Prawo cywilne - zobowiązania 27.11.

2021

Odsetki i ich wysokość

Stopa procentowa:
-stała
-zmienna

Wysokość odsetek określa czynność prawna

Jeżeli brak jest w umowie wysokości to stopa referencyjna NBP 3,5%
Odsetki za opóźnienie 5,5%
Maksymalny poziom odsetek to dwukrotność odsetek przewidzianych ustawowo.

Odsetki mają odrębny tytuł wykonawczy.

Modyfikacja stosunku obligacyjnego

1. Zmiany podmiotowe i przedmiotowe
2. Źródło zmian przedmiotowych
3. Typowe klauzule modyfikacyjne
4. Waloryzacja 357(1) Clausula rebus sic stantibus-nadzwyczajna zmiana okoliczności
5. wyzysk

Ad.1
Podmioty - strona wierzyciela-cesja
-dłużnik-przejęcie długu
Zostaje zachowana tożsamość prawna

Ad.2 Źródła zmian

1.umowa stron
2.ustawa
3.orzeczenie sądu

ustawa umowa orzeczenie sądowe

bardzo rzadko mamy klauzule typowe i sędzia ma czesto

np. moratorium niestandardowe uprawnienie do zmiany
art.6 treści umowy,
ma charakter konstytutywny

Ad.3 Klauzule

A) Standardowe
klauzule adaptacyjne- strony przewidują automatyczną zmianę w umowie w razie
wystąpienia okoliczności w umowie w wyniku zmiany jednej lub dwóch stron
 B) klauzule salwacyjne
-”Ratują” umowę. Przewidują, że w razie bezskuteczności określone postanowienia
umowy, zostaną zastąpione innymi postanowieniami

WALORYZACJA , ART. 358 (1)

-Jest to powiększenie pierwotnej wierzytelności o kwotę waloryzacji. Stosowane z mocy

orzeczenia sądowego, wyjątkowo także z ustawy.
a+b=c
a= pierwotna wierzytelność, b=kwota waloryzacji, c=ostateczna wysokość świadczenia

W prawie polskim obowiązuje zasada nominalizmu- Istotą zasady nominalizmu jest

reguła, że zobowiązanie należy wykonać, dokonując zapłaty tej samej kwoty
pieniężnej, na jaką opiewał dług w chwili jego powstania.

Jaka jest możliwa liczba waloryzacji? Tyle ile jest potrzebnych.

Waloryzacja umowna- dokonywana według reguł w umowie

Strony mają dużą swobodę przy ustalaniu waloryzacji.

-klauzula wartości monetowej (walutowa)

-klauzula kruszcowa
-towarowa
-mieszana

Waloryzacja sądowa

357(1) kc 358(1) par. 3 kc

przesłanki zastosowania a)nadzwyczajna zmiana -istotna zmiana wartości

stosunków zewnętrznych (np. dwucyfrowa inflacja)
(okoliczności)
b) nieprzewidywalność
zmiany (w kodeksie
zobowiązań z 1933 były
przykłady)

zakres zastosowania Każde zobowiązanie tylko zobowiązania

Uniwersalny charakter pieniężne
instytucyjny

zakres podmiotowy bez ograniczeń art 358(1) par. 4

sposób zmiany powództwo art 357 (1) Kc, powództwo art 358(1) par. 3
zobowiązania powództwo jednej ze stron
nigdy w procesie

kryteria interes stron, zasady współż. społ.

 rodzaje rozstrzygnięć sąd ma kilka sposobów, Podwyższenie świadczenia
sądowych charakter konstytutywny o wartość waloryzacji
a) oznaczenie sposobu
b) oznaczenie
wysokości
waloryzacji

