DIE KUNSELEMENTE

Om begrip tot enige kunswerk te kry,

moet ‘n mens eers die ‘taal’ van kuns
ken. Die taal of ABC is die
kunselemente.

Jy kan hierdie bladsye versier om die verskillende elemente en beginsels verder te illustreer.

1
LYN__________
Line het fisiese eienskappe: -
• Mates - lank, kort, dik, dun, ...
• Rigting - horisontaal, diagonaal, geboë, ...
• Plek - rand, oppervlak, skets, koppel, ...
• Karakter - meganies, beheers, sag, hard,
kronkelende, wild, senuweeagtig, lig, donker, presies, ru,
organies, sensitief, delikaat, deurlopend

Trek lyne van links na regs deur die volgende tye te gebruik – 10 sekondes, 20 sekondes and 30
sekondes. Kyk hoe die kwaliteite van die lyne verskil.See how the quality of the lines differ.

Vul die blokke met die volgende lyne:

donker dun hoekig

duk
gekurf lig
gebroke ritmies

Vul elke blok met verskillende lyne om die gegewe emosies en konsepte uit te druk. Jy mag nie ‘n prentjie
teken nie, maar slegs die verskillende kwaliteite gebruik om emosies uit te druk.

Depressie Liefde Energie Woede Vrede Vreugde

Lyne kan beskrywend (beskryf die vorm), ekspressief (roep 'n gevoel op), statiese of dinamiese
(gevoel van stabiliteit of beweging) of “gestural” (resultaat van fisiese energie) wees. Lyne wat saam
kan gebruik word skep toon, tekstuur, patroon, ritme, ruimte of diepte.

2
FATSOEN en VORM
Fatsoen is ‘n twee-dimensionele are (plat) met ‘n herkenbare rand.

Vorm is ‘n drie-dimensionele fatsoen. ‘n vorm het hoogte, breedte en

diepte. Dit verwys ook na die illussie van volume in ‘n twee-
dimensionelewerk.

Teken voorbeelde van elk in die onderstaande blokke.

Organiese vorms uit die natuur met onreëlmatige Anorganiese vorms is masjien gemaakt met
buitelyne geometriese buitelyne

‘n Positive vorm is die ware vorm of objek, terwyl die negatiewe vorm verwys na die ruimte of agtergrond
wat die positiewe vorm omring.
Dit is belangrik om die negatiewe vorms interessant te hou terwyl jy werk.

Maak ‘n klein tekening van twee stoele. Maak ‘n klein tekening van die negatiewe vorms –
die leë ruimte om die stoele.

3
TOONWAARDES
Toonwaardes verwys na die graad van lig en donker.
Vorms het nie buitelyne in die werklikheid nie. Hulle word deur lig
gedefinieer – sonder lig sien ons geen vorm nie. As met toonwaardes
geteken word, moet ons noukeurig waarneem hoe die lig op ‘n vorm val.
As ons tonale skakerings gebruik, gee ons aan vorms ‘n drie-
dimensionaliteit.

Sien hoe ‘n plat sirkel ‘n ronde bal

raak met die korrekte toonwaardes.

Ondersoek toonwaardes. Gebruik die onderstaande medium en/of tegniek om die blokke met verskillende
toonwaardes te vul.

Potlood

Pen

Arsering

Kruisarsering

Stippels

Enige ander tegniek of medium

4
TEKSTUUR
Tekstuur verwys na die oppervlak kwaliteit of gevoel van 'n voorwerp.
In visuele kuns, kan tekstuur visuel wees (gesien word) of tasbare (gevoel
word). Ons kan die oppervlak tekstuur van iets sien deur daarna te kyk, of ons
kan dit voel, deur daaraan te raak.

Vryf met jou potlood oor growwe oppervlaktes (“rubbings”) (Die woord vir hierdie tegniek om afdrukke van
growwe oppervlaktes te maak, is frottage.)

Die oppervlak kwaliteit van objekte kan op baie maniere beskryf word soos: grof, glad, harige, taai, sag,
hard, nat, skerp, stomp, blink, reflektief, kalm, golwend, puntig, geplooi, vlokkerig, hobbelrige, ens.
Gebruik ‘n potlood om verskillende teksture te wys, bv. Hare, pels, materiaal, hout, ens. Etiketteer jou
tekeninge.

