrebas imis Sesaxeb, rom nebismier qveyanas omis sawar-
moeblad sWirdeboda foladi, romlisganac mzaddeboda
sabrZolo masala da qvanaxSiri – qarxnebisa da rkinigzis
energiiT mosamarageblad. swored rom am umniSvnelovane-
si resursebis warmoebisa da realizaciis daqvemdebareba
saerTo zeerovnuli organosTvis (`umaRlesi mTavrobisT-
vis~), moemsaxureboda umTavres mizans – uzrunvelyofda
germaniisa da safrangeTis mSvidobian Tanacxovrebas da
gaaRrmavebda am ori qveynis ekonomikur da politikur
urTierTdamokidebulebas. aRniSnuli belgiam, italiam,
luqsemburgma da niderlandebmac irwmuna da 1951 wels
daarsda `evropis qvanaxSirisa da foladis gaerTianeba~.
Seiqmna zeerovnuli damoukidebeli mmarTveli orga-
no da misi damabalansebeli organoebi – wevri qveynebis
ministrTa sabWo, parlamentebis warmomadgenlebisagan
Semdgari saparlamento asamblea, marTlmsajulebis sa-
samarTlo. droTa ganmavlobaSi saxelmwifoTa Soris Ta-
namSromlobam, winsvlam urTierTobis sxvadasxva sfero-
Si daamtkica, rom `evropis qvanaxSirisa da foladis
gaerTianebis~ Seqmna sworad gadadgmuli nabiji iyo. 1957
wels TanamSromloba gavrcelda atomuri energetikis
sferoze _ Seiqmna atomuri energiis evropuli gaer-
Tianeba. amasTanave, am qveynebma 1957 wels xeli moaweres

_ 16 _
mTeli ekonomikuri sistemis daaxloebis xelSekrulebas.
`evropis ekonomikuri gaerTianebis~ mizani – Seqmniliyo
evropis saerTo bazari – gaerTianebaSi Semaval qveynebs
gauadvilebda TanamSromlobas vaWrobis sferoSi. ig-
ulisxmeboda im sirTuleebis Tavidan acileba, romelic
Seexeboda erTi qveynidan meore qveyanaSi tvirTis ga-
datanisas warmoqmnil problemebs _ sazRvarze tvirTis
gaCerebisa Tu e.w. sabaJo mosakrebelis gadaxdas. saer-
To bazris SeqmniT, uqmdeboda sasazRvro Semowmebebi da
sabaJo mosakrebeli. unda moxsniliyo yvela SezRudva
saqonlis, muSaxelis, momsaxurebisa da kapitalis Tavi-
sufali gadaadgilebis TvalsazrisiT. Seiqmna erovnu-
li mTavrobebis warmomadgenlebis organo – ministrTa
sabWo. gafarTovda adre Seqmnili saparlamento asamblea
da marTlmsajulebis sasamarTlo.
evropis kavSirma wevr saxelmwifoebs mSvidobiani
urTi­ erTobebis SesaZlebloba misca. es ar niSnavs imas,
rom ar arsebobs azrTa sxvadasxvaoba, Tumca saerTo
ideisa da keTildReobis farglebSi TiToeuli saxel-
mwifo mimarTavs dialogisa da molaparakebebis gzebs.
saerTo bazris Seqmnidan cota xnis Semdeg `evropis
ekonomikuri gaerTianebis~ mosaxleobam sacxovrebeli
pirobebis gaumjobeseba SeigrZno. `evropis ekonomiku-
ri gaerTianebis~ qveynebi erTad zrunavdnen evropaSi
arsebuli sxvadasxva problemis mogvarebaze, exmare-
bodnen gaerTianebaSi Semaval SedarebiT dabali ganvi-
Tarebis qveynebs. Seiqmna yvela piroba evropis SigniT
adamianebis Tavisuflad gadaadgilebisaTvis samogzauri
da sacxovrebeli miznebiT. yovelive aman ki ganapiroba
gaerTianebis SemadgenlobaSi kidev sxva qveynebis gawev-
rianebac. droTa ganmavlobaSi, 1973 wlidan 2013 wlis
CaTvliT, evrokavSiris wevri saxelmwifoebi gaxdnen:
didi britaneTi, dania da irlandia (1973), saberZneTi
(1981), portugalia da espaneTi (1986), avstria, fineTi da

_ 17 _
SvedeTi (1995). gansakuTrebulad saintereso iyo aRmo-
savleT da centraluri evropis saxelmwifoTa bedi `civi
omis~ dasrulebis Semdeg, roca daingra berlinis kede-
li da daeSva `rkinis farda~ da komunistur-totalita-
ruli warsulis daZleva moxerxda evropis kavSirSi gaw-
evrianebiT. aseTma saxelmwifoebma SeZles daenaxebinaT
mTeli evropisaTvis warmomadgenlobiTi demokratiisa
da Tavisufali, konkurentuli sabazro ekonomikis ganvi-
Tarebis SesaZleblobebi, adamianis uflebebis pativisce-
mis unari. yvelaferi es ki upirobo safuZveli iyo maTi
evrokavSirSi gawevrianebisaTvis. 2004 wels gaerTianebas
SeuerTdnen: estoneTi, litva, latvia poloneTi, slo-
vakeTi, slovenia, ungreTi da CexeTis respublika, 2007
– wels rumineTi da bulgareTi, 2013 wels – xorvatia.
daiwyo evropul faseulobebTan sxva saxelmwifoebis
daaxloebis procesic. maTTvis samagaliTo iyo evro-
pis kavSiris SigniT arsebuli problemebis gadawyvetis
sakiTxi:
1. daxmareba rTuli regionebisaTvis, sadac ar aris
sakmarisi samuSao adgilebi/ garemo pirobebi aferx-
ebs meurneobis ganviTarebis procesebs/ zogan, sa-
komunikacio saSualebebis nakleb ganviTarebuli
infrastruqturis gamo, garTulebulia savaWro
urTierTobebi.
2. daxmareba Raribi qveynebisaTvis – muSaoba aRniSnu-
li mimarTulebiT, Seexeba msoflio masStabiT ar-
sebuli dapirispirebebis, bunebrivi kataklizmebis,
epidemiebis Sedegad cxovrebis dabali donis mqone
saxelmwifoebisaTvis daxmarebas sxvadasxva, maga­
liTad, saganmanaTleblo da samedicino sferoebSi.
amasTanave, evrokavSiris saxelmwifoebi Seisyidian
Rarib qveynebSi warmoebul produqcias sabaJo mo-
sakreblis gareSe.

_ 18 _
 3. zrunva axali samuSao adgilebis Seqmnaze – evropis
kavSiri mudmivad qmnis axal samuSao adgilebs, ukeTes
samuSao pirobebs, exmareba adamianebs wamoiwyon
axali biznesi. Sesabamisad, xarjavs fuls saWiro
kvalifikaciis mqone kadrebis gadamzadebisaTvis.
4. garemos dacviTi problemebis mogvareba SeuZle-
belia calke aRebuli romelime erTi qveynisaTvis.
klimatis cvlilebis da ekologiuri problemebis
gadaWras evropis kavSiri cdilobs wevr-saxelwi-
foTa Soris SeTanxmebebiTa da sxva qveynebis aqtiu-
ri CarTulobiTac.
5. evropaSi arsebuli saerTo problemebis mogvareba
gaamartiva wevri saxelmwifoebisaTvis SemoRebulma
saerTo valutam – evrom. erTiani fuladi erTeu-
liT sargeblobam gaaadvila evropis kavSiris teri-
toriaze mogzauroba, biznesis warmoeba da gazarda
savaWro brunva.
6. da bolos, evropis kavSirSi mcxovreb adamians
aqvs ufleba icxovros, iswavlos an imuSaos misT-
vis sasurvel wevr-saxelmwifoSi. maqsimaluradaa
gaadvilebuli evrokavSiris erTi qveynidan meore
qveyanaSi gadaadgileba, aqtiuradaa mxardaWerili
studentebisaTvis swavlis procesi evrokavSiris
wevri-saxelmwifoebis farglebSi.
evrokavSirSi gawevrianebiT axalma wevrma-saxelmwi-
foebma SeZles gaeRrmavebinaT bazris erTianoba. Tanmim-
devrulad da etapobrivad ispoba saqonlis, momsaxurebis,
muSaxelisa da kapitalis Tavisuflad gadaadgilebisaT-
vis xelisSemSleli yvela winaRoba. amJamad, saxelmwi-
foTa Soris gadaadgileba iseve Tavisufalia, rogorc
Tavad qveynebs SigniT. amitom evrokavSiris bazars dRes
ukve ara saerTo bazris, aramed Sida bazris saxeliT
moixsenieben. Seicvala organizaciis dasaxelebac. 1993

_ 19 _
wlidan `evropis ekonomikuri gaerTianeba~ Caanacvla `ev-
ropis kavSirma~, radgan is, ekonomikurTan erTad, poli-
tikuri kavSiricaa. qveynebi TanamSromloben marTlwes-
rigis dacvis, usafrTxoebisa da sagareo urTierTobebis
sakiTxebSi. TandaTanobiT daixvewa kavSiris struqtura,
gadawyvetilebebis miRebis wesebi da procedurebi. gaiz-
arda evropuli parlamentis roli da uflebamosileba.
sakonsultacio organodan is sakanonmdeblo organod
gadaiqca, amtkicebs evrokavSiris biujets da zedamxed-
velobs evrokomisiis saqmianobas. Seicvala evroparla-
mentis dakompleqtebis wesi. Tu Tavdapirvelad masSi
ikribebodnen erovnuli parlamentebis warmomadgenle-
bi, amjerad isini pirdapiri wesiT, evropis saxelmwifo-
Ta moqalaqeebis mier airCevian. Tumca sikeTeebTan er-
Tad, aris garkveuli problemebic. 2015 wels msoflioSi
ganviTarebulma movlenebma siriis omis saxiT, evropaSi
gazarda ltolvilTa nakadi, risi Sedegic iyo didi bri-
taneTis gadawyvetileba evrokavSiridan gasvlis Sesaxeb.
evrokavSiris wevri saxelmwifos mier datovebis pirveli
precedentis miuxedavad, alternativa ar aqvs evropis
saxelmwifoebis mWidro TanamSromlobas, radgan mxolod
Tanaarseboba da kooperacia ganapirobebs masSi mSvido-
bas, usafrTxoebas, ekonomikur ganviTarebasa da moqa-
laqeebis keTildReobas.

evrokavSirSi gawevrianebis pirobebi

evrokavSiris Sesaxeb xelSekrulebis 49-e muxlSi mi-

TiTebulia, rom evropul kavSirSi gawevrebis Sesaxeb ga-
nacxadis Setana SeuZliaT im evropul saxelmwifoebs,
romlebic pativs scemen da mxars uWeren demokratias,
adamianis uflebaTa da ZiriTad TavisuflebaTa dacvas da
kanonis uzenaesobas, umciresobis uflebebs.
_ 20 _
 aseve, qveyanas unda hqondes moqmedi sabazro ekonomika
da konkurentunariani iyos evropis Sida bazarze.

1993 wels, evropulma sabWom kopenhagenis samitze

aRiara aRmosavleT da centraluri evropis qveynebis
ufleba, SeuerTdnen evropis kavSirs, Tu daakmayofile-
ben Semdeg sam kriteriums:
politikuri – qveynebs aqvT stabiluri institutebi.
isini pasuxs ageben demokratiaze, kanonis uzenaeso-
basa da adamianis uflebebze, umciresobebis pativ-
iscemaze. imisaTvis rom evropis kavSirSi gawevrebis
msurvelma qveyanam daiwyos dialogi gawevrebis Ses-
axeb, igi aucileblad unda akmayofilebdes pirvel
kriteriums.
ekonomikuri – qveynebSi viTardeba sabazro ekonomika
da SeuZliaT gaumklavdnen sabazro ekonomikisa­Tvis
damaxasiaTebel konkurentul garemosa da sxva ga-
mowvevebs.
samarTlebrivi – qveynebisaTvis misaRebia evrokavSirSi
dawesebuli kanonebi da samarTlebrivi praqtika.
zemoaRniSnul kriteriumebTan erTad, xazgasmiT unda
aRiniSnos geografiuli kriteriumi, radgan 1992 wlis
maastrixtis xelSekrulebis mixedviT, nebismier evrop-
ul qveyanas SeuZlia ganacxados evrokavSiris wevrobis
survili, Tu igi pativs scems evrokavSiris demokra-
tiul faseulobebs da mzad aris maTi popularizacia-­
implementaciisaTvis. amasTanave, ar aris mocemuli raime
dazusteba araevropuli qveynebis daaxloeba-miRebasTan
dakavSirebiT.