Wyzysk
Schemat wprowadzający

Umowa z elementem wyzysku

Wyzyskiwany—-----------wyzyskujący

Przesłanki stanu wyzysku art 388

1. Rażąca dysproporcja świadczeń
2. Przymusowe położenie, niedołęstwo, świadczeń
3. świadome wykorzystanie

Żądania wyzyskiwanego
-wyrównanie świadczeń
-”unieważnienie” umowy
-odszkodowanie
Wyzyskiwany musi wykorzystać roszczenia po kolei

Terminy przedawnienia
Roszczenie przedawnione nie wygasa ale zamienia się w zobowiązanie naturalne
Upływ terminu zawitego wywiera skutek umorzenia.

a tempore facti- od zdarzenia

a tempore scientae- od chwili dowiedzenia się

Zasięg instytucji
artykuł 388 - de lege ferenda;
-rozszerzenie katalogu przesłanek
-zniesienie braku wyboru
-zmiana terminów zawitych na przedawnione (?)

Zobowiązania wielopodmiotowe i wielostronne

-w ramach struktur dwustronnych może pojawić się wiele podmiotów

a) solidarność bierna (wielu dłużników)

W—D1
\D2
b) solidarność czynna (wielu wierzycieli)
W1—-D
W2—/
 Podstawowe postaci zobowiązań

Możemy mówić o kilku postaciach zobowiązań wielopoziomowych

a) figury które znajdują się w kodeksie cywilnym

- zobowiązania podzielne
- solidarne dłużników i wierzycieli\
- niepodzielne
b) Pozakodeksowe
-in solidum
-konsorcjum
-holding

Zobowiązania podzielne art 379

-niepodzielność jurydyczna
-kryterium natury fizycznej

Skutek podzielności świadczeń

Duży stosunek obligacyjny dzieli się na kilka małych stosunków, powstają niezależne
zobowiązania

A(W) x B(D)= ilość zobowiązań

Zobowiązania solidarne

a) solidarność bierna (wielość dłużników) jest traktowana jako zabezpieczenie dla

wierzyciela

ius electionis
wierzyciel ma prawo wyboru wierzyciela

Jeżeli jeden z dłużników spełni świadczenia zwalnia pozostałych.

Aż do zupełnego zaspokojenia wierzyciela odpowiadają solidarnie.

Tytuł solidarności
- Solidarności się nie domniemywa, tylko ustawa i umowa ją wprowadzają.

Solidarność wekslowa i kodeksowa

Zasada reprezentacji działa tylko na korzyść (nie naliczają się odsetki dla D2 jeśli D1
opóźni zapłatę)

Indywidualizacja więzi

b) solidarność czynna

-występuje rzadko
-wynika tylko z umowy i ustawy
-ius electionis- dłużnik wybiera wierzyciela
- zaspokojenia roszczenia W1 prowadzi do zaspokojenia W2

Świadczenie niepodzielne = zobowiązanie niepodzielne

Do zobowiązań niepodzielnych stosujemy odpowiednio przepisy o solidarności
 Solidarność długu i odpowiedzialności

dług i status dłużnika odpowiedzialność przykłady

D1 i D2 są dł. solidarnymi art. 366

D2 nie jest dłużnikiem D2 odpowiada według reguł 881 kc, poręczyciel

solidarnym chociaż solidarności odpowiada jak współdłużnik
występuje D1 = brak solidarny
solidarności długu

D1 i D2 nie są dłużnikami nie odpowiadają solidarnie in solidum

solidarnymi

Odpowiedzialność regresowa

Dwa warianty regresu

a) Między dłużnikami solidarnymi

b) między wierzycielami solidarnymi

Zasady regresu

1. Powstanie regresu
-Regres powstaje dopiero po zapłacie
 2. zakres regresu
Art. 376. [Regres dłużników solidarnych]
§ 1.
Jeżeli jeden z dłużników solidarnych spełnił świadczenie, treść istniejącego między
współdłużnikami stosunku prawnego rozstrzyga o tym, czy i w jakich częściach może
on żądać zwrotu od współdłużników. Jeżeli z treści tego stosunku nie wynika nic
innego, dłużnik, który świadczenie spełnił, może żądać zwrotu w częściach równych.
§ 2.
Część przypadająca na dłużnika niewypłacalnego rozkłada się między
współdłużników.

