Universiteti i Mitrovicës “Isa Boletini”

Inxhinieri dhe teknologji ushqimore

PUNIM SEMINARIK

Tema: Numrat kuantik

Lënda: Kimi fizike

Prof.:

Student/ja:

Mitrovicë, 2022
Përmbajtja

Abstrakt…………………………………………………………………….…………………..5

Hyrja……………………………………………………………………….…………………...6

1. Numrat kuantik…………….…………………...……………………….…………………...7

1.1. Numri kryesor kuantik………………………….…………………....……………….…8

1.2. Numri kuantik Azimuthal…………………………………...…………………………..9

1.3. Numri kuantik Magnetik…………….....……………………………………………….10

1.4. Numri kuantik Spin…….………………….……………………………………………11

2. Konfiguracioni elektronik…………………………………………………………………...12

Përfundim………………………………………………………………………….……….......13

Literatura………………………………………………………………………………………..14
 Përmbajtja e tabelave

1. Tabela 1.1. Vlerat e numrave kuantik…………………………………………………………7

 Përmbajtja e figurave

1. Fig.1.1.1 Numrat kryesor kuantik………………………………………………………………8

2. Fig.1.2.1 Format e orbitaleve l………………………………………………………………….9

3. Fig. 1.2.2 Vlerat e numrave kuantik azimuthal………………………………………………....9

4. Fig.1.3.1 Format e orbitaleve të numrit kuantik

m……………………………………………..10

5. Fig. 1.4.1 Drejtimi i orbitaleve spin

s…………………………………………………………..11

6. Fig. 2.1 Konfiguracioni

elektronik……………………………………………………………..12
 Abstrakt

Konfigurimi i elektronit të një atomi është, në terma të thjeshtë, rregullimi i elektroneve rreth
bërthamës së atij atomi. Sidoqoftë, teknikisht, është e pamundur që ne të shprehim saktësisht se
ku do të jenë elektronet. Prandaj, konfigurimi i elektronit është sinqerisht supozimi ynë më i mirë
i llogaritur se ku mund të gjenden elektronet.

Qëllimi i këtij punimi është të marrim më shumë njohuri rreth numrave kuantik si dhe për
përdorimin e tyre në kiminë fizike.
 Hyrja

Kimia është kryesisht studimi i ndërveprimeve të elektroneve midis atomeve dhe molekulave.
Kuptimi i sjelljes së elektroneve në një atom është një pjesë e rëndësishme e kuptimit
të reagimeve kimike. Teoritë atomike të hershme përdorën idenë se një elektron i atomit ndoqi të
njëjtat rregulla si një sistem mini diellor ku planetet ishin elektronet që orbitalizonin një qendër
proton dielli. Forcat tërheqëse elektrike janë shumë më të forta se forcat gravitacionale, por
ndjekin të njëjtat rregulla bazike inversi katrore për distancën.

Sipas modelit atomik të Niels Bohr-it, protonet dhe neutronet e një atomi janë në bërthamë,
ndërsa elektronet rreth tij. Megjithëse nuk mund të dimë se ku ndodhet saktësisht një elektron, ka
zona ku ka më shumë gjasa të gjendet, orbitalet atomike. Dhe ato orbitale mund ti përcaktojmë
duke përdorur numra kuantikë.

Në çdo elektron ekziston një ekuacion valor që përcakton lëvizjen e tij. Për të gjetur një zgjidhje
për ekuacionin matematik, është e nevojshme të merren me tre parametra të quajtur numra
kuantikë. Çdo elektron i një atomi përshkruhet nga katër vlera numerike që korrespondojnë me
numrat kuantikë.
 1. Numrat kuantik

Një numër kuant është një vlerë që përdoret kur përshkruan nivelet e energjisë në dispozicion për
atomet dhe molekulat.

Ka 4 numra kuantikë. Tre prej tyre na japin informacion se ku ndodhet një elektron i një atomi të
caktuar, domethënë na japin informacion për orbitalin. Nga ana tjetër, numri i katërt kuantik nuk
na tregon se ku ndodhet elektroni.

Numri kuantik kryesor (n). Është niveli i fundit i energjisë që mbushet dhe tregon madhësinë e
orbitalës dhe për rrjedhojë distancën midis bërthamës dhe elektronit. Sa më e madhe të jetë
orbitalja, aq më larg mund të jetë elektroni nga bërthama e atomit.

Numri kuantik azimutal ose sekondar (l). Tregon formën e orbitales.

Numri kuantik magnetik (m). Tregon orientimin e orbitalit.