_ 21 _
evrokavSirisa da saqarTvelos
urTierTobebis qronologiidan

im saxelmwifoTa Soris, romlebmac gasuli saukunis

90-iani wlebidan, sabWoTa kavSiris daSlisa da damou-
kideblobis gamocxadebis Semdeg, aSkarad gamoxata qvey-
nis Semdgomi ganviTarebis prodasavluri politikuri
kursi, saqarTvelocaa.
Tavidanve unda aRiniSnos, rom evrokavSiri mxars uW-
ers saqarTvelos miswrafebebs evrokavSirTan mWidro
urTierTobisa da TanamSromlobisaken. evrokavSiri da
saqarTvelos mTavroba SeTanxmdnen, rom gaagrZeleben
erTad muSaobas saqarTvelos politikuri asociaciis
kidev ufro gaRrmavebisa da evrokavSirTan ekonomiku-
ri integraciis mimarTulebiT. evrokavSiri mxars uWers
saqarTvelos teritoriul mTlianobas, exmareba qarTul
saxelmwifos ekonomikur ganviTarebasa da modernizaci-
aSi. evrokavSiri is organizaciaa, romelic uzrunvely-
ofs saqarTvelos usafrTxoebas da demokratiul da
ekonomikur ganviTarebas. evrokavSirSi gawevrianeba aris
usafrTxo­ebisa da teritoriuli mTlianobis ganmtkice-
bis, sazogadoebrivi keTildReobis zrdis SesaZlebloba
­cxovrebis sxvadasxva sferoSi.

sainteresoa saqarTvelo-evrokavSiris urTierTobebis

mok­le qronologia:
Ÿ evrokavSirTan Cveni qveynis urTierTobebi iwye-
ba 1992 wlidan. swored am droidan moyolebuli
xorcieldeboda axlad damoukidebeli qveynebis
sabazro ekonomikaze gadasvlisa da demokratiis
ganmtkicebis procesis xelSewyoba evrokavSiris te-
qnikuri daxmarebis programiT – TACIS. ikveTeboda
evrokavSiris ekonomikuri daxmarebis sami ZiriTadi
mimarTuleba: safinanso daxmareba, humanitaruli

_ 22 _
 daxmareba (sasursaTo daxmarebis saxiT) da teqniku-
ri daxmareba. 1
Ÿ 1996 wlis 22 aprils, luqsemburgSi evrokavSirsa da
saqarTvelos Soris daido pirveli saerTaSoriso
xelSekruleba _ `partniorobisa da TanamSromlo-
bis Sesaxeb SeTanxmeba~ (PCA) _ romelic warmoadgens
saqarTvelo-evrokavSiris urTierTobebis samarT-
lebriv safuZvels. aRniSnuli SeTanxmeba iTvalis-
winebda politikur dialogs saqarTvelosa da ev-
rokavSirs Soris; saqarTveloSi demokratiisa da
sabazro ekonomikis, mxareebs Soris vaWrobisa da
investiciebis, regulaciuri, ekonomikuri, social-
uri, finansuri, samecniero, teqnologiuri da kul-
turuli TanamSromlobis ganviTarebis xelSewyobas.
Ÿ saqarTvelosa da evrokavSirs Soris arsebul ua-
mrav qronologiur niSnuls Soris aRsaniSnavia ev-
ropis samezoblo politika (ENP) da aRmosavleT
partniorobis iniciativa (EaP), romelmac dasabami
misca mTel rig miRwevebs saqarTvelo–evrokavSiris
urTierTobebis sakiTxSi.
Ÿ 2004 wels saqarTvelo gaxda evropis samezoblo
politikis beneficiari.
Ÿ 2008 wlis ruseT-saqarTvelos omis dros, evro-
puli kavSirisa da amerikis SeerTebuli Statebis
daxmarebiTa da CareviT SesaZlebeli gaxda saomari
moqmedebebisa da okupaciis geografiuli gafar-
Toebis SeCereba.
Ÿ 2009 wels saqarTvelo gaxda evropuli kavSiris
aRmosavleT partniorobis iniciativis monawile
1 evrokavSir-saqarTvelos Semdgomi urTierTobebis procesSi TACIS
2007 wels Caanacvla evropuli samezoblo da partniorobis in-
strumentma (ENPI), es ukanaskneli ki 2014 wels Seicvala evropuli
samezoblo instrumentiT (ENI).

_ 23 _
 (azerbaijanTan, belarusTan, moldovasTan, somxeT-
Tan da ukrainasTan erTad).
Ÿ 2014 wels xeli moewera asocirebis SeTanxmebas (AA).
amieridan, saqarTvelosa da evropul kavSirs Soris
myardeba politikuri asocireba da iwyeba moqmede-
bebi Rrma da yovelismomcveli Tavisufali vaWrobis
sivrcis (DCFTA) CamoyalibebisTvis.
Ÿ 2017 wels, evropulma kavSirma, saqarTvelos moqa-
laqeebs misca SesaZlebloba uvizod Sevidnen da Ta-
visuflad gadaadgildnen Sengenis zonaSi.

evropis samezoblo politika (ENP)

2003 wlidan evrokavSiris sakvanZo da prioritetul

sakiTxs warmoadgens evrokavSiris partniorebis saxelmwi-
foebrivi da socialuri mdgradobis gaZliereba. evrokav-
Sirma Seqmna ganviTarebisa da keTilmezoblobis zona, e.w.
`megobarTa sartyeli~. saubaria xmelTaSua zRvis samxreT
sanapiros qveynebTan, ruseTTan da axal damoukidebel
saxelmwifoebTan evrokavSiris urTierTobebis Semdgomi
ganviTarebis CarCoebis SemuSavebaze. amasTan, evrokavSiri
iTvaliswinebs `samezoblo iniciativaSi~ mo­nawile qveynebis
evrokavSirTan urTierTobebis sxvadasxva dones da Tavis
axal samezoblo politikas xsenebul qveyanaTa mimarT dif-
erencirebuli midgomis safuZvelze axorcielebs. evroka-
vSiris samezoblo politika sagareo politikaa mezobeli
saxelmwifoebis mimarT, romelic SemuSavda 2004 wels evro-
kavSiris gafarToebis gafarToebul evropasa da axal me-
zoblebs Soris axali gamyofi xazebis Tavidan acilebisa da
stabilurobis, usafrTxoebisa da keTildReobis uzrunve-
lyofis mizniT. evropis samezoblo politikis erT-erTi sa-
baziso principia daexmaros mezobel qveynebs Sida reforme-
bis ganxorcielebaSi Tanaswori TanamSromlobisaTvis.
_ 24 _
 evropis samezoblo politika gansxvavdeba evrokav-
Siris potenciuri wevrobis sakiTxisgan. evropis samezob-
lo politika warmoadgens gafarToebis alternativas
da awesebs privilegirebul urTierTobas evrokavSiris
mezobeli qveynebisaTvis. TanamSromloba efuZneba saer-
To faseulobebze urTierTvaldebulebebis aRebas Sem-
deg sferoebSi: kanonis uzenaesoba, kargi mmarTveloba,
umciresobaTa uflebebi, kargi samezoblo urTierTobe-
bi, sabazro ekonomikis principebi da mdgradi ganviTare-
ba. evrokavSiri daxmarebas uwevs samezoblo regionis
partniorebs, ZiriTadad, evropuli samezoblo instru-
mentis (ENI) meSveobiT, romliTac 2014-2020 wlebisT-
vis dagegmili RonisZiebebi 15 miliard evros Seadgens.
evropuli samezoblo politika samxreT kavkasiis qvey­
nebze, maT Soris, saqarTveloze, gavrcelda 2004 wl-
idan, 2003 wlis noembris vardebis revoluciis Sem-
deg. evropuli samezoblo politikis Cvens qveyanaze
gavrcelebis Semdeg saqarTvelo-evrokavSiris urTier-
Tobam Tvisobrivad axali perspeqtiva SeiZina. evrokav-
Sirma SemogvaTaza privilegirebuli urTierTobebi, igi
gascda ubralo TanamSromlobis farglebs da mWidro
ekonomikur da politikur integraciaSi gadaizarda.
samezoblo politikis farglebSi, 2007 wlidan amoqmedda
evropis samezoblo politikis instrumenti (ENPI) – fi-
nansuri instrumenti, romelic gulisxmobda samezoblo
politikis konkretuli finansuri aqtivobebiT mxardaW-
eras. 2007 wels, evropis samezoblo politikis instru-
mentis farglebSi, saqarTvelosTvis 24 milioni evro
gamoiyo samoqmedo gegmis prioritetuli sferoebis re-
formirebisaTvis. 2008 wlis agvistos omis Semdeg, evro-
pis samezoblo politikis instrumentis konfliqtebTan
dakavSirebuli paketidan, evrokomisiam saqarTvelosT-
vis damatebiT gamoyo 500 mln. evro, romlis ZiriTadi
nawili iZulebiT gadaadgilebul pirTa mxardaWeras mox-

_ 25 _
marda. 2011 wlidan amoqmedda axali evropis samezoblo
instrumenti, romelmac 2014-2020 wlebSi evrokavSiris
sazRvrebidan 16 partnior qveyanas aRmouCina daxmareba.
aRniSnuli instrumenti saqarTveloSi 2015 wlidan amoq­
medda.
partniori qveynebis waxalisebis mizniT, evropis same-
zoblo instrumenti efuZneba diferencirebis meTods da
`meti metisTvis~ princips gamoiyenebs: gansakuTrebuli
yuradReba eTmoba im qveynebs, romlebic kanonis uzena­
esobis principze realurad aSeneben Zlier da mdgrad
demokratias. evropis samezoblo instrumenti asaxavda
kidec qveynis ambiciis dones evrokavSirTan partnio-
robis TvalsazrisiT, mis progress demokratiis mSeneb-
lobasa da reformebis ganxorcielebis mxriv SeTanxmebu-
li miznebis SesrulebaSi.

aRmosavleT partnioroba (EaP)

`aRmosavleT partniorobis~ (Eastern Partnership _ EaP)

iniciativa, rogorc evrokavSiris aRmosavleT mezobel
qveynebTan (azerbaijani, belarusi, moldova, saqarTve-
lo, somxeTi, ukraina) TanamSromlobis axali formati,
ZalaSi Sevida 2009 wlidan.
`aRmosavleT partnioroba~ ar aris evrokavSirSi gaw-
evrianebis perspeqtivis alternativa. man, ormxrivi da
mravalmxrivi TanamSromlobis gziT, xeli Seuwyo part-
niori qveynebis, maT Soris, saqarTvelos evrokavSirSi in-
tegraciis procesis gaRrmavebas, saerTo faseulobebis
gavrcelebas, regionSi usafrTxoebis gaZlierebasa da
ekonomikur ganviTarebas. iniciativis mTavari mizania ev-
ropuli samezoblo politikis (ENP) ganxorcielebis xe-
lSewyoba, Tumca `aRmosavleT partniorobis programa~
ufro Sors wavida da partnior qveynebs, evrokavSirTan
ufro metad daaxloebis mizniT, konkretuli perspeqtivebi
_ 26 _
SesTavaza _ Se­saZleblobaTa maqsimumis gamoyeneba part-
nior qveynebSi arsebuli politikuri da ekonomikuri
mdgomareobis, aseve, reformebis tempisa da Sedegebis
gaTvaliswinebiT.
`aRmosavleT partniorobis~ farglebSi urTierToba
ganviTarda ormxrivi da mravalmxrivi TanamSromlobis
formatSi, romelic miznad isaxavda dasaxuli miznebis
miRwevas erToblivi proeqtebis ganxorcilebis gziT.
ormxrivi TanamSromloba, evrokavSirsa da TiTo­ e­
ul
partnior qveyanas Soris, iTvaliswinebda Tanam­ S­
ro­m­­
lobis Semdgom gaRrmavebas, rac moicavda: `par­­
tniorobisa da TanamSromlobis Sesaxeb SeTanxme­ ba­
sTan~
(PCA) SedarebiT, axa­­­
li, ufro farTo sakontaqto urT-
ierTobebis Camoyalibebas gaRrmavebuli SeTanxmebebis _
asocirebis Sesaxeb SeTanxmebebis (Association Agreements)
gaformebis gziT, rac pasuxobda TiToeuli partniori
qveynis swrafvas evrokavSirTan Semdgomi daaxloebisken.
aseTi SeTanxmebebi gaformda im qveynebTan (saqarTvelo,
ukraina, moldova), romlebic mzad iyvnen sakuTar Tavze
aeRoT Sesabamisi donis valdebulebebi; SeeqmnaT evroka-
vSirsa da partnior qveynebs Soris Tavisufali savaWro
zonebi, dafuZnebuli TiToeul qveyanasTan gaformebul
Rrma da yovlismomcveli Tavisufali savaWro sivrcis
SeTanxmebebze (Deep and Comprehensive Free Trade Areas), ro-
gorc asocirebis Sesaxeb SeTanxmebis ganuyofel nawilze;
xeli SeewyoT usafrTxo garemoSi moqalaqeTa mobiluro-
bisaTvis. am mizniT, evrokavSirma partnior qveynebTan,
maT Soris, saqarTvelosTan savizo reJimis gamartivebisa
da readmisiis Sesaxeb xelSekrulebebi (Visa Facilitation and
Readmission Agreements) gaaforma. Tanmimdevruli nabijebi
gadaidga uvizo mimosvlis reJimis SemoRebisaTvis.
evrokomisiis mier, `aRmosavleT partniorobis~ gan­
xorcielebis mizniT, gamoiyo milionobiT evro, rogorc
nawili evropuli samezoblo da partniorobis instru-