3. zasada proporcjonalnego rozłożenia ryzyka niewypłacalności podmiotu

4. zarzuty ze stosunku regresowego

pro rata parte - każdy za swoją część

1. odpowiedzialność in solidum
a) przykład

b) generalizacja
-Istnieje kilka równoległych roszczeń np. 835 i 415 kc
-Jest ten sam wierzyciel
-Każdy z dłużników powinien spełnić spełnić takie samo roszczenie odszkodowawcze
-Brak solidarności biernej

Powstaje pytanie, czy można stosować przepisy o regresie skoro nie jest to
odpowiedzialność solidarna?

5. czy odpowiedzialność regresowa jest solidarna?

Tak i nie
a) stosujemy analogicznie przepisy o regresie tzw. “one way ticket”
b) nie stosujemy przepisów o regresie (coraz bardziej popularne)

Wykonywanie zobowiązań

a) część ogólna
W prawie polskim nie ma zasady osobistego wykonywania zobowiązana

Skutki
a) umorzenie zobowiązania
b) umorzenie zabezpieczenia

Wykonanie> zapłata

a) ogólne 354 kc

Rola wierzyciela w wykonaniu zobowiązania- wierzyciel współdziała w wykonaniu

zobowiązania

1. Wykonanie zobowiązania pieniężnego np. podanie rachunku bankowego

Zależy od charakteru obligacyjnego

Brak współdziałania nie powoduje wygaśnięcia!

-Zobowiązanie może być wykonane całkowicie a może być częściowo (art 450)

-Jeżeli wierzyciel przyjął część długu nie oznacza zwolnienia z reszty długu

b) szczegółowe

1. Datio in solutum art 453 kc

A= 10 000 zł
B= rzecz o wartości 10000

Zmiana świadczenia na podstawie porozumienia. Może objąc każde świadczenie

Miejsce wykonania zobowiązania

a) umowa
b) przepis ustawy
c) właściwość
d) orzeczenia sądu

Dług odbiorczy —> wierzyciel odbiera świadczenie od dłużnika

Dług oddawczy dłużnik —> świadczenie wierzyciela

 Instytucja zarachowania (na poczet długu)

1. Sytuacja typowa

Na jaki dług zarachować 6 tysięcy?

1. Dłużnik ma kilka długów

2. Zadłużenie między tymi samymi osobami
3. długi wynikają z różnych stosunków
4. długi są jednorodzajowe (pieniężne)
5. dłużnik spełnia świadczenie 6 tysięcy
6. NA POCZET KTÓREGO DŁUGU ZARACHOWAĆ 6 TYSIĘCY?

Odp. art 451 Kc, ma charakter dyspozytywny, generalnie to dłużnik decyduje na poczet
którego długu wpłaca

Zaliczenie wszerz- który dług (abc)

Zaliczenie w głąb - na poczet której częsci długu (odsetki czy kapitał)

Termin wykonania zobowiązania

1. Znaczenie pojęcia termin w prawie cywilnym - jest to albo data np 15.05.2021 albo
odcinek czasowy

2. Zobowiązania terminowe- jeżeli termin jest określony od początku mówimy o

zobowiązaniu terminowym, jeśli nie ma terminu ustala się go przez wezwanie do
zapłaty

3. Źródło: sposób określenia terminu

 Umowa stron, ustawa właściwość zobowiązania
Wprost- określenie daty
Pośrednie- np. “w okresie zbiorów”

-Terminy mogą być określone dokładnie ale nie muszą

Termin powstania zobowiązania =/= termin wykonania świadczenia

4. Instytucja wezwania

Termin nie był oznaczony, dłużnik powinien być wezwany do zapłaty

Wezwanie

a) zobowiązanie bezterminowe staje się terminowe

b) określenie terminu wykonania zobowiązania
art 61
brak wskazanego terminu=bez zwłoki
modicum tempus