Numri kuantik rrotullues (s). Tregon në cilën drejtim rrotullohet elektroni. (1)

Numri Simboli Vlerat e mundshme

Numri kuantik kryesor
Numri kuantik azimutal
Numri kuantik magnetik
Numri kuantik rrotullues
Tabela 1.1. Vlerat e numrave kuantik
n 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7
l 0, 1, 2, 3, …. (n-1)
m -l,……-1, 0, 1, ……,l
s +1/2, -1/2
 1.1. Numri kuantik kryesor

Numri kuantik kryesor, n, përcakton shtresën kryesore të elektroneve. Për shkak se n përshkruan
distancën më të mundshme të elektroneve nga bërthama, sa më i madh të jetë numri n, sa më larg
të jetë elektroni nga bërthama, aq më e madhe është madhësia e orbitalës dhe aq më i madh është
atomi. n mund të jetë çdo numër i plotë pozitiv duke filluar nga 1, pasi n=1 përcakton guaskën
(nivelin) e parë kryesore. Niveli i parë kryesorë quhet gjithashtu gjendja bazë, ose gjendja më e
ulët e energjisë. Kjo shpjegon pse n nuk mund të jetë 0 ose ndonjë numër i plotë negativ, sepse
nuk ka atome me zero ose një sasi negative të niveleve të energjisë kryesore.

Kur një elektron është në një gjendje të ngacmuar ose fiton energji, ai mund të hidhet në shtresën
e dytë të parimit, ku n=2. Ky quhet absorbim sepse elektroni po "thith" fotone, ose energji. Të
njohura si emetim, elektronet gjithashtu mund të "emetojnë" energji ndërsa kërcejnë në predha
kryesore më të ulëta, ku n zvogëlohet me numra të plotë. Me rritjen e energjisë së elektronit,
rritet edhe numri kuantik kryesor, p.sh., n = 3 tregon shtresën e tretë kryesore, n = 4 tregon
shtresën e katërt kryesore, e kështu me radhë. (2)

Sa më i lartë vlera e n, aq më afër nivelet përkatëse të energjisë janë njëra me tjetrën.Nëse

energjia e mjaftueshme i shtohet elektronit, ai do të lërë atomin dhe do të lërë pas një jon pozitiv.
(3)
 Fig.1.1.1 Numrat kuantik kryesor

1.2. Numri kuantik Azimuthal

Shënuar l, ky quhet edhe numri kuantik i momentit këndor orbital. Këto vlera fillojnë nga 0 dhe
vazhdojnë të rriten. Ky numër ka 2 funksione - ai tregon nëntokën në të cilën mund të gjendet
elektroni, dhe gjithashtu na jep një ide për formën e orbitës. Vlera e l varet nga vlera e n. Vlerat
e l mund të shkojnë nga 0 në n-1 dhe janë gjithmonë integer pozitivë. Për shembull, nëse n= 3, l
= 0, 1, 2.

Siç u përmend, këto vlera mund të na tregojnë gjithashtu formën e orbitaleve. Kur l= 0
korrespondon me nënnivelin s, s orbitale janë sferike, të përqendruara në bërthamë. l= 1
korrespondon me nënnivelin p, p orbitalët janë zakonisht polare dhe formojnë një formë petal të
lehtë me pikën drejt bërthamës. l= 2 korrespondon me nën-nivelin d. Këto orbita janë të
ngjashme me formën orbitale, por me më shumë si petale. Ata gjithashtu mund të kenë forma
unazore rreth bazës së petales. Orbital tjetër, l = 3, këto orbitale kanë tendencë të duken të
ngjashme me orbitalet d, por me edhe më shumë petale. Vlerat më të larta të l kanë emra që
ndjekin sipas rendit alfabetik.(4)
Fig. 1.2.1 Format e orbitaleve l Fig. 1.2.2 Vlerat e numrave kuantik azimutal

1.3. Numri kuantik Magnetik

Numri kuantik magnetik është një grup numrash të plotë që përcaktojnë orientimin hapësinor të
një orbitale. Ai përcakton orbitalën dhe është unik për secilën orbitale për një vlerë të caktuar të
numrit kuantik azimutal. Ajo simbolizohet si ml. m qëndron për magnetike dhe nënshkrimi l për
azimutal. ml = … −2, −1, 0, 1, 2…

Numri së bashku me numrin kuantik kryesor, numrin kuantik azimutal dhe numrin kuantik spin
përdoren për të identifikuar çdo elektron në një atom.

Numri kuantik magnetik nuk përcakton energjinë e një orbitale. Megjithatë, ajo ndikon në
energjinë e një orbitale në prani të një fushe magnetike statike të jashtme. Numri kuantik
magnetik së bashku me numrin kuantik spin kontribuojnë në momentin magnetik të një elektroni.
Vlerat e numrit kuantik magnetik kufizohen nga numri kuantik azimutal l. Për një vlerë të
caktuar të l, mund të kemi 2l + 1 vlera të mundshme të ml, duke filluar nga −l, −(l − 1) … −2,
−1, 0, 1, 2 … (l − 1), l. (5)