_ 27 _
mentisa (ENPI). konkretuli TanamSromlobis sakiTxebi
ganlagda oTx platformaze:
I platforma – demokratia, kargi mmarTveloba da sta-
biluroba;
II platforma – ekonomikuri integracia da evrokav-
Siris politikasTan Sesabamisobis uzrunvelyofa;
III platforma – energousafrTxoeba;
IV platforma – xalxTa Soris kontaqtebi.
saqarTvelom warmatebiT daZlia aRmosavleT part-
niorobis farglebSi dasaxuli miznebi, rac Semdgom-
Si farTod aisaxa asocirebis SeTanxmebisa da Rrma da
yovlismomcveli savaWro sivrcis Sesaxeb xelSekrulebis
praqtikul realizaciaSi. amas mowmobs 2018-2019 wlebSi
sxvadasxva organizaciis mier saqarTveloSi evrokavSiris
mimarT damokidebulebisa da codnis Sefasebis Sesaxeb
Catarebuli gamokiTxvebis Sedegebi, romelTa mixedviT
mosaxleobis didi umravlesoba mxars uWers saqarTve-
los evrokavSirSi gawevrianebas.

gamoyenebuli wyaroebi:

www.europe.eu
www.europe-today.eu
www.op.europa.eu
www.eesc.europa.eu
www.consilium.europa.eu/media/44400/685-annex-5-d-georgia-factshee
https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/policy/conditions-mem-
bership_en
https://europarl.europa.eu/
http://old.infocenter.gov.ge/
https://netgazeti.ge/news/267661/
http://www.epfound.ge/wp-content/uploads/2019/09/EU-2019-Final-GE.pdf

_ 28 _
 ekaterine qardava

evropuli integraciis arCevani - oficialurad

aRiarebuli da dadasturebuli saqarTvelos mier

evropuli kavSiri aRiarebs saqarTvelos damoukide-

blobas da teritoriul mTlianobas. saqarTvelosaTvis
evropuli kavSiri aris strategiuli partniori. saqa-
rTvelo CarTulia evropuli kavSiris daxmarebebis pro-
gramebSi. yovelwliurad evropuli kavSiri saqarTvelos
exmareba, sul mcire, 100 milioni evros odenobiT. ama-
vdroulad, evropuli kavSiris mxridan daxmarebebi ar
Semoifargleba mxolod finansuri mxardaWeriT, aramed,
politikuri, teqnikuri, humanitaruli da sxva.

1. saqarTvelos konstituciis 78-e muxlSi aRniSnulia:

`konstituciurma organoebma TavianTi uflebamo-
silebis farglebSi miiRon yvela zoma evropis kavSirsa
da Crdiloatlantikuri xelSekrulebis organizaciaSi
saqarTvelos sruli integraciis uzrunvelsayofad.~

2. saqarTvelos 2019-2022 wlebis sagareo politikis

strategia:
`2019-2022 wlebis saqarTvelos sagareo politikis
strategia gansazRvravs qveynis sagareo politikis
strategiul miznebs, amocanebsa da prioritetul
mimarTulebebs da maTi ganxorcielebis gzebsa da
meqanizmebs. es aris saqarTvelos sagareo politikis
pirveli strategia, romelic saqarTvelos mTavrobis
mier damtkicebuli erovnuli donis dokumentia.~

_ 29 _
`mizani 2: evrokavSirSi gawevrianeba~

`saqarTvelos erovnuli interesebi:

1. suverenitetisa da teritoriuli mTlianobis uz-
runvelyofa
2. saxelmwifo institutebis ganviTareba da demokrati-
is ganmtkiceba
3. erovnuli usafrTxoebis efeqtiani sistemis ganvi-
Tareba
4. erovnuli erTianobisa da samoqalaqo Tanxmobis
ganmtkiceba
5. evropuli da evroatlantikuri integracia
6. ekonomikis stabiluri grZelvadiani zrdis uzrun-
velyofa
7. energetikuli usafrTxoebis uzrunvelyofa
8. regionuli stabilurobis uzrunvelyofa
9. saqarTvelos satranzito funqciis gaZliereba
10. saqarTvelos da regionis ekologiuri usafrTxoe-
bis uzrunvelyofa
11. samoqalaqo integraciisa da erovnuli da kul-
turuli TviTmyofobis uzrunvelyofa
12. kiberusafrTxoebis ganmtkiceba
13. demografiuli usafrTxoebis uzrunvelyofa
14. diasporebTan urTierToba~.

`saqarTvelos usafrTxoebis politikis

ZiriTadi mimarTulebebi:
1. saqarTvelos okupirebuli teritoriebis deokupa-
cia da ruseTis federaciasTan urTierToba
2. saxelmwifo institutebis ganviTareba da demokrati-
is ganmtkiceba.

_ 30 _
 3. CarTulobis politikis ganxorcieleba
4. saqarTvelos Tavdacvisa da usafrTxoebis sistemis
ganviTareba
5. Crdiloatlantikuri xelSekrulebis organizaciaSi
gawevreba da evrokavSirSi integracia~
... (da sxva).

3. `evrokavSirsa da natoSi saqarTvelos gawevrebis komu-

nikaciis Sesaxeb saqarTvelos mTavrobis strategiis 2017-
2020 wlebisTvis damtkicebis Taobaze~ saqarTvelos mTav-
robis 2017 wlis #765 gankarguleba:

ZiriTadi gzavnilebi
evrokavSirsa da natoSi saqarTvelos gawevrianebas-
Tan dakavSirebul sakiTxebze Sesabamisi gzavnilebis
SemuSaveba rogorc erovnul, aseve saerTaSoriso doneze
xorcieldeba: sazogadoebrivi azris kvlevebis Sedege-
bis, samizne jgufebis analizis, ZiriTadi araswori aRq-
misa da sazogadoebaSi arsebuli informaciis naklebobis,
aseve samoqmedo gegmis angariSis analizis safuZvelze.

strategiuli komunikacia xorcieldeba Semdegi Zir-

iTadi gzavnilebis safuZvelze:
erovnul doneze:
Ÿ evrokavSirsa da natoSi gawevrianebis procesSi mim-
dinare, ganxorcielebuli da dagegmili kompleq-
suri da farTomasStabiani reformebi aZlierebs
saqarTvelos saxelmwifoebriobasa da Tavdacvisu-
narianobas;
Ÿ saqarTvelos evrokavSirsa da natoSi gawevrianebis
procesi xels uwyobs qveynis swrafi ganviTarebi-
sTvis saWiro usafrTxo da konkurentuli garemos
Seqmnas;

_ 31 _
 Ÿ saqarTvelos evrokavSirsa da natoSi gawevrianebis
procesi uzrunvelyofs saqarTveloSi demokrati-
uli institutebis ganviTarebas, kanonis uzenaeso-
bis, adamianis uflebebis, saerTo Rirebulebebisa
da kulturuli mravalferovnebis dacvas, moqa-
laqeTa Tavisufal gadaadgilebas;
Ÿ saqarTvelos evrokavSirsa da natoSi gawevrianebis
procesi xels uwyobs ucxouri investiciebis zr-
das, umuSevrobis Semcirebasa da saqarTvelos Ti-
Toeuli moqalaqis cxovrebis donis gaumjobesebas.
saerTaSoriso doneze:
Ÿ saqarTvelos, rogorc evropuli kulturisa da
Rirebulebebis matarebel erT-erT uZveles qris-
tianul da axalgazrda demokratiis qveyanas, mniS-
vnelovani wvlili Seaqvs evropuli da evroatlan-
tikuri usafrTxoebis ganmtkicebaSi;
Ÿ saqarTvelo warmoadgens demokratiuli ganviTare-
bis warmatebul magaliTs evrokavSirisa da natos
aRmosavleT samezobloSi;
Ÿ evrokavSirsa da natoSi gawevrianeba xels Seuwyobs
saqarTveloSi demokratiis swraf konsolidacias
da regionSi demokratiuli procesebis ganviTare-
bisken swrafvas;
Ÿ saqarTvelo sando partnioria, warmoadgens mniS-
vnelovan satranzito derefans, romelic, maT So-
ris, xels uwyobs evropis energousafrTxoebas.

4. saqarTvelos mTavrobis 2017 wlis №533 dadgenilebaSi

`saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis erTiani strate-
gia 2017-2021-is~ damtkicebis Sesaxeb~ aRniSnulia:

strategia orientirebulia ganaTlebis sferoSi ev-

rokavSiris Sesabamis politikasa da praqtikasTan daax-
_ 32 _
loebaze, rac dakavSirebulia ganaTlebis xarisxis uz-
runvelyofis meqanizmebis ganxorcielebisas boloniis
procesis farglebSi SemuSavebuli rekomendaciebis, maT
Soris, umaRlesi ganaTlebis evropuli sivrcis xarisxis
uzrunvelyofis standartebisa da saxelmZRvanelo prin-
cipebis (ESG) moTxovnebis gaTvaliswinebasTan... strate-
giis dokumenti aseve iTvaliswinebs profesiuli ganaT-
lebisa da gadamzadebis evropul kreditebis sistemis
(ECVET) etapobriv danergvas saqarTvelos profesiuli
ganaTlebis sistemaSi.
2014 wlis 27 ivniss xelmowerili saqarTvelosa da ev-
rokavSirs Soris asocirebis Sesaxeb SeTanxmebis calkeu-
li TavebiT ganisazRvra mecnierebisa da ganaTlebis
sferoSi evrokavSirTan saqarTvelos TanamSromloba.
kerZod, SeTanxmebis me-12 Tavi iTvaliswinebs TanamSrom-
lobas kvlevis, teqnologiebis ganviTarebisa da demon-
strirebis sferoSi, xolo me-16 TavSi mocemulia ga-
naTlebas, treiningsa da axalgazrdobis mimarTulebiT
TanamSromlobis Temebi. agreTve, saqarTvelos sagan-
manaTleblo-samecniero sferosTvis mniSvnelovan re-
surss warmoadgens evrokavSiris kvlevisa da inovaciebis
programa `horizonti 2020~-is 77 miliardiani fondi,
romlis wevric saqarTvelo 2016 wels gaxda da rom-
lis farglebSic, konkursis wesiT, ukve dafinansda qa-
rTuli organizaciebis mier wardgenili 17 proeqti, 5.2
mln. larze meti jamuri RirebulebiT. amasTan, qveyanas
ubrundeba gadaxdili sawevros naxevari, mecnierebis Sem-
dgomi ganviTarebis mizniT.
saqarTvelo aqtiurad aris CarTuli evrokavSiris
programaSi ERASMUS+ da 131 partnior qveyanas Soris me-8
adgils ikavebs warmatebuli proeqtebis kuTxiT. Sede-
gad, 2015 wlidan 1500-ze meti saqarTvelos moqalaqeobis
mqone studentis swavla dafinansda evropis wamyvan uni-
versitetebSi. 2016 wels ERASMUS+ mobilobis programeb-

_ 33 _
Si saqarTvelom moipova 1465 stipendia. kreditebis mo-
bilobis programiT mopovebulia 1333 stipendia. ssip _
ganaTlebis saerTaSoriso centris mier dafinansda 483
saqarTvelos moqalaqis swavla msoflios wamyvan univer-
sitetebSi.

saqarTvelos viTareba da saWiroebebi

post_sabWoTa epoqaSi da evropul
kavSirTan partniorobis mniSvneloba

ukanaskneli 30 wlis manZilze, damoukideblobisaTvis

brZolisa da damoukideblobis gamocxadebis dReebidan
moyolebuli, saqarTvelom gadaitana ramdenime omi, Sei-
araRebuli konfliqti, politikuri da ekonomikuri Sevi-
wroeba. Sedegad, afxazeTis avtonomiuri respublika da
cxinvalis regioni/samxreT oseTi okupirebulia ruseTis
federaciis mier. saqarTvelos ekonomika ki drodadro
mniSvnelovan negatiur zegavlenas ganicdis. iaraRiT,
mSvidobiani mosaxleobis daxocviT, miwebis mitacebiT,
sisxlisRvriT, Zalis demonstrirebiT, mteri mudmivad
asustebs saqarTvelos suverenitets, xelyofs terito-
riul mTlianobas, xels uSlis demokratiul procesebs,
keTildReobis zrdas, ganviTarebas, damoukideblobas,
Tavisuflebas; ruseTis federaciis mxridan Cven suv-
erenul yofaSi Carevis Sedegebi mtkivneulia: umuSevro-
ba, siRaribe da a.S. imis gamo, rom saqarTvelos surs
iyos damoukidebeli, gamTlianebuli, civiluri, Ria da
gaxsnili msoflio xalxebisa da nebismieri saxelmwifoe-
bis mimarT, mas ebrZvis mezobeli.
saerTaSoriso dokumentebiT aRiarebulia qarTvelTa
eTnikuri wmenda afxazeTSi.
aseT yofaSi, partniorebisa da politikuri megobrebis
gareSe, saqarTvelos gauWirdeboda gadarCena da Rirseu-

