Konrad Wallenrod

Autor: Adam Mickiewicz

Gatunek: powieść poetycka
Czas:
 Konrad Wallenrod powstał w latach 1826-1827, podczas pobytu autora w Rosji, po
klęsce Powstania Dekabrystów, które poeta bardzo przeżył.
 Wiek XIV - średniowiecze ( przeniesienie akcji utworu), walki litewsko - krzyżackie,
cel – zmylenie czujności cenzury, pisząc o beznadziejnej sytuacji Litwy nękanej przez
Krzyżaków nasuwa poeta polskiemu czytelnikowi myśl o Polsce w dobie
współczesnej, średniowiecze jest jedynie kostiumem historycznym, pod którym
zostały ukryte problemy epoki Mickiewicza ( walka z zaborcą za pomocą spisku i
podstępu, chociaż taki sposób działania uważano za nieetyczny, niemoralny,
niezgodny z tradycyjnym pojęciem etosu rycerskiego )
Po co Mickiewicz wprowadza kostium historyczny?
Mickiewicz wprowadza kostium historyczny, aby ukryć nawiązanie do swojej
współczesności przed rosyjską cenzurą. Ma to na celu pobudzenie do walki wszystkich
Polaków pod zaborem
Kompozycja:
Utwór złożony ze wstępu i 6 pieśni, w których zostały wplecione odmienne gatunkowo
fragmenty – synkretyzm gatunkowy oraz rodzajowy.
Powieść poetycka obrazuje dzieje tytułowego bohatera akcja rozpoczyna się od opisu wyboru
Konrada na wielkiego mistrza zakonu, następnie przedstawienie działań Konrada w zakonie
krzyżackim i kontaktu z pustelnicą ( pieśń I,II,III) później dopiero poeta ukazuje
wcześniejsze dzieje Konrada tzn. Jego dzieciństwo do chwili ogłoszenia go wielkim
mistrzem krzyżackim ( Pieśń Wajdeloty, Pieśń IV), a następnie stosunki między Krzyżakami,
a Litwą i pożegnanie Konrada z Aldoną i jego samobójczą śmierć ( pieśń VI).
Wallenrodyzm:
Postawa polegająca na uciekaniu się do nieetycznych śródków po to, aby osiągnąć szczytny
cel, bohater ukrywa prawdziwe uczucia pod maską lojalności i wierności, aby zdobyć
zaufanie przeciwnika i skutecznie go zniszczyć.
Rola Halbana w życiu Konrada Wallenroda:
 Kształtuje jego charakter, postawę patrotyczną, nie pozwala mu zapomnieć o jego
litewskim pochodzeniu, wznieca nienawiść do Krzyżaków
 Wskazuje mu sposób walki z wrogiem, otwarta walka byłaby przegraną, dlatego
Konrad sięga po metodę nieetyczną i haniebną - podstęp i zdradę.
 Powraca z nim na Litwę, gdzie Alf poznaje rodaków, razem z nim wyrusza w świat,
przypomina mu o jego obowiązkach i pobudza do działania.
 Gdy Konrad jako mistrz krzyżacki zwleka z ostateczną realizacją swoich planów
Halban nakłania go do czynów, budzi wiarę w zwycięstwo i przyrzeka rozsławienie
jego czynów.
 Wzorem do naśladowania stał się dla niego Almanzor. o którym Halban sam śpiewał
balladę Alpuharę na zamku krzyżackim. Dzieje Almanzora wodza Maurów były
analogiczne do losów Konrada. Almanzor obrońca Alpuhary również ucieka się do
podstępu.
 Konrad był osamotniony Halban był jego jedynym przyjacielem. Był jego
przewodnikiem duchowym.

Rola poezji w życiu narodu:
 Poezja ludowa to Arka Przymierza dla każdego narodu, łączniczka między
przeszłością, a współczesnością, poezja ludowa to największa świętość dla narodu.
“O wieści gminna! Ty Arko Przymierza, między dawnymi i młodszymi laty, w Tobie
lud składa broń swojego rycerza, swych myśli przędze, swych uczuć kwiaty”.
Przechowuje pamięć o wielkich ludziach i ich czynach, uchwala historię narodu jego
tradycję i kulturę, przekazując ją młodszym pokoleniom, pobudza patriotyzm.
 Pieśń jest nieznisczalna, trwalsza od dóbr materialnych “Arko tyś żadnym niezłamana
ciosem” ( poezja tyrtejska)
 Poezja ludowa ma wymiar tyrtejski ( pobudza i zachęca do walki )
 Halban nie ginie z Wallenrodem, zostaje by opowiadać o czynach Konrada. Mówi:
“Z tej pieśni powstanie mściciel naszych kości” Słowa te współcześni zrozumieli jako
wezwanie do walki o wyzwolenie narodu w przeddzień wybuchu powstania
listopadowego.

Wartości ideowe Konrada Wallenroda

  ukazanie obowiązku
 Przekonanie, żew dziejach zagrożonego narodu istotną rolę może odegrać
nieprzeciętna jednostka zdolna do najwyższych poświęceń dla ojczyzny
 Apel do walki i zemsty wobec zaborców
 Utwór ukazuje nową metodę walki, drogą podstępu i zdrady ( lisiej) wykreowanie
nowego wzorca patrioty – spiskowca, zdrada demoralizuje i osłabia

Cechy powieści poetyckiej:

 Synkretyzm rodzajowy i gatunkowy
 Luźna, fragmentaryczna kompozycja utworu pełna niedomówień, tajemnic
 Inwersja czasowa ( zakłucenie chronologii wydarzeń )
 Bohater tajemniczy, samotny, zbuntowany i tragiczny ( “Szczęścia w domu nie
znalazł, bo go nie było w ojczyźnie”), dokonuje wyboru między dwiema
równorzędnymi racjami: miłością do Aldony, a miłością do ojczyzny, jest rozdarty
między honorem, a podstępem i zdradą
 Nawiązanie do historii z czasów średniowiecza - uwspółcześnienie wydarzeń
 Realizm, brak miejsca na fantastykę, nastrój tajemniczości, grozy, wydarzenia
rozgywają się pod osłoną nocy