A-Powstanie zobowiązania
B- wezwanie do zapłaty
C- wykonanie
T- opóźnienie

Charakter prawny wezwania:

-Zwykła faktura może pełnić wezwanie

Umowa prolongacyjna
- Umowa ta powoduje przesunięcie terminu wykonania zobowiązania, może być
warunkowa lub bezwarunkowa

Beneficium temporis
Przywilej terminu
Termin może być zastrzeżony w 3 różnych beneficjach

art 457 przepis dyspozytywny

a) na korzyść dłużnika
Oznacza, że dłużnik może spełnić świadczenie wcześniej
b) na korzyść wierzyciela
Wierzyciel może żądać przed terminem
c) na korzyść obu stron (termin sztywny)
dłużnik nie może spełnić przed terminem ani wierzyciel nie może żądać przed
terminem

Trzeba ustalić z jakiego źródła wynika termin

Konsument co do zasady ma prawo wcześniej spłacić kredyt.

Odsetki interkaralne- uboczne odsetki w związku z zapłaconym kredytem przed terminem

Wygaśnięcie zobowiązań

1. Podstawowe przyczyny
Różne podziały przyczyn wygaśnięcia
a) czynności prawne (odnowienie, zwolnienie z długu, potrącenie, rozwiązanie)
b) inne zdarzenia (orzeczenia sądu, śmierć dłużnika, konfuzja, niemożliwość
świadczenia)
2. Wygaśnięcie zobowiązania z umowy
3. zwolnienie z długu
4. złożenie przedmiotu św. do depozytu sądowego
5. odnowienie 506-507
6. instytucja potrącenia 498-505
Wykład zdalny z Panią Bączyk-Rozwadowską
podr. radwanski
możliwy egzamin zerowy
51% by zdać

dopuszczalny egzamin ustny

5 pytań

egzamin normalny
test otwarty - prawda fałsz, tak nie, pytania otwarte

możliwa na egzaminie waloryzacja i regres, cesja, potrącenie

Nowacja
nowacja - czynność prawna nieformalna , stare zobowiązanie zostaje umorzone, nowe
zostało wykreowane
a) zmiana podstawy prawnej świadczenia przy zachowaniu tego samego świadczenia
b) zachowanie podstawy prawnej ze zmiana swiadczenia (rzadsze)
animus novandi - zamiar odnowienia musi być wyraźny, nie może być przedmiotem
domniemania
jeśli pierwsze zobowiązanie było nieważne nie może powstać na jego gruncie kolejne

instytucja potrącenia

-egzekucja świadczenia bez udziału sądu

-przyspieszenie obrotu

a) ustawowe - 498-505 kc - jednostronna czynność prawna (4 przesłanki - mogą być na

egzaminie)
-każdy z wierzycieli może dokonać potrącenia
Przesłanki:
-wzajemność wierzytelności
-jednorodzajowość świadczeń (pieniężne)
-wymagalność wierzytelności
-zaskarżalność wierzytelności
art. 883
b) umowna kompensata wierzytelności
Zmiana podmiotowa po stronie wierzytelności

CESJA (egzamin)
Cesja-art 510kc, zbycie wierzytelności ze zbywcy (cedent) na nabywce (cesjonariusz),
czynność dwustronna, w takim samym kształcie jak przysługiwała cedentowi
Umowa o charakterze konsensualnym, czynność prawna nieformalna, cesja nie wymaga
zgody dłużnika,

pactum de non cedendo - strony postanawiają że wierzytelność nie będzie przedmiotem