_ 34 _
li saxelmwifoebrivi cxovrebis gagrZeleba. damoukide-
blobis gamocxadebis pirveli dRidan, patara saqarTve-
los gverdiT dadgnen iseTi didi msoflio moTamaSeebi,
rogorebicaa evropuli kavSiri, amerikis SeerTebuli
Statebi (aSS) da danarCeni demokratiuli samyaro. maTi
mxridan daxmareba politikuri, finansuri, teq­nikuri da
humanitaruli xasiaTisaa.
adamianebs, organizaciebs, saxelmwifoebs Soris nebi-
smieri urTierToba da SeTanxmeba efuZneba saerTo inter-
esebis arsebobas, urTierTpativiscemas, urTierTsarge-
blianobas, urTierTmxardaWeras. amdenad, evropul
kavSirsa da saqarTvelos Soris partnioruli urTier-
Tobebi, maT Soris, asocirebis SeTanxmebis dadeba, gan-
pirobebulia orive mxarisaTvis sasargeblo miznebis
miRweviT. erTi mxriv, evrokavSirs surs mSvidoba, stabi-
luroba, usafrTxoeba Tavis samezobloSi, amavdroulad,
savaWro-ekonomikuri da politikuri kavSirebis gafar-
Toeba; meore mxriv, saqarTvelos surs post-sabWoTa epo-
qaSi saxelmwifoebriobis gaZliereba, damoukideblobisa
da suverenitetis sruli da efeqturi uzrunvelyofa,
omis Sedegebis ganeitraleba, Zlieri sajaro da kerZo
seqtoris Camoyalibeba, biznesis, warmoebisa da vaWrobis
gafarToeba, socialuri stabilurobis uzrunvelyofa,
ganaTlebis xarisxis gaZliereba, adamianis keTildReobi-
sa da ganviTarebisaTvis kargi pirobebis Seqmna. zemoaR-
niSnuli miznebis miRwevaSi saqarTvelo da evropuli
kavSiri erTmaneTs exmarebian. ra Tqma unda, daxmarebis
moculoba, saxeebi da SesaZleblobebi gansxvavebulia.
saqarTvelo, gansakuTrebiT saWiroebs seriozuli fi-
nansuri da teqnikuri resursebiT mxarSi amodgomas, raTa
aaSenos axali tipis demokratiuli da civiluri saxelm-
wifo, ganaviTaros infrastruqtura (satransporto, sag-
zao, wylis, wyalarinebis, saskolo da sxva), Seqmnas axali
teqnologiebi da inovaciebi warmoebis sferoSi da a.S.

_ 35 _
evropuli kavSiris daxmarebiT
ganxorcielebuli proeqtebis Sinaarsi

24 welze metia, evropuli kavSiri saqarTvelos uwyve-

tad, yovelwliurad exmareba da es daxmareba kolosal-
uria. evropuli kavSiris daxmarebiT, xelSewyobiT, daf-
inansebiT an TanamonawileobiT daiwyo saqarTvelosaTvis
sasikeTo sxvadasxva proeqti:
Ÿ skolebis aSeneba da garemonteba;
Ÿ gzebis dageba;
Ÿ satransporto sferos gaumjobeseba, maT Soris,
ke­
Tilmowyobili sazogadoebrivi transportis ra-
odenobis zrda;
Ÿ ganaTlebis xarisxis gaumjobeseba da axali Sesa-
Zleblobebis micema saqarTvelos moqalaqeebisaT-
vis, maT Soris, ufasod swavleba sazRvargareT,
stipendiebis gacema da sxva.
Ÿ eTnikuri umciresobebis, devnilTa an/da ltolv-
ilTa mxardaWeriTi RonisZiebebi, `diskriminaciis
winaaRmdeg brZolis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis
miReba da anti-diskriminaciuli meqanizmebis Seqmna;
Ÿ sxvadasxva biznesis dafinanseba da gaZliereba, maT
Soris, soflis meurneobis sferoSi;
Ÿ saxelmwifo servisebis ganviTareba (erTi fanjris
principiT momsaxureba, sazogadoebrivi jandacva,
krizisebis marTva, sxva);
Ÿ mecnierebis sferos gaZliereba;
Ÿ Sromis inspeqciis meqanizmis Camoyalibeba da dasaq­
mebulTa usafrTxoebis dacvis gaZliereba;
Ÿ saqarTvelos CarTva da integrireba msoflio da

_ 36 _
 regionuli masStabis programebSi, maT Soris, gazi-
sa da navTobis marSrutebis diversificirebis pro-
eqtebSi (azerbaijani-saqarTvelo-TurqeTis mWidro
partniorobiT);
Ÿ samuSao adgilebis Seqmnis xelSewyoba;
Ÿ saqarTvelos kulturuli memkvidreobis SenarCune-
ba da movla;
Ÿ prokurorebis, mosamarTleebis, sxva profesiis
pirebis gadamzadeba-datreningeba.
Ÿ sazRvargareT myofi pirebis saqarTveloSi nebayo-
flobiTi dabrunebis xelSewyoba.
Ÿ sxva maravali.
aseTi daxmarebebis safuZvelze, saqarTvelom moaxerxa
da SeZlo aeSenebina sruliad axleburi saxelmwifo. igi
gaxda axalgazrda demokratiis qveyana, gaumklavda omebs,
ganaviTara turizmi, mTels msoflios gaacno saqarTvelos
kultura, bunebrivi silamaze da simdidre, istoriuli
sidiade, awarmoa produqtebi da gaitana msoflios sxva-
dasxva bazarze. miuxedavad mravali omisa, saqarTvelom
vaJkacurad, jiutad, TavdadebiT SeZlo fexze wamodgoma,
ar uRalata arc sakuTar arCevans da bolomde uerTgula
partniori qveynebis mxardaWerasac.

axali gamowvevebi evropuli integraciis procesSi

Tanamedrove teqnologiebisa da inovaciebis epoqaSi,

gaCnda axali omis saxec _ informaciuli omi, hibriduli
omi. saqarTveloSi daiwyo yalbi informaciebis gavrcele-
ba evropul kavSirze. mterma, iaraRiT rom ver moaxerxa,
gadawyvita saqarTvelosa da evropul kavSirs Soris urT-
ierTobis moSla cru ambebiT: daiwyo saqarTvelos moqa-

_ 37 _
laqeTa darwmuneba imaSi, rom evropuli kavSiri gvarTmevs
enas, kulturas, wes-Cveulebebs, tradiciebs da sxva. saqa-
rTvelos xelisuflebam aqac myisieri moqmedeba daiwyo,
gonierebiTa da humanizmiT wamoiwyo strategiuli komu-
nikaciis procesebi axali gamowvevis winaaRmdeg.

evropuli kavSiris wevri saxelmwifoebis

Tanacxovrebis wesrigi

evropuli kavSiri aris 27 evropuli saxelmwifos gaer-

Tianeba, sadac erToblivad miiReba gadawyvetilebebi.
miRebuli gadawyvetilebebi TiToeuli qveynis interes-
Sia da yvelasaTvis sasargebloa. evropuli kavSiris yve-
la wevr qveyanas aqvs sakuTari saxelmwifo ena, istoria,
kultura, cxovrebis wesi, konstitucia, wes-Cveulebebi,
tradiciebi, adaTebi. maTi damoukidebloba da individu-
alizmi daculia.
27 evropuli qveyana erTmaneTisgan mniSvnelovnad
gansxvavdeba. isini warsulSi erTmaneTs eomebodnen da
mtrobdnen kidec, magram maT SeZles konstruqciuli
daTmobiTa da urTierTsasargeblo erToblivi qmede-
bebiT mSvidobis, keTildReobis, marTlmsajulebisa da
usafrTxoebis sivrcis aSeneba, sadac nebismieri adamiani
Tavs daculad grZnobs.
evropuli kavSiris wevrma saxelmwifoebma erTmaneTi
gaaZlieres ise, rom SeinarCunes damoukidebloba, suve-
reniteti, ena, kultura, adaTebi.

evropuli kavSiris Tavisufali Sida bazari

evropul kavSirSi, 27 evropul saxelmwifos aqvs

saerTo Tavisufali Sida bazari. es niSnavs, rom yve-
la evropulma saxelmwifom erTmaneTis mimarT gaauq-

_ 38 _
ma SezRudva saqonlisa da momsaxurebis gadaadgilebis
sferoSi. warsulSi TiToeul saxelmwifos hqonda sa-
kuTari sabaJo kanonmdebloba, erTmaneTisagan gansx-
vavebuli mosakreblebi, gadasaxadebi, wesebi, rac xels
uSlida efeqtur vaWrobas erTmaneTSi. xSirad, es wesebi
iyo diskriminaciuli da proteqcionistuli. sabolood,
evropuli kavSiris qveynebi SeTanxmdnen, rom nebismieri
xelisSemSleli da SemzRudveli barierebi gaeuqmebinaT.
maT erTmaneTis mimarT saerTo da Tanaswori wesi daadg-
ines. dRes, evropuli kavSiris erTi saxelmwifodan meo-
re saxelmwifoSi bizness, movaWres, nebismier pirs Tavi-
suflad da legalurad gadaaqvs saqoneli, awarmoebs da
yidis. evropuli kavSiris Sida bazarze yvela wesi yvela
saxelmwifos (didi Tu patara), yvela iuridiuli pirisa
da fizikuri piris mimarT Tanasworad moqmedebs. aman
ganapiroba biznesis gaZliereba, warmoebis ganviTareba,
vaWrobis zrda, meti samuSao adgilebis Seqmna, keTil-
dReobisa da kapitalis mateba adamianebisaTvis.
evropuli kavSiris Sida bazari 500-milioniani samomx-
mareblo Tavisufali bazaria. dRes, mTeli msoflio cdi-
lobs, sakuTari warmoebis Sedegebi (saqoneli, momsaxure-
ba) evropuli kavSiris Sida bazarze gaitanos da gayidos.
evropuli kavSiris gareT myof qveynebs (mesame qveynebs)
ar sWirdebaT cal-calke molaparakeba evropuli kav-
Siris qveynebTan vaWrobis mizniT, rameTu evropuli kav-
Siris wevr qveynebSi Sida bazris erTi wesi moqmedebs. am-
rigad, mesame qveynebs SeuZliaT SeuTanxmdnen uSualod
evropul kavSirs da mis nebismier qveyanaSi isargeblon
saqonlisa da momsaxurebis Tavisufali gadaadgilebiT.
saqarTvelos, safrangeTSi Seitans saqonels Tu latvi-
aSi, yvelgan erTi sabaJo wesrigi xvdeba. am faqtorma,
evropuli kavSiris Sida bazari Zalian momxibvleli da
efeqturi gaxada. Sida bazris aseTi organizebis gamo,
evrokavSiri erT-erT yvelaze did ekonomikad iTvleba.

_ 39 _
 asocirebis SeTanxmebisa da DCFTA-is farglebSi, saqarT-
velosaTvis ixsneba udidesi SesaZleblobebi evropuli ka-
vSiris Sida bazris mimarTulebiT.

asocirebis SeTanxmeba (AA) da Rrma da yovlis-

momcveli Tavisufali vaWrobis sivrce (DCFTA)

2014 wlis 27 ivniss saqarTvelom da evropulma kavSir-

ma xeli moaweres asocirebis SeTanxmebas. 2014 wlis 18
ivliss saqarTvelom ganaxorciela asocirebis SeTanxme-
bis ratificireba. asocirebis SeTanxmeba droebiTi ga-
moyenebis reJimis ZaliT amoqmedda 2014 wlis 1 seqtem-
bers, xolo srulad ZalaSi Sevida 2016 wlis 1 ivliss.
2014 wels, asocirebis SeTanxmebis dadebiT, saqarT-
velosa da evropul kavSirs Soris daiwyo gaRrmavebu-
li urTierTobebis epoqa – politikuri asocirebisa da
ekonomikuri integraciisa, maT Soris, Rrma da yovlis-
momcveli Tavisufali vaWrobis sivrcis (DCFTA) Camoyal-
ibebisa.
asocirebis SeTanxmeba aris saqarTvelos momavalSi
investirebis udidesi SesaZlebloba. igi warmoadgens
saqarTvelos saSinao reformebis ganxorcielebis do-
kuments, risi Sedegic unda iyos mdgradi ganviTareba,
adamianis uflebebis maRali standartiT dacva, kanonis
uzenaesoba, warmoebis da keTildReobis zrda, socialu-
ri ganzomilebis gaZliereba, Rirseuli Sroma da dasaqme-
ba yvelasaTvis, Taobebs Soris konsolidacia (axlandeli
Taobebis pasuxismgebluri da keTilsindisieri qceva mo-
mavali Taobebis keTildReobisaTvis). am Sedegebis misaR-
wevad, asocirebis SeTanxmebiT dadgenilia Sinaarsobrivi
valdebulebebi, rac saqarTvelom unda ganaxorcielos da
vadebi, rodis unda ganaxorcielos. saqarTvelom erovnul
kanonmdeblobasa da praqtikaSi unda asaxos evropuli