Fig.1.3.1 Format e orbitaleve të numrit kuantik m

1.4. Numri kuantik Spin

Numri kuantik spin është numri i katërt kuantik, i shënuar me s ose ms. Numri kuantik spin
tregon orientimin e momentit këndor të brendshëm të një elektroni në një atom. Ai përshkruan
gjendjen kuantike të një elektroni, duke përfshirë energjinë e tij, formën orbitale dhe orientimin
orbital. (6)

Ndryshe nga n , l , dhe ml , numri kuantik i elektroneve spin ms nuk varet nga një numër tjetër
kuantik. Përcakton drejtimin e spinit të elektronit dhe mund të ketë një spin +1/2, i përfaqësuar
nga↑, ose –1/2, i përfaqësuar nga ↓. Kjo do të thotë se kur ms është pozitiv, elektroni ka një spin
lart, i cili mund të quhet "spin up". Kur është negativ, elektroni ka një spin në rënie, kështu që ai
është "spin down". Rëndësia e numrit kuantik të spinit të elektronit është përcaktimi i aftësisë së
një atomi për të gjeneruar apo jo një fushë magnetike. (7)

Fig. 1.4.1 Drejtimi i orbitaleve spin s

2. Konfiguracioni elektronik

Konfigurimi elektronik i një elementi përshkruan se si elektronet shpërndahen në orbitalet e tij

atomike. Konfigurimet e elektroneve të atomeve ndjekin një shënim standard në të cilin të gjitha
nënshtresat atomike që përmbajnë elektron vendosen në një sekuencë. Për shembull, konfigurimi
elektronik i natriumit është 1s22s22p63s1.

Rendi në të cilin elektronet vendosen në orbitale bazohet në renditjen e energjisë së tyre. Ky

quhet parimi Aufbau. Orbitalet me energji më të ulët mbushen së pari, pastaj orbitalet me energji
të lartë.(8)
 Fig. 2.1 Konfiguracioni elektronik

Konfigurimet e elektroneve ofrojnë një pasqyrë të sjelljes kimike të elementeve duke ndihmuar
në përcaktimin e elektroneve të valencës së një atomi. Ai gjithashtu ndihmon në klasifikimin e
elementeve në blloqe të ndryshme (të tilla si elementet e bllokut s, elementët e bllokut p,
elementët e bllokut d dhe elementët e bllokut f). Kjo e bën më të lehtë studimin kolektiv të vetive
të elementeve. (9)

Përfundim

Çdo elektroni pra mund t’i përshkruhen 4 numra. Ata janë numri kuantik kryesor, numri kuantik
azimuthal, numri kuantik magnetik dhe numri kuantik spin.Këta numra në kimi dhe fizikë na
ndihmojnë të përcaktojmë shtresën, nëmshtresën, orbitalen dhe kahun e rrotullimit të elektronit.

Dallimi kryesor midis numrit kuantik magnetik dhe numrit kuantik të rrotullimit është se numri
kuantik magnetik është i dobishëm në diferencimin e orbitaleve të disponueshme brenda nën -
guaskave, ndërsa numri kuantik i rrotullimit përshkruan energjinë, formën dhe orientimin e një
orbitali.
Konfigurimet elektronike përshkruajnë çdo elektron që lëviz në mënyrë të pavarur në një orbital,
në një fushë mesatare të krijuar nga të gjitha orbitalet e tjera.

Zbatimi më i përhapur i konfigurimeve të elektroneve është në racionalizimin e vetive kimike, si

në kiminë inorganike ashtu edhe në atë organike. Në fakt, konfigurimet e elektroneve, së bashku
me një formë të thjeshtuar të teorisë molekulare të orbitës, janë bërë ekuivalenti modern i
konceptit të valencës, duke përshkruar numrin dhe llojin e lidhjeve kimike që mund të pritet të
formojë një atom.

Literatura

1. https://uniproyecta.com/en/numeros-cuanticos/

2.https://chem.libretexts.org/Bookshelves/
Physical_and_Theoretical_Chemistry_Textbook_Maps/
Supplemental_Modules_(Physical_and_Theoretical_Chemistry)/Quantum_Mechanics/
10:_Multi-electron_Atoms/Quantum_Numbers_for_Atoms

3. https://sq.eferrit.com/numrat-kuantik-dhe-orbitalet-e-elektronit/
4. https://sq1.uppercreditfieldnaturalists.org/how-to-write-the-electron-configuration-of-an-atom-
6c82

5. https://chemistrygod.com/magnetic-quantum-number

6. https://www.thoughtco.com/definition-of-spin-quantum-number-604656

7.https://chem.libretexts.org/Bookshelves/
Physical_and_Theoretical_Chemistry_Textbook_Maps/
Supplemental_Modules_(Physical_and_Theoretical_Chemistry)/Quantum_Mechanics/
10:_Multi-electron_Atoms/Quantum_Numbers_for_Atoms

8. https://uniproyecta.com/en/numeros-cuanticos/

9. https://byjus.com/chemistry/electron-configuration/