Bas

5
KLEUR
Kleur so bekend dat die meeste van ons dit as vanselfsprekend aanvaar.
Kleur word verskillend geïnterpreteer deur verskillende kulture en
gemeenskappe, asook deur individue. Kleur roep emosies, buie en gevoelens
op en simboliseer en stuur nie-verbale inligting (bv groen = gaan, rooi = stop /
gevaar, ens.) uit.

Dit is belangrik om basiese kleurteorie te ken. (Kleur die kleurwiel in)

Die kleurwiel kan verdeel word in:
• 3 Primêre kleure (rooi, geel, blou) wat nie gemaak
kan word deur die vermenging van ander kleure nie
.
• 3 Sekondêre kleure (oranje, pers, groen). Elkeen
van hierdie kleure is gemaak deur die vermenging
van twee primêre kleure. (Rooi en geel = oranje /
geel en blou = groen / rooi en blou = pers)

• 6 Intermediêre kleure (rooi-oranje, geel-oranje,

geel-groen, blou-groen, blou-pers, rooi-pers). Hierdie
kleure is tussen die primêre en sekondêre kleure op
die kleurwiel.

• Bruin is 'n tersiêre kleur geskep deur twee

komplimentêre kleure te meng.

• Swart is die teenwoordigheid van alle kleure en wit

is die afwesigheid van alle kleure. (Met lig is dit
presies die teenoorgestelde!)
 Tinte is kleure gemeng met wit. / Skakerings is kleure gemeng met swart.

 Intensiteit van kleur hou verband met die helderheid of dofheid van 'n kleur.

Kleure kan op verskillende maniere gegroepeer word.

 Komplementêr - Daar is 3 pare komplimentêre kleure. (Rooi en groen / geel en pers / blou en
oranje). Dit is altyd 'n paar kleure: een is ‘n primêre kleur en die ander een is die sekondêre kleur
direk teenoor mekaar op die kleurwiel. Wanneer langs mekaar geplaas word, verhelder hulle
mekaar.

 Monochromatiese - 'n monochromatiese skildery gebruik variasies van slegs een kleur. 'n
Suiwer kleur alleen gebruik asook met swart en wit gemeng.

 Kleur het 'n sielkundige effek. Sommige kleure kan beskryf word as warm bv rooi, oranje en
geel. Hierdie kleure lyk asof dit nader kom in die ruimte. Hulle skep 'n gevoel van opwinding. Koel
kleure is blou, groen en suurlemoen-groen. Hulle gaan na agter in 'n skildery. Hulle het 'n
kalmerende effek.

 Kleure het simboliese betekenis. Hierdie betekenis kan verskil in verskillende kulture. 'n Kleur
het gewoonlik twee teenoorgestelde betekenis bv rooi is 'n simbool van gevaar en liefde.

6
Maak ‘n tekening van ‘n versameling objekte oor die blokke. Gebruik enige kleurmedium (gekleurde
potlode, pastelle of verf). Doen ‘n verskillende kleurskema in elk van die blokke. (Onthou jy kan tinte en
skadu’s van kleure gebruik)
Kleurskemas: Primêre kleure, sekondêre kleure, komplimentêre kleure, koel kleure, warm kleure,
monochromatiese kleur.

7
RUIMTE
In argitektuur speel ruimte 'n belangrike rol en die argitek moet
bevredigende, funksionele en interessante ruimtes skep waarin mense
kan woon, werk en speel. Beeldhouwerk is drie-dimensioneel. Dit
beslaan ruimte, volume en kan van enige rigting besigtig word. Die
beeldhouer skep 'n unieke verhouding tussen vorm en ruimte, of
positief en negatief.

In 'n twee-dimensionele kunswerke skep kunstenaars 'n gevoel van drie-dimensionele ruimte en diepte
deur die gebruik van perspektief.

Lynperspektief is gebaseer op die waarneming Lugerspektief (atmosferiese perspektief) is waar

dat parallelle lyne blyk te ontmoet op die horison by die atmosfeer vorms en kleure in die verte versag.
een of meer verdwynspunte. Voorwerpe word Wanneer jy naby 'n boom is, kan jy die individuele
kleiner soos hulle verder beweeg. takke en blare sien. Op 'n afstand lyk dit of dit
saamsmelt.

Skep ‘n prent met perspektief. Jy kan ook ‘n collage van tydskrif prente maak om die illusie van ruimte te
skep.

8
DIE BEGINSELS VAN KUNS/ONTWERP
Die beginsels van kuns is die reëls, gereedskap en/of riglyne wat kunstenaars gebruik om die
elemente van kuns in 'n kunswerk te organiseer.