_ 40 _
standartebi. am process ewodeba samarTlebrivi daaxloe-
ba/samarTlebrivi aproqsimacia.
asocirebis SeTanxmeba moculobiT didia, daaxloe-
biT 1000 gverdzea gadmocemuli. asocirebis SeTanxmebis
danarTebSi ki gawerilia eropuli kavSiris 300-ze meti
kanonmdeblobis CamonaTvali, romelsac saqarTvelo unda
dauaxlovdes. saqarTvelom daaxloeba (aproqsimacia) mx-
olod saqarTvelos xalxisa da qveynis sasikeTod unda
ganaxorcielos. amitomac, sistematurad unda Semowmdes
evropul asocirebas aqvs Tu ara jansaRi, efeqturi da
sasikeTo Sedegebi. asocirebis SeTanxmeba iTvaliswinebs
progresis mudmiv monitorings. am monitorings axor-
cielebs Tavad saqarTvelos xelisufleba, evropuli ka-
vSiri da samoqalaqo sazogadoebis platforma (arasam-
Tavrobo seqtori, kerZo seqtori, eqspertebi).
DCFTA aris Tavisufali vaWrobis sivrcis Sesaxeb Rrma
da yovlismomcveli SeTanxmeba, romelic asocirebis Se-
Tanxmebis nawilia (kerZod, IV kari). sxva sityvebiT, DCFTA
aris qarTuli warmoebis ganviTarebisa da gaZlierebis
SesaZlebloba, iseTi bazris Camoyalibebisa da Seqm-
nis SesaZlebloba, sadac daculi iqneba, rogorc biz-
nesis interesebi, agreTve, garemosdacviTi interesebi
da socialuri interesebi. evropulma kavSirma Seqmna da
Camoayaliba iseTi mdgradi da Tavisufali bazari, sadac
Tanabrad daculia biznesis da adamianis moTxovnilebe-
bi, sadac ekonomika da vaWroba adamians emsaxureba da,
piriqiT, adamiani, Tavisi unariT, inteleqtiT, ganaTlebi-
Ta da SesaZleblobebiT ekonomikis mTavari mamoZravebeli
Zalaa. orive erTad ki qmnis kapitals da keTildReobas,
aSenebs Zlier saxelmwifos da sazogadoebas. bazris aseTi
modeli unikaluria.
DCFTA-is Tanaxmad, nebismierma investorma unda ganax-
orcielos iseTi saqmianoba, sadac daculi iqneba:
Ÿ saqarTvelos buneba (wyali, haeri, miwa, mcenareebi),

_ 41 _
 rac saqarTvelos moqalaqeebis sicocxlisa da jan-
mrTelobis garantia;
Ÿ nayofieri dasaqmebisa da Rirseuli Sromis prin-
cipi, rac saqarTvelos moqalaqeebs miscems Sesa-
Zleblobas harmoniulad daabalanson profesiuli
da piradi/saojaxo cxovreba, miiRon Semosavali da
gazardon sakuTari keTildReoba;
Ÿ mewarmoebis Tavisufleba, rac bizness Seuqmnis Ta-
visufali ganviTarebisa da moqmedebis pirobebs, sa-
dac biznesi imoqmedebs saqarTvelos kanonmdeblo-
bis moTxovnaTa dacviT da saqarTvelos xalxisa da
saxelmwifos interesebis pativiscemiT, sadac didi
biznesi ar daCagravs patara bizness, sadac yvela
bizness eqneba erTnairi SesaZlebloba ganviTarebi-
sa, sadac saxelmwifo yvela biznesis mimarT imoq-
medebs Tanasworad da obieqturad, sadac saxelm-
wifo daexmareba mcire da saSualo bizness.
DCFTA, agreTve, iTvaliswinebs evrokavSiris Sida ba-
zarze sabaJo SeRavaTebis miniWebas mxolod im saqonli-
saTvis, romelic warmoSobilia saqarTveloSi. e.i. evro-
puli kavSiri udides motivacias aZlevs saqarTvelos da
qarTul bizness _ sTavazobs ra erovnuli warmoebis aRo-
rZineba-gaZlierebas. evropuli kavSiri mxolod im saqo-
nels gaaTavisuflebs sabaJo gadasaxadebisagan, romelic
qarTulia.

evropuli kavSiris Tavisuflebis,

usafrTxoebisa da marTlmsajulebis sivrce

evropuli kavSiri sakuTar moqalaqeebs sTavazobs Ta-

visuflebis, usafrTxoebis da marTlmsajulebis sivrces
Sida sazRvrebis gareSe, sadac adamiani uzrunvelyofil-

_ 42 _
ia Tavisufali gadaadgilebiT. aq garantirebulia usa-
frTxoebisa da dacvis maRali done kriminalis, rasizmis,
qsenofobiis winaaRmdeg brZolisa da prevenciis Sesaba­
misi meqanizmebiT, rac koordinirebulia wevri qveynebis
policiasa da sxva kompetentur organoebs Soris TanamS-
romlobiT.
2017 wels evropulma kavSirma miiRo kanoni, ris Sedega-
dac saqarTvelos moqalaqe uvizod Sedis da Tavisuflad
gadaadgildeba Sengenis zonaSi (90 dRe 180-dRian peri-
odSi). am SesaZleblobis gaxsnis dRidan saqarTvelos aTi
aTasobiT moqalaqem Tavisuflad, yovelgvari savizo mo-
sakreblisa da sasazRvro kveTis safasuris gareSe, imog-
zaura Sengenis sxvadasxva qveynaSi. saqarTvelodan Senge-
nis zonis qveynebSi milionze meti Sesvlaa aRricxuli.
gaRrmavda xalxTa Soris kavSirebi, wamoiwyo sxvadasxva
erToblivi saqmianoba. saqarTvelos moqalaqeebi saku-
Tari TvaliT xedaven, rom evropul kavSirSi nebismieri
adamiani daculia, pativs scemen yvelas ganurCevlad ra-
sisa, kanisa, enisa da a.S.

enis pativiscema evropul kavSirSi

evropuli kavSiri pativs scems TiToeuli wevri saxel-

mwifos enas. amitomac, evropul kavSirSi 24 oficialuri
da samuSao enaa. es niSnavs Semdegs: roca evropuli kavSi-
ri iRebs kanonebs, gadawyvetilebebs, is iTargmneba yvela
evropul enaze da sakuTar saxelmwifo enaze miewodeba
xalxs.
es principi asaxulia asocirebis SeTanxmebaSic. aso-
cirebis SeTanxmebis Tanaxmad, samarTlebrivi daaxloebis
(aproqsimaciis) dros, saqarTvelom unda Targmnos evro-
puli kavSiris kanonmdebloba, raTa moxdes evropuli
standartebis zusti Semecneba, gageba da swori inkorpo-

_ 43 _
rireba erovnul samarTalSi. garda amisa, evropuli ka-
vSiri finansuradac exmareba saqarTvelos, rom qarTul
enaze Targmnon ucxouri kanonmdebloba.
saqarTvelos mTavrobis 2014 wlis №186 gankar-
gulebis Tanaxmad, evropuli kavSiris kanonmdeblobis
qarTul enaze Targmna unda ganaxorcielos saqarTvelos
iusticiis saministros ssip saqarTvelos sakanonmdeblo
macnem.
Tu saqarTvelo gawevriandeba evropul kavSirSi, qar-
Tuli ena evropuli kavSiris oficialuri da samuSao ena
gaxdeba.

ojaxi da qorwineba evropul kavSirSi

evropul kavSirSi ojaxisa da ojaxis erTianobis dac-

va fundamenturi Rirebulebebis nawilia. evropuli kav-
Siris fundamentur uflebaTa qartiis Tanaxmad:
Ÿ yvelas aqvs ufleba daicvas piradi da saojaxo
cxov­reba;
Ÿ daqorwinebis ufleba da ojaxis Seqmnis ufleba uz-
runvelyofilia erovnuli kanonmdeblobebiT;
Ÿ ojaxi sargeblobs samarTlebrivi, ekonomikuri da
socialuri dacviT;
Ÿ ojaxuri da profesiuli cxovrebis SeTavsebis
mizniT, nebismiers aqvs ufleba daculi iyos samsax-
uridan gaTavisuflebisgan dedis dekretuli Sve-
bulebis da mSoblis Svebulebis da Svilad ayvanis
Svebulebis dros.
evropuli kavSiris yvela wevr qveyanas aqvs sakuTari
istoriuli, kulturuli, adaTobrivi warmodgenebi da
msoflmxedveloba ojaxis Sesaxeb, rac asaxulia TiToeu-

_ 44 _
li qveynis konstituciaSi. magaliTad, latvia aris ev-
ropuli kavSiris wevri. latviis konstituciaSi weria
Semdegi: `saxelmwifo icavs da mxars uWers qorwinebas _
qalisa da kacis kavSirs...~. poloneTi aris evropuli ka-
vSiris wevri. poloneTis konstituciaSi weria `qorwine-
bas, romelic aris kacsa da qals Soris kavSiri, aseve,
ojaxs, dedobas da mSoblobas icavs da mfarvelobs po-
loneTis respublika~.
zemoaRniSnuli da sxva magaliTebi mowmobs, rom ev-
ropuli kavSiri ar ereva qveynebis identurobisa da mso-
flmxedvelobis aspeqtebSi, romelic exeba qorwinebasa
da ojaxs. amdenad, evropul kavSirs arasdros mouTxo-
via da arc momavalSi mosTxovs saqarTvelos, Secvalos
damokidebuleba ojaxisa da qorwinebis mimarT.

evropuli kavSiris daxmarebebi

saqarTvelosadmi

evropuli kavSiri saqarTvelos yovelwliurad ex-

mareba aranakleb 350 milioni lariT, rac miemarTeba
sxvadasxva sferos, maT Soris, ekonomikisa da kerZo se-
qtoris mxardaWeras, soflis meurneobas, ganaTlebas,
sajaro administrirebas, marTlmsajulebas, garemos,
trans­ports, kulturas.
evropuli kavSiris daxmarebiT Seiqmna axali saiti,
sadac aRwerilia 160 proeqtze meti, rasac evropuli
kavSiris daxmarebiT dRes axorcielebs saqarTvelo. es
saitia: https://eu4georgia.ge
https://eu4georgia.ge/ka
2017-2020 wlebisaTvis evropuli kavSiris mxridan
saqarTvelos mimarT individualuri mxardaWeris Car-
Cos (Single Support Framework) farglebSi gamoyofilia 371
milioni evrodan 453 milion evromde odenobiT finans-
uri daxmareba. am Tanxis 40% miemarTa ekonomikuri gan-
_ 45 _
viTarebisa da bazris SesaZleblobis zrdis proeqtebs;
20% _ kargi mmarTvelobisa da instituciuri gaZlier-
ebis proeqtebs; 15% _ energoefeqturobis, garemos da
klimatis cvlilebis sferoSi proeqtebs; 10% _ xalxTa
Soris kavSiris mxardaWerasa da mobilurobis proeqtebs;
5% _ strategiuli komunikaciis mxardaWeris proeqtebs;
5% _ samoqalaqo seqtoris ganviTarebis mxardaWeris
proeqtebs; 5% _ instituciuri mSeneblobisa da Sesa-
Zleblobebis damatebiT mxardaWeris proeqtebs.
garda zemoaRniSnulisa, saqarTvelo aris evropuli
kavSiris regionuli da multi-saxelmwifoebis samoqmedo
programebis fondis beneficiari. agreTve, saqarTvelo
iRebs daxmarebebs da mxardaWeras horizon 2020 (Horizon
2020), erasmus+ (Erasmus+) da kreatiuli evropis (Creative
Europe) programebis farglebSi.
Covid-19, pandemiisa da sagangebo mdgomareobis peri-
odSi, maSin roca evropul kavSirs Tavad hqonda didi
problemebi, man moaxerxa 1.5 miliardi laris mobili-
zacia, raTa daxmareboda saqarTvelos krizisis daZleva-
Si. es iyo uprecedento mxardaWera evropuli kavSiris
mxridan saqarTvelos mimarT jandacvis sferoSi arse-
bul problemebTan gamklavebis da samomavlo ekonomikur
da socialur gamowvevebTan brZolis mizniT.