cesji

Poręczenie nie podlega cesji

Skutki prawne cesji

1. wierzyciel w1 zostaje ze stosunku zobowiązaniowego “wyrzucony” a na jego miejsce
zostaje “włożony” w2
2. wierzyciela w2 nie chroni dobra wiara
3. w2 nabywa sposób dochodzenia wierzytelności
4. wstąpienie w prawa cedenta przez cesjonariusza
5. w2->D , w2 musi powiadomić dłużnika o zmianie wierzyciela
6. ochrona dłużnika przy cesji-
a) jeżeli dłużnik będący w dobrej wierze spłacił wierzytelność cedentowi zamiast
cesjonariuszowi, jest wolny od obowiązku świadczenia ,
b) jeżeli dłużnik należycie powiadomiony o cesji spełnił świadczenie cesjonariuszowi
to jest wolny od świadczenia, jeśli okazałoby się, że cesjonariusz nie jest jednak jego
nowym wierzycielem,
c) przyznanie możliwości podnoszenia dłużnikowi wszystkich zarzutów przeciwko
cesjonariuszowi które mógł wytoczyć przeciwko cedentowi.
7. W1-> D , cedent przestaje być wierzycielem dłużnika,
8. czy cedent odpowiada za wypłacalność dłużnika? tylko wtedy gdy cedent taka
odpowiedzialność weźmie na siebie w umowie.

cesja powiernicza/fiducjarna, pactum fiduciae - jako zabezpieczenie np. przy braniu

kredytu
co by się stało gdyby bank nabytą cesje zbył dalej? gdyby nie bylo non cedendo to
byłaby skuteczna

Subrogacja- “cesja z mocy prawa”

Poręczyciel spłaca wierzyciela zamiast dłużnika, wierzyciel zostaje wyeliminowany

ze stosunku zobowiązaniowego, wtedy poręczyciel dochodzi spłaty od dłużnika

roszczenia kompensacyjne
regres sensu largo-subrogacja
 zasada tożsamości więzi prawnej- wstępujący wierzyciel wstepuje w sytuacje prawna
wierzyciela pierwotnego

zasada kontynuacji więzi prawnej- stosunek zobowiązaniowy nie wygasa, utrzymuje

się ze zmienionym podmiotem ze strony wierzyciela

zasada nemo subrogat contra se (518 p. 3 kc) - nikt nie podstawia przeciwko sobie-
kiedy spłata nie jest całkowita - dłużnik ma dwóch wierzycieli ale ta sama kwota
(sytuacja z poręczycielem kiedy zapłaci część długu za dłużnika)
i w tej sytuacji wierzyciel pierwotny ma pierwszeństwo w zaspokojeniu długu

czy poręczyciel spłaca własny dług czy cudzy?

konwersja- w1 dogaduje się z dłużnikiem na piśmie i musi wynikać z tego, że spłata

jest w celu podstawienia

518 p. 1 par. 1
828 kc - regres ubezpieczyciel, dot. roszczeń majątkowych,

konstrukcja przejęcia długu- konstrukcja singularna

na mocy umowy najemca staje się nowym dłużnikiem, spłaca własny a nie cudzy
dług
zwolnienie z długu dotychczasowego dłużnika i odpada obowiązek spełnienia
świadczenia
zachowanie tożsamości prawnej przejmowanego długu
zmiana podmiotu jedynie po stronie dłużnika
przejęcie długu na podstawie umowy, umowa konsensualna

dwa warianty konstrukcyjne przejęcia długu

1) 519 kc
d->w umowa za zgoda wierzyciela
| /
t/

2) w->d umowa za zgoda dluznika

| /
t/

zgoda na piśmie pod rygorem nieważności

skutki braku zgody:

a) wymagana zgoda dłużnika- powoduje że umowa jest nieważna od samego początku
b) wymagana zgoda jest wierzyciela - konwersja nieskutecznej umowy o przejęcie
długu
519kc-> 392kc
 niedoszły przejemca długu, umowa wywiera skutek taki że wierzyciel nie żąda splaty
od dłużnika więc przejemca spłaca dług nie będąc przejemca
przejemca
kumulatywne przystąpienie do długu - ex lege ; 55 z ind 4 ,

(regres przy solidarności biernej)