KOMPOSISIE
Komposisie is die kombinasie van die kunselemente om ‘n bevredigende geheel te vorm. Die
plasing van kleure, vorms, vorms, ens. moet 'n visueel aantreklike geheel vorm.
Hierdie komposisie is gebaseer op
onderliggende geometriese vorms wat ‘n
gevoel van stabiliteit en orde skep. Teken die
onderliggende driehoek op die werk.

Gee byskrifte vir die volgende:

 Agtergrond

 Middelgrond

 Voorgrond

 Wat dsien jy as die fokuspunt in hierdie

werk?

Raphael, The Engagement of the Virgin, 1504.

Oil and Tempera on panel.

Skep ‘n komposisie met enige vyf objekte.

9
BALANS
Balans verwys na die rangskikking van die elemente om stabiliteit in 'n kunswerk te skep. Met ander
woorde, dit ‘lyk’en ‘voel’ reg.
Simmetriese balans is waar albei kante soortgelyk in visuele gewig is en byna mekaar weerspieël. Dit lyk
dikwels meer styf en formeel.
Asimmetriese balans is waar beide kante soortgelyk in visuele gewig is, maar nie dieselfde nie. Dit skep
gewoonlik meer interessant komposisies.
Radiale (straal) balans is nie baie algemeen in kunskomposisies nie, maar dit is soos 'n sonneblom met
alles om die middel gerangskik. Roosvensters van katedrale gebruik hierdie ontwerpstelsel.

Gebruik die blom om drie illustrasies te skep om Simmetriese balans

die verskillende vorms van balans te illustreer. Jy
kan die blom herhaal en/of net dele van dit gebruik.

Asimmetriese balans Radiale (straal) balans

10
RITME/BEWEGING
Dit verwys na maniere om die kunselemente te rangskik om die gevoel van vloei of beweging in ‘n
kunswerk te skep. Dit kan geskep word deur herhaling, afwisseling of vordering van 'n element.

Gebruik die papiervliegtuie om ‘n gevoel van ritme en beweging te skep.

KLEM
Klem verwys na die ontwikkelende areas van belang wat die kyker se aandag trek na belangrike dele in
die werk. Dit verwys ook na fokuspunte in die komposisie. Klem kan geskep word deur die gebruik van
kleur, toon, ens

EENHEID/HARMONIE
Dit verwys na die geheel wat geskep is deur die suksesvolle kombinasie van die elemente in 'n kunswerk.
Eenheid gee die samehangende gehalte wat 'n kunswerk voltooi en klaar laat voel. Wanneer al die
elemente in 'n werk lyk asof hulle saam hoort, het die kunstenaar eenheid bereik. Hierdie kombinasies
kan verskillende reaksies in mense ontlok, soos vrede en rustigheid of chaos en ontwrigting.

VERSKEIDENHEID
Verskeidenheid is die gehalte of toestand van met verskillende vorme of tipes, noemenswaardige gebruik
van kontras, klem, verskil in grootte en kleur.

Variety is the quality or state of having different forms or types, notable use of contrast, emphasis,
difference in size and color.

11
KONTRAS
Kontras verwys na visuele verskille in 'n kunswerk. Kontras is 'n baie belangrik in 'n kunswerk en skep
interessante komposisies en kunswerke. Dit verwys na die verskille tussen bv. lyne, vorms, toonwaardes,
kleure, ens. Helder kleure gekombineer met 'n dowwe kleure, hoekige vorms met ronde vorms, ens

Gebruik die lyntekening van ‘n beroemde Vincent van Gogh skildery en demonstreer die gebruik van
kontras deur dit met ‘n potlood te skakeer of om kleurkontraste te gebruik. Google die oorspronklike as jy
klaar is.

12
PROPORSIE
Verhouding is die grootte verhouding van dele tot 'n geheel en aanmekaar. Soms word proporsies
geïgnoreer, vergroot of verander om 'n sekere effek te skep soos 'n emosionele impak.In baie kulture en
kunswerke, is proporsies nie realisties nie, maar gebruik om belangrike kenmerke, mense of voorwerpe
aan te dui. Byvoorbeeld, hoe groter is die doel van persoon, hoe meer belangrik is hulle.

Dit is die proporsies van die gesig. Kopieër dit.

PATROON
Patroon is die herhaling van motiewe.

Skep ‘n patroon deur die herhaling van ‘n motief.

13