SromiTi uflebebis dacvis evropuli

standartebi da asocirebis SeTanxmeba

evropuli kavSiris didi Zalisxmevisa da finansuri

daxmarebis Sedegad, saqarTveloSi Camoyalibda Sromis
inspeqciis instrumenti, romlis funqciaa dasaqmebulTa
usafrTxoebis monitoringi da dacva.
evropuli kavSiris mxridan mravaljeradi mcdelo-
bis Sedegad, saqarTvelos Sromis kodeqsSi cvlilebebi

_ 46 _
Sevida, ris Sedegadac gaizarda dasaqmebulis SromiTi
uflebebis dacvis standarti.
asocirebis SeTanxmebis Tanaxmad, saqarTvelo valdebu-
lia Seqmnas adamianis SromiTi uflebebis dacvis maRali
standarti, Seqmnas pirobebi nayofieri da sruli dasaqme-
bisa yvelasaTvis. evropuli kavSiris Sromis kanonmde-
blobisa da praqtikis Tanaxmad, adamianis Rirseuli Sroma
Rirseuli yofis, Rirseuli sacxovrebeli pirobebis, Rir-
seuli piradi da saojaxo cxovrebis uzrunvelyofis ga-
rantoria.
saqarTveloSic, TiToeulma moqalaqem, visac surs
Sroma, Tavi daculad da Rirseulad unda igrZnos. am
miznis miRwevaSic, evropuli kavSiris daxmareba saqarT-
velosadmi sakmaod soliduri da didia.
Rirseuli Sromis pirobebis damkvidrebis mizniT,
saqarTvelom erovnul kanonmdeblobasa da praqtikaSi
unda asaxos evropuli kavSiris Sromis kanonmdeblobis
iseTi standartebi, rac ukavSirdeba kviris ganmavlobaSi
normirebul samuSao dros, zeganakveTuri Sromis lim-
itirebas da samarTlian anazRaurebas, dasvenebas, Ses-
venebas, dasaqmebulis Seviwroebis akrZalvas, roca is
icavs sakuTar uflebebs samsaxurSi, dedis dekretuli
Svebulebis Rirseul anazRaurebas, arasrulwlovanis
SromiTi uflebebis dacvas imgvarad, rom xeli ar See-
Salos mis swavlas, moralur, zneobriv, fizikur ganvi-
Tarebas, dasaqmebulis fizikuri usafrTxoebis uzrun-
velyofas, dasaqmebulis janmrTelobis monitorings
rogorc damsaqmeblis, aseve, saxelmwifos mxridan da sxv.
rac Seexeba dasaqmebis adgilebis Seqmnas, evropu-
li integraciis erT-erTi prioritetuli sakiTxia ro-
gorc savaWro-ekonomikuri, aseve, socialuri politikis
sferoSi. am mizniT, evropuli kavSiri saqarTvelos mcire
da saSualo bizness finansurad da teqnikurad exmare-
ba. aseTi mxardaWeris Sedegad mcire da saSualo biznesi

_ 47 _
qmnis dasaqmebis adgilebs. asocirebis SeTanxmebis 2019
wlis Sesrulebis angariSSi aRniSnulia, rom 521 mcire da
saSualo biznesisadmi gaweuli daxmarebis Sedegad (rac
ganxorcielda `awarmoe saqarTveloSi~ programis far-
glebSi) saqarTveloSi 18270 meti samuSao adgili Seiqmna.

qarTuli produqti evropuli kavSiris Sida bazarze

evropuli kavSiris bazarze gadis qarTuli Rvino, ludi,

limonaTi, aveji (cxovelTa saxlebi), dafna, samedicino
da samkurnalo mcenareebi, mineraluri wyali, xilis wve-
ni, jemi, bostneuli, kenkra, CurCxela, xilis Ciri, Cai,
matyli, samSeneblo masalebi, aqsesuarebi da sxva.

zogierTi praqtika:
saqarTvelo Txilis eqsportiori umsxvilesi qveynebis
xuTeulSi Sedis. qarTuli Txilis yvelaze msxvili
saeqsporto bazari (bazris 60%) evropis qveyneb-
ze modis. qarTuli Txilis 75%-ze metis eqsporti
dasavleT evropis qveynebSi xdeba. evrokavSiris ba-
zrebze yvelaze Zlieri konkurenti TurqeTia, Tum-
ca qarTuli Txilis upiratesobad SeiZleba CaiT-
valos misi maRali cximianoba, rac 7-8%-iT metia
Turquli Txilis saxeobebTan SedarebiT.
Catarebuli kvlevis mixedviT, kivis mosayvanad yvelaze
kargi klimati axali zelandiis Semdeg saqarTve-
loSi, kerZod, foTi-zugdidi-gali-oCamCiris ter-
itoriazea. qarTuli kivis erT-erTi upiratesoba
maRali Saqrianobaa. italiuri kivis Saqrianobis
maCvenebeli 13,9%-ia, qarTuli kivis sitkbos Semcv-
eloba ki 17,3%-s Seadgens. dRes kompania `nergeta”
zugdidis raionis sofel ingirSi moweul kivs ev-
rokavSirSi yidis.
_ 48 _
 `qarTuli mwvanili modis weliwadis Zalian karg dros:
seqtembridan maisamde, es is periodia, rodesac ev-
ropas mwvanili sWirdeba” – ase Seafasa holandiur-
ma kompaniam Bilancia qarTuli mwvanili, mas Semdeg
rac evrokavSirSi realizaciis potenciali Seiswav-
la. imereTis 1000-mde sasaTbure meurneobaSi 550
mcire mewarmesa da 10 msxvil kompanias weliwadSi
daaxloebiT 25 000-mde tona mwvanili mohyavs.
matyli cxoveluri warmoSobis pirveli produqtia,
romlis eqsportic dauSva evrokavSirma. evrokav-
Sirma matylis mwarmoebeli 2 kompania aRiara: Sps
`jorjian vul~ da Sps `qarTuli matylis kompania~.
qarTuli Tafli unikaluri aromatiTa da gemoTi ga-
moirCeva, amitom is yovelTvis maRal Sefasebas
imsaxurebs sxvadasxva saerTaSoriso gamofenaze.
Tafli meore cxoveluri warmoSobis produqtia,
romelsac evropulma kavSirma bazari srulad gaux-
sna.
evropuli kavSiris Sida bazari didia da is didi ra-
odenobiT iTxovs produqts. amitomac, mniSvnelova-
nia, saqarTveloSi mwarmoeblebma Seqmnan kooperativebi
_ Zalisxmeva, kapitali da resursi gaaerTianon. aseTi
gaerTianebebis Seqmnac mxardaWerilia evropuli kav-
Siris mxridan. mag., saqarTvelos mTavrobam, evrokavSiris
daxmarebiT, fermerTa kooperaciis evropuli praqtikis
danergva daiwyo. dReisaTvis, qveyanaSi registrirebulia
1500-ze meti sasoflo-sameurneo kooperativi, romelic
13,000-ze met fermers aerTianebs. evrokavSirma 4 milioni
evros pirdapiri sagranto daxmareba gauwia 200-ze met
kooperativs, romelic 2000-ze met fermers aerTianebs.
evrokavSiris dafinansebiT gadamzadeba gaiara 7200-ze
metma fermerma.

_ 49 _
sursaTis uvnebloba da produqtis usafrTxoeba
– adamianis sicocxlisa da janmrTelobis dacva

saqarTveloSi warmoSobili produqti da sursaTi, ev-

ropuli kavSiris bazarze rom gaiyidos, uvneblobis da
usafrTxoebis standarts unda akmayofilebdes. evropul
kavSirSi adamiani yvelaze maRali da uzenaesi sikeTea da yve-
laferi mis keTildReobas unda emsaxurebodes, maT Soris,
biznesic. amdenad, sursaTis uvneblobis Semowmeba adamian-
is sicocxlis da janmrTelobis usafrTxoebas niSnavs.
sursaTis uvnebloba damokidebulia wylis da miwis
sijansaReze, mcenarisa da cxovelis fitosanitarul da
higienur normebze, sursaTis damzadebis teqnologiebis
gamarTulobasa da sisufTaveze. amitomac, mowmdeba war-
moebis procesis TiToeuli segmenti `fermidan magid-
amde~. magaliTad, xorci rom uvnebeli iyos, aucilebe-
lia cxovelis sadgomi iyos sufTa, cxovels aZlevdnen
jansaR sakvebs, cxovelze xorcieldebodes veterinaru-
li meTvalyureoba (ra daavadebebi gadaaqvs, ra wamlebs
aZleven), cxovelis dakvla, Senaxva da SefuTva ganxor-
cieldes dadgenili wesiT da sxva.
uvneblobis da usafrTxoebis uzrunvelsayofad, saqa-
rTvelos mTavroba iRebs dadgenilebebs. magaliTad:
Ÿ `cxovelTa identifikacia-registraciisa da maTi
sadgomis/droebiTi sadgomis registraciis wesebis
damtkicebis Sesaxeb~, saqarTvelos mTavrobis 2019
wlis 3 oqtombris #483 dadgenileba;
Ÿ `kartofilis rgoluri sidamplis kontrolis pro-
cedurebis damtkicebis Taobaze~, saqarTvelos mTav­
robis 2017 wlis 15 dekmebris #553 dadgenileba;
Ÿ sxva.
uvneblobis standartebis damkvidreba – es niSnavs,
rom nebismieri fermeri da mewarme valdebulia ifiqros

_ 50 _
ara mxolod ekonomikur mogebaze, aramed adamianebis
kargad yofnaze. es ara mxolod adamianze zrunvis, aramed
mwarmoeblis, fermeris reputaciis, saxelis da Rirsebis
sakiTxic aris. aseTia evropuli standarti.
zogierTi ambobs, rom saqarTveloSi imitom unda
damzaddes usafrTxo da uvnebeli sursaTi da produq-
ti, rom gaiyidos evropuli kavSiris bazarze. es aras-
woria. saqarTveloSi imitom unda damzaddes uvnebeli
saqoneli, rom saqarTveloSic, evropul kavSirSic da
sxva qveynebSic iseTi saqoneli gaiyidos, romelic zians
ar ayenebs arc saqarTvelos moqalaqes da arc ucxoels.
saqarTveloSi warmoebuli sursaTi jansaRi da uvne-
beli rom iyos, saWiroa sxvadasxva sursaTis kvlevisa da
Semowmebis laboratoriebi. evropuli kavSiri am saqmeSic
exmareba saqarTvelos. dReisaTvis saqarTveloSi muSaobs
laboratoriuli qseli, romelic moicavs ssip soflis
meurneobis saxelmwifo laboratorias, kerZod, mis
daqvemdebarebaSi myof 3 zonalur diagnostikur labo-
ratorias (Tbilisi, quTaisi, axalcixe) da 8 regionalur
laboratorias (gori, marneuli, duSeTi, gurjaani, am-
brolauri, ozurgeTi, zugdidi, baTumi). laboratoriebi
aramxolod uvneblobis standartis dadgenas da SenarCu-
nebas uwyoben xels, aramed qmnian samuSao adgilebs.

momxmarebelTa uflebebis dacva

asocirebis SeTanxmebis Tanaxmad, unda iqnas uzrunve-

lyofili momxmarebelTa uflebebis dacvis maRali done.
momxmarebelTa uflebebi adamianis uflebebis mniSv­
nelovani nawilia. kmayofili momxmarebeli niSnavs, rom
biznesi da warmoeba konkurentunariania da momxmareb-
lis moTxovnebis Sesabamisad iqceva.

_ 51 _
 momxmarebeli kmayofilia, roca aqvs arCevani, fase-
bi xelmisawvdomia, produqti da momsaxureba xarisxiani,
informirebulia (ar atyueben), epyrobian pativiscemiT.
evropul kavSirSi didi yuradReba eTmoba momxmareblis
uflebebis dacvas. am mizniT miRebulia kanonebi da Cam-
oyalibebulia dacvis sxvadasxva meqanizmebi.
evropuli integraciis politikis zegavleniT, saqa-
rTveloSi momxmarebelTa dacvis sferoSi zogierTi as­
peqti dadebiTi praqtikisken ganviTarda. magaliTad,
maRaziebi ukan ibruneben tansacmels (Secvlis mizniT) an
gafuWebul saqonels.

Tanasworobis politika da
diskriminaciis winaaRmdeg brZola

evropuli integraciis politikis farglebSi, 2014

wels saqarTvelos parlamentma miiRo kanoni `diskrimi-
naciis yvela formis aRmofxvris Sesaxeb~. kanonis Sesa-
bamisad ganisazRvra cnebebi da me­qanizmebi, raTa diskrim-
inacia aRmoifxvras nebismieri urTierTobis formatSi,
iqneba es SromiTi urTierTobebi, ganaTlebis sfero,
religia, ena, erovneba, qonebrivi mdgomareoba, ojaxuri
mdgomareoba, kanis feri, sqesi Tu sxva.
diskriminaciad miCneulia rogorc Seviwroeba, aseve,
gansxvavebuli mopyroba. Seviwroeba aris nebismieri
niSniT piris devna, iZuleba an/da piris mimarT arasa-
surveli qceva, romelic miznad isaxavs an iwvevs piris
Rirsebis Selaxvas da misTvis damaSinebeli, mtruli, da-
mamcirebeli, Rirsebis Semlaxveli an Seuracxmyofeli
garemos Seqmnas. gansxvavebuli mopyrobaa, roca piris
mimarT xorcieldeba iseTi moqmedeba, romelic aua-
resebs mis mdgomareobas Tu analogiur mdgomareobaSi
myof sxva pirTan SedarebiT.

_ 52 _
 gansxvavebuli mopyroba yovelTvis ar aris diskrim-
inacia. Cven gverdiT cxovroben adamianebi, romlebic
saWiroeben gaZlierebas, mxardaWeras, gaTanabrebas Sesa-
ZleblobebSi. amitomac, Tu gansxvavebulad epyrobian da
aZliereben fexmZime qals, SezRuduli SesaZleblobebis
mqone pirs, eTnikur umciresobas da sxvas, es ar miiCne-
va diskriminaciad. Tumca aseTi gansxvavebuli mopyroba
unda iyos gonivruli, aucilebeli, proporciuli, legit-
imuri miznis miRwevisTvis aucilebeli, demokratiuli
sazogadoebis CamoyalibebisaTvis saWiro, zneobrivi da
moraluri.

gamoyenebuli wyaroebi
saqarTvelos konstitucia, https://matsne.gov.ge/ka/docu-
ment/view/30346?publication=35
asocirebis Sesaxeb SeTanxmeba erTis mxriv, saqarTvelo-
sa da meores mxriv, evrokavSirs da evropis atomuri
energiis gaerTianebas da maT wevr saxelmwifoebs So-
ris (asocirebis SeTanxmeba), https://matsne.gov.ge/docu-
ment/view/2496959
saqarTvelos kanoni `diskriminaciis yvela formis aR-
mofxvris Sesaxeb~, https://matsne.gov.ge/document/view/
2339687?publication=1
2019-2022 wlebis saqarTvelos sagareo politikis stra­
tegia, https://mfa.gov.ge/getattachment/MainNav/ForeignPolicy/
ForeignPolicyStrategy/2019-2022-clebis-saqartvelos-sagareo-
politikis-strategia.pdf.aspx
saqarTvelos erovnuli usafrTxoebis koncefcia, https://
mod.gov.ge/uploads/2018/pdf/NSC-GEO.pdf
SeTanxmeba partniorobisa da TanamSromlobis Sesaxeb,
https://matsne.gov.ge/ka/document/view/1212956?publication=0

_ 53 _
saqarTvelos mTavrobis gankarguleba №765, 2017 wlis
13 aprili, evrokavSirsa da natoSi saqarTvelos gaw-
evrebis komunikaciis Sesaxeb saqarTvelos mTavrobis
strategiis 2017-2020 wlebisTvis damtkicebisTaobaze,
https://matsne.gov.ge/ka/document/view/3650131?publica-
tion=0
saqarTvelos mTavrobis dadgenileba №533, 2017 wlis 7
dekemberi, `saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis
erTiani strategia 2017 – 2021-is~ damtkicebis Sesaxeb,
danarTi 1, https://matsne.gov.ge/document/view/3924876?-
publication=0
saqarTvelos mTavrobis gankarguleba №186, 2014 wlis 7
Tebervali, saqarTvelosa da evrokavSirs Soris aso-
ciirebis Sesaxeb SeTanxmebis, romelic moicavs Rrma
da yovlismomcveli Tavisufali savaWro sivrcis Ses-
axeb SeTanxmebas, efeqtiani ganxorcielebis mizniT ga-
satarebel RonisZiebaTa Sesaxeb, https://matsne.gov.ge/
ka/document/view/2250269?publication=0
evropuli kavSiris fundamentur uflebaTa qartia,
https://www.europarl.europa.eu/charter/pdf/text_en.pdf
evrokavSiri saqarTvelosaTvis, ENPARD, sainformacio
biuleteni, http://enpard.ge/ge/newsletters/newsletter01/
saqarTvelos sakanonmdeblo macne, www.matsne.gov.ge
http://eugeorgia.info/ka/
dcfta.gov.ge
https://eu4georgia.ge/

_ 54 _
 zurab bragvaZe

saqarTvelos kulturuli memkvidreoba

evropul konteqstSi

kulturuli memkvidreobis movla, patronoba da STa­

momavlobisTvis Senaxva, saqarTvelos TiToeuli moqa-
laqis wmindaTa wminda valia. saqarTvelos konstituci-
is V muxlis VI punqtis Tanaxmad, `saxelmwifo zrunavs
erovnuli faseulobebisa da TviTmyofadobis, kulturu-
li memkvidreobis dacvaze, ganaTlebis, mecnierebisa da
kulturis ganviTarebaze~, xolo konstituciis XX muxlis
IV punqti gvamcnobs, rom `yvelas aqvs ufleba zrunavdes
kulturuli memkvidreobis dacvaze. kulturuli mem-
kvidreoba daculia kanoniT~2. kulturul memkvidreobas
icavs saqarTvelos parlamentis mier 2007 wels miRebuli
kanoni `kulturuli memkvidreobis Sesaxeb.~3
mas Semdeg, rac 2014 wels xeli moewera asocirebis
SeTanxmebas evrokavSirsa da saqarTvelos Soris, kul-
turuli memkvidreobis dacvis politikisa da kanonmde-
blobis daaxloeba saerTo evropul sivrcesTan, saqarT-
velosTvis warmoadgens umniSvnelovanes amocanas, rac,
Tavis mxriv, sasikeTod unda aisaxos dargis ganviTareba-
sa da samomavlo perspeqtivebze. am TvalsazrisiT, sain-
teresoa vicodeT, ra perspeqtivebs iTvaliswinebs aR-
niSnuli SeTanxmeba ganaTlebisa da mecnierebis sferoSi.4
asocirebis SeTanxmeba iTvaliswinebs saqarTvelos
daaxloebas evrokavSiris politikasa da praqtikasTan
2 https://matsne.gov.ge/ka/document/view/30346?publication=36

3 https://matsne.gov.ge/ka/document/view/21076?publication=14
4 http://www.parliament.ge/ge/gavigot-meti-evrokavshirtan-asocirebis-shetanx-
mebis-shesaxeb/associationagreement1

_ 55 _
ganaTlebisa da mecnierebis sferoSi. gansakuTrebuli
aqcenti gamaxvilebulia umaRles ganaTlebaze. umaRlesi
ganaTlebis xarisxis amaRleba TanxvedraSi unda mov-
ides evrokavSiris `umaRlesi ganaTlebis modernizaciis
dRis wesrigsa~ (Modernisation Agienda For Higher Edutsion) da
boloniis procesTan. Zlierdeba TanamSromloba akademi-
ur sferoSi, rac gulisxmobs, rogorc instituciuri Ta-
namSromlobis gazrdas evrokavSiris wevri qveynebisa da
saqarTvelos umaRles saganmanaTleblo dawesebulebebs
Soris, aseve evropuli gamocdilebis gaziarebas kuri-
kulumebis SemuSavebis, universitetebis infrastruq-
turis gaumjobesebis, administrirebis axali meTodebis
danergvisa da sxva sakiTxebSi, aseve studentebisa da
universitetebis akademiuri da administraciuli per-
sonalis gacvliTi programebis gazrdasa da partniori
qveynebis studentebis monawileobas erTobliv samagis-
tro xarisxis programebis srul ciklSi. Sesabamisad, iz-
rdeba xarisxiani evropuli ganaTlebis xelmisawvdomo-
ba qarTveli studentebisTvis evropul sastipendio da
gacvliT programebSi monawileobis gziT, rac aseve xels
uwyobs saqarTvelos integrirebas evrokavSiris sagan-
manaTleblo da samecniero sivrceSi. amasTan, SeTanxmeba
xelmisawvdoms xdis qarTveli mecnierebisTvis partniori
qveynebis Sesabamis programebs, zrdis qarTvel mkvlevar-
Ta CarTulobas evrokavSiris CarCo kvleviT programaSi,
xels Seuwyobs erToblivi proeqtebis ganxorcielebas,
mkvlevrebis gacvlasa da sxva. SeTanxmeba iTvaliswinebs
agreTve mTeli cxovrebis manZilze swavla-swavlebis wax-
alisebasa da TanamSromlobas profesiuli ganaTlebisa
da profesiuli dargebis ganviTarebis mizniT, rac xels
Seuwyobs dasaqmebis problemis mogvarebas.
cxadia, aq igulisxmeba kulturuli memkvidreobac da
rogorc kulturuli memkvidreobis sferoSi evropuli
ganaTlebis miRebis SesaZlobloba, aseve saqarTvelos

_ 56 _
kulturuli memkvidreobis dacvis, mecnieruli Seswavli-
sa da zogadi menejmentis saerTo evropul sivrcesTan
daaxloeba. aqve is realobac unda aRiniSnos, rom saqa-
rTvelom evrokavSirTan asocirebis xelSekrulebamde
bevrad adre daiwyo zrunva kulturuli memkvidreobis
sferos, rogorc sakanonmdeblo bazis, aseve praqtikuli
saqmianobis SesabamisobaSi moyvanaze evropul saerTaSo-
riso konvenciebTan.
saerTaSoriso konvenciebTan mimarTebaSi saqarTvelos
mier aRebuli valdebuleba gulisxmobs, rom kulturu-
li memkvidreoba momaval Taobebs gadaeces pirvandel
mdgomareobaSi, sruli mravalferovnebiT, rogorc ada-
mianebis mexsierebis umTavresi nawili, radgan, winaaRm-
deg SemTxvevaSi, moispoba adamianis Segneba, rom mas aqvs
uwyveti ganviTareba. evropuli civilizebuli samyaro
gansakuTrebul mniSvnelobas aniWebs kulturul mem-
kvidreobas, rogorc sazogadoebis upirveles sazrunavs
da mas nebismieri qveynis fundamentur faseulobad miiC-
nevs.
evropul kulturul sivrceSi qarTuli kulturis
integraciis daCqarebisa da msoflio kulturul sa-
ganZurSi saqarTvelos Zeglebis saTanado adgilis daka-
vebis mizniT, Cveni, erovnuli kulturuli memkvidreobis
faseulobaTa dacva unda gaxdes saqarTvelos demokra-
tiuli saxelmwifos mSeneblobis erT-erTi prioritetu-
li mimarTuleba. es warmoadgens rogorc saerTaSoriso
da evropuli konvenciebis, aseve mTlianad evrokavSiris
ZiriTad moTxovnas saqarTvelos kulturuli memkvidre-
obis dacvis, Seswavlisa da kvlevis sferoSi.
am TvalsazrisiT, didi mniSvneloba hqonda saqarT-
velos saxelmwifos mierTebas 1992 wlis la-valetas
`arqeologiuri memkvidreobis dacvis evropul konven-
ciasTan~, romelsac udidesi mniSvneloba eniWeba kul-
turuli memkvidreobis sferoSi dRes mimdinare rTuli

_ 57 _
procesebis regulirebaSi. konvenciis moTxovnebis praq-
tikuli ganxorcieleba mniSvnelovnad uwyobs xels arse-
buli memkvidreobis axlebur Seswavlas, mis dacvasa da
popularizacias. konvenciiT gaTvaliswinebuli teqni-
kuri da samecniero urTierTdaxmareba ki, xels uwyobs
gamocdilebis gaziarebas. konvencia iTvaliswinebs ur-
banistikaSi arsebul uaRresad mtkivneul problemebs,
uSualod exeba qalaq-mSeneblobasa da Zveli qalaqebis
istoriuli ubnebis gadarCenis sakiTxebs; am sferoSi
gansazRvravs saerTaSoriso samarTlebriv normebs qvey-
nis centraluri xelisuflebisa da TviTmmarTvelobis
organoebisaTvis, raTa sworad da obieqturad gamoiyos
prioritetebi. vinaidan konvenciis mizani kulturuli
da arqeologiuri memkvidreobis dacvaa, is qveynebi, rom-
lebmac moaxdines misi ratificireba, valdebulni arian
Camoayalibon Sesabamisi sakanonmdeblo baza arqeologi-
uri memkvidreobis aRricxvis, istoriuli Zeglebisa da
zonebis klasifikaciisa da arqeologiuri nakrZalebis
Seqmnis mizniT. wevri qveynebis mier uzrunvelyofil
unda iqnes gaTxrebisa da sxva arqeologiuri saqmianobis
kanoniereba da kontroli. agreTve, gaTxrebis usafrTx-
oeba da maTi warmoeba kvalificiuri specialistebis
mier.
`la valetas konvenciis~ paralelurad, saqarTvelo
miuerTda granadas `evropis arqiteqturuli memkvidre-
obis dacvis konvenciasac~, romelSic Camoyalibebulia
arqologiuri memkvidreobis dacvis samarTlebrivi pro-
cedurebi. konvenciis mixedviT, yoveli monawile qveya-
na valdebulia, Sesabamisi zedamxedvelobis da ufleba-
mosilebis farglebSi, gaataros kanoniT gansazRvruli
zomebi, romlebic, amavdroulad, gaiTvaliswinebs yove-
li saxelmwifosa da regionis specifikas. amiT uzrun-
velyofil unda iyos monumentebis, Senoba-nagebobebis
da arqiteqturulad RirsSesaniSnavi adgilebis dacva

_ 58 _
yovelgvari mavne zemoqmedebisagan. `granadis~ konvencia
mouwodebs wevr saxelmwifoebs SeimuSaos sakanonmdeblo
procedurebi istoriuli Senoba-nagebobebis irgvliv
ngrevis, axali nagebobebis aSenebis an nebismieri iseTi
cvlilebis aRsakveTad, romelic avnebs istoriuli Se-
nobebis saerTo ier-saxes. 5
aRniSnuli saerTaSoriso konvenciebis Tanaxmad, isto-
riuli adgilebi da maT garSemo arsebuli teritoriebi
msoflio memkvidreobis ganuyofel nawilad unda iqnes
miCneuli. yvela saxelmwifo valdebulia, daicvas aseTi
memkvidreoba da aqcios is Tanamedrove socialuri cxov­
rebis nawilad. yoveli istoriuli adgili da teritoria
maT irgvliv erTian konteqstSi unda iqnes aRqmuli. Sesa­
bamisad, didi yuradReba unda daeTmos harmoniulobasa
da esTetikur mxares. daculi unda iyos SenobaTa jgufis
Semadgeneli nawilebis erTmaneTTan msgavseba, kavSiri
Tu kontrasti, romelic yovel Senobas gansakuTrebul
xasiaTs sZens da rac misi istoriuli xasiaTis SenarCu-
nebas ganapirobebs. istoriuli adgilebi da maT garSemo
arsebuli teritoria daculi unda iqnes nebismieri saxis
dazianebisagan, gansakuTrebiT, Seuferebeli gamo­yenebis,
cvlilebebisa da dabinZurebiT gamowveuli ziani­ sagan.
amasTanave, Tanamedrove urbanizacia, masStabebis uzomo
zrdisa da SenobaTa siWarbidan gamomdinare, qmnis isto-
riuli adgilebis ganadgurebis saSiSroebas da maTi qar­
gis rRvevis safrTxis matarebelicaa. amitom, arqiteq­
torebisa da qalaqgegmarebis samsaxurebis valia, ar
dauSvan Zeglebze xedebis damaxinjeba.
samoqalaqo samarTlis gaerTianebis saerTaSoriso in-
stitutis (iunidroiti) mxardaWeriT, 1995 wlis 24 ivniss,
romSi 70 qveynis warmomadgenlebma miiRes `konvencia mo-
paruli an ukanonod gatanili kulturuli sagnebis Ses-
axeb~. am konvenciiT, qveynis teritoriidan kulturul

5 http://www.parliament.ge/files/714_9879_341434_kulturuli_memkvid_dacva.pdf

_ 59 _
RirebulebaTa ukanonod gatanis SemTxvevaSi, gaTvalis­
winebulia garkveuli sanqciebi. dazaralebul mxared
iTvleba ara mxolod nivTis mflobeli an saxelmwifo,
aramed aseve moparuli an ukanonod eqsportirebuli niv-
Tis axali mflobelic, romelmac es nivTi kanonieri gziT
SeiZina da araferi icoda misi kulturuli Rirebulebis
Sesaxeb. nivTis CamorTmevis SemTxvevaSi, mas ufleba aqvs
miiRos kompensacia.6
saqarTvelos kulturuli memkvidreobis dacvis sfe­
roSi evrokavSiris roli ar Semofarglula mxolod
evropul konvenciebTan saqarTvelos mierTebaSi Teo-
riuli da samarTlebrivi daxmarebiT. gadaidga konk-
retuli nabijebi, romlebic gulisxmobda rogorc fi-
nansur, aseve Cveni qveynis memkvidreobis winaSe mdgari
gamowvevebis daZlevaSi evropeli specialistebis aqtiur
CarTulobasa da praqtikul Tanadgomas. swored evrope-
li specialistebis daxmarebiTa da CarTulobiT SemuSav-
da da momzadda saqarTvelos kulturuli memkvidreobis
Zeglebis pirveladi aRricxvisa Tu pasportebis nimuSebi,
romlebic emyareba am saqmeSi evrokavSiris saxelmwifoe-
bis (italia, safrangeTi, espaneTi, xorvatia) gamocdile-
bas da dRes saqarTvelos kulturuli memkvidreobis
aRricxvianoba srul TanxvedraSia evrokavSiris stan­
dartebTan.
norvegiis saxelmwifos finansuri mxardaWeriT saqa-
rTvelos kulturuli memkvidreobis dacvis erovnulma
saagentom ganaxorciela saukunis proeqti, rodesac Se-
qmna saqarTvelos kulturuli memkvidreobis gis porta-
li, romelic warmoadgens erTian kompleqsur sistemas
da moicavs informacias qveynis kulturuli memkvidreo-
bis uZrav Tu moZrav Zeglebsa da obieqtebze. portalis
meSveobiT yvelas SeuZlia miiRos amomwuravi informacia
rogorc kulturul faseulobebze, aseve memkvidreobis

6 http://www.parliament.ge/files/714_9879_341434_kulturuli_memkvid_dacva.pdf

_ 60 _
damcav zonebze, kedlis mxatvrobaze, qvis kveTilobaze,
muzeumebsa da muzeum-nakrZalebSi dacul artefaqtebze.
aq gaerTianebulia saqarTvelos kulturuli memkvidre-
obis monacemTa bazebi, saarqivo monacemebi, konkret-
uli Zeglebis arqiteqturuli naxazebi, foto masala,
bibliografia da sxv. gis portali SesaZleblobas iZle-
va, msoflios nebismieri kuTxidan interaqtiur reJimSi
Seivsos da ganaxldes informacia kulturuli memkvidre-
obis Zeglebis Sesaxeb.7
ra Tqma unda, XXI saukuneSi aseTi portalis arseboba
mniSvnelovani da aucilebelia, miT ufro, msgavsi seg-
mentiT evropis (maT Soris evrokavSiris) bevri qveyana
ver daikvexnis. Tumca, evrokavSiris Tanadgoma mxolod
am faqtebiT ar amoiwureba. evropeli specialistebis
aqtiuri CarTulobiT ganxorcielda varZiis unikalu-
ri freskebis, mcxeTis jvris taZris, gelaTis, Zalisis
ganumeorebeli antikuri mozaikisa da sxva araerTi mniS-
vnelovani memkvidreobis Zeglis restavraciis procesi.
evropeli (germaneli, britaneli, poloneli, espaneli)
arqeologebi didi xania CarTuli arian saqarTvelos ise-
Ti mniSvnelovani arqeologiuri Zeglebis kvleva-ZiebaSi,
rogorebicaa: noqalaqevi, gonio, quTaisi, qobuleT-fi-
Wvnari, nazarlebi, nacargora, dedoflis gora, xramis
gora, dmanisi, aruxlo da saydrisi. mTlianobaSi am Ze-
glebis savele samuSaoebsa da mecnierul publikaciebze
evrokavSiris mxridan daxarjulia 1 milion evroze meti.
saqarTvelos kulturuli memkvidreobis mecnieruli
Seswavlis saqmeSi nayofieria saqarTvelos SoTa rus-
Tavelis erovnuli samecniero fondisa da italiis kv-
levebis sabWos (CNR) erToblivi samecniero sagranto
programa, romelic xels uwyobs qarTveli da italieli
mecnierebis kooperacias da TanamSromlobas kulturu-
li memkvidreobis sxvadasxva mimarTulebiT (arqeologia,

7 http://memkvidreoba.gov.ge/

_ 61 _
eTnografia, xelovnebis istoria) erToblivi samecniero
vorqSofebis, samecniero konferenciebisa da erToblivi
publikaciebis kuTxiT.
saqarTvelos sxvadasxva universitetic aqtiurad
TanamSromlobs evrokavSiris qveynebis calkeul sagan-
manaTleblo da samecniero centrebTan studentebis
gacvlidan dawyebuli, grZelvadiani samecniero mivline-
bebiT damTavrebuli. am mxriv, gansakuTrebiT aRsaniS-
navia Tbilisis ivane javaxiSvilis saxelobis saxelmwifo
universitetisa da veneciis ka foskaris universitetis
TanamSromloba. ukanaskneli wlebis ganmavlobaSi ar-
aerTma qarTvelma axalgazrdam gaiara samagistro, sado-
qtoro Tu postsadoqtoro kursebi aRniSnul universi-
tetSi da daicva samagistro da sadoqtoro xarisxi. ukve
wlebia germaniis vitenbergis universitetTan nayofi-
erad TanamSromlobs soxumis saxelmwifo universiteti.
am universitetis ramdenime kursdamTavrebulma swored
rom vitenbergis universitetSi gaiara sadoqtoro prog­
rama da doqtoris akademiuri xarisxic iqve mieniWa. isic
unda aRiniSnos, rom rogorc veneciis, aseve vitenber-
gis universitetebis SemTxvevebSi, qarTveli studente-
bi amuSavebdnen, Seiswavlidnen, ikvlevdnen da akademiur
xarisxebs icavdnen qarTuli kulturuli memkvidreobis
Zeglebis calkeul problemebze (mtkvar-araqsis, Tri-
aleTis, gvian brinjaos xanis Tu kolxuri kulturis
sakiTxebze).
evrokavSiris sxvadasxva universiteti Tu samecnie-
ro centri aqtiurad gamoscems qarTveli mecnierebis
naSromebs (inglisur, germanul, frangul, italiur, es-
panur enebze) saqarTvelos kulturuli memkvidreobis
Zeglebis Sesaxeb, raTa isini xelmisawvdomi gaxdes dan-
arCeni msofliosTvisac. aRsaniSnavia isic, rom qarTvel
avtorTa publikaciebi xorcieldeba am universitetebisa
Tu samecniero centrebis xarjiT da evrokavSiris saxel-

_ 62 _
mwifoebis mxridan ramdenime aTeul aTasobiT evroa dax-
arjuli qarTuli kulturuli memkvidreobis mecnierul
kvlevebsa da publikaciebze. aqve aucileblad unda aRin-
iSnos isic, rom aseTi tipis kvlevebi xels uwyobs evro-
peli mecnierebis CarTulobas saqarTvelos kulturuli
memkvidreobis mecnieruli Seswavlis procesSi da qarTu-
li memkvidreobis popularizacias evrokavSirisa da, zo-
gadad, msoflios masStabiT. saqarTvelos kulturuli
memkvidreobis popularizaciis saqmeSi gansakuTrebuli
roli eniWeba saqarTvelos erovnul muzeums, romelsac
partnioruli urTierTobebi aqvs evrokavSiris iseT top
muzeumebTan, rogorebicaa `luvri~, `prado~, `pergamon
muzeumi~, `kapitoliumi~ da evropis sxva wamyvani muze-
umebi. naTqvamis dasturia aRniSnul muzeumebSi erovnu-
li memkvidreobis iseTi umniSvnelovanesi Zeglebis
gamofena, rogoricaa kolxuri oqromWedloba, saqarT-
velos uZvelesi metalurgia, firosmanis Sedevrebi da
sxv. is realobac unda aRiniSnos, rom evropis calkeu-
li muzeumebic awyoben sakuTari koleqciebis gamofen-
ebs saqarTveloSi da am mxriv uaRresad nayofieri iyo
ukanaskneli aTwleuli, rodesac qarTvel xelovnebis
moyvarulebs miecaT saSualeba saqarTveloSi exilaT
Sua saukuneebis italiuri aRorZinebis epoqisa Tu axali
drois udidesi mxatvrebis Sedevrebi. es TanamSromloba
warmatebiT grZeldeba da momavalSic araerTi qarTuli
gamofena moewyoba evrokavSiris cnobil muzeumebSi da
qarTveli damTvalierebeli araerT msoflio Sedevrs ix-
ilavs saqarTveloSi.
aucileblad unda aRiniSnos isic, rom evropeli spe-
cialistebi aqtiurad arian CarTuli saqarTveloSi
erovnuli da religiuri umciresobebis memkvidreobis
reabilitacia-restavraciis saqmeSi da, am mxriv, Tval-
saCinoa Tbilisis wm. grigolis somxuri taZris (surb
gevorqi) magaliTi, romlis freskebis aRdgenaSi monaw-

_ 63 _
ileobdnen italieli restavratorebi.
saqarTvelos ganviTarebis gza rom evropuli arCevania,
kargad vlindeba kulturuli memkvidreobis magaliTzec.
kidev araerTi konkretuli magaliTis moxmoba SeiZlebo-
da, magram, vfiqrobT, yovelive zemoT naTqvami sakmari-
sad dagvanaxebs rogor iRvwis evropa, qarTvelma xalxma
SeinarCunos da momaval Taobebs gadasces saukuneebis
manZilze Seqmnili didi kultura – evropuli kulturu-
li memkvidreobis ganuyofeli nawili.

gamoyenebuli wyaroebi:
http://www.parliament.ge/ge/gavigot-meti-evrokavshirtan-asocire-
bis-shetanxmebis-shesaxeb/associationagreement1
https://matsne.gov.ge/ka/document/view/30346?publication=36
https://matsne.gov.ge/ka/document/view/21076?publication=14
http://www.parliament.ge/files/714_9879_341434_kulturuli_
memkvid_dacva.pdf
http://memkvidreoba.gov.ge/

_ 64 _
 evropuli asocirebis procesi
saqarTveloSi
damxmare saxelmZRvanelo
istoriisa da samoqalaqo ganaTlebis
maswavleblebisaTvis

ISBN: 978-9941-9702